Provincie Limburg Gebiedsdossier winning Breehei

Transcriptie

1 Powered by TCPDF ( Provincie Limburg Gebiedsdossier winning Breehei

2

3

4

5 INHOUDSOPGAVE blz. 1. INLEIDING Aanleiding Doelstellingen Uitgangspunten Werkwijze Leeswijzer 3 2. BELEID EN REGELGEVING Inleiding Het gebiedsdossier binnen het wettelijk kader Overzicht beleid en regelgeving Het grondwaterbeschermingsbeleid van de provincie Limburg Het beschermingsbeleid van WML Beleid van het Waterschap Peel en Maasvallei Beleid van de gemeente(n) Algemeen Gemeente Horst aan de Maas Beleid van de gemeente Venray KENMERKEN WINNING Locatie en diepte winning Vergunde situatie Waterwingebied Type winning Waterbehandeling Toekomstplannen van WML ONDERGROND EN HYDROGEOLOGISCH SYSTEEM Beschrijving geologie Kwetsbaarheid Microbiologische kwetsbaarheid Fysische kwetsbaarheid Chemische kwetsbaarheid Beoordelingsmethodiek van de huidige toestand grondwaterkwaliteit Kwaliteitsontwikkeling door de tijd Chemie Microbiologie OMGEVING VAN DE WINNING Inleiding Landgebruik in de omgeving Landgebruik in het waterwingebied Landgebruik in het grondwaterbeschermingsgebied Bescherming grondwaterkwaliteit in bestemmingsplannen Ruimtelijke ontwikkelingen Inrichtingen en ontgrondingen Tankstations Wegen en infrastructuur Oppervlaktewatersysteem Verontreinigingen Algemeen 32

6 Bodemloket Informatie gemeenten Actuele informatie Stortplaatsen Overige functies in de ondergrond MOGELIJKE KNELPUNTEN EN RISICO S Inleiding Bestaande knelpunten Bestaande risico s MAATREGELEN Oplossingsrichtingen Bestemmen Inrichten Beheer Formulering van maatregelen Prioriteit en trekker SAMENVATTING GEBRUIKTE LITERATUUR EN CONTACTPERSONEN Contactpersonen Gebruikte literatuur 51 laatste bladzijde 52 BIJLAGEN aantal blz. I Beschrijving beleid en regelgeving 4 II Debietontwikkeling door de tijd 1 III Geologie en hydrogeologie 4 IV Kwaliteitsgegevens 4 V Overzicht van output bodemloket 2

7 1. INLEIDING 1.1. Aanleiding Ter ondersteuning van het beschermingsbeleid en ter invulling van een deel van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) is geadviseerd gebiedsdossiers op te stellen. De KRW is in 2000 van kracht geworden en heeft als doel de kwaliteit van oppervlakte- en grondwater te beschermen en te verbeteren. De uitvoering van de KRW is een overheidstaak en is voor wat betreft het grondwater bestemd voor menselijke consumptie gedelegeerd aan de provincies. De overheid is tevens verantwoordelijk voor de drinkwatervoorziening, drinkwaterbedrijven zijn verantwoordelijk voor de uitvoering daarvan. Het hierboven genoemde gebiedsdossier moet uiteindelijk een set van maatregelen bevatten die gezamenlijk de KRWdoelstelling (afname zuivering, trendomkering kwaliteit) moeten realiseren. Door het RIVM is in 2007 een handreiking opgesteld voor de uitwerking van de gebiedsdossiers (Gebiedsdossiers voor drinkwaterbronnen; uitwerking van risico's en ontwikkeling van maatregelen, RIVM, 2007). In 2010 is deze handreiking bijgewerkt op basis van de ervaringen die provincies, waterbeheerders, gemeenten en drinkwaterbedrijven in de tussentijd hebben opgedaan (Evaluatie en actualisatie protocol gebiedsdossiers, RIVM, 2010). Het gebiedsdossier wordt als volgt gedefinieerd: In een gebiedsdossier wordt door de betrokken partijen informatie verzameld die van belang is voor de waterkwaliteit ter plaatse van de drinkwaterwinning voor de openbare drinkwatervoorziening. Op basis van deze informatie worden mogelijke beschermingsmaatregelen, gericht op preventie en risicobeheersing, ontwikkeld en in het dossier opgenomen. Vervolgens nemen de betrokken partijen - uitgaande van het gebiedsdossier - een besluit over de daadwerkelijk uit te voeren maatregelen. Door alle bij drinkwaterbereiding betrokken partijen (provincies, gemeenten, waterschappen, drinkwaterbedrijven, RWS, VROM en RIVM) zijn nadere afspraken gemaakt ten aanzien van de gebiedsdossiers. Deze afspraken zijn vastgelegd in het document: Afspraken invoering gebiedsdossiers waterwinning voor de openbare drinkwatervoorziening (Ministerie van VROM, juni 2010). De belangrijkste afspraken die zijn gemaakt betreffen de reikwijdte (geen nieuwe juridische bevoegdheid of instrumenten), de regie (provincies nemen initiatief), uniformiteit en tijdpad (voor 2012 kwetsbare winningen) Doelstellingen Het doel van het gebiedsdossier is om inzicht te geven in de risico s en kansen voor de kwaliteit van het gewonnen grondwater. Op basis daarvan kan worden bepaald of aanvullende beschermingsmaatregelen noodzakelijk zijn. Het gebiedsdossier vormt een aanvulling op het bestaande beschermingsbeleid zoals opgenomen in het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL). Het gebiedsdossier moet worden gezien als een procesdocument en heeft de volgende functies: - als communicatiemiddel om verschillende partijen inzicht te geven in de factoren die van belang zijn voor de kwaliteit van het onttrokken water en het geproduceerde drinkwater; - bij het ontwikkelen van effectieve maatregelen voor het bereiken van de KRWdoelstellingen voor wat betreft de bronnen voor drinkwaterbereiding; - als toetsingskader voor de drinkwaterfunctie bij de ontwikkeling van ruimtelijke plannen en vergunningverlening; Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 1

8 - bij de ontwikkeling van waterveiligheidsplannen door waterbedrijven voor het onderdeel bronnen Uitgangspunten Het gebiedsdossier moet zorgen voor een gemeenschappelijk inzicht in de factoren en mogelijke maatregelen die van belang zijn voor de kwaliteit van het onttrokken grondwater. Uitgangspunt bij het opstellen van het gebiedsdossier is dat dit is gebaseerd op de informatie zoals deze nu bekend en voorhanden is. Aanvullend onderzoek wordt in het kader van het gebiedsdossier niet uitgevoerd. Wel kan het gebiedsdossier attenderen op mogelijke kennisleemten. Het opvullen van deze kennisleemten kan als maatregel in het gebiedsdossier opgenomen worden. Het gebiedsdossier dat nu voorligt bevat de momenteel vergunde hoeveelheden en informatie over het huidige landgebruik in het grondwaterbeschermingsgebied. Wijzigingen in het vergunde onttrekkingsdebiet of wijzigingen in landgebruik kunnen aanleiding zijn tot herziening van dit gebiedsdossier. In die zin is dit gebiedsdossier een dynamisch document dat regelmatig op actualiteit getoetst zal moeten worden. In relatie tot beveiliging van terrorismegevoelige objecten is drinkwater aangemerkt als vitale infrastructuur. Door de Nationaal Coördinator Terrorisme Bestrijding is een leidraad opgesteld voor het gebruik van dergelijke informatie. In overleg met WML is deze leidraad in dit project toegepast. Dat betekent dat gevoelige informatie wel gebruikt is in het project, maar niet in detail in dit rapport wordt beschreven. Voor het opstellen van dit gebiedsdossier is het protocol van het RIVM (RIVM, 2010) zoveel als mogelijk gevolgd ten aanzien van de gevraagde inhoud en uitwerking. Wel is in de projectgroep besloten om een eigen indeling van het document te hanteren Werkwijze Dit gebiedsdossier is opgesteld in samenwerking met de provincie Limburg en Waterleiding Maatschappij Limburg (WML). Samen met Witteveen+Bos vormen zij het projectteam voor het opstellen van de gebiedsdossiers van de winningen, weergegeven in tabel 1.1. Tabel 1.1. Winningen waarvoor gebiedsdossiers worden opgesteld betreft Freatische winningen Niet-freatische winningen winning IJzeren Kuilen De Tombe Heer-Vroendaal De Dommel Roodborn Craubeek Bergen Mookerheide Beegden Geulle Waterval Schinveld Groote Heide Californië Grubbenvorst Hanik 2 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

9 betreft Diepe winningen Gecombineerde winningen winning Breehei Heel Roosteren Susteren Hoogveld Pey Herten Asselt Hunsel Ospel Heel freatisch en oppervlaktewater Roosteren oevergrondwater Per winning is een projectgroep geformeerd, waaraan naast de provincie en WML de betreffende gemeenten, waterschappen en - in een aantal dossiers Rijkswaterstaat - hebben deelgenomen. Voor het opstellen van de gebiedsdossiers zijn de volgende werkstappen doorlopen: - allereerst is een feitendossier per winning opgesteld. Dit feitendossier is beschreven in de hoofdstukken 3 tot en met 5; - dit feitendossier is besproken met het projectteam, op basis waarvan een knelpuntenanalyse is uitgevoerd; - daarna zijn, op basis van de resultaten van de knelpuntenanalyse, per winning maatregelen gedefinieerd. Dit voorstel is besproken met de projectgroep; - op basis van de beschreven maatregelen en de resultaten van het overleg in de projectgroep zal voor elk gebiedsdossier een uitvoeringsprogramma worden geschreven. Dit uitvoeringsprogramma bevat een lijst van maatregelen waarin is opgenomen, een beschrijving van de maatregel; trekker; uitvoeringstermijn; betrokken actoren; financiering; - op basis van de voorgaande werkstappen is het concepteindrapport met de projectgroep besproken. Na verwerking van de gemaakte opmerkingen is het definitieve rapport opgesteld Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt een toelichting gegeven op het relevante beleidskader met betrekking tot drinkwater en grondwaterbescherming. De hoofdstukken 3 tot en met 5 vormen het feitendossier waarin achtereenvolgens de kenmerken van de winning, de omgeving, de ondergrond en het hydrogeologisch systeem beschreven worden. Bedreigingen en knelpunten die hieruit naar voren komen worden beschreven in hoofdstuk 6. In hoofdstuk 7 worden de maatregelen beschreven. Het rapport wordt afgesloten met conclusies in hoofdstuk 8. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 3

10 4 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

11 2. BELEID EN REGELGEVING 2.1. Inleiding Zoals beschreven in hoofdstuk 1 is de uitvoering van de KRW een overheidstaak en is deze voor wat betreft het grondwater bestemd voor menselijke consumptie gedelegeerd aan de provincies. In deze hoedanigheid is de provincie verantwoordelijk voor het opstellen van de gebiedsdossiers. Het opstellen van de dossiers zelf gebeurt in nauwe samenwerking met partijen die directe invloed kunnen uitoefenen op de bescherming van de grondwaterkwaliteit. De volgende partijen worden betrokken: - provincie; - WML; - het waterschap; - gemeenten; - Rijkswaterstaat (bij oppervlaktewater- en oever infiltratie winning). Om een overzicht te geven van het beleid van deze partijen en het kader waarbinnen de dossiers worden opgesteld zijn in dit hoofdstuk de volgende punten beschreven: - het gebiedsdossier binnen het wettelijk kader; - overzicht van beleid en regelgeving; - provinciaal beleid; - beleid van WML; - beleid van het waterschap; - beleid van gemeenten binnen het grondwaterbeschermingsgebied Het gebiedsdossier binnen het wettelijk kader Als onderdeel van de uitvoering van de KRW stelt de provincie de gebiedsdossiers op. Het opstellen van de gebiedsdossiers is een bestuurlijke afspraak. Ze zijn een ondersteunend instrument naast de bestaande beleidsinstrumenten. Er is hiervoor gekozen omdat zo de zekerheid wordt gecreëerd dat het gebiedsdossier voor een winning aanwezig is en dat alle noodzakelijke onderwerpen en gegevens hierin zijn uitgewerkt. Het gebiedsdossier blijft echter een ondersteunend instrument, omdat het niet in de plaats komt van bestaande beleidsinstrumenten (afbeelding 2.1). Het gebiedsdossier is voor bijvoorbeeld gemeenten en waterbeheerders een nuttig instrument om een gewogen besluit te nemen. In theorie zijn deze partijen niet verplicht om het gebiedsdossier in de afweging te gebruiken, maar alleen op grond van een goede motivering kunnen zij dit naast zich neerleggen. De maatregelen die in het gebiedsdossier zijn opgenomen zijn voorgestelde maatregelen, bedoeld als input voor de planvorming met de verschillende betrokken partijen. Besluitvorming over maatregelen vindt plaats bij de uiteindelijk verantwoordelijke partij. Dit is conform de werkwijze van de RBO s (Regionaal Bestuurlijk Overleg). Dit overleg, onder regie van de provincie, is ingesteld ten behoeve van de uitvoering van de Nederlandse wateropgave (KRW en Ruimte voor Water). Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 5

12 Afbeelding 2.1. Schematisch overzicht van het gebiedsdossier binnen het wettelijk kader Activiteiten om grondwaterkwaliteit te beschermen Ordenen & inrichten Beheren Europese Unie Nederlandse Overheid Kaderrichtlijn Water (KRW) Actoren Instrumenten Belanghebbende Provincie Provinciaal omgevingsplan Omgevingsverordening Limburg Gemeenten Provincie Bestemmingsplan Structuurvisie Gemeentelijk waterplan Gemeentelijk rioleringsplan Handhaven Meten Vergunningen Ontheffingen Gebiedsdossier WML Handhaven Gemeenten WABO- en Wm-vergunningen Bodemkwaliteitskaart Rijkswaterstaat Beheerplan Rijkswateren Vergunning en Handhaving Waterschap Waterbeheerplan Keur Vergunning en Handhaving 2.3. Overzicht beleid en regelgeving In bijlage I is een overzicht opgenomen van relevante wetten en regels enerzijds en richtlijnen en beleid anderzijds. Samen vormen zij het kader waarbinnen de verschillende actoren (het beleid voor) de kwaliteit van drinkwaterwinningen kunnen bepalen. Het kader wordt op hoofdlijnen bepaald door de Nederlandse wetgeving. Europese richtlijnen, waaraan alle lidstaten dienen te voldoen, zijn hierin overgenomen. Door een onderscheid te maken tussen wetten en regels enerzijds en richtlijnen en beleid anderzijds wordt de betrokken actoren inzicht gegeven in verschillende wijzen, waarop zij de grondwaterkwaliteit kunnen beïnvloeden. Voor de uitvoering van wetten en regels (bijvoorbeeld door een systeem van vergunningen en handhaving) zijn zij gebonden aan wat 6 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

13 deze wetten en regels voorschrijven. Van belang is dat de verschillende wetten en regels dan niet tot tegenstrijdigheden in de uitvoering leiden. Binnen de wettelijke kaders wordt de betrokken actoren echter ook een mate van beleidsvrijheid geboden, die zij in kunnen vullen met (beleids)plannen. De verschillende planstelsels bieden de mogelijkheid om de eerder genoemde tegenstrijdigheden te voorkomen, maar ook om prioriteiten te stellen, bijvoorbeeld met betrekking tot de winning van drinkwater. Door onderling overleg bij de totstandkoming kunnen de betrokken actoren elkaars plannen beïnvloeden Het grondwaterbeschermingsbeleid van de provincie Limburg Afbeelding 2.2. Activiteiten aan maaiveld (RIVM, 2010) Toelichting: Activiteiten aan maaiveld kunnen een risico vormen voor de kwaliteit van het gewonnen grondwater, oevergrondwater en oppervlaktewater waardoor beschermingsbeleid noodzakelijk is Het beleid van de provincie is opgenomen in het Provinciaal Waterplan Limburg en maakt onderdeel uit van het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL). Aandachtspunten in het Provinciaal Waterplan Limburg zijn ruimtelijke ontwikkelingen die bedreigend zijn voor de drinkwaterwinning: stijgende nitraatconcentraties in freatische winningen in het heuvelland, aanwezigheid van bestrijdingsmiddelen en andere microverontreinigingen in het grondwater, risico s van warmte koude opslagsystemen en de aanwezigheid van historisch verontreinigingen in grondwaterbeschermingsgebieden. Bij de kalksteenwinningen, de freatische winningen en de oevergrondwaterwinningen richt de provincie zich op groene bescherming door het stimuleren van activiteiten die in overeenstemming zijn met de bescherming van de grondwaterkwaliteit, zoals uitbreiding van natuur, bosaanplant, extensieve recreatie en extensieve of biologische landbouw. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 7

14 In de gebieden waar het grondwater van nature beschermd is tegen verontreinigingen vanaf maaiveld doordat het diep gelegen watervoerende pakket wordt afgedekt met slecht doorlatende kleilagen, worden deze kleilagen beschermd (geologische bescherming). Ter bescherming van de (grond)waterkwaliteit ten behoeve van de openbare drinkwatervoorziening heeft de provincie op grond van de Wet Milieubeheer de bevoegdheid om beschermingsgebieden (waterwingebieden, grondwaterbeschermingsgebieden, boringsvrije zone) aan te wijzen. De bescherming in deze gebieden is erop gericht dat de kwaliteit van het grondwater zodanig is en blijft dat het middels eenvoudige zuivering geschikt is voor de openbare drinkwatervoorziening. De exacte begrenzing van deze beschermingsgebieden, als ook de bijbehorende regels, zijn opgenomen in de Omgevingsverordening Limburg. Omgevingsverordening Limburg Een belangrijk onderdeel van het grondwaterbeschermingsbeleid van de provincie is het aanwijzen van beschermingszones. Deze beschermingszones worden vastgelegd in de Omgevingsverordening Limburg en kunnen bestaan uit: - het waterwingebied: dit is het gebied waar het grondwater binnen 60 dagen de winputten bereikt; - het grondwaterbeschermingsgebied: dit is het gebied waar het grondwater binnen 25 jaar de winputten bereikt of het gehele intrekgebied voor de freatische kalksteenwinningen; - een boringsvrije zone: er zijn winningen waarbij (een deel van) de winputten zich onder een slechtdoorlatende kleilaag bevinden, zoals in de Roerdalslenk. In deze kleilagen is maar beperkt grondwaterstroming mogelijk, waardoor er een beschermende werking van uit gaat. Om deze beschermende werking in stand te houden wordt een boringsvrije zone ingesteld, hetgeen betekent dat er in deze zone alleen boringen die aan speciale voorwaarden voldoen, geplaatst mogen worden. Het doel van deze zone is het beschermen van de slechtdoorlatende kleilaag. De regels in de Omgevingsverordening Limburg hebben betrekking op activiteiten aan maaiveld (zoals bouwwerken, schadelijke stoffen, begraafplaatsen, wegen, lozingen en energiesystemen) en bepaalde inrichtingen of stoffen die verboden zijn of waar aanvullende eisen worden gesteld Het beschermingsbeleid van WML Het beschermingsbeleid van WML is gericht op het beschermen van de bronnen (winputten) en het borgen van de waterkwaliteit. WML draagt bij aan de bescherming door onttrekkingsputten en waarnemingsputten zo af te werken dat stoffen vanaf het maaiveld het grondwater niet kunnen bedreigen. Daarnaast probeert WML het waterwingebied in eigendom te hebben. Daardoor kan WML direct het beheer van die gebieden beïnvloeden. WML voert samen met de provincie het project Duurzaam Schoon Grondwater uit. Hierbij wordt in samenwerking met landbouwers het gebruik van bestrijdingsmiddelen en meststoffen gereduceerd. WML steekt veel tijd in het volgen van ruimtelijke ontwikkelingen, neemt deel aan gebiedsontwikkeling en volgt actief het opstellen van bestemmingsplannen. Dit om de belangen van WML voor een goede grondstof voor de drinkwatervoorziening onder de aandacht te brengen. Activiteiten van derden worden beoordeeld op risico s voor de grondstof. Ook monitort WML de grondwaterkwaliteit in de waterwin- en grondwaterbeschermingsgebieden en wordt ondersteuning geleverd bij het saneren van bodem- en grondwaterverontreinigingen die een grondwaterwinning bedreigen. Andere actieprogramma s die lopen om 8 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

15 de grondwater kwaliteit te beschermen zijn bijvoorbeeld het actieprogramma diffuse bronnen of het programma onkruidbestrijding zonder bestrijdingsmiddelen. De maatregelen die WML neemt, zijn uitgewerkt in het strategisch beleid van WML Beleid van het Waterschap Peel en Maasvallei De winning ligt binnen de grenzen van het Waterschap Peel en Maasvallei (WPM). Dit waterschap is als integraal waterbeheerder in Noord- en Midden-Limburg belast met het beheer van het totale watersysteem in het werkgebied. Dit houdt de zorg voor zowel de kwaliteit als de kwantiteit van de oppervlaktewateren in. Het beheer van de rioolwaterzuiveringsinstallaties en de bijbehorende infrastructuur wordt in opdracht van het waterschap uitgevoerd door het Waterschapsbedrijf Limburg via een gemeenschappelijke regeling met het Waterschap Roer en Overmaas. Het beleid van het waterschap staat beschreven in het Waterbeheerplan : Orde in water - Water in Orde. De maatregelen die WPM neemt ten behoeve van de waterkwaliteit zijn direct gericht op oppervlaktewater en kunnen indirect van belang zijn voor het grondwater. Grondwaterkwaliteit is geen primaire taakstelling van WPM; het waterschap neemt dus geen directe maatregelen ten behoeve van het grondwater. Om te komen tot meer duurzame oplossingen wordt het principe water als medeordenend principe gehanteerd. Dit betekent dat het waterschap actie onderneemt om beoogde gebruiksfuncties en waterbelangen via het ruimtelijk ordeningsspoor op elkaar af te stemmen en dat nieuwe ontwikkelingen niet mogen leiden tot een significante verslechtering van de huidige kwaliteit (morfologisch, hydrologisch, chemisch en als resultante ecologisch) van het watersysteem. Verder voert het waterschap een stimuleringsbeleid voor de agrarische sector en voert het pilot-projecten uit om gedragsveranderingen bij agrariërs te realiseren. De oppervlaktewaterkwaliteit wordt door WPM in circa 200 meetpunten gemonitord. Het water wordt onderzocht op zware metalen, nutriënten en incidenteel gewasbeschermingsmiddelen. Een maatregel tegen wateroverlast vormen de regenwaterbuffers. In de buffers van het waterschap komt alleen regenwater terecht, geen rioolwater. De bodem van de regenwaterbuffers is niet afgedicht. Wel adviseert WPM om een bodempassage aan te brengen in nieuw aan te leggen buffers, maar of dat in de praktijk ook daadwerkelijk gebeurt is niet bekend; er wordt niet nader op gecontroleerd. Het waterschap hanteert geen specifieke maatregelen voor buffers binnen het waterwin- en grondwaterbeschermingsgebied. Ten aanzien van het herstel van watersystemen is de ambitie om een gezond en veerkrachtig watersysteem te realiseren en te behouden in al zijn facetten (waterkwaliteit, - kwantiteit, morfologie en ecologie). Het waterschap heeft zich, waar mogelijk in 2015, maar uiterlijk in 2027, schone en ecologisch gezonde beken en sloten ten doel gesteld. Hiermee wordt voldaan aan de Europese Kaderrichtlijn Water. De Kaderrichtlijn biedt de mogelijkheid om onder voorwaarden doelen te faseren tot en met Het waterschap maakt hiervan gebruik. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 9

16 WPM verzorgt de vergunningverlening voor beregeningsputten voor de agrarische sector. Momenteel hanteert het waterschap een stand still : er worden geen nieuwe vergunningen meer verleend maar bestaande onttrekkingen mogen blijven bestaan. Om de doelen voor het herstel van watersystemen te bereiken heeft het waterschap de volgende maatregelen gedefinieerd: - beken herstellen; - het herstel van vennen stimuleren; - vervuiling uit de riolering en rioolwaterzuivering verminderen, door samenwerking in de afvalwaterketen; verbetering van de rioolwaterzuiveringen; optimalisering van het beheer van de rioolwaterzuiveringen; aanpak van de riooloverstorten op (zeer) kwetsbare wateren; - aanpak van diffuse bronnen; - aanpak van vervuilde waterbodems. Voor wat betreft het recreatief gebruik geldt dat niet gevaren mag worden op de oppervlaktewateren van het waterschap. Zwemmen mag alleen op die locaties waar WPM het toelaat Beleid van de gemeente(n) Algemeen Huidig en historisch bovengronds ruimtegebruik kunnen een bedreiging vormen voor de grondwaterkwaliteit. Huidig ruimtegebruik is vastgelegd in bestemmingsplannen en in deze bestemmingsplannen dienen het waterwingebied en het grondwaterbeschermingsgebied te zijn opgenomen met de beperkingen zoals vastgelegd in de OvL. Historisch ruimtegebruik kan de grondwaterkwaliteit nu nog beïnvloeden door de aanwezigheid van bodem en of grondwaterverontreinigingen. Bij een geval van bodemverontreiniging is de gemeente de eerste verantwoordelijke. Als blijkt dat er sprake is van een geval van ernstige bodemverontreiniging dan schuift deze verantwoordelijkheid door naar de provincie Limburg. Er is sprake van een geval van ernstige verontreiniging indien voor ten minste één stof de gemiddelde gemeten concentratie van minimaal 25 m 3 bodemvolume (in het geval van bodemverontreiniging), of 100m 3 poriënverzadigd bodemvolume (in het geval van een grondwaterverontreiniging), hoger is dan de interventiewaarde. Er kunnen gevallen zijn waarbij de interventiewaarde niet wordt overschreden en er toch sprake is van een geval van ernstige verontreiniging. Ook in het geval van verontreinigingen met stoffen waarvoor geen interventiewaarde is afgeleid kan sprake zijn van een geval van ernstige verontreiniging. Voor specifieke situaties kan het bevoegd gezag in overleg treden met het RIVM. Bij mobiele grondwaterverontreinigingen is de provincie eveneens bevoegd gezag. Deze taak wordt uitgevoerd onder de wet bodembescherming waarin regels voor sanering van gevallen van bodem- en grondwaterverontreiniging zijn opgesteld Gemeente Horst aan de Maas De bodemkwaliteitskaart van de gemeente Horst aan de Maas is niet meer van kracht. Er is nu, conform het Besluit bodemkwaliteit, een bodemfunctieklassekaart, welke via de site beschikbaar is of zal worden gemaakt. 10 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

17 Beleid van de gemeente Venray Bodemfunctieklassekaart Ook de gemeente Venray ontwikkelt een bodemfunctieklassekaart. De bodemfunctieklassekaart, de bodemkwaliteitskaart en de Nota bodembeheer wordt volgens de planning in november 2011 door de gemeenteraad vastgesteld. Het hele grondwaterbeschermingsgebied zal de functieklasse schoon toegewezen krijgen, met uitzondering van een klein gebied rond de inrichting Nijsen Granico BV. Dit gebied krijgt het type industrie toegewezen, de huidige bodemkwaliteit voldoet niet aan het type wonen. In de concept-bodemfunctieklassekaart wordt aangegeven dat wanneer klasse industriegrond binnen een grondwaterbeschermingsgebied wordt toegepast er moet worden aangetoond dat er geen verslechtering van de grondwaterkwaliteit kan optreden. Het gebied rond de Oostrumsche beek zal apart in de Nota bodembeheer worden opgenomen, omdat hier van nature arseen in de bodem voorkomt. Structuurvisie De gemeente heeft een Structuurvisie opgesteld. Deze bestaat uit een algemeen deel (het Ontwikkelingsperspectief) en visies per wijk of dorp. Voor wat betreft water gaat het in deze visies vooral over de herinrichting van beken. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 11

18 12 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

19 3. KENMERKEN WINNING Op basis van de aangeleverde gegevens van alle betrokken instanties (WML, provincie Limburg, gemeenten en waterschap) worden de belangrijkste kenmerken van de winning Breehei in dit hoofdstuk besproken Locatie en diepte winning De winning Breehei ligt ongeveer halverwege tussen de stedelijke kernen van de gemeenten Horst aan de Maas en Venray, aan de Breevennenweg 11 te Venray. De winning ligt op ongeveer 13 km ten westen van de Maas. In de clusterindeling die WML hanteert hoort de winning Breehei tot het cluster Noord. Voor de winning is een tweetal beschermingszones ingesteld: het waterwingebied en het grondwaterbeschermingsgebied, zie afbeelding 3.1. Het waterwingebied ligt in zijn geheel in de gemeente Venray; het grondwaterbeschermingsgebied ligt zowel in de gemeente Venray als in de gemeente Horst aan de Maas. Binnen het waterwingebied bevinden zich geen Natura 2000-gebieden en SEF-beken. Binnen het grondwaterbeschermingsgebied bevinden zich eveneens geen Natura gebieden, wel ontspringt er een SEF-beek, de Lollebeek. Het grondwater wordt gewonnen op een diepte van circa NAP -5,5 m tot NAP -33 m. Dit komt overeen met een diepte van circa 33 tot 60 m beneden het maaiveld, dat op ongeveer NAP +27,5 m ligt Vergunde situatie De vergunde hoeveelheid te onttrekken grondwater bedraagt voor de winning Breehei m 3 /jaar (Provincie Limburg, 2008). De debietontwikkeling door de tijd is opgenomen in bijlage II Waterwingebied Het waterwingebied is weergegeven in afbeelding 3.1. Van het 41 ha grote waterwingebied heeft WML 68 % in eigendom voor de bedrijfsvoering en ter bescherming van de grondstof Type winning De winning Breehei is een niet-freatische grondwaterwinning; het grondwater wordt onder de Kiezeloölietklei (slecht doorlatende laag 2, de voormalige Venlo-klei) gewonnen in het tweede watervoerend pakket. In de zuidwestelijke helft van het puttenveld wint vrijwel elke put uit beide pakketten, terwijl de in de noordoostelijke helft gelegen pompputten uit het lager gelegen deel van watervoerend pakket 2(B) onttrekken. In afbeelding III.1 in bijlage III is een geohydrologische doorsnede over de winning Breehei weergegeven. De eerder gebruikte benamingen voor de slecht doorlatende laag (Venlo-klei) en het watervoerend pakket (Venlozanden) worden sinds 2003 niet meer gebruikt. In de ABIKOU-classificering wordt de winning Breehei tot het type waterwinning B gerekend (WML, 2007), wat inhoudt dat het een winning uit (semi)spanningswater in een zandig watervoerend pakket betreft. De ABIKOU-classificering is een indeling naar het type wa- Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 13

20 terwinning, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen zes verschillende typen op basis van de volgende kenmerken: - freatisch grondwater of (semi)spanningswater; - grondsoort (zand, kalk(zand)steen of mergel); - grondwater, oppervlaktewater of oevergrondwater; - kunstmatige infiltratie na voorzuivering of directe winning uit oppervlaktewater na verblijf in een spaarbekken. 14 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

21 Afbeelding 3.1. Geografische ligging winning Breehei Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 15

22 3.5. Waterbehandeling In deze paragraaf beschrijven we de stappen die doorlopen worden bij de behandeling van het opgepompte grondwater op de winning Breehei. De waterbehandeling vindt plaats in zes filterstraten, waarvan er vijf identiek aan elkaar zijn en één enigszins afwijkt. De eerste stap in de waterbehandeling in de vijf identieke filterstraten is een dubbele versproeiingsstap, die zorgt voor de vorming van fijne druppels, waardoor methaan uit het water verwijderd wordt en zuurstof uit de lucht in het water opgenomen wordt. Het zuurstof is noodzakelijk voor de oxidatie van het in het water aanwezige ijzer, dat door middel van een voorfilter uit het water verwijderd. In plaats van het toepassen van een dubbele versproeiingsstap wordt het water in de afwijkende filterstraat door een beluchtingstank en een cascadebak geleid. Ook op deze manier wordt methaan verwijderd en zuurstof toegevoegd aan het water. Na de cascadebak wordt het water over een voorfilter geleid. Het voorfilter (t.b.v. ijzerverwijdering) is identiek aan de voorfilters in de andere vijf filterstraten. De reden voor de aanwezigheid van één afwijkende filterstraat is dat WML de manier van beluchten en ontgassen met behulp van een beluchtingstank en cascadebak wilde optimaliseren, maar deze uiteindelijk niet heeft doorgevoerd bij de overige filters. De tweede stap in de waterbehandeling betreft wederom een dubbele versproeiingsstap en nafiltratie, waarmee mangaan en ammonium uit het water worden verwijderd. In alle zes filterstraten is deze stap gelijk. In de laatste stap van de waterbehandeling komt het water van alle zes filterstraten samen in één mengput. In deze mengput wordt ook water van WPH aangevoerd dat in een vaste mengverhouding met het water van PS Breehei gemengd wordt. Vanuit de mengput wordt het water naar de reinwaterkelder geleid. Deze kelder is een verzamelkelder, er vindt geen behandeling van het water meer plaats. Vanuit de reinwaterkelder wordt het water gedistribueerd. Spoelwater In 2001 is een nieuwe spoelwaterbehandeling gereed gekomen, gebaseerd op continue bezinking van ijzervlokken, bevorderd door gedoseerd ijzersulfaat of ijzerchloride en een poly-electroliet. Het periodiek in korte tijd vrijkomende spoelwater wordt opgeslagen in 2 ronde betonnen spoelwater buffers. Deze maken volledig continue spoelwaterbezinking mogelijk. Uit beide tanks wordt het spoelwater met een lage continue volumestroom (circa m³ per uur) verpompt naar een ronde betonnen tank, welke functioneert als bezinker en indikker. Het geklaarde water wordt continu naar de buiten het waterwingebied hiervoor speciaal aanlegde infiltratiepanden afgevoerd. Na enkele weken bedrijfsvoering bleek dat niet de totale hoeveelheid spoelwater kan worden geïnfiltreerd vanwege de slechtdoorlatende lagen uit de Formatie van Boxtel (de voormalige Brabantleem) in de bodem van de infiltratiepanden. Slechts de helft van de totale hoeveelheid spoelwater kan worden geïnfiltreerd de andere helft wordt geloosd in de beek: de Breevennen. Voor de infiltratie is een vergunning verleend door de Provincie en voor de lozing op de beek een vergunning van het Waterschap Peel en Maasvallei. 16 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

23 3.6. Toekomstplannen van WML In het kader van Natura 2000 is vastgesteld dat de winning Breehei geen invloed heeft op Natura 2000 gebieden. Wel ligt de winning in de nabijheid van de Natura 2000-gebieden Maasduinen, Boschhuizerbergen, Leudal en Deurnsche Peel & Mariapeel. De beheerplannen voor de gebieden Maasduinen en Boschhuizerbergen zijn in definitief concept gereed. In het beheerplan voor Maasduinen wordt de winning van Breehei niet genoemd, en in het plan voor Boschhuizerbergen is de winning opgenomen als bestaand gebruik zonder negatief effect. De beheerplannen voor het Leudal en de Deurnsche Peel & Mariapeel zijn in concept gereed, en hierin is de winning van Breehei ook opgenomen als bestaand gebruik zonder negatief effect. De verwachting is daarom dat Natura 2000 geen bedreiging zal vormen voor de toekomstige beschikbaarheid van de winning Breehei. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 17

24 18 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

25 4. ONDERGROND EN HYDROGEOLOGISCH SYSTEEM 4.1. Beschrijving geologie Uitgebreide informatie over de geologie inclusief geologische doorsnede is opgenomen in bijlage III. Onderstaande beschrijving en tabel 4.1 geven een samenvatting van deze informatie weer. Tektonisch gezien ligt de winning Breehei in de Slenk van Venlo. Deze slenk wordt aan de zuidwestzijde begrensd door de Tegelenbreuk en aan de noordoostzijde door de Grensbreuk (Viersenbreuk). Beide breuken zijn noordwest-zuidoost gericht (Ecoconsultancy, 2010). De Tegelenbreuk loopt door het grondwaterbeschermingsgebied van Breehei, juist ten zuidwesten van het waterwingebied. Het eerste watervoerend pakket wordt ten oosten van de breuk gevormd door de Formatie van Beegden (watervoerend pakket 1A, voorheen wvp 1) met een dikte van circa 6 tot 10 m. Daaronder ligt de Formatie van Waalre (watervoerend pakket 1B, voorheen wvp 1a), met een dikte van circa 5 tot 10 m. De Formatie van Waalre ontbreekt aan de westzijde van de breuk, maar is ook ten oosten van de breuk alleen in het centrale en het oostelijke deel van het grondwaterbeschermingsgebied aanwezig. Op de formaties van Beegden en Waalre liggen de circa 10 m dikke dekzandafzettingen, behorende tot de Formatie van Boxtel. Aan de onderzijde wordt het eerste watervoerend pakket ten oosten van de Tegelenbreuk begrensd door een slecht doorlatende kleilaag met een dikte van 8 tot 12 m en behorend tot de Kiezeloöliet-Formatie (slecht doorlatende laag 2). Aan de westzijde van de breuk ontbreekt de Kiezeloöliet-Formatie vrijwel geheel; hier is alleen een restant van de Kiezeloölietzanden aanwezig. Het eerste watervoerend pakket wordt hier begrensd door de eveneens slecht doorlatende Formatie van Breda. Deze vormt tevens de geohydrologische basis. Onder de slecht doorlatende laag van de Kiezeloöliet-Formatie bevindt zich aan de oostzijde van de breuk het tweede watervoerende pakket (wvp 2A en 2B) met een totale dikte van circa 25 m. De geohydrologische basis wordt aan de oostzijde, evenals aan de westzijde van de Tegelenbreuk, gevormd door de Formatie van Breda. Het hoogte verschil aan beide zijden van de breuk bedraagt circa 35 m. Tabel 4.1. Bodemopbouw winplaats Breehei diepte (m t.o.v. NAP) lithologie formatie geohydrologie van tot zwak siltig zand, zandig leem Boxtel matig doorlatende (dek)laag 20 9 zand Beegden watervoerend pakket (wvp1a) 9 1 grindig zand Waalre * watervoerend pakket (wvp1b) 1-9 klei, zwak siltig Kiezeloöliet * slecht doorlatende laag (sdl2) grindig zand Kiezeloöliet * watervoerend pakket (wvp2a + B) -33 Breda geohydrologische basis Toelichting: * De formatie van Waalre en de Kiezeloöliet-Formatie komen alleen aan de oostzijde van de Tegelenbreuk voor. Aan de westzijde van de breuk ligt de Formatie van Beegden direct op de Formatie van Breda. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 19

26 4.2. Kwetsbaarheid Bij de kwetsbaarheid van een winning wordt onderscheid gemaakt tussen drie vormen van kwetsbaarheid, namelijk microbiologische, fysische en chemische kwetsbaarheid. Onderstaand worden deze drie vormen van kwetsbaarheid voor de winning Breehei beschreven Microbiologische kwetsbaarheid De microbiologische kwetsbaarheid is door WML onderzocht en beschreven in de rapportage Kwetsbaarheidsanalyse grondwaterwinplaatsen WML - inventarisatie (WML, 2007). In deze rapportage wordt aan de hand van een beslisboom de microbiologische kwetsbaarheid van een winning vastgesteld. Uit de rapportage blijkt dat de winning Breehei microbiologisch gezien niet kwetsbaar is. Wel wordt opgemerkt dat de putstijgbuizen van de pompputten 16 tot en met 20 lekken, hierdoor kan het met vluchtige gehalogeneerde koolwaterstoffen verontreinigd water uit het eerste watervoerende pakket in het tweede watervoerende pakket geraken (WML, 2010). De conclusie is dat de winning van nature microbiologisch gezien niet kwetsbaar is, maar dat dit alleen geldt op voorwaarde dat de verontreinigde putten gesaneerd danwel gedicht en vervangen zijn Fysische kwetsbaarheid De aanwezigheid van één of meer slecht doorlatende lagen en de hydraulische weerstand van deze lagen zijn een maat voor de fysische kwetsbaarheid van de winning. Zoals reeds beschreven in hoofdstuk 3, wordt het grondwater in Breehei gewonnen onder de Kiezeloolietklei in het tweede watervoerend pakket. Uit de beschrijving van de bodemopbouw blijkt echter ook, dat de slecht doorlatende Kiezeloölietklei niet in het gehele grondwaterbeschermingsgebied aanwezig is. Op de locaties waar de Kiezeloölietklei aanwezig is in het grondwaterbeschermingsgebied, bedraagt de dikte circa 10 m en varieert de hydraulische weerstand tussen circa 450 en meer dan dagen (TNO, 2009). Ter plaatse van het waterwingebied is de hydraulische weerstand het hoogst; de Kiezeloölietklei is in het waterwingebied overal aanwezig. Omdat de beschermende kleilaag ten zuidwesten van de Tegelenbreuk en in het noorden van het grondwaterbeschermingsgebied ontbreekt, wordt de winning Breehei als fysisch kwetsbaar omschreven. In het document Vergroten duurzaamheid winningen (Witteveen+Bos, 2003) is opgenomen dat ter plaatse van de winning Breehei, ondanks dat het een niet-freatische winning betreft, freatische invloeden worden verwacht. Dit zou betekenen dat de hoge nitraatbelasting een bedreiging voor de winning kan vormen Chemische kwetsbaarheid De chemische kwetsbaarheid van een watervoerend pakket wordt bepaald door de aanwezigheid van klei/leem- en veenlaagjes, organisch materiaal en mogelijk reactieve stoffen. Aan de hand van de lithostratigrafische nomenclator (Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen TNO, 2003) is nagegaan, of er zich in de watervoerende pakketten dergelijke laagjes, bodemmateriaal en stoffen bevinden. De watervoerende pakketten 1A en 1B (formatie van Beegden en Waalre) bevatten slechts sporadisch humeus materiaal, veenlagen of kleilaagjes. De algemene lithologie van de Kiezeloöliet-Formatie (slecht doorlatende laag 2, watervoerende pakketen 2A en 2B) bevat 20 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

27 daarentegen op veel plaatsen tot bruinkool ingekoolde veenlagen en kleilagen. Humeus ingespoelde lagen afkomstig van bodemvorming en veenlagen behoren tot de dominantie lithologie van de Kiezeloöliet-Formatie. Dit geeft aan dat het grondwater enigszins beschermd is voor verontreinigingen, omdat er retardatie en mogelijk afbraak van verontreinigingen plaatsvindt in de kleilagen en in veenlagen Beoordelingsmethodiek van de huidige toestand grondwaterkwaliteit Voor de beoordeling van de huidige toestand van de grondwaterkwaliteit wordt de toetsingsmethodiek door de provincie toegepast zoals beschreven in de KRW Kwaliteitsontwikkeling door de tijd Chemie In bijlage IV is een gedetailleerde beschrijving gegeven van de ontwikkeling van de grondwaterkwaliteit, deze is afkomstig uit het rapport Evaluatie Bewaking Grondstofkwaliteit medio 2008 tot medio 2010 (WML, 2010). In tabel 4.2 is deze beschrijving samengevat. De drinkwaternormen zijn afkomstig uit het Waterleidingsbesluit van januari De microbiologische verontreinigingen die zijn aangetroffen zijn opgenomen in tabel 4.3 en gebaseerd op de rapportage Kwetsbaarheidsanalyse grondwaterwinplaatsen WML - inventarisatie (WML, 2007). Er is voor gekozen om alleen die stoffen in de tabellen op te nemen die een externe herkomst hebben en die recentelijk zijn aangetroffen of stoffen die structureel worden aangetroffen. In onderstaande tabel zijn de chemische stoffen die in het puttenveld zijn aangetroffen, weergegeven. Tabel 4.2. Chemie stof concentratie drinkwaternorm voorkomen sulfaat < 20 mg/l 150 mg/l in het merendeel van de pompputten is de concentratie lager dan 20 mg/l; van 2005 tot 2008 zijn hogere concentraties aangetroffen in de pompputten en 9, maar deze kunnen verklaard worden door de manier van monstername vinylchloride 0,31-2,6 µg/l 0,5 µg/l pompput 16, 17, 19 en 20 1,2-dichloorpropaan 0,02 µg/l 0,1 µg/l pompput 16, 17 en 20 methylbenzeen (tolueen) 0,05-7,8 µg/l 1 µg/l pompput 19 en 20 dichloormethaan niet bekend 1 µg/l niet bekend 1,3- en 1,4- dimethylbenzeen (xyleen) 0,12 µg/l 1 µg/l pompput 20 trichlooretheen niet bekend 1 µg/l niet bekend cis-1,2-dichlooretheen niet bekend 1 µg/l niet bekend naftaleen 0,07 µg/l 1 µg/l pompput 17 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 21

28 Toelichting op vluchtige (gehalogeneerde) koolwaterstoffen Uit onderzoek is gebleken dat de pompputten 16 tot en met 20 lekken op de boorbuis (Onderzoek lekkage putten met cordelldraad PS Breehei, WML, 2009). In het lekwater werden vluchtige (gehalogeneerde) koolwaterstoffen aangetroffen. Deze organische microverontreinigingen zitten echter niet in het watervoerend pakket waaruit grondwater wordt gewonnen (het waterwinpakket), maar in het watervoerende pakket erboven. De verontreinigingen zijn via een lekke cordelldraadverbinding in de pompputten terecht gekomen (WML, 2009). Uit een nog uit te voeren systeemkeuze zal naar voren moeten komen hoe de lekke pompputten gesaneerd gaan worden. Tot die tijd is er tijdelijk een aangepaste bedrijfsvoering opgesteld zodat het lekwater voldoende verdund wordt en er te allen tijde aan de drinkwaternorm wordt voldaan zonder het zuiveringsproces te moeten uitbreiden en/of aanpassen. Tweemaal per jaar dienen de pompputten 16 tot en met 19 (pompput 20 is uit bedrijf genomen) te worden onderzocht op organische microverontreinigingen, totdat de pompputten gedicht of gesaneerd zijn. Indien de aangepaste bedrijfsvoering niet gehandhaafd wordt bestaat het gevaar op verontreiniging van het watervoerend pakket waaruit grondwater wordt gewonnen. Van nature voorkomende stoffen In het grondwater dat opgepompt wordt op de winning Breehei komen van nature relatief hoge concentraties methaan en TOC voor. Vanuit bacteriologisch opzicht vormen beide parameters, maar vooral methaan, aandachtspunten in de zuivering. De concentratie methaan varieert over het puttenveld; de maximaal aangetroffen concentratie bedraagt circa 15 mg/l (1996). In het Waterleidingbesluit (januari 2011) is geen maximum waarde voor methaan opgenomen. Voor het TOC-gehalte is in het Waterleidingbesluit eveneens geen maximum waarde opgenomen. Wel is vermeld dat er geen abnormale verandering in de TOC-concentratie mag optreden. Van een trendmatige ontwikkeling in het methaangehalte en het TOC-gehalte in het grondwater is geen sprake. Verder is het arseengehalte in het grondwater in enkele pompputten vrij hoog. De gemiddelde concentratie bedraagt in de betreffende pompputten tussen 7 en 12 mg/l. De maximum toegestane waarde voor arseen bedraagt 0,01 mg/l. Er is vooralsnog geen sprake van een trendstijging, eerder van een stagnatie of zelfs lichte daling. Het water voldoet aan de eisen uit het Waterleidingbesluit en het nieuwe Drinkwaterbesluit. Naast arseen vormt het koperoplossend vermogen een aandachtspunt met betrekking tot de waterkwaliteit van PS Breehei (WML, 2010) Microbiologie In onderstaande tabel zijn de microbiologische verontreinigingen die zijn aangetroffen, weergegeven. Tabel 4.3. Microbiologische verontreinigingen verontreiniging voorkomen oorzaak E. Coli één keer besmetting van het reinwater de oorzaak kon niet worden herleid 22 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

29 5. OMGEVING VAN DE WINNING 5.1. Inleiding In dit hoofdstuk wordt de omgeving van de winning (zie afbeelding 5.1) besproken. Om inzichtelijk te maken waar bedreigingen voor de grondwaterkwaliteit liggen is een inventarisatie van het landgebruik gemaakt. Er is gekeken naar de inrichtingen, bestaande wegen en infrastructuur, het oppervlaktewatersysteem, verontreinigingen en stortplaatsen, maar ook naar nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen in de omgeving van de winning. Daarnaast wordt in dit hoofdstuk beschreven hoe de bescherming van de grondwaterkwaliteit in het waterwingebied en grondwaterbeschermingsgebied is gewaarborgd in de vigerende bestemmingsplannen. Afbeelding 5.1. Luchtfoto met waterwingebied Breehei 5.2. Landgebruik in de omgeving Voor de inventarisatie van het landgebruik is gebruik gemaakt van een luchtfoto en het LGN6 bestand. Dit bestand is gemaakt op basis van satellietbeelden uit 2007 en Op afbeelding 5.2 is het landgebruik weergegeven. Wegen en infrastructuur worden apart besproken in paragraaf 5.6; het oppervlaktewatersysteem bespreken we in paragraaf 5.7. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 23

30 Afbeelding 5.2. Landgebruikskaart LGN6 24 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

31 Landgebruik in het waterwingebied Het grootste deel van het waterwingebied Breehei bestaat uit bos en grasland. Een klein deel wordt gebruikt voor de boomkwekerij. In het waterwingebied wordt geen glastuinbouw bedreven Landgebruik in het grondwaterbeschermingsgebied Het grondwaterbeschermingsgebied bestaat voornamelijk uit bos, gras- en bouwlanden. Op de landbouwgronden worden verschillende gewassen geteeld, zoals aardappelen, bieten, bollen, granen en maïs. Ook ligt er in het gebied een aantal boom- en fruitkwekerijen. De landbouwbedrijven bevinden zich in het buurtschap Op de Hoef, tussen Overbroek en Schoor. Glastuinbouw komt in het grondwaterbeschermingsgebied niet voor. De in het eerste watervoerende pakket aangetroffen organische microverontreinigingen zijn hoogstwaarschijnlijk afkomstig uit de land- en tuinbouwactiviteiten. Er loopt een aantal wegen door het gebied, die de omliggende plaatsen met elkaar verbinden. Langs deze wegen, vooral in het noorden van het grondwaterbeschermingsgebied, ligt wat bebouwing Bescherming grondwaterkwaliteit in bestemmingsplannen In onderstaande tabel zijn de voor het waterwingebied en grondwaterbeschermingsgebied van Breehei vigerende bestemmingsplannen weergegeven en is aangegeven, of het grondwaterbeschermingsgebied in het bestemmingsplan is opgenomen. Voor nadere informatie over deze bestemmingsplannen wordt verwezen naar de website Sinds 1 januari 2010 zijn overheden op grond van de Wet ruimtelijke ordening verplicht nieuwe ruimtelijke plannen te digitaliseren en deze via de genoemde website te ontsluiten. Tabel 5.1. Bestemmingsplannen vigerend voor grondwaterbeschermingsgebied Breehei gemeente bestemmingsplan opgenomen in bestemmingsplan Venray Buitengebied Venray ja - Horst aan de Maas Buitengebied deelgebied 1 en Ruimtelijke ontwikkelingen ja - opmerking Ruimtelijke ontwikkelingen die in het grondwaterbeschermingsgebied spelen kunnen in de toekomst van invloed zijn op de kwaliteit van het grondwater. Deze ontwikkelingen kunnen knelpunten opleveren, maar ook kansen. Tegen risicovolle ontwikkelingen voor de kwaliteit van het grondwater die niet passen in het geldende bestemmingsplan, kan het drinkwaterbedrijf bezwaar aantekenen, of indien nodig in beroep treden bij de Raad van State. Het afwijzen van ruimtelijke ontwikkelingen vindt haar grondslag in de Wet ruimtelijke ordening (Wro) en in de provinciale omgevingsverordening. Afwijzing kan en moet plaatsvinden indien er geen sprake is van een goede ruimtelijke ordening. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 25

32 In het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL), aanvulling verstedelijking, gebiedsontwikkeling en kwaliteitsverbetering (vastgesteld d.d. 17 december 2009) is het grondwaterbeschermingsgebied Breehei aangegeven als een gebied voor (zie afbeelding 5.3): - vitaal landelijk gebied; - ontwikkelingsruimte voor landbouw en toerisme; - ruimte voor veerkrachtige watersystemen; - de Ecologische Hoofdstructuur (behouden, ontwikkelen en versterken); - ontwikkelingszone groen (ontwikkelen en versterken). De gemeente Horst aan de Maas en de gemeente Venray hebben geen projecten binnen het grondwaterbeschermingsgebied gepland (websites gemeente Venray en gemeente Horst aan de Maas, 2011). Zodra bedrijven die in het grondwaterbeschermingsgebied liggen uitbreidingsplannen aanvragen en dit niet rechtstreeks binnen het bestemmingsplan is toegestaan (binnenplanse wijzigingen) heeft de gemeente als randvoorwaarde opgenomen dat aangetoond moet worden dat niet in strijd wordt gehandeld met de doeleinden zoals geformuleerd voor de opgenomen gebiedsaanduidingen Milieuzone - waterwingebied en Milieuzone grondwaterbeschermingsgebied. We merken op dat de genoemde ruimtelijke ontwikkelingen een momentopname zijn. Op de website kunnen de meest actuele plannen worden geraadpleegd. Bij een ruilverkaveling is met de diepte van de sloten rekening gehouden met het oog op de hydrologische effecten van een winning van 2,1 miljoen m³ per jaar. 26 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

33 Afbeelding 5.3. Provinciaal Omgevingsplan Limburg Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 27

34 5.5. Inrichtingen en ontgrondingen Binnen het grondwaterbeschermingsgebied zijn drie inrichtingen Wet milieubeheer gelegen en zijn zes ontgrondingsvergunningen verleend. Op afbeelding 5.4 is de locatie van de inrichtingen en de percelen waarvoor de ontgrondingsvergunningen zijn verleend weergegeven. Tabel 5.2. Inrichtingen naam adres plaats WML (P.S. Breehei) Breevennenweg 11 Venray Nijsen Granico BV Veulenseweg 20 Venray Holtackers E Scheiweg 13 Leunen Tabel 5.3. Ontgrondingen plaats status 1. Ysselsteyn opgeleverd * 2. Venray opgeleverd 3. Veulen, Venray opgeleverd 4. Leunen, Venray opgeleverd 5. Veulen, Venray opgeleverd 6. Horst opgeleverd Toelichting: * Als een ontgronding de aanduiding opgeleverd heeft, betekent dat formeel dat de ontgronding is uitgevoerd en conform de vergunningvoorwaarden is afgewerkt Tankstations In het grondwaterbeschermingsgebied bevinden zich geen tankstations Wegen en infrastructuur In het grondwaterbeschermingsgebied lopen meerdere wegen, zoals de Lorbaan, Veulenseweg en Horsterweg. Verder liggen er binnen zowel het waterwingebied als het grondwaterbeschermingsgebied meerdere kleine (land)wegen. Mogelijk wordt een deel van deze wegen in perioden van gladheid met pekel behandeld. In het grondwaterbeschermingsgebied ligt een buisleiding van de Gasunie (zie afbeelding 5.4). 28 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

35 Afbeelding 5.4. Inrichtingen, ontgrondingen en infrastructuur Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 29

36 5.8. Oppervlaktewatersysteem Binnen het grondwaterbeschermingsgebied bevinden zich diverse waterlopen (zie afbeelding 5.5). Langs de noordzijde van het waterwingebied loopt de Breevennen, deze verlaat het grondwaterbeschermingsgebied aan de noordzijde, evenals de Oostrumsche Beek. Ten zuiden van het waterwingebied loopt de Lollebeek, deze doorkruist het grondwaterbeschermingsgebied van west naar oost. Binnen het grondwaterbeschermingsgebied bevinden zich geen regenwaterbuffers, groene bergingen, rioolwaterzuiveringsinstallaties of lozingen hiervan. Wel bevindt zich buiten het grondwaterbeschermingsgebied een rioolwateroverstort op de Van Eijkenhofbeek. De Van Eijkenhofbeek mondt uit in de Oostrumsche Beek, die vervolgens door het grondwaterbeschermingsgebied stroomt. Omdat de overstortfrequentie echter laag is, en de overstort voor KRW-doeleinden geen bedreiging vormt, vormt deze overstort geen risico voor de winning Breehei. In het waterwingebied en in het Horster deel van het grondwaterbeschermingsgebied ligt geen riolering. In het Venrayse deel van het grondwaterbeschermingsgebied bevindt zich drukriolering. Mogelijk bevinden zich nog enkele septic tanks in het grondwaterbeschermingsgebied. Deze worden echter automatisch gesaneerd als gevolg van de nieuwe richtlijnen van de gemeente. Voor de Lollebeek staan beekherstelwerkzaamheden gepland ter hoogte van de Castenrayse Vennen. Deze werkzaamheden vallen buiten het grondwaterbeschermingsgebied, maar in de plannen rond de Castenrayse Vennen is opgenomen dat de Grenssloot water gaat leveren aan de Oostrumsche Beek; momenteel levert de Grenssloot water aan de Lollebeek. De Grenssloot wordt (gedeeltelijk) gevoed met Maaswater. Het verdient aanbeveling om het effect van de wijziging in de wateraanvoer van de beken op de winning Breehei te onderzoeken. 30 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

37 Afbeelding 5.5. Oppervlaktewatersysteem Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 31

38 5.9. Verontreinigingen Algemeen Voor de aanpak van bodemverontreiniging binnen de provincie Limburg zijn vier instanties bevoegd gezag op grond van de Wet bodembescherming (Wbb). Deze instanties beschikken over informatie met betrekking tot (potentieel) ernstige bodemverontreinigingen. Het betreft de provincie Limburg (hele provincie met uitzondering van grondgebied van de gemeenten Maastricht, Heerlen en Venlo) en de gemeenten Maastricht, Heerlen en Venlo (voor hun respectievelijke grondgebieden). Informatie op hoofdlijnen over potentieel ernstige bodemverontreinigingen voor het grondgebied van de provincie Limburg, met uitzondering van de gemeenten Heerlen en Venlo, is beschikbaar via de website (Informatie van de gemeente Maastricht op de website wordt niet up-to-date gehouden). Opgemerkt wordt dat enkel een indicatie geeft dat plaatselijk een verontreiniging aanwezig kan zijn. Nadere informatie over de verontreinigingen (grond, grondwater, parameters) is niet beschikbaar via bodemloket (terug te vinden in het archief van het bevoegd gezag Wbb). Daarenboven is het onduidelijk in hoeverre gemeenten en provincie de informatie op bodemloket up-to-date houden. Voor een inventarisatie van (mogelijke) bodemverontreinigingen binnen het grondwaterbeschermingsgebied van winning Breehei is gebruik gemaakt van de informatie op Verder is informatie verkregen van de gemeente Venray en Horst aan de Maas. Daarnaast wordt verwezen naar enkele lopende projecten vanuit de provincie Limburg die ten tijde van het opstellen van onderhavig gebiedsdossier nog niet verwerkt konden worden Bodemloket De informatie over bodemverontreinigingen die in het waterwingebied en het grondwaterbeschermingsgebied aanwezig zijn en die op vermeld staan (geraadpleegd januari 2011), zijn weergegeven in afbeelding 5.6. In bodemloket worden vijf kleurcodes gehanteerd: - rood geeft het gebied waar geen gegevens beschikbaar zijn weer (niet van toepassing voor het grondwaterbeschermingsgebied van onderhavige winning); - paars zijn onderzochte locaties waar geen verdere maatregelen noodzakelijk zijn; - lichtblauw zijn verdachte locaties op basis van historische activiteiten; - oranje/bruin zijn locaties waar bodemonderzoek is uitgevoerd en waarvan de uitslag reden is om vervolgacties te ondernemen; - groen geeft de locaties weer die gesaneerd zijn. De locaties waar mogelijk een verontreinigingsbron aanwezig is (oranje/bruin en lichtblauw) en waar in het verleden een verontreiniging aanwezig geweest is (groen) zijn interessant voor dit gebiedsdossier. In het waterwingebied komen dit soort locaties niet voor; in het grondwaterbeschermingsgebied bevinden zich 13 verdachte locaties op basis van historische activiteiten. Deze locaties worden samengevat in de tabel in bijlage V. De gegevens op bodemloket zijn bijgewerkt tot 5 oktober Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

39 Afbeelding 5.6. Overzicht bodemverontreiniging in waterwin- en grondwaterbeschermingsgebied Breehei op basis van bodemloket Informatie gemeenten In het Venrayse deel van het grondwaterbeschermingsgebied bevinden zich geen grote, verontrustende verontreinigingen. Ter plaatse van een champignonkwekerij aan de Teeuwenhofweg 1 (nummer 3 in bijlage V) zijn mogelijk bestrijdingsmiddelen aanwezig (pen- Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 33

40 tachloorphenol) als gevolg van historische activiteiten. Naar alle waarschijnlijkheid vindt binnenkort het onderzoek naar de eindsituatie plaats. Daarnaast zijn er nog verdachte locaties aan de Lollebeekweg (nummer 10 t/m 13 in bijlage V) en bij Nijsen Granico BV (nummer 6 in bijlage V). De verontreinigingen betreffen PAK en immobiele stoffen. Verder blijkt uit informatie van de gemeente dat er geen ondergrondse opslag van diesel en bestrijdingsmiddelen plaatsvindt en dat er geen ondergrondse hbo-tanks meer aanwezig zijn in het grondwaterbeschermingsgebied Actuele informatie Ten tijde van het opstellen van dit gebiedsdossier werd door de provincie Limburg gewerkt aan twee projecten met betrekking tot het inzichtelijk maken van risico s van bodemverontreinigingen binnen de provincie (met uitzondering van de gemeenten Heerlen, Maastricht en Venlo). Het gaat hierbij om volgende projecten: - bodeminformatiepilot in het kader van de ILG-bestuursovereenkomst: in het kader van de Bestuursovereenkomst Investeringsbudget Landelijk Gebied tussen het Rijk en de provincie Limburg wordt een bodeminformatiepilot uitgevoerd met als doel het bieden van geografisch inzicht in de ligging en eigenschappen van de grondwaterverontreinigingen in Limburg (met uitzondering van het grondgebied van de gemeenten Maastricht, Heerlen en Venlo). Deze pilot wordt in 2011 uitgevoerd; op basis van het resultaat van deze pilot wordt onder andere beoordeeld voor welke (grootschalige) grondwaterverontreinigingen gebiedsgericht grondwaterbeheer een zinvolle aanpak kan zijn; - genereren van een overzicht van spoedlocaties in het kader van het convenant Bodemontwikkelingsbeleid en aanpak spoedlocaties : in het convenant Bodemontwikkelingsbeleid en aanpak spoedlocaties is bepaald dat de bevoegde gezagen Wbb uiterlijk op 31 december 2015 een overzicht gereed hebben van de locaties waar sprake is van zodanige verspreidingsrisico s of ecologische risico s dat spoedige sanering noodzakelijk is (de zogenaamde spoedlocaties); voorts is bepaald dat in dat overzicht per locatie zal worden aangegeven welke (tijdelijke) maatregelen zijn genomen of voorzien. Aangezien bovenstaande informatie tijdens het opstellen van dit gebiedsdossier niet voor handen was, is het niet opgenomen. Bij het maken van beleidskeuzes wordt de lezer verwezen naar de resultaten van de betreffende projecten. Bij de periodieke herziening van dit gebiedsdossier zullen de actuele inzichten in de mogelijke risico s van bodemverontreiniging voor de waterwinning en, voor zover aan de orde, de te nemen maatregelen, worden opgenomen Stortplaatsen Bij de provincie Limburg zijn binnen het grondwaterbeschermingsgebied van de winning Breehei geen voormalige stortlocaties bekend (Geodataportaal provincie Limburg, 2011). Dit blijkt ook uit de informatie van de gemeenten Overige functies in de ondergrond In het waterwingebied liggen op basis van de gegevens van de provincie geen Beregenen- Op-Maat-onttrekkingen (BOM-onttrekkingen). In het grondwaterbeschermingsgebied be- 34 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

41 vinden zich wel BOM-onttrekkingen. Uit de dieptes van de putten kan worden afgeleid dat de kleilaag doorboord wordt. Er bevinden zich geen bodemenergiesystemen of industriële onttrekkingen binnen het waterwin- en grondwaterbeschermingsgebied. De gegevens over de bodemenergiesystemen en de industriële onttrekkingen van de provincie lopen tot en met De gegevens over de BOM-onttrekkingen dateren uit Het is daarom niet bekend of de onttrekkingen nog steeds in gebruik zijn. Eveneens is het niet bekend of onttrekkingen die uit gebruik worden genomen afgedicht worden. Verder is het onbekend of er nieuwe bodemenergiesystemen of industriële winningen zijn gekomen en of er onvergunde of illegale activiteiten plaatsvinden in het grondwaterbeschermingsgebied. Wat in ieder geval vaststaat is dat er - naast de winning door WML - grondwater onder de Venlo-klei gewonnen wordt. In het kader van de Nota diepe boringen en onttrekkingen (Provincie Limburg, 2006) wordt daarom onderzoek gedaan naar de putten waaruit deze onttrekkingen plaatsvinden. Op grond hiervan kan de integriteit van de boringen door de kleilaag vastgesteld worden en kunnen zo nodig maatregelen worden getroffen. Ook is bekend dat sinds 1 januari 2008 een stand-still beginsel voor nieuwe BOMonttrekkingen geldt in het gebied van waterschap Peel en Maasvallei. Dat houdt in dat er na deze datum geen nieuwe onttrekkingen meer zijn toegestaan. Bestaande onttrekkingsputten mogen wel worden vervangen; in dat geval worden in de vergunning voorschriften opgenomen voor het dichten van de putten als deze niet meer worden gebruikt. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 35

42 36 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

43 6. MOGELIJKE KNELPUNTEN EN RISICO S 6.1. Inleiding In nauw overleg met de projectgroep zijn per winning de knelpunten en risico s voor de drinkwaterkwaliteit geïnventariseerd. Hieronder worden verstaan: activiteiten of inrichtingen die in het grondwaterbeschermingsgebied en waterwingebied aanwezig zijn die de grondwaterkwaliteit negatief kunnen beïnvloeden of inrichtingen en activiteiten die in het verleden hebben plaats gevonden en nu nog de grondwaterkwaliteit negatief beïnvloeden. Knelpunten zijn activiteiten of inrichtingen waarvan bekend en aangetoond is dat deze een negatief effect hebben op de grondwaterkwaliteit in het grondwaterbeschermingsgebied. In de gebiedsdossiers wordt een oordeel gegeven van het te verwachten effect van de knelpunten. Risico s vormen activiteiten of inrichtingen die een negatief effect op de grondwaterkwaliteit kunnen hebben, maar waarvan dat nog niet is vastgesteld. Voor de risico s is in de gebiedsdossiers de grootte van het risico beoordeeld door de kans van voorkomen en het effect van het voorkomen kwalitatief af te wegen. De activiteiten en inrichtingen zijn onderverdeeld in de volgende thema s: - beheer; - wonen en bedrijvigheid; - beheer van oppervlaktewateren; - vergunningverlening en handhaving; - bodemverontreiniging; - landbouw. Naast deze activiteiten en inrichtingen is het gebrek aan kennis, zogenaamde kennislacunes ook een risico voor de kwaliteit van het grondwater. Voor de effectbeoordeling van de knelpunten en risico s worden de volgende kleurcodes gebruikt: Tabel 6.1. Kleurcode knelpunten en risico s omschrijving effect groot negatief effect negatief effect klein negatief effect 6.2. Bestaande knelpunten kleurcode In tabel 6.2 wordt een overzicht en beschrijving gegeven van de geïnventariseerde knelpunten. Tabel 6.2. Overzicht van de knelpunten thema activiteit negatief effect maatregel Bodemverontreiniging Diverse risicolocaties bodemverontreiniging Als gevolg van lekke pompputten zijn vluchtige gehalogeneerde koolwaterstoffen uit bovenliggend watervoerend pakket in pompputten terecht gekomen. 26, 10 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 37

44 6.3. Bestaande risico s In tabel 6.3 wordt een overzicht en beschrijving gegeven van de geïnventariseerde risico s. Voor de risico s is in de tabel de grootte van het risico beoordeeld door de kans van voorkomen en het effect van het voorkomen kwalitatief af te wegen. Tabel 6.3. Overzicht van de risico s thema activiteit negatief effect maatregel Beheer Handelingen van hulpdiensten na gebeurtenissen met een risico Beheer van spoorwegen, wegen en andere infrastructuur - verontreiniging van bodem en grondwater door gevaarlijke stoffen. Deze stoffen kunnen in de bodem terecht komen tijdens het opruimen van een locatie door hulpdiensten na een calamiteit. - dit kan een risico vormen voor de grondwaterkwaliteit doordat bijvoorbeeld bestrijdingsmiddelen naar het grondwater. uitspoelen Wonen en bedrijvigheid Woonwijken in grondwaterbeschermingsgebied Aanleg en beheer van riolering, kabels en buisleidingen Bedrijven, industrie en (daarbij behorende) inrichtingen - verontreiniging van grondwater door grote variatie aan stoffen zoals bestrijdingsmiddelen, zware metalen en koolwaterstoffen. - verontreiniging grondwater door ontstaan van een kortsluitstroom door verwijderen van van nature slecht doorlatend materiaal; - verontreiniging grondwater door lekkende riolering en leidingen voor andere vloeistoffen; - verontreiniging grondwater door lekkende buisleiding die worden gebruikt voor transport van gevaarlijke stoffen. - verontreiniging grondwater t.g.v. bedrijfsactiviteiten, inrichtingen en door calamiteiten bij bedrijven of industrie; - verontreiniging grondwater door van bedrijventerrein afstromende neerslag. Afkoppeling - infiltratie van verontreinigde afstromende neerslag. OvL, 2, 23, 24, 25 OvL, 23, , 14 Afkoppeltabel en watertoets Afkoppelbeleid en Algemene Regels (AR) in kader van OvL wegen en riolering. 38 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

45 thema activiteit negatief effect maatregel Boren van diepe putten voor de winning van schaliegas; opslag van CO2, geothermie en het realiseren van OPAC Ontgrondingen - ontstaan van kortsluitstromen ten gevolge van verwijderen laag; slechtdoorlatende - verontreiniging ontstaan door calamiteit tijdens werkzaamheden. - de chemicaliën die worden gebruikt tijdens het boren kunnen de grondwaterkwaliteit negatief beïnvloeden; - tijdens de winning van schaliegas worden chemische stoffen gebruikt die de grondwaterkwaliteit negatief kunnen beïnvloeden; - door de aanleg en het gebruik van de diepe putten kunnen kortsluitstromen ontstaan doordat slecht doorlatende lagen worden doorboord; - via putten kunnen bij een calamiteit in de nabijheid van de put verontreinigende stoffen naar de aquifer toestromen. Ontgrondingen beleid 23 Vergunningverlening Bouwen in waterwin- en - uitloging van materialen uit OvL, afkoppeltabel en en handhaving grondwaterbeschermingsgebied. de bouwsector kunnen de grondwaterkwaliteit negatief AR wegen en riolering beïnvloeden. Aanleg en gebruik van ont- - door de aanleg en het ge- 19, Nota diepe boringen trekkings- en beregeningsputten bruik van diepe putten kunnen kortsluitstromen ont- en onttrekkingen en OvL staan doordat slecht doorlatende lagen worden door- 3, wordt gedaan via Nota Diepe Boringen en Ont- boord; - via putten kunnen bij een ca- trekkingen lamiteit in de nabijheid van de put verontreinigende stoffen naar de aquifer toestromen. Organiseren van evenementen - het grondwater kan worden verontreinigd door calamitei- 4 ten tijdens een evenement, bijvoorbeeld daar waar grote aantallen auto s worden geparkeerd op onverhard terrein en het gebruik van stroomaggregaten. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 39

46 thema activiteit negatief effect maatregel Open en gesloten bodemenergiesystemedemenergiesystemen kun- - zowel open als gesloten bo- 20 nen de grondwaterkwaliteit beïnvloeden. Deze zijn daarom verboden in DWG en GWBG. Illegale systemen vormen een risico voor de grondwaterkwaliteit. Bodemverontreiniging Illegaal storten - grondwater kan worden verontreinigd door het illegaal storten van gevaarlijke stoffen. 18 Landbouw Bemesting - stijgende nitraatconcentraties in het grondwater; - oxidatie van pyriet waardoor ijzer, sulfaat, aluminium, nikkel, mangaan en zware metalen in het grondwater komen. Gebruik van bestrijdingsmiddelen - verontreiniging van het grondwater door bestrij- dingsmiddelen. Erfafspoeling - verontreiniging grondwater door afstromend neerslagwater van agrarisch bedrijventerrein. Bij het werken met bestrijdingsmiddelen of meststoffen kunnen deze stoffen door erfafspoeling in de bodem en het grondwater terechtkomen. 8, 9, 22, 23 en landelijk beleid en regelgeving 8, 9, 22, 23 en landelijk beleid en regelgeving WM vergunning, handhaving door gemeente en provincie. 40 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

47 7. MAATREGELEN 7.1. Oplossingsrichtingen Maatregelen die genomen kunnen worden om de grondwaterkwaliteit te beschermen zijn divers. Om tot deze maatregelen te komen is vanuit de geconstateerde knelpunten en risico s eerst in oplossingsrichtingen gedacht. Deze oplossingsrichtingen kunnen worden onderverdeeld in: - Bestemmen en publiek recht; - Inrichten; - Beheer. Deze zijn schematisch weergegeven in onderstaande afbeelding. Afbeelding 7.1. Oplossingsrichtingen maatregelen Bestemmen en publiek recht Inrichten Beheer maatregelen Bestemmen Onder bestemmen en publiek recht vallen maatregelen die gericht zijn op: - het bestemmen in de zin van de Wro; - het stellen van eisen ten aanzien van het gebruik van een gebied; - het stellen van eisen aan inrichtingen en activiteiten vanuit een ander publiekrechtelijk kader zoals opgenomen in Wet Milieubeheer; OVL; POL etc Inrichten Beheer Onder inrichten verstaan wij fysieke maatregelen die kunnen worden getroffen bij de inrichting of het gebruik van het gebied zelf, zoals het aanbrengen van afwateringssloten bij infrastructuur of het omheinen van waterwingebieden. Beheer is een belangrijk aspect om de voor te stellen maatregelen te realiseren. Voorbeelden hiervan zijn monitoring, onderzoek, calamiteitenplan, toezicht en handhaving etc. Indien er knelpunten zijn op het gebied van bestemmen (het waterwingebied is bijvoorbeeld niet groot genoeg) dan is het denkbaar dat maatregelen worden getroffen in het publiekrechtelijk spoor (bv aanpassen waterwingebied in de OvL). Het is echter ook denkbaar dat er inrichtingsmaatregelen worden getroffen (aankoop gronden door WML en aanpassing Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 41

48 landgebruik) of beheersmaatregelen, zoals het organiseren van voldoende toezicht en handhaving Formulering van maatregelen Uit deze oplossingsrichtingen worden vervolgens maatregelen geformuleerd, die kunnen worden genomen in aanvulling op het huidige beschermingsbeleid. Alle maatregelen zijn opgenomen in de menukaart maatregelen, een ondersteunend document. Uit deze menukaart worden in nauw overleg met de projectgroep de maatregelen die specifiek voor deze winning van belang zijn, gekozen. In verband met de koppeling van maatregelen aan de knelpunten en risico s uit hoofdstuk 6 blijft de nummering van de maatregelen zoals deze is opgenomen in de menukaart behouden. Hierdoor kunnen sommige nummers in de tabellen in het gebiedsdossier ontbreken. Maatregelen leiden naar verwachting van de projectgroep tot een verbetering van de grondwaterkwaliteit, waarmee naar een zo schoon mogelijke grondstof wordt gestreefd, stijgende trends worden omgekeerd en een toename van de zuivering, conform de KRW, zoveel als mogelijk wordt voorkomen Prioriteit en trekker De keuze welke maatregelen worden ingezet worden per dossier bepaald in overleg met de projectgroep. Daarnaast worden ook de prioriteit en de trekker per maatregel bepaald in de projectgroep. De trekker is de partij die het initiatief neemt en houdt voor het realiseren van een maatregel, met, zo nodig en mogelijk, actieve ondersteuning vanuit de andere partners. Dit zal in het op te stellen afsprakenkader nader vastgelegd worden. De trekker en de prioriteit zijn daarom nog niet in de menukaart opgenomen. Deze worden wel in elk gebiedsdossier opgenomen en kunnen per dossier verschillen. Bij sommige maatregelen staan twee of meer trekkers vermeld. Dat betekent niet dat deze gezamenlijk trekker zijn, maar individueel voor dat deel waarvoor men verantwoordelijk is (bijv. als bevoegd gezag). In de gevallen dat acties op landelijk niveau nodig zijn worden de koepelorganisaties IPO en Vewin als trekker genoemd. Deze organisaties moeten door de provincie en WML, zo mogelijk met steun van actoren in andere provincies, worden gestuurd. Voor de prioritering van de maatregelen wordt in de dossiers de volgende codering gebruikt: 1: direct oppakken 2: in : na 2012 d: doorlopende actie g: gereed 42 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

49 Tabel 7.1. Overzicht van de communicatiemaatregelen maatregel omschrijving prioriteit trekker 1. Blijvende afstemming tussen betrokken partners. 2. Communicatie naar bewoners, bedrijven en grondeigenaren. 3. Informatieverstrekking aanleg en gebruik putten. 4. Bij de vergunningverlening en de locatiekeuze voor een evenement de risico s voor het grondwater meenemen. 5. Afstemming handhaving en toezicht. Een maal per jaar is er overleg tussen betrokken partijen over de uitvoering van de maatregelen en nieuwe ontwikkelingen om de gebiedsdossiers up-to-date te houden. Dit overleg zal zoveel mogelijk worden ingebed in bestaande structuren. 1/d Provincie Structurele communicatie met bewoners en bedrijven 3 Provincie over grondwaterbescherming. Deze zal in samenwerking met WML en met betreffende gemeenten verder worden vormgegeven. De gebruikers van putten zijn veelal niet op de hoogte 2 Provincie van risico s bij aanleg en onderhoud van putten. Via (boren van een goede voorlichting bij de vergunningverlening kan de put), dit mogelijk worden voorkomen. Waterschap (gebruik van de put) Bij de vergunningverlening en de locatiekeuze van een 1 Gemeenten evenement de risico s voor het grondwater meenemen. (vanwege Indien nodig kan dit in overleg met provincie en WML vergunningverlening) worden ingevuld. De diverse betrokken partners hebben elk hun eigen 1/d Provincie, taak ten aanzien van handhaving en toezicht. Voor zover gemeente, toezicht en handhaving raakvlakken hebben met de waterschap- grondwaterbescherming dient dit onderling tussen de pen diverse partijen goed afgestemd te worden. Er vinden diverse overleggen plaats waarin grondwater tot een specifiek aandachtspunt gemaakt kan worden, zoals het overleg van het Samenwerkingsknooppunt Limburg (SKP, waarin nieuwe ontwikkelingen rond beleid en wetgeving op het gebied van fysieke leefomgeving besproken worden) en het milieuhandhavingsoverleg, waarin provincie, gemeenten, waterschap en politie vertegenwoordigd zijn. Tijdens dit kwartaaloverleg worden de concrete ervaringen binnen een bepaalde regio besproken. 6. Signaalfunctie in het veld. WML is een belangrijke partner bij de gebiedsdossiers, maar heeft geen formele rol bij toezicht en handhaving. Alle betrokken partijen kunnen een signaalfunctie voor de overheden vervullen. Het is van belang dat zij alert zijn ( ogen en oren open ) en zaken melden bij de verantwoordelijke overheid of de Milieuklachtentelefoon. WML 1/d Alle partijen Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 43

50 maatregel omschrijving prioriteit trekker 7. Provinciaal beleid bij gemeenten onder de aandacht brengen. Tijdens de overleggen is gebleken dat niet alle medewerkers van de gemeenten op de hoogte zijn van de inhoud van de OvL. Daarnaast bestaat er ook onbekendheid met bepaalde faciliteiten die de provincie biedt zoals informatievoorziening via het Geodataportaal. Het overleg rond het gebiedsdossier wordt benut om de inhoud van de OvL en de bovengenoemde faciliteiten toe te lichten. Tabel 7.2. Overzicht van de stimuleringsmaatregelen 1 Provincie maatregel omschrijving prioriteit trekker 8. Stimuleren van landbouwpraktijken die niet of minder belastend zijn voor de grondwaterkwaliteit. Met deze maatregel wordt beoogd de uitkomsten van de onderzoeksprojecten middels stimuleringsmaatregelen te bevorderen. Duurzaam Schoon Grondwater (DSG) is het middel hiervoor. Tabel 7.3. Overzicht van de onderzoeksmaatregelen 1 WML maatregel omschrijving prioriteit trekker 9. Onderzoek naar activiteiten die de grondwaterkwaliteit negatief kunnen beïnvloeden. 10. Opzetten Early Warning Systeem. 14. Inventarisatie inrichtingen in waterwingebieden en grondwaterbeschermingsgebieden. Met deze maatregel worden de effecten onderzocht van activiteiten die op dit moment of in het verleden in het grondwaterbeschermingsgebied en in het waterwingebied plaats vinden of hebben gevonden. Bij deze onderzoeken moet worden gedacht aan de effecten van: - de uitspoeling van meststoffen (IwanH); - het gebruik van bestrijdingsmiddelen (PESTO); - verzuring. Door risico s op verontreiniging vroegtijdig te signaleren kunnen de betrokken partijen (gemeente, provincie en drinkwaterbedrijf) tijdig maatregelen treffen en verdere verspreiding van verontreinigingen voorkomen. De monitoring zal worden opgezet conform de voorstellen van RIVM over Early Warning systemen. Deze beogen de risico s voor de waterkwaliteit integraal in beeld te brengen en omvatten: - monitoren grondwaterkwaliteit; - volgen of provinciale grondwaterbeschermingsbeleid in gemeentelijke ruimtelijke plannen wordt geimplementeerd; - inzicht hebben in de mate waarin in de omgeving van een winning stoffen vrijkomen die het grondwater kunnen verontreinigen. Inventarisatie van inrichtingen binnen waterwingebieden en grondwaterbeschermingsgebieden die een risico vormen. Hierbij aandacht voor de nieuwe lijst van toegestane stoffen en inrichtingen in de OvL. g g 3 1 1/d 2 Provincie Provincie 2 Gemeente 44 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

51 maatregel omschrijving prioriteit trekker 15. Opstellen van een kwetsbaarheidskaart. 16. Onderzoek geneesmiddelen in grondwater. De dikte van löss-, leem- en kleilagen is erg bepalend voor de bescherming van de onderliggende watervoerende pakketten. Op dit moment is geen totaalbeeld van de dikte van deze lagen. Om die reden een kaart maken waarop de fysische kwetsbaarheid van de grondwaterpakketten wordt weergegeven. Dit is mogelijk zodra GEOTOP in Limburg klaar is (2017). Via lekkende riolen kunnen geneesmiddelen in het grondwater geraken. Deze worden meegenomen in de brede screening. Tabel 7.4. Overzicht van de handhavingsmaatregelen 3 (2017) Provincie 1/2 Provincie maatregel omschrijving prioriteit trekker 18. Voorvallen met risico s De wijze waarop wordt gehandeld verschilt mogelijk sterk per gemeente, waterschap en per locatie. Mogelijke maatregelen om handelen tijdens voorvallen met een risico te verbeteren zijn: - het hebben van een adequaat en actueel calamiteitenplan en het maken van structurele afspraken over hoe te handelen bij calamiteiten, instructie van hulpdiensten en het actualiseren en onderling afstemmen van calamiteitenplannen; 2 Gemeente/provincie (afhankelijk van wie bevoegd gezag is) Gemeente 19. Inventarisatie en beheer van bestaande boorgaten die slecht doorlatende lagen beïnvloeden. 20. Inventariseren en eventueel sluiten van illegale bodemenergiesystemen. - goede communicatie tussen hulpdiensten en WML; - WML als deskundige betrekken bij het opstellen van calamiteitenplannen; - calamiteitenplan ook afstemmen op voorvallen van illegaal storten; - functioneren milieuklachtentelefoon nagaan. Omdat bestaande boorgaten op dit moment ook een risico vormen voor de grondwaterkwaliteit (doorboring van slechtdoorlatende kleilagen en ervaringen van WML met eigen putten) wordt binnen het intrekgebied een inventarisatie gemaakt van deze boorgaten en wordt een saneringsvoorstel opgesteld. Deze maatregel wordt uitgevoerd conform de Nota diepe boringen en onttrekkingen In stedelijk en bebouwd gebied zijn mogelijk (illegale) bodemenergiesystemen geplaatst. Om te bepalen of (illegale) bodemenergiesystemen in het grondwaterbeschermingsgebied zijn geplaatst dient er met behulp van de gemeenten een inventarisatie gemaakt te worden van de niet-vergunde systemen. Voor deze inventarisatie dient nog een methodologie geformuleerd te worden. Afhankelijk van het resultaat daarvan zullen eventuele vervolgstappen worden voorgesteld. Gemeente Gemeente Gemeente Provincie 1 Provincie 2, kan 3 Provincie worden, omdat de AMvB Bodemenergie pas na 2012 van kracht wordt Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 45

52 maatregel omschrijving prioriteit trekker 21. Controle putten bij inrichtingen. Wanneer de gemeente controles van inrichtingen uitvoert daarin ook in de inrichting aanwezige putten meenemen, bezien vanuit de bescherming van het grondwater. 2 Gemeente Tabel 7.5. Overzicht van de beleidsmaatregelen maatregel omschrijving prioriteit trekker 22. Opstellen aanpak nitraat- en bestrijdingsmiddelenproblematiek in grondwa- terbeschermingsgebie- den. 23. Lobby richting rijk om rijksbeleid aan te passen op gebied van Wbb- normen, nitraat, bestrijdingsmiddelen en Mijnbouwwet. 24. Opnemen van grondwaterbescherming in toekomstvisies. 25. Opnemen van grondwa- terbeschermingsgebie- den in Structuurvisie Buisleidingen. Op basis van de uitkomst van de onderzoeken IWANH en PESTO een voorstel maken hoe om te gaan met de nitraat- en bestrijdingsmiddelenproblematiek. Voor een aantal knelpunten/risico s is de regio afhankelijk van landelijk beleid en regelgeving. Inbreng van regionaal standpunt in landelijke gremia IPO en Vewin. Afstemmen met Covenant Bodem en KRW- doelen voor bodemsaneringsgevallen. Wanneer gemeenten, provincie, waterschappen en RWS toekomstvisies en/of structuurvisies uitwerken, wordt aangeraden in deze visies het belang van waterwingebieden en grondwaterbeschermingsgebieden op te nemen. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) stelt een Structuurvisie buisleidingen op om ruimte te reserveren voor toekomstige buisleidingen voor gevaarlijke stoffen. Zorgen dat in dit plan het belang van de grondwaterbeschermingsgebieden is opgenomen. Tabel 7.6. Overzicht van de beheersmaatregelen 1 Provincie d Provincie en WML 2/d Provincie, g gemeenten, waterschappen, RWS Provincie maatregel omschrijving prioriteit trekker 26. Tegengaan van effecten van bodemverontreinigingen. 28. Bescherming tegen infiltratie uit oppervlaktewater in m.n. waterwingebied. Dit gebeurt binnen de regels en procedures van de WBb. Aanpakken spoedlocaties (mobiele verontreinigingen) die een risico vormen voor de waterwinning. Dit gebeurt conform het bodemsaneringsbeleid. De aanpak moet passen binnen de doelstellingen van de KRW. Infiltratie van oppervlaktewater in de nabijheid van de winning kan een probleem vormen voor de microbiologische kwaliteit van het grondwater door infiltrerend oppervlaktewater. Om dit tegen te gaan kunnen de volgende maatregelen genomen worden: - kwaliteitsverbetering oppervlaktewateren; - beëindigen of verminderen van riooloverstorten (aantal en frequentie); - geen lozingspunten van effluent van RWZI s in of bovenstrooms van waterwingebieden. - tijdens onderhoud aan en herinrichting van waterlopen zal rekening worden gehouden met de drinkwaterkwaliteit. d 1, is in uitvoering 1 en vervolgens d Provincie Provincie waterschap (oppervlaktewater) gemeente (riool) 46 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

53 maatregel omschrijving prioriteit trekker 29. Bescherming tegen infiltratie uit lekkende riolering Regelmatig inspectie riolering (GRP) en reparatie bij lekkage. 1 gemeente/ WBL in m.n. waterwinge- bied. 30. Bescherming verontreiniging ten gevolge van onderhoud infrastructuur. In overleg met beheerders van infrastructuur en Prorail afspraken maken ter bescherming van de grondwaterkwaliteit. 1 Provincie Tabel 7.7. Overzicht van de bestemmingsmaatregelen maatregel omschrijving prioriteit trekker 33. Aanpassen vergunning Toepassen van regels conform inrichtingen- en stoffenbeleid 1 en ver- Provincie en (Wabo en Wm). OvL in nieuwe vergunningen. volgens d gemeenten Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 47

54 48 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

55 8. SAMENVATTING Doel van het gebiedsdossier In het voorliggende gebiedsdossier zijn de bedreigingen voor de waterkwaliteit van de drinkwaterwinning Breehei van WML beschreven. De drinkwatervoorziening is een dwingende reden van groot openbaar belang. Het doel van het gebiedsdossier is om inzicht te geven in de knelpunten en risico s voor de kwaliteit van het te winnen grondwater. De wettelijke basis voor deze zorg wordt gevormd door de Waterwet (implementatie van de Kaderrichtlijn Water), de Wet Milieubeheer, de Wet Bodembescherming en de Drinkwaterwet. Als het bestaande beleid en de toepassing van de regelgeving niet voldoende zijn, worden aanvullende beschermingsmaatregelen gedefinieerd. De provincie Limburg heeft de regie bij het opstellen van de gebiedsdossiers en de uitvoering van de maatregelen. Zij draagt zorg voor het rapporteren over de voortgang daarvan en het actueel houden van het dossier. Overige partijen die daarbij een verantwoordelijkheid hebben zijn WML als drinkwaterbedrijf, de gemeenten en het waterschap. Kenmerken winning Breehei WML wint bij Breehei grondwater voor de productie van drinkwater. Deze winning ligt in de gemeente Venray. Het is een niet-freatische (diepe) grondwaterwinning, waar grondwater onder de Kiezeloölietklei wordt gewonnen in het tweede watervoerend pakket. De vergunde hoeveelheid te onttrekken grondwater bedraagt 2,0 mln m 3 /jaar. Het waterwingebied en het grondwaterbeschermingsgebied liggen in de gemeente Venray. Een deel van het grondwaterbeschermingsgebied ligt in de gemeente Horst aan de Maas. Knelpunten en risico s Aan de hand van de bodemopbouw, de kwetsbaarheid van de winning, de samenstelling van het opgepompte water en het bodemgebruik in de omgeving zijn de knelpunten en risico s voor de grondwaterkwaliteit bepaald. Voor de winning Breehei is als knelpunt naar voren gekomen dat het grondwater uit het tweede watervoerende pakket verontreinigd is door vluchtige gehalogeneerde koolwaterstoffen uit het bovenliggende watervoerende pakket. Er is een aantal risico s die zich in alle winningen voordoen. De volgende zijn specifiek voor deze winning. Door het grondwaterbeschermingsgebied lopen meerdere wegen en een buisleiding van de Gasunie. Er bevinden zich ook diverse waterlopen in het grondwaterbeschermingsgebied. Ondergronds ruimtegebruik bestaat hier uit de aanwezigheid van een aantal onttrekkingsputten binnen het grondwaterbeschermingsgebied welke de beschermende kleilaag doorboren. Voor een aantal beschermingsaspecten zijn de gemeenten bevoegd gezag. Het is belangrijk dat zij bij wijzigingen van beleid en regelgeving, zoals bijv. de Omgevingsverordening Limburg, daarover adequaat worden geïnformeerd, zodat zij hun rol goed kunnen invullen. Ook bewoners, bedrijven en grondgebruikers zijn zich niet altijd bewust van de ligging in een grondwaterbeschermingsgebied. De geconstateerde knelpunten en risico s leiden tot maatregelen. Deze zijn deels generiek voor alle winplaatsen. Belangrijk zijn het maken van een kwetsbaarheidskaart en het opzet- Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 49

56 ten van een Early warning systeem, conform de voorstellen van RIVM. De overige maatregelen zijn vermeld in tabel 7.2. Soms is er een discrepantie tussen het beleid of de normen van het Rijk, bijv. het verschil in normering tussen de Wet Bodembescherming en het Drinkwaterbesluit. Provincie en WML zullen in die situaties via IPO, resp. de koepelorganisatie Vewin lobbyen voor afstemming. Bij nieuwe ontwikkelingen waarop de Mijnbouwwet van toepassing is, bijv. het realiseren van geothermie en de winning van schaliegas, moeten de risico s voor het grondwater en dus voor de kwaliteit van het drinkwater nadrukkelijk mede een toetsingscriterium zijn bij de beoordeling van de toelaatbaarheid. Daarnaast zijn er specifieke maatregelen per geohydrologisch gebied of per individuele winning. Voor winning Breehei zijn deze gericht op het voorkomen van grondwaterverontreiniging vanuit ondiepere watervoerende pakketten. Daarnaast speelt de informatieverstrekking over en de inventarisatie van bestaande boorgaten die de slecht doorlatende lagen doorboren een belangrijke rol. Uitvoeringsprogramma Na het verzamelen van de feiten en het formuleren van maatregelen is het opstellen van een uitvoeringsprogramma de volgende stap. Daarin werken de onderscheiden trekkers de maatregelen uit. Er wordt duidelijk beschreven wat een maatregel inhoudt, wat het resultaat moet zijn en wat de rol van de andere betrokken actoren is. Er wordt een inschatting gegeven van de benodigde capaciteit en een indicatie van de kosten. Het uitvoeringsprogramma is de basis voor een bestuurlijk akkoord dat moet leiden tot ondertekening door alle betrokken partijen in de loop van Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

57 9. GEBRUIKTE LITERATUUR EN CONTACTPERSONEN 9.1. Contactpersonen Aan het opstellen van dit dossier hebben de volgende personen hun medewerking verleend: Tabel 9.1. Contactpersonen instantie gemeente Venray gemeente Horst aan de Maas provincie Limburg WML Witteveen+Bos contactpersonen dhr. E. Weijzen dhr. B. Konings dhr. H. de Zeeuw mw. L. Savelkoul dhr. J. Bok dhr. H. Schouteten mw. M.L. Geurts mw. L. Weijers dhr. R. Hoogeveen 9.2. Gebruikte literatuur De volgende literatuur werd gebruikt: 1. Gebiedsdossiers voor drinkwaterbronnen; uitwerking van risico's en ontwikkeling van maatregelen, RIVM, Evaluatie en actualisatie protocol gebiedsdossiers, RIVM, Afspraken invoering gebiedsdossiers waterwinning voor de openbare drinkwatervoorziening, Ministerie van VROM, juni Waterbeheerplan : Orde in water - Water in Orde, Waterschap Peel en Maasvallei, oktober Besluit van Gedeputeerde Staten van Limburg, 2007/37308, Provincie Limburg, Kwetsbaarheidsanalyse grondwaterwinplaatsen WML - inventarisatie, WML, DINO-loket ( TNO, REGIS Limburg II.1, TNO, Verkennend bodemonderzoek Overbroekseweg 1 te Leunen gemeente Venray, Ecoconsultancy, Dienst Grondwaterverkenning TNO, isohypsenkaart (grondwaterkaart Nederland), schaal 1:50.000, kaartblad 52 West, Beschrijving lithostratigrafische eenheid (nomenclator), Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen TNO, maart Over het voorkomen en de afbraak van pyriet in de Nederlandse ondergrond, Witteveen+Bos, augustus Evaluatie Bewaking Grondstofkwaliteit, medio medio 2010, WML, oktober Onderzoek lekkage putten met cordelldraad PS Breehei, WML, juli Waterbehoeftedekkingsplan SPDL (gecomprimeerde versie), WML, mei Waterleidingbesluit (Besluit van 7 juni 1960, houdende technische, hygiënische, geneeskundige en administratieve uitvoeringsmaatregelen van de Waterleidingwet), januari Hydrologische systeemkaart van Noord- en Midden-Limburg, Iwaco B.V., Gemiddelde kwel ( ) in mm/dag (op basis van IBRAHYM, AGORv1), WPM, Website gemeente Venray, Website gemeente Horst aan de Maas, Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei 51

58 21. Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL), Provincie Limburg, december Bodemloket ( BodemPlus, Geodataportaal, website Provincie Limburg, Informatie over leggerwatergangen, buffers, retentiebekkens, overstorten en lozingspunten RWZI s, Waterschap Peel en Maasvallei, Nota diepe boringen en onttrekkingen, Provincie Limburg, Witteveen+Bos, MT900-14/mome/161 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Breehei

59 BIJLAGE I BESCHRIJVING BELEID EN REGELGEVING Witteveen+Bos, bijlage I behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

60 Witteveen+Bos, bijlage I behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

61 Tabel I.1. Overzicht relevante wetten en regels voor de gebiedsdossiers wetten en regels Rijk Waterwet, inclusief: - Waterbesluit; - Waterregeling; - Besluit kwaliteitseisen en monitoring water; - Besluit lozing afvalwater huishoudens; - Lozingenbesluit Wvo bodemsanering en proefbronnering; - Lozingenbesluit Wvo vaste objecten; - etc. Wabo, inclusief: - Besluit algemene regels voor inrichtingen; - Regeling omgevingsrecht; - etc. Wet milieubeheer Wet bodembescherming Drinkwaterwet en besluiten (waterleidingwet) relevantie Nieuwe taken en bevoegdheden van waterschappen (vergunningverlening kleine grondwateronttrekkingen) en gemeenten (zorgplicht stedelijk waterbeheer). Daarnaast stelt de Waterwet regels voor het onttrekken of het infiltreren van water in de bodem (zowel kwantitatief als kwalitatief). Het voorkomen dan wel beperken van bodem- en grondwaterverontreinigingen (binnen inrichtingen). Beschrijving bevoegdheden van provincies op het gebied van milieubescherming en drinkwaterbescherming. Het voorkomen van het ontstaan van bodemverontreiniging (zorgplicht) en regels voor sanering van gevallen van bodem- en grondwaterverontreiniging. Vastlegging van taken en verantwoordelijkheden ten aanzien van de organisatie van de openbare drinkwatervoorziening. Duurzaam veiligstellen van de openbare drinkwatervoorziening is dwingende reden van openbaar belang. De drinkwaterwet is door de Tweede en Eerste kamer is aangenomen en zal naar verwachting per 1 juli 2001 in werking treden. Wet ruimtelijke ordening, inclusief Besluit ruimtelijke ordening Wet op gewasbeschermingsmiddelen en biociden Artikel 7 van deze nieuwe drinkwaterwet treedt in werking op een nader te bepalen tijdstip. Dit artikel beschrijft een aantal taken van de eigenaar van een drinkwaterbedrijf: Een van die taken is het bijdragen aan de bescherming van de bronnen voor de drinkwatervoorziening in zijn distributiegebied tegen verontreiniging, waaronder in elk geval wordt begrepen: - het verrichten van onderzoek naar de kwaliteit van deze bronnen; - het beheren of medebeheren van terreinen rondom deze bronnen gericht op het voorkomen of beperken van verontreiniging van deze bronnen. Ruimtelijke inpassing van waterfuncties en maatregelen ter bescherming van drinkwater. Toetsing van gevolgen van ruimtelijke plannen op water door het gebruik van de watertoets. Regels voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en biociden. De toelaatbaarheid van een middel (in een grondwaterbeschermingsgebied) wordt bepaald door een commissie. Witteveen+Bos, bijlage I behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

62 wetten en regels Meststoffenwet Ontgrondingenwet Waterschapswet Provincie Omgevingsverordening Limburg (vervangt de Provinciale MilieuVerordening) Waterschap Keur(verordening) Gemeente Rioleringsverordening relevantie Hierin zijn bepalingen opgenomen die bodem en grondwater moeten beschermen tegen de gevolgen van het gebruik van meststoffen. Op grond van deze wet dienen bij vergunningverlening voor een ontgronding alle belangen van belanghebbenden meegewogen te worden. Indien de ontgronding bij een drinkwaterwinning plaats vindt dient het belang hiervan meegewogen te worden. In deze wet worden de taken en inrichting van het waterschap en de samenstelling van het bestuur van het waterschap geregeld. De taken van waterschappen zijn sinds 2009 verder uitgewerkt in de Waterwet. Vastlegging van regels en ontheffingsmogelijkheden voor bescherming van drinkwater. Aanwijzing en vastlegging van beschermingszones rondom drinkwaterwinningen. de Keur bevat veelal regels en voorschriften met betrekking tot zowel de kwaliteit als kwantiteit van onttrekkingen en lozingen. Regels voor het lozen van afvloeiend hemelwater en vrijkomend afvalwater. Witteveen+Bos, bijlage I behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

63 Tabel I.2. Overzicht relevante richtlijnen en beleid voor de gebiedsdossiers richtlijnen en beleid relevantie Europa Kaderrichtlijn Water De KRW beoogt het beschermen, verbeteren en herstellen van de goede toestand van het (grond)water zodat zuiveringsinspanning kan afnemen. Het voorkomen van de inbreng van verontreinigende stoffen en de ombuiging van stijgende trends van verontreiniging. De KRW is in Nederland geïmplementeerd via de Waterwet en bijbehorende besluiten en regels. Europese drinkwaterrichtlijn De Drinkwaterrichtlijn bevat richtlijnen voor het water bestemd voor menselijke consumptie. De Drinkwaterrichtlijn is geïmplementeerd in de Nederlandse Waterleidingwet en het Waterleidingbesluit (gaan medio 2011 samen op in Drinkwaterwet). Grondwaterrichtlijn Vaststellen van drempelwaarden voor grondwater door de lidstaten om de goede toestand te bereiken. De Grondwaterrichtlijn is geïmplementeerd in de Nederlandse Waterwet, Wet bodembescherming en Wet milieubeheer. Nitraatrichtlijn Verminderen en voorkomen van uitspoeling van nitraat door de landbouw door het nemen van brongerichte maatregelen. De Nitraatrichtlijn is geïmplementeerd in de Nederlandse Meststoffenwet en de Wet bodembescherming. Rijk Nationaal waterplan Instrument van de gebiedsdossiers als ondersteuning van het beschermingsbeleid wordt aangekondigd. Beheer- en Ontwikkelplan voor de rijkswateren (BPRW) Beheer rijkswateren in de periode , invulling van beleidsopgave uit Nationaal waterplan op rijksniveau. Structuurvisie Het Rijk stelt structuurvisies op voor onder andere de ondergrond, buisleidingen; infrastructuur, ruimte etc. Een structuurvisie is een ambtelijk document in de ruimtelijke ordening. Deze structuurvisies hebben geen juridische status maar zijn wel voor de opsteller bindend en richtinggevend voor ontwikkelingen in de komende tien à twintig jaar. Provincie Het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL2006) Het POL is zowel Structuurvisie, Streekplan, Waterhuishoudingplan, Milieubeleidplan, als Verkeer en vervoerplan, en bevat de hoofdlijnen van de fysieke onderdelen van het economische, en sociaal-culturele beleid. Provinciaal waterplan (onderdeel van POL) Belangrijke aandachtspunten zijn, ruimtelijke ontwikkelingen die bedreigend zijn voor de drinkwaterwinning; stijgende nitraat concentraties in freatische winningen in het heuvelland, aanwezigheid van bestrijdingsmiddelen en andere microverontreinigingen in het grondwater, risico s van warmte koude opslag systemen, aanwezigheid historisch verontreinigingen in grondwaterbeschermingsgebieden. Witteveen+Bos, bijlage I behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

64 richtlijnen en beleid Structuurvisie provincie Waterschap Waterbeheerplan Gemeente Verbreed gemeentelijk rioleringsplan (of gemeentelijk waterplan) Bestemmingsplan Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan Structuurvisie WM vergunningen relevantie De provincie stelt structuurvisies op voor ruimtelijke ordening. Een voorbeeld hiervan is het Provinciaal plan voor de ruimtelijke ordening (voorheen streekplan). Een structuurvisie is een ambtelijk document in de ruimtelijke ordening. Deze structuurvisies hebben geen juridische status maar zijn wel voor de provincie bindend en richtinggevend voor ontwikkelingen in de komende tien à twintig jaar. Invulling van beleidsopgave uit provinciaal waterplan. Verbreding GRP met zorgplicht voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater, zorgplicht voor afvloeiend hemelwater en zorgplicht voor het voorkomen van structureel nadelige gevolgen van grondwaterstanden. Regels, verbeelding en toelichting op de vastlegging van ruimtelijke bestemmingen, waaronder het grondwaterbeschermingsgebied. Een bodemkwaliteitskaart is een kaart waarop zones staan met ieder een eigen bodemkwaliteit. Deze is bedoeld voor iedereen die van plan is grond toe te passen, maar geeft ook een algemeen beeld van de bodemkwaliteit in een gebied. In het bodembeheerplan staan de regels beschreven over hoe om te gaan met de bodemkwaliteitskaart. Voor de inwerkingtreding van de huidige Wet ruimtelijke ordening maakt de gemeente een structuurvisie voor haar grondgebied op het gebied van ruimtelijke ordening. Deze structuurvisies hebben geen juridische status maar zijn wel voor de gemeente bindend en richtinggevend voor ontwikkelingen in de komende tien à twintig jaar. Beschrijving bevoegdheden van gemeente op het gebied van milieubescherming en drinkwaterbescherming. Witteveen+Bos, bijlage I behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

65 BIJLAGE II DEBIETONTWIKKELING DOOR DE TIJD Witteveen+Bos, bijlage II behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

66 Witteveen+Bos, bijlage II behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

67 Debietontwikkeling door de tijd Op de winning Breehei wordt sinds 1949 grondwater opgepompt. Tot en met het jaar 1994 schommelde de onttrekking rond 2 miljoen m 3 /j. Van 1995 tot 1998 lag de jaarlijkse onttrekking rond 2,5 miljoen m 3. In 1999 en 2000 nam de winning toe tot bijna 3 miljoen m 3 /j. De grootste onttrekking werd bereikt in 2001 en bedroeg 3,25 miljoen m 3 /j. Na 2001 is de jaarlijkse onttrekking afgenomen tot 2004, een deel van het benodigde water wordt vanuit WPH aangevoerd; in 2004 werd 1,7 miljoen m 3 grondwater gewonnen. Vanaf 2004 is de winning weer licht toegenomen tot bijna 2 miljoen m 3 in De winning voorziet mensen van drinkwater. Afbeelding II.1. Debietontwikkeling door de tijd Onttrekking pompstation Breehei 3,5 3,0 Onttrekking (in miljoen m3/jaar) 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0, Jaar Witteveen+Bos, bijlage II behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

68 Witteveen+Bos, bijlage II behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

69 BIJLAGE III GEOLOGIE EN HYDROGEOLOGIE Witteveen+Bos, bijlage III behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

70 Witteveen+Bos, bijlage III behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

71 Beschrijving bodemopbouw Tektonisch gezien ligt de winning Breehei in de Slenk van Venlo. Deze slenk wordt aan de zuidwestzijde begrensd door de Tegelenbreuk en aan de noordoostzijde door de Grensbreuk (Viersenbreuk). Beide breuken zijn noordwest-zuidoost gericht (Ecoconsultancy, 2010). De onderstaande beschrijving van de bodemopbouw is gebaseerd op het digitaal geologisch model en geohydrologisch model voor Limburg II.1 uit REGIS (TNO, 2009) en op het Geohydrologisch modelonderzoek rond pompstation Breehei (KIWA, 1987). De bodemopbouw in tabel III.1 en afbeelding III.1 zijn geschematiseerd op grond van de geohydrologische eigenschappen; hierbij geldt dat er onderscheid wordt gemaakt tussen watervoerende lagen en slecht doorlatende lagen. De geohydrologische basis is in de afbeelding niet weergegeven. De Tegelenbreuk loopt door het grondwaterbeschermingsgebied van Breehei, juist ten zuidwesten van het waterwingebied. Het eerste watervoerend pakket wordt ten oosten van de breuk gevormd door de grove en grindrijke Formatie van Beegden (watervoerend pakket 1A, voorheen wvp 1) met een dikte van circa 6 tot 10 m. Daaronder ligt de grove en grindrijke Formatie van Waalre (watervoerend pakket 1B, voorheen wvp 1a, zie tabel III.1 en afbeelding III.1). Ook deze grove en grindige zandlagen zijn circa 5 tot 10 m dik. De Formatie van Waalre ontbreekt aan de westzijde van de breuk, maar is ook ten oosten van de breuk alleen in het centrale en het oostelijke deel van het grondwaterbeschermingsgebied aanwezig. Op de fluviatiele formaties van Beegden en Waalre liggen de fijnzandige, circa 10 m dikke, matig goed doorlatende dekzandafzettingen, behorende tot de Formatie van Boxtel, waarin in het vrijwel het gehele grondwaterbeschermingsgebied en in de verdere omgeving vrijwel overal een dunne leemlaag uit de Formatie van Boxtel (de voormalige Brabantleem) is ingeschakeld. Aan de onderzijde wordt het eerste watervoerend pakket ten oosten van de Tegelenbreuk begrensd door een slecht doorlatende kleilaag met lokaal ingeschakelde bruinkoollaagjes, behorend tot de Kiezeloöliet-Formatie (slecht doorlatende laag 2). Voorheen was deze kleilaag bekend onder de naam Venlo-klei. Deze slechtdoorlatende laag varieert in dikte tussen de 8 en 12 m en wigt naar het noorden toe uit. Aan de westzijde van de breuk ontbreekt de Kiezeloöliet-Formatie vrijwel geheel; hier is alleen een restant van de Kiezeloölietzanden aanwezig. Het eerste watervoerend pakket wordt hier begrensd door de eveneens slecht doorlatende Miocene Formatie van Breda. Deze vormt tevens de geohydrologische basis en bestaat uit glauconietrijke, groengrijze tot groenzwarte (matig) fijne zanden en (zandige) klei. Onder de slecht doorlatende laag van de Kiezeloöliet-Formatie bevindt zich aan de oostzijde van de breuk het tweede watervoerende pakket (wvp 2A en 2B), bestaande uit de grove, grindige zanden van de Kiezeloöliet-Formatie. De totale dikte van dit tweede watervoerende pakket, voorheen bekend als de Venlo Zanden, bedraagt circa 25 m. Het bovenste subpakket 2A is vaak iets minder grof dan watervoerend pakket 2B. De twee subpakketten worden in tegenstelling tot de meer zuidelijk en oostelijk gelegen winningen als Californië en Grubbenvorst niet door een dunne kleilaag van elkaar gescheiden. Net als de slechtdoorlatende laag 2 (Kiezeloöliet-Formatie) ontbreekt ook het tweede watervoerende pakket in het grondwaterbeschermingsgebied ten zuidwesten van de Tegelenbreuk. De geohydrologische basis wordt aan de oostzijde, evenals aan de westzijde van de Tegelenbreuk, gevormd door de Formatie van Breda. Het hoogte verschil aan beide zijden van de breuk bedraagt circa 35 m. Witteveen+Bos, bijlage III behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

72 Tabel III.2. Bodemopbouw winplaats Breehei diepte (m t.o.v. NAP) lithologie formatie geohydrologie van tot zwak siltig zand, zandig leem Boxtel matig doorlatende (dek)laag 20 9 zand Beegden watervoerend pakket (wvp1a) 9 1 grindig zand Waalre * watervoerend pakket (wvp1b) 1-9 klei, zwak siltig Kiezeloöliet * slecht doorlatende laag (sdl2) grindig zand Kiezeloöliet * watervoerend pakket (wvp2a + B) -33 Breda geohydrologische basis Toelichting: * De formatie van Waalre en de Kiezeloöliet-Formatie komen alleen aan de oostzijde van de Tegelenbreuk voor. Aan de westzijde van de breuk ligt de Formatie van Beegden direct op de Formatie van Breda. Witteveen+Bos, bijlage III behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

73 Afbeelding III.1. Geohydrologische doorsnede west-zuidwest - oost-noordoost REGIS Limburg II.1 Toelichting: Ten westen van de Tegelenbreuk ligt de Formatie van Beegden (wvp 1A) direct op de Formatie van Breda (niet afgebeeld). Grondwaterstroming en wegzijging/kwel Zowel het freatische als het diepe grondwater stroomt volgens de isohypsenkaart van de Dienst Grondwaterverkenning van TNO, kaartblad 52 West, in noordoostelijke richting (Dienst Grondwaterverkenning TNO, 1972). In het zuidelijk deel van het grondwaterbeschermingsgebied, tussen de Lollebeek en de Kabroekse beek, vindt mogelijk infiltratie plaats (Iwaco, 1994). Witteveen+Bos, bijlage III behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

74 De onttrekkingshoeveelheden zijn zo ingesteld, dat onderin het waterwinpakket een lagere potentiaal heerst dan bovenin het waterwinpakket. Momenteel bedraagt het potentiaalverschil tussen het 1 e watervoerende pakket en het 2 e watervoerende pakket in de omgeving van de winplaats 5 tot 7 m. De neerwaartse grondwaterstroming kan een gevaar vormen de grondwaterkwaliteit. Witteveen+Bos, bijlage III behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

75 BIJLAGE IV KWALITEITSGEGEVENS Witteveen+Bos, bijlage IV behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

76 Witteveen+Bos, bijlage IV behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

77 In (WML, 2010) zijn de volgende tekst en afbeeldingen opgenomen: PS Breehei Middeldiepe winning Pompputten Het pompstation wordt gevoed door 19 productieputten. In pompput 7 is het gemiddelde arseengehalte 13 µg/l, er is een uitschieter tot 24 µg/l in Vanaf 2002 is het arseen gehalte in pompput 7 hoger dan 10µg/l. In 6 putten is het TOC-gehalte groter dan 5,0 mg/l (PP 1, 5, 7, 8, 10 en 11, zie figuur). Pompput 17 en 20 bevatten een spoor DCP. In PP 16 is eenmalig 0,02 µg/l DCP aangetroffen. PP 17 bevat op 11 maart ,07 µg/l naftaleen. In het herhalingsmonster is deze stof niet meer aangetroffen. De pompputten 16, 17, 19, en 20 bevatten in de monsters van maart/april/mei 2008 een spoor van vinylchloride (resp. 2,6-1,1-0,31 en 0,78 µg/l). Op 15 mei 2008 is in PP 20 0,12 µg/l 1,3- en 1,4-Dimethylbenzeen gemeten en 0,05 µg/l tolueen. Op 15 april 2008 zat er in PP 19 zelfs 7,8 µg/l tolueen, dit hangt echter samen met de wijze van monstername tijdens de toen uitgevoerde ballonproef. In 11 putten is het gemiddelde methaan gehalte groter dan 5,0 mg/l (PP 1, 2, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 12, 13 en 17). Het merendeel van de pompputten is lager dan 20 mg/l sulfaat, alleen de pompputten 16 t/m 20 en in mindere mate pompput 9 hebben in de jaren 2005 t/m 2008 hogere sulfaat gehaltes, waarbij vooral in april 2008 zeer hoge waardes werden gemeten, welke echter verklaard kunnen worden door de speciale monstername tijdens de ballonproeven. De jaren daarop is het sulfaat gehalte van pompput 16 t/m 19 min of meer constant. PP 20 is al jaren niet meer in bedrijf i.v.m. een defecte afsluiter. Ruwwater Het gezamenlijk ruwwater is elk jaar op de aanwezigheid van bestrijdingsmiddelen onderzocht. Hierbij zijn geen organische microverontreinigingen boven de detectiegrens aangetroffen. Verder zijn geen afwijkingen aangetoond. Structurele waterkwaliteitsaspecten Methaan en TOC In het grondwater van Breehei komen relatief hoge concentraties methaan en TOC voor. Dit zijn vanuit bacteriologisch opzicht aandachtspunten in de zuivering, vooral de verwijdering van methaan. Grofweg kunnen de putten in drie groepen worden ingedeeld. De grootste hoeveelheden methaan zitten in de pompputten 4A, 7A en 8A, circa 8 tot 10 mg/l, met 12 mg/l methaan in maart PP 10A schommelt rond de 6 mg/l methaan. De overige putten zitten tussen de 3 en 6 mg/l methaan. Er is geen sprake van een trendmatige ontwikkeling. Het totaal organisch koolstof lijkt vrij stabiel. Een trendmatige ontwikkeling is niet herkenbaar. Arseen In Breehei zit van nature in sommige gedeeltes van het waterwinpakket een vrij hoog arseengehalte. Zo zit in PP 7A, 9A, 10A en 11B gemiddeld tussen 7 en 12 mg/l arseen, met in PP 7a de hoogste arseenconcentraties. Er is vooralsnog geen sprake van een trendstijging, doch eerder van een stagnatie of zelfs lichte daling. Nieuwe en overige waterkwaliteitsaspecten Uit onderzoek is gebleken dat de pompputten 16 t/m 20 lekken op de boorbuis. Bij de ballonproef in PP 17 (dec. 2008) zijn watermonsters genomen van het opgevangen lekwater. Hierin werd o.a. Vinylchloride, 1,2- Dichloorpropaan en Methylbenzeen (tolueen) aangetroffen. Deze organische microverontreinigingen zitten echter niet in het waterwinpakket, maar in het watervoerende pakket erboven. Een beschrijving van de onderzoeksstappen en -resultaten is te vinden in een onderzoeksrapport (Prevoo 2009). De mate van lek is bij alle 5 pompputten verschillend. Er volgt nog een systeemkeuze waaruit naar voren zal moeten komen hoe deze 5 lekke putten gesaneerd gaan worden. Waarschijnlijk zullen ze gedicht worden en vervangen door nieuwe putten in het noordoostelijk deel van het puttenveld, waar het methaan en arseen gehalte lager is. Witteveen+Bos, bijlage IV behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

78 Totdat bekend is hoe deze lekke putten aangepakt zullen worden is er tijdelijk een aangepaste bedrijfsvoering opgesteld zodat het lekwater dusdanig verdund wordt dat er te allen tijde aan de drinkwaternorm wordt voldaan zonder het zuiveringsproces te moeten uitbreiden/aanpassen. Resultaten onderzoek en advies Er behoeft geen aanpassing van de reguliere monitoring plaats te vinden. Wel dient PP 16 t/m 19 twee maal jaarlijks op organische microverontreinigingen te worden onderzocht totdat de putten gedicht of gesaneerd zijn. Verder dient gedurende deze periode de door afd. Onderzoek geadviseerde bedrijfsvoering voor deze lekke putten te worden gehandhaafd. Indien dit niet gebeurt bestaat het gevaar op verontreiniging van het waterwinpakket. In het kader van de Inspectierichtlijn Analyse microbiologische veiligheid drinkwater is nagegaan of het een kwetsbare winning betreft. Uit de rapportage Kwetsbaarheidsanalyse grondwaterwinplaatsen WML (maart 2007) is gebleken dat PS Breehei geen kwetsbare winning is, mits de verontreinigde putten gesaneerd danwel vervangen zijn. Witteveen+Bos, bijlage IV behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

79 Witteveen+Bos, bijlage IV behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012

80 Tekst en afbeeldingen zijn afkomstig uit Evaluatie Bewaking Grondstofkwaliteit, medio medio 2010 (WML, 2010). Witteveen+Bos, bijlage IV behorende bij rapport MT900-14/mome/161 d.d. 10 januari 2012