Onderwijs- en zorg-arrangementen 1 : de Samenwerking

Transcriptie

1 Onderwijs- en zorg-arrangementen 1 : de Samenwerking Samenvatting Op scholen worden kinderen met belemmerende factoren m.b.t. cognitief, sociaal en emotioneel gebied gesignaleerd. Tevens kunnen belemmerende factoren thuis van invloed zijn op de schoolontwikkeling. Onderwijs en jeugdhulp zijn daarom gebaat bij een samenhangende aanpak. Passend onderwijs is ingegaan op 1 augustus 2014 en heeft als doel voor alle leerlingen met een specifieke onderwijsbehoefte zo passend mogelijk onderwijs te realiseren. De Transitie Jeugd is ingegaan per 1 januari 2015 en houdt in dat taken en verantwoordelijkheden voor de jeugdhulp van preventie tot en met de gedwongen jeugdhulp bij de gemeente zijn belegd. De rode draad in beide ontwikkelingen is meer preventie en meer uitgaan van eigen kracht van gezinnen, het normaliseren van ondersteuningsvragen door sterke basisvoorzieningen en het snel en adequaat ondersteuning bieden. Samenhangende integrale ondersteuning bieden via het motto is: 1 Gezin 1 Plan 1 Aanpak 1 Regisseur staat centraal. Inleiding Een groot deel van de week gaan kinderen naar school. Leerkrachten zien kinderen functioneren in de groep. Ouders zien kinderen functioneren in de thuissituatie. De schoolomgeving is een andere omgeving met een andere dynamiek dan een gezinsomgeving. Kinderen nemen het leven van thuis mee naar school en het schoolse leven nemen kinderen mee naar huis. Hier ontstaat een wisselwerking. Het zijn twee verschillende opvoedingssituaties in het leven van een kind. De ondersteuningsbehoeften van het kind kunnen in deze situaties verschillend zijn. Wat in de ene situatie nodig is, kan op een andere opvoedingsplek weer anders zijn. Het afgelopen schooljaar ( ) is stedelijk en op elke school gewerkt aan het ontwikkelen en realiseren van goede samenhangende ondersteuning om gecombineerde onderwijs- en zorgarrangementen te realiseren. We weten dat de uitgangspunten, van zowel het onderwijs als het Team Jeugd, gelijk zijn. Deze notitie is gemaakt zodat de kaders van het samenwerken tussen onderwijs en jeugdhulp weer scherp op het netvlies komen te staan. Zo kunnen wij het gezamenlijke werkproces bij de ontwikkeling van gecombineerde onderwijs- en zorgarrangementen stroomlijnen. In het ondersteuningsplan 2 van het samenwerkingsverband is de wijze van werken die voor de ondersteuning van kinderen nodig is geformuleerd en schematisch 3 weergegeven. Voor deze notitie is het ondersteuningsplan gebruikt. 1 Een arrangement is maatwerk; het is een specifiek plan van aanpak op basis van de ondersteuning-/ hulpvragen van een leerling/gezin. 2 Ondersteuningsplan , SWV PPO Delflanden 1

2 A Informatie omtrent de kaders uitgangspunten Verticaal en horizontaal samenwerken Door onderlinge verbanden tussen onderwijs en gezinnen is meer samenhang tussen onderwijs en jeugdhulp onontkoombaar. De Denktank Transformatie Jeugdstelsel (NJi, 2014) omschrijft dit als volgt: De verschillende onderdelen van de keten moeten elkaar versterken en dus in onderlinge samenhang transformeren. Met de transformatie verschuift de focus van jeugdzorg naar een integraal jeugdbeleid voor preventie, opvoed- en opgroeiondersteuning, hulp, behandeling en bescherming in alle leefwerelden van jeugdigen: thuis, op school en in de buurt. Het gaat om verticale en horizontale samenwerking en integratie: - Verticale integratie omvat een continuüm van ondersteuning, begeleiding en behandeling. Gedeelde processen tussen vrij toegankelijke en specialistische zorg 4 gaan meer samen vloeien. Het omvat preventie tot en met zware hulpverlening. - Horizontale integratie betreft de samenwerking tussen van oorsprong aparte sectoren (onderwijs, jeugdhulp, welzijn etc.). Team Jeugd Met ingang van 1 januari 2015 is het Team Jeugd operationeel in de gemeente Delft. Alle gezinsvragen waaronder opvoed- en opgroeivragen die de basisvoorzieningen 5 overstijgen worden door een medewerker van het Team Jeugd opgepakt. Omvat de vraag een ondersteuningsbehoefte van meer dan 6 leefgebieden dan wordt de vraagondersteuning opgepakt door het Sociaal Team. Indien de leerling buiten Delft woont (grensverkeer) haalt zowel het Team Jeugd als het Sociaal Team de ondersteuning/hulp uit de woonplaats van het gezin erbij 6. Vanuit de eigen woonplaats wordt dan de ondersteuning in het gezin geboden. Het Team Jeugd/Sociaal Team Delft vervult dan wel de rol als linking pin rol tussen de school en de ondersteuning/hulpverlening in het gezin. Passend onderwijs De invoering van Passend onderwijs houdt in dat scholen en schoolbesturen verenigd binnen het samenwerkingsverband samen verantwoordelijk zijn voor de ondersteuning van de leerlingen op onderwijsgebied. Dit omvat o.a. een sterk pedagogisch didactisch klimaat, een heldere interne ondersteuningsroute en een gedifferentieerde aanpak in de les zodat onderwijsbehoeften van leerlingen opgevangen kan worden in de eigen school. Indien de onderwijsbehoefte de basisondersteuning overstijgt, wordt in samenspraak met ouders, leerling en samenwerkingsverband bepaald welke extra ondersteuning nodig is of er wordt bepaald of een verwijzing naar een speciale lesplaats (speciaal basisonderwijs of speciaal onderwijs) nodig is. 3 Ondersteuningsplan , SWV PPO Delflanden, bijlage 6 Stroomschema: pagina Tot 1 januari 2015 werd dit eerste en tweede lijn genoemd 5 Basisvoorzieningen worden ook wel voorliggend veld genoemd. Relevante basisvoorzieningen zijn JGZ, Leerplicht, Delft voor Elkaar, Humanitas. 6 Dit kan ook andersom zijn. De leerling woont in Delft, maar gaat in een randgemeente naar school. 2

3 Samenhangende aanpak: Gecombineerde onderwijs- en zorgarrangementen Samenhangende onderwijs- en zorgarrangementen worden leerlinggericht ingericht op basis van onderstaand model: Stroomschema Aanmelding Basisondersteuning Ja Plaatsing bao Basisondersteuning + Zorgbegeleiding. Ja Betrekken ouders 1 kind- 1 plan School /mw. team jeugd zorgpartners Regie? Extra ondersteuning Ja Betrekken LOA Opstellen Vaststellen door SWV Ouders arrangement Uitvoeren Extra ondersteuning+ Ja Betrekken LOA 1 kind 1 plan Vaststellen Zorgbegeleiding Ouders/mw. team jeugd Arrangement Uitvoeren Regie? Speciale lesplaats Ja Betrekken LOA Ontwikkelings- Toelaatbaarheid swv. Ouders perspectief(plan) Plaatsing SBO/ SO Speciale lesplaats + Ja Betrekken LOA 1 kind 1 plan Vaststellen Zorgbegeleiding Ouders Regie? ( incl. toelaatbaarheid) 3

4 In de situaties waar onderwijs, zorg en ouders (leerling) elkaar treffen ontstaat samenwerking tussen onderwijs, zorg en ouders. In de onderstaande weergave is schematisch weergegeven hoe dit proces verloopt en hoe men elkaar vindt en samenwerkt. 4

5 Schoolondersteuningsteam Elke school heeft een begeleidings-/schoolondersteuningsteam. Hierin participeren: - Een directielid; - de intern begeleider; - betrokken leerkracht(en) - afhankelijk van de ondersteuningsvraag, (zie stroomschema pagina 3 en schema pagina 4), een medewerker Team Jeugd vanuit Team Jeugd en de LOA vanuit het samenwerkingsverband passend onderwijs. In verband met preventie kunnen in de oriënterende fase consultaties plaatsvinden. Dit gebeurt bijvoorbeeld naar aanleiding van een signaal m.b.t een leerling vanuit het onderwijs of een signaal vanuit de zorg. Bij deze consultaties neemt vanuit het onderwijs een preventief ondersteuner samenwerkingsverband deel en de intern begeleider. Vanuit de zorg neemt de medewerker team jeugd deel. Overlegtafel Overlegtafels vormen de kern van de ondersteuning. Dit geldt zowel voor het onderwijs als voor de jeugdhulp. Bij gecombineerde onderwijs- en zorgarrangementen is samenwerken en afstemmen tussen beide sectoren direct aan de orde. Aan deze overlegtafel wordt specifiek met die leerling/gezin de ondersteuningsvraag doorgenomen en een plan van aanpak gemaakt. Het schoolondersteuningsteam bepaalt, in overleg met ouders, welke kernpartners vanuit onderwijs en zorg mee aan tafel moeten om samen met ouders/leerling tot een passend onderwijs- en zorgarrangement te komen. Ouders/leerling Onderwijs Directielid IB en leerkrachten onderwijspartners Team jeugd: medewerkers team jeugd en partners 5

6 De overlegtafel is visueel weergegeven als een driehoek. Dit betekent dat betrokken partijen vanuit het perspectief ouders/leerling, de school en het Team Jeugd/Sociaal Team betrokken zijn. Dit kunnen echter meerdere organisaties zijn. Een overlegtafel houdt in dat: 1. Alle onderwijszorgvragen worden georganiseerd rondom de leerling/het gezin. 2. Ouders zijn deelnemers bij de overlegtafel. Aan hen wordt gevraagd wie nodig zijn bij dit overleg. 3. Specifieke partners (organisaties) worden gevraagd aan te sluiten bij de overlegtafel. Onderwijs haalt betrokken onderwijspartners erbij; Team Jeugd/Sociaal Team zorgpartners. Het voorliggend veld sluit eveneens aan als dit noodzakelijk is. 4. De eerste overlegtafel vindt binnen 10 schooldagen plaats, nadat het initiatief hiertoe genomen is. Betrokken medewerkers vanuit de school, de Samenwerkingsverbanden en het Team Jeugd/Sociaal Team zullen zich hiertoe inspannen. 5. De zorgbehoefte incl.de analyse, het plan van aanpak en de voortgang wordt besproken aan de overlegtafel. Start schooljaar Om het gezamenlijke werkproces bij de ontwikkeling van gecombineerde onderwijs- en zorgarrangementen te stroomlijnen is het stroomschema en de visuele driehoek bruikbaar en vormen het uitgangspunt voor het werken in het schoolondersteuningsteam bij gecombineerde onderwijs- en zorgarrangementen. B. Gecombineerde onderwijs- en zorg-arrangementen worden als volgt gerealiseerd: Toelichting 1. Bespreekt een leerkracht een leerling met de intern begeleider, dan zijn de ouder(s)/leerling hiervan zo mogelijk vooraf op de hoogte. In deze bespreking staat de ondersteuningsvraag van de leerkracht centraal; de inbreng is gebaseerd op hoe zij omgaat met de leerling in de klas. 2. De intern begeleider maakt een eerste taxatie of een vraag doorgezet moet worden naar het begeleidings-/schoolondersteuningsteam. Er wordt gekeken of alle mogelijkheden uit het voorliggend veld en de basisondersteuning benut zijn. 3. Het schoolondersteuningsteam komt bij elkaar voor onderwijs- en zorgvragen. Het schoolondersteuningsteam en medewerker team jeugd komt bij elkaar voor gecombineerde onderwijs- en zorgvragen. - Specifieke (en alleen) onderwijsvragen worden besproken door de intern begeleider en LOA-ers. -Specifieke (en alleen) gezinsvragen worden besproken door de medewerker Team Jeugd. Bij onduidelijkheid wordt de situatie wel gezamenlijk besproken. 6

7 4. Per overlegtafel wordt afgesproken wie de regie voert. Regie voeren betekent: voorzitten overlegtafel met ouders en afspraken formuleren. De regievoerder monitort de afspraken uit het ondersteuningsplan. Hij spreekt alle betrokkenen en ouders aan en stuurt zo nodig bij. In dat geval worden er nieuwe afspraken gemaakt. Deze worden wederom bewaakt. Bij herhaaldelijke stagnatie informeert de regievoerder de leidinggevende. De teamleider Team Jeugd en/of de directeur van het Samenwerkingsverband pakken deze zaak dan (zo mogelijk samen) op. 5. Regie voeren is een andere rol dan intensief zorg- en ondersteuning bieden. De regievoerder voert zelf geen (of minimale ) ondersteuning in het gezin. Terugkerende actiepunten per schoolondersteuningsteam - Schoolondersteuningsteam plannen vaste overlegmomenten en maken onderlinge werkafspraken zodat iedereen zich kan voorbereiden. Noodsituaties worden direct ingebracht. Men wacht niet tot het volgend overleg. - Indien een vraag geagendeerd wordt in het schoolondersteuningsteam zorgt de intern begeleider en de leerkracht ervoor dat de materialen compleet zijn en de reden van de bespreking helder is 7. - In het schoolondersteuningsteam worden tendensen besproken. Deze worden vertaald in een preventieve aanpak of een andere gerichte actie (bv. gesprek aangaan met betrokken persoon, wat voor type vragen/knelpunten zien we veelvuldig en welke meer preventieve interventie kan hierop geboden worden). - Vanuit de Jeugd wet zijn er wettelijke kaders (= verplichtingen) over de leeftijd van jongeren en hun toestemmingsrecht: - Tot 12 jaar >> ouders geven toestemming. - Tussen 12 en 16 jaar >> ouders informeren en betrekken, incl. toestemming van hen. Tevens toestemming van de jongere zelf nodig. 18 februari Vanuit het onderwijs wordt hier het Groeidocument gebruikt, waar ook een gecombineerd arrangement een plek kan hebben. 7