Hieronder geven wij u een toelichting op de beleidsoverwegingen, de berekeningen en het verdere proces.

Transcriptie

1 RAADSGRIFFIE DORDRECHT Ontvangen: Griftiei Dordrecht Gemeenteraad Presidium Commissie Griffie Ply mam 8 Retouradres: Postbus 8 Aan de gemeenteraad 3300 AA Dordrecht Gemeentebestuur Spuiboulevard GR Dordrecht F (078) Datum 6 november 2008 Ons kenmerk Begrotingsprogramma Sociale Infrastructuur en -thema Cultuurvoorzieningen Contactpersoon A.M. van der Ven T (078) E am.vander.ven@dordrecht.nl DOSSIER De volgende informatie verstrekken wij aan u als nadere informatie bij het in de begroting 2009 opgenomen voorstel met betrekking tot het podiumbeleid in de stad. In de begroting van 2009 stellen wij ter zake voor om reserveringen te (gaan) doen voor het funderingsherstel en het functioneel verbeteren van Schouwburg Kunstmin, gecombineerd met het toevoegen van een middenzaal in het Energiehuis. De totale investering bedraagt ,--, waarin wij als volgt willen voorzien. Al beschikbaar in SI is: ,- Toe te voegen in 2009: ,- In te brengen in de kadernota 2010: ,- Totaal: ,-- Afschrift:. - CULT/CBV/BO A.M. van der Ven Cultuur De Vest - bg Vest wethouder Lagendijk SK Dordrecht secretaris Adviescommissie Nieuwe Poort 201 Hieronder geven wij u een toelichting op de beleidsoverwegingen, de berekeningen en het verdere proces. 1. Géén nieuwbouw theater - maar wat dan? Begin 2008 viel het besluit dat er geen nieuw theater komt op de Stadswerven. Schouwburg Kunstmin blijft vooralsnog de belangrijkste Dordtse podiumaccommodatie. Daarmee werd een achterliggend dilemma opnieuw actueel. De interne architectuur van Kunstmin zorgt weliswaar voor een geweldige theatrale sfeer. Maar in functioneel opzicht zijn er serieuze problemen. Kunstmin heeft bouwtechnische problemen (casco en fundering) en het gebouw voldoet qua ruimte en professioneel niveau niet meer aan de eisen van de tijd. De twee zalen zijn bovendien niet goed geschikt voor een deel van het hedendaagse podiumaanbod, met name de producties die veel decor en speelruimte vergen. Deze laatste categorie producties komen het best tot hun recht in een middelgrote zaal met een "vlakke vloer", veel speeloppervlak en een flexibele opstelling. Binnen en naast het gebouw Kunstmin zijn er zeker wel optimalisaties te maken, maar de kosten daarvan zijn hoog en een en ander biedt uiteindelijk toch onvoldoende mogelijkheden om zo'n middenzaal te realiseren. Het wegvallen van de optie nieuwbouw betekent dat Dordrecht opnieuw naar de podiumambities moet kijken. Het culturele aanbod in de stad en zeer zeker de theaterprogrammering is voor de aantrekkelijkheid en vitaliteit van de stad erg belangrijk. En om ons heen gebeurt van alles. Niet alleen aan landelijke ontwikkelingen en trends in de podiumkunsten. Maar ook lokaal en regionaal, zoals de oprichting van het Platform Theatermakers, de ontwikkeling van het beeldend theater, de komst naar Dordrecht van het nieuwe theatergezelschap Pagina 1/8

2 van Lotte van den Berg en de landelijke waardering voor het Dordtse Muziektheater "Hollands Diep". In het nieuwe bedrijfsplan van Kunstmin is ook de ambitie beschreven om theater te laten zien op spannende locaties en meer verbinding aan te gaan met de stad en haar makers. Een verrassende oplossing Wij zien thans mogelijkheden om Kunstmin met zijn grote en kleine zaal aan te passen aan de eisen van de tijd en de gewenste middenzaal in te passen in de plannen van het Energiehuis. De totale kosten hiervoor zijn lager dan een totale aanpassing van Kunstmin. En er ontstaat een veel beter podiumaanbod dat de blijvende beperkingen van Kunstmin compenseert, past bij de maat en het karakter van de stad, aansluit bij actuele landelijke ontwikkelingen en kansen biedt voor profilering van Dordrecht als stad van vernieuwend locatie- en beeldend theater. Onze afweging is als volgt geweest. In 2002 zijn uitgebreide rapportages gemaakt over de mogelijkheden voor uitbreiding en verbetering van Kunstmin. Toen zijn vier varianten onderzocht ter verbetering van de theaterfunctie, uiteenlopend van consolidatie van het gebouw Kunstmin (fundering- en cascoherstel en aanpak van de meest dringende zaken) tot een nieuw theater op Stadswerven. De ermee gemoeide kosten varieerden destijds van circa 19 miljoen voor de basale consolidatie tot een geschatte 41 tot 65 miljoen voor nieuwbouw. Van de in 2002 onderzochte varianten zijn er twee nog actueel. De eerste is het renoveren/instandhouden wat er nu is. De tweede is het renoveren én ingrijpend verbouwen/verbeteren, waarbij door een andere zaalindeling en enkele technische ingrepen tenminste een aantal van de huidige knelpunten wordt opgelost. Geactualiseerde berekeningen geven aan dat variant 1 een bedrag vergt van ,--. Variant 2 vergt een aanvullend investeringsbedrag van minimaal ,--, zodat het totaal uitkomt op minimaal ,--. Variant 2 heeft weliswaar meerwaarde, maar variant 1 heeft toch onze voorkeur. De extra investering in variant 2 rendeert naar onze mening onvoldoende omdat er geen optimale situatie mee te creëren is. Wij hebben om die reden een ander spoor onderzocht en dat is het spoor om een middenzaal kwaliteit te realiseren, niet binnen de muren van Kunstmin, maar daarbuiten. Dit leidt tot het voorstel om: - Schouwburg Kunstmin te renoveren en daarbij de Grote en de Kleine zaal op het huidige niveau te consolideren. Daarmee blijft "Grande Dame Kunstmin" hét podium voor de gevestigde theatertraditie en voor kleine, intieme voorstellingen; - daarnaast de voor de podiumambities zo cruciale Middenzaal in het Energiehuis te realiseren. Samen met de theatermakers die daar eveneens hun intrek nemen kan een spraakmakend podiumcomplex worden gecreëerd voor experimentele dans, beeldend theater, toneel- en muziekproducties. Deze oplossing is goedkoper dan variant 2 en biedt een onvermoede kans voor Schouwburg Kunstmin en het Dordtse podiumbeleid en verleent aan het Energiehuis een markant profiel als Huis voor de Podiumkunsten. Pagina 2 / 8

3 2. Renovatie Kunstmin Als er een Middenzaal in het Energiehuis komt, kan in het gebouw Kunstmin worden volstaan met een renovatie van fundering en casco, aangevuld met alleen de noodzakelijke verbeteringen aan de entree, de foyers, het toneel/achtertoneel, de kleedruimten en de toiletfaciliteiten. Het kostenplaatje (gebaseerd op de onderzoeksrapporten van 2002 en door BBN herberekend naar prijspeil 2008) ziet er als volgt uit: Planonderdelen Stichtingskosten Fundering en cascoherstel ,-- Aanpassing entreegebied / foyer ,-- Aanpassingen Grote Zaal ,-- Aanpassingen toneel/achtertoneel ,-- Installaties ,-- Totaal (prijspeil 2008) ,-- Urgentie funderingsherstel Kunstmin Uit bouwtechnisch oogpunt is de renovatie, en dan met name het fundering- en cascoherstel, van Kunstmin niet zo urgent dat al terstond met de werkzaamheden gestart moet worden. Het Ingenieursbureau Dordrecht heeft in 2002 onderzoek gedaan naar de bouwtechnische staat van het gebouw. Daarbij werd geconstateerd dat er sprake is van funderingsproblematiek, die mede consequenties heeft voor het casco. Men beoordeelde de situatie destijds als redelijk stabiel; er was geen dringende aanleiding voor onmiddellijk ingrijpen. Mede omdat de optie nieuwbouw op Stadswerven toen de meest kansrijke was en de toekomstige functie van Kunstmin ter discussie stond, is er destijds voor gekozen de situatie voorlopig te monitoren. Recent heeft het Ingenieursbureau Rotterdam de funderingen opnieuw onderzocht en de situatie beoordeeld, mede op basis van de meetgegevens van de afgelopen jaren. Het bureau zal eind november rapporteren over de huidige stand van zaken en de prognose van verwachte ontwikkelingen in de komende jaren. In aansluiting daarop zal het bureau een aanvullend onderzoek doen naar de beste aanpak van de herstelwerkzaamheden, mogelijk in combinatie met het realiseren van enkele verbeteringen zoals het vergroten van opslagruimten en logistieke aanpassingen. Dit rapport over de feitelijke aanpak van de werkzaamheden wordt verwacht in het tweede kwartaal van Wat betreft de urgentie van de herstelwerkzaamheden: er zijn volgens het ingenieursbureau voldoende uitkomsten bekend om de conclusie te trekken dat de situatie nog steeds tamelijk stabiel is. Er zijn ook geen aanwijzingen dat er in de eerste paar komende jaren plotseling ernstige verslechteringen zullen optreden. De funderingsproblematiek is wel van dien aard dat wordt geadviseerd om binnen nu en vijf jaar te starten met het herstel. Planning en mogelijke fasering Voor Kunstmin is de gegeven termijn gunstig. Er is voldoende tijd voor een zorgvuldige planning van een totaalaanpak van alle werkzaamheden in één aaneengesloten periode. Enkele destijds als dringend aangemerkte zaken, waaronder de "trekkenwand" zijn inmiddels gerealiseerd. Pagina 3 / 8

4 Zowel uit het oogpunt van kostenefficiency als met het oog op de ingrijpende consequenties van een langdurige sluiting van de schouwburg voor het publiek, verdient het immers de voorkeur de verschillende planonderdelen zoveel mogelijk in de tijd geconcentreerd uit te voeren. De feitelijke sluitingsperiode duurt dan misschien maar één theaterseizoen. Zo'n relatief korte sluitingsperiode kan overbrugd worden zonder dat er een groot gat valt in de programmering, bijvoorbeeld met alternatieve voorstellingen op locaties in de stad en de wijken. Het maken van een precieze (gefaseerde) planning is mede afhankelijk van de exacte uitkomsten van het funderingsonderzoek en vraagt nog een behoorlijke (tijds)inspanning. Zodra de gemeenteraad heeft besloten in te stemmen met voorliggende voorstellen voor de renovatie van Kunstmin en het toevoegen van een Middenzaal aan het Energiehuis, krijgt BBN Adviseurs opdracht voor het opstellen van een totaalplanning van de renovatie, in samenhang met de herontwikkeling Energiehuis. Aspecten als efficiency, de gewenste continuïteit van de programmering en het kostenperspectief worden daarbij nadrukkelijk meegenomen. 3. Middenzaal in het Energiehuis In de eind vorig jaar geaccordeerde variant 3 A voor het Energiehuis werd uitgegaan van de verhuur van een groot deel van het complex aan (nog aan te trekken) creatieve ondernemers/horeca. Daarnaast bleef een aanzienlijk aantal vierkante meters geheel onbenut. Het profiel van het Energiehuis werd daarmee sterk afhankelijk van de invulling op termijn door de huurders. Het voorstel is nu om op basis van de geschetste ontwikkelingen rondom Kunstmin en het podiumbeleid de nog beschikbare ruimte in het Energiehuis te vullen met een combinatie van een Middenzaal en de huisvesting van de twee professionele theatermakers die onlangs een meerjarig exploitatiesubsidie van het Nationaal Fonds voor de Podiumkunsten hebben verworven. De programmering van de middenzaal vindt plaats door Kunstmin. Samen met de aanwezigheid van ToBe, Bibelot en de Popcentrale geeft dit alles het Energiehuis een uitgesproken en markant profiel: authentiek, eigenzinnig, eigentijds. Dit is het Huis voor de Podiumkunsten, een spannend en vernieuwend podiumcomplex voor Dordrecht en de regio. In dit huis is zal een bijzondere combinatie aanwezig zijn van muziek- en theater podia, van professionele theatermakers en van opleiding (popschool, jeugdtheaterschool en muziekonderwijs). In plaats van een bedrijfsverzamelgebouw met bewoners die ieder hun eigen publiek bedienen, krijgen de culturele ambities van de stad met de voorgestelde aangepaste opzet een belangrijke impuls. Door uitwisseling en samenwerking ontstaat meer nog dan in het oorspronkelijk plan een smeltkroes van ideeën en initiatieven. Mét Middenzaal bereikt Dordrecht qua podiumvoorzieningen het niveau dat hoort bij een gemeente. Een podiumcomplex dat past bij de maat van de stad en een uniek Dordts stempel draagt, maar ook regionale aantrekkingskracht combineert met een landelijke uitstraling. Dit Energiehuis wordt een plek van beroering en beweging, met een spraakmakende theater- en muziekprogrammering die werkt als een magneet voor bezoekers uit Dordrecht en de regio. Publiek van alle leeftijden vindt hier inspiratie en gezelligheid. De Pagina 4 / 8

5 (nog aan te trekken) horecaondernemer die hier zijn Grand Café gaat vestigen, krijgt een bijzondere kans. Niet alleen inhoudelijk en conceptueel is de toevoeging van de Middenzaal goed. De toevoeging ervan aan het ontwerp voor het Energiehuis betekent een betere benutting van de beschikbare ruimte. Het nieuwe plan inspireerde de architect tot een aantrekkelijk voorlopig ontwerp dat openheid, ruimte en transparantie suggereert en het industriële karakter van het gebouw fraai tot zijn recht laat komen. De eerste schetsen laten een toegankelijk Energiehuis zien dat uitnodigt, verwelkomt en verrast. Hier ontmoet je mensen, doe je ideeën op, worden contacten gelegd - het Energiehuis heeft alles om uit te groeien tot de "place to be" van de Drechtsteden. Meerkosten Middenzaal: investering De inpassing van een Middenzaal in het Energiehuis leidt uiteraard tot een aangepast ontwerp. Daarvan zijn de meerkosten berekend ten opzichte van variant 3A. De meerkosten zijn, inclusief theatertechniek, in totaal ,--. Slechts een klein deel van de meerkosten heeft betrekking op de eigenlijke Middenzaal. De daarvoor gekozen ruimte wordt alleen van de meest noodzakelijke theatertechniek voorzien en verder zoveel mogelijk in ongepolijste staat gelaten. Het merendeel van de kosten vloeit voort uit de uitbreiding van het programma van eisen voor het gebouw als geheel: theaterlogistiek (aan- en afvoerroutes, werkplekken) en bijkomende publieksvoorzieningen als foyers/publieksruimtes en toiletgroepen. De eerste schetsen van het in de maak zijnde voorlopige ontwerp laten zien dat het nieuwe ontwerp een veel opener karakter heeft en aanzienlijk heeft gewonnen aan beeldkwaliteit, toegankelijkheid, verblijfsklimaat, samenhang en gebruiksmogelijkheden. Niet onbelangrijk is eveneens dat in dit nieuwe ontwerp het totale Energiehuis beter benut wordt, namelijk inclusief een deel van het gebouw (Machinehal 2, zonder dak en op dit moment in slechte staat) dat in de eerdere plannen ongemoeid werd gelaten. Het invoegen van de Middenzaal en de bijbehorende voorzieningen leidt tot een aanzienlijk groter ruimtebeslag, waardoor nu ook dit slechte deel wordt herontwikkeld en daarmee voor verder verval wordt behoed. Begin 2009 zal, uitgaande van de nieuwe variant (dus incl. Middenzaal annex), het voorlopig ontwerp (VO) bestuurlijk besproken kunnen worden. We hebben eerder afgesproken dat het VO en DO de momenten zijn waarop de uitwerkingen aan de gestelde kaders worden getoetst en een "go or no go" wordt afgegeven. Ook in deze nieuwe opzet blijft dat uiteraard het geval. Meerkosten Middenzaal: exploitatie De stichtingskosten van variant 3A zijn in 2007 gesteld op 21,7 miljoen. De indicatieve gekapitaliseerde huuropbrengsten bij deze variant zijn gesteld op 2,5 miljoen (= ,-- huuropbrengst per jaar). Het benodigde gemeentelijke krediet is derhalve gesteld op 19,2 miljoen. De huuropbrengsten zouden moeten komen van commerciële horeca en creatieve ondernemers in de vrij verhuurbare ruimten. De ingecalculeerde huuropbrengsten zijn in variant 3A in de risico paragraaf geduid. Bureau Horvath heeft onderzoek gedaan naar de mogelijke huuropbrengsten van de horeca in Variant 3A. Het bureau kwam tot de conclusie dat in deze variant een huuropbrengst voor de horeca van ,-- per jaar als reëel moet worden gezien. Pagina 5 / 8

6 Inmiddels heeft Horvath opdracht gekregen tot een aanvullend onderzoek. Het nieuwe concept mét een Middenzaal beïnvloedt namelijk ook de horeca; in de nieuwe situatie zijn minder vierkante meters voor de horeca beschikbaar. Ook is er voor de toekomstige horecaondernemer weinig ruimte meer over om zelf een deel van het gebouw te ontwikkelen tot feestzaal/conferentiezaal en deze door te verhuren. Hoewel ook in de nieuwe situatie zaalverhuur aan derden mogelijk is (uiteraard in overleg met de andere gebruikers), heeft dit gegeven naar verwachting een neerwaarts effect op de verwachte huuropbrengst. Daar staat tegenover dat er in het nieuwe schetsontwerp een veel betere plek voor de horeca is gereserveerd, namelijk een grote, aantrekkelijke, open ruimte direct bij de entree. Daardoor krijgt de horeca een beter toegankelijke en meer centrale plaats. Daarnaast zijn er in de nieuwe situatie ruime mogelijkheden om op meerdere plaatsen in het gebouw foyers in te richten. Tot slot wordt het gebouw aantrekkelijker voor bezoekers; de theaterprogrammering trekt nieuw publiek, waarmee er meer loop in het gebied ontstaat. In variant 3A zijn niet opgenomen de kosten die gemoeid zijn met het opknappen van de (kantoor) ruimten aan de voorzijde van het Energiehuis (entree Noordergang). De reden hiervoor is dat het moest gaan om rendabele investeringen. De eventuele kosten voor renovatie - 1,6 miljoen - moesten worden opgebracht door (gekapitaliseerde) huuropbrengsten: tenminste ,-- per jaar. Daarbij gold het uitgangspunt: geen verhuur, dan ook geen verbouwing/investeringen. Nu echter ook dit deel van het Energiehuis in het nieuwe ontwerp is opgenomen, moet deze investering eveneens gedaan worden en moeten dus de (gekapitaliseerde) huuropbrengsten daartoe worden gerealiseerd. Er zijn 3 huurders gevonden. En er resteert voor verhuur nog 500 m 2, hetgeen naar onze mening een overzichtelijke opgave is. De huuropbrengsten zijn als volgt: Lotte van den Berg ,-- Hollands Diep ,-- Kunstmin ,-- Sub totaal ,-- Creatieve ondernemers (nog resterende meters) ,-- Totaal ,-- Extra kosten en baten voor Kunstmin Over de te verwachten effecten van een Middenzaal in het Energiehuis op de exploitatie van Schouwburg Kunstmin is advies gevraagd aan bureau Langeveld Consultancy in Breda. De belangrijkste uitgangspunten en conclusies uit de geleverde rapportage zijn hierna kort samengevat: - De Middenzaal wordt geëxploiteerd door het Energiehuis en aan Kunstmin verhuurt. Kunstmin betaalt huur ( ,-- per jaar) en draagt geen zorg voor beheer, onderhoud en vervangingen aan technische installaties. Pagina 6 / 8

7 - Kunstmin huurt de Middenzaal zonder personeel; dit betekent dat ten tijde van voorstellingen ter plaatse een gastheer/gastvrouw aanwezig is en dat er medewerkers worden ingezet voor kaartverkoop en controle, garderobe etc.. - Voor de "branding" en marketing van de nieuwe zaal zijn, zeker in de beginperiode, extra inspanningen nodig. Daarnaast nemen door het werken met twee locaties in het algemeen de kosten voor publiciteit en marketing licht toe. - Werken op twee locaties stelt hogere eisen aan de toneeltechnici en maakt de logistiek ingewikkelder; er treedt efficiencynadeel op. Dit geldt ook voor kosten verbonden aan verlichting/verwarming en schoonmaak publieksruimten. Op basis van het bovenstaande wordt het extra kosteneffect van de verplaatsing van voor de Middenzaal geschikte voorstellingen van Kunstmin naar het Energiehuis geschat op zo'n ,-- per jaar. Tegenover deze hogere lasten staan ook baten. De door de verplaatsing ontstane ruimte in de programmering van de schouwburg kan worden ingevuld met een programma van voor een groot publiek aantrekkelijke voorstellingen en uit de rapportage van Langeveld Consultancy blijkt dat er voor zo'n programma voldoende belangstelling bestaat bij het theaterpubliek uit Dordrecht en de regio. Van extra programmering zijn echter slechts geringe inverdieneffecten te verwachten; meerkosten en meerinkomsten vallen grotendeels tegen elkaar weg. Wel wordt op deze manier meer programma voor hetzelfde geld mogelijk. In plaats van voor meer programma kan worden gekozen voor meer commerciële verhuur van de zalen op de vrijvallende dagen. Daarmee is naar schatting wel een voordeel te behalen, namelijk van zo'n ,-- per jaar (prijspeil 2008). De verwachte totale toename van de exploitatielasten voor Schouwburg Kunstmin komen derhalve uit op een bedrag rond de ,-- ( ,-- huur en maximaal ,-- programmering). Gezien de hoogte van dit bedrag achten wij het verantwoord dit taakstellend voor rekening van (de bedrijfsvoering van) Kunstmin te brengen. De verwerking ervan kan de komende twee jaar plaatsvinden. 4. Investeringen en reserveringen De totale investeringen voor het realiseren van de podiumambities in Dordrecht middels het renoveren van Kunstmin ( ,--) en het realiseren van een Middenzaal in het Energiehuis ( ,--) bedragen ,-- (prijspeil 2008). Voor het realiseren van een podiumcluster was al initieel een reservering gedaan binnen de strategische investeringen van 20 miljoen. Hiervan zijn al diverse bestemmingsuitgaven gedaan. Totale reservering ,-- Energiehuis ,-- Uitgave ,-- Trekkenwand Kunstmin ,-- Restant reservering ,-- Pagina 7 / 8

8 Voorstel voor aanvullende reservering Het realiseren van de huidige ambities is niet mogelijk binnen het budget van de resterende reservering voor de podiumkunsten. Er dient een aanvullende reservering gedaan te worden binnen de strategische investeringen. Kosten renovatie Kunstmin ,- Kosten Middenzaal ,- Totale kosten ,- Af: Restant reservering podium cluster , Extra benodigde reservering ,- Er is op dit moment onvoldoende ruimte binnen de strategische investeringen om deze extra reservering in één keer te doen. Voor de Middenzaal is nu een reservering gewenst om het voorlopig ontwerp Energiehuis te kunnen afronden. Een oplossing biedt de constatering dat de renovatie van Kunstmin niet onmiddellijk urgent is en naar verwachting tussen nu en vijfjaar kan worden uitgevoerd. Voorgesteld wordt ,-- extra te gaan reserveren voor het podiumcluster. Het eerste deel hiervan ad , (reservering Middenzaal) is thans opgevoerd bij de begroting De resterende ,- (restant reservering Kunstmin) zal worden ingebracht bij de kadernota Op basis van de afronding van de technische rapportages zal voor die tijd zijn beoordeeld of de renovatie in één keer móet, dan wel gefaseerd kan worden uitgevoerd. Dit kan dan worden meegenomen bij de kadernota. Ondanks dat de renovatie wellicht gefaseerd uitgevoerd kan worden is het voor het behoud van het gebouw Kunstmin met daarin de functie van schouwburg nu wel onlosmakelijk één besluit. Nu renoveren en later geen geld beschikbaar hebben voor de aanpak van de fundering en cascoherstel is niet onverantwoord. Wij vertrouwen er op u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Het college van Burgemeester en Wethouders (aarnemenfj secretaris de burgemeester Pagina 8/8