Werkvorm: Bouw je krachtveld

Transcriptie

1 Werkvorm: Bouw je krachtveld Het krachtenveld om je co-creatie project heen kan worden ingedeeld in verschillende lagen. Dit document bevat tips en denkvragen om je bewust te maken van het krachtenveld en het zo in te richten dat het ondersteunend wordt aan co-creatie. De eerste kolom bevat de verschillende lagen, de tweede kolom korte tips voor iedere laag en de derde kolom kun je gebruiken om aan de hand van vragen en tips na te denken over de verhoudingen in de verschillende lagen. Laag Tip Analyseren en bouwen Samenleving Ken de initiatiefnemer Van wie komt het initiatief? Is er een wens vanuit de samenleving? Of is het een wens vanuit de organisatie? Als het een wens is vanuit de samenleving: welke belangen streeft de initiatiefnemer na? De overheid is er voor het algemeen belang, draagt het initiatief daaraan bij? Als het een wens is vanuit de organisatie: in welke rol worden inwoners betrokken? Is vanuit het perspectief van de inwoner gekeken? Of wordt de inwoner gezien als uitvoerder van overheidsbeleid? Vind de urgentie Vertrek vanuit een gemeenschappelijk doel Welk probleem lost het initiatief/idee op? Hoe ziet de situatie er uit? Is er urgentie om de opgave aan te pakken? Wie voelt de urgentie en waarom? De persoon die de urgentie voelt, kan je waarschijnlijk het snelst uitleggen wat de kern van het vraagstuk is: oftewel dit is iemand om bij je in de buurt te houden! Rond veel opgaven zijn er tegengestelde belangen. Je wilt wel alle belangen in beeld hebben, maar wilt vooral op zoek naar wat de common ground is. Onthou dat als er veel tegengestelde belangen zijn, er in ieder geval een gedeelde wens is om iets te veranderen: laat dat dan jouw startpunt zijn.

2 Politiek en bestuur Zoek koers Word het eens of zoek ruimte Betrokken raad Je hebt een opgave te pakken en hebt een groep mensen die ermee aan de slag wil. Maar: vergeet vooral niet te checken of het een thema is dat de politiek ook bezighoudt. Check of het op een politieke agenda staat, of er ruimte voor is opgenomen in de begroting of dat het aansluit bij een ander thema. Hebben politiek en bestuur al een koers gekozen op dit thema? Zo ja, sluit het aan bij het initiatief? Dan is het tijd om steun te zoeken. Is het een heel andere koers? Of is er geen koers? Dan kun je twee dingen doen: politiek en bestuur meenemen in een traject naar koersvorming, of politiek en bestuur overhalen deze ruimte aan de samenleving te gunnen. Maak hierover heldere afspraken om niet achteraf geconfronteerd te worden met politiek ingrijpen. Heb je een opgave te pakken waarover binnen politiek en bestuur verschil van inzicht bestaat? Dan geldt hetzelfde als hierboven. Let wel, hoe groter de (politieke) belangen die op het spel staan, hoe eerder de politiek zelf de ruimte zal willen claimen. Politieke steun is essentieel, in de eerste plaats om te voorkomen dat je in het kerndilemma belandt tussen representatieve en directe democratie, maar in de tweede plaats ook omdat de politiek het zichtbare deel van de organisatie is voor veel inwoners. Hoe kun je je verzekeren van steun? Het is prettig als de politiek en het bestuur op de hoogte zijn van co-creatie en daar wellicht al een standpunt over hebben: dragen ze het idee mee uit? Stimuleer dat en doe er een beroep op! Altijd geldt: hoe eerder je de politiek en het bestuur betrekt, hoe makkelijker het is om steun te organiseren: vergeet de raad niet als je aan het co-creëren gaat! Betrek bijvoorbeeld de raadsleden die jouw thema in hun portefeuille hebben al bij een startnotitie of nodig ze uit voor een bijeenkomst. Ga ook eens met de fractievoorzitters in gesprek over co-creatie en de rol van de raad.

3 Organisatie Leiderschap bindt De wijze waarop in de organisatie wordt gestuurd en leiding wordt gegeven is van invloed op de ruimte die er is voor co-creatie. Er is een verschil tussen leiderschap en management. Management richt zich meer op het hoe, leiderschap gaat ook over het wat. Wie in co-creatie werkt, is bezig met het realiseren van opgaven op een nieuwe manier. Daarbij past leiderschap gericht op de inhoud, het wat, de mogelijke opgaven. Een organisatie die dat kan uitdragen is een pré als je in co-creatie werkt. Bedenk eens wat de stijl is van jouw leidinggevende of de dienst waar je in zit. Gaat het dan om inhoud (het wat ), of vooral om het hoe? Merk je dat dat moeilijk is om de focus op de inhoud te houden? Onthoud dan dat binding ontstaat op de inhoud: maak duidelijk wat de inhoudelijke winst is van het project en probeer dat te vertalen naar de laag die op dat moment overtuigd moet worden (zie ook de werkvorm: resultaten delen). Inbedding helpt Het helpt als je jouw project kunt aanhaken bij een bestaand traject of programma. Zo wordt het geen losstaand project maar wordt het ingebed in reeds bestaande focusgebieden. Wellicht kun je de termen en onderwerpen zo kiezen dat het past bij iets dat al een plek heeft in de begroting? Vraag ook expliciet om rugdekking: zorg dat jij en jouw team tijd en ruimte hebben en maak heldere afspraken over verantwoording en informatie.

4 Team/ afdeling Zoek de zin Speelruimte regelen Durf te leren Wie in co-creatie werkt aan opgaven zit heel dicht op de zin van het werk dat je doet als ambtenaar: je ziet namelijk direct resultaat in de samenleving. Zorg dat je binnen de afdeling of binnen jouw team de focus houdt op wat zin geeft aan je werk: Bespreek wat als zinvol en wat als zinloos wordt ervaren en verzin oplossingen voor de taken die niet als zinvol worden gezien. Wellicht zijn er collega s die er wel de zin van zien. Lukt dat niet, zorg dan dat het een feestje wordt om met deze taken aan de slag te gaan of overweeg of de zinloze taken niet kunnen worden geschrapt. Deel zo samen van zinvol is en houd elkaar geïnspireerd. Wie in co-creatie werkt, levert voor een deel grip in op het proces en de uitkomsten ervan. Je weet vaak niet wat het eindresultaat precies gaat zijn. Dat betekent dat je speelruimte nodig hebt. Dat kan zijn in tijd, geld of capaciteit. Bedenk hoe je flexibiliteit kunt organiseren binnen je afdeling of team: kijk bijvoorbeeld eens bij de werkvorm ruimte organiseren. Bedenk goed waar je precies behoefte aan hebt, hoe concreter je dat kunt benoemen, hoe makkelijker je dat kunt organiseren Is er een sterke focus op controle? Bedenk dan goed wat de beoogde resultaten zijn van je project, check ook de werkvorm: resultaten delen. Co-creatie is anders werken. Dat betekent dat je als afdeling of team wilt leren. Het houdt ook in dat je fouten moet kunnen maken. Maak ruimte voor fouten, van fouten kun je leren Reflecteer in het team en ondersteun elkaar in het leren (zie werkvorm Doen: reflecteren in teams) Vraag rugdekking en schat risico s van te voren in Wees transparant

5 Individu Toon lef Werk je in co-creatie? Dan is het handig om een beetje lef te hebben: wees een omdenker en geen ja-maar mens zoek de rek en niet de regel Zoek steun In het onderzoek hebben we gemerkt dat co-creërende ambtenaren zijn die vaak alleen werken. En dat is jammer: er zijn vast veel collega s die ook zo (willen) werken. Zoek ze op, wissel ervaringen uit, lach om zaken die mislopen en wissel tips uit voor het overleven in de bureaucratie.