Provincie Limburg Gebiedsdossier winning Groote Heide

Transcriptie

1 Powered by TCPDF ( Provincie Limburg Gebiedsdossier winning Groote Heide

2

3

4

5 INHOUDSOPGAVE blz. 1. INLEIDING Aanleiding Doelstellingen Uitgangspunten Werkwijze Leeswijzer 3 2. BELEID EN REGELGEVING Inleiding Het gebiedsdossier binnen het wettelijk kader Overzicht beleid en regelgeving Het grondwaterbeschermingsbeleid van de provincie Limburg Het beschermingsbeleid van WML Beleid van het Waterschap Peel en Maasvallei Beleid van de gemeente(n) Algemeen Beleid van de gemeente Venlo Beleid in Duitsland KENMERKEN WINNING Locatie en diepte winning Vergunde situatie Waterwingebied Type winning Waterbehandeling Toekomstplannen van WML ONDERGROND EN HYDROGEOLOGISCH SYSTEEM Beschrijving geologie Kwetsbaarheid Microbiologische kwetsbaarheid Fysische kwetsbaarheid Chemische kwetsbaarheid Beoordelingsmethodiek van de huidige toestand grondwaterkwaliteit Kwaliteitsontwikkeling door de tijd Chemie Microbiologie OMGEVING VAN DE WINNING Inleiding Landgebruik in de omgeving Landgebruik in het waterwingebied Landgebruik in het grondwaterbeschermingsgebied Bescherming grondwaterkwaliteit in bestemmingsplannen Ruimtelijke ontwikkelingen Inrichtingen en ontgrondingen Wegen en infrastructuur Oppervlaktewatersysteem Oppervlaktewater Regenwaterbuffers, overstorten en rioolwaterzuiveringsinstallaties Verontreinigingen 33

6 Algemeen Bodemloket Informatie gemeenten Duits deel grondwaterbeschermingsgebied Actuele informatie Stortplaatsen Overige functies in ondergrond MOGELIJKE KNELPUNTEN EN RISICO S Inleiding Bestaande knelpunten Bestaande risico s MAATREGELEN Oplossingsrichtingen Bestemmen Inrichten Beheer Formulering van maatregelen Prioriteit en trekker SAMENVATTING CONTACTPERSONEN EN GEBRUIKTE LITERATUUR Contactpersonen Gebruikte literatuur 53 laatste bladzijde 54 BIJLAGEN aantal blz. I Beschrijving beleid en regelgeving 4 II Debietontwikkeling door de tijd 1 III Geologie en hydrogeologie 3 IV Kwaliteitsgegevens 4

7 1. INLEIDING 1.1. Aanleiding Ter ondersteuning van het beschermingsbeleid en ter invulling van een deel van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) is geadviseerd gebiedsdossiers op te stellen. De KRW is in 2000 van kracht geworden en heeft als doel de kwaliteit van oppervlakte- en grondwater te beschermen en te verbeteren. De uitvoering van de KRW is een overheidstaak en is voor wat betreft het grondwater bestemd voor menselijke consumptie gedelegeerd aan de provincies. De overheid is tevens verantwoordelijk voor de drinkwatervoorziening, drinkwaterbedrijven zijn verantwoordelijk voor de uitvoering daarvan. Het hierboven genoemde gebiedsdossier moet uiteindelijk een set van maatregelen bevatten die gezamenlijk de KRWdoelstelling (afname zuivering, trendomkering kwaliteit) moeten realiseren. Door het RIVM is in 2007 een handreiking opgesteld voor de uitwerking van de gebiedsdossiers (Gebiedsdossiers voor drinkwaterbronnen; uitwerking van risico's en ontwikkeling van maatregelen, RIVM, 2007). In 2010 is deze handreiking bijgewerkt op basis van de ervaringen die provincies, waterbeheerders, gemeenten en drinkwaterbedrijven in de tussentijd hebben opgedaan (Evaluatie en actualisatie protocol gebiedsdossiers, RIVM, 2010). Het gebiedsdossier wordt als volgt gedefinieerd: In een gebiedsdossier wordt door de betrokken partijen informatie verzameld die van belang is voor de waterkwaliteit ter plaatse van de drinkwaterwinning voor de openbare drinkwatervoorziening. Op basis van deze informatie worden mogelijke beschermingsmaatregelen, gericht op preventie en risicobeheersing, ontwikkeld en in het dossier opgenomen. Vervolgens nemen de betrokken partijen - uitgaande van het gebiedsdossier - een besluit over de daadwerkelijk uit te voeren maatregelen. Door alle bij drinkwaterbereiding betrokken partijen (provincies, gemeenten, waterschappen, drinkwaterbedrijven, RWS, VROM en RIVM) zijn nadere afspraken gemaakt ten aanzien van de gebiedsdossiers. Deze afspraken zijn vastgelegd in het document: Afspraken invoering gebiedsdossiers waterwinning voor de openbare drinkwatervoorziening (Ministerie van VROM, juni 2010). De belangrijkste afspraken die zijn gemaakt betreffen de reikwijdte (geen nieuwe juridische bevoegdheid of instrumenten), de regie (provincies nemen initiatief), uniformiteit en tijdpad (voor 2012 kwetsbare winningen) Doelstellingen Het doel van het gebiedsdossier is om inzicht te geven in de risico s en kansen voor de kwaliteit van het gewonnen grondwater. Op basis daarvan kan worden bepaald of aanvullende beschermingsmaatregelen noodzakelijk zijn. Het gebiedsdossier vormt een aanvulling op het bestaande beschermingsbeleid zoals opgenomen in het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL). Het gebiedsdossier moet worden gezien als een procesdocument en heeft de volgende functies: - als communicatiemiddel om verschillende partijen inzicht te geven in de factoren die van belang zijn voor de kwaliteit van het onttrokken water en het geproduceerde drinkwater; - bij het ontwikkelen van effectieve maatregelen voor het bereiken van de KRWdoelstellingen voor wat betreft de bronnen voor drinkwaterbereiding; - als toetsingskader voor de drinkwaterfunctie bij de ontwikkeling van ruimtelijke plannen en vergunningverlening; Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 1

8 - bij de ontwikkeling van waterveiligheidsplannen door waterbedrijven voor het onderdeel bronnen Uitgangspunten Het gebiedsdossier moet zorgen voor een gemeenschappelijk inzicht in de factoren en mogelijke maatregelen die van belang zijn voor de kwaliteit van het onttrokken grondwater. Uitgangspunt bij het opstellen van het gebiedsdossier is dat dit is gebaseerd op de informatie zoals deze nu bekend en voorhanden is. Aanvullend onderzoek wordt in het kader van het gebiedsdossier niet uitgevoerd. Wel kan het gebiedsdossier attenderen op mogelijke kennisleemten. Het opvullen van deze kennisleemten kan als maatregel in het gebiedsdossier opgenomen worden. Het gebiedsdossier dat nu voorligt bevat de momenteel vergunde hoeveelheden en informatie over het huidige landgebruik in het grondwaterbeschermingsgebied. Wijzigingen in het vergunde onttrekkingsdebiet of wijzigingen in landgebruik kunnen aanleiding zijn tot herziening van dit gebiedsdossier. In die zin is dit gebiedsdossier een dynamisch document dat regelmatig op actualiteit getoetst zal moeten worden. In relatie tot beveiliging van terrorismegevoelige objecten is drinkwater aangemerkt als vitale infrastructuur. Door de Nationaal Coördinator Terrorisme Bestrijding is een leidraad opgesteld voor het gebruik van dergelijke informatie. In overleg met WML is deze leidraad in dit project toegepast. Dat betekent dat gevoelige informatie wel gebruikt is in het project, maar niet in detail in dit rapport wordt beschreven. Voor het opstellen van dit gebiedsdossier is het protocol van het RIVM (RIVM, 2010) zoveel als mogelijk gevolgd ten aanzien van de gevraagde inhoud en uitwerking. Wel is in de projectgroep besloten om een eigen indeling van het document te hanteren Werkwijze Dit gebiedsdossier is opgesteld in samenwerking met de provincie Limburg en Waterleiding Maatschappij Limburg (WML). Samen met Witteveen+Bos vormen zij het projectteam voor het opstellen van de gebiedsdossiers van de winningen, weergegeven in tabel 1.1. Tabel 1.1. Winningen waarvoor gebiedsdossiers worden opgesteld betreft Freatische winningen Niet-freatische winningen winning IJzeren Kuilen De Tombe Heer-Vroendaal De Dommel Roodborn Craubeek Bergen Mookerheide Beegden Geulle Waterval Schinveld Groote Heide Californië Grubbenvorst Hanik 2 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

9 betreft Diepe winningen Gecombineerde winningen winning Breehei Heel Roosteren Susteren Hoogveld Pey Herten Asselt Hunsel Ospel Heel freatisch en oppervlaktewater Roosteren oevergrondwater Per winning is een projectgroep geformeerd, waaraan naast de provincie en WML de betreffende gemeenten, waterschappen en - in een aantal dossiers Rijkswaterstaat - hebben deelgenomen. Voor het opstellen van de gebiedsdossiers zijn de volgende werkstappen doorlopen: - allereerst is een feitendossier per winning opgesteld. Dit feitendossier is beschreven in de hoofdstukken 3 tot en met 5; - dit feitendossier is besproken met het projectteam, op basis waarvan een knelpuntenanalyse is uitgevoerd; - daarna zijn, op basis van de resultaten van de knelpuntenanalyse, per winning maatregelen gedefinieerd. Dit voorstel is besproken met de projectgroep; - op basis van de beschreven maatregelen en de resultaten van het overleg in de projectgroep zal voor elk gebiedsdossier een uitvoeringsprogramma worden geschreven. Dit uitvoeringsprogramma bevat een lijst van maatregelen waarin is opgenomen, een beschrijving van de maatregel; trekker; uitvoeringstermijn; betrokken actoren; financiering; - op basis van de voorgaande werkstappen is het concepteindrapport met de projectgroep besproken. Na verwerking van de gemaakte opmerkingen is het definitieve rapport opgesteld Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt een toelichting gegeven op het relevante beleidskader met betrekking tot drinkwater en grondwaterbescherming. De hoofdstukken 3 tot en met 5 vormen het feitendossier waarin achtereenvolgens de kenmerken van de winning, de omgeving, de ondergrond en het hydrogeologisch systeem beschreven worden. Bedreigingen en knelpunten die hieruit naar voren komen worden beschreven in hoofdstuk 6. In hoofdstuk 7 worden de maatregelen beschreven. Het rapport wordt afgesloten met conclusies in hoofdstuk 8. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 3

10 4 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

11 2. BELEID EN REGELGEVING 2.1. Inleiding Zoals beschreven in hoofdstuk 1 is de uitvoering van de KRW een overheidstaak en is deze voor wat betreft het grondwater bestemd voor menselijke consumptie gedelegeerd aan de provincies. In deze hoedanigheid is de provincie verantwoordelijk voor het opstellen van de gebiedsdossiers. Het opstellen van de dossiers zelf gebeurt in nauwe samenwerking met partijen die directe invloed kunnen uitoefenen op de bescherming van de grondwaterkwaliteit. De volgende partijen worden betrokken: - provincie; - WML; - het waterschap; - gemeenten; - Rijkswaterstaat (bij oppervlaktewater- en oever infiltratie winning). Om een overzicht te geven van het beleid van deze partijen en het kader waarbinnen de dossiers worden opgesteld zijn in dit hoofdstuk de volgende punten beschreven: - het gebiedsdossier binnen het wettelijk kader; - overzicht van beleid en regelgeving; - provinciaal beleid; - beleid van WML; - beleid van het waterschap; - beleid van gemeenten binnen het grondwaterbeschermingsgebied Het gebiedsdossier binnen het wettelijk kader Als onderdeel van de uitvoering van de KRW stelt de provincie de gebiedsdossiers op. Het opstellen van de gebiedsdossiers is een bestuurlijke afspraak. Ze zijn een ondersteunend instrument naast de bestaande beleidsinstrumenten. Er is hiervoor gekozen omdat zo de zekerheid wordt gecreëerd dat het gebiedsdossier voor een winning aanwezig is en dat alle noodzakelijke onderwerpen en gegevens hierin zijn uitgewerkt. Het gebiedsdossier blijft echter een ondersteunend instrument, omdat het niet in de plaats komt van bestaande beleidsinstrumenten (afbeelding 2.1). Het gebiedsdossier is voor bijvoorbeeld gemeenten en waterbeheerders een nuttig instrument om een gewogen besluit te nemen. In theorie zijn deze partijen niet verplicht om het gebiedsdossier in de afweging te gebruiken, maar alleen op grond van een goede motivering kunnen zij dit naast zich neerleggen. De maatregelen die in het gebiedsdossier zijn opgenomen zijn voorgestelde maatregelen, bedoeld als input voor de planvorming met de verschillende betrokken partijen. Besluitvorming over maatregelen vindt plaats bij de uiteindelijk verantwoordelijke partij. Dit is conform de werkwijze van de RBO s (Regionaal Bestuurlijk Overleg). Dit overleg, onder regie van de provincie, is ingesteld ten behoeve van de uitvoering van de Nederlandse wateropgave (KRW en Ruimte voor Water). Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 5

12 Afbeelding 2.1. Schematisch overzicht van het gebiedsdossier binnen het wettelijk kader Activiteiten om grondwaterkwaliteit te beschermen Ordenen & inrichten Beheren Europese Unie Nederlandse Overheid Kaderrichtlijn Water (KRW) Actoren Instrumenten Belanghebbende Provincie Provinciaal omgevingsplan Omgevingsverordening Limburg Gemeenten Provincie Bestemmingsplan Structuurvisie Gemeentelijk waterplan Gemeentelijk rioleringsplan Handhaven Meten Vergunningen Ontheffingen Gebiedsdossier WML Handhaven Gemeenten WABO- en Wm-vergunningen Bodemkwaliteitskaart Rijkswaterstaat Beheerplan Rijkswateren Vergunning en Handhaving Waterschap Waterbeheerplan Keur Vergunning en Handhaving 2.3. Overzicht beleid en regelgeving In bijlage I is een overzicht opgenomen van relevante wetten en regels enerzijds en richtlijnen en beleid anderzijds. Samen vormen zij het kader waarbinnen de verschillende actoren (het beleid voor) de kwaliteit van drinkwaterwinningen kunnen bepalen. Het kader wordt op hoofdlijnen bepaald door de Nederlandse wetgeving. Europese richtlijnen, waaraan alle lidstaten dienen te voldoen, zijn hierin overgenomen. Door een onderscheid te maken tussen wetten en regels enerzijds en richtlijnen en beleid anderzijds wordt de betrokken actoren inzicht gegeven in verschillende wijzen, waarop zij de grondwaterkwaliteit kunnen beïnvloeden. Voor de uitvoering van wetten en regels (bijvoorbeeld door een systeem van vergunningen en handhaving) zijn zij gebonden aan wat 6 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

13 deze wetten en regels voorschrijven. Van belang is dat de verschillende wetten en regels dan niet tot tegenstrijdigheden in de uitvoering leiden. Binnen de wettelijke kaders wordt de betrokken actoren echter ook een mate van beleidsvrijheid geboden, die zij in kunnen vullen met (beleids)plannen. De verschillende planstelsels bieden de mogelijkheid om de eerder genoemde tegenstrijdigheden te voorkomen, maar ook om prioriteiten te stellen, bijvoorbeeld met betrekking tot de winning van drinkwater. Door onderling overleg bij de totstandkoming kunnen de betrokken actoren elkaars plannen beïnvloeden Het grondwaterbeschermingsbeleid van de provincie Limburg Afbeelding 2.2. Activiteiten aan maaiveld (RIVM, 2010) Toelichting: Activiteiten aan maaiveld kunnen een risico vormen voor de kwaliteit van het gewonnen grondwater, oevergrondwater en oppervlaktewater waardoor beschermingsbeleid noodzakelijk is Het beleid van de provincie is opgenomen in het Provinciaal Waterplan Limburg en maakt onderdeel uit van het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL). Aandachtspunten in het Provinciaal Waterplan Limburg zijn ruimtelijke ontwikkelingen die bedreigend zijn voor de drinkwaterwinning: stijgende nitraatconcentraties in freatische winningen in het heuvelland, aanwezigheid van bestrijdingsmiddelen en andere microverontreinigingen in het grondwater, risico s van warmte koude opslagsystemen en de aanwezigheid van historisch verontreinigingen in grondwaterbeschermingsgebieden. Bij de kalksteenwinningen, de freatische winningen en de oevergrondwaterwinningen richt de provincie zich op groene bescherming door het stimuleren van activiteiten die in overeenstemming zijn met de bescherming van de grondwaterkwaliteit, zoals uitbreiding van natuur, bosaanplant, extensieve recreatie en extensieve of biologische landbouw. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 7

14 In de gebieden waar het grondwater van nature beschermd is tegen verontreinigingen vanaf maaiveld doordat het diep gelegen watervoerende pakket wordt afgedekt met slecht doorlatende kleilagen, worden deze kleilagen beschermd (geologische bescherming). Ter bescherming van de (grond)waterkwaliteit ten behoeve van de openbare drinkwatervoorziening heeft de provincie op grond van de Wet Milieubeheer de bevoegdheid om beschermingsgebieden (waterwingebieden, grondwaterbeschermingsgebieden, boringsvrije zone) aan te wijzen. De bescherming in deze gebieden is erop gericht dat de kwaliteit van het grondwater zodanig is en blijft dat het middels eenvoudige zuivering geschikt is voor de openbare drinkwatervoorziening. De exacte begrenzing van deze beschermingsgebieden, als ook de bijbehorende regels, zijn opgenomen in de Omgevingsverordening Limburg. Omgevingsverordening Limburg Een belangrijk onderdeel van het grondwaterbeschermingsbeleid van de provincie is het aanwijzen van beschermingszones. Deze beschermingszones worden vastgelegd in de Omgevingsverordening Limburg en kunnen bestaan uit: - het waterwingebied: dit is het gebied waar het grondwater binnen 60 dagen de winputten bereikt; - het grondwaterbeschermingsgebied: dit is het gebied waar het grondwater binnen 25 jaar de winputten bereikt of het gehele intrekgebied voor de freatische kalksteenwinningen; - een boringsvrije zone: er zijn winningen waarbij (een deel van) de winputten zich onder een slechtdoorlatende kleilaag bevinden, zoals in de Roerdalslenk. In deze kleilagen is maar beperkt grondwaterstroming mogelijk, waardoor er een beschermende werking van uit gaat. Om deze beschermende werking in stand te houden wordt een boringsvrije zone ingesteld, hetgeen betekent dat er in deze zone alleen boringen die aan speciale voorwaarden voldoen, geplaatst mogen worden. Het doel van deze zone is het beschermen van de slechtdoorlatende kleilaag. De regels in de Omgevingsverordening Limburg hebben betrekking op activiteiten aan maaiveld (zoals bouwwerken, schadelijke stoffen, begraafplaatsen, wegen, lozingen en energiesystemen) en bepaalde inrichtingen of stoffen die verboden zijn of waar aanvullende eisen worden gesteld Het beschermingsbeleid van WML Het beschermingsbeleid van WML is gericht op het beschermen van de bronnen (winputten) en het borgen van de waterkwaliteit. WML draagt bij aan de bescherming door onttrekkingsputten en waarnemingsputten zo af te werken dat stoffen vanaf het maaiveld het grondwater niet kunnen bedreigen. Daarnaast probeert WML het waterwingebied in eigendom te hebben. Daardoor kan WML direct het beheer van die gebieden beïnvloeden. WML voert samen met de provincie het project Duurzaam Schoon Grondwater uit. Hierbij wordt in samenwerking met landbouwers het gebruik van bestrijdingsmiddelen en meststoffen gereduceerd. WML steekt veel tijd in het volgen van ruimtelijke ontwikkelingen, neemt deel aan gebiedsontwikkeling en volgt actief het opstellen van bestemmingsplannen. Dit om de belangen van WML voor een goede grondstof voor de drinkwatervoorziening onder de aandacht te brengen. Activiteiten van derden worden beoordeeld op risico s voor de grondstof. Ook monitort WML de grondwaterkwaliteit in de waterwin- en grondwaterbeschermingsgebieden en wordt ondersteuning geleverd bij het saneren van bodem- en grondwaterveront- 8 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

15 reinigingen die een grondwaterwinning bedreigen. Andere actieprogramma s die lopen om de grondwaterkwaliteit te beschermen zijn bijvoorbeeld het actieprogramma diffuse bronnen of het programma onkruidbestrijding zonder bestrijdingsmiddelen. De maatregelen die WML neemt, zijn uitgewerkt in het strategisch beleid van WML Beleid van het Waterschap Peel en Maasvallei De winning ligt binnen de grenzen van het Waterschap Peel en Maasvallei (WPM). Dit waterschap is als integraal waterbeheerder in Noord- en Midden-Limburg belast met het beheer van het totale watersysteem in het werkgebied. Dit houdt de zorg voor zowel de kwaliteit als de kwantiteit van de oppervlaktewateren in. Het beheer van de rioolwaterzuiveringsinstallaties en de bijbehorende infrastructuur wordt in opdracht van het waterschap uitgevoerd door het Waterschapsbedrijf Limburg via een gemeenschappelijke regeling met het Waterschap Roer en Overmaas. Het beleid van het waterschap staat beschreven in het Waterbeheerplan : Orde in water - Water in Orde. De maatregelen die WPM neemt ten behoeve van de waterkwaliteit zijn direct gericht op oppervlaktewater en kunnen indirect van belang zijn voor het grondwater. Grondwaterkwaliteit is geen primaire taakstelling van WPM; het waterschap neemt dus geen directe maatregelen ten behoeve van het grondwater. Om te komen tot meer duurzame oplossingen wordt het principe water als medeordenend principe gehanteerd. Dit betekent dat het waterschap actie onderneemt om beoogde gebruiksfuncties en waterbelangen via het ruimtelijk ordeningsspoor op elkaar af te stemmen en dat nieuwe ontwikkelingen niet mogen leiden tot een significante verslechtering van de huidige kwaliteit (morfologisch, hydrologisch, chemisch en als resultante ecologisch) van het watersysteem. Verder voert het waterschap een stimuleringsbeleid voor de agrarische sector en voert het pilot-projecten uit om gedragsveranderingen bij agrariërs te realiseren. De oppervlaktewaterkwaliteit wordt door WPM in circa 200 meetpunten gemonitord. Het water wordt onderzocht op zware metalen, nutriënten en incidenteel gewasbeschermingsmiddelen. Een maatregel tegen wateroverlast vormen de regenwaterbuffers. In de buffers van het waterschap komt alleen regenwater terecht, geen rioolwater. De bodem van de regenwaterbuffers is niet afgedicht. Wel adviseert WPM om een bodempassage aan te brengen in nieuw aan te leggen buffers, maar of dat in de praktijk ook daadwerkelijk gebeurt is niet bekend; er wordt niet nader op gecontroleerd. Het waterschap hanteert geen specifieke maatregelen voor buffers binnen het waterwin- en grondwaterbeschermingsgebied. Ten aanzien van het herstel van watersystemen is de ambitie om een gezond en veerkrachtig watersysteem te realiseren en te behouden in al zijn facetten (waterkwaliteit, - kwantiteit, morfologie en ecologie). Het waterschap heeft zich, waar mogelijk in 2015, maar uiterlijk in 2027, schone en ecologisch gezonde beken en sloten ten doel gesteld. Hiermee wordt voldaan aan de Europese Kaderrichtlijn Water. De Kaderrichtlijn biedt de mogelijkheid om onder voorwaarden doelen te faseren tot en met Het waterschap maakt hiervan gebruik. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 9

16 WPM verzorgt de vergunningverlening voor beregeningsputten voor de agrarische sector. Momenteel hanteert het waterschap een stand still : er worden geen nieuwe vergunningen meer verleend maar bestaande onttrekkingen mogen blijven bestaan. Om de doelen voor het herstel van watersystemen te bereiken heeft het waterschap de volgende maatregelen gedefinieerd: - beken herstellen; - het herstel van vennen stimuleren; - vervuiling uit de riolering en rioolwaterzuivering verminderen, door samenwerking in de afvalwaterketen; verbetering van de rioolwaterzuiveringen; optimalisering van het beheer van de rioolwaterzuiveringen; aanpak van de riooloverstorten op (zeer) kwetsbare wateren; - aanpak van diffuse bronnen; - aanpak van vervuilde waterbodems. Voor wat betreft het recreatief gebruik geldt dat niet gevaren mag worden op de oppervlaktewateren van het waterschap. Zwemmen mag alleen op die locaties waar WPM het toelaat Beleid van de gemeente(n) Algemeen Huidig en historisch bovengronds ruimtegebruik kunnen een bedreiging vormen voor de grondwaterkwaliteit. Huidig ruimtegebruik is vastgelegd in bestemmingsplannen en in deze bestemmingsplannen dient het grondwaterbeschermingsgebied te zijn opgenomen met de beperkingen zoals vastgelegd in de OvL. Historisch ruimtegebruik kan de grondwaterkwaliteit nu nog beïnvloeden door de aanwezigheid van bodem en of grondwaterverontreinigingen. Bij een geval van bodemverontreiniging is de gemeente de eerste verantwoordelijke en afhankelijk van de aard van de verontreiniging verschuift de verantwoordelijkheid naar de provincie. Bij mobiele grondwaterverontreinigingen wordt de provincie bevoegd gezag. Deze taak wordt uitgevoerd onder de Wet Bodembescherming waarin regels voor sanering van gevallen van bodem- en grondwaterverontreiniging zijn opgesteld Beleid van de gemeente Venlo Structuurvisie De gemeente Venlo heeft een Ruimtelijke Structuurvisie opgesteld. Hierin zijn richtlijnen met betrekking tot water opgenomen. Algemeen uitgangspunt is dat negatieve effecten van de uitbreiding van verhard oppervlak, de uitbreiding van het watergebruik en de waterverontreiniging zoveel mogelijk teruggedrongen worden. Randvoorwaarden daarbij zijn dat er geen nieuwbouw wordt toegestaan in kwelgebieden en potentiële retentiegebieden en het beter benutten van waterstromen binnen het stedelijk gebied. Bij het laatste kan het dan o.a. gaan om hergebruik van regenwater, infiltratie en afkoppeling van regenwater. De ruimtelijke inpassing van deze aspecten van duurzaam waterbeheer leveren een meerwaarde op voor de belevingskwaliteit in de gebouwde omgeving. Voor het functioneren van het watersysteem is naast de kwantiteit de kwaliteit van het water van belang. De kwaliteit van het water kan in de komende perioden worden verbeterd 10 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

17 door een aanpak bij de bron van de vervuiling en de vervuiling per stroomgebied. In het buitengebied wordt waterkwaliteit in relatie tot intensieve land- en tuinbouw een belangrijk thema. Integraal waterplan In het Integrale Waterplan Venlo staat het gemeentelijk beleid om wateroverlast te voorkomen dan wel op te lossen, in samenhang met verbetering van de waterkwaliteit, behoud of herstel van ecologische waarden, verbetering van de recreatieve aantrekkelijkheid en het stedenschoon. In het uitvoeringsprogramma zijn 9 deelgebieden gedefinieerd, waarvoor steeds vijf sporen in de aanpak worden onderscheiden. Eén van de sporen betreft de verbetering van de kwaliteit van oppervlakte- en grondwater. Gemeentelijk Rioleringsplan Op het gebied van water zijn het Integraal waterplan en Gemeentelijk Rioleringsplan leidraad. Het Integraal Waterplan geeft invulling aan de keuze voor het ambitieniveau waarop maatregelen aan het waterhuishoudkundige systeem, het rioleringssysteem en o.a. de inrichting van beken dienen te worden vormgegeven. In het Gemeentelijk Rioleringsplan Venlo is de uitwerking van beleid ten aanzien van stedelijk waterbeheer verwoord. Het GRP+ richt zich in brede op het gemeentelijk rioolstelsel, en ook op oppervlaktewater, afvoer van hemelwater en grondwater. Het anticipeert daarbij op de voorspelde klimaatsverandering. Een van de doelstellingen uit het Rioleringsplan is de realisatie van een duurzaam watersysteem. Dit betekent het beperken van vuilemissie (vanuit de riolering) naar oppervlaktewater en bodem en op een duurzame wijze met (hemel)water omgaan volgens de trits schoonhouden-scheiden-schoonmaken. Het lange termijn beleid is gericht op een ontvlechting van het regen- en vuilwatersysteem, om zo waterkwaliteitsverbetering te bewerkstelligen. Er dienen wel alternatieven voor de opvang en berging van regenwater beschikbaar te zijn. Indien het niet mogelijk is om regenwater lokaal te infiltreren zal dit leiden tot een gemeentelijk regenwatersysteem. Bij voorkeur is dit systeem open en bovengronds, anders ondergronds. Daarnaast is het mogelijk om een afkoppelfonds in te stellen, waaruit investeringen kunnen worden gedaan op locaties waar het meest doelmatig een bijdrage kan worden geleverd aan de gewenste kwaliteitsverbetering van oppervlaktewater Beleid in Duitsland Uit informatie die gedurende het opstellen van de gebiedsdossiers verkregen is van verschillende Kreise (bijvoorbeeld Kreis Viersen en Kreis Kleve) blijkt dat de grondwaterbescherming in Duitsland niet op dezelfde manier is geregeld als in Nederland en dat de feitelijke situatie per winning verschilt. Daarom heeft de provincie Limburg uitgezocht hoe de grondwaterbescherming alsnog goed geregeld kan worden. De informatie is afkomstig van het Regierungsbezirk Köln. De begrenzingen van de grondwaterbeschermingsgebieden moeten door de Bezirksregierung in het Regionalplan worden opgenomen. Voor de Duitse winningen zijn de voorschriften die binnen grondwaterbeschermingsgebieden gelden, niet uniform maar toegesneden op de specifieke geohydrologische situatie van de winningen en de te verwachten risico's op basis van de bestemmingen binnen de grondwaterbeschermingsgebieden. Er is geen algemeen geldende verordening zoals de OvL, maar de voorschriften worden vastgelegd in zogenaamde ordnungsbehördliche Verordnungen van de Bezirksregierung. Per winning is een dergelijke verordening nodig. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 11

18 Voor de Nederlandse winningen, waarvan het grondwaterbeschermingsgebied deels op Duits grondgebied valt, moet bij de Bezirksregierung een aanvraag worden ingediend met een geohydrologische onderbouwing. Voor Groote Heide moet dit in Düsseldorf gebeuren. Een aanvraag wordt intern en door andere betrokkenen (organisaties van bedrijven en boeren) beoordeeld. Vervolgens worden de aanvraag en ontwerpverordening in de betreffende gemeente(n) openbaar ter inzage gelegd, met de mogelijkheid om zienswijzen in te brengen. In de verordening wordt opgenomen wat niet is toegestaan of onder voorwaarden. Daarnaast bevat ze een algemene schadebepaling. Niet duidelijk is of de aanvraag door het drinkwaterbedrijf moet worden gedaan of door de provincie. Bodemenergiesystemen zijn nog niet verboden, behalve als ze een scheidende laag doorboren. Wetgeving ten aanzien van bodemenergiesystemen wordt momenteel ontworpen. 12 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

19 3. KENMERKEN WINNING Op basis van de aangeleverde gegevens van alle betrokken instanties (WML, provincie Limburg, gemeenten en waterschap) worden de belangrijkste kenmerken van de winning Groote Heide in dit hoofdstuk besproken Locatie en diepte winning De winning Groote Heide ligt ruim 1 km ten zuidoosten van de rand van Venlo, aan de Bloemartsweg 50 in de gemeente Venlo. De Maas bevindt zich ten westen van de winning, op een afstand van ongeveer 4 km. In de clusterindeling die WML hanteert hoort de winning Groote Heide tot het cluster Midden. Voor de winning is een tweetal beschermingszones ingesteld: het waterwingebied en het grondwaterbeschermingsgebied, zie afbeelding 3.1. Beide beschermingszones bevinden zich voor een deel op Duits grondgebied. De beschermingszones behoren bij de winning in het diepste watervoerende pakket (WVP 2). Voor het gedeelte van de beide beschermingszones die in Duitsland liggen gelden Duitse regels ten aanzien van de bescherming van de grondwaterkwaliteit. Uit informatie afkomstig van Der Landrat van Kreis Kleve blijkt dat de Nederlandse grondwaterbeschermingsgebieden niet zijn vastgelegd in de Duitse wetgeving (zie hoofdstuk 2). Voor de kleinere winning in het middeldiepe pakket is de grondwaterbeschermingszone aan Duitse zijde bovendien niet toereikend. Binnen het waterwingebied en het grondwaterbeschermingsgebied bevinden zich geen Natura 2000-gebieden en SEF-beken. Het grondwater wordt gewonnen op twee verschillende dieptes. Het middeldiepe grondwater wordt gewonnen tussen circa 12 m+nap en 0 m NAP. Dit komt overeen met een diepte van circa 32 tot 44 m beneden het maaiveld, dat op circa 44 m+nap ligt. Het diepe grondwater wordt gewonnen tussen circa 18 m-nap en 54 m-nap, wat overeenkomt met een diepte van circa 62 tot 98 m beneden maaiveld Vergunde situatie De vergunde hoeveelheid te onttrekken grondwater bedraagt voor de winning Groote Heide m 3 /jaar. De debietontwikkeling door de tijd is opgenomen in bijlage II Waterwingebied Het waterwingebied is weergegeven in afbeelding 3.1. Van het 53 ha grote waterwingebied heeft WML 62 % in eigendom voor de bedrijfsvoering en ter bescherming van de grondstof Type winning De winning Groote Heide is een niet-freatische grondwaterwinning waar, zoals reeds genoemd, vanaf twee verschillende dieptes grondwater omhoog gepompt wordt. Het middeldiepe grondwater wordt gewonnen onder het Laagpakket van Tegelen (de voormalige Tegelenklei) uit het eerste watervoerend pakket. Het Laagpakket van Tegelen vormt scheidende laag 1A. Het diepe grondwater wordt gewonnen onder de scheidende lagen van de Kiezeloöliet-Formatie (scheidende laag 2 en 2A, de voormalige Venlo-kleien), uit het tweede watervoerend pakket. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 13

20 Op pompstation Groote Heide wordt, afgezien van de middeldiepe putten, alleen gewonnen uit het onderste gedeelte van de Kiezeloöliet-Formatie, beneden de slechtdoorlatende laag 2A. Deze laag is niet overal duidelijk aanwezig. Pompput 18a en 25a t/m 28 hebben naast een filter in wvp 2B ook enkele meters filter in het bovenste gedeelte (wvp 2A) van het tweede watervoerende pakket. Op de rest van het puttenveld is wvp 2A echter niet geschikt (doorlaatvermogen en dikte onvoldoende) voor waterwinning. 14 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

21 Afbeelding 3.1. Geografische ligging winning Groote Heide In de ABIKOU-classificering wordt de winning Groote Heide tot het type waterwinning B gerekend (WML, 2007), wat inhoudt dat het een winning uit (semi)spanningswater in een zandig watervoerend pakket betreft. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 15

22 3.5. Waterbehandeling In deze paragraaf beschrijven we de stappen die doorlopen worden bij de behandeling van het opgepompte grondwater op de winning Groote Heide. In de eerste stap in de waterbehandeling wordt het water versproeid met geforceerde beluchting en over een marmerfilter geleid. Door de versproeiing neemt het water zuurstof op, waardoor ijzer en mangaan in het filter kunnen oxideren. Het geoxideerde ijzer en mangaan worden in het filter uit het water verwijderd, evenals het aanwezige ammonium. Door het marmer worden de ph en het calciumgehalte in het water verhoogd. Het gehalte methaan van het opgepompte ruwwater is laag, eventuele resten methaan worden tijdens de versproeiing boven het marmerfilter verwijderd. Van de beschreven marmerfiltratie zijn zes filterbakken in carrouselbedrijf operationeel. Met deze zes filters is voldoende zuiveringscapaciteit aanwezig om het opgepompte grondwater van de winning Groote Heide te kunnen behandelen. Na de marmerfilters komt het water in een gezamenlijke mengput. Het gezuiverd water van de winning Groote Heide wordt hier gemengd met het reinwater van Waterproductiebedrijf Heel. Vanuit de mengput wordt het water naar de reinwaterkelder geleid. Deze kelder is een verzamelkelder, er vindt geen behandeling van het water meer plaats Toekomstplannen van WML Aandachtspunt voor de toekomst van deze winning is de mogelijke toekomstige aanleg van een oostelijke ringweg rondom Venlo (WML, 2010). Het tracé van de ringweg zou vlak langs of over het pompstation lopen, en zou dus een reële bedreiging kunnen vormen voor het pompstation. In het kader van Natura 2000 is vastgesteld dat de winning Groote Heide geen invloed heeft op de Nederlandse Natura 2000-gebieden. Wel ligt de winning in de nabijheid van de Duitse Natura 2000-gebieden Schwalm-Nette-Platte mit Grenzwald und Meinweg en Krickenbecker Seen Kleiner De Witt See. Het is nog niet bekend of dit in de toekomst een bedreiging zal vormen. 16 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

23 4. ONDERGROND EN HYDROGEOLOGISCH SYSTEEM 4.1. Beschrijving geologie Uitgebreide informatie over de geologie inclusief geologische doorsnede is opgenomen in bijlage III. Onderstaande beschrijving en tabel 4.1 geven een samenvatting van deze informatie weer. Ter plaatse van de winning Groote Heide bestaan de bovenste circa 18 m van de ondergrond uit zeer grof en grindig zand van de Formatie van Sterksel. Dit zand vormt het freatische watervoerend pakket (watervoerend pakket 1A). Onder dit pakket bevindt zich een circa 6 tot 12 m dikke laag bestaande uit zware vaste klei afgewisseld met zandlagen, het Laagpakket van Tegelen (behorend tot de Formatie van Waalre). De kleien vormen de eerste slecht doorlatende laag (sdl 1A). Het middeldiepe watervoerend pakket (wvp 1B), dat gevormd wordt door uiterst grof zand met grind, ligt onder deze slecht doorlatende laag, is circa 8 tot 10 m dik en behoort eveneens tot de Formatie van Waalre. Een kleilaag van circa 12 tot 15 m dik en behorend tot de Kiezeloöliet-Formatie vormt een slecht doorlatende laag (sdl 2) tussen het eerste en het tweede watervoerend pakket. Het tweede watervoerend pakket wordt eveneens opgedeeld door een kleilaag (sdl 2A), maar deze laag is minder dik dan slecht doorlatende laag 2. Het gedeelte van het tweede watervoerend pakket dat boven slecht doorlatende laag 2A ligt, watervoerend pakket 2A, is circa 10 tot 15 m dik. In noordoostelijke richting neemt de dikte binnen het beschermingsgebied echter af. Het gedeelte van het tweede watervoerend pakket dat zich onder slecht doorlatende laag 2A bevindt, watervoerend pakket 2B, heeft een dikte van circa 20 tot 25 m. De dikte van de slechtdoorlatende laag 2A neemt naar het noordoosten toe waarbij de dikte van de watervoerende lagen afnemen. Het gehele tweede watervoerend pakket behoort tot de Kiezeloöliet-Formatie. Onder het tweede watervoerend pakket ligt de geohydrologische basis, de Formatie van Breda. Deze bestaat veelal uit fijne klei- en glauconiethoudende zanden. Op ca 1800 m ten noordwesten van de winplaats bevindt zich de terrasrand. De kleilaag 1A en het freatische watervoerende pakket wvp 1A zijn ten westen van deze rand weg geërodeerd; het middeldiep watervoerende pakket verder noordwestwaarts eveneens. Het eerste freatische pakket wordt hier gevormd door de Formatie van Boxtel (voorheen de Formatie van Veghel). De terrasrand valt buiten het grondwaterbeschermingsgebied en waarschijnlijk buiten het intrekgebied van de winplaats. Tabel 4.1. Bodemopbouw winplaats Californië diepte (m t.o.v. NAP) lithologie formatie geohydrologie van tot zeer grof, grindig zand vaste blauwe en grijze klei met ingeschakelde zandlagen Sterksel Waalre freatisch watervoerend pakket (wvp 1A) slecht doorlatende laag (sdl 1A) 12 2 uiterst grof zand met grind Waalre middeldiep watervoerend pakket 2-13 klei, lichtgrijs en zwart (bruinkool) Kiezeloöliet (wvp 1B) slecht doorlatende laag (sdl 2) matig grof zand Kiezeloöliet watervoerend pakket (wvp 2A) Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 17

24 diepte (m t.o.v. NAP) lithologie formatie geohydrologie klei Kiezeloöliet slecht doorlatende laag (sdl 2A) matig tot uiterst grof zand Kiezeloöliet watervoerend pakket (wvp 2B) -53 matig fijn, kleiig zand Breda geohydrologische basis 4.2. Kwetsbaarheid Bij de kwetsbaarheid van een winning wordt onderscheid gemaakt tussen drie vormen van kwetsbaarheid, namelijk microbiologische, fysische en chemische kwetsbaarheid. Onderstaand worden deze drie vormen van kwetsbaarheid voor de winning Groote Heide beschreven Microbiologische kwetsbaarheid De microbiologische kwetsbaarheid is door WML onderzocht en beschreven in de rapportage Kwetsbaarheidsanalyse grondwaterwinplaatsen WML - inventarisatie (WML, 2007). In deze rapportage wordt aan de hand van een beslisboom de microbiologische kwetsbaarheid van een winning vastgesteld. Uit de rapportage blijkt dat de winning Groote Heide microbiologisch gezien niet kwetsbaar is Fysische kwetsbaarheid Zoals vermeld in hoofdstuk 3, wordt op de winning Groote Heide grondwater gewonnen uit het eerste (wvp 1B) en het tweede watervoerend pakket (watervoerend pakket 2A en 2B). Watervoerend pakket 1B bevindt zich onder het scheidende Laagpakket van Tegelen; het bovenste deel van het tweede watervoerend pakket (2A) bevindt zich onder de bovenste Kiezeloölietklei en het onderste deel van het tweede watervoerend pakket (2B) bevindt zich onder de onderste Kiezeloölietklei (zie afbeelding III.1 in bijlage III). Vrijwel alle diepe pompputten onttrekken het grondwater uit het diepste watervoerend pakket (2B), dus het pakket dat zich onder drie slecht doorlatende lagen bevindt. De aanwezigheid van één of meer slecht doorlatende lagen en de hydraulische weerstand van deze lagen zijn een maat voor de fysische kwetsbaarheid van de winning. De hydraulische weerstand van het Laagpakket van Tegelen, dat in het gehele grondwaterbeschermingsgebied aanwezig is, is binnen het beschermingsgebied gemiddeld dagen. De dikte van de kleilaag varieert en is plaatselijk dun, waardoor de winning in dit pakket kwetsbaarder is dan in het diepe tweede watervoerend pakket. Het potentiaalverschil tussen het water in het freatische watervoerende pakket (Formatie van Sterksel, wvp 1A) en het middeldiepe watervoerende pakket (wvp 1B) is ca 4 m. Dit duidt op een hoge weerstand, doch geeft tevens de kwetsbaarheid aan als in de kleilaag gaten voorkomen. De hydraulische weerstand van de slecht doorlatende lagen van de Kiezeloöliet-Formatie varieert eveneens binnen het grondwaterbeschermingsgebied van Groote Heide, maar is overal groter dan dagen. Uit modelstudies blijkt dat de weerstand tussen en dagen zou moeten liggen. De slecht doorlatende lagen van de bovenste Kiezeloolietklei zijn bovendien in het gehele grondwaterbeschermingsgebied aanwezig. Om die reden wordt de diepe winning van Groote Heide als niet kwetsbaar omschreven, indien de kleilaag intact blijft. Het potentiaalverschil tussen het middeldiepe watervoerend pakket (wvp 1B) en het diepe watervoerende pakket (wvp 2A) bedraagt in het beschermingsgebied m. Dit grote potentiaalverschil maakt de winplaats erg kwetsbaar voor verontreinigingen door beschadigingen van de kleilaag, indien deze niet hersteld worden. 18 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

25 Wij merken op dat in REGIS-II geen gegevens over de scheidende lagen beschikbaar zijn voor dat gedeelte van het grondwaterbeschermingsgebied dat in Duitsland ligt. We gaan er echter van uit dat de aanwezigheid en eigenschappen van de scheidende lagen aan beide zijden van de grens vergelijkbaar met elkaar zijn. Het verdient echter aanbeveling om de aanwezigheid en eigenschappen van de slecht doorlatende lagen in het Duitse gedeelte van het grondwaterbeschermingsgebied in beeld te brengen, voor zover dat niet reeds gebeurd is, zodat de kwetsbaarheid van de winning beter gekwalificeerd kan worden. Vanuit contact met Duitse overheidsinstanties is bovendien bekend dat er bodemverontreinigingen voorkomen aan de Duitse kant van het beschermingsgebied, die mogelijke een rol kunnen spelen voor de waterkwaliteit van de winpakketten. Deze verontreinigingen en het risico hiervan voor de waterwinning van WML dienen eveneens in beeld gebracht te worden Chemische kwetsbaarheid De chemische kwetsbaarheid van een watervoerend pakket wordt bepaald door de aanwezigheid van klei- en veenlaagjes, organisch materiaal en mogelijk reactieve stoffen. Op basis van boorgegevens uit Dino-loket blijkt dat in het eerste en het tweede watervoerende pakket (WVP 1B, 2A en 2B) sporadisch klei- en bruinkoollaagjes voorkomen. Ook humeuze lagen komen nauwelijks voor in deze watervoerende pakketten. Dit geeft aan dat het grondwater slechts in geringe mate beschermd is tegen verontreinigingen. Ten aanzien van de reactiviteit van de watervoerende pakketten zijn er geen gegevens beschikbaar. Enerzijds zijn er geen gegevens over de aanwezigheid van reactieve stoffen, zoals pyriet, voorhanden. Anderzijds is het niet bekend of mogelijke reactiviteit een winning beschermt of niet (omzetting van verontreinigingen kunnen weer andere bedreigende stoffen vormen). Op grond van de reactiviteit kunnen we dus geen uitspraak doen over de chemische kwetsbaarheid van de winning Groote Heide Beoordelingsmethodiek van de huidige toestand grondwaterkwaliteit Voor de beoordeling van de huidige toestand van de grondwaterkwaliteit wordt de toetsingsmethodiek door de provincie toegepast zoals beschreven in de KRW Kwaliteitsontwikkeling door de tijd 4.5. Chemie In bijlage IV is een gedetailleerde beschrijving gegeven van de ontwikkeling van de grondwaterkwaliteit, deze is afkomstig uit het rapport Evaluatie Bewaking Grondstofkwaliteit medio 2008 tot medio 2010 (WML, 2010). In tabel 4.2 is deze beschrijving samengevat. De drinkwaternormen zijn afkomstig uit het Waterleidingsbesluit van januari De microbiologische verontreinigingen die zijn aangetroffen zijn opgenomen in tabel 4.3 en gebaseerd op de rapportage Kwetsbaarheidsanalyse grondwaterwinplaatsen WML - inventarisatie (WML, 2007). Er is voor gekozen om alleen die stoffen in de tabellen op te nemen die een externe herkomst hebben en die recentelijk zijn aangetroffen of stoffen die structureel worden aangetroffen. In onderstaande tabel zijn de chemische stoffen die in het puttenveld zijn aangetroffen, weergegeven. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 19

26 Tabel 4.2. Chemie stof concentratie drinkwaternorm voorkomen nitraat 1) 0,1-1,1 mg/l 50 mg/l eenmalige waarnemingen in enkele diepe pompputten sulfaat mg/l 150 mg/l pompput 2, 5, 19 en 22A (middeldiepe pompputten) sulfaat 0-15 mg/l 150 mg/l overige (diepe) pompputten lood tot 18 µg/l 0,01 mg/l pompput 21; in enkele andere pompputten is eenmalig lood aangetroffen aniline 0,06 en 0,07 µg/l - tweemaal in gezamenlijk ruwwater aangetroffen Trichlooretheen 0,14 µg/l 1 µg/l pompput 22A Methylbenzeen (tolueen) 0,05 en 0,14 µg/l 1 µg/l pompput 8A en 24 A Cis-1,2-Dichlooretheen 0,38 en 2,4 µg/l 1 µg/l pompput 5 en 22A 3-chloorfenol 0,04 µg/l 1 µg/l in gez. ruwwater Methylfenol 0,13 µg/l 1 µg/l in gez. ruwwater Ethylfenol 0,03 µg/l 1 µg/l in gez. ruwwater 1 1,3 en 1,4 Dimethylbenzeen (xyleen) 0,05 µg/l 1 µg/l pompput 21 Trichloormethaan 0,21 µg/l 1 µg/l pompput 21 Som Trihalomethanen 0,28 µg/l 25 µg/l pompput 21 Iso-Propylbenzeen 0,05 µg/l 1 µg/l pompput 21 1,2-Dimethylbenzeen 2) 0,05 µg/l 1 µg/l pompput 21 Toelichting: 1. In het waterwinpakket is de nitraatconcentratie niet hoog; nitraat wordt hier echter vermeld omdat de concentratie in het freatische watervoerend pakket (wvp 1A) hoog is. Dit vormt een mogelijke bedreiging voor het waterwinpakket. Toelichting bij de vluchtige gehalogeneerde koolwaterstoffen In het verleden is onderzoek verricht naar de herkomst van de vluchtige gehalogeneerde koolwaterstoffen; tot op heden is de herkomst echter niet eenduidig vastgesteld. De oude pompput 22 bleek door een ondichte stijgbuis technisch niet in orde te zijn. Deze put is toen vakkundig gedicht en vervangen door pompput 22A. Uit analyses blijkt echter dat ook in deze put microverontreinigingen worden aangetroffen. Het vermoeden bestaat dat het middeldiepe pakket vervuild is. Hier wordt in 2012 nog onderzoek naar verricht. Mocht hieruit blijken dat de vermoedens kloppen, zal een diepgaand onderzoek van de winplaats nodig zijn en de herkomst en verbreiding van de verontreinigingen achterhaald moeten worden. De concentraties kunnen vooralsnog voldoende weggemengd worden en vormen tot nu toe nog geen probleem voor de waterkwaliteit. Met uitzondering van de in pompput 22A aangetroffen stof Cis-1,2-Dichlooretheen, worden de maximum toegestane waarden van de organische microverontreinigingen niet overschreden. Hierbij merken we wel op dat als de genoemde stoffen in toxicologisch opzicht relevant blijken te zijn, de maximum waarde naar beneden wordt bijgesteld. Van nature voorkomende stoffen Het mangaangehalte in het grondwater varieert tussen circa 0,02 en 0,89 mg/l. De maximum waarde voor het mangaangehalte is 0,05 mg/l. Mangaan komt van nature voor in het grondwater. Het gehalte in de middeldiepe pompputten (2, 5, 19 en 22A, watervoerend pakket 1B) bedraagt tussen 0,45 en 0,89 mg/l en is daarmee hoger dan het gehalte in de overige 23 pompputten (tweede watervoerend pakket), waar het lager dan 0,09 mg/l is. Het ruwwater van de winning Groote Heide is verder sterk kalkagressief (i.c., zeer zacht) en zwak gebufferd. 20 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

27 Nitraat in het Duitse deel van het grondwaterbeschermingsgebied Uit overleg met Kreis Viersen en Bezirksregierung Düsseldorf blijkt dat in het eerste watervoerend pakket op Duits grondgebied hoge concentraties nitraat, tot 160 mg/l, voorkomen. In de peilbuizen waaruit dit blijkt zit het filter op circa 20 tot 21 m beneden maaiveld Microbiologie In onderstaande tabel zijn de microbiologische verontreinigingen die zijn aangetroffen, weergegeven. Tabel 4.3. Microbiologische verontreinigingen verontreiniging voorkomen oorzaak thermotolerante bacteriën van de Coligroep bacteriën van de Coligroep twee besmettingen zes maal besmettingen in pompputten 8, 10, 11 en 12 één besmetting werd veroorzaakt door werkzaamheden aan pompput 10, de oorzaak van de tweede besmetting, dit maal in het reinwater, kon niet achterhaald worden werkzaamheden aan en renovatie van pompputten Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 21

28 22 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

29 5. OMGEVING VAN DE WINNING 5.1. Inleiding In dit hoofdstuk wordt de omgeving van de winning (zie afbeelding 5.1) besproken. Om inzichtelijk te maken waar bedreigingen voor de grondwaterkwaliteit liggen is een inventarisatie van het landgebruik gemaakt. Er is gekeken naar de inrichtingen, bestaande wegen en infrastructuur, het oppervlaktewatersysteem, verontreinigingen en stortplaatsen, maar ook naar nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen in de omgeving van de winning. Daarnaast wordt in dit hoofdstuk beschreven hoe de bescherming van de grondwaterkwaliteit in het grondwaterbeschermingsgebied is gewaarborgd in de vigerende bestemmingsplannen. Afbeelding 5.1. Luchtfoto met waterwingebied Groote Heide 5.2. Landgebruik in de omgeving Voor de inventarisatie van het landgebruik is gebruik gemaakt van een luchtfoto en het LGN6 bestand. Dit bestand is gemaakt op basis van satellietbeelden uit 2007/2008. Op afbeelding 5.2 is het landgebruik weergegeven. Wegen en infrastructuur worden apart besproken in paragraaf 5.6; het oppervlaktewatersysteem bespreken we in paragraaf 5.7. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 23

30 Afbeelding 5.2. Landgebruik Venlo A61 Duitsland 24 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

31 Landgebruik in het waterwingebied Het grootste deel van het waterwingebied bestaat uit bossen en graslanden. De bossen maken deel uit van het natuurgebied de Groote Heide. Daarnaast wordt een aantal percelen gebruikt voor de glastuinbouw (bijvoorbeeld langs de Bloemartsweg) en is er een boomkwekerij aanwezig. Een deel van het waterwingebied ligt in Duitsland, het LGN6-bestand dekt dit deel niet. Voor de inventarisatie is daarom enkel gebruik gemaakt van de luchtfoto. Het landgebruik in het Duits deel bestaat eveneens uit bossen en weilanden Landgebruik in het grondwaterbeschermingsgebied Het grondwaterbeschermingsgebied ligt deels in het natuurgebied de Groote Heide en bestaat voornamelijk uit bossen, heide en graslanden. In het noorden worden de graslanden gebruikt als zweefvliegterrein. Ook de glastuinbouw drukt een grote stempel op het gebied. Veel kassen bevinden zich op de Beckersweg, de Landweerweg en de Bloemartsweg. Op een aantal gronden worden daarnaast aardappelen, granen en overige landbouwgewassen verbouwd en een aantal gronden wordt gebruikt voor de boomkwekerij. In het grondwaterbeschermingsgebied liggen meerdere woningen, bedrijven en andere bebouwing, waaronder tankstations, autobedrijf en het informatiecentrum Groote Heide. De bedrijven liggen vooral aan de A61 richting de Duitse grens. Het grondwaterbeschermingsgebied ligt deels in Duitsland. Ook hier is voor de inventarisatie gebruik gemaakt van de luchtfoto. Het landgebruik in het Duitse deel komt overeen met het landgebruik in Nederland: veel bossen, gras- en bouwlanden, enkele woningen en bedrijven en de A61 die bij de Duitse grens overgaat in de 61. Uit overleg met Kreis Viersen en Bezirksregierung Düsseldorf blijkt dat er daarnaast nog een klein industriegebied, met onder andere een metaal- en machinebouwindustie, schroothandelaar, een spoorweg, een afvalverwerkingsplaats, een bomenkwekerij, en een opslag van bouwmateriaal (onder andere stenen) in het grondwaterbeschermingsgebied liggen. Ook ligt er een voormalig militair terrein. Verder ligt er een waterplas in het Duitse deel van het grondwaterbeschermingsgebied. Dit is een restant van natte zand- en grindwinning in het gebied. Momenteel bestaat er nog één actieve droge grind- en zandwinning en één actieve natte zandwinning in het grondwaterbeschermingsgebied. Ook ligt er nog een afgeronde zand- en grindwinning. De provincie en WML hebben geen invloed op de landgebruikvormen in het Duitse gedeelte van het waterwin- en grondwaterbeschermingsgebied. Als belanghebbende kunnen ze Duitse overheden wel attenderen op de aanwezigheid van het Wasserschutzgebiet en hiermee hun zienswijze op de bescherming van het gebied kenbaar maken Bescherming grondwaterkwaliteit in bestemmingsplannen In onderstaande tabel zijn de voor het grondwaterbeschermingsgebied van Groote Heide vigerende bestemmingsplannen weergegeven en is aangegeven, of het grondwaterbeschermingsgebied in het bestemmingsplan is opgenomen. Voor nadere informatie over deze bestemmingsplannen wordt verwezen naar de website Sinds 1 januari 2010 zijn overheden op grond van de Wet ruimtelijke ordening verplicht nieuwe ruimtelijke plannen te digitaliseren en deze via de genoemde website te ontsluiten. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 25

32 Tabel 5.1. Bestemmingsplannen vigerend voor grondwaterbeschermingsgebied Groote Heide gemeente bestemmingsplan opgenomen in Venlo Uitbreidingsplan in Hoofdzaken bestemmingsplan onduidelijk vanwege ouderdom bestemmingsplan opmerking op 30 maart 2011 heeft de gemeente Venlo voor dit gebied het nieuwe bestemmingsplan Buitengebied Venlo vastgesteld en het bestemmingsplan Stalberg- Oost is in procedure Venlo Buitengebied Venlo ja het gehele grondwaterbeschermingsgebied is tevens Venlo Villawijk Stalberg- Oost ja aangeduid als grondwaterbescherming Venloschol. Voor een deel van dit bestemmingsplan geldt nog het voorbereidingsbesluit Buitengebied Venlo. Uit overleg met Kreis Vierssen en de Bezirksregierung Düsseldorf blijkt dat het grondwaterbeschermingsgebied van Groote Heide niet wettelijk is vastgelegd in Duitse bestemmingsplannen (Bebauungspläne). Het grondwaterbeschermingsgebied wordt alleen beschermd omdat ambtenaren er rekening mee houden; bij besluitvorming wordt het gebied als quasi-grondwaterbeschermingsgebied meegenomen Ruimtelijke ontwikkelingen Ruimtelijke ontwikkelingen die in het grondwaterbeschermingsgebied spelen kunnen in de toekomst van invloed zijn op de kwaliteit van het grondwater. Deze ontwikkelingen kunnen knelpunten opleveren, maar ook kansen. Tegen risicovolle ontwikkelingen voor de kwaliteit van het grondwater die niet passen in het geldende bestemmingsplan, kan het drinkwaterbedrijf bezwaar aantekenen, of indien nodig in beroep treden bij de Raad van State. Het afwijzen van ruimtelijke ontwikkelingen vindt haar grondslag in de Wet ruimtelijke ordening (Wro) en in de provinciale omgevingsverordening. Afwijzing kan en moet plaatsvinden indien er geen sprake is van een goede ruimtelijke ordening. In het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL), aanvulling verstedelijking, gebiedsontwikkeling en kwaliteitsverbetering (vastgesteld d.d. 17 december 2009) is het grondwaterbeschermingsgebied Groote Heide aangegeven als een gebied voor (zie afbeelding 5.3.): - stedelijke ontwikkelingszone (ruimte voor landbouw, toerisme en recreatie, mensgerichte natuur en stedelijke ontwikkelingen); - de Ecologische Hoofdstructuur (behouden, ontwikkelen en versterken); - ontwikkelingszone groen (ontwikkelen en versterken); - stedelijke bebouwing. De structuurvisie van de gemeente Venlo (gewijzigd vastgesteld d.d. 25 maart 2009) biedt in het grondwaterbeschermingsgebied ruimte aan de Ecologische Hoofdstructuur en stedelijke groen, maar ook aan stedelijke bebouwing en wonen en werken. In het grondwaterbeschermingsgebied spelen zich momenteel de volgende ontwikkelingen af (bron: gemeente Venlo): - aan de noordzijde valt een klein deel van het gebied samen met de ontwikkeling van het Villapark Nieuw Stalberg. De ontwikkeling van het gebied is vastgelegd in een onherroepelijk bestemmingsplan en voor het merendeel reeds voltooid; - voor het voormalige kloostercomplex Bethanië aan de Beckersweg wordt een initiatief uitgewerkt voor hergebruik als tijdelijk opvang voor arbeidsmigranten. Binnen 5 jaar na 26 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

33 ingebruikname zal het complex worden getransformeerd ten behoeve van verblijfsrecreatie; - het bedrijventerrein Keulse Barrière wordt op termijn geherstructureerd. Het ontwikkelprincipe is werken in het groen. Voor het gebied rond de Keulse Barrière geldt een herprofilering naar kleinschalige bedrijvigheid en kantoorachtige bedrijvigheid. Voor het gebied rond de Bevrijdingsweg wordt een herprofilering tot woonwerk-locatie nagestreefd; - ontwikkelingsconcept VeNeTe: in het gebied gelegen tussen Venlo, Nettetal en Tegelen vinden ontwikkelingen plaats op het gebied van bedrijvigheid, verkeer (ontsluiting), recreatie en toerisme en natuur (verbindingen). We merken op dat de genoemde ruimtelijke ontwikkelingen een momentopname zijn. Op de website kunnen de meest actuele plannen worden geraadpleegd. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 27

34 Afbeelding 5.3. Provinciaal Omgevingsplan Limburg Villapark Nieuw Stalberg Kloostercomplex Bethanie Keulse Barrière 28 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

35 5.5. Inrichtingen en ontgrondingen Binnen het grondwaterbeschermingsgebied zijn - naast de winning van WML - nog andere inrichtingen met een Wabo-vergunning gelegen (website provincie Limburg, 2011). In de tabel zijn de nu - op basis van de informatie van de provincie - bekende inrichtingen opgenomen. Mogelijk zijn er naast de genoemde inrichtingen nog meer inrichtingen in het grondwaterbeschermingsgebied gelegen. Er zijn geen ontgrondingsvergunningen verleend. Tabel 5.2. Inrichtingen naam adres plaats WML (Groote Heide) Bloemartsweg 50 Venlo Heijnen Motors VOF Kaldenkerkerweg 485 Venlo groothandel Schreurs Declarantenweg Venlo tankstations Declarantenweg Venlo tankstations Keulse Barrière Venlo Tankstations Binnen het grondwaterbeschermingsgebied liggen vier tankstations. Ze bevinden zich dicht bij elkaar, nabij de grens met Duitsland, langs de Declarantenweg en de Keulse Barrière (zie tabel 5.2) Wegen en infrastructuur In het zuidwestelijk deel van het grondwaterbeschermingsgebied eindigt de A61, een snelweg die vanuit het zuidoosten Nederland binnenkomt. Een grote rotonde vormt het einde van de snelweg; vanaf de rotonde loopt één relatief grote weg (Klagenfurtlaan) verder door het grondwaterbeschermingsgebied, en één erlangs (Kaldenkerkerweg). Daarnaast lopen er diverse (grote) verbindingswegen, waaronder de Hinsbeckerweg, Bevrijdingsweg, Declarantenweg en Expediteursweg, dwars door zowel het grondwaterbeschermingsgebied als het waterwingebied. Verder liggen er binnen zowel het waterwingebied als het grondwaterbeschermingsgebied meerdere kleine (land)wegen. Een deel van de wegen wordt in perioden van gladheid met pekel behandeld. Momenteel wordt de A74 als verbinding tussen de Duitse BAB61 en de A73 aangelegd. Deze nieuwe snelweg tussen de A73 en de grens ligt buiten het grondwaterbeschermingsgebied. Het nieuw aan te leggen deel van de BAB61, tussen de aansluiting met de A74 en de bestaande BAB61, loopt nog net door de meest zuidelijke punt van het grondwaterbeschermingsgebied. Aan de zuidwestelijke zijde loopt de spoorlijn vanuit Duitsland door het grondwaterbeschermingsgebied in de richting van Venlo. In het grondwaterbeschermingsgebied ligt een buisleiding van Defensie Pijpleiding Organisatie (zie afbeelding 5.4). Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 29

36 Afbeelding 5.4. Inrichtingen en wegen 30 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

37 5.7. Oppervlaktewatersysteem Oppervlaktewater In afbeelding 5.5 zijn de watervoerende waterlopen opgenomen op basis van de leggergegevens van het waterschap Peel en Maasvallei (Waterschap Peel en Maasvallei, 2011). In zowel het waterwin- als het grondwaterbeschermingsgebied komen geen watervoerende waterlopen voor. In het Duitse deel van het grondwaterbeschermingsgebied bevindt zich een zandwinplas die het restant is van een voormalige natte zand- en grindwinning. In deze plas wordt gevist. Verder liggen er in het Nederlandse deel van het grondwaterbeschermingsgebied meerdere kleine vijvers op de bedrijventerreinen langs de A61 en de Klagenfurtlaan Regenwaterbuffers, overstorten en rioolwaterzuiveringsinstallaties Regenwaterbuffers en groene bergingen komen volgens de gegevens van het waterschap en de gegevens van de gemeente in het waterwingebied en het grondwaterbeschermingsgebied niet voor. Eveneens is er in het waterwingebied en het grondwaterbeschermingsgebied van Groote Heide geen sprake van overstorten van de riolering en van rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi s) op oppervlaktewater. In het Duitse deel van het grondwaterbeschermingsgebied wordt regenwater uit de omgeving geïnfiltreerd in de bodem. Uit het afstromend neerslagwater wordt eerst het zwevende materiaal gehaald door dit te laten bezinken. Ook drijvende olie wordt verwijderd. Infiltratie vindt daarna plaats door water in een infiltratiebekken te laten stromen. Het water mag niet direct op het grondwater worden geloosd omdat het binnen een grondwaterbeschermingsgebied valt. Infiltratie mag alleen als er meer dan 1 m onverzadigde zone aanwezig is tussen infiltratiebekken en grondwater. Het water van de snelweg wordt langs de snelweg geïnfiltreerd. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 31

38 Afbeelding 5.5. Oppervlaktewater, regenwaterbuffers, overstorten en rwzi s 32 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

39 5.9. Verontreinigingen Algemeen Voor de aanpak van bodemverontreiniging binnen de provincie Limburg zijn vier instanties bevoegd gezag op grond van de Wet bodembescherming (Wbb) en beschikken over informatie met betrekking tot (potentieel) ernstige bodemverontreinigingen. Het betreft de provincie Limburg (hele provincie met uitzondering van grondgebied van de gemeenten Maastricht, Heerlen en Venlo) en de gemeenten Maastricht, Heerlen en Venlo (voor hun respectievelijke grondgebieden). Informatie op hoofdlijnen over potentieel ernstige bodemverontreinigingen voor het grondgebied van de provincie Limburg, met uitzondering van de gemeenten Heerlen en Venlo, is beschikbaar via de website (Informatie van de gemeente Maastricht op de website wordt niet up-to-date gehouden). Op deze website is zeer beperkte informatie voor het grondgebied van Venlo aanwezig. De bodemkwaliteitsinformatie van de gemeente Venlo is verder niet via een (gemeentelijke) website ontsloten. Nadere detailinformatie met betrekking tot de verontreinigingssituaties is terug te vinden in de archieven van de bevoegde gezagen Wbb. Opgemerkt wordt dat enkel een indicatie geeft dat plaatselijk een verontreiniging aanwezig kan zijn. Nadere informatie over de verontreinigingen (grond, grondwater, parameters) is niet beschikbaar via bodemloket. Daarenboven is het onduidelijk in hoeverre gemeenten en provincie de informatie op bodemloket up-to-date houden. Voor een inventarisatie van (mogelijke) bodemverontreinigingen binnen het grondwaterbeschermingsgebied van winning Groote Heide is gebruik gemaakt van de beschikbare informatie op Verder is informatie verkregen van de gemeente Venlo en over het Duits deel van het grondwaterbeschermingsgebied. Tot slot wordt verwezen naar enkele lopende projecten vanuit de provincie Limburg die ten tijde van het opstellen van onderhavig gebiedsdossier nog niet verwerkt konden worden Bodemloket Op (BodemPlus, 2011) wordt informatie over bodemverontreinigingen weergegeven. Hierbij worden vijf kleurcodes gehanteerd: rood geeft het gebied waar geen gegevens beschikbaar zijn weer (niet van toepassing binnen het grondwaterbeschermingsgebied van onderhavige winning); - paars zijn onderzochte locaties waar geen verdere maatregelen noodzakelijk zijn; - lichtblauw zijn verdachte locaties op basis van historische activiteiten; - oranje/bruin zijn locaties waar bodemonderzoek is uitgevoerd en waarvan de uitslag reden is om vervolgacties te ondernemen; - groen geeft de locaties weer die gesaneerd zijn. Binnen de gemeente Venlo is op bodemloket beperkte informatie beschikbaar, waarbij het met name gaat over verdachte locaties op basis van historische activiteiten (geraadpleegd januari 2011). Binnen het waterwingebied en grondwaterbeschermingsgebied van Groote Heide worden geen verdachte locaties aangemerkt. De gemeente houdt de informatie op bodemloket niet up-to-date; dit is een taak van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 33

40 Informatie gemeenten Uit informatie van de gemeente Venlo blijkt dat er drie locaties met mogelijke verspreidingsrisico s binnen het grondwaterbeschermingsgebied liggen: - Bevrijdingsweg 95; - Bevrijdingsweg 102; - Bevrijdingsweg 110. Om welke verontreinigingen het gaat is niet bekend. De genoemde locaties volgen uit het Focus-project van de gemeente. Er zijn geen locaties met mogelijke ecologische risico s uit het Focus-project naar voren gekomen. Ook komen er volgens het meerjarenprogramma van de gemeente geen saneringslocaties voor in het grondwaterbeschermingsgebied. Opgemerkt wordt dat de door de gemeente aangereikte informatie de nu bekende informatie betreft en mogelijk onvolledig is. Op sommige locaties vindt nog onderzoek plaats en de nu bekende informatie is slechts een momentopname. Het is daarom mogelijk dat er nog meer verontreinigingen in het grondwaterbeschermingsgebied aanwezig zijn Duits deel grondwaterbeschermingsgebied Met betrekking tot eventuele verontreinigingen in het Duitse deel van het grondwaterbeschermingsgebied is overleg gevoerd met Kreis Viersen en Bezirksregierung Düsseldorf. In het grondwaterbeschermingsgebied komt een aantal verdachte locaties voor. De meeste van deze locaties zijn klein, maar er is één grote locatie, die het gehele noorden van het grondwaterbeschermingsgebied beslaat. Hier lag in het verleden een militair vliegveld. Mogelijk is hier brandstof en/of munitie in de grond opgeslagen (geweest). Verder vindt in het Duitse deel van het grondwaterbeschermingsgebied opslag van brandstof voor verwarming (stookolie) plaats voor privégebruik. Ter plaatse van de metaal- en machinebouwindustie vindt monitoring van het grondwater op minerale olie en koolwaterstoffen plaats Actuele informatie Ten tijde van het opstellen van dit gebiedsdossier werd door de provincie Limburg gewerkt aan twee projecten met betrekking tot het inzichtelijk maken van risico s van bodemverontreinigingen binnen de provincie (met uitzondering van de gemeenten Heerlen, Maastricht en Venlo). Het gaat hierbij om volgende projecten: - bodeminformatiepilot in het kader van de ILG-bestuursovereenkomst: in het kader van de Bestuursovereenkomst Investeringsbudget Landelijk Gebied tussen het Rijk en de provincie Limburg wordt een bodeminformatiepilot uitgevoerd met als doel het bieden van geografisch inzicht in de ligging en eigenschappen van de grondwaterverontreinigingen in Limburg (met uitzondering van het grondgebied van de gemeenten Maastricht, Heerlen en Venlo). Deze pilot wordt in 2011 uitgevoerd; op basis van het resultaat van deze pilot wordt onder andere beoordeeld voor welke (grootschalige) grondwaterverontreinigingen gebiedsgericht grondwaterbeheer een zinvolle aanpak kan zijn; 34 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

41 - genereren van een overzicht van spoedlocaties in het kader van het convenant Bodemontwikkelingsbeleid en aanpak spoedlocaties : in het convenant Bodemontwikkelingsbeleid en aanpak spoedlocaties is bepaald dat de bevoegde gezagen Wbb uiterlijk op 31 december 2015 een overzicht gereed hebben van de locaties waar sprake is van zodanige verspreidingsrisico s of ecologische risico s dat spoedige sanering noodzakelijk is (de zogenaamde spoedlocaties); voorts is bepaald dat in dat overzicht per locatie zal worden aangegeven welke (tijdelijke) maatregelen zijn genomen of voorzien. De gemeenten Heerlen, Maastricht en Venlo zijn eveneens bezig met het opstellen van een overzicht van de spoedlocaties op hun grondgebied. Aangezien bovenstaande informatie tijdens het opstellen van dit gebiedsdossier niet voor handen was, is het niet opgenomen. Bij het maken van beleidskeuzes wordt de lezer verwezen naar de resultaten van de betreffende projecten. Bij de periodieke herziening van dit gebiedsdossier zullen de actuele inzichten in de mogelijke risico s van bodemverontreiniging voor de waterwinning en, voor zover aan de orde, de te nemen maatregelen, worden opgenomen Stortplaatsen Bij de provincie Limburg zijn binnen het waterwingebied en het grondwaterbeschermingsgebied van de winning Groote Heide geen voormalige stortlocaties bekend (Geodataportaal provincie Limburg, 2011). In het Duitse gedeelte van het grondwaterbeschermingsgebied liggen volgens de gegevens van Kreis Viersen negen (voormalige) stortplaatsen. Een aantal daarvan is nog niet beoordeeld, van andere is bekend dat ze geen gevaar vormden toen ze in gebruik waren. Op de stortplaatsen is huisvuil, bouwafval en ontgravingsmateriaal gedeponeerd Overige functies in ondergrond Binnen het grondwaterbeschermingsgebied komen volgens de gegevens van de provincie Limburg geen industriële onttrekkingen voor. Van bodemenergiesystemen is volgens de gegevens van de provincie Limburg eveneens geen sprake binnen het grondwaterbeschermingsgebied. In het waterwingebied liggen geen Beregenen-Op-Maat-onttrekkingen (BOM-onttrekkingen); in het grondwaterbeschermingsgebied liggen wel BOM-onttrekkingen. De BOMonttrekkingen liggen ondieper dan de bovenste scheidende laag (sdl1a, Laagpakket van Tegelen). De kleilaag is ter plaatse van deze winningen dus niet doorboord. In het Duitse deel van het grondwaterbeschermingsgebied liggen eveneens beregeningsputten. Waarschijnlijk winnen deze putten alle uit het tweede watervoerend pakket, wat betekent dat de kleilaag hier wel doorboord is. De gegevens over de bodemenergiesystemen en de industriële onttrekkingen van de provincie lopen tot en met De gegevens over de BOM-onttrekkingen dateren uit Het is daarom niet bekend of de onttrekkingen nog steeds in gebruik zijn. Eveneens is het niet bekend of onttrekkingen die uit gebruik worden genomen afgedicht worden. Verder is het onbekend of er nieuwe bodemenergiesystemen of industriële winningen zijn bijgekomen en of er onvergunde of illegale activiteiten plaatsvinden in het grondwaterbeschermingsgebied. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 35

42 Wat wel vaststaat is dat er - naast de winning door WML - grondwater onder de Venloklei gewonnen wordt, binnen danwel buiten het grondwaterbeschermingsgebied. Ook slecht afgedichte boringen buiten het grondwaterbeschermingsgebied kunnen een bedreiging voor de winning vormen, wanneer het intrekgebied zich uitstrekt buiten het grondwaterbeschermingsgebied. Dit heeft te maken met de snelle grondwaterstroming in met name het middeldiepe watervoerende pakket 1B, waarvan bij Groote Heide sprake is. In het kader van de Nota diepe boringen en onttrekkingen (Provincie Limburg, 2006) wordt onderzoek gedaan naar de putten waaruit deze onttrekkingen plaatsvinden. Op grond hiervan kan de integriteit van de boringen door de kleilaag vastgesteld worden en kunnen zo nodig maatregelen worden getroffen. Het is ook bekend dat sinds 1 januari 2008 een stand-still beginsel voor nieuwe BOMonttrekkingen geldt in het gebied van waterschap Peel en Maasvallei. Dat houdt in dat er na deze datum geen nieuwe onttrekkingen meer zijn toegestaan. Bestaande onttrekkingsputten mogen wel worden vervangen; in dat geval worden in de vergunning voorschriften opgenomen voor het dichten van de putten als deze niet meer worden gebruikt. 36 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

43 6. MOGELIJKE KNELPUNTEN EN RISICO S 6.1. Inleiding In nauw overleg met de projectgroep zijn per winning de knelpunten en risico s voor de drinkwaterkwaliteit geïnventariseerd. Hieronder worden verstaan: activiteiten of inrichtingen die in het grondwaterbeschermingsgebied en waterwingebied aanwezig zijn die de grondwaterkwaliteit negatief kunnen beïnvloeden of inrichtingen en activiteiten die in het verleden hebben plaats gevonden en nu nog de grondwaterkwaliteit negatief beïnvloeden. Knelpunten zijn activiteiten of inrichtingen waarvan bekend en aangetoond is dat deze een negatief effect hebben op de grondwaterkwaliteit in het grondwaterbeschermingsgebied. In de gebiedsdossiers wordt een oordeel gegeven van het te verwachten effect van de knelpunten. Risico s vormen activiteiten of inrichtingen die een negatief effect op de grondwaterkwaliteit kunnen hebben, maar waarvan dat nog niet is vastgesteld. Voor de risico s is in de gebiedsdossiers de grootte van het risico beoordeeld door de kans van voorkomen en het effect van het voorkomen kwalitatief af te wegen. De activiteiten en inrichtingen zijn onderverdeeld in de volgende thema s: - beheer; - wonen en bedrijvigheid; - beheer van oppervlaktewateren; - vergunningverlening en handhaving; - bodemverontreiniging; - landbouw. Naast deze activiteiten en inrichtingen is het gebrek aan kennis, zogenaamde kennislacunes ook een risico voor de kwaliteit van het grondwater. Voor de effectbeoordeling van de knelpunten en risico s worden de volgende kleurcodes gebruikt: Tabel 6.1. Kleurcode knelpunten en risico s omschrijving effect groot negatief effect negatief effect klein negatief effect 6.2. Bestaande knelpunten kleurcode In tabel 6.2 wordt een overzicht en beschrijving gegeven van de geïnventariseerde knelpunten. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 37

44 Tabel 6.2. Overzicht van de knelpunten thema activiteit negatief effect maatregel Bodemverontreiniging 6.3. Bestaande risico s Diverse risicolocaties bodemverontreiniging Grondwater is verontreinigd door uitloging van stoffen uit locaties waar zich een bodemverontreiniging bevindt: - in diverse pompputten zijn verschillende soorten vluchtige gehalogeneerde koolwaterstoffen aangetroffen; - in enkele pompputten is lood aangetroffen; - in het gezamenlijk ruwwater is tweemaal aniline aangetroffen (0,06 en 0,07 µg/l). 26, 10 In tabel 6.3 wordt een overzicht en beschrijving gegeven van de geïnventariseerde risico s. Voor de risico s is in de tabel de grootte van het risico beoordeeld door de kans van voorkomen en het effect van het voorkomen kwalitatief af te wegen. Tabel 6.3. Overzicht van de risico s thema activiteit negatief effect maatregel Beheer handelingen van hulpdiensten na gebeurtenissen met een risico beheer van spoorwegen, wegen en andere infrastructuur - verontreiniging van bodem en grondwater door gevaarlijke stoffen. Deze stoffen kunnen in de bodem terecht komen tijdens het opruimen van een locatie door hulpdiensten na een calamiteit. - dit kan een risico vormen voor de grondwaterkwaliteit doordat bijvoorbeeld bestrijdingsmiddelen naar het grondwater. uitspoelen Beleid en regelgeving Onjuiste verbeelding van - onjuiste verbeelding van wa- 34 waterwingebied en grondwaterbeschermingsgebied terwingebied en grondwaterbeschermingsgebied in be- in bestemmingsplannen stemmingsplannen geeft probleem bij vergunning verlening en handhaving. Grondwaterbeschermings- - doordat grondwaterbe- 31 gebied is niet opgenomen in buitenlandse plannen schermingsgebied niet is opgenomen in buitenlandse wetgeving kan buurland dit niet toepassen bij vergunningverlening of handhaving. 38 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

45 thema activiteit negatief effect maatregel Wonen en bedrijvigheid Meerdere woningen in - verontreiniging van grondwa- OvL, 2, 23, 24, 25 grondwaterbeschermingster door grote variatie aan gebied stoffen zoals bestrijdingsmiddelen, zware metalen en koolwaterstoffen. Aanleg en beheer van riolering, - verontreiniging grondwater OvL, 23, 29 kabels en buislei- dingen door ontstaan van een kortsluitstroom door verwijderen van van nature slecht doorlatend materiaal; - verontreiniging grondwater door lekkende riolering en leidingen voor andere vloeistoffen; - verontreiniging grondwater 25 door lekkende buisleiding die worden gebruikt voor transport van gevaarlijke stoffen. Bedrijven, industrie en - verontreiniging grondwater 2, 14 (daarbij behorende) inrichtingen t.g.v. bedrijfsactiviteiten, inrichtingen en door calamiteiten bij bedrijven of industrie; - verontreiniging grondwater Afkoppeltabel en watertoets door van bedrijventerrein afstromende neerslag. Afkoppeling - infiltratie van verontreinigde afstromende neerslag. Afkoppelbeleid en Algemene Regels (AR) in kader van OvL wegen en riolering. Boren van diepe putten voor de winning van schaliegas; opslag van CO2, geothermie en het realiseren - de chemicaliën die worden gebruikt tijdens het boren kunnen de grondwaterkwaliteit negatief beïnvloeden; 23 van OPAC - tijdens de winning van scha- liegas worden chemische stoffen gebruikt die de grondwaterkwaliteit negatief kunnen beïnvloeden; - door de aanleg en het gebruik van de diepe putten kunnen kortsluitstromen ontstaan doordat slecht doorlatende lagen worden doorboord; - via putten kunnen bij een calamiteit in de nabijheid van de put verontreinigende stoffen naar de aquifer toestromen. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 39

46 thema activiteit negatief effect maatregel Vergunningverlening en handhaving Bouwen in waterwin- en grondwaterbeschermingsgebied. Aanleg en gebruik van onttrekkings- en beregeningsputten Organiseren van evenementen Open en gesloten bodemenergiesystemen - uitloging van materialen uit OvL, afkoppeltabel en de bouwsector kunnen de AR wegen en riolering grondwaterkwaliteit negatief beïnvloeden. - door de aanleg en het gebruik 19, Nota diepe boringen van diepe putten kun- en onttrekkingen en OvL nen kortsluitstromen ontstaan doordat slecht doorlatende 3, wordt gedaan via Nota lagen worden door- Diepe Boringen en Ont- boord; trekkingen - via putten kunnen bij een calamiteit in de nabijheid van de put verontreinigende stoffen naar de aquifer toestromen. - het grondwater kan worden 4 verontreinigd door calamiteiten tijdens een evenement, bijvoorbeeld daar waar grote aantallen auto s worden geparkeerd op onverhard terrein en het gebruik van stroomaggregaten. - zowel open als gesloten bodemenergiesystemen 20 kun- nen de grondwaterkwaliteit beïnvloeden. Deze zijn daarom verboden in DWG en GWBG. Illegale systemen vormen een risico voor de grondwaterkwaliteit. Bodemverontreiniging Illegaal storten - grondwater kan worden verontreinigd door het illegaal storten van gevaarlijke stoffen. 18 Landbouw Bemesting - stijgende nitraatconcentraties in het grondwater; - oxidatie van pyriet waardoor ijzer, sulfaat, aluminium, nikkel, mangaan en zware metalen in het grondwater komen. Gebruik van bestrijdingsmiddelen - verontreiniging van het grondwater door bestrij- dingsmiddelen Erfafspoeling - verontreiniging grondwater door afstromend neerslagwater van agrarisch bedrijventerrein. Bij het werken 8, 9, 22, 23 en landelijk beleid en regelgeving 8, 9, 22, 23 en landelijk beleid en regelgeving WM vergunning, handhaving door gemeente en provincie. 40 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

47 thema activiteit negatief effect maatregel met bestrijdingsmiddelen of meststoffen kunnen deze stoffen door erfafspoeling in de bodem en het grondwater terechtkomen Kennislacunes Beperkte kennis over geohydrologisch systeem door het ontbreken van kennis over het geohydrologisch systeem wordt de grondwaterkwaliteit bedreigd of kunnen niet de juiste maatregelen worden genomen. Kennis ontbreekt over: - de variatie in de dikte van het lösspakket, welke aan de oostzijde van het grondwaterbeschermingsgebied aanwezig is; - effect van kortsluitstromen door diepe boringen die de beschermende kleilagen doorbreken en niet goed zijn afgewerkt; - aanwezigheid van (een gedeelte van) slecht doorlatende laag Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 41

48 42 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

49 7. MAATREGELEN 7.1. Oplossingsrichtingen Maatregelen die genomen kunnen worden om de grondwaterkwaliteit te beschermen zijn divers. Om tot deze maatregelen te komen is vanuit de geconstateerde knelpunten en risico s eerst in oplossingsrichtingen gedacht. Deze oplossingsrichtingen kunnen worden onderverdeeld in: - Bestemmen en publiek recht; - Inrichten; - Beheer. Deze zijn schematisch weggegeven in onderstaande afbeelding. Afbeelding 7.1. Oplossingsrichtingen maatregelen Bestemmen en publiek recht Inrichten Beheer maatregelen Bestemmen Onder bestemmen en publiek recht vallen maatregelen die gericht zijn op: - het bestemmen in de zin van de Wro; - het stellen van eisen ten aanzien van het gebruik van een gebied; - het stellen van eisen aan inrichtingen en activiteiten vanuit een ander publiekrechtelijk kader zoals opgenomen in Wet Milieubeheer; OVL; POL etc Inrichten Beheer Onder inrichten verstaan wij fysieke maatregelen die kunnen worden getroffen bij de inrichting of het gebruik van het gebied zelf, zoals het aanbrengen van afwateringssloten bij infrastructuur of het omheinen van waterwingebieden. Beheer is een belangrijk aspect om de voor te stellen maatregelen te realiseren. Voorbeelden hiervan zijn monitoring, onderzoek, calamiteitenplan, toezicht en handhaving etc. Indien er knelpunten zijn op het gebied van bestemmen (het waterwingebied is bijvoorbeeld niet groot genoeg) dan is het denkbaar dat maatregelen worden getroffen in het publiekrechtelijk spoor (bv aanpassen waterwingebied in de OvL). Het is echter ook denkbaar dat er inrichtingsmaatregelen worden getroffen (aankoop gronden door WML en aanpassing Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 43

50 landgebruik) of beheersmaatregelen, zoals het organiseren van voldoende toezicht en handhaving Formulering van maatregelen Uit deze oplossingsrichtingen worden vervolgens maatregelen geformuleerd, die kunnen worden genomen in aanvulling op het huidige beschermingsbeleid. Alle maatregelen zijn opgenomen in de menukaart maatregelen, een ondersteunend document. Uit deze menukaart worden in nauw overleg met de projectgroep de maatregelen die specifiek voor deze winning van belang zijn, gekozen. In verband met de koppeling van maatregelen aan de knelpunten en risico s uit hoofdstuk 6 blijft de nummering van de maatregelen zoals deze is opgenomen in de menukaart behouden. Hierdoor kunnen sommige nummers in de tabellen in het gebiedsdossier ontbreken. Maatregelen leiden naar verwachting van de projectgroep tot een verbetering van de grondwaterkwaliteit, waarmee naar een zo schoon mogelijke grondstof wordt gestreefd, stijgende trends worden omgekeerd en een toename van de zuivering, conform de KRW, zoveel als mogelijk wordt voorkomen Prioriteit en trekker De keuze welke maatregelen worden ingezet worden per dossier bepaald in overleg met de projectgroep. Daarnaast worden ook de prioriteit en de trekker per maatregel bepaald in de projectgroep. De trekker is de partij die het initiatief neemt en houdt voor het realiseren van een maatregel, met, zo nodig en mogelijk, actieve ondersteuning vanuit de andere partners. Dit zal in het op te stellen afsprakenkader nader vastgelegd worden. De trekker en de prioriteit zijn daarom nog niet in de menukaart opgenomen. Deze worden wel in elk gebiedsdossier opgenomen en kunnen per dossier verschillen. Bij sommige maatregelen staan twee of meer trekkers vermeld. Dat betekent niet dat deze gezamenlijk trekker zijn, maar individueel voor dat deel waarvoor men verantwoordelijk is (bijv. als bevoegd gezag). In de gevallen dat acties op landelijk niveau nodig zijn worden de koepelorganisaties IPO en Vewin als trekker genoemd. Deze organisaties moeten door de provincie en WML, zo mogelijk met steun van actoren in andere provincies, worden gestuurd. Voor de prioritering van de maatregelen wordt in de dossiers de volgende codering gebruikt: 1: direct oppakken 2: in : na 2012 d: doorlopende actie g: gereed 44 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

51 Tabel 7.1. Overzicht van de communicatiemaatregelen maatregel omschrijving prioriteit trekker 1. Blijvende afstemming tussen betrokken partners. 2. Communicatie naar bewoners, bedrijven en grondeigenaren. 3. Informatieverstrekking aanleg en gebruik putten. 4. Bij de vergunningverlening en de locatiekeuze voor een evenement de risico s voor het grondwater meenemen. 5. Afstemming handhaving en toezicht. Een maal per jaar is er overleg tussen betrokken partijen over de uitvoering van de maatregelen en nieuwe ontwikkelingen om de gebiedsdossiers up-to-date te houden. Dit overleg zal zoveel mogelijk worden ingebed in bestaande structuren. 1/d Provincie Structurele communicatie met bewoners en bedrijven 3 Provincie over grondwaterbescherming. Deze zal in samenwerking met WML en met betreffende gemeenten verder worden vormgegeven. De gebruikers van putten zijn veelal niet op de hoogte 2 Provincie van risico s bij aanleg en onderhoud van putten. Via (boren van een goede voorlichting bij de vergunningverlening kan de put), dit mogelijk worden voorkomen. Waterschap (gebruik van de put) Bij de vergunningverlening en de locatiekeuze van een 1 Gemeenten evenement de risico s voor het grondwater meenemen. (vanwege Indien nodig kan dit in overleg met provincie en WML vergunningverlening) worden ingevuld. De diverse betrokken partners hebben elk hun eigen 1/d Provincie, taak ten aanzien van handhaving en toezicht. Voor zover gemeente, toezicht en handhaving raakvlakken hebben met de waterschap- grondwaterbescherming dient dit onderling tussen de pen diverse partijen goed afgestemd te worden. Er vinden diverse overleggen plaats waarin grondwater tot een specifiek aandachtspunt gemaakt kan worden, zoals het overleg van het Samenwerkingsknooppunt Limburg (SKP, waarin nieuwe ontwikkelingen rond beleid en wetgeving op het gebied van fysieke leefomgeving besproken worden) en het milieuhandhavingsoverleg, waarin provincie, gemeenten, waterschap en politie vertegenwoordigd zijn. Tijdens dit kwartaaloverleg worden de concrete ervaringen binnen een bepaalde regio besproken. 6. Signaalfunctie in het veld. WML is een belangrijke partner bij de gebiedsdossiers, maar heeft geen formele rol bij toezicht en handhaving. Alle betrokken partijen kunnen een signaalfunctie voor de overheden vervullen. Het is van belang dat zij alert zijn ( ogen en oren open ) en zaken melden bij de verantwoordelijke overheid of de Milieuklachtentelefoon. WML 1/d Alle partijen Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 45

52 maatregel omschrijving prioriteit trekker 7. Provinciaal beleid bij gemeenten onder de aandacht brengen. Tijdens de overleggen is gebleken dat niet alle medewerkers van de gemeenten op de hoogte zijn van de inhoud van de OvL. Daarnaast bestaat er ook onbekendheid met bepaalde faciliteiten die de provincie biedt zoals informatievoorziening via het Geodataportaal. Het overleg rond het gebiedsdossier wordt benut om de inhoud van de OvL en de bovengenoemde faciliteiten toe te lichten. Tabel 7.2. Overzicht van de stimuleringsmaatregelen 1 Provincie maatregel omschrijving prioriteit trekker 8. Stimuleren van landbouwpraktijken die niet of minder belastend zijn voor de grondwaterkwaliteit. Met deze maatregel wordt beoogd de uitkomsten van de onderzoeksprojecten middels stimuleringsmaatregelen te bevorderen. Duurzaam Schoon Grondwater (DSG) is het middel hiervoor. Tabel 7.3. Overzicht van de onderzoeksmaatregelen 1 WML maatregel omschrijving prioriteit trekker 9. Onderzoek naar activiteiten die de grondwaterkwaliteit negatief kunnen beïnvloeden. 10. Opzetten Early Warning Systeem. Met deze maatregel worden de effecten onderzocht van activiteiten die op dit moment of in het verleden in het grondwaterbeschermingsgebied en in het waterwingebied plaats vinden of hebben gevonden. Bij deze onderzoeken moet worden gedacht aan de effecten van: - de uitspoeling van meststoffen (IwanH); - het gebruik van bestrijdingsmiddelen (PESTO); - verzuring. Door risico s op verontreiniging vroegtijdig te signaleren kunnen de betrokken partijen (gemeente, provincie en drinkwaterbedrijf) tijdig maatregelen treffen en verdere verspreiding van verontreinigingen voorkomen. De monitoring zal worden opgezet conform de voorstellen van RIVM over Early Warning systemen. Deze beogen de risico s voor de waterkwaliteit integraal in beeld te brengen en omvatten: - monitoren grondwaterkwaliteit; - volgen of provinciale grondwaterbeschermingsbeleid in gemeentelijke ruimtelijke plannen wordt geimplementeerd; - inzicht hebben in de mate waarin in de omgeving van een winning stoffen vrijkomen die het grondwater kunnen verontreinigen. g g 3 1 1/d 2 Provincie Provincie 46 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

53 maatregel omschrijving prioriteit trekker 11. Herberekenen van het grondwaterbeschermingsgebied en waterwingebied. 14. Inventarisatie inrichtingen in waterwingebieden en grondwaterbeschermingsgebieden. 15. Opstellen van een kwetsbaarheidskaart. 16. Onderzoek geneesmiddelen in grondwater. Om meerdere redenen kunnen de in het verleden berekende grenzen van waterwingebieden of grondwaterbeschermingsgebieden niet meer juist zijn. Deze redenen zijn: - ruimtelijke ingrepen in de bodem of het oppervlaktewater met een hydrologisch effect: - aanpassen van REGIS met nieuwe inzichten; - het gebruik van de modellen Ibrahym en IwanH. Inventarisatie van inrichtingen binnen waterwingebieden en grondwaterbeschermingsgebieden die een risico vormen. Hierbij aandacht voor de nieuwe lijst van toegestane stoffen en inrichtingen in de OvL. De dikte van löss-, leem- en kleilagen is erg bepalend voor de bescherming van de onderliggende watervoerende pakketten. Op dit moment is geen totaalbeeld van de dikte van deze lagen. Om die reden een kaart maken waarop de fysische kwetsbaarheid van de grondwaterpakketten wordt weergegeven. Dit is mogelijk zodra GEOTOP in Limburg klaar is (2017). Via lekkende riolen kunnen geneesmiddelen in het grondwater geraken. Deze worden meegenomen in de brede screening. 2 Provincie (geeft uitgangspunten en randvoorwaarden aan) WML (berekent be- schermings- gebieden). Provincie (beoordeelt de consequenties van de gewijzigde begrenzingen en besluit over wijziging van de OvL 2 Gemeente 3 (2017) Provincie 1/2 Provincie Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 47

54 Tabel 7.4. Overzicht van de handhavingsmaatregelen maatregel omschrijving prioriteit trekker 18. Voorvallen met risico s. De wijze waarop wordt gehandeld verschilt mogelijk 19. Inventarisatie en beheer van bestaande boorgaten die slecht doorlatende lagen beïnvloeden. 20. Inventariseren en eventueel sluiten van illegale bodemenergiesystemen. 21. Controle putten bij inrichtingen. sterk per gemeente, waterschap en per locatie. Mogelijke maatregelen om handelen tijdens voorvallen met een risico te verbeteren zijn: - het hebben van een adequaat en actueel calamiteitenplan en het maken van structurele afspraken over hoe te handelen bij calamiteiten, instructie van hulpdiensten en het actualiseren en onderling afstemmen van calamiteitenplannen; - goede communicatie tussen hulpdiensten en WML; - WML als deskundige betrekken bij het opstellen van calamiteitenplannen; - calamiteitenplan ook afstemmen op voorvallen van illegaal storten; - functioneren milieuklachtentelefoon nagaan. Omdat bestaande boorgaten op dit moment ook een risico vormen voor de grondwaterkwaliteit (doorboring van slechtdoorlatende kleilagen en ervaringen van WML met eigen putten) wordt binnen het intrekgebied een inventarisatie gemaakt van deze boorgaten en wordt een saneringsvoorstel opgesteld. Deze maatregel wordt uitgevoerd conform de Nota diepe boringen en onttrekkingen In stedelijk en bebouwd gebied zijn mogelijk (illegale) bodemenergiesystemen geplaatst. Om te bepalen of (illegale) bodemenergiesystemen in het grondwaterbeschermingsgebied zijn geplaatst dient er met behulp van de gemeenten een inventarisatie gemaakt te worden van de niet-vergunde systemen. Voor deze inventarisatie dient nog een methodologie geformuleerd te worden. Afhankelijk van het resultaat daarvan zullen eventuele vervolgstappen worden voorgesteld. Wanneer de gemeente controles van inrichtingen uitvoert daarin ook in de inrichting aanwezige putten meenemen, bezien vanuit de bescherming van het grondwater. 2 Gemeente/provincie (afhankelijk van wie bevoegd gezag is) Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente Provincie 1 Provincie 2, kan 3 worden, omdat de AMvB Bodem- energie pas na 2012 van kracht wordt Provincie 2 Gemeente 48 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

55 Tabel 7.5. Overzicht van de beleidsmaatregelen maatregel omschrijving prioriteit trekker 22. Opstellen aanpak nitraat- en bestrijdingsmiddelenproblematiek in grondwa- terbeschermingsgebie- den. 23. Lobby richting rijk om rijksbeleid aan te passen op gebied van Wbb- normen, nitraat, bestrijdingsmiddelen en Mijnbouwwet. 24. Opnemen van grondwaterbescherming in toekomstvisies. 25. Opnemen van grondwa- terbeschermingsgebie- den in Structuurvisie Buisleidingen. Op basis van de uitkomst van de onderzoeken IWANH en PESTO een voorstel maken hoe om te gaan met de nitraat- en bestrijdingsmiddelenproblematiek. Voor een aantal knelpunten/risico s is de regio afhankelijk van landelijk beleid en regelgeving. Inbreng van regionaal standpunt in landelijke gremia IPO en Vewin. Afstemmen met Covenant Bodem en KRW- doelen voor bodemsaneringsgevallen. Wanneer gemeenten, provincie, waterschappen en RWS toekomstvisies en/of structuurvisies uitwerken, wordt aangeraden in deze visies het belang van waterwingebieden en grondwaterbeschermingsgebieden op te nemen. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) stelt een Structuurvisie buisleidingen op om ruimte te reserveren voor toekomstige buisleidingen voor gevaarlijke stoffen. Zorgen dat in dit plan het belang van de grondwaterbeschermingsgebieden is opgenomen. Tabel 7.6. Overzicht van de beheersmaatregelen 1 Provincie d Provincie en WML 2/d Provincie, g gemeenten, waterschappen, RWS Provincie maatregel omschrijving prioriteit trekker 26. Tegengaan van effecten van bodemverontreinigingen. 28. Bescherming tegen infiltratie uit oppervlaktewater in m.n. waterwingebied. Dit gebeurt binnen de regels en procedures van de WBb. Aanpakken spoedlocaties (mobiele verontreinigingen) die een risico vormen voor de waterwinning. Dit gebeurt conform het bodemsaneringsbeleid. De aanpak moet passen binnen de doelstellingen van de KRW. Infiltratie van oppervlaktewater in de nabijheid van de winning kan een probleem vormen voor de microbiologische kwaliteit van het grondwater door infiltrerend oppervlaktewater. Om dit tegen te gaan kunnen de volgende maatregelen genomen worden: - kwaliteitsverbetering oppervlaktewateren; - beëindigen of verminderen van riooloverstorten (aantal en frequentie); - geen lozingspunten van effluent van RWZI s in of bovenstrooms van waterwingebieden; - tijdens onderhoud aan en herinrichting van waterlopen zal rekening worden gehouden met de drinkwaterkwaliteit. d 1, is in uitvoering 1 en vervolgens d Provincie Provincie Waterschap (oppervlakte water), gemeente (riool) Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 49

56 maatregel omschrijving prioriteit trekker 29. Bescherming tegen infiltratie uit lekkende riolering Regelmatig inspectie riolering (GRP) en reparatie bij lekkage. 1 Gemeente/ WBL in m.n. waterwinge- bied. 30. Bescherming verontreiniging In overleg met beheerders van infrastructuur en Prorail 1 Provincie ten gevolge van onderhoud infrastructuur afspraken maken ter bescherming van de grondwaterkwaliteit. 31. Grensoverschrijdende grondwaterbeschermingsgebieden vastleggen. Grondwaterbeschermingsgebieden die deels in België en Duitsland zijn gelegen, vastleggen conform de daar geldende regels en procedures. 2 WML Tabel 7.7. Overzicht van de bestemmingsmaatregelen maatregel omschrijving prioriteit trekker 33. Aanpassen vergunning Toepassen van regels conform inrichtingen- en stoffenbeleid 1 en ver- Provincie en (Wabo en Wm). OvL in nieuwe vergunningen. volgens d gemeenten 34. Aanpassen van bestemmingsplannen. Als het waterwingebied of grondwaterbeschermingsgebied niet (goed) is opgenomen in een bestemmingsplan moet dit worden verbeterd. d Gemeente Regelgeving moet goed benoemd worden. Maatregel verwijderen indien deze situatie nergens voorkomt. 50 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

57 8. SAMENVATTING Doel van het gebiedsdossier In het voorliggende gebiedsdossier zijn de bedreigingen voor de waterkwaliteit van de drinkwaterwinning Groote Heide van WML beschreven. De drinkwatervoorziening is een dwingende reden van groot openbaar belang. Het doel van het gebiedsdossier is om inzicht te geven in de knelpunten en risico s voor de kwaliteit van het te winnen grondwater. De wettelijke basis voor deze zorg wordt gevormd door de Waterwet (implementatie van de Kaderrichtlijn Water), de Wet Milieubeheer, de Wet Bodembescherming en de Drinkwaterwet. Als het bestaande beleid en de toepassing van de regelgeving niet voldoende zijn, worden aanvullende beschermingsmaatregelen gedefinieerd. De provincie Limburg heeft de regie bij het opstellen van de gebiedsdossiers en de uitvoering van de maatregelen. Zij draagt zorg voor het rapporteren over de voortgang daarvan en het actueel houden van het dossier. Overige partijen die daarbij een verantwoordelijkheid hebben zijn WML als drinkwaterbedrijf, de gemeenten en het waterschap. Kenmerken winning Groote Heide WML wint bij Groote Heide grondwater voor de productie van drinkwater. Deze winning ligt in de gemeente Venlo. Het is een niet-freatische grondwaterwinning, waar grondwater onder de Kiezeloölietklei wordt gewonnen in het eerste en tweede watervoerend pakket. De vergunde hoeveelheid te onttrekken grondwater bedraagt 5,0 mln m 3 /jaar. Het waterwingebied en het grondwaterbeschermingsgebied liggen in de gemeente Venlo. Een deel van het grondwaterbeschermingsgebied en het waterwingebied liggen op Duits grondgebied. Knelpunten en risico s Aan de hand van de bodemopbouw, de kwetsbaarheid van de winning, de samenstelling van het opgepompte water en het bodemgebruik in de omgeving zijn de knelpunten en risico s voor de grondwaterkwaliteit bepaald. Voor de winning Groote Heide is als knelpunt naar voren gekomen, dat het grondwater verontreinigd is door uitloging van stoffen uit locaties waar zich een bodemverontreiniging bevindt. Diverse pompputten bevatten vluchtige gehalogeneerde koolwaterstoffen en in enkele putten is lood aangetroffen. Er is een aantal risico s die zich in alle winningen voordoen. De volgende zijn specifiek voor deze winning. Door het grondwaterbeschermingsgebied loopt de A61, welke eindigt bij een grote rotonde, ook gelegen in het binnen het grondwaterbeschermingsgebied. Daarnaast zijn er diverse verbindingswegen en loopt er een spoorlijn door het grondwaterbeschermingsgebied. Een buisleiding van Defensie doorkruist het grondwaterbeschermingsgebied van noordoost naar zuidwest. Voor een aantal beschermingsaspecten zijn de gemeenten bevoegd gezag. Het is belangrijk dat zij bij wijzigingen van beleid en regelgeving, zoals bijv. de Omgevingsverordening Limburg, daarover adequaat worden geïnformeerd, zodat zij hun rol goed kunnen invullen. Ook bewoners, bedrijven en grondgebruikers zijn zich niet altijd bewust van de ligging in een grondwaterbeschermingsgebied. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 51

58 Maatregelen De geconstateerde knelpunten en risico s leiden tot maatregelen. Deze zijn deels generiek voor alle winplaatsen. Belangrijk zijn het maken van een kwetsbaarheidskaart en het opzetten van een Early warning systeem, conform de voorstellen van RIVM. De overige maatregelen zijn vermeld in tabel 7.2. Soms is er een discrepantie tussen het beleid of de normen van het Rijk, bijv. het verschil in normering tussen de Wet Bodembescherming en het Drinkwaterbesluit. Provincie en WML zullen in die situaties via IPO, resp. de koepelorganisatie Vewin lobbyen voor afstemming. Bij nieuwe ontwikkelingen waarop de Mijnbouwwet van toepassing is, bijv. het realiseren van geothermie en de winning van schaliegas, moeten de risico s voor het grondwater en dus voor de kwaliteit van het drinkwater nadrukkelijk mede een toetsingscriterium zijn bij de beoordeling van de toelaatbaarheid. Daarnaast zijn er specifieke maatregelen per geohydrologisch gebied of per individuele winning. Voor de winning Groote Heide zijn deze gericht op het voorkomen van grondwaterverontreinigingen als gevolg van bodemverontreinigingen. Daarnaast is het opnemen van het grondwaterbeschermingsgebied in Duitse plannen van belang. Uitvoeringsprogramma Na het verzamelen van de feiten en het formuleren van maatregelen is het opstellen van een uitvoeringsprogramma de volgende stap. Daarin werken de onderscheiden trekkers de maatregelen uit. Er wordt duidelijk beschreven wat een maatregel inhoudt, wat het resultaat moet zijn en wat de rol van de andere betrokken actoren is. Er wordt een inschatting gegeven van de benodigde capaciteit en een indicatie van de kosten. Het uitvoeringsprogramma is de basis voor een bestuurlijk akkoord dat moet leiden tot ondertekening door alle betrokken partijen in de loop van Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

59 9. CONTACTPERSONEN EN GEBRUIKTE LITERATUUR 9.1. Contactpersonen Aan het opstellen van dit dossier hebben de volgende personen hun medewerking verleend: Tabel 9.1. Contactpersonen instantie gemeente Venlo provincie Limburg WML Witteveen+Bos contactpersonen mw. L. Maassen drs. M. Adolfsen dhr. H. Schouteten mw. R. Hoofs mw. L. Weijers dhr. R. Hoogeveen 9.2. Gebruikte literatuur De volgende literatuur werd gebruikt: 1. Gebiedsdossiers voor drinkwaterbronnen; uitwerking van risico's en ontwikkeling van maatregelen, RIVM, Evaluatie en actualisatie protocol gebiedsdossiers, RIVM, Afspraken invoering gebiedsdossiers waterwinning voor de openbare drinkwatervoorziening, Ministerie van VROM, juni Kanttekeningen bij het berekenen van beschermingszones van de waterwingebieden in de Venloschol, M. Juhász-Holterman, Hydrologisch onderzoek Venlo winplaats Groote Heide, M. Juhász-Holterman, Waterbeheerplan : Orde in water - Water in Orde, Waterschap Peel en Maasvallei, oktober Kwetsbaarheidsanalyse grondwaterwinplaatsen WML - inventarisatie, WML, DINO-loket ( TNO, REGIS Limburg II.1, TNO, Over het voorkomen en de afbraak van pyriet in de Nederlandse ondergrond, Witteveen+Bos, augustus Karakterisering Nederlands Maasstroomgebied, Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Evaluatie Bewaking Grondstofkwaliteit, medio medio 2010, WML, oktober Waterbehoeftedekkingsplan SPDL (gecomprimeerde versie), WML, mei Waterleidingbesluit (Besluit van 7 juni 1960, houdende technische, hygiënische, geneeskundige en administratieve uitvoeringsmaatregelen van de Waterleidingwet), januari Hydrologische systeemkaart van Noord- en Midden-Limburg, Iwaco B.V., Milieukaart, website Provincie Limburg, Website gemeente Venlo, Bodemloket ( BodemPlus, Geodataportaal, website Provincie Limburg, Informatie over leggerwatergangen, buffers, retentiebekkens, overstorten en lozingspunten RWZI s, Waterschap Peel en Maasvallei, Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL), Provincie Limburg, december Structuurvisie gemeente Venlo, gemeente Venlo, maart Nota diepe boringen en onttrekkingen, Provincie Limburg, Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide 53

60 54 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/164 definitief d.d. 10 januari 2012, Gebiedsdossier winning Groote Heide

61 BIJLAGE I BESCHRIJVING BELEID EN REGELGEVING Witteveen+Bos, bijlage I behorende bij rapport MT900-14/mome/164 d.d. 10 januari 2012

62 Witteveen+Bos, bijlage I behorende bij rapport MT900-14/mome/164 d.d. 10 januari 2012

63 Tabel I.1. Overzicht relevante wetten en regels voor de gebiedsdossiers wetten en regels Rijk Waterwet, inclusief: - Waterbesluit; - Waterregeling; - Besluit kwaliteitseisen en monitoring water; - Besluit lozing afvalwater huishoudens; - Lozingenbesluit Wvo bodemsanering en proefbronnering; - Lozingenbesluit Wvo vaste objecten; - etc. Wabo, inclusief: - Besluit algemene regels voor inrichtingen; - Regeling omgevingsrecht; - etc. Wet milieubeheer Wet bodembescherming Drinkwaterwet en besluiten (waterleidingwet) relevantie Nieuwe taken en bevoegdheden van waterschappen (vergunningverlening kleine grondwateronttrekkingen) en gemeenten (zorgplicht stedelijk waterbeheer). Daarnaast stelt de Waterwet regels voor het onttrekken of het infiltreren van water in de bodem (zowel kwantitatief als kwalitatief). Het voorkomen dan wel beperken van bodem- en grondwaterverontreinigingen (binnen inrichtingen). Beschrijving bevoegdheden van provincies op het gebied van milieubescherming en drinkwaterbescherming. Het voorkomen van het ontstaan van bodemverontreiniging (zorgplicht) en regels voor sanering van gevallen van bodem- en grondwaterverontreiniging. Vastlegging van taken en verantwoordelijkheden ten aanzien van de organisatie van de openbare drinkwatervoorziening. Duurzaam veiligstellen van de openbare drinkwatervoorziening is dwingende reden van openbaar belang. De drinkwaterwet is door de Tweede en Eerste kamer is aangenomen en zal naar verwachting per 1 juli 2001 in werking treden. Wet ruimtelijke ordening, inclusief Besluit ruimtelijke ordening Wet op gewasbeschermingsmiddelen en biociden Artikel 7 van deze nieuwe drinkwaterwet treedt in werking op een nader te bepalen tijdstip. Dit artikel beschrijft een aantal taken van de eigenaar van een drinkwaterbedrijf: Een van die taken is het bijdragen aan de bescherming van de bronnen voor de drinkwatervoorziening in zijn distributiegebied tegen verontreiniging, waaronder in elk geval wordt begrepen: - het verrichten van onderzoek naar de kwaliteit van deze bronnen; - het beheren of medebeheren van terreinen rondom deze bronnen gericht op het voorkomen of beperken van verontreiniging van deze bronnen. Ruimtelijke inpassing van waterfuncties en maatregelen ter bescherming van drinkwater. Toetsing van gevolgen van ruimtelijke plannen op water door het gebruik van de watertoets. Regels voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en biociden. De toelaatbaarheid van een middel (in een grondwaterbeschermingsgebied) wordt bepaald door een commissie. Witteveen+Bos, bijlage I behorende bij rapport MT900-14/mome/164 d.d. 10 januari 2012

64 wetten en regels Ontgrondingenwet Waterschapswet Provincie Omgevingsverordening Limburg (vervangt de Provinciale MilieuVerordening) Waterschap Keur(verordening) Gemeente Rioleringsverordening relevantie Op grond van deze wet dienen bij vergunningverlening voor een ontgronding alle belangen van belanghebbenden meegewogen te worden. Indien de ontgronding bij een drinkwaterwinning plaats vindt dient het belang hiervan meegewogen te worden. In deze wet worden de taken en inrichting van het waterschap en de samenstelling van het bestuur van het waterschap geregeld. De taken van waterschappen zijn sinds 2009 verder uitgewerkt in de Waterwet. Vastlegging van regels en ontheffingsmogelijkheden voor bescherming van drinkwater. Aanwijzing en vastlegging van beschermingszones rondom drinkwaterwinningen. de Keur bevat veelal regels en voorschriften met betrekking tot zowel de kwaliteit als kwantiteit van onttrekkingen en lozingen. Regels voor het lozen van afvloeiend hemelwater en vrijkomend afvalwater. Witteveen+Bos, bijlage I behorende bij rapport MT900-14/mome/164 d.d. 10 januari 2012

65 Tabel I.2. Overzicht relevante richtlijnen en beleid voor de gebiedsdossiers richtlijnen en beleid relevantie Europa Kaderrichtlijn Water De KRW beoogt het beschermen, verbeteren en herstellen van de goede toestand van het (grond)water zodat zuiveringsinspanning kan afnemen. Het voorkomen van de inbreng van verontreinigende stoffen en de ombuiging van stijgende trends van verontreiniging. De KRW is in Nederland geïmplementeerd via de Waterwet en bijbehorende besluiten en regels. Europese drinkwaterrichtlijn De Drinkwaterrichtlijn bevat richtlijnen voor het water bestemd voor menselijke consumptie. De Drinkwaterrichtlijn is geïmplementeerd in de Nederlandse Waterleidingwet en het Waterleidingbesluit (gaan medio 2011 samen op in Drinkwaterwet). Grondwaterrichtlijn Vaststellen van drempelwaarden voor grondwater door de lidstaten om de goede toestand te bereiken. De Grondwaterrichtlijn is geïmplementeerd in de Nederlandse Waterwet, Wet bodembescherming en Wet milieubeheer Nitraatrichtlijn Verminderen en voorkomen van uitspoeling van nitraat door de landbouw door het nemen van brongerichte maatregelen. De Nitraatrichtlijn is geïmplementeerd in de Nederlandse Meststoffenwet en de Wet bodembescherming. Rijk Nationaal waterplan Instrument van de gebiedsdossiers als ondersteuning van het beschermingsbeleid wordt aangekondigd. Beheer- en Ontwikkelplan voor de rijkswateren (BPRW) Beheer rijkswateren in de periode , invulling van beleidsopgave uit Nationaal waterplan op rijksniveau. Structuurvisie Het Rijk stelt structuurvisies op voor onder andere de ondergrond, buisleidingen; infrastructuur, ruimte etc. Een structuurvisie is een ambtelijk document in de ruimtelijke ordening. Deze structuurvisies hebben geen juridische status maar zijn wel voor de opsteller bindend en richtinggevend voor ontwikkelingen in de komende tien à twintig jaar. Provincie Het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL2006) Het POL is zowel Structuurvisie, Streekplan, Waterhuishoudingplan, Milieubeleidplan, als Verkeer en vervoerplan, en bevat de hoofdlijnen van de fysieke onderdelen van het economische, en sociaal-culturele beleid. Provinciaal waterplan (onderdeel van POL) Belangrijke aandachtspunten zijn, ruimtelijke ontwikkelingen die bedreigend zijn voor de drinkwaterwinning; stijgende nitraat concentraties in freatische winningen in het heuvelland, aanwezigheid van bestrijdingsmiddelen en andere microverontreinigingen in het grondwater, risico s van warmte koude opslag systemen, aanwezigheid historisch verontreinigingen in grondwaterbeschermingsgebieden. Witteveen+Bos, bijlage I behorende bij rapport MT900-14/mome/164 d.d. 10 januari 2012

66 richtlijnen en beleid Structuurvisie provincie Waterschap Waterbeheerplan Gemeente Verbreed gemeentelijk rioleringsplan (of gemeentelijk waterplan) Bestemmingsplan Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan - Structuurvisie WM vergunningen relevantie De provincie stelt structuurvisies op voor ruimtelijke ordening. Een voorbeeld hiervan is het Provinciaal plan voor de ruimtelijke ordening (voorheen streekplan). Een structuurvisie is een ambtelijk document in de ruimtelijke ordening. Deze structuurvisies hebben geen juridische status maar zijn wel voor de provincie bindend en richtinggevend voor ontwikkelingen in de komende tien à twintig jaar. Invulling van beleidsopgave uit provinciaal waterplan. Verbreding GRP met zorgplicht voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater, zorgplicht voor afvloeiend hemelwater en zorgplicht voor het voorkomen van structureel nadelige gevolgen van grondwaterstanden. Regels, verbeelding en toelichting op de vastlegging van ruimtelijke bestemmingen, waaronder het grondwaterbeschermingsgebied. Een bodemkwaliteitskaart is een kaart waarop zones staan met ieder een eigen bodemkwaliteit. Deze is bedoeld voor iedereen die van plan is grond toe te passen, maar geeft ook een algemeen beeld van de bodemkwaliteit in een gebied. In het bodembeheerplan staan de regels beschreven over hoe om te gaan met de bodemkwaliteitskaart. Voor de inwerkingtreding van de huidige Wet ruimtelijke ordening maakt de gemeente een structuurvisie voor haar grondgebied op het gebied van ruimtelijke ordening. Deze structuurvisies hebben geen juridische status maar zijn wel voor de gemeente bindend en richtinggevend voor ontwikkelingen in de komende tien à twintig jaar. Beschrijving bevoegdheden van gemeente op het gebied van milieubescherming en drinkwaterbescherming. Witteveen+Bos, bijlage I behorende bij rapport MT900-14/mome/164 d.d. 10 januari 2012

67 BIJLAGE II DEBIETONTWIKKELING DOOR DE TIJD Witteveen+Bos, bijlage II behorende bij rapport MT900-14/mome/164 d.d. 10 januari 2012

68 Witteveen+Bos, bijlage II behorende bij rapport MT900-14/mome/164 d.d. 10 januari 2012

69 Debietontwikkeling door de tijd Op de winning Groote Heide wordt sinds 1956 grondwater opgepompt. In afbeelding II.1 is de debietontwikkeling vanaf 1992 weergegeven. Vanaf 1992 tot en met het jaar 2003 neemt de onttrekking van ruim 5 miljoen m 3 /j geleidelijk af tot ruim 4 miljoen m 3 /j. Na 2003 neemt de jaarlijkse onttrekking in sneller tempo af tot circa 3 miljoen m 3. In 2010 is circa 2,8 miljoen m 3 grondwater onttrokken op de winning Groote Heide. De winning voorziet mensen van drinkwater. Afbeelding II.1. Debietontwikkeling door de tijd Onttrekking pompstation Groote Heide 6 5 Onttrekking (in miljoen m3/jaar) Jaar Witteveen+Bos, bijlage II behorende bij rapport MT900-14/mome/164 d.d. 10 januari 2012

70 Witteveen+Bos, bijlage II behorende bij rapport MT900-14/mome/164 d.d. 10 januari 2012

71 BIJLAGE III GEOLOGIE EN HYDROGEOLOGIE Witteveen+Bos, bijlage III behorende bij rapport MT900-14/mome/164 d.d. 10 januari 2012

72 Witteveen+Bos, bijlage III behorende bij rapport MT900-14/mome/164 d.d. 10 januari 2012

73 Beschrijving bodemopbouw Ter plaatse van de winning Groote Heide bestaan de bovenste circa 18 m van de ondergrond uit zeer grof en grindig zand (TNO, 2009). Dit zandpakket, afgezet door de Rijn, behoort tot de Formatie van Sterksel en vormt het freatische watervoerend pakket (watervoerend pakket 1A). Onder dit pakket bevindt zich een circa 6 tot 12 m dikke laag bestaande uit zware vaste klei afgewisseld met zandlagen. Dit Laagpakket van Tegelen (de voormalige Tegelenklei) behoort tot de Pleistocene Formatie van Waalre en vormt een slecht doorlatende laag (sdl 1A). De dikte van deze laag neemt in noord-oostelijke richting af, waarbij de basis t.o.v. NAP steeds hoger komt te liggen. Het middeldiepe watervoerend pakket (watervoerend pakket 1B), dat gevormd wordt door uiterst grof zand met grind, ligt onder deze slecht doorlatende laag, is circa 8 tot 10 m dik en behoort eveneens tot de Formatie van Waalre. Een kleilaag variërend van lichtgrijs tot zwart (bruinkool) van circa 12 tot 15 m dik en behorend tot de Kiezeloöliet-Formatie vormt een slecht doorlatende laag (sdl 2) tussen het eerste en het tweede watervoerend pakket. Deze kleilaag werd vroeger de Venlo Klei genoemd. Het tweede watervoerend pakket wordt eveneens opgedeeld door een kleilaag (sdl 2A), maar deze laag is minder dik dan slecht doorlatende laag 2. Het gedeelte van het tweede watervoerend pakket dat boven slecht doorlatende laag 2A ligt, watervoerend pakket 2A, bestaat uit matig grof en grindig zand en is circa 10 tot 15 m dik. In noordoostelijke richting neemt de dikte binnen het beschermingsgebied echter af. Het gedeelte van het tweede watervoerend pakket dat zich onder slecht doorlatende laag 2A bevindt, watervoerend pakket 2B, bestaat uit matig fijn tot uiterst grof zand en heeft een dikte van circa 20 tot 25 m. De dikte van de slechtdoorlatende laag 2a neemt naar het noordoosten toe waarbij de dikte van de watervoerende lagen afnemen. Het gehele tweede watervoerend pakket behoort tot de Kiezeloöliet-Formatie en was vroeger bekend onder de naam Zanden van Venlo. Onder het tweede watervoerend pakket ligt de geohydrologische basis, de Formatie van Breda. Deze bestaat veelal uit fijne klei- en glauconiethoudende zanden, waardoor de kleur van de zanden vaak groengrijs tot grijsgroen is. Tabel III.1 en afbeelding III.1 zijn opgesteld met behulp van het digitaal geologisch model en geohydrologisch model voor Limburg II.1 uit REGIS (TNO). De tabel is gecorrigeerd voor de plaatselijke informatie en geeft de bodemopbouw ter plaatse van de winning Groote Heide schematisch weer. Tabel III.1. Bodemopbouw winplaats Groote Heide diepte (m t.o.v. NAP) lithologie formatie geohydrologie van tot zeer grof, grindig zand vaste blauwe en grijze klei met ingeschakelde zandlagen Sterksel Waalre freatisch watervoerend pakket (wvp 1A) slecht doorlatende laag (sdl 1A) 12 2 uiterst grof zand met grind Waalre middeldiep watervoerend pakket 2-13 klei, lichtgrijs en zwart (bruinkool) Kiezeloöliet (wvp 1B) slecht doorlatende laag (sdl 2) matig grof zand Kiezeloöliet watervoerend pakket (wvp 2A) klei Kiezeloöliet slecht doorlatende laag (sdl 2A) matig tot uiterst grof zand Kiezeloöliet watervoerend pakket (wvp 2B) -53 matig fijn, kleiig zand Breda geohydrologische basis Witteveen+Bos, bijlage III behorende bij rapport MT900-14/mome/164 d.d. 10 januari 2012

74 In afbeelding III.1 wordt de bodemopbouw in een zuidwest-noordoost doorsnede geschematiseerd op basis van de geohydrologische eigenschappen; hierbij geldt dat er onderscheid wordt gemaakt tussen watervoerende lagen en slecht doorlatende lagen. De geohydrologische basis is in deze afbeelding niet weergegeven. De historische benamingen voor de slecht doorlatende lagen (Tegelenklei, Venlo-klei) en de watervoerende pakket ten (Tegelengrind, Zanden van Venlo) worden sinds 2003 niet meer toegepast. De oude benamingen zijn hier nog vermeld, daar in alle oudere rapporten, o.a. bodemsaneringrapporten, de nieuwe benaming niet voorkomt. Afbeelding III.1. Geohydrologische doorsnede zuidwest-noordoost REGIS Limburg II.1 Witteveen+Bos, bijlage III behorende bij rapport MT900-14/mome/164 d.d. 10 januari 2012