Werken aan zorg binnen duurzaam onderwijs. Kris Van den Branden

Transcriptie

1 Werken aan zorg binnen duurzaam onderwijs Kris Van den Branden

2

3 ENERGIE

4 ENERGIE Leren Ontwikkeling Demotivatie Frustratie Spijbelgedrag Ongekwalificeerde uitstroom

5 ENERGIE leren Leren Ontwikkeling demotivatie frustratie spijbelgedrag geen diploma

6 energie leren

7 . als de energie die geïnvesteerd wordt in leren tot echte ontwikkeling leidt, dan kan die succesvolle leerervaring nieuwe sociale, emotionele en cognitieve energie voor leren losmaken. Op die manier wordt energie-voor-leren hernieuwbare energie. Het wiel blijft draaien. Als dit systematisch en regelmatig gebeurt, en voor elke individuele leerling in het onderwijssysteem, dan wordt energie-voor-leren op een duurzame manier aangewend, eerder dan uitgeput. Dan wordt onderwijs duurzaam onderwijs. Visietekst duurzaam onderwijs, p. 1 energie leren

8 Zorg op school Het voortdurende streven van een schoolteam, doorheen alle lessen en activiteiten, om ervoor te zorgen dat voor elke individuele leerling: - positieve energie voor leren wordt opgewekt, - die positieve energie in leren wordt omgezet, - zodat het energie-leren-wiel blijft draaien.

9 Positieve energie voor leren losweken Hoe? Door het bevorderen van ZINVOLLE, hedendaagse, 21 ste eeuwse competenties

10 Zinvolle competenties voor de 21 ste eeuw Leerlingen willen zinvolle leerstof! orgen.be/artikels/2010/ 12/15/zinvolle-leerstofzoekt-richting

11 Zinvolle competenties voor de 21 ste eeuw kennis doen werken

12 Zinvolle competenties voor de 21 ste eeuw hun verbeelding doen werken

13 Verbeelding doen werken

14 Zinvolle competenties voor de 21 ste eeuw sociale relaties doen werken

15 Zinvolle competenties voor de 21 ste eeuw technologie doen werken

16 Zinvolle competenties voor de 21 ste eeuw verandering doen werken

17 Zinvolle competenties voor de 21 ste eeuw hun leer-kracht doen werken

18 Zinvolle competenties voor de 21 ste eeuw hun leven doen werken

19 Positieve energie voor leren losweken Hoe? Door leerlingen te respecteren, een warme band met hen te smeden, en het vertrouwen te geven dat ze die zinvolle competenties zullen kunnen verwerven

20 Wat is een goede leerkracht? Iemand bij wie we ons gedacht mogen zeggen. Een leerkracht bij wie we zelf mee mogen beslissen. Iemand waar je ook eens mag lachen en waar je over jezelf kunt vertellen. Iemand die niet roept, die luistert naar de leerlingen en respect toont. Unicef-rapport (2013). Iedereen gelijke kansen op school? Dat denken zij ervan!

21 Uitbouwen van een positieve relatie met leerlingen Leerlingen hebben behoefte aan: - relatie (je veilig voelen binnen de omgeving) - competentie (geloof en plezier hebben in eigen kunnen) - autonomie en onafhankelijkheid (de wens zelfstandig dingen te doen) (Stevens, 2002)

22 Positieve energie voor leren opwekken INTERESSE COMPETENTIE RELATIE AUTONOMIE

23 Energie omzetten in leren Hoe?

24 LEREN VERBINDEN

25 Cognitieve verbindingen tussen wat je al weet, kan, en voelt. wat je ervaart het nieuwe (wat je nog niet weet, kan, en voelt)

26 Affectieve verbindingen met Ik vind dat nieuwe zinvol, interessant, boeiend, uitdagend, bruikbaar. het nieuwe (wat je nog niet weet, kan, en voelt) Ik ga er beter van worden

27 Socio-emotionele verbindingen tussen Ik als lerende de anderen in de leerervaring (ze kunnen mij helpen, ondersteunen; ze vertrouwen en geloven in mij; ze respecteren mij en luisteren naar mij; ze zijn oprecht bekommerd om mij )

28 LEREN VERBINDEN Leerlingen. leren vooral WAT ze willen leren vooral VAN WIE ze willen LEREN leren alleen maar wat ze KUNNEN

29 Leren is verbinden Als mensen het nieuwe dat ze in het NU tegenkomen kunnen verbinden met dingen die ze wisten, deden of voelden in het VERLEDEN met het vooruitzicht zich beter te voelen of iets beter te doen in de TOEKOMST, dan zullen ze sterk geneigd zijn om energie te investeren in de activiteit: het energie-leren-wiel zal aan het draaien gaan. Visietekst duurzaam onderwijs, p. 5

30 Dus wat doen succesvolle onderwijssystemen? Ze dagen leerlingen uit en vertrouwen hen.

31 Dus wat doen succesvolle onderwijssystemen? Ze activeren leerlingen en motiveren hen.

32 Dus wat doen succesvolle onderwijssystemen? Ze contextualiseren leerinhouden.

33 GOK-getuigenissen De leerkracht Carrosserie heeft niet veel op met taalbeleid. Weet ge, zegt hij, als ik AN met mijn leerlingen spreek, dan verstaan ze me niet. Hij vertelt wel vol vuur over hoe de leerlingen in zijn afdeling Carrosserie met echte klanten werken. Zo toont hij de facturen die de leerlingen moeten maken om een goed inzicht te krijgen in de kostprijzen van werkuren en materialen. Als de interviewer hem erop wijst dat de leerlingen bij het maken van een factuur niet alleen met rekenen maar ook met taal bezig zijn, reageert hij ongelovig.

34 GOK-getuigenissen Vroeger kregen de leerlingen 34 verschillende opdrachten om een houtverbinding te maken. Ik heb die vervangen door het maken van een stoeltje en een spiegel. Dat is motiverender omdat de leerlingen dan al gelijk iets mee naar huis kunnen nemen. De ouders zijn dan ook trots, dat de leerling al zo veel kan. ( ) Ik heb ook samen met de leerlingen het theorielokaal ingericht. Ze hebben bijvoorbeeld de kasten gemaakt. Dat is handig want soms zijn er foutjes gemaakt en die gebruik ik dan in mijn lessen om iets uit te leggen. (leerkracht)

35 Dus wat doen succesvolle onderwijssystemen? Ze maken het leren socialer.

36 Dus wat doen succesvolle onderwijssystemen? Ze differentiëren.

37 Dus wat doen succesvolle onderwijssystemen? Hun leerkrachten doen dit.

38 Leerkrachten maken het verschil. Daar gaat geen weg naast. Uiteindelijk hangt onderwijskwaliteit niet af van de grootte van de klasgroep of het volume aan extra subsidies dat een school ontvangt. Onderwijskwaliteit hangt van de leerkracht af. Visietekst duurzaam onderwijs, p. 9

39 Leerkrachten kunnen leerlingen motiveren om energie te investeren in betekenisvolle activiteiten. Ze kunnen gerichte feedback geven en ondersteuning die toegesneden is op de noden van de leerling. Ze kunnen steigers bouwen voor hogerorde-denken en wetenschappelijk redeneren. Ze kunnen model staan en hoogstaande directe instructie aanbieden. Ze kunnen luisteren en tonen dat ze begaan zijn met de leerlingen. Ze kunnen rijke verbindingen tot stand brengen met hun leerlingen, en voor hun leerlingen. En bovendien kunnen ze dat elke dag, minuut per minuut doen, en zo hele sterke kettingen van ondersteuning smeden voor elke leerling die ze begeleiden.

40 Ook voor de leerlingen bij wie het leren moeizamer verloopt?

41 Dus hoe zorgen we voor kwetsbare en zwak presterende leerlingen? Dagen we hen nog uit en vertrouwen we hen nog? Of geven we hen vooral signalen dat ze het niet kunnen en vereenvoudigen we de leerinhouden zo sterk dat er geen uitdaging meer is?

42 Verlies van talent, geloof, vertrouwen, verbindingen vermijden Als je elke keer opnieuw hoort dat je het niet goed genoeg doet, vermindert je zelfvertrouwen en heb je geen zin meer om nog je best te doen op school. (p. 25) Ik krijg heel vaak negatieve kritiek. Ze zeggen dan dat ik onrespectvol ben. Daar word ik pas echt onrespectvol van. (p.26) Vertrouwen en geloof in de leerlingen, dat kost toch geen geld? (p.26) Bron: Unicef-rapport Iedereen gelijke kansen op school? Dat denken zij ervan.

43 Dus hoe zorgen we voor kwetsbare en zwak presterende leerlingen? Activeren en motiveren we hen nog? Of dwingen we hen steeds meer in een passieve rol?

44 Dus hoe zorgen we voor kwetsbare en zwak presterende leerlingen? Contextualiseren we de leerinhouden nog? Maken we de leerinhouden betekenisvoller of net betekenislozer?

45 Dus hoe zorgen we voor kwetsbare en zwak presterende leerlingen? Maken we het leren socialer, of net individualistischer?

46 Dus hoe zorgen we voor kwetsbare en zwak presterende leerlingen? Differentiëren we echt? Proberen we iets differents? Of herhalen we gewoon nog eens wat we al zeiden of vroegen?

47 INTERESSE COMPETENTIE RELATIE AUTONOMIE VERBINDINGEN

48 A second chance n-duurzaam-straatproject-opschool/#comments

49 Kansen om te schitteren BSO geeft EHBO-les aan ASO

50 Het belang van SUCCES Om van gelijke onderwijskansen een onvervalst succes te maken moeten kwetsbare jongeren ZELF suces kunnen ervaren...

51 Geen enkele leerling mag op een energie-lerendieet gezet worden. ( ) Als remediëring niet meer voorstelt dan de herhaling van dezelfde inhouden en dezelfde onderwijsaanpak die in eerste instantie niet bleek te werken, dan gaat het leerpotentieel van die remediëring snel verloren. (.) Dus, als remediëring wordt opgezet, dan moet die zo betekenisvol, motiverend en interessant zijn als het onderwijs in de reguliere groep, en moet tegelijkertijd gezocht worden naar manieren om de ondersteuning beter af te stemmen op de leerbehoeften van de leerling. Visietekst duurzaam onderwijs, p. 8-9

52 Zet leerlingen niet op dieet! Opletten voor remediëring die niveauverlaging inhoudt, of die betekenisvolle competenties opknipt in betekenisloze deelaspecten For long-term succes, ethnolinguistic minority students must receive the same benefits of a supportive learning environments that society automatically affords the majority language group. (Thomas & Collier, 2000, p. 32)

53 Sluit kwetsbare leerlingen niet op in homogene niveaugroepen! Pisa suggests that students and schools perform better in a climate characterised by high expectations and the readiness to invest effort, the enjoyment of learning, a strong disciplinary climate, and good teacher-student relations (OECD, 2003, 62)

54 Evaluatie in duurzaam onderwijs Geeft evaluatie aanleiding tot: meer en betere ZORG voor de leerlingen die dat behoeven? of meer ZORGEN voor die leerlingen?

55 Evaluatiebeleid van de school REKENEN OP leer-kracht van de leerling ontwikkeling op eigen tempo talenten van de leerling ontdekkingsdenken breedbeeld van competenties AF- REKENEN van fouten, problemen en gemiste kansen van wat de leerling niet kan achterstandsdenken gevaar van lage verwachtingen, negatief beeld, focus op telbare toetsitems

56 10 op 10 In duurzaam onderwijs is het belangrijkste doel van evaluatie het verbeteren van het onderwijs. Evaluatie en assessment moeten blootleggen of de energie-leren-cyclus van de leerlingen nog draait, en als dat niet het geval, welke hinderpalen het proces doen stokken. In duurzaam onderwijs wordt evaluatie een kwestie van dialoog. Leerlingen krijgen systematisch feedback op hun prestaties en vorderingen bij voorkeur het soort feedback dat energie voor leren geeft. In duurzaam onderwijs draait evaluatie ook om prospectie: schoolteams, leerlingen en hun ouders proberen te ontdekken waar de kinderen goed in zijn (en wat ze minder goed kunnen), wat hun ultieme ambities zijn, en doen samen een poging om de meest optimale match te vinden tussen de ambities, competenties en talenten van de leerling enerzijds, en een uitdagend onderwijstraject anderzijds. (Visietekst duurzaam onderwijs, p )

57 INTERESSE? COMPETENTIE? RELATIE? AUTONOMIE? VERBINDINGEN?

58 Zorgende leerkrachten bieden hun leerlingen zinvolle, betekenisvolle en uitdagende leerstof aan geven hun leerlingen vertrouwen en kansen om te slagen en schitteren smeden een warme, respectvolle band en geven leerlingen inspraak zoeken actief en creatief naar verbindingen tussen wat leerlingen al weet/kan en het nieuwe bieden gevarieerde werk- en groeperingsvormen aan zoeken naar alternatieven voor ondersteuning als een bepaalde methode niet werkt geven constructieve feedback op prestaties gebruiken evaluatie om leerlingen energie voor leren te geven en zorg te verfijnen

59 Zorgende leerkrachten energie leren

60 LEERKRACHTEN ZIJN OOK LERENDEN.

61 Een delicaat proces Ongeveer 75% van alle innovaties mislukken op lange termijn omdat vroege adopters ofwel de innovatie verwerpen tijdens de implementatie-fase, of hun mening over de bruikbaarheid of relevantie van de innovatie herzien voor de vernieuwing geïncorporeerd is.

62 Monard, 2009 De grootste weerstanden waarop nagenoeg alle innovaties stuklopen zijn: nivellering kwaliteitsverlies Werkdrukverhoging

63 Vernieuwing in het onderwijs? Welke voordelen heeft het (voor mij)? Is het nieuwe inpasbaar in het oude? Is het moeilijk om te begrijpen? Kan ik het uitproberen? Kan ik de gevolgen zien? Is het praktisch haalbaar? Is het concreet? Speelt het in op mijn problemen? Word ik ondersteund? (Fullan, 2001; Rogers, 2003; Markee, 1997; Van den Branden, 2009)

64 Keuzes maken in een GOK-beleid WERKEN AAN DEZE DOELEN IS VOLGENS HET TEAM VAN HOOG BELANG WERKEN AAN DEZE DOELEN IS VOLGENS HET TEAM VAN LAAG BELANG OVER DE WERKING M.B.T. DEZE DOELEN IS HET TEAM (HEEL) TEVREDEN OVER DE WERKING M.B.T. DEZE DOELEN IS HET TEAM (HELEMAAL) NIET TEVREDEN

65 Een trio van doelstellingen op een bedje van beginsituatie-analyse...

66 Leerkrachten werken samen Ook in dit opzicht zal onderwijs een sociale bocht moeten nemen. Waarschijnlijk vormen schoolteams de potentieel meest krachtige leergemeenschappen op aarde. Maar opdat schoolteams echt professionele leergemeenschappen kunnen worden, moet de beschikbare en schier onuitputtelijke energie-voor-leren van een schoolteam op gepaste wijze aangeboord worden. (Visietekst duurzaam onderwijs)

67 Inspelen op kritische factoren Expliciteer het nut van de innovatie voor de leerkracht zelf, en voor de leerlingen: benadruk winst voor het vak! Voorzie materiaal en prototypes Ondersteun leerkracht tijdens het uitproberen: voorzie mogelijkheden tot feedback, overleg, mentale steun, praktische ondersteuning, reflectiegesprekken, observatie en feedback Bouw team-ondersteuning in en team-teaching Breng leerkrachten van verschillende scholen met gezamenlijke zorgen samen; organiseer intervisie Zet in op de olievlekstrategie Gun leerkrachten tijd Zoek een krachtige insteek

68 Inspelen op kritische factoren Zet goede praktijken om in mooie principes Zet in op methodes en examens Ondersteun het beleidsniveau én de klasvloer Creëer lijnen van het schoolbeleid naar de klas en terug Benut de motivatie en successen van de leerlingen Verzamel onderzoek waaruit de effecten van de invoering op leerlingresultaten blijken Zet leerkrachten aan tot actie-onderzoek Geef ruimte aan variatie illustreer de variatie Sta open voor bijsturingen

69 Ouders ZIJN GEEN LEERKRACHTEN.

70 Ouders zijn geen leerkrachten Men kan, en mag, van de ouders niet verwachten dat zij zich allemaal ontwikkelen tot professionele voorlezers, getrainde leren-leren-consulenten, spellingfanaten, wiskundeknobbels, doordachte huiswerkbegeleiders en lesafvragers. Men mag de leerprestaties van het kind niet laten afhangen van de onderwijsprestaties van de ouders. Hoe meer dat het geval wordt, hoe meer de sociale ongelijkheid in het onderwijs wordt bestendigd. (Laevers, Van den Branden, & Verlot, 2005, p. 44)

71 Ouders zijn partners Ouders en schoolteams zijn partners in het gezamenlijk project dat erop gericht is om de energie-leren-cyclus van hun kinderen volop draaiende te houden. Als partners zijn zij bovendien erg complementair: ouders zien en weten dingen over het kind die leerkrachten niet weten. En vice versa. Echte dialoog en uitwisseling tussen ouders en schoolteamleden kunnen daarom een groot verschil maken voor de kinderen. En ouders op een gelijk niveau laten deelnemen aan die dialoog kan een groot verschil maken voor de ouders. (Visietekst duurzaam onderwijs, p. 10)

72 Pijlers voor een duurzaam zorgbeleid op school Zinvolle, betekenisvolle leerinhouden aanbieden aan alle leerlingen. Leerlingen vertrouwen geven: het geloof in zichzelf en in hun leervermogen versterken. Warme, respectvolle banden smeden met alle leerlingen. Verbindingen maken tussen nieuwe en gekende; Variëteit aan leertempi, groeperingsvormen, ondersteuningsmethoden, werkvormen inbouwen. Variatie aan kansen scheppen voor individuele leerlingen om hun talenten te botvieren. Uitbuiten van sociaal kapitaal en heterogeniteit op school. Evaluatie gebruiken om zorg te verfijnen en voor elke leerlingen het meest opportune traject uit te tekenen. Leerlingen autonomie geven: leerlingen leren om voor zichzelf te zorgen, en niet afhankelijk te blijven van hulp.

73 Duurzaam onderwijs Er gaat geen talent verloren: onderwijs moet optimaal werken voor elke leerling, ongeacht zijn of haar achtergrond. Energie voor leren wordt hernieuwd: de energie die leerlingen en studenten investeren in onderwijs moet maximaal omgezet worden in leren en ontwikkeling, wat op haar beurt nieuwe energie voor leren oplevert. Cruciale competenties worden ontwikkeld: leerlingen ontwikkelen de competenties die cruciaal zijn voor hun toekomstig leven en voor de toekomst van de planeet.

74

75 Meer lezen? Lees veel meer over duurzaam onderwijs op school, en download de visietekst, Duurzaam onderwijs voor de 21 ste eeuw (12 blzn) op:

76 Dank u voor uw aandacht, en voor de zorg die u draagt voor uw leerlingen! Kris Van den Branden