Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 31 MAART 2015 P N/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. P N 1. M L E V U, beklaagde, 2. H R G V B, beklaagde, eisers, met als raadsman mr. Jaak Haentjens, advocaat bij de balie te Dendermonde. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF De cassatieberoepen zijn gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Gent, correctionele kamer, van 17 januari De eisers voeren in een memorie die aan dit arrest is gehecht, een middel aan. Plaatsvervangend advocaat-generaal Marc De Swaef heeft op 24 december 2014 ter griffie van het Hof een schriftelijke conclusie neergelegd.

2 31 MAART 2015 P N/2 Op de openbare rechtszitting van 31 maart 2015 heeft raadsheer Filip Van Volsem verslag uitgebracht en heeft de voornoemde plaatsvervangend advocaat-generaal geconcludeerd. II. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling Middel Eerste onderdeel 1. Het onderdeel voert schending aan van de artikelen 6.1.1, eerste lid, 5 en 6, en , 1, eerste lid, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening: de appelrechters beoordelen ten onrechte de herstelvordering, niettegenstaande zij daar geen kennis van konden nemen; de eisers werden enkel vervolgd voor een inbreuk op artikel 146, eerste lid, 1, Stedenbouwdecreet 1999, thans artikel 6.1.1, eerste lid, 1, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, zodat de misdrijven van het doorbreken van het stakingsbevel en het plegen van een inbreuk op de bestemmingsplannen als bepaald in artikel 6.1.1, eerste lid, 5 en 6, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, waarop de herstelvordering mede is gesteund, voor de appelrechters niet aanhangig waren; aldus is het arrest niet naar recht verantwoord. 2. Artikel 146, eerste lid, 1, 5 en 6, Stedenbouwdecreet 1999, bepaalt: Met ( ) wordt de persoon gestraft die: 1 de bij de artikelen 99 en 101 bepaalde handelingen, werken of wijzigingen hetzij zonder voorafgaande vergunning, hetzij in strijd met de vergunning, hetzij na verval, vernietiging of het verstrijken van de termijn van de vergunning, hetzij in geval van schorsing van de vergunning, uitvoert, voortzet of in stand houdt; ( ) 5 de handelingen, werken of wijzigingen voortzet in strijd met het bevel tot staking, de bekrachtigingsbeslissing of, in voorkomend geval, de beschikking in kort geding; 6 een inbreuk op de plannen van aanleg en verordeningen die tot stand zijn gekomen volgens de bepalingen van het decreet betreffende de ruimtelijke ordening,

3 31 MAART 2015 P N/3 gecoördineerd op 22 oktober 1996 en die van kracht blijven zolang en in de mate dat ze niet vervangen worden door nieuwe voorschriften uitgevaardigd krachtens onderhavig decreet, pleegt na de datum van inwerkingtreding van dit decreet, of dit voorzet of in stand houdt, op welke wijze ook tenzij de uitgevoerde werken, handelingen of wijzigingen vergund zijn. Artikel 6.1.1, eerste lid, 1, 5 en 6, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, bepaalt: Met ( ) wordt de persoon gestraft die: 1 de bij de artikelen en bepaalde handelingen hetzij zonder voorafgaande vergunning, hetzij in strijd met de vergunning, hetzij na verval, vernietiging of het verstrijken van de termijn van de vergunning, hetzij in geval van schorsing van de vergunning, uitvoert, voortzet of in stand houdt; ( ) 5 de handelingen voortzet in strijd met het bevel tot staking, de bekrachtigingsbeslissing of, in voorkomend geval, de beschikking in kortgeding; 6 een inbreuk op de plannen van aanleg en verordeningen die tot stand zijn gekomen volgens de bepalingen van het decreet betreffende de ruimtelijke ordening, gecoördineerd op 22 oktober 1996 en die van kracht blijven zolang en in de mate dat ze niet vervangen worden door nieuwe voorschriften uitgevaardigd krachtens onderhavige codex, pleegt na 1 mei 2000, of dit voorzet of in stand houdt, op welke wijze ook tenzij de uitgevoerde werken, handelingen of wijzigingen vergund zijn. 3. Artikel , 1, eerste lid, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening bepaalt: Naast de straf kan de rechtbank bevelen de plaats in de oorspronkelijke toestand te herstellen of het strijdige gebruik te staken, en/of bouw- of aanpassingswerken uit te voeren en/of een geldsom te betalen gelijk aan de meerwaarde die het goed door het misdrijf heeft verkregen. Dit gebeurt, onverminderd artikel en , op vordering van de stedenbouwkundig inspecteur of van het college van burgemeester en schepenen op wier grondgebied de werken, handelingen of wijzigingen, vermeld in artikel 6.1.1, werden uitgevoerd. De herstelvordering wordt ingesteld met inachtneming van volgende regelen:

4 31 MAART 2015 P N/4 1 voor misdrijven die bestaan, of ondermeer bestaan, uit het verrichten van handelingen in strijd met een stakingsbevel of in strijd met de stedenbouwkundige voorschriften aangaande de voor het gebied toegelaten bestemmingen, voor zover daarvan niet op geldige wijze is afgeweken, wordt gevorderd: a) hetzij de uitvoering van het herstel van de plaats in de oorspronkelijke toestand of de staking van het strijdige gebruik; b) hetzij, zo dit kennelijk volstaat om de plaatselijke ordening te herstellen, de uitvoering van bouw- of aanpassingswerken; c) hetzij, indien het gevolg van het misdrijf kennelijk verenigbaar is met een goede ruimtelijke ordening, het betalen van een geldsom gelijk aan de meerwaarde die het goed door het misdrijf heeft verkregen; 2 voor andere misdrijven dan deze, vermeld in 1, wordt de betaling van de meerwaarde gevorderd, tenzij de overheid die de herstelvordering instelt, aantoont dat de plaatselijke ordening hierdoor kennelijk op onredelijke wijze zou worden geschaad, in welk geval één van de maatregelen, vermeld in 1, wordt gevorderd. 4. De strafrechter kan in geval van een strafvervolging wegens een inbreuk op artikel 146, eerste lid, 1, Stedenbouwdecreet, thans artikel 6.1.1, eerste lid, 1, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, kennis nemen van de herstelvordering die mede steunt op het gegeven dat dit misdrijf bestaat of onder meer bestaat uit het verrichten van handelingen in strijd met het stakingsbevel of in strijd met de stedenbouwkundige voorschriften aangaande voor het gebied toegelaten bestemmingen, voor zover daarvan niet op geldige wijze is afgeweken, als bedoeld in artikel , 1, eerste lid, 1, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, zelfs indien voor die strafrechter geen strafvervolging is ingesteld wegens een inbreuk op artikel 146, eerste lid, 5, en 6, Stedenbouwdecreet 1999, thans artikel 6.1.1, eerste lid, 5 en 6, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening. De beoordeling van de herstelvordering gegrond op een bewezen verklaard misdrijf als bedoeld door artikel 146, eerste lid, 1, Stedenbouwdecreet 1999, thans artikel 6.1.1, eerste lid, 1, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, vereist immers geen strafrechtelijke veroordeling van de beklaagde voor de misdrijven bedoeld door artikel 146, eerste

5 31 MAART 2015 P N/5 lid, 5, en 6, Stedenbouwdecreet 1999, thans artikel 6.1.1, eerste lid, 5 en 6, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening. Het onderdeel dat geheel uitgaat van een andere rechtsopvatting, faalt naar recht. Tweede onderdeel 5. Het onderdeel voert schending aan van artikel 159 Grondwet en artikel , 1, eerste lid, 2, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening: de appelrechters verantwoorden de beslissing tot inwilliging van de vordering tot herstel van de plaats in de oorspronkelijke toestand niet naar recht; de eisers worden enkel vervolgd en veroordeeld voor een overtreding op de stedenbouwkundige vergunningsplicht als bepaald in de artikelen 99, 1, 1, en 146, 1, Stedenbouwdecreet 1999, thans de artikelen 4.2.1, 1, en 6.1.1, 1, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening en niet voor het doorbreken van het stakingsbevel en het plegen van een inbreuk op de bestemmingsplannen als bepaald in artikel 6.1.1, eerste lid, 5 en 6, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening; bijgevolg is op grond van artikel , 1, eerste lid, 2, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening de meerwaarde de te vorderen herstelmaatregel, tenzij de gewestelijk stedenbouwkundig inspecteur aantoont dat door het vorderen van een meerwaarde de plaatselijke ordening kennelijk op onredelijke wijze zou worden geschaad en zulks ook wordt vastgesteld door de appelrechters, wat evenwel niet het geval is. 6. Bij de beoordeling van de wettigheid van een door de herstelvorderende overheid gevorderde maatregel van het herstel van de plaats in de oorspronkelijke toestand, moet de strafrechter die heeft vastgesteld dat een beklaagde zich schuldig heeft gemaakt aan een door de artikelen 99, 1, 1, en 146, 1, Stedenbouwdecreet 1999, thans de artikelen 4.2.1, 1, en 6.1.1, 1, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening bedoeld misdrijf, nagaan of dat misdrijf niet bestaat uit het verrichten van handelingen in strijd met een stakingsbevel of in strijd met de stedenbouwkundige voorschriften aangaande de voor het gebied toegelaten bestemmingen, voor zover daarvan niet op geldige wijze is afgeweken, en dit in de zin van artikel , 1, eerste lid, 1, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening. Daartoe is niet vereist dat de beklaagde bovendien wordt vervolgd en veroordeeld wegens een

6 31 MAART 2015 P N/6 inbreuk op artikel 146, eerste lid, 5 en 6, Stedenbouwdecreet 1999, thans artikel 6.1.1, eerste lid, 5 en 6, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening. 7. Het onderdeel dat geheel ervan uitgaat dat ingeval van een vervolging en veroordeling wegens een door de artikelen 99, 1, 1, en 146, 1, Stedenbouwdecreet 1999, thans de artikelen 4.2.1, 1, en 6.1.1, 1, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening bedoeld misdrijf, zonder dat ook wordt vervolgd en veroordeeld wegens een inbreuk op artikel 146, eerste lid, 5 en 6, Stedenbouwdecreet 1999, thans artikel 6.1.1, eerste lid, 5 en 6, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, de herstelvordering moet worden beoordeeld op grond van artikel , 1, eerste lid, 2, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening en niet op grond van artikel , 1, eerste lid, 1, van die codex, faalt naar recht. Derde onderdeel 8. Het onderdeel voert schending aan van de artikelen , 1, eerste lid, , 1, en , 4, eerste lid, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening: de appelrechters die vaststellen dat de herstelvordering is geschraagd op het door artikel 6.1.1, eerste lid, 5, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening bedoelde misdrijf, kunnen niet naar recht oordelen dat de betwisting over de wegens het doorbreken van het stakingsbevel opgelegde administratieve geldboete de herstelvordering niet opschort; de eisers worden immers slechts vervolgd en veroordeeld voor een overtreding op de stedenbouwkundige vergunningsplicht als bepaald in de artikelen 99, 1, 1, en 146, 1, Stedenbouwdecreet 1999, thans de artikelen 4.2.1, 1, en 6.1.1, 1, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening en niet voor het doorbreken van het stakingsbevel als bepaald in artikel 6.1.1, eerste lid, 5, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening; zolang over het opleggen van de aan de eiser 1 aangeboden administratieve geldboete voor het doorbreken van het stakingsbevel overeenkomstig artikel , 4, eerste lid, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening niet definitief is beslist, is de herstelvordering niet in staat van wijzen. 9. In zoverre het onderdeel is afgeleid uit de tevergeefs met het eerste onderdeel aangevoerde onwettigheid, is het niet ontvankelijk.

7 31 MAART 2015 P N/7 10. Het arrest stelt niet vast dat de herstelvordering wordt geschraagd door het door artikel 6.1.1, eerste lid, 5, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening bedoelde misdrijf. In zoverre mist het onderdeel feitelijke grondslag. 11. Bij de beoordeling van de wettigheid van een door de herstelvorderende overheid gevorderde maatregel van het herstel van de plaats in de oorspronkelijke toestand, moet de strafrechter die heeft vastgesteld dat een beklaagde zich schuldig heeft gemaakt aan een door de artikelen 99, 1, 1, en 146, 1, Stedenbouwdecreet 1999, thans de artikelen 4.2.1, 1, en 6.1.1, 1, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening bedoeld misdrijf, op grond van artikel , 1, eerste lid, 1, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening onder meer nagaan of dat misdrijf niet bestaat uit het verrichten van handelingen in strijd met een stakingsbevel. De omstandigheid dat de door artikel , 4, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening bedoelde verzetsprocedure werd ingesteld tegen de op grond van artikel Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening opgelegde administratieve geldboete wegens het voortzetten van de handelingen, werken of wijzigingen in strijd met een door de stedenbouwkundige inspecteur bekrachtigd bevel tot staking, en die procedure nog niet definitief is beslecht, verhindert de strafrechter niet onaantastbaar te oordelen of het misdrijf waaraan hij heeft schuldig verklaard, al dan niet bestaat uit het verrichten van handelingen in strijd met een stakingsbevel in de zin van artikel , 1, eerste lid, 1, Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening. In zoverre het onderdeel uitgaat van een andere rechtsopvatting, faalt het naar recht Ambtshalve onderzoek van de beslissing op de strafvordering 12. De substantiële of op straffe van nietigheid voorgeschreven rechtsvormen zijn in acht genomen en de beslissing is overeenkomstig de wet gewezen. Dictum Het Hof, Verwerpt de cassatieberoepen.

8 31 MAART 2015 P N/8 Veroordeelt de eisers tot de kosten. Bepaalt de kosten op 84,21 euro. Dit arrest is gewezen te Brussel door het Hof van Cassatie, tweede kamer, samengesteld uit voorzitter Paul Maffei, als voorzitter, afdelingsvoorzitter Luc Van hoogenbemt, de raadsheren Filip Van Volsem, Erwin Francis en Sidney Berneman, en op de openbare rechtszitting van 31 maart 2015 uitgesproken door voorzitter Paul Maffei, in aanwezigheid van plaatsvervangend advocaat-generaal Marc De Swaef, met bijstand van griffier Frank Adriaensen. F. Adriaensen S. Berneman E. Francis F. Van Volsem L. Van hoogenbemt P. Maffei