Toolkit 'Cultuur deel je'

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Toolkit 'Cultuur deel je'"

Transcriptie

1 Toolkit 'Cultuur deel je' Gemeenteraadsverkiezingen 2018 Foto: Guido Bosua voor het programma Stel je voor (Rotterdam) Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst, Utrecht 2017

2 Inhoud Voor wie? 3 De basics 4 Waarom een campagne richting gemeenteraadsverkiezingen? 4 Wat is (succesvol) lobbyen? 4 De kernboodschap: Cultuur deel je 5 Oproep aan de politiek 5 Waarom is dit belangrijk? 5 Aan de slag met de kernboodschap 5 Voorbereiding 7 Gemeenteraadsverkiezingen 2018: de planning voor de lokale politiek 7 Samenwerkingspartners mobiliseren 7 Beïnvloeding verkiezingsprogramma's 9 Benaderen politici 9 Het lobbygesprek zelf 9 Voorbereiding 9 Tijdens het gesprek 9 Als de verkiezingsprogramma's zijn vastgesteld 10 Beïnvloeding verkiezingscampagne 11 Laagdrempelig 11 Zelf organiseren 11 Werkbezoeken 11 Debat 12 Vooruitlopend op de coalitievorming 12 Beïnvloeding collegeakkoord 13 Na de collegeakkoorden 14 Bijlage: Cultuur deel je gemeentelijk stembusakkoord 15

3 Voor wie? Voor wie is de toolkit bedoeld? Cultuur deel je. Cultuur beleef je met anderen. Cultuur is van ons allemaal. Dat vraagt om een infrastructuur waarin mensen cultuur kunnen delen, zoals podia, ateliers, musea, theaters, kunstencentra, bibliotheken en festivals. Deze toolkit is voor iedereen die deze boodschap onder de aandacht wil brengen bij lokale politici in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in maart En in het bijzonder de lokale campagnecoördinatoren van de campagne Cultuur deel je. De gemeenteraadsverkiezingen volgen vrijwel altijd een vastgesteld traject en tijdpad. Je kunt dus op verschillende momenten invloed uitoefenen, maar daarbij geldt dat jouw actie, om succesvol te zijn, ook in tijd aan moet sluiten bij dat traject. Deze toolkit geeft inzicht in het verkiezingstraject en geeft tips en advies hoe je hier op in kunt spelen. Dat doen we aan de hand van een aantal stappen, in chronologische volgorde. We beginnen we met de basics: waarom een campagne? Wat is (succesvol) lobbyen? Vervolgens gaan we in op de kernboodschap: welke kernboodschap willen we uitdragen met de campagne Cultuur deel je. Welke voorbereidingen tref je wanneer je start met jouw lobby. Hoe beïnvloed je verkiezingsprogramma s, de verkiezingscampagne en het coalitieakkoord? Wat kun je doen als het coalitieakkoord er eenmaal ligt? Kies uiteraard zelf welke actie je wel uitvoert en welke niet. Spits ze toe op waar jouw lokale situatie om vraagt, afhankelijk van de tijd en de middelen die je beschikbaar hebt. De toolkit is een hulpmiddel. En wil je advies of ondersteuning? Dan kun je contact opnemen met de helpdesk van de campagne Cultuur deel je: 3 Toolkit 'Cultuur deel je'

4 De basics Waarom een campagne richting gemeenteraadsverkiezingen? Gemeenten zijn de belangrijkste beslissers over voorzieningen en accommodaties om cultuur te beleven, te maken en te delen. Dit vloeit voort uit afspraken die rijk, provincies en gemeenten hebben vastgelegd in het Algemeen Kader interbestuurlijke verhoudingen cultuur. Provincies en gemeenten hebben geen wettelijke verantwoordelijkheden voor cultuureducatie en cultuurparticipatie. De taakverdeling is gebaseerd op (niet-wettelijke) afspraken tussen het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). In deze (niet-wettelijke afspraken) is vastgelegd dat de gemeente de regie voert in de feitelijke kennismaking met cultuur, in nauw samenspel met scholen en cultuuraanbieders. Gemeenten faciliteren: een breed en samenhangend cultureel aanbod voor scholen, bemiddeling van het aanbod, aansluiting binnenschools- en buitenschoolse activiteiten afspraken met scholen (bijvoorbeeld in het kader van de 'Lokale Educatieve Agenda'). Daarnaast kunnen gemeenten activiteiten op het gebied van cultuureducatie en -participatie in de vrije tijd bekostigen. Met de campagne 'Cultuur deel je' willen we cultuureducatie en cultuurparticipatie, de maatschappelijke betekenis én daarmee de politieke relevantie daarvan, agenderen bij lokale politieke partijen. Wat is (succesvol) lobbyen? Lobbyen is het bewust en doelgericht beïnvloeden van 'beslissers', in dit geval de gemeentelijke politiek. Een lobby heeft de meeste kans van slagen, als: de boodschap boven belangen van organisaties uitstijgt; de boodschap concreet en expliciet is; de boodschap gesteund wordt door zoveel mogelijk partijen, zowel binnen als buiten de culturele sector (bijvoorbeeld uit het onderwijs, welzijn, zorg, sport, bedrijfsleven); de argumentatie in de kernboodschap wordt aangepast aan bijvoorbeeld de politieke kleur van de gesprekspartner en de invloed die hij of zij kan uitoefenen op anderen; er rekening wordt gehouden met andere belangen; de lobby doorgaat: ook na de verkiezingen! Met deze toolkit willen we jullie daar bij helpen zodat iedereen de (gelijke) kans heeft om cultuur te beleven te maken en te delen. 4 Toolkit 'Cultuur deel je'

5 De kernboodschap: Cultuur deel je Samen met diverse landelijke en lokale partners is de kernboodschap van deze campagne vormgegeven. De campagne wil de waarde van cultuur maken, cultuur beleven en cultuur delen voor individu en samenleving onder de aandacht brengen bij de lokale politiek en hen oproepen om zorg te dragen voor accommodaties en voorzieningen die dit mogelijk maken. Oproep aan de politiek Onze kernboodschap: Cultuur deel je. Cultuur beleef je met anderen. Cultuur is van ons allemaal. Dat vraagt om een infrastructuur waarin mensen cultuur kunnen delen, zoals podia, ateliers, musea, theaters, centra voor de kunsten, bibliotheken en festivals. Onze oproep aan de lokale politiek: Zorg voor betaalbare, bereikbare en geschikte voorzieningen en accommodaties in uw gemeente. Stimuleer het maken, beleven en delen van cultuur. Maak cultuur bereikbaar: investeer in een samenhangende culturele infrastructuur met een divers activiteitenaanbod in de directe leefomgeving van uw burgers; Verbind sectoren: integreer cultuurbeleid met sport-, onderwijs-, zorg-, armoede-, integratie-, economie-, ruimtelijk, jeugd-, ouderen- en welzijnsbeleid; Neem het voortouw: maak afspraken met onderwijs, opvang, peuterspeelzalen, wijk- en buurtcentra/dorpshuizen, en culturele ondernemers over voorzieningen en verantwoordelijkheden. Waarom is dit belangrijk? Goede culturele voorzieningen creëren gedeelde verhalen, verrijken de woonomgeving en ontwikkelen creatieve kracht. Gedeelde verhalen: het maken, beleven en delen van cultuur zorgt voor identiteitsvorming en ontmoeting. In die ontmoeting heeft iedereen de mogelijkheid om zich te onderscheiden én te verbinden. Lees meer Rijke woonomgeving: culturele voorzieningen hebben een positief effect op de leefbaarheid en aantrekkingskracht van de stad of gemeente. Het verhoogt de kwaliteit van leven. Lees meer Creatieve kracht: cultuur maken, beleven en delen stimuleert creatief denken en doen. In onze snel veranderende samenleving is het belangrijk om de creatieve kracht van burgers te benutten. Lees meer Aan de slag met de kernboodschap De boodschap die is opgesteld zal vragen en discussie oproepen. Het is daarom goed om eerst in de eigen organisatie de boodschap te delen: welke vragen roept het op, welke tegenargumenten? Bespreek ze met elkaar en formuleer een antwoord daarop. Herhaal deze stap, maar dan met samenwerkingspartners (zie ook paragraaf 3.2). Als je politici gaat benaderen is het goed om de argumentatie toe te spitsen op de politieke 5 Toolkit 'Cultuur deel je'

6 stroming van de desbetreffende politieke partijen. Om hier een beeld van te krijgen kun je bijvoorbeeld verkiezingsprogramma's uit het verleden bekijken. Raadpleeg voor meer tips ook: Handvatten voor cultuurpolitiek en de publicatie van kunsten '92 over cultuurpolitiek &identiteit in perspectief. De geformuleerde oproep aan de politiek is generiek: maak deze punten specifiek en concreet voor jouw gemeente. Maak het voor de beslisser makkelijk door een panklare actie voor te stellen of een tekstvoorstel te hebben. Wil je overtuigen? Benoem dan gemeenschappelijke belangen en de win-win situatie. Wst heeft de ander er aan? Argumentatie vanuit kritiek werkt bijna nooit; wijs bijvoorbeeld niet op tekortkomingen en vraag niet om meer geld. Benadruk ook dat de boodschap wordt gesteund door diverse landelijke partners: dit laat zien dat het niet om eigen belangen gaat maar om een gedeelde visie. 6 Toolkit 'Cultuur deel je'

7 Voorbereiding Gemeenteraadsverkiezingen 2018: de planning voor de lokale politiek Om succesvol te kunnen lobbyen moet je weten op welke momenten je waarop invloed uit wil oefenen. Daarom is het goed om na te gaan wat de planning is van de verschillende politieke partijen in jouw gemeente; elke partij houdt zijn eigen planning er op na. Globaal ziet de planning er als volgt uit: Voorjaar - sept 2017: schrijven verkiezingsprogramma 5 febr 2018: inleveren kandidatenlijsten 21 mrt 2018: verkiezingen Okt - dec 2017: vaststellen verkiezingsprogramma's tijdens ledenvergaderingen Jan - 21 mrt 2018: campagnetijd Vanaf 22 mrt 2018: coalietievorming en collegeakkoorden Zoek van de lokale politieke partijen uit (bij de secretaris of via internet): wie het programma samenstelt en wie daarvan verantwoordelijk is voor cultuur; welke raadsleden verantwoordelijk zijn voor cultuur; of er een werkgroep is voor cultuur; wanneer de afdeling (of lokale partij) het conceptprogramma voorlegt aan de ledenvergadering; wanneer het conceptprogramma wordt gepubliceerd. Tip: na het opleveren van een conceptprogramma is de rol van de programmacommissie min of meer uitgespeeld en zijn de raadsleden een betere route. Tip: volg de lokale politieke partijen op social media als Twitter en Facebook, want daar informeren ze hun leden. Samenwerkingspartners mobiliseren Stel de volgende vragen bij het zoeken van samenwerkingspartners: Welke contacten zijn er vanuit de eigen organisatie al met de politiek? Welke organisaties steunen de kernboodschap en wat is het gemeenschappelijke belang? Welke organisaties steunen de kernboodschap niet en met welke argumenten? 7 Toolkit 'Cultuur deel je'

8 Welke contacten en invloed hebben deze organisaties met en op de lokale politiek? Goed om na te gaan binnen het lokale culturele veld. Maar denk ook aan minder voor de hand liggende partners: bijvoorbeeld uit het onderwijs, welzijn, zorg, sport, bedrijfsleven. Wellicht lobbyen zij zelf ook en dan is het goed om na te gaan waar je elkaar kunt steunen of zelfs gemeenschappelijk kan optrekken. Lobbytrajecten die wellicht interessant zijn voor samenwerking: Open de deur van VSCD, VNPF, VOB en Cultuurconnectie Sportcampagne van NOC*NSF Jeugdzorg Jeugdzorg Nederland Cultuur in de gemeenteraadsverkiezingen Kunsten '92 Erfgoed in het verkiezingsprogramma Kunsten '92 Een goed verhaal en een goede relatie - VOB Wanneer duidelijk is wie de samenwerkingspartners zijn: Bepaal een strategie. Maak een taakverdeling en tijdpad (voor advies en ondersteuning kun je terecht bij de helpdesk. Mail: cultuurdeelje@lkca.nl) Maak van de samenwerking geen log bolwerk, maar hou het flexibel: wat doe je alleen en wat doet je samen met de partners? Neem PR op in het plan (voor advies en ondersteuning kun je terecht bij de helpdesk. Mail: cultuurdeelje@lkca.nl) Rond de gemeenteraadsverkiezingen kunnen we vier trajecten identificeren waar je invloed op kan uitoefenen. De verkiezingsprogramma s worden geschreven Verkiezingscampagnes worden gevoerd Het collegeakkoord krijgt vorm De periode na het collegeakkoord Voor elk van deze trajecten dien je je opnieuw voor te bereiden. Analyseer het krachtenveld en bepaal wie de dominante actoren zijn. Mede- en tegenstanders kunnen van kamp gewisseld zijn. Pas indien nodig je boodschap en strategie aan. 8 Toolkit 'Cultuur deel je'

9 Beïnvloeding verkiezingsprogramma's Politici krijgen dagelijks stapels papier met informatie. Hoe zorg je dat jouw stuk ook gelezen wordt maar bovenal dat er iets mee gedaan wordt? Een gouden regel voor beïnvloeding: liever een half uurtje bijpraten dan kilo's leesvoer. Benaderen politici Zorg dat je zichtbaar bent: grijp berichten op social media aan om je boodschap onder de aandacht te brengen (met de hashtag #cultuurdeelje). Herhaal je boodschap op verschillende kanalen. Benader programmacommissie- en raadsleden zo vroeg mogelijk: via social media, stuur ze een mail met daarin een verzoek om een gesprek (eventueel met een bijlage van hooguit 1 A4 met daarin de boodschap) en plan een afspraak in. (voor advies en ondersteuning kun je terecht bij de helpdesk. Mail: cultuurdeelje@lkca.nl) Het lobbygesprek zelf Voorbereiding Stel voor jezelf vast wat je uit het gesprek wil halen. Wat vraag je van je gesprekspartner? Wat bied je aan? Bekijk de oude verkiezingsprogramma's. Bedenk waar in het oude programma de boodschap het beste aansluit en hoe die aanhaakt bij het kernprobleem dat deze partij wil oplossen. Bekijk ook waar kennis ontbreekt op basis van het oude programma en bepaal op basis daarvan welke kennis je te bieden hebt. Lokale afdelingen van landelijke partijen nemen vaak de standpunten van de landelijke partij als uitgangspunt. De uitgangspunten voor cultuur in de landelijke verkiezingsprogramma's zijn hier te vinden. Pas je argumentatie aan op de politieke kleur van de partij Verdiep je in je gesprekspartner. Heeft deze persoon iets met cultuur? Wat is voor hem of haar belangrijk? Wat haalt de ander eruit? Tijdens het gesprek Benoem hun belang, benoem waar ze zich hard voor moeten maken, voor wie en waarom (laat dit ook op papier achter aan het einde van het gesprek) Probeer zoveel mogelijk op de hoogte te zijn van andere belangrijke en concurrerende onderwerpen. Plaats cultuur vervolgens in de juiste context. Bied tekstsuggesties aan of om mee te lezen met de concepttekst van het verkiezingsprogramma. Kondig aan dat je voor de verkiezingen voor jouw achterban de verkiezingsprogramma's zal beoordelen (en waar je dan op let) en dat je dit via nieuwsberichten onder de aandacht gaat brengen. Verplaats je in de politicus en de partij. Je verandert hen niet, maar spreek ze aan op wat zij 9 Toolkit 'Cultuur deel je'

10 belangrijk vinden. Vraag naar persoonlijke voorbeelden (in de directe omgeving) die het onderwerp bij hen oproept; dat kunnen personen/iconen zijn of culturele organisaties waar ze positief over zijn. Deze kennis komt later weer van pas als je een werkbezoek of debat wilt organiseren. Als de verkiezingsprogramma's zijn vastgesteld Reageer op sociale media op de verkiezingsprogramma's met de hashtag #cultuurdeelje (voor advies en ondersteuning kun je terecht bij de helpdesk. Mail: Als je niet gehoord bent: analyseer de verkiezingsprogramma's, schrijf een alternatief met een brede coalitie en laat deze als een open brief plaatsen in de lokale media. Laat dit van te voren weten aan de politici die je gesproken hebt zodat ze niet verrast zijn. Neem contact op met de griffier, die kan het onder de aandacht brengen van raads- en collegeleden. Formuleer een stemadvies op basis van de vastgestelde verkiezingsprogramma's (voor advies en ondersteuning kun je terecht bij de helpdesk. Mail: 10 Toolkit 'Cultuur deel je'

11 Beïnvloeding verkiezingscampagne Dit is de tijd waarin niet alleen de lijsttrekkers maar ook alle kandidaatsleden podia zoeken om stemmen te verzamelen. Belangrijkste in deze is: bied ze dat podium door hen te laten reageren op de boodschap die jij onder de aandacht wil brengen. Laagdrempelig Laat kandidaat raadsleden in jouw nieuwsbrief of op een bijeenkomst vertellen waarom op hen gestemd moet worden. Bezoek relevante debatten. Bedenk vooraf wat je aan wie wil vragen en welke uitspraken je wilt ontlokken. Wees hierin zo concreet mogelijk. Hou de sociale media van de lokale partijen en kandidaatsleden in de gaten en haak waar relevant aan met het stellen van vragen met de hashtag #cultuurdeelje (en ook hier: bedenk welke uitspraken je ze wilt ontlokken). Als zij een werkbezoek brengen aan jouw organisatie of in de krant iets verstandigs over cultuur zeggen, dan kun je hen via Twitter complimenteren of ondersteunen. Maak jezelf zichtbaar. Genereer free publicity en gebruik daarbij ook het internet: plaats berichten op sites van politieke partijen, schrijf een blog, ingezonden brief in de lokale pers e.d. Zelf organiseren Werkbezoeken Werkbezoeken zijn een geschikt middel om draagvlak te creëren en politici te informeren. Hieronder volgen wat tips voor de organisatie van een werkbezoek. Voor verder advies en ondersteuning bij het organiseren van een werkbezoek kun je contact opnemen met de helpdesk: Schrijf de betreffende politicus individueel aan (geen bulkmail), eventueel via fractiemedewerkers, ook al nodig je meerdere personen uit Houd met uitnodigen rekening met dag waarop je een werkbezoek plant en de woonplaats van de genodigden. Als een politicus niet in jouw gemeente woont, is de kans klein dat hij in de avond tijd maakt voor een werkbezoek. Nodig ook de pers uit. Een werkbezoek is een goed moment om te netwerken, dus nodig tijdens het werkbezoek meerdere personen uit die in de invloedssfeer vallen van de politicus/ politici die je uitnodigt Kies een makkelijk bereikbare locatie uit, waar genodigde(n) op eigen gelegenheid, naartoe kan komen Mocht je een (dag)programma willen organiseren voor meerdere mensen: houd er rekening mee dat zij het programma vroegtijdig kunnen verlaten. Niet iedereen heeft immers evenveel tijd. En sommige onderdelen hebben nu eenmaal minder prioriteit. Zorg dus voor genoeg pauzes en niet te lange programmaonderdelen, Geef het programma ruim op tijd door. Dit i.v.m. het maken van keuzes in het programma en netwerkmogelijkheden. 11 Toolkit 'Cultuur deel je'

12 Debat Een debat is een goed middel om politici te informeren over vraagstukken uit het veld. Maar ook om standpunten van de diverse politieke partijen helder te krijgen. Om dit in goede banen te leiden is een goed debatleider, met kennis van het politieke en het culturele veld essentieel. Hieronder volgen wat tips voor de organisatie van een werkbezoek. Voor verder advies en ondersteuning bij het organiseren van een werkbezoek kun je contact opnemen met de helpdesk: Vraag bij voorkeur politieke coryfeeën. Vergeet ook de burgermeester niet: deze stijgt boven de belangen van partijen uit en kan een goede ambassadeur zijn voor je boodschap Nodig lijsttrekkers, achterban maar vooral ook kiezers uit. Vergeet niet de media uit te nodigen en eventueel een persbericht te sturen. Zet social media in voorafgaand, tijdens en na het debat (met de hashtag #cultuurdeelje) Vooruitlopend op de coalitievorming Indien de standpunten van de verschillende politieke partijen redelijk dicht bij elkaar liggen is het ook interessant om, vooruitlopend op de coalitieakkoorden, de politieke partijen een stembusakkoord te laten tekenen. De ondertekenaars van een stembusakkoord spannen zich in voor uitvoering van de maatregelen die opgenomen zijn in dat stembusakkoord. De ondertekening van dit stembusakkoord kun je koppelen aan een werkbezoek of een debat. Maar kan ook prima op zichzelf een moment zijn. Het is wel van belang om hier dan media-aandacht voor te genereren. In de bijlage vind je een voorbeeld van een stembusakkoord. Bekijk of de opgenomen maatregelen passen bij de situatie in jouw gemeente en pas ze zo nodig aan. Voor verder advies en ondersteuning kun je contact opnemen met de helpdesk. Mail: 12 Toolkit 'Cultuur deel je'

13 Beïnvloeding collegeakkoord Zoek uit wie aan tafel zitten voor de onderhandelingen. Meestal neemt de partij met de meeste stemmen het voortouw en nodigt deze mensen uit aan de onderhandelingstafel. In de meeste gevallen zijn dit de fractievoorzitters en kandidaat wethouders. De voorbereiding van deze onderhandelingen wordt vaak gedaan door ambtenaren. Voor de uitvoering van beleidsvoorstellen hebben ze behoefte aan kennis en ervaringen om er zeker van te zijn dat beleid uitvoerbaar is. Geef in een brief/gesprekken aan wat consequenties zijn van de teksten uit de verkiezingsprogramma's en spreek namens een coalitie van organisaties. Stuur zowel de ambtenaar als degenen die aan de onderhandelingstafel zitten een voorstel voor een passage in het coalitieakkoord. Maak het hen makkelijk met een tekst die ze klakkeloos kunnen overnemen. Blijf zoeken naar inspreekmomenten tijdens de formatie. Voor verder advies en ondersteuning kun je contact opnemen met de helpdesk. Mail: 13 Toolkit 'Cultuur deel je'

14 Na de collegeakkoorden Bezoek raadsavonden en politieke cafés van lokale afdelingen en lokale politieke partijen om je netwerk op te bouwen Bouw ook aan je netwerk van relevante beleidsmedewerkers; uiteraard van cultuur, maar vergeet ook niet sport, welzijn, zorg, economie, ruimtelijke ordening, jeugd, ouderen etc. Nodig de wethouder uit als je een debat of leuke activiteit organiseert. Voor de relatie met de wethouder is het verstandig om hem/haar te informeren als je weet dat er iets in de media gaat spelen. Dus informeer de wethouder als er bijvoorbeeld een artikel geplaatst gaat worden in de lokale krant, als je een blog publiceert, als er een bericht in de nieuwsbrief komt. Juist als er een calamiteit of incident is, is het beter dat de wethouder dit rechtstreeks van je hoort en niet pas in de krant leest. Zoek uit wie de directe adviseur(s) van de wethouder is en bouw een relatie met hem of haar op. Kijk op de website van de betreffende gemeente voor informatie over de werkwijze en de samenstelling van de gemeenteraad. Als je gaat inspreken bij de gemeenteraad, bijvoorbeeld over het nieuwe beleidsplan Cultuur, dan is het ook verstandig dat bij de wethouder en ambtenaar aan te kondigen. Ook de gemeentesecretaris (hoogste ambtenaar en adviseur van het college van B&W) en de griffier (ondersteuner van de gemeenteraad) kunnen interessante gesprekspartners zijn. De griffier kan aan de gemeenteraad voorstellen een hoorzitting met de partijen in het veld te organiseren voordat de nieuwe beleidsnota Cultuur in de raad besproken wordt. De gemeentesecretaris kan de verkokering tussen de verschillende gemeentelijke afdelingen doorbreken. Zoek pas contact als de wethouders en ambtenaren een beetje gewend zijn aan hun nieuwe werkomgeving. Organiseer een werkbezoek voor nieuwe wethouders en/of ambtenaren. Laat het onderwerp, locatie en programma aansluiten op het coalitieakkoord en zorg dat er een positieve sfeer hangt. Zie ook de tips bij organiseren werkbezoek. 14 Toolkit 'Cultuur deel je'

15 Bijlage: Cultuur deel je gemeentelijk stembusakkoord De ondertekenaars van dit stembusakkoord spannen zich in voor uitvoering van de volgende maatregelen voor cultuureducatie en cultuurparticipatie in de komende collegeperiode. Beleid voor cultuureducatie en participatie maken. Het college van B&W voert een ambitieus beleid voor een rijke kennismaking met kunst en cultuur op alle scholen en goede mogelijkheden voor iedereen om in de vrije tijd cultureel en kunstzinnig actief te zijn. De hoogte van het beschikbare gemeentebudget blijft ten minste gelijk. Het collegeakkoord bevat een paragraaf over cultuureducatie en -participatie. Het voortouw nemen voor het ontwikkelen van creatieve kracht. De gemeente neemt verantwoordelijkheid voor een cultuurrijke leer- en leefomgeving voor kinderen en jongeren, onder schooltijd én in de vrije tijd. Afspraken over voorzieningen en verantwoordelijkheden legt de gemeente vast in een convenant met scholen, opvang, peuterspeelzalen, wijk- en buurtcentra/dorpshuizen, en culturele ondernemers. De gemeente kan daarbij onder meer gebruik maken van de rijksmiddelen voor de combinatiefunctionaris cultuur ( cultuurcoach ). Cultuur bereikbaar maken. De gemeente draagt, al dan niet in samenwerking en afstemming met omliggende gemeenten, zorg voor betaalbare, bereikbare en geschikte accommodaties met een divers activiteitenaanbod in de directe leefomgeving van burgers. Cultuur verbinden met andere sectoren. Het college van B&W geeft cultuurbeleid vorm in samenhang met sport-, onderwijs-, zorg-, armoede-, integratie-, economie-, ruimtelijk, jeugd-, ouderen- en welzijnsbeleid. Zo nemen zoveel mogelijk mensen zo lang mogelijk actief deel aan het maatschappelijk leven in steden, wijken, buurten en dorpen en wordt de sociale cohesie bevorderd. Partij Handtekening Partij Handtekening 15 Toolkit 'Cultuur deel je'

Kansen rond de gemeenteraadsverkiezingen 2018 Tips voor lokale belangenbehartigers

Kansen rond de gemeenteraadsverkiezingen 2018 Tips voor lokale belangenbehartigers Informatieblad Kansen rond de gemeenteraadsverkiezingen 2018 Tips voor lokale belangenbehartigers 1 Intro Op 21 maart 2018 gaat Nederland naar de stembus om de nieuwe gemeenteraden te kiezen. De verkiezingen

Nadere informatie

Handleiding gemeenteraadsverkiezingen voor sportclubs

Handleiding gemeenteraadsverkiezingen voor sportclubs Handleiding gemeenteraadsverkiezingen voor sportclubs Zo zet je sport op de lokale agenda. Gemeenteraadsverkiezingen - 21 maart 2018 Zet sport op de lokale agenda! ZOMER 2017 Politieke partijen schrijven

Nadere informatie

Kansen pakken als partner van de gemeente

Kansen pakken als partner van de gemeente Kansen pakken als partner van de gemeente Utrecht 29 maart 2018 i www.kbo-pcob.nl e info@kbo-pcob.nl t 030 3 400 600 Vandaag antwoorden op vragen zoals: Wat brengt een relatie met de gemeente? Waar staan

Nadere informatie

LOBBYEN IN DE PRAKTIJK

LOBBYEN IN DE PRAKTIJK LOBBYEN IN DE PRAKTIJK Praktische handvatten om goed te lobbyen Aan de orde komen: Hoe krijg je een voet tussen de deur, Hoe stel je een lobbyplan op, Maak een lobbystrategie, Welke lobbyinstrumenten kun

Nadere informatie

Checklist: de vijf waarden en de Gemeenteraadsverkiezingen 2014

Checklist: de vijf waarden en de Gemeenteraadsverkiezingen 2014 Checklist: de vijf waarden en de Gemeenteraadsverkiezingen 2014 Op 19 maart 2014 zijn er weer gemeenteraadsverkiezingen. De politieke partijen zijn daarmee al druk in de weer ondermeer door het opstellen

Nadere informatie

DE VERKIEZINGEN STAAN

DE VERKIEZINGEN STAAN DE VERKIEZINGEN STAAN VOOR DE DEUR In contact komen en blijven om mee te praten over beleid Op 19 maart 2014 zijn de gemeenteraadsverkiezingen. Elke stap die de partijen nemen, biedt mogelijkheden om te

Nadere informatie

Kansen pakken als partner van de gemeente

Kansen pakken als partner van de gemeente Kansen pakken als partner van de gemeente Zwolle 3 april 2018 i www.kbo-pcob.nl e info@kbo-pcob.nl t 030 3 400 600 Vandaag antwoorden op vragen zoals: Wat brengt een relatie met de gemeente? Waar staan

Nadere informatie

Handreiking voor het organiseren van campagneactiviteiten

Handreiking voor het organiseren van campagneactiviteiten MEEDOEN AAN DE CAMPAGNE Handreiking voor het organiseren van campagneactiviteiten Politieke partijen voeren verkiezingscampagnes om aandacht te krijgen voor hun standpunten. Organisaties in het sociaal

Nadere informatie

ProDemos Lobbyen in de gemeente

ProDemos Lobbyen in de gemeente ProDemos Lobbyen in de gemeente 3 december 2014 www.dr2.nl #dr2 @JannaGroot Public affairs Introductie Over public affairs Lobbyen in de gemeente Transparantie en Ethiek 2 Ons bureau Disciplines komen

Nadere informatie

Samen zetten we sport op de lokale politieke agenda

Samen zetten we sport op de lokale politieke agenda Samen zetten we sport op de lokale politieke agenda 21 maart 2018 Gemeenteraadsverkiezingen Sportcampagne GR2018 Wie zijn jullie? - Wie is actief met uitvoering van (sport)beleid? - Wie is actief met ontwikkeling

Nadere informatie

Maak je sterk VOOR WERK. Stappenplan

Maak je sterk VOOR WERK. Stappenplan Maak je sterk VOOR WERK Stappenplan 1 Stappenplan voor lokale belangenbehartiging Goede belangenbehartiging staat of valt met goede voorbereiding. Dat is een hele klus en kost veel tijd. Wees dus realistisch

Nadere informatie

Effectief campagne voeren. Actiegroependag Bescherm de kust, Rotterdam, 9 april 2016 Maaike Wermer

Effectief campagne voeren. Actiegroependag Bescherm de kust, Rotterdam, 9 april 2016 Maaike Wermer Effectief campagne voeren Actiegroependag Bescherm de kust, Rotterdam, 9 april 2016 Maaike Wermer Wat ga ik vandaag vertellen Voorstel ronde Naam Actiegroep Ervaring met campagne voeren/omgaan met de media

Nadere informatie

TOOLKIT SOCIAL MEDIA SPORTWEKEN

TOOLKIT SOCIAL MEDIA SPORTWEKEN TOOLKIT SOCIAL MEDIA SPORTWEKEN Introductie Iedereen is tegenwoordig sociaal en dat maakt Social Media een krachtig middel om het proefsporten op jouw sportclub te promoten. Jij weet als geen ander hoe

Nadere informatie

Voorstel aan de raad. Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg XE Steenwijk Steenwijk, Nummer voorstel:

Voorstel aan de raad. Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg XE Steenwijk Steenwijk, Nummer voorstel: Voorstel aan de raad Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg 1 8331 XE Steenwijk Steenwijk, Nummer voorstel: Voor raadsvergadering d.d.: 11-10-2016 Agendapunt: Onderwerp: Cultuuragenda Kansen

Nadere informatie

Vraag en antwoord. VN-verdrag lokaal. Voor lokale belangenbehartigers en leden van adviesraden. april 2017

Vraag en antwoord. VN-verdrag lokaal. Voor lokale belangenbehartigers en leden van adviesraden. april 2017 Vraag en antwoord VN-verdrag lokaal Voor lokale belangenbehartigers en leden van adviesraden april 2017 Het VN-verdrag voor de rechten van personen met een handicap geldt sinds 14 juli 2016 in Nederland.

Nadere informatie

Workshop Verkiezingen

Workshop Verkiezingen Workshop Verkiezingen Verkiezingen Provinciale Staten en Waterschappen 20 maart 2019 Waarom is een goede relatie met provincie en waterschappen belangrijk? Wat komt er kijken bij een goede lobby? De Hollandsche

Nadere informatie

Handreiking voor meedenken bij coalitievorming na gemeenteraadsverkiezingen

Handreiking voor meedenken bij coalitievorming na gemeenteraadsverkiezingen COALITIEVORMING Handreiking voor meedenken bij coalitievorming na gemeenteraadsverkiezingen Na de gemeenteraadsverkiezingen bespreken de politieke fracties in de raad wie wethouder wordt en welke beleids-

Nadere informatie

GENERIEK LOBBYPLAN. Voorbeeld voor MOgroepleden

GENERIEK LOBBYPLAN. Voorbeeld voor MOgroepleden GENERIEK LOBBYPLAN Voorbeeld voor MOgroepleden Een lobbyplan voor een welzijnsorganisaties e.d. bevat een aantal vaste aspecten, zoals een stakeholdersanalyse, een aantal lobbyboodschappen en een stappenplan.

Nadere informatie

VERGADERING GEMEENTERAAD d.d.. AGENDA NR. Vul agendanr in. VOORSTEL Kunst- en cultuurbeleid Gennep De Kunst van Samen. Aan de Gemeenteraad

VERGADERING GEMEENTERAAD d.d.. AGENDA NR. Vul agendanr in. VOORSTEL Kunst- en cultuurbeleid Gennep De Kunst van Samen. Aan de Gemeenteraad VOORSTEL Kunst- en cultuurbeleid Gennep 2016-2020 De Kunst van Samen. Geachte raad, Aan de Gemeenteraad VERGADERING GEMEENTERAAD d.d.. AGENDA NR. Vul agendanr in. Hierbij biedt ons college u het Kunst-

Nadere informatie

Plan van aanpak. lobby richting (deel)gemeenten

Plan van aanpak. lobby richting (deel)gemeenten Plan van aanpak lobby richting (deel)gemeenten Plan van aanpak lobby richting (deel)gemeenten Aanleiding Het verhaal dat zich kortgeleden afspeelde in de deelgemeente Kralingen-Crooswijk nemen we als aanleiding

Nadere informatie

BERICHTEN UIT DE PRAKTIJK. Voorbeelden van hoe je een bericht voor een verkiezingsprogramma kunt schrijven

BERICHTEN UIT DE PRAKTIJK. Voorbeelden van hoe je een bericht voor een verkiezingsprogramma kunt schrijven BERICHTEN UIT DE PRAKTIJK Voorbeelden van hoe je een bericht voor een verkiezingsprogramma kunt schrijven Politieke partijen schrijven op dit moment hun verkiezingsprogramma s. Ze staan daarbij ook open

Nadere informatie

Een inclusief coalitieakkoord voor uw gemeente

Een inclusief coalitieakkoord voor uw gemeente Informatieblad Een inclusief coalitieakkoord voor uw gemeente december 2017 Voor en na de gemeenteraadsverkiezingen werken aan inclusief gemeentebeleid Inhoud Vooraf 3 Een inclusief coalitieakkoord 4 Hebben

Nadere informatie

AAV 30 januari 2017, agendapunt 8.

AAV 30 januari 2017, agendapunt 8. AAV 30 januari 2017, agendapunt 8. Vaststellen profielen raadsleden, lijsttrekker en wethouder Voor de gemeenteraadsverkiezingen hoort overeenkomstig artikel 6.13 van het Huishoudelijk reglement voorafgaand

Nadere informatie

Notitie functioneringsgesprekken

Notitie functioneringsgesprekken Notitie functioneringsgesprekken In de handreiking voor functioneringsgesprekken met burgemeesters, enkele jaren terug opgesteld door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, wordt

Nadere informatie

Als je groen doet -> vertel het dan!

Als je groen doet -> vertel het dan! 1 10 Groene communicatie tips over jouw duurzame organisatie / initiatief Als je groen doet -> vertel het dan! 2 1. Zorg dat je verhaal klopt Als je wilt dat je duurzame inspanningen en het MVO beleid

Nadere informatie

CHECKLIST: KLOPT JOUW SOCIAL MEDIASTRATEGIE VOOR RECRUITMENT?

CHECKLIST: KLOPT JOUW SOCIAL MEDIASTRATEGIE VOOR RECRUITMENT? CHECKLIST: KLOPT JOUW SOCIAL MEDIASTRATEGIE VOOR RECRUITMENT? BONU S: TIPS DRUK VOOR DE ONDE BEZETTE RNEM ER DIT IS EEN UITGAVE VAN ONDERNEMERS DIE IN CONTACT WILLEN KOMEN MET NIEUWE, TALENT- VOLLE MEDEWERKERS

Nadere informatie

DE AARDE IS OOK. TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS. Mueller/GP

DE AARDE IS OOK. TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS. Mueller/GP DE AARDE IS OOK TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS Mueller/GP Wilkins/GP Een wereld die draait op schone energie, met rijke bossen en oceanen vol leven. Dat is de wereld volgens Greenpeace. We doen

Nadere informatie

TOOLKIT GR2018 EFFECTIEF BEÏNVLOEDEN, EEN KWESTIE VAN DOEN! Inleiding

TOOLKIT GR2018 EFFECTIEF BEÏNVLOEDEN, EEN KWESTIE VAN DOEN! Inleiding TOOLKIT GR2018 EFFECTIEF BEÏNVLOEDEN, EEN KWESTIE VAN DOEN! Inleiding Op 21 maart 2018 vinden de gemeenteraadsverkiezingen plaats. De speerpunten van de toekomstige coalitie staan dan al maanden eerder

Nadere informatie

Spieren voor Spieren. Maart 2016

Spieren voor Spieren. Maart 2016 Spieren voor Spieren Maart 2016 Agenda - Stichting Spieren voor Spieren - Wat is een spierziekte - Filmpje Bram - Visie Spieren voor Spieren - Waarom - Hoe - Wat - Bestedingen - Sportieve acties in het

Nadere informatie

Als je groen doet -> vertel het dan!

Als je groen doet -> vertel het dan! 10 Groene communicatie tips over jouw duurzame organisatie / initiatief Als je groen doet -> vertel het dan! 2. 3. 1. Zorg dat je verhaal klopt Als je wilt dat je duurzame inspanningen en het MVO beleid

Nadere informatie

De scorelijst competenties collectieve belangenbehartiger

De scorelijst competenties collectieve belangenbehartiger De scorelijst competenties collectieve belangenbehartiger De scorelijst bestaat uit de twaalf competenties van de collectieve belangenbehartiger met daarbij steeds vier stellingen. Per stelling kunt u

Nadere informatie

Werkvorm: Bouw je krachtveld

Werkvorm: Bouw je krachtveld Werkvorm: Bouw je krachtveld Het krachtenveld om je co-creatie project heen kan worden ingedeeld in verschillende lagen. Dit document bevat tips en denkvragen om je bewust te maken van het krachtenveld

Nadere informatie

Verduurzamen, verbinden, vertrouwen. Adviezen van het culturele werkveld aan nieuwe Gedeputeerde Staten

Verduurzamen, verbinden, vertrouwen. Adviezen van het culturele werkveld aan nieuwe Gedeputeerde Staten Verduurzamen, verbinden, vertrouwen Adviezen van het culturele werkveld aan nieuwe Gedeputeerde Staten Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst, Utrecht 2019 Inhoud Samenvatting 3 1 Inleiding

Nadere informatie

Lobbyen. Hoe begin je eraan? VOORBEREIDING. 1. Groepssamenstelling. 2. Klein beetje research

Lobbyen. Hoe begin je eraan? VOORBEREIDING. 1. Groepssamenstelling. 2. Klein beetje research Lobbyen Lobbyen heeft een beetje een negatieve bijklank. Maar op zich is er niets vies aan. Het is een manier om samen beleid te maken. Een manier om de zaken die voor jou en je achterban van belang zijn

Nadere informatie

Werkplan 2016 bestuur afdeling Groningen

Werkplan 2016 bestuur afdeling Groningen Werkplan 2016 bestuur afdeling Groningen Inleiding In dit werkplan van het bestuur kijken we terug op het afgelopen jaar en stellen we de speerpunten voor het komende jaar vast. Het werkplan zal samen

Nadere informatie

Kinderen Baas Samen aan de slag

Kinderen Baas Samen aan de slag 1. KENNISMAKING Kinderen Baas Samen aan de slag TOOLKIT KINDEREN BAAS Neem tijd als cultuurwerker en jeugdwerker om uitgebreid kennis te maken, nog voor je kinderen bij de activiteit betrekt. Ga eens samen

Nadere informatie

GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN 2006: 10 STAPPENPLAN VOOR POLITIEKE LOBBY

GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN 2006: 10 STAPPENPLAN VOOR POLITIEKE LOBBY p/a Kaap Hoorndreef 38 Projecten WMO en gemeenteraadsverkiezingen 2006 3563 AV Utrecht www.clienteninfo-wmo.nl tel. 030 262 80 24/ 030 288 4576 mail@clienteninfo-wmo.nl GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN 2006:

Nadere informatie

Gemeenteraadsverkiezingen. Hoe schrijf ik een bericht aan politieke partijen?

Gemeenteraadsverkiezingen. Hoe schrijf ik een bericht aan politieke partijen? Gemeenteraadsverkiezingen 2014 Hoe schrijf ik een bericht aan politieke partijen? Waarom deze verkiezingen voor maatschappelijke organisaties en ondernemingen van belang zijn? Gemeenten krijgen een uitbreiding

Nadere informatie

TOOLKIT voor co-creatie. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken.

TOOLKIT voor co-creatie. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken. welkom Binnen een co-creatie ontwikkel je samen met een leerkracht een antwoord op de vraag van de school vanuit

Nadere informatie

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK!

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! In dit E-book leer je hoe je door het inzetten van je eigen netwerk je bedrijf kan laten groeien. WAAROM DIT E-BOOK? Veel ondernemers beginnen

Nadere informatie

Werkboek Road to success

Werkboek Road to success Werkboek Road to success Stappenplan naar een website die gevonden wordt en klanten van bezoekers maakt Deel 1: Een goede website begint met een goed plan Helpt je ideeën in kaart te brengen en geeft je

Nadere informatie

Uitvoeringsprogramma Kunst en Cultuur Velsen 2014-2017

Uitvoeringsprogramma Kunst en Cultuur Velsen 2014-2017 Beleidsspeerpunt Wat willen we bereiken? Wat gaan we daarvoor doen en wie Cultuureducatie Meer kinderen maken kennis met amateurkunst/ kunsteducatie en worden lid van een amateurkunstvereniging Verbetering

Nadere informatie

> KEN JE GEMEENTE EN GA ERMEE AAN DE SLAG!

> KEN JE GEMEENTE EN GA ERMEE AAN DE SLAG! > KEN JE GEMEENTE EN GA ERMEE AAN DE SLAG! > > DE GEMEENTE: WAT, WAAR, HOE EN WAAROM? Simpel gezegd is een gemeente een stuk grondgebied met een eigen bestuur, dat verkozen is door en verantwoording aflegt

Nadere informatie

Handleiding voorbereidende les bij Democracity. Basisonderwijs. Versie 22 mei Handleiding voorbereidende les bij Democracity

Handleiding voorbereidende les bij Democracity. Basisonderwijs. Versie 22 mei Handleiding voorbereidende les bij Democracity Basisonderwijs Versie 22 mei 2018 INHOUD Inleiding... 2 Tijdsverloop... 2 Quiz: Waar gaat de gemeente over?... 3 Filmpje Hoe werkt de gemeenteraad?... 6 Wie is de baas in de gemeente?... 7 Van probleem

Nadere informatie

eflectietool Reflectietool Reflectietool Reflectietool Test jezelf op professioneel ondersteunen

eflectietool Reflectietool Reflectietool Reflectietool Test jezelf op professioneel ondersteunen eflectietool Reflectietool eflectietool Reflectietool eflectietool Reflectietool Test jezelf op professioneel ondersteunen Redactie: Marieke Haitsma en Corrie van Dam Eindredactie: afdeling communicatie

Nadere informatie

Jaarplan Namens het afdelingsbestuur. Ernstjan van Doorn. Secretaris Amsterdam Centrum

Jaarplan Namens het afdelingsbestuur. Ernstjan van Doorn. Secretaris Amsterdam Centrum Jaarplan 2018 Namens het afdelingsbestuur Secretaris Amsterdam Centrum 1 1. Inleiding 2. Vereniging en leden 3. Communicatie 2 1. Inleiding Samenstelling bestuur en fractie 2017 In de fractie en het bestuur

Nadere informatie

Activiteitenplan Vrijzinnige Partij 2015

Activiteitenplan Vrijzinnige Partij 2015 Activiteitenplan Vrijzinnige Partij 2015 Inhoud Inleiding... 2 1. Organisatieopbouw... 3 2. Politieke vormings- en scholingsactiviteiten... 3 3. Informatievoorziening... 3 4. Ledenwerving: supporters...

Nadere informatie

Gemeenteraadsverkiezingen 2018: Samenwerking met andere partijen

Gemeenteraadsverkiezingen 2018: Samenwerking met andere partijen Gemeenteraadsverkiezingen 2018: Samenwerking met andere partijen Als PvdA vinden wij het belangrijk om samen te werken met bewoners en maatschappelijke organisaties. Op lokaal niveau zorgen we op die manier

Nadere informatie

10 onmisbare vaardigheden voor. de ambtenaar van de toekomst. 10 vaardigheden. Netwerken. Presenteren. Argumenteren 10. Verbinden.

10 onmisbare vaardigheden voor. de ambtenaar van de toekomst. 10 vaardigheden. Netwerken. Presenteren. Argumenteren 10. Verbinden. 10 vaardigheden 3 Netwerken 7 Presenteren 1 Argumenteren 10 Verbinden Beïnvloeden 4 Onderhandelen Onderzoeken Oplossingen zoeken voor partijen wil betrekken bij het dat u over de juiste capaciteiten beschikt

Nadere informatie

Handleiding pers en publiciteit

Handleiding pers en publiciteit Handleiding pers en publiciteit Voor partners van HartslagNu Het opzetten van een 6-minutenzone is een uniek project. Voor het slagen ervan is betrokkenheid van de inwoners van je gemeente heel belangrijk.

Nadere informatie

De Ervaring Leert! Programma voor Provinciale Statenleden 2015

De Ervaring Leert! Programma voor Provinciale Statenleden 2015 De Ervaring Leert! Programma voor Provinciale Statenleden 2015 Inhoud De ervaring Leert! 3 Workshops 4 1. Krachtenveld Provincie 2. Simulatie Statenvergadering 3. Rollen en instrumenten 4. Integriteit

Nadere informatie

Profiel gemeenteraadslid

Profiel gemeenteraadslid 1 1 Profiel gemeenteraadslid 2NB: Overal waar zij of ze staat kan ook hij gelezen worden. 3ALGEMEEN 4Een D66 gemeenteraadslid is gekozen door de inwoners van Utrecht en vertegenwoordigt hen op een 5integere

Nadere informatie

Gemeenteraadsverkiezingen 2018

Gemeenteraadsverkiezingen 2018 Gemeenteraadsverkiezingen 2018 We willen zo vroeg mogelijk beginnen met de voorbereidingen op de gemeenteraadsverkiezingen. Tijdens de ALV willen we als bestuur met de leden van gedachte willen wisselen

Nadere informatie

Leidraad voor omgaan met initiatieven van inwoners of van de gemeente. Korte versie

Leidraad voor omgaan met initiatieven van inwoners of van de gemeente. Korte versie Leidraad voor omgaan met initiatieven van inwoners of van de gemeente Korte versie Inleiding Oldebroek voor Mekaar is samenwerken aan een sterke en leefbare samenleving. Inwoners, ondernemers, maatschappelijke

Nadere informatie

OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID

OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID Beleid is alleen nodig als je iets gaat veranderen. INLEIDING Het beleid van een organisatie bepaalt hoe je moet werken en wat de bestuurders belangrijk vinden. Dat beleid

Nadere informatie

omgeving wereld regie vanuit de jongere Jongeren leren organiseren

omgeving wereld regie vanuit de jongere Jongeren leren organiseren Jongeren leren organiseren Hoe kunnen jongeren regie hebben over eigen handelen en toch in verbinding zijn met alles om hen heen? Hoe verstaan jongeren de kunst om te bouwen aan netwerken, om een positie

Nadere informatie

10 tips over besluitvorming

10 tips over besluitvorming 10 tips over besluitvorming Meer weten? www.vergaderendoejezo.nl Bel of mail Carla: 06-20809676 of info@vergaderendoejezo.nl. 10 tips over besluitvorming Besluitvorming is noodzakelijk bij vergaderingen.

Nadere informatie

Wees eerder volksverbinder en volksverleider, dan volksvertegenwoordiger

Wees eerder volksverbinder en volksverleider, dan volksvertegenwoordiger Jeroen van Urk: Wees eerder volksverbinder en volksverleider, dan volksvertegenwoordiger (Van links naar rechts) Imrat Verhoeven, Petra Tiel en Jeroen van Urk 16 TIJDSCHRIFT Competenties van raadsleden

Nadere informatie

www.necker.nl http://www.slideshare.net/neckervannaem GEBRUIK VAN SOCIAL MEDIA IN CAMPAGNETIJD

www.necker.nl http://www.slideshare.net/neckervannaem GEBRUIK VAN SOCIAL MEDIA IN CAMPAGNETIJD www.necker.nl http://www.slideshare.net/neckervannaem GEBRUIK VAN SOCIAL MEDIA IN CAMPAGNETIJD Programma van vanavond 1. Waar wilt u social media voor gebruiken? 2. Hoe krijgt u meer volgers? 3. Hoe kunt

Nadere informatie

Handboek Belangenbehartiging. LKCA, Utrecht (2018) 1 HANDBOEK BELANGENBEHARTIGING

Handboek Belangenbehartiging. LKCA, Utrecht (2018) 1 HANDBOEK BELANGENBEHARTIGING Handboek Belangenbehartiging LKCA, Utrecht (2018) 1 HANDBOEK BELANGENBEHARTIGING Inhoud INLEIDING 3 1 DOELEN VASTSTELLEN 4 2 BOODSCHAP FORMULEREN 5 3 KRACHTENVELD ANALYSEREN 6 4 FOCUSSEN OP EINDBESLISSERS

Nadere informatie

Hoe ondernemend is jouw OR?

Hoe ondernemend is jouw OR? Hoe ondernemend is jouw OR? WORKSHOP OR IMPULSE 2015 WWW.OOSTERHOORNMZ.NL 1 Wensen bestuurder en OR Bestuurders krijgen graag input van de OR OR wil graag vroeg bij bepaalde onderwerpen worden betrokken

Nadere informatie

Rotterdams Ambassadrices Netwerk

Rotterdams Ambassadrices Netwerk De ambassadrice als werver van inburgeraars 1. Inleiding; eigen ervaringen 2 A. Wat is werven 2 B. Het belang van werven 2 C. Verwachtingen 3 D. Rollenspel 4 E. Opdracht 4 2. Voortraject: 4 A. Doel 4 B.

Nadere informatie

Trends & ontwikkelingen in cultuurbeleid. van Gelderse gemeenten. Kunst maakt gelukkig en moet voor iedereen toegankelijk zijn.

Trends & ontwikkelingen in cultuurbeleid. van Gelderse gemeenten. Kunst maakt gelukkig en moet voor iedereen toegankelijk zijn. Trends & ontwikkelingen in cultuurbeleid Kunst maakt gelukkig en moet voor iedereen toegankelijk zijn. van Gelderse gemeenten Vossenstraat 6 6811 JL Arnhem 026 351 90 29 info@cultuuroost.nl www.cultuuroost.nl

Nadere informatie

KNLTB Stappenplan. beleidsplan tennisvereniging X

KNLTB Stappenplan. beleidsplan tennisvereniging X KNLTB Stappenplan beleidsplan tennisvereniging X Inleiding Iedere verenigingsbestuurder weet in het achterhoofd dat het belangrijk is om beleidsmatig en doelgericht te werken. Toch komen de meeste verenigingsbestuurders

Nadere informatie

Burgerparticipatie en de rol van de gemeenteraad

Burgerparticipatie en de rol van de gemeenteraad Burgerparticipatie en de rol van de gemeenteraad 5 juli 2018 Raadswerkgroep Burgerparticipatie In november 2017 heeft een aantal raadsleden zich opgegeven om de Raadswerkgroep Burgerparticipatie te vormen

Nadere informatie

Beïnvloeding Samen sta je sterker

Beïnvloeding Samen sta je sterker Beïnvloeding Samen sta je sterker Aan de slag Om uw doel te bereiken, moet u gericht aan de slag gaan. Het volgende stappenplan kan u hierbij helpen. 1. Analyseer het probleem en bepaal uw doel Als u een

Nadere informatie

Stand up! Leiderschap in de zorg

Stand up! Leiderschap in de zorg Stand up! Leiderschap in de zorg Wat kun jij doen als verpleegkundige of verzorgende om er voor te zorgen dat er naar je wordt geluisterd Marieke Markensteijn De Groot Senior Verpleegkundige en Ambtelijk

Nadere informatie

De Wondere Werking van Verhalen

De Wondere Werking van Verhalen De Wondere Werking van Verhalen Multiply Your Happiness! 2013 Inleiding Sinds het begin der tijden vertellen mensen overal ter wereld, bij kampvuur en bij kaarslicht, elkaar verhalen. Dit deden en doen

Nadere informatie

Discussie notitie Aan Van Datum Onderwerp Basisprincipes als afspraak Discussie voor raadsleden Extra informatie Gevraagd

Discussie notitie Aan Van Datum Onderwerp Basisprincipes als afspraak Discussie voor raadsleden Extra informatie Gevraagd Discussie notitie Aan : Gemeenteraad Van : Inge Schopenhouer Datum : maandag 21 mei 2012 Onderwerp : Social media, spelregels voor effectief gebruik: een discussie waard! Onder Social media verstaan we

Nadere informatie

3-stappenplan voor het versterken van uw lokale democratie en voor een hogere opkomst op 21 maart 2018

3-stappenplan voor het versterken van uw lokale democratie en voor een hogere opkomst op 21 maart 2018 3-stappenplan voor het versterken van uw lokale democratie en voor een hogere opkomst op 21 maart 2018 Versterkdedemocratie.nl BETREK BURGERS, VERGROOT DE OPKOMST Op 21 maart 2018 zijn de gemeenteraadsverkiezingen.

Nadere informatie

Gereedschapskist co-creatie

Gereedschapskist co-creatie Gereedschapskist co-creatie Samen werken aan een betere samenleving Mei 2018 Mayke ten Bos Carine Kleine Haar Kate Snellens Beste collega, Heel goed dat je erover denkt om een project in co-creatie te

Nadere informatie

Succesvol campagne voeren

Succesvol campagne voeren Succesvol campagne voeren Spread the word, spread the feeling! Campagne voeren: íedereen kan het! In deze toolkit vind je tips voor het campagne voeren. Dit is gegarandeerd het leukste onderdeel van jouw

Nadere informatie

Lesmateriaal voor het (V)MBO

Lesmateriaal voor het (V)MBO Lesmateriaal voor het (V)MBO Binnenkort nemen uw leerlingen deel aan een Jongerengemeenteraad. Het project Jongerengemeenteraad laat jongeren in de leeftijd van 14 19 jaar zien hoe beleid tot stand komt

Nadere informatie

Werkblad. Les 1 Jouw droom wordt zichtbaar

Werkblad. Les 1 Jouw droom wordt zichtbaar Werkblad Les 1 Jouw droom wordt zichtbaar Korte cursus Politica op social media Met jouw ideeën en jouw waarden heb jij alles in handen om mee te bouwen aan het welzijn en geluk van mensen in jouw gemeente,

Nadere informatie

Voorbeelden van overleg en besluitvorming

Voorbeelden van overleg en besluitvorming Voorbeelden van overleg en besluitvorming Voorbeeld 1. Oplossingsgericht vergaderen 1 1. Vaste agendapunten a. Bespreken verslag van de vorige vergadering b. Mededelingen c. Rondvraag 2. Vaststellen van

Nadere informatie

Beïnvloeding Samen sta je sterker

Beïnvloeding Samen sta je sterker Beïnvloeding Samen sta je sterker Aan de slag Om uw doel te bereiken, moet u gericht aan de slag gaan. Het volgende stappenplan kan u hierbij helpen. 1. Analyseer het probleem en bepaal uw doel Als u een

Nadere informatie

VERKIEZINGEN EUROPEES PARLEMENT Donderdag 23 mei 2019 BEPAAL MEE WIE IN DE EUROPESE UNIE BESLISSINGEN GAAN NEMEN. Den Haag

VERKIEZINGEN EUROPEES PARLEMENT Donderdag 23 mei 2019 BEPAAL MEE WIE IN DE EUROPESE UNIE BESLISSINGEN GAAN NEMEN. Den Haag VERKIEZINGEN EUROPEES PARLEMENT Donderdag 23 mei 2019 BEPAAL MEE WIE IN DE EUROPESE UNIE BESLISSINGEN GAAN NEMEN. Den Haag WAT DOET DE EUROPESE UNIE? Nederland is lid van de Europese Unie (EU). In de EU

Nadere informatie

2. Visie; waar gaan we voor, wat willen we bereiken en langs welke weg?

2. Visie; waar gaan we voor, wat willen we bereiken en langs welke weg? Missie, visie en strategie Straat Consulaat Den Haag anno 2019 Wij zijn ervan overtuigd dat mensen gelijkwaardig zijn en dat alle mensen recht hebben op waardigheid, wonen, voeding, kleding, goede zorg

Nadere informatie

GEMEENTERAADS- VERKIEZINGEN 2014

GEMEENTERAADS- VERKIEZINGEN 2014 GEMEENTERAADS- VERKIEZINGEN 2014 Het uitoefenen van invloed door de leden van de Vereniging Federatie Opvang Handreiking met praktische Tips Colofon Deze publicatie is voor de leden van de Vereniging Federatie

Nadere informatie

Communicatieplan Ondernemingsraadverkiezingen

Communicatieplan Ondernemingsraadverkiezingen Communicatieplan Ondernemingsraadverkiezingen Situatie Op. vinden er verkiezingen plaats voor nieuwe OR-leden. Het huidige aantal leden is. er moeten 5 nieuwe leden geworven worden, zodat er in totaal..

Nadere informatie

Coachingstraject Participatie. Mechelen, 20 juni 2017

Coachingstraject Participatie. Mechelen, 20 juni 2017 Coachingstraject Participatie Mechelen, 20 juni 2017 Klimaatbeleid en participatie Veel gemeenten ondertekenden het Burgemeestersconvenant en stelden een klimaatactieplan op. Maar hoe zorgt u ervoor dat

Nadere informatie

Profiel van een raadslid

Profiel van een raadslid Profiel van een raadslid Basisvereisten en drijfveren voor een raadslid Het raadslid is toegewijd en loyaal aan D66 en aan de gemeente waarin hij zijn functie als raadslid vervult en de lokale afdeling

Nadere informatie

Handboek Politiek 2. Derde Kamer der Staten-Generaal

Handboek Politiek 2. Derde Kamer der Staten-Generaal Handboek Politiek 2 Derde Kamer der Staten-Generaal Plak hier je pasfoto Derde Kamerlid Dit Handboek Politiek is van: Naam Klas Leeftijd Fractie Fotografie & cartoons: - Hans Kouwenhoven - RVD: p. 17 -

Nadere informatie

Als je niet kunt delen, kan je ook niet vermenigvuldigen Door: Marja Ruigrok

Als je niet kunt delen, kan je ook niet vermenigvuldigen Door: Marja Ruigrok Als je niet kunt delen, kan je ook niet vermenigvuldigen Door: Marja Ruigrok Iedereen die me een beetje kent, weet dat de titel van dit hoofdstuk mijn motto is. Het geldt voor kennis, winst en zeker voor

Nadere informatie

OPEN. 21 punten voor Nijkerk in

OPEN. 21 punten voor Nijkerk in OPEN 21 punten voor Nijkerk in 2014-2018 We staan open voor vernieuwing en verandering van top-down handelen naar open staan voor verbinden met andere overheden, instellingen en bedrijven van denken in

Nadere informatie

Wie ben je? 9 maart 2016

Wie ben je? 9 maart 2016 Wie ben je? 9 maart 2016 Wanhoop en hoop als bielzen @ikbenwini Onderwerpen IDENTITEIT DOELGROEP BOODSCHAP MIDDELEN RESULTAAT: JOUW PROFIEL MAKEN SAMEN MET ANDEREN! IDENTITEIT Herken je deze mini? Wat

Nadere informatie

Politieke sensitiviteit en sociale media: bij twijfel, niet oversteken Door: Maud van de Wiel en Marike Simons

Politieke sensitiviteit en sociale media: bij twijfel, niet oversteken Door: Maud van de Wiel en Marike Simons Politieke sensitiviteit en sociale media: bij twijfel, niet oversteken Door: Maud van de Wiel en Marike Simons Politici en ambtenaren twijfelen nog wel eens over hun activiteiten op sociale media of vinden

Nadere informatie

ONLINE MARKETING ANGELCOACHING

ONLINE MARKETING ANGELCOACHING ONLINE MARKETING ANGELCOACHING MARCA VAN DEN BROEK Met mijn bedrijf AngelCoaching zet ik me in voor succesvol ondernemen als kunstenaar//creatief. WAAR GAAT HET OM? Zichtbaarheid Onderscheidend (en authentiek)

Nadere informatie

Cultuureducatiebeleid. in Castricum

Cultuureducatiebeleid. in Castricum Cultuureducatiebeleid in Castricum Kenmerken Over de gemeente Aantal inwoners 30.000-90.000 inwoners (middelgrote gemeente) Soort gemeente plattelandsgemeente Regiofunctie geen centrumgemeente van de regio

Nadere informatie

Gemeenteraadsverkiezingen. Stem ook!

Gemeenteraadsverkiezingen. Stem ook! Gemeenteraadsverkiezingen Woensdag 19 maart GEMEENTERAADSverkiezingen Stem ook! Op woensdag 19 maart zijn de gemeenteraadsverkiezingen. Iedereen vanaf 18 jaar mag dan stemmen. Bepaal mee wie er in de gemeenteraad

Nadere informatie

Cultuureducatiebeleid. in Haarlem

Cultuureducatiebeleid. in Haarlem Cultuureducatiebeleid in Haarlem Kenmerken Over de gemeente Aantal inwoners meer dan 90.000 inwoners (grote gemeente) Soort gemeente stadsgemeente Regiofunctie centrumgemeente van de regio Contactgegevens

Nadere informatie

Maak het! in Heerenveen

Maak het! in Heerenveen Maak het! in Heerenveen Thematisch raadsakkoord 2018 2022 Een afspraak met de samenleving Vastgesteld door de gemeenteraad op: [ [en/of] ] Gemeenteraad Heerenveen 2018-2022

Nadere informatie

Student & Starter. Beleidsplan. Contents. Student & Starter Hamburgerstraat 14bis 3512 NR Utrecht. Voorwoord. 1. Verenigingsdoelen

Student & Starter. Beleidsplan. Contents. Student & Starter Hamburgerstraat 14bis 3512 NR Utrecht. Voorwoord. 1. Verenigingsdoelen Beleidsplan Student & Starter 2014 Student & Starter Hamburgerstraat 14bis 3512 NR Utrecht Contents Voorwoord 1. Verenigingsdoelen 1.1 Fractieondersteuning 1.2 Benadering achterban 1.3 Detecteren en aanpakken

Nadere informatie

4. Ondersteuning van het Plan van Aanpak Europese Cultuurregio Randstad.

4. Ondersteuning van het Plan van Aanpak Europese Cultuurregio Randstad. Ruimte voor kunst en cultuur in de Randstad Doel De Minister van OCW en de wethouders Kunst en Cultuur van Amsterdam/Rotterdam/Den Haag en Utrecht stellen zich ten doel de internationale betekenis en concurrentiepositie

Nadere informatie

Beschrijving en checklist voor deelnemende archieven Stuk van het Jaar

Beschrijving en checklist voor deelnemende archieven Stuk van het Jaar Beschrijving en checklist voor deelnemende archieven Stuk van het Jaar In 2013 organiseren BRAIN en de aangesloten leden een landelijke publieksactiviteit. Het gaat om een online verkiezing voor het Stuk

Nadere informatie

Verkiezingsprogramma D66 Montfoort Wij gaan ervoor. Doet u mee?

Verkiezingsprogramma D66 Montfoort Wij gaan ervoor. Doet u mee? Wij gaan ervoor. Doet u mee? > Voorwoord Woensdag 19 maart 2014 kiezen de inwoners van Montfoort een nieuwe gemeenteraad. D66 Montfoort moedigt iedereen aan die mag stemmen om dat ook te doen. In de gemeenteraad

Nadere informatie

Profiel gemeenteraadslid

Profiel gemeenteraadslid Profiel gemeenteraadslid NB: Overal waar zij of ze staat kan ook hij gelezen worden. ALGEMEEN Een D66 gemeenteraadslid is zich ervan bewust een mandaat te hebben van de kiezers en zal met overtuiging én

Nadere informatie

De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, handelend als bestuursorgaan, hierna te noemen: minister van OCW,

De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, handelend als bestuursorgaan, hierna te noemen: minister van OCW, Cultuurconvenant 2017 2020 Ministerie van OCW Landsdeel Oost De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, handelend als bestuursorgaan, hierna te noemen: minister van OCW, en Gedeputeerde Staten van

Nadere informatie

gemeente Eindhoven InitiatiefvoorstelOpkomstbevordering gemeenteraad 2014: 040 Kiest

gemeente Eindhoven InitiatiefvoorstelOpkomstbevordering gemeenteraad 2014: 040 Kiest gemeente Eindhoven Griffie gemeenteraad Raadsnummer 13R5541 Inboeknummer Dossiernummer InitiatiefvoorstelOpkomstbevordering gemeenteraad 2014: 040 Kiest Inleiding Op 19 maart 2014 zijn er weer gemeenteraadsverkiezingen.

Nadere informatie

De punten 1, 2, 3 en 4 worden voorgelegd ter vaststelling, punt 5 ter informatie

De punten 1, 2, 3 en 4 worden voorgelegd ter vaststelling, punt 5 ter informatie Conform het Reglement Kandidaatstelling stelt het Landelijk Bestuur de af te leggen route naar de TKverkiezingen -die uiterlijk op 15 maart 2017 zullen plaatsvinden- aan de orde. Op basis van art. 4 lid

Nadere informatie