Provincie Limburg Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal

Transcriptie

1 Powered by TCPDF ( Provincie Limburg Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal

2

3

4

5 INHOUDSOPGAVE blz. 1. INLEIDING Aanleiding Doelstellingen Uitgangspunten Werkwijze Leeswijzer 3 2. BELEID EN REGELGEVING Inleiding Het gebiedsdossier binnen het wettelijk kader Overzicht beleid en regelgeving Het grondwaterbeschermingsbeleid van de provincie Limburg Het beschermingsbeleid van WML Beleid van het Waterschap Roer en Overmaas Bodembeschermingsgebied Mergelland Beleid van de gemeente(n) Algemeen Gemeentelijk beleid KENMERKEN WINNING Locatie en diepte winning Vergunde situatie en voorzieningsgebied Waterwingebied Type winning Waterbehandeling Toekomstplannen van WML ONDERGROND, HYDROGEOLOGISCH SYSTEEM EN HUIDIGE GRONDWATERKWALITEIT Beschrijving bodemopbouw Kwetsbaarheid Microbiologische kwetsbaarheid Fysische kwetsbaarheid Chemische kwetsbaarheid Beoordelingsmethodiek van de huidige toestand grondwaterkwaliteit Kwaliteitsontwikkeling door de tijd Inleiding Chemie Microbiologie OMGEVING VAN DE WINNING Inleiding Landgebruik in de omgeving Landgebruik in het waterwingebied Landgebruik in het grondwaterbeschermingsgebied Bescherming grondwaterkwaliteit in bestemmingsplannen Ruimtelijke ontwikkelingen Inrichtingen Wegen en infrastructuur Ontgrondingen Oppervlaktewater en regenwaterbuffers 24

6 5.9. Benzinestations Verontreinigingen Algemeen Bodemloket Actuele informatie Stortplaatsen Overige functies in de ondergrond MOGELIJKE KNELPUNTEN EN RISICO S Activiteiten en inrichtingen Bestaande knelpunten Bestaande risico s MAATREGELEN Oplossingsrichtingen Bestemmen Inrichten Beheer Formulering van maatregelen Prioriteit en trekker SAMENVATTENDE CONCLUSIES EN VERVOLG CONTACTPERSONEN EN GEBRUIKTE LITERATUUR Contactpersonen Gebruikte literatuur 47 laatste bladzijde 47 BIJLAGEN aantal blz. I Beschrijving beleid en regelgeving 4 II Debietontwikkeling door de tijd 1 III Geologie en hydrogeologie 3 IV Kwaliteitsgegevens 2 V Overzicht van output bodemloket 3

7 1. INLEIDING 1.1. Aanleiding Ter ondersteuning van het beschermingsbeleid en ter invulling van een deel van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) is geadviseerd gebiedsdossiers op te stellen. De KRW is in 2000 van kracht geworden en heeft als doel de kwaliteit van oppervlakte- en grondwater te beschermen en te verbeteren. De uitvoering van de KRW is een overheidstaak en is voor wat betreft het grondwater bestemd voor menselijke consumptie gedelegeerd aan de provincies. De overheid is tevens verantwoordelijk voor de drinkwatervoorziening, drinkwaterbedrijven zijn verantwoordelijk voor de uitvoering daarvan. Het hierboven genoemde gebiedsdossier moet uiteindelijk een set van maatregelen bevatten die gezamenlijk de KRWdoelstelling (afname zuivering, trendomkering kwaliteit) moeten realiseren. Door het RIVM is in 2007 een handreiking opgesteld voor de uitwerking van de gebiedsdossiers (Gebiedsdossiers voor drinkwaterbronnen; uitwerking van risico's en ontwikkeling van maatregelen, RIVM, 2007). In 2010 is deze handreiking bijgewerkt op basis van de ervaringen die provincies, waterbeheerders, gemeenten en drinkwaterbedrijven in de tussentijd hebben opgedaan (Evaluatie en actualisatie protocol gebiedsdossiers, RIVM, 2010). Het gebiedsdossier wordt als volgt gedefinieerd: In een gebiedsdossier wordt door de betrokken partijen informatie verzameld die van belang is voor de waterkwaliteit ter plaatse van de drinkwaterwinning voor de openbare drinkwatervoorziening. Op basis van deze informatie worden mogelijke beschermingsmaatregelen, gericht op preventie en risicobeheersing, ontwikkeld en in het dossier opgenomen. Vervolgens nemen de betrokken partijen - uitgaande van het gebiedsdossier - een besluit over de daadwerkelijk uit te voeren maatregelen. Door alle bij drinkwaterbereiding betrokken partijen (provincies, gemeenten, waterschappen, drinkwaterbedrijven, RWS, VROM en RIVM) zijn nadere afspraken gemaakt ten aanzien van de gebiedsdossiers. Deze afspraken zijn vastgelegd in het document: Afspraken invoering gebiedsdossiers waterwinning voor de openbare drinkwatervoorziening (Ministerie van VROM, juni 2010). De belangrijkste afspraken die zijn gemaakt betreffen de reikwijdte (geen nieuwe juridische bevoegdheid of instrumenten), de regie (provincies nemen initiatief), uniformiteit en tijdpad (voor 2012 kwetsbare winningen) Doelstellingen Het doel van het gebiedsdossier is om inzicht te geven in de risico s en kansen voor de kwaliteit van het gewonnen grondwater. Op basis daarvan kan worden bepaald of aanvullende beschermingsmaatregelen noodzakelijk zijn. Het gebiedsdossier vormt een aanvulling op het bestaande beschermingsbeleid zoals opgenomen in het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL). Het gebiedsdossier moet worden gezien als een procesdocument en heeft de volgende functies: - als communicatiemiddel om verschillende partijen inzicht te geven in de factoren die van belang zijn voor de kwaliteit van het onttrokken water en het geproduceerde drinkwater; - bij het ontwikkelen van effectieve maatregelen voor het bereiken van de KRWdoelstellingen voor wat betreft de bronnen voor drinkwaterbereiding; - als toetsingskader voor de drinkwaterfunctie bij de ontwikkeling van ruimtelijke plannen en vergunningverlening; Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal 1

8 - bij de ontwikkeling van waterveiligheidsplannen door waterbedrijven voor het onderdeel bronnen Uitgangspunten Het gebiedsdossier moet zorgen voor een gemeenschappelijk inzicht in de factoren en mogelijke maatregelen die van belang zijn voor de kwaliteit van het onttrokken grondwater. Uitgangspunt bij het opstellen van het gebiedsdossier is dat dit is gebaseerd op de informatie zoals deze nu bekend en voorhanden is. Aanvullend onderzoek wordt in het kader van het gebiedsdossier niet uitgevoerd. Wel kan het gebiedsdossier attenderen op mogelijke kennisleemten. Het opvullen van deze kennisleemten kan als maatregel in het gebiedsdossier opgenomen worden. Het gebiedsdossier dat nu voorligt bevat de momenteel vergunde hoeveelheden en informatie over het huidige landgebruik in het grondwaterbeschermingsgebied. Wijzigingen in het vergunde onttrekkingsdebiet of wijzigingen in landgebruik kunnen aanleiding zijn tot herziening van dit gebiedsdossier. In die zin is dit gebiedsdossier een dynamisch document dat regelmatig op actualiteit getoetst zal moeten worden. In relatie tot beveiliging van terrorismegevoelige objecten is drinkwater aangemerkt als vitale infrastructuur. Door de Nationaal Coördinator Terrorisme Bestrijding is een leidraad opgesteld voor het gebruik van dergelijke informatie. In overleg met WML is deze leidraad in dit project toegepast. Dat betekent dat gevoelige informatie wel gebruikt is in het project, maar niet in detail in dit rapport wordt beschreven. Voor het opstellen van dit gebiedsdossier is het protocol van het RIVM (RIVM, 2010) zoveel als mogelijk gevolgd ten aanzien van de gevraagde inhoud en uitwerking. Wel is in de projectgroep besloten om een eigen indeling van het document te hanteren Werkwijze Dit gebiedsdossier is opgesteld in samenwerking met de provincie Limburg en Waterleiding Maatschappij Limburg (WML). Samen met Witteveen+Bos vormen zij het projectteam voor het opstellen van de gebiedsdossiers van de winningen, weergegeven in tabel 1.1. Tabel 1.1. Winningen waarvoor gebiedsdossiers worden opgesteld betreft Freatische winningen Niet-freatische winningen winning IJzeren-Kuilen De Tombe Heer-Vroendaal De Dommel Roodborn Craubeek Bergen Mookerheide Beegden Geulle Waterval Schinveld Groote Heide Californië Grubbenvorst Hanik 2 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal

9 betreft Diepe winningen Gecombineerde winningen winning Breehei Heel Roosteren Susteren Hoogveld Pey Herten Asselt Hunsel Ospel Heel freatisch en oppervlaktewater Roosteren oevergrondwater Per winning is een projectgroep geformeerd, waaraan naast de provincie en WML de betreffende gemeenten, waterschappen en - in een aantal dossiers Rijkswaterstaat - hebben deelgenomen. Voor het opstellen van de gebiedsdossiers zijn de volgende werkstappen doorlopen: - allereerst is een feitendossier per winning opgesteld. Dit feitendossier is beschreven in de hoofdstukken 3 tot en met 5; - dit feitendossier is besproken met het projectteam, op basis waarvan een knelpuntenanalyse is uitgevoerd; - daarna zijn, op basis van de resultaten van de knelpuntenanalyse, per winning maatregelen gedefinieerd. Dit voorstel is besproken met de projectgroep; - op basis van de beschreven maatregelen en de resultaten van het overleg in de projectgroep zal voor elk gebiedsdossier een uitvoeringsprogramma worden geschreven. Dit uitvoeringsprogramma bevat een lijst van maatregelen waarin is opgenomen, een beschrijving van de maatregel; trekker; uitvoeringstermijn; betrokken actoren; financiering; - op basis van de voorgaande werkstappen is het concepteindrapport met de projectgroep besproken. Na verwerking van de gemaakte opmerkingen is het definitieve rapport opgesteld Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt een toelichting gegeven op het relevante beleidskader met betrekking tot drinkwater en grondwaterbescherming. De hoofdstukken 3 tot en met 5 vormen het feitendossier waarin achtereenvolgens de kenmerken van de winning, de omgeving, de ondergrond en het hydrogeologisch systeem beschreven worden. Bedreigingen en knelpunten die hieruit naar voren komen worden beschreven in hoofdstuk 6. In hoofdstuk 7 worden de maatregelen beschreven. Het rapport wordt afgesloten met conclusies in hoofdstuk 8. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal 3

10 4 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal

11 2. BELEID EN REGELGEVING 2.1. Inleiding Zoals beschreven in hoofdstuk 1 is de uitvoering van de KRW een overheidstaak en is deze voor wat betreft het grondwater bestemd voor menselijke consumptie gedelegeerd aan de provincies. In deze hoedanigheid is de provincie verantwoordelijk voor het opstellen van de gebiedsdossiers. Het opstellen van de dossiers zelf gebeurt in nauwe samenwerking met partijen die directe invloed kunnen uitoefenen op de bescherming van de grondwaterkwaliteit. De volgende partijen worden betrokken: - provincie; - WML; - het waterschap; - gemeenten; - Rijkswaterstaat (bij oppervlaktewater- en oever infiltratie winning). Om een overzicht te geven van het beleid van deze partijen en het kader waarbinnen de dossiers worden opgesteld zijn in dit hoofdstuk de volgende punten beschreven: - het gebiedsdossier binnen het wettelijk kader; - overzicht van beleid en regelgeving; - provinciaal beleid; - beleid van WML; - beleid van het waterschap. - beleid van gemeenten binnen het grondwaterbeschermingsgebied Het gebiedsdossier binnen het wettelijk kader Als onderdeel van de uitvoering van de KRW stelt de provincie de gebiedsdossiers op. Het opstellen van de gebiedsdossiers is een bestuurlijke afspraak. Ze zijn een ondersteunend instrument naast de bestaande beleidsinstrumenten. Er is hiervoor gekozen omdat zo de zekerheid wordt gecreëerd dat het gebiedsdossier voor een winning aanwezig is en dat alle noodzakelijke onderwerpen en gegevens hierin zijn uitgewerkt. Het gebiedsdossier blijft echter een ondersteunend instrument, omdat het niet in de plaats komt van bestaande beleidsinstrumenten (afbeelding 2.1). Het gebiedsdossier is voor bijvoorbeeld gemeenten en waterbeheerders een nuttig instrument om een gewogen besluit te nemen. In theorie zijn deze partijen niet verplicht om het gebiedsdossier in de afweging te gebruiken, maar alleen op grond van een goede motivering kunnen zij dit naast zich neerleggen. De maatregelen die in het gebiedsdossier zijn opgenomen zijn voorgestelde maatregelen, bedoeld als input voor de planvorming met de verschillende betrokken partijen. Besluitvorming over maatregelen vindt plaats bij de uiteindelijk verantwoordelijke partij. Dit is conform de werkwijze van de RBO s (Regionaal Bestuurlijk Overleg). Dit overleg, onder regie van de provincie, is ingesteld ten behoeve van de uitvoering van de Nederlandse wateropgave (KRW en Ruimte voor Water). Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal 5

12 Afbeelding 2.1. Schematisch overzicht van het gebiedsdossier binnen het wettelijk kader Activiteiten om grondwaterkwaliteit te beschermen Ordenen & inrichten Beheren Europese Unie Nederlandse Overheid Kaderrichtlijn Water (KRW) Actoren Instrumenten Belanghebbende Provincie Provinciaal omgevingsplan Omgevingsverordening Limburg Gemeenten Provincie Bestemmingsplan Structuurvisie Gemeentelijk waterplan Gemeentelijk rioleringsplan Handhaven Meten Vergunningen Ontheffingen Gebiedsdossier WML Handhaven Gemeenten WABO- en Wm-vergunningen Bodemkwaliteitskaart Rijkswaterstaat Beheerplan Rijkswateren Vergunning en Handhaving Waterschap Waterbeheerplan Keur Vergunning en Handhaving 2.3. Overzicht beleid en regelgeving In bijlage I is een overzicht opgenomen van relevante wetten en regels enerzijds en richtlijnen en beleid anderzijds. Samen vormen zij het kader waarbinnen de verschillende actoren (het beleid voor) de kwaliteit van drinkwaterwinningen kunnen bepalen. Het kader wordt op hoofdlijnen bepaald door de Nederlandse wetgeving. Europese richtlijnen, waaraan alle lidstaten dienen te voldoen, zijn hierin overgenomen. Door een onderscheid te maken tussen wetten en regels enerzijds en richtlijnen en beleid anderzijds wordt de betrokken actoren inzicht gegeven in verschillende wijzen, waarop zij de grondwaterkwaliteit kunnen beïnvloeden. Voor de uitvoering van wetten en regels (bijvoorbeeld door een systeem van vergunningen en handhaving) zijn zij gebonden aan wat 6 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal

13 deze wetten en regels voorschrijven. Van belang is dat de verschillende wetten en regels dan niet tot tegenstrijdigheden in de uitvoering leiden. Binnen de wettelijke kaders wordt de betrokken actoren echter ook een mate van beleidsvrijheid geboden, die zij in kunnen vullen met (beleids)plannen. De verschillende planstelsels bieden de mogelijkheid om de eerder genoemde tegenstrijdigheden te voorkomen, maar ook om prioriteiten te stellen, bijvoorbeeld met betrekking tot de winning van drinkwater. Door onderling overleg bij de totstandkoming kunnen de betrokken actoren elkaars plannen beïnvloeden Het grondwaterbeschermingsbeleid van de provincie Limburg Afbeelding 2.2. Activiteiten aan maaiveld (RIVM, 2010) Toelichting: Activiteiten aan maaiveld kunnen een risico vormen voor de kwaliteit van het gewonnen grondwater, oevergrondwater en oppervlaktewater waardoor beschermingsbeleid noodzakelijk is Het beleid van de provincie is opgenomen in het Provinciaal Waterplan Limburg en maakt onderdeel uit van het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL). Aandachtspunten in het Provinciaal Waterplan Limburg zijn ruimtelijke ontwikkelingen die bedreigend zijn voor de drinkwaterwinning: stijgende nitraatconcentraties in freatische winningen in het heuvelland, aanwezigheid van bestrijdingsmiddelen en andere microverontreinigingen in het grondwater, risico s van warmte koude opslagsystemen en de aanwezigheid van historisch verontreinigingen in grondwaterbeschermingsgebieden. Bij de kalksteenwinningen, de freatische winningen en de oevergrondwaterwinningen richt de provincie zich op groene bescherming door het stimuleren van activiteiten die in overeenstemming zijn met de bescherming van de grondwaterkwaliteit, zoals uitbreiding van natuur, bosaanplant, extensieve recreatie en extensieve of biologische landbouw. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal 7

14 In de gebieden waar het grondwater van nature beschermd is tegen verontreinigingen vanaf maaiveld doordat het diep gelegen watervoerende pakket wordt afgedekt met slecht doorlatende kleilagen, worden deze kleilagen beschermd (geologische bescherming). Ter bescherming van de (grond)waterkwaliteit ten behoeve van de openbare drinkwatervoorziening heeft de provincie op grond van de Wet Milieubeheer de bevoegdheid om beschermingsgebieden (waterwingebieden, grondwaterbeschermingsgebieden, boringsvrije zone) aan te wijzen. De bescherming in deze gebieden is erop gericht dat de kwaliteit van het grondwater zodanig is en blijft dat het middels eenvoudige zuivering geschikt is voor de openbare drinkwatervoorziening. De exacte begrenzing van deze beschermingsgebieden, als ook de bijbehorende regels, zijn opgenomen in de Omgevingsverordening Limburg. Omgevingsverordening Limburg Een belangrijk onderdeel van het grondwaterbeschermingsbeleid van de provincie is het aanwijzen van beschermingszones. Deze beschermingszones worden vastgelegd in de Omgevingsverordening Limburg en kunnen bestaan uit: - het waterwingebied: dit is het gebied waar het grondwater binnen 60 dagen de winputten bereikt; - het grondwaterbeschermingsgebied: dit is het gebied waar het grondwater binnen 25 jaar de winputten bereikt of het gehele intrekgebied voor de freatische kalksteenwinningen; - een boringsvrije zone: er zijn winningen waarbij (een deel van) de winputten zich onder een slechtdoorlatende kleilaag bevinden, zoals in de Roerdalslenk. In deze kleilagen is maar beperkt grondwaterstroming mogelijk, waardoor er een beschermende werking van uit gaat. Om deze beschermende werking in stand te houden wordt een boringsvrije zone ingesteld, hetgeen betekent dat er in deze zone alleen boringen die aan speciale voorwaarden voldoen, geplaatst mogen worden. Het doel van deze zone is het beschermen van de slechtdoorlatende kleilaag. De regels in de Omgevingsverordening Limburg hebben betrekking op activiteiten aan maaiveld (bouwwerken, schadelijke stoffen, begraafplaatsen, wegen, lozingen, energiesystemen) en bepaalde inrichtingen die verboden zijn of waar aanvullende eisen worden gesteld aan de opslag van schadelijke stoffen Het beschermingsbeleid van WML Het beschermingsbeleid van WML is gericht op het beschermen van de bronnen (winputten) en het borgen van de waterkwaliteit. WML draagt bij aan de bescherming door onttrekkingsputten en waarnemingsputten zo af te werken dat stoffen vanaf het maaiveld het grondwater niet kunnen bedreigen. Daarnaast probeert WML het waterwingebied in eigendom te hebben. Daardoor kan WML direct het beheer van die gebieden beïnvloeden. WML voert samen met de provincie het project Duurzaam Schoon Grondwater uit. Hierbij wordt in samenwerking met landbouwers het gebruik van bestrijdingsmiddelen en meststoffen gereduceerd. WML steekt veel tijd in het volgen van ruimtelijke ontwikkelingen, neemt deel aan gebiedsontwikkeling en volgt actief het opstellen van bestemmingsplannen. Dit om de belangen van WML voor een goede grondstof voor de drinkwatervoorziening onder de aandacht te brengen. Activiteiten van derden worden beoordeeld op risico s voor de grondstof. Ook monitort WML de grondwaterkwaliteit in de waterwin- en grondwaterbeschermingsgebieden en wordt ondersteuning geleverd bij het saneren van bodem- en grondwaterverontreinigingen die een grondwaterwinning bedreigen. Andere actieprogramma s die lopen om 8 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal

15 de grondwater kwaliteit te beschermen zijn bijvoorbeeld het actieprogramma diffuse bronnen of het programma onkruidbestrijding zonder bestrijdingsmiddelen. De maatregelen die WML neemt, zijn uitgewerkt in het strategisch beleid van WML Beleid van het Waterschap Roer en Overmaas De winning ligt binnen de grenzen van het Waterschap Roer en Overmaas. Dit waterschap is als integraal waterbeheerder in Zuid- en Midden-Limburg belast met beheer van het totale watersysteem in het werkgebied. Dit houdt in de zorg voor zowel de kwaliteit als de kwantiteit van de oppervlaktewateren. Het beheer van de rioolwaterzuiveringsinstallaties met de bijbehorende infrastructuur wordt in opdracht van het waterschap uitgevoerd door het Waterschapsbedrijf Limburg via een gemeenschappelijke regeling met het Waterschap Peel en Maasvallei. Het beleid van het waterschap staat beschreven in het Waterbeheersplan Waterschap Roer en Overmaas , dit is het centrale beleidsplan van het waterschap. De kwaliteit van oppervlaktewater kan de kwaliteit van oppervlaktegrondwater beïnvloeden. In het geval van deze winning, zijn een aantal oppervlaktewaterlichamen aanwezig, deze worden besproken in hoofdstuk 5. Het waterschap legt regenwaterbuffers aan om afstromend regenwater te bufferen en zo in laag gelegen gebieden water- en modderoverlast te voorkomen. Deze buffers worden meestal aangelegd in landelijk gebied waar afstromend hemelwater van landbouwgronden wordt opgevangen. Dit water kan daarom bestrijdingsmiddelen en nitraten bevatten. Soms zijn deze landelijk gelegen buffers met stedelijk(dorps) water gecombineerd, deze gecombineerde regenwaterbuffers komen voor in dorpen waar landelijk water en rioolwater samen wordt gebufferd. Het rioolwater is afkomstig van riooloverstorten. Omdat er in steden weinig ruimte is worden buffers niet vaak in stedelijk gebied toegepast, als er een stedelijke buffer wordt aangelegd komt hierop vaak een riooloverstort uit. Door de regenwaterbuffers te voorzien van een ondoorlatende basis wordt de grondwaterkwaliteit beschermd tegen infiltrerend, mogelijk vervuild, oppervlaktewater Bodembeschermingsgebied Mergelland In de Omgevingsverordening Limburg wordt naast de categorieën waterwingebieden en grondwaterbeschermingsgebieden ook het bodembeschermingsgebied Mergelland onderscheiden. Het gehele mergelland is als bodembeschermingsgebied aangewezen omdat in dit gebied een bijzonder beschermingsniveau moet worden gerealiseerd. Hiermee worden abiotische; biotische en cultuurhistorische waarden beschermd. Deze hebben als kenmerk dat ze een bijzondere samenhang met de bodem bezitten. Een deel van het grondwaterbeschermingsgebied Heer-Vroendaal ligt in dit bodem beschermingsgebied. Hoe dit gebied wordt beschermd is vastgelegd in de Omgevingsverordening Limburg. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal 9

16 2.8. Beleid van de gemeente(n) Algemeen Huidig en historisch bovengronds ruimtegebruik kunnen een bedreiging vormen voor de grondwaterkwaliteit. Huidig ruimtegebruik is vastgelegd in bestemmingsplannen en in deze bestemmingsplannen dient het grondwaterbeschermingsgebied te zijn opgenomen met de beperkingen zoals vastgelegd in de OvL. Historisch ruimtegebruik kan de grondwaterkwaliteit nu nog beïnvloeden door de aanwezigheid van bodem en of grondwaterverontreinigingen. Bij een geval van bodemverontreiniging is de gemeente de eerste verantwoordelijke en afhankelijk van de aard van de verontreiniging verschuift de verantwoordelijkheid naar de provincie. Bij mobiele grondwaterverontreinigingen wordt de provincie bevoegd gezag. Deze taak wordt uitgevoerd onder de wet bodembescherming waarin regels voor sanering van gevallen van bodem- en grondwaterverontreiniging zijn opgesteld Gemeentelijk beleid Het grondwaterbeschermingsgebied van de winning Heer-Vroendaal ligt binnen de gemeentegrenzen van de gemeenten Maastricht, Eijsden-Margraten en Gulpen-Wittem. Huidig en historisch bovengronds ruimtegebruik kunnen een bedreiging vormen voor de grondwaterkwaliteit. Huidig ruimtegebruik is vastgelegd in bestemmingsplannen en in deze bestemmingsplannen dient het grondwaterbeschermingsgebied te zijn opgenomen met de beperkingen zoals vastgelegd in de OVL. Historisch ruimtegebruik kan de grondwaterkwaliteit nu nog beïnvloeden door de aanwezigheid van bodem en of grondwaterverontreinigingen. Bij een geval van bodemverontreiniging is de gemeente de eerste verantwoordelijke en afhankelijk van de aard van de verontreiniging verschuift de verantwoordelijkheid naar de provincie. Bij mobiele grondwaterverontreinigingen wordt de provincie bevoegd gezag. Deze taak wordt uitgevoerd onder de wet bodembescherming waarin regels voor sanering van gevallen van bodem- en grondwaterverontreiniging zijn opgesteld. Op het moment dat dit dossier werd opgesteld werd er door de gemeenten uit het Heuvelland/Mergelland (Eijsden-Margraten, Meerssen en Valkenburg) gewerkt aan het vaststellen van een nieuwe bodemkwaliteitskaart. Het is wellicht mogelijk om bepaalde aspecten die belangrijk zijn voor de bescherming van de grondwaterkwaliteit mee te nemen bij het vaststellen van deze kaart. Hierbij kan aan bijvoorbeeld wegen die in het grondwaterbeschermingsgebied liggen de functieklasse schoon worden toegekend. Op die manier kan er in de toekomst geen vervuilde grond worden toegepast voor onderhoud van de wegen binnen het grondwaterbeschermingsgebied. 10 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal

17 3. KENMERKEN WINNING Op basis van de aangeleverde gegevens van alle betrokken instanties (WML, de provincie Limburg, gemeenten en waterschap) worden de belangrijkste kenmerken van de winning Heer-Vroendaal in dit hoofdstuk besproken Locatie en diepte winning De winning Heer-Vroendaal ligt tegen de oostgrens van de gemeente Maastricht (zie afbeelding 3.1). Het waterwingebied is verdeeld in twee gedeelten, deze liggen in de gemeente Maastricht en de gemeente Margraten. Het grondwaterbeschermingsgebied begint in de gemeente Maastricht, doorkruist de gehele gemeente Margraten van west naar oost en ligt voor een klein deel in de gemeente Gulpen-Wittem. Binnen de grenzen van het oostelijk deel van het waterwingebied ligt een deel van het Natura2000-gebied Savelsbos. Afbeelding 3.1. Geografische ligging winning Bij pompstation Heer-Vroendaal wordt grondwater onttrokken uit het eerste watervoerend pakket tussen 56,75 m+nap en 23,26 m-nap Vergunde situatie en voorzieningsgebied De vergunde hoeveelheid grondwater voor winplaats Heer-Vroendaal bedraagt 4,7 mln m 3 /jaar. Een overzicht van de debietontwikkeling door de tijd is opgenomen in bijlage II. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal 11

18 3.3. Waterwingebied Het waterwingebied is weergegeven in afbeelding 3.1. Van het 190 ha grote waterwingebied heeft WML 35 % in eigendom voor de bedrijfsvoering en ter bescherming van de grondstof Type winning De winning Heer-Vroendaal is een freatische winning; het grondwater wordt uit het eerste watervoerend pakket onttrokken Waterbehandeling Het grondwater dat wordt opgepompt op de winning Heer-Vroendaal wordt behandeld op Onthardingsproductiebedrijf (OPB) IJzeren-Kuilen. Op dit productiebedrijf wordt eveneens het opgepompte grondwater van de pompstations IJzeren-Kuilen, Geulle, De Tombe en Waterval behandeld. In deze paragraaf beschrijven we de stappen die doorlopen worden bij de behandeling van het water op OPB IJzeren-Kuilen. Het water van de 5 pompstations komt in het OPB samen voordat de behandeling start. Vooraleer het water samen komt vindt er geen behandeling van het water van winning Heer-Vroendaal plaats. Als eerste stap wordt het water in OPB IJzeren-Kuilen over een beluchtingscascade geleid. Vanuit de beluchtingscascade komt het water in de ruwwaterkelder terecht. Door de beluchting nemen de methaan- en koolstofdioxidegehaltes in het water af en neemt het zuurstofgehalte in het water toe. Vanuit de ruwwaterkelder wordt het water naar een reactor gepompt, waar het onthard wordt. Hiertoe worden aan de reactor kalkmelk (calciumhydroxide) en entzand toegevoegd. Na de reactie wordt de kalk als heel fijn calciumcarbonaat (zogenaamde pellets) uit de reactor verwijderd. Aan het water dat uit de reactor komt wordt koolstofdioxide toegevoegd voor de correctie van de ph. Vervolgens gaat het water over een mengcascade. In de volgende stap wordt het water nagefilterd zodat het fijne calciumcarbonaat dat nog in het water zit afgevangen wordt. Deze nafiltering wordt ook carry over filtering genoemd. Er vindt geen verwijdering van ijzer, mangaan en ammonium plaats. De gehaltes van deze parameters in het opgepompte grondwater zijn dermate laag dat verwijdering niet nodig is. Voordat het water gedistribueerd wordt, wordt het verzameld in de reinwaterkelder. Deze kelder is een verzamelkelder, er vindt geen behandeling van het water meer plaats Toekomstplannen van WML WML heeft op dit moment geen plannen voor de winning Heer-Vroendaal behalve de winning voort te zetten op dezelfde manier zoals dat nu plaatsvindt. 12 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal

19 4. ONDERGROND, HYDROGEOLOGISCH SYSTEEM EN HUIDIGE GRONDWATERKWA- LITEIT 4.1. Beschrijving bodemopbouw Uitgebreide informatie over de geologie inclusief geologische doorsnede is opgenomen in bijlage III. Onderstaande beschrijving en tabel 4.1 geeft een samenvatting van deze informatie weer. Het grondwaterbeschermingsgebied wordt voor een groot deel bedekt door een lösspakket, het Laagpakket van Schimmert, dat volgens de nieuwe stratigrafische indeling van TNO tot de Formatie van Boxtel wordt gerekend. De pleistocene lemige deklaag kan in dikte oplopen tot meer dan 10 meter [ref. 3.]. Langs de rand van de hoogten is de dikte doorgaans geringer. Aan de voet van de hellingen en in de dalen kan de deklaagdikte door verspoeling weer sterk oplopen, maar exacte informatie is hier door gebrek aan boringen moeilijk te geven. Onder de deklaag is op de hogere delen van het gebied een grindrijke Maasafzetting uit het Pleistoceen te vinden. In dolines (instortingsgaten door oplossing van de kalksteen) kan tot grotere diepte een mengsel van leem en grind worden gevonden. In het zuidoostelijk deel van het grondwaterbeschermingsgebied ligt onder de pleistocene afzettingen van leem en grind een restant van de fijnzandige, slibhoudende Formatie van Tongeren, het Laagpakket van Klimmen. De basis hiervan helt naar het noorden tot noordwesten, maar ligt zo hoog dat deze resten alleen op de hogere delen van het gebied zijn aan te treffen. Op grotere diepte ligt in het gebied een dun restant van de Formatie van Maastricht voordat de kalksteen van de Formatie van Gulpen wordt aangesneden. Deze zijn bovenin goed doorlatend door de intensieve gespletenheid, maar naar de diepte snel minder doorlatend door het ontbreken van deze gespletenheid. Onder het kalksteenpakket bevindt zich de geohydrologische basis, bestaande uit de fijnzandige Formaties van Vaals en Aken. Tabel 4.1 is opgesteld met behulp van het digitaal geologisch model en geohydrologisch model voor Limburg II.1 uit REGIS (TNO). De diepteligging van de verschillende formaties is in afbeelding III.1 (bijlage III) af te lezen. De geohydrologische basis is in deze afbeelding niet weergegeven. Tabel 4.1. Bodemopbouw lithologie formatie geohydrologie leem Boxtel matig doorlatende deklaag grind met zandig leem Beegden wvp1a kalksteen Maastricht wvp2a kalksteen Gulpen wvp2a zand, fijn, kleihoudend Vaals geohydrologische basis 4.2. Kwetsbaarheid Bij de kwetsbaarheid van een winning wordt onderscheid gemaakt tussen drie vormen van kwetsbaarheid, namelijk microbiologische, fysische en chemische kwetsbaarheid. Onder- Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal 13

20 staand worden deze drie vormen van kwetsbaarheid voor de winning Heer-Vroendaal beschreven Microbiologische kwetsbaarheid De microbiologische kwetsbaarheid is door WML onderzocht en beschreven in de rapportage Kwetsbaarheidsanalyse grondwaterwinplaatsen WML (maart 2007). Deze analyse geeft aan dat de winning Heer-Vroendaal microbiologisch als niet kwetsbare winning is beoordeeld Fysische kwetsbaarheid Zoals in hoofdstuk 3 is vermeld, wordt op de winning Heer-Vroendaal grondwater gewonnen uit watervoerend pakket 2A (Formatie van Maastricht en Gulpen, zie afbeelding 4.1). Deze formaties worden bedekt door een löss pakket dat varieert in dikte. Dit löss pakket biedt enige bescherming tegen invloed van activiteiten aan maaiveld. De aanwezigheid van één of meer scheidende lagen en de hydraulische weerstand van deze lagen zijn een maat voor de fysische kwetsbaarheid van de winning. De dikte van de löss laag is niet overal constant en de bescherming die deze laag bied varieert daarom ook. Plaatselijk is de laag helemaal niet aanwezig daarom wordt de winning als fysisch kwetsbaar omschreven Chemische kwetsbaarheid De chemische kwetsbaarheid van een watervoerend pakket wordt bepaald door de aanwezigheid van klei- en veenlaagjes, organisch materiaal en mogelijk reactieve stoffen. Op basis van boorgegevens uit DINO-loket blijkt dat in het watervoerende pakket weinig organisch materiaal aanwezig is en weinig klei voorkomt. Dit geeft aan dat het grondwater weinig bescherming ondervindt tegen verontreinigingen, omdat er weinig retardatie en weinig afbraak van verontreinigingen kan plaatsvinden in het watervoerende pakket zelf. Zoals besproken in paragraaf 4.2 wordt de infiltratie van neerslagwater vertraagd in het onverzadigde (löss)pakket. In dit pakket bevindt zich wel organisch materiaal en klei en hier kan wel afbraak en retardatie plaatsvinden Beoordelingsmethodiek van de huidige toestand grondwaterkwaliteit Voor de beoordeling van de huidige toestand van de grondwaterkwaliteit wordt de toetsingsmethodiek door de provincie toegepast zoals beschreven in de KRW Kwaliteitsontwikkeling door de tijd Inleiding In bijlage IV is een gedetailleerde beschrijving gegeven van de ontwikkeling van de grondwaterkwaliteit, deze is afkomstig uit het rapport Evaluatie Bewaking Grondstofkwaliteit medio 2008 tot medio 2010 (WML, 2010). In onderstaande paragrafen is deze beschrijving in tabellen samengevat. Er is voor gekozen om alleen die stoffen op te nemen die een externe herkomst hebben en die recentelijk zijn aangetroffen of stoffen die structureel worden aangetroffen. 14 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal

21 4.5. Chemie Voor de beschrijving van de microbiologie is gebruik gemaakt van de rapportage Kwetsbaarheidsanalyse grondwaterwinplaatsen WML - inventarisatie (WML, 2007). Het ruwwater van puttenveld IJzeren-Kuilen wordt gemengd met ruwwater afkomstig van PS Geulle en PS Heer en reinwater afkomstig van PS Waterval, en als zodanig verder behandeld op OPB IJzeren-Kuilen. Sinds 2001 wordt het ruwwater van Heer niet meer apart gemeten. In onderstaande tabel zijn de chemische stoffen die in het puttenveld zijn aangetroffen, weergegeven. Tabel 4.2. Chemie stof concentratie drinkwaternorm voorkomen bestrijdingsmiddelen tot 0,66 µg/l 0,5 µg/l (som) licht stijgende trend nitraat richting 50 mg/l 50 mg/l tussen 2007 en 2010 constant sulfaat toenemend 150 mg/l geringere toename dan nitraat tetra- en trihalomethanen < 0,1 µg/l - 0,19 µg/l 25 µg/l (som) geen bedreiging voor kwaliteit, geen stijgende trend nikkel 1-8 µg/l 20 µg/l aandachtspunt, ondanks Microbiologie stabiele concentraties Kalksteenwinningen hebben een verhoogde kwetsbaarheid voor microbiologie. Daar waar de kalksteen dagzoomt in bijvoorbeeld holle wegen kan oppervlaktewater tijdens momenten van verhoogde neerslag direct naar het grondwater infiltreren. Hierdoor is de reistijd naar de winputten kort en is er in theorie de mogelijkheid dat er onvoldoende tijd is voor afbraak. Echter uit de kwetsbaarheidsanalyse blijkt dat Heer-Vroendaal niet microbiologisch kwetsbaar is. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal 15

22 16 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal

23 5. OMGEVING VAN DE WINNING 5.1. Inleiding In dit hoofdstuk wordt de omgeving van de winning besproken. Om inzichtelijk te maken waar bedreigingen voor de grondwaterkwaliteit liggen is een inventarisatie van het landgebruik gemaakt. Er is gekeken naar de inrichtingen, bestaande wegen en infrastructuur, het oppervlaktewatersysteem, verontreinigingen en stortplaatsen, maar ook naar nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen in de omgeving van de winning. Daarnaast wordt in dit hoofdstuk beschreven hoe de bescherming van de grondwaterkwaliteit in het grondwaterbeschermingsgebied is gewaarborgd in de vigerende bestemmingsplannen. Afbeelding 5.1. Luchtfoto met waterwingebieden Heer-Vroendaal 5.2. Landgebruik in de omgeving Voor de inventarisatie van het landgebruik is gebruik gemaakt van een luchtfoto en het LGN6-bestand. Dit bestand is gemaakt op basis van satellietbeelden uit 2007 en Op afbeelding 5.2 is het landgebruik weergegeven Landgebruik in het waterwingebied Het grootste deel van de waterwingebieden Heer-Vroendaal bestaat uit bossen, gras- en bouwland. Op de landbouwgronden worden onder andere aardappelen, bieten, granen en overige landbouwgewassen geteeld. Daarnaast liggen er een aantal fruitkwekerijen en boomgaarden in het gebied. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal 17

24 Afbeelding 5.2. Landgebruikskaart LGN6 Cadier en Keer Eckelrade 18 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal

25 Landgebruik in het grondwaterbeschermingsgebied Het grondwaterbeschermingsgebied bestaat hoofdzakelijk uit bossen, gras- en bouwlanden. De bossen zijn beschermd als Natura2000-gebied (Savelsbos). Op de bouwlanden worden aardappelen, bieten, granen en overige landbouwgewassen verbouwd en een groot aantal percelen zijn in gebruik als weiland. Bovendien liggen er meerdere boomgaarden en fruitkwekerijen in het gebied. Daarnaast liggen binnen het grondwaterbeschermingsgebied de dorpen Cadier en Keer en Eckelrade en meerdere buurtschappen. Binnen het grondwaterbeschermingsgebied ligt ook een deel van de golfbaan het Rijk van Margraten Bescherming grondwaterkwaliteit in bestemmingsplannen In onderstaande tabel zijn de voor het grondwaterbeschermingsgebied van Bergen vigerende bestemmingsplannen weergegeven en is aangegeven, of het grondwaterbeschermingsgebied in het bestemmingsplan is opgenomen. Voor nadere informatie over deze bestemmingsplannen wordt verwezen naar de website Sinds 1 januari 2010 zijn overheden op grond van de Wet ruimtelijke ordening verplicht nieuwe ruimtelijke plannen te digitaliseren en via deze website te ontsluiten. Tabel 5.1. Bestemmingsplannen vigerend voor grondwaterbeschermingsgebied Heer-Vroendaal gemeente bestemmingsplan verbeelding regels verwijzing Margraten Buitengebied Margraten 2009 aanduiding** ja ja Margraten Kern Cadier en Keer aanduiding nee, algemene beschrijving Eijsden Buitengebied Eijsden aanduiding ja ja Margraten Eckelrade aanduiding nee, algemene beschrijving Gulpen- Wittem Buitengebied dubbelbestemming* ja ja Maastricht Terraspark / Ambyerveld samengestelde bestemming Maastricht Toelichting: De Heeg-Eyldergaard- Vroendaal Maastricht Heer achter de kerk samengestelde bestemming, grenzen niet gelijk aan OVL dubbelbestemming ja ja * (dubbel)bestemming: Met een bestemming wordt tot uitdrukking gebracht welke gebruiksdoelen of functies aan de in het plan begrepen gronden zijn toegekend. Er is sprake van een dubbelbestemming of samengestelde bestemming als op een stuk grond twee of meer onafhankelijk van elkaar voorkomende bestemmingen voorkomen, waarbij er sprake is van een rangorde tussen de dubbelbestemming en de daarmee samenvallende bestemming. Deze bestemmingen beslaan veelal een relatief groot gebied en hebben op meerdere bestemmingen betrekking. ** Aanduiding: Aanduidingen bevatten specificaties van bestemmingen en dubbelbestemmingen met betrekking tot het gebruik of het bouwen. ja ja PMV ja ja ja nee Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal 19

26 5.4. Ruimtelijke ontwikkelingen Ruimtelijke ontwikkelingen die in het grondwaterbeschermingsgebied spelen kunnen in de toekomst van invloed zijn op de kwaliteit van het grondwater. Deze ontwikkelingen kunnen knelpunten opleveren, maar ook kansen. Tegen risicovolle ontwikkelingen voor de kwaliteit van het grondwater die niet passen in het geldende bestemmingsplan, kan het drinkwaterbedrijf bezwaar aantekenen, of indien nodig in beroep treden bij de Raad van State. Het afwijzen van ruimtelijke ontwikkelingen vindt haar grondslag in de Wet ruimtelijke ordening (Wro) en in de provinciale omgevingsverordening. Afwijzing kan en moet plaatsvinden indien er geen sprake is van een goede ruimtelijke ordening. In het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL), aanvulling verstedelijking, gebiedsontwikkeling en kwaliteitsverbetering (vastgesteld d.d. 17 december 2009) is het grondwaterbeschermingsgebied Heer-Vroendaal aangegeven als een gebied voor (zie afbeelding 5.3.): - de Ecologische Hoofdstructuur (behouden, ontwikkelen en versterken); - ontwikkelingszone groen (ontwikkelen en versterken); - ruimte voor veerkrachtige watersystemen (ontwikkelen en versterken); - vitaal landelijk gebied (versterken); - plattelandskern (behouden en beperkt ontwikkelen); - stedelijke bebouwing. De gemeenten Eijsden, Margraten en Maastricht hebben binnen het waterwingebied Heer- Vroendaal geen projecten gepland die van invloed kunnen zijn op de kwaliteit van het grondwater (website gemeenten, 2011). 20 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal

27 Afbeelding 5.3. Provinciaal Omgevingsplan Limburg Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal 21

28 5.5. Inrichtingen Binnen het grondwaterbeschermingsgebied Heer-Vroendaal zijn zes inrichtingen Wet milieubeheer gelegen (website Provincie Limburg, 2011). In afbeelding 5.4. zijn de locaties van deze inrichtingen en weergegeven. Tabel 5.2. Inrichtingen naam adres plaats Remmers, M. & Zonen Rijksweg Maastricht Jeugdcentrum het Keerpunt Pater Kustersweg 8 Margraten Zwembad Grummelkes KDV Bemelerweg 21 Cadier en Keer Gemeente Margraten (Paardenstal en loods) Dorpsstraat 53 Cadier en Keer Brinkhuis H Bruisterbosch 37 Margraten N.V. Nederlandse Gasunie (Transportleiding Margraten) 5.6. Wegen en infrastructuur Margraten De N278 en verschillende andere kleinere wegen lopen door het grondwaterbeschermingsgebied. Deze wegen, waaronder de Eckelraderweg, verbinden de omliggende dorpen en steden met elkaar. Een deel van deze wegen wordt tijdens perioden van gladheid met pekel behandeld. In het grondwaterbeschermingsgebied bevinden zich ook zogenaamde hollewegen, deze worden ook wel weg-waterlopen genoemd. Tijdens gevallen van extreem hoge neerslag vormen deze wegen onderdeel van het oppervlaktewaterafvoersysteem. Op sommige plaatsen, maar zeker in waterwingebieden, vormen deze wegen een bedreiging voor de grondwaterkwaliteit omdat bij deze wegen de kalksteen dagzoomt en hier afvoerwater snel naar de winning kan stromen wat kan resulteren in microbiologische verontreiniging. In het grondwaterbeschermingsgebied liggen meerdere buisleidingen van Gasunie en Defensie Pijpleiding Organisatie (zie afbeelding 5.4). Op sommige plaatsen zijn de holle wegen opgevuld met onbekend materiaal, dit is vooral gebeurd aan het einde van de holle wegen. Volgens WML vormen deze opvullingen een bedreiging voor de grondwaterkwaliteit omdat regenwater infiltreert in het materiaal en vervolgens in de kalksteen. Omdat het materiaal waarmee de wegen zijn opgevuld onbekend is vormen deze een risico Ontgrondingen Binnen het grondwaterbeschermingsgebied Heer-Vroendaal zijn elf ontgrondingsvergunningen opgeleverd (zie afbeelding 5.4). In het gebied zijn geen actieve groeven aanwezig. 22 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal

29 Afbeelding 5.4. Inrichtingen, ontgrondingen, wegen en infrastructuur Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal 23

30 5.8. Oppervlaktewater en regenwaterbuffers Primaire watergangen en primaire regenwaterbuffers zijn weergegeven in afbeelding 5.5. Deze oppervlaktewateren kunnen een bedreiging vormen voor de grondwaterkwaliteit. Als er namelijk vanuit het oppervlaktewaterlichaam vervuild water naar het grondwater infiltreert, kan dit de grondwaterkwaliteit beïnvloeden. Afbeelding 5.5. Oppervlaktewateren en regenwaterbuffers 5.9. Benzinestations In het grondwaterbeschermingsgebied bevinden zich geen benzinestations Verontreinigingen Algemeen Voor de aanpak van bodemverontreiniging binnen de provincie Limburg zijn vier instanties bevoegd gezag op grond van de Wet bodembescherming (Wbb). Deze instanties beschikken over informatie met betrekking tot (potentieel) ernstige bodemverontreinigingen. Het betreft de provincie Limburg (hele provincie met uitzondering van grondgebied van de gemeenten Maastricht, Heerlen en Venlo) en de gemeenten Maastricht, Heerlen en Venlo (voor hun respectievelijke grondgebieden). Informatie op hoofdlijnen over potentieel ernstige bodemverontreinigingen voor het grondgebied van de provincie Limburg, met uitzondering van de gemeenten Heerlen en Venlo, is beschikbaar via de website Informatie van de gemeente Maastricht op de website wordt niet up-to-date gehouden. 24 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal

31 De informatie voor het grondgebied van de gemeente Heerlen is beschikbaar via de website van de gemeente Heerlen en voor de gemeente Maastricht kan deze (op adres/perceelsniveau) digitaal opgevraagd worden. De informatie van de gemeente Venlo is niet via een website ontsloten. Nadere detailinformatie met betrekking tot de verontreinigingssituaties is terug te vinden in de archieven van de bevoegde gezagen Wbb. Opgemerkt wordt dat enkel een indicatie geeft dat plaatselijk een verontreiniging aanwezig kan zijn. Nadere informatie over de verontreinigingen (grond, grondwater, parameters) is niet beschikbaar via bodemloket. Daarenboven is het onduidelijk in hoeverre gemeenten en provincie de informatie op bodemloket up-to-date houden. Voor een inventarisatie van (mogelijke) bodemverontreinigingen binnen het grondwaterbeschermingsgebied van winning Heer-Vroendaal is gebruik gemaakt van de informatie op Verder wordt verwezen naar enkele lopende projecten vanuit de provincie Limburg die ten tijde van het opstellen van onderhavig gebiedsdossier nog niet verwerkt konden worden Bodemloket De informatie over bodemverontreinigingen die in het waterwingebied en het grondwaterbeschermingsgebied aanwezig zijn en die op vermeld staan (geraadpleegd januari 2011), is weergegeven in afbeelding 5.6. In bodemloket worden vijf kleurcodes gehanteerd: - rood geeft het gebied waar geen gegevens beschikbaar zijn weer (niet van toepassing voor binnen het grondwaterbeschermingsgebied van onderhavige winning); - paars zijn onderzochte locaties waar geen verdere maatregelen noodzakelijk zijn; - lichtblauw zijn verdachte locaties op basis van historische activiteiten; - oranje/bruin zijn locaties waar bodemonderzoek is uitgevoerd en waarvan de uitslag reden is om vervolgacties te ondernemen; - groen geeft de locaties weer die gesaneerd zijn. De locaties waar mogelijk een verontreinigingsbron aanwezig is (oranje/bruin en lichtblauw) en waar in het verleden een verontreiniging aanwezig geweest is (groen) zijn interessant voor dit gebiedsdossier en worden samengevat in de tabel in bijlage V. De gegevens op bodemloket zijn bijgewerkt tot 5 oktober Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal 25

32 Afbeelding 5.6. Overzicht bodemverontreiniging in waterwin- en grondwaterbeschermingsgebied Heer-Vroendaal op basis van bodemloket 26 Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal

33 Actuele informatie Ten tijde van het opstellen van dit gebiedsdossier werd door de provincie Limburg gewerkt aan twee projecten met betrekking tot het inzichtelijk maken van risico s van bodemverontreinigingen binnen de provincie (met uitzondering van de gemeenten Heerlen, Maastricht en Venlo). Het gaat hierbij om volgende projecten: - bodeminformatiepilot in het kader van de ILG-bestuursovereenkomst: in het kader van de Bestuursovereenkomst Investeringsbudget Landelijk Gebied tussen het Rijk en de provincie Limburg wordt een bodeminformatiepilot uitgevoerd met als doel het bieden van geografisch inzicht in de ligging en eigenschappen van de grondwaterverontreinigingen in Limburg (met uitzondering van het grondgebied van de gemeenten Maastricht, Heerlen en Venlo). Deze pilot wordt in 2011 uitgevoerd; op basis van het resultaat van deze pilot wordt onder andere beoordeeld voor welke (grootschalige) grondwaterverontreinigingen gebiedsgericht grondwaterbeheer een zinvolle aanpak kan zijn; - genereren van een overzicht van spoedlocaties in het kader van het convenant Bodemontwikkelingsbeleid en aanpak spoedlocaties : in het convenant Bodemontwikkelingsbeleid en aanpak spoedlocaties is bepaald dat de bevoegde gezagen Wbb uiterlijk op 31 december 2015 een overzicht gereed hebben van de locaties waar sprake is van zodanige verspreidingsrisico s of ecologische risico s dat spoedige sanering noodzakelijk is (de zogenaamde spoedlocaties); voorts is bepaald dat in dat overzicht per locatie zal worden aangegeven welke (tijdelijke) maatregelen zijn genomen of voorzien. Bodemloket geeft echter enkel een indicatie dat plaatselijk een verontreiniging aanwezig kan zijn. Nadere informatie over de verontreinigingen (grond, grondwater, parameters) is niet beschikbaar via bodemloket. Daarenboven is het onduidelijk in hoeverre gemeenten en provincie de informatie op bodemloket up-to-date houden. De gemeenten Heerlen, Maastricht en Venlo zijn eveneens bezig met het opstellen van een overzicht van de spoedlocaties op hun grondgebied. Aangezien bovenstaande informatie tijdens het opstellen van dit gebiedsdossier niet voor handen was, is het niet opgenomen. Bij het maken van beleidskeuzes wordt de lezer verwezen naar de resultaten van de betreffende projecten. Bij de periodieke herziening van dit gebiedsdossier zullen de actuele inzichten in de mogelijke risico s van bodemverontreiniging voor de waterwinning en, voor zover aan de orde, de te nemen maatregelen, worden opgenomen Stortplaatsen Binnen het grondwaterbeschermingsgebied van de winning Heer-Vroendaal zijn twee voormalige stortlocaties aanwezig. Deze vallen buiten het waterwingebied (Geodataportaal provincie Limburg, 2011). De gegevens van deze stortlocaties zijn samengevat in onderstaande tabel. In afbeelding 5.7 is de ligging van de stortplaatsen weergegeven. In het kader van de Nazorg Voormalige Stortplaatsen (NaVoS) is nagegaan, of er bij deze stortlocaties sprake is van een humane spoedlocatie. Dit is bij geen enkele voormalige stortplaats het geval. Verspreidingsrisico s en/of ecologische risico s zijn hierbij niet geïnventariseerd. Dit onderzoek wordt binnenkort door de provincie Limburg opgestart. Witteveen+Bos, MT900-14/mome/156 definitief d.d. 3 januari 2012, Gebiedsdossier winning Heer-Vroendaal 27