Vrijwilligerswerk en mantelzorg in Noordoost Fryslân

Transcriptie

1 Vrijwilligerswerk en mantelzorg in Noordoost Fryslân De mens als maat

2 Colofon Vrijwilligerswerk en mantelzorg in Noordoost Fryslân Opdrachtgever De gemeenten Dantumadiel, Dongeradeel, Ferwerderadiel, Kollumerland c.a., Schiermonnikoog en Ameland. Projectleiding Els Hiemstra, consultant Projectmedewerkers Ellen Stutterheim, onderzoeker Eelke van der Veen, onderzoeker Bronnen CBS: Meeste vrijwilligers actief voor sportverenigingen (2015) GGD: Gezondheidsmonitor GGD Fryslân (2012) Dorpsspiegels Kollumerland c.a. (2012) Uitgave Partoer, consultants en onderzoekers Leeuwarden, december 2015 Postbus BB Leeuwarden T. (058) E.

3 I. Vrijwilligerswerk en mantelzorg in Noordoost Fryslân Inhoudsopgave Inleiding 1. De respondenten 2. Sociale samenhang 3. Vrijwilligerswerk 3.1 Omvang van het vrijwilligerswerk 3.2 Aard van het vrijwilligerswerk 4. Mantelzorg 4.1 Aard en omvang mantelzorg 4.2 Mate van belasting 4.3 Informatievoorziening 4.4 Tevredenheid ondersteuning 4.5 Behoefte in ondersteuning 4.6 Samenwerking met professionals 5. Conclusie/SWOT-analyse

4 Inleiding In het najaar van 2015 heeft Partoer in opdracht van de zes gemeenten van Noordoost Fryslân een onderzoek uitgevoerd naar vrijwilligerswerk en mantelzorg in Dantumadiel, Dongeradeel, Ferwerderadiel, Kollumerland c.a., Schiermonnikoog en Ameland. Sinds 2015 zijn de gemeenten meer verantwoordelijk voor de zorg en ondersteuning van hun inwoners. Informele zorg, zoals bijvoorbeeld mantelzorg, burenhulp en vrijwilligerswerk, is hierbij een belangrijk thema. Vanwege de decentralisaties willen de gemeenten meer inzicht in de aard en omvang van het vrijwilligerswerk en mantelzorg. Daarnaast is er belang bij inzicht in de behoeften en de tevredenheid over de ondersteuning voor mantelzorgers. Een onderzoek moet representatief zijn om betrouwbare uitspraken te kunnen doen. Voor de gemeenten in Noordoost Fryslân betekende dit een minimum vereiste respons van ongeveer 2000 respondenten, uitgaande van een respons van 15% uit de gestratificeerde steekproef1. In totaal hebben uit alle zes gemeenten 1085 respondenten meegedaan (9%). Schiermonnikoog en Ameland hebben afgeweken van het advies voor een gestratificeerde steekproef. In de gemeente Ameland heeft iedere meerderjarige inwoner een persoonlijke uitnodiging ontvangen om mee te doen aan het onderzoek en in de gemeente Schiermonnikoog is het onderzoek onder de aandacht gebracht door middel van de gemeentelijke nieuwsbrief. De respons van het onderzoek valt lager uit dan gehoopt, maar dat wil niet zeggen dat dit onderzoek niet nuttig is geweest. Van de 1085 respondenten doet een behoorlijke groep vrijwilligerswerk (63%) en is 52% op dit moment mantelzorger. De lagere respons is te verklaren doordat de geselecteerde inwoners zich misschie niet altijd aangesproken voelden door het onderwerp van de vragenlijst. Ook speelt mee, dat er via een schriftelijke 1Gestratificeerde steekproef: Samengestelde steekproef, die ieder aselect uit een deelpopulatie (in dit geval de zes Friese Noordoost gemeenten) zijn getrokken. Bron: Encyclo.nl. Geraadpleegd op:

5 De mens als maat uitnodiging is gevraagd om naar een digitale vragenlijst te gaan en daar vervolgens een persoonlijke inlogcode in te voeren. Dit kan als een grote drempel ervaren worden door bijvoorbeeld oudere respondenten. Echter is de persoonlijke inlogcode noodzakelijk om de privacy van de respondenten te kunnen waarborgen en is er wel de mogelijkheid geboden om een schriftelijke vragenlijst in te vullen. Om vergelijkingen te maken en de resultaten te kunnen duiden, is er gebruik gemaakt van de meest recente cijfers over de omvang van mantelzorg in Noordoost Fryslân (GGD gezondheidsmonitor, 2012). Ook zijn er vergelijkingen gemaakt met regionale cijfers over vrijwilligerswerk in Fryslân (CBS, 2015). De cijfers in de rapportage zijn afgerond op hele getallen. Hierdoor kan het zijn dat de figuren niet altijd exact gelijk zijn aan 100%. Soms vallen de totale percentages hoger uit dan 100% doordat de respondenten meerdere antwoorden konden invullen. Om de leesbaarheid van de figuren te behouden zijn soms de getallen van hele lage percentages weggelaten. Het eerste hoofdstuk van de rapportage gaat over de respondenten en wat dit zegt over de representativiteit van het onderzoek. Hoofdstuk twee geeft inzicht in de mate van sociale samenhang in de Noordoost Fryslân. Vervolgens richt hoofdstuk drie zich op de aard en omvang van vrijwilligerswerk en de motivatie om vrijwilligerswerk te doen. Hoofdstuk vier gaat over mantelzorg. Hierin wordt onder andere beschreven wat de mate van belasting onder de respondenten is, wat de ondersteuningsbehoeften zijn en hoe de tevredenheid over de geboden ondersteuning op dit moment wordt ervaren. De rapportage wordt afgesloten met een SWOT-analyse waarin de sterke en zwakke punten worden beschreven en de kansen en bedreigingen in de toekomst.

6 1. De respondenten In dit hoofdstuk staan de algemene kenmerken van de 1085 respondenten beschreven. Het gaat dan om de leeftijdsopbouw, geslacht, werksituatie, de samenstelling van het huishouden, opleidingsniveau en het percentage en de aantallen respondenten per gemeente.

7 Leeftijdsopbouw in categorieën 18 tot 27 jaar 27 tot 45 jaar tot 65 jaar 65 jaar en ouder 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Figuur 1.1 In figuur 1.1 is de leeftijdsopbouw verdeeld in vier groepen. De groep 18 tot 27 jaar is het kleinst (6%) en de groep respondenten in de leeftijdscategorie 45 tot 65 jaar is het grootst (46%). Ook heeft een redelijk grote groep 65 plussers deelgenomen aan het onderzoek, 32% van de respondenten is 65 jaar en ouder. In figuur 1.2 is de verdeling van het aantal mannen en vrouwen dat heeft meegedaan aan het onderzoek weergegeven. Te zien is dat 61% van de respondenten een vrouw is en 39% een man. Geslacht Mannen 39% Vrouwen 61% Figuur 1.2

8 De respondenten is ook gevraagd naar hun werksituatie. Zoals te zien is in figuur 1.3 heeft slechts 45% van de respondenten aangegeven op dit moment werkzaam te zijn in een betaalde baan of als zelfstandig ondernemer. 30% van de respondenten is gepensioneerd of met de VUT. Werksituatie Ik ben gepensioneerd/met de VUT 30% Ik ben student/scholier Ik ben arbeidsongeschikt Ik ben werkloos/werkzoekend 3% 4% 5% Ik ben huisvrouw/huisman Ik ben zelfstandig ondernemer 10% 9% Ik ben werkzaam in een betaalde baan 36% Anders 3% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% Figuur 1.3 De respondenten die hebben aangegeven op dit moment werkzaam te zijn, werken vooral binnen de provincie Fryslân zelf. Slechts 4% geeft aan dat ze buiten de provincie werken. 36% van de werkenden heeft aangegeven in eigen dorp of stad te werken en 16% geeft aan elders in de gemeente te werken. Figuur 1.4 Figuur 1.4 laat de verdeling van het opleidingsniveau van de respondenten zien. Naar verhouding heeft een redelijke grote groep hoog opgeleiden meegedaan (hbo 26% en wo 6%). De groep met middelbaar beroepsonderwijs is eveneens goed vertegenwoordigd. Ook is de deelnemers gevraagd hoe hun woonsituatie is. Deze vragen hadden betrekking op de samenstelling van het huishouden, maar ook op of de respondenten in het buitengebied wonen of in de bebouwde kom. Hieruit blijkt dat 88% woonachtig is in de bebouwde kom en 22% in het buitengebied.

9 In figuur 1.5 is te zien dat vooral de meerpersoonshuishoudens zonder kinderen (47%) hebben meegedaan aan het onderzoek en ook een grote groep meerpersoonshuishoudens met kinderen (33%). Samenstelling huishouden 2% Eénpersoonshuishouden Meerpersoonshuishouden met kinderen 4% 14% Meerpersoonshuishouden zonder kinderen Inwonend bij ouders 47% 33% Anders Figuur 1.5 Naast de algemene kenmerken van de respondenten is het belangrijk om te zien hoe de verdeling van de 1085 respondenten is per gemeente. In figuur 1.6 is te zien dat er vooral weinig respondenten uit de gemeente Schiermonnikoog komen (4%). De overige gemeenten zijn redelijk gelijk verdeeld. De daadwerkelijke aantallen zijn in de legenda weergegeven. Figuur 1.6 Gekeken naar de algemene kenmerken van de respondenten, is te zien dat deze groep niet een directe afspiegeling is van de inwoners in de Noordoost gemeenten. Om die reden is dit onderzoek niet representatief genoeg om feitelijk iets te kunnen zeggen over alle inwoners van de Noordoost gemeenten. Wel geeft het een breed inzicht in de aard en omvang van het vrijwilligerswerk en mantelzorg in deze gemeenten en schetst het een beeld van de mate van belasting en ondersteuningsbehoeften van mantelzorgers. Het is van belang dat de algemene kenmerken van de respondenten steeds worden meegenomen bij het interpreteren van de resultaten.

10 2. Sociale samenhang Het tweede hoofdstuk van dit rapport gaat in op de sociale samenhang in de gemeenten. Allereerst wordt beschreven hoe de sociale samenhang in de Noordoost gemeenten wordt ervaren en vervolgens is een uitsplitsing per gemeente gemaakt aan de hand van scores die zijn toegekend aan de stellingen. Als laatste wordt een aantal verschillen per gemeente uitgelicht.

11 Uit de analyse blijkt dat de stellingen met betrekking tot de sociale samenhang grotendeels positief zijn beoordeeld. Slechts bij twee stellingen geeft iets meer dan 10% van de respondenten aan het oneens te zijn. Hierbij gaat het om het kunnen vragen van hulp uit de omgeving en de saamhorigheid in het dorp/stad waar de respondenten wonen. De stelling Ik ontvang emotionele steun in de kerkgemeenschap is in dit overzicht weggelaten. De reden hiervoor is dat de respondenten niet konden aangeven dat ondersteuning vanuit de kerk niet van toepassing was en daardoor deze stelling een verkeerd beeld liet zien. Sociale samenhang Als ik hulp nodig heb van iemand dan is er in mijn dorp/stad iemand die ik daarvoor kan vragen Er zijn mensen met wie ik goed kan praten en die ik kan vertrouwen binnen in mijn dorp/stad Ik woon in een dorp/stad waar veel saamhorigheid is Ik heb voldoende contact met mijn vrienden en kennissen Ik voel me verantwoordelijk voor mijn dorp/ stad Ik ben gehecht aan mijn dorp/stad Ik voel me thuis bij de mensen die in mijn dorp/stad wonen % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Helemaal mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Helemaal mee oneens Figuur 2.1 Bovenstaande stellingen zijn positief gesteld. Twee stellingen zijn in de enquête negatief gesteld en zijn om die reden apart weergegeven in figuur 2.2.

12 Sociale contacten Ik zou met meer mensen contact willen hebben Ik voel me wel eens alleen % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Helemaal mee eens mee eens neutraal mee oneens Helemaal mee oneens Figuur 2.2 In figuur 2.2 is te zien dat 19% van de respondenten heeft aangegeven met meer mensen contact te willen hebben. Daarnaast heeft 16% geantwoord zich wel eens alleen te voelen. Er is geen goede vergelijking te maken met provinciale cijfers. In de gezondheidsmonitor van de GGD staan cijfers over eenzaamheid (ruim één op de drie Friezen is eenzaam), maar die kunnen niet één op één vergeleken worden met de stelling: Ik voel me wel eens alleen. In de gemeente Kollumerland c.a. zijn de inwoners wel eerder gevraagd of ze het eens zijn met de stelling Ik voel me wel eens alleen (Dorpsspiegels Kollumerland c.a. 2012) Hier heeft 11% van de respondenten aangegeven zich wel eens alleen te voelen. Om een goed beeld te krijgen van eventuele verschillen tussen de gemeenten in de ervaren sociale samenhang, is besloten om aan de stellingen in figuur 2.1 een score (van 0 tot 10) te hangen. Uit deze analyse blijkt dat de sociale samenhang van de respondenten een gemiddeld cijfer krijgt van 7,3. In figuur 2.3 is ook goed te zien dat de score voor de sociale samenhang op de eilanden hoger is dan in de overige vier gemeenten. Score sociale samenhang 8 7,8 7,8 7,8 7,6 7,4 7,2 7 7,2 7,2 7,1 7 6,8 6,6 Ameland Dantumadiel Dongeradeel Ferwerderadiel Kollumerland c.a. Schiermonnikoog Figuur 2.3 Om nog meer verschillen te kunnen vinden, is per stelling een uitsplitsing gemaakt naar verschillen in leeftijdsgroepen, geslacht en woonsituatie. Vervolgens is er gekeken naar eventuele verschillen per gemeente.

13 In de leeftijdsgroepen 18 tot 65 jaar en 65 jaar en ouder blijken weinig verschillen te zitten in de totale ervaren sociale samenhang. Wel blijkt dat de respondenten van 65 jaar en ouder het vaker moeilijk vinden om hulp te vragen aan buren (31%). Van de respondenten die jonger zijn dan 65 jaar geeft 16% aan dit lastig te vinden (figuur 2.4). Moeite om hulp te vragen aan buren 65 jaar en ouder tot 65 jaar Figuur % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Helemaal mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Helemaal mee oneens Gekeken naar de woonsituatie, blijkt dat respondenten die wonen in het buitengebied, minder vaak aangeven dat er mensen zijn met wie ze goed kunnen praten en die ze vertrouwen (50%), dan respondenten die in de bebouwde kom wonen (67%). Er zijn mensen met wie ik goed kan praten en die ik kan vertrouwen in mijn dorp of stad Wonend in buitengebied Wonend in de bebouwde kom % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Helemaal mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Helemaal mee oneens Figuur 2.5

14 De volgende twee figuren zijn bijgevoegd om meer inzicht te krijgen in eventuele verschillen tussen de gemeenten op het gebied van sociale samenhang. In figuur 2.6 is te zien dat op de eilanden de respondenten zich vaker thuis voelen bij de mensen in hun dorp/ stad dan in de overige vier gemeenten. In Ferwerderadiel is door de respondenten het vaakst aangegeven dat ze zich niet thuis voelen bij de mensen in hun dorp/stad (5%). Ik voel me thuis bij de mensen die in mijn dorp/stad wonen Schiermonnikoog Kollumerland c.a Ferwerderadiel Dongeradeel Dantumadiel Ameland Figuur 2.6 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Helemaal mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Helemaal mee oneens Ik voel mij verantwoordelijk voor mijn dorp/stad Schiermonnikoog Kollumerland c.a Ferwerderadiel Dongeradeel Dantumadiel Ameland Figuur 2.7 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Helemaal mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Helemaal mee oneens Op de stelling Ik voel mij verantwoordelijk voor mijn dorp/stad is ook positiever gereageerd door de eilanden. In de rest van de gemeenten zijn weinig verschillen te zien.

15

16 3. Vrijwilligerswerk In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de aard en omvang van het vrijwilligerswerk in Noordoost-Fryslân.

17 3.1 Omvang van het vrijwilligerswerk Van de 1085 respondenten geven 681 (63%) aan vrijwilligerswerk te hebben gedaan in de afgelopen twee jaar. Zowel voor 2014 als 2015 geldt dat ongeveer zes op de tien respondenten vrijwilligerswerk heeft gedaan (zie figuur 3.1). Landelijke cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS, 2015) laten zien dat het percentage van de Nederlandse bevolking dat vrijwilligerswerk verricht gemiddeld rond de 50% ligt. Voor de provincie Fryslân is dit 55% en meer. Hieruit blijkt dat de respondenten in dit onderzoek, vergeleken met het landelijk gemiddelde, relatief veel vrijwilligerswerk verrichten. 70 % Vrijwilligerswerk 2014 en 2015 % Ja Nee Ja Nee Figuur 3.1 Wanneer de vraag Heeft u de afgelopen twee jaar vrijwilligerswerk gedaan? wordt vergeleken met de werksituatie en het opleidingsniveau van de respondenten, valt een aantal cijfers op. Figuur 3.2 laat zien dat met name zelfstandig ondernemers, werklozen/werkzoekenden en huisvrouwen/huismannen in 2015 aan vrijwilligerswerk hebben gedaan. Studenten, scholieren en arbeidsongeschikten hebben daarentegen aanzienlijk minder vrijwilligerswerk gedaan in Hierbij dient genoemd te worden dat het aantal respondenten dat arbeidsongeschikt, student of scholier is, veel lager ligt vergeleken met de aantallen voor zelfstandig ondernemers, werklozen/werkzoekenden en huisvrouwen/huismannen. % Vrijwilligerswerk in 2015 naar werksituatie Ik ben gepensioneerd/met de VUT 53% Ik ben student/scholier 45% Ik ben arbeidsongeschikt 32% Ik ben werkloos/werkzoekend Ik ben huisvrouw/huisman Ik ben zelfstandig ondernemer Ik ben werkzaam in een betaalde baan 73% 66% 75% 60% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Figuur 3.2

18 Uit figuur 3.3 blijkt dat hoger opgeleide respondenten procentueel gezien meer aan vrijwilligerswerk hebben gedaan in 2015 dan de lager opgeleiden. Achter de percentages staat het aantal respondenten die vrijwilligerswerk hebben gedaan naar opleidingsniveau. Uit deze aantallen wordt duidelijk dat respondenten met een mbo diploma als hoogst genoten opleiding het vaakst vrijwilligerswerk hebben verricht in 2015 (193 respondenten). % Vrijwilligerswerk in 2015 naar opleidingsniveau Wo Hbo Mbo Havo/Vwo Lbo/Mavo/Vmbo/Mulo 60% (37) 65% (186) 63% (193) 58% (54) 54% (156) Lagere school 31% (15) Figuur 3.3 0% 20% 40% 60% 80% Wanneer deze vraag wordt uitgesplitst naar gemeenten ontstaan geen grote verschillen (zie figuur 3.4). Alleen Schiermonnikoog heeft relatief gezien een groter aandeel vrijwilligers in 2015, maar hierbij dient rekening te worden gehouden met het feit dat veel minder respondenten vanuit Schiermonnikoog aan het onderzoek hebben deelgenomen. Het CBS (2015) geeft aan dat het aandeel vrijwilligers voor het COROP-gebied Noord-Fryslân op 55% en meer ligt. In dit onderzoek ligt dit percentage voor alle gemeenten, op Dantumadiel na, hoger. 120 % Vrijwilligerswerk naar gemeente % Ameland Dantumadiel Dongeradeel Ferwerderadiel Kollumerland c.a. Schiermonnikoog Ja Nee Figuur 3.4

19 3.2 Aard van het vrijwilligerswerk In deze paragraaf wordt allereerst gekeken naar wat de respondenten geantwoord hebben op de vraag Waar bent u actief (geweest) als vrijwilliger? En met welke functie? Figuur 3.5 toont de resultaten. Hieruit blijkt dat men aanzienlijk meer vrijwilligerswerk verricht in de vorm van uitvoering en begeleiding dan in een bestuurlijke of organisatorische functie. Alleen vrijwilligers die actief zijn/waren bij een politieke partij of een vrouwenvereniging vormen een uitzondering hierop. Binnen de uitvoerende/begeleidende functies zijn de meeste respondenten actief op het gebied van persoonlijke ondersteuning (administratie, burenhulp, opvoeding), bij een sportvereniging, een goed doel of bij een kerk. Het grootste aandeel respondenten doet vrijwilligerswerk, in de vorm van uitvoering of begeleiding, bij een kerk (29%). Dit verschilt enigszins met landelijke cijfers. Landelijk gezien zijn namelijk de meeste vrijwilligers actief bij een sportvereniging of school, respectievelijk 15% en 11% (CBS, 2015). In dit onderzoek is dit 22% voor een sportvereniging en 9% voor kinderopvang/onderwijs (uitvoering/ begeleiding). Waar bent u actief (geweest) als vrijwilliger? En met welke functie? Natuur en milieuorganisatie Dorps/wijkactiviteiten Persoonlijke ondersteuning Zorginstelling Kinderopvang/onderwijs Speeltuinvereniging Buurtvereniging Ouderenvereniging/ouderensoos Jongerenvereniging/jeugdsoos Muziekvereniging/muziekkorps Toneelvereniging Sportvereniging Vrouwenvereniging Dorpshuis/Multifunctioneel centrum Plaatselijk belang Goede doelen Kerk Politieke partij Aantal respondenten Uitvoering/begeleiding Bestuur/organisatie Figuur 3.5

20 Vervolgens is met betrekking tot deze vraag ook gekeken naar verschillen tussen mannen en vrouwen. Met name op het gebied van uitvoering en begeleiding is een aantal noemenswaardige verschillen te zien. Figuur 3.6 laat zien dat vrouwen bijvoorbeeld vaker dan mannen vrijwillig actief zijn bij goede doelen en vaker persoonlijke ondersteuning geven. Mannen zijn daarentegen vaker actief bij dorps- of wijkactiviteiten, bij een sportvereniging of bij een buurtvereniging. Uit cijfers van het CBS (2015) blijkt dat vrouwen vaker actief zijn op de school van hun kinderen, en dat mannen vaker helpen op de sportvereniging. De resultaten van dit onderzoek sluiten aan bij deze cijfers. % Vrijwilligerswerk (uitvoering/begeleiding) naar geslacht Natuur en milieuorganisatie Dorps/wijkactiviteiten Persoonlijke ondersteuning Zorginstelling Kinderopvang/onderwijs Speeltuinvereniging Buurtvereniging Ouderenvereniging/ouderensoos Jongerenvereniging/jeugdsoos Muziekvereniging/muziekkorps Toneelvereniging Sportvereniging Vrouwenvereniging Dorpshuis/Multifunctioneel centrum Plaatselijk belang Goede doelen Kerk Politieke partij 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Vrouw Man Figuur 3.6 De vraag waar en met welke functie men vrijwilligerswerk verricht is tevens interessant wanneer deze gegevens worden gekoppeld aan de werksituatie van de respondenten. Figuur 3.7 laat van vier vormen van vrijwilligerswerk zien en wat de werksituatie is van de respondenten die aangeven hierbij vrijwilligerswerk te doen. Hier is wederom alleen gekeken naar uitvoerende en begeleidende werkzaamheden, omdat in de bestuurlijke en organisatorische werkzaamheden geen grote verschillen bestaan tussen de respondenten. De totale percentages vallen hoger dan 100% aangezien de respondenten bij deze vraag meerdere antwoorden konden invullen.

21 De vier vormen van vrijwilligerswerk zijn hier uitgelicht vanwege het percentage studenten en scholieren dat er actief is (geweest). Maar liefst 56% van de respondenten die aangeven vrijwilligerswerk bij een sportvereniging te doen, zijn studenten of scholieren. Ook bij kerken en goede doelen vormen studenten en scholieren het grootste aandeel. De grafiek laat eveneens zien dat respondenten die werkloos/werkzoekend of arbeidsongeschikt zijn relatief weinig vrijwilligerswerk verrichten bij deze vier vormen van vrijwilligerswerk. Hierbij dient wederom genoemd te worden dat het aandeel respondenten dat student/scholier, arbeidsongeschikt of werkloos/werkzoekend is en vrijwilligerswerk doet, veel lager ligt vergeleken met respondenten met een betaalde baan. % Vrijwilligerswerk (uitvoering/begeleiding) naar werksituatie Persoonlijke ondersteuning Sportvereniging Goede doelen Kerk % 50% 100% 150% 200% 250% Ik ben werkzaam in een betaalde baan Ik ben huisvrouw/huisman Ik ben arbeidsongeschikt Ik ben zelfstandig ondernemer Ik ben werkloos/werkzoekend Ik ben student/scholier Figuur 3.7 Ik ben gepensioneerd/met de VUT Ik vind dat de mensen die een uitkering ontvangen wel meer ingezet kunnen worden als vrijwilligers. Ik werk zelf in een verzorgingshuis en er is veel behoefte aan vrijwilligers. Ook al lopen ze een keer per week even een blokje om met een bewoner. (Vrouw uit Kollumerland, 28 jaar). Op de vraag waar de respondenten het vrijwilligerswerk verrichten geeft 86% aan dit in het eigen dorp of in de eigen stad te doen. 22% geeft aan elders in de gemeente vrijwilligerswerk te doen, 19% vult in buiten mijn gemeente, maar wel in Fryslân en 5% geeft aan buiten de provincie Fryslân. Wanneer deze cijfers worden gekoppeld aan de werksituatie van de respondenten, valt op dat studenten en scholieren vaker buiten mijn gemeente, maar wel in Fryslân invullen. Een oorzaak hiervan kan zijn dat vrijwilligerswerk eventueel gekoppeld is aan de studie of opleiding van studenten en scholieren. Echter is het aandeel buiten mijn gemeente, maar wel in Fryslân bij studenten en scholieren nog steeds kleiner dan het aandeel studenten en scholieren dat in het eigen dorp of de eigen stad vrijwilligerswerk verricht (63%).

22 Figuur 3.8 geeft een beeld van de tijd die de respondenten per week besteden aan vrijwilligerswerk. Het grootste aandeel (25%) verricht twee tot vier uur vrijwilligerswerk per week. Dit sluit aan bij landelijke cijfers van het CBS (2015), waaruit blijkt dat vrijwilligers gemiddeld vier uur per week aan vrijwilligerswerk besteden. Figuur 3.8 laat echter zien dat de categorieën incidenteel en tot twee uur in de week ook beide door ongeveer een kwart van de respondenten is ingevuld. Hoeveel tijd besteedt u in totaal aan vrijwilligerswerk? 16 uur of meer in de week 3% 8 tot 16 uur in de week 7% 4 tot 8 uur in de week 17% 2 tot 4 uur in de week Tot 2 uur in de week Incidenteel (minder dan een uur per week) 25% 24% 24% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Figuur 3.8 Figuur 3.9 toont de resultaten van de vraag hoe men (voor het eerst) geïnformeerd is over de mogelijkheid om vrijwilligerswerk te gaan doen. Hieruit blijkt dat men vooral benaderd is door iemand van de betreffende organisatie (55%) of geïnformeerd is door familie, vrienden of bekenden (43%). Daarnaast vulde 21% Anders, namelijk in. Hierbij gaven de respondenten met name aan op eigen initiatief informatie te hebben opgezocht over de mogelijkheid om vrijwilligerswerk te doen. Het bovenstaande duidt op een hoge mate van zelfredzaamheid onder de respondenten. Hoe bent u (voor het eerst) geïnformeerd over de mogelijkheid om vrijwilligerswerk te doen? Benaderd door iemand van de organisatie 55% Via mijn uitkeringsconsulent van de Via de vrijwilligerscentrale in mijn regio Informatie op Internet/Sociale Media Advertentie in een blad/krant/tijdschrift 1% 4% 3% 5% Familie, vrienden, bekenden 43% Anders 21% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Figuur 3.9

23 Figuur 3.10 geeft een beeld van wat de belangrijkste reden is voor respondenten om geen vrijwilligerswerk te doen. Het grootste gedeelte (37%) van de respondenten vulde hier Anders, namelijk in. Een analyse van de open antwoorden maakt duidelijk dat de meeste mensen de leeftijd, gezondheidsproblemen of drukte (thuis, studie, combinatie werk en studie, etc.) opgeven als belangrijkste reden om geen vrijwilligerswerk te doen. Belangrijkste reden geen vrijwilligerswerk Ik ben nooit gevraagd 7% Ik heb er geen tijd voor vanwege betaald werk Ik heb er geen tijd voor vanwege een druk gezinsleven Ik heb er geen tijd voor vanwege mantelzorgtaken Ik heb geen interesse Anders 37% 10% 14% 7% 25% Figuur 3.10

24 4. Mantelzorg In Mantelzorgers zorgen langdurig en onbetaald voor chronisch zieke, hulpbehoevende of gehandicapte familieleden, vrienden of kennissen. Een mantelzorger is geen beroepskracht, maar geeft informele zorg. In dit onderzoek is gevraagd of de respondenten de afgelopen twaalf maanden regelmatig, incidenteel of niet deze vorm van zorg hebben gegeven.

25 4.1 Aard en omvang mantelzorg Met het aantal respondenten van dit onderzoek kan er feitelijk weinig worden gezegd over de omvang van mantelzorg in Noordoost-Fryslân, maar het geeft wel een breed inzicht in de aard van de mantelzorg en de eventuele ondersteuningsbehoeften. Van de totale Friese bevolking van 19 jaar en ouder geeft meer dan één op de tien (12%) mantelzorg. In Noordoost-Fryslân zijn volgens de Gezondheidsmonitor van de GGD in 2012 bijna 7400 mantelzorgers van 19 jaar en ouder. Hiervan woont bijna de helft in de gemeenten Dantumadiel en Dongeradeel. % Mantelzorger Regelmatig Incidenteel 48% 35% Niet 17% Figuur 4.1 In dit onderzoek hebben 567 respondenten (52% van het totaal) aangegeven dat ze regelmatig of incidenteel mantelzorger zijn of zijn geweest in de afgelopen twaalf maanden. Hiervan zegt 35% regelmatig mantelzorg te geven en 17% incidenteel. Hier zijn weinig verschillen in te zien tussen de gemeenten, alleen Kollumerland c.a. steekt er bovenuit met een percentage van 57% dat mantelzorg geeft. In figuur 4.2 zijn de respondenten die mantelzorg verlenen per leeftijdscategorie te zien. Hier valt op dat de leeftijdscategorie 18 tot 65 jaar vaker heeft aangegeven mantelzorger te zijn dan de leeftijdsgroep 65 jaar en ouder. De leeftijdsgroep 18 tot 65 jaar heeft vaker aangegeven incidenteel mantelzorg te verlenen. % Mantelzorger per leeftijdscategorie 65 jaar en ouder tot 65 jaar % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Regelmatig Incidenteel Niet Figuur 4.2

26 Volgens de GGD Gezondheidsmonitor (2012) geven in Fryslân vrouwen vaker mantelzorg dan mannen. Van de vrouwen geeft 15% mantelzorg, bij de mannen is dit 9%. Dit onderzoek laat ook zien dat vrouwen vaker mantelzorger zijn dan mannen. 40% van de vrouwelijke respondenten geeft aan regelmatig mantelzorg te verlenen en nog eens 16% geeft aan dit incidenteel te doen. Van de mannelijke respondenten geeft 28% aan regelmatig mantelzorg te verlenen en nog eens 18% geeft aan dit incidenteel doen. Figuur 4.3 Om iets te kunnen zeggen over de aard van mantelzorg in de Noordoost gemeenten, is aan de respondenten gevraagd hoe lang ze mantelzorger zijn, hoeveel reistijd ze kwijt zijn, aan hoeveel personen ze zorg verlenen en wat de relatie met de zorgontvanger is. Reistijd mantelzorgers % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Figuur 4.4 Geen reistijd Minder dan 15 minuten minuten minuten Meer dan een uur

27 In figuur 4.4 is te zien dat 85% van de respondenten minder dan een half uur reistijd heeft om mantelzorg te verlenen. Opvallend genoeg heeft slechts 26% van de respondenten aangegeven dat de zorgontvanger bij hen in huis woont. Hieruit kan worden geconcludeerd dat van de 74% mantelzorg die buitenshuis wordt geleverd, deze grotendeels relatief dicht in de buurt gegeven wordt. Ook is gevraagd hoe lang de mantelzorgers deze vorm van zorg geven (figuur 4.5). Het blijkt dat 70% van de 567 respondenten langer dan een jaar mantelzorg verleent. Van deze 70% geeft 36% zelfs langer dan vijf jaar mantelzorg. 40% Aantal jaren mantelzorger 34% 36% 30% 20% 10% 20% 10% 0% Figuur 4.5 Minder dan een half jaar Langer dan een half jaar, maar minder dan een jaar Tussen 1 en 5 jaar Langer dan 5 jaar Verdeling van het percentage dat mantelzorg geeft aan 1 of meerdere personen 4% 1 persoon 5% 2 personen 24% 3 of 4 personen Meer dan 4 personen 67% Figuur 4.6 Het komt regelmatig voor dat mantelzorgers aan meer dan één persoon zorg verlenen. In figuur 4.6 is te zien dat iets meer dan 30% aan twee of meer personen mantelzorg verleent.

28 Relatie met de zorgontvanger 8% 6% 7% 10% 12% 18% 40% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% Figuur 4.7 Anders Ouder (ook schoonouder, stiefouder of pleegouder) Buurman of buurvrouw Kind (ook stiefkind of pleegkind) Vriend, kennis of collega Partner Overige familie (broer, zus, grootouder, etc.) Ouder (ook schoonouder, stiefouder of pleegouder) De respondenten die mantelzorg verlenen, geven deze zorg het vaakst aan een ouder (40%). Daarnaast wordt ook veel mantelzorg verleend aan de partner (18%) en overige familie (12%). 4.2 Mate van belasting De mate van belasting die mantelzorgers ervaren kan te maken hebben met verschillende factoren. Dit zijn onder andere de mogelijkheid om de zorgtaken te delen, maar bijvoorbeeld ook de invloed van de mantelzorgtaken op de vrije tijd of de werksituatie van mantelzorgers. Van de 567 mantelzorgers in dit onderzoek heeft 73% aangegeven de mantelzorgtaken te kunnen delen met andere mensen. Hiervan zegt ongeveer 26% de zorgtaken met zijn/haar partner te delen en ongeveer 51% met broers/zussen of overige familie. 23% van de respondenten geeft aan de zorgtaken met iemand anders te kunnen delen, bijvoorbeeld buren, vrijwilligers of professionals.in de vragenlijst zijn de respondenten meerdere stellingen voorgelegd. In figuur 4.8 is weergegeven of de respondenten een bepaalde mate van belasting ervaren, soms wel/soms niet ervaren of niet ervaren. Stellingen mate van belasting Ik vind het zwaar om zorg te geven Ben ik in mijn vrije tijd te moe om iets te ondernemen Heb ik financiële problemen Ben ik ziek of overspannen (geworden) Ben ik minder gaan werken/gestopt met werken Kost het me meer moeite dan anders om mijn huishouden te regelen Kom ik niet toe aan dingen die ik normaal in mijn vrije tijd doe % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ja Soms wel, soms niet Nee Figuur 4.8

29 De respondenten ervaren het vaakst belasting bij het regelen van het huishouden (12%) en komen minder toe aan dingen die ze normaal in hun vrije tijd deden (11%). Ook geeft een groot deel aan het soms wel en soms niet zwaar te vinden om zorg te geven (45%) en dat men soms te moe is om iets in de vrije tijd te ondernemen (38%). Belasting wordt het minst ervaren op financieel gebied en op het gebied van werken. Voorts wordt er weinig aangegeven dat men ziek of overspannen is geraakt. Friezen van 19 tot en met 64 jaar zijn volgens de GGD even vaak zwaar belast door het geven van mantelzorg dan Friezen van 65 jaar en ouder (11% en 12%). Dit ligt in de buurt van het percentage van de respondenten in dit onderzoek. Hier heeft in beide leeftijdsgroepen 8% aangegeven het zwaar te vinden om zorg te geven. Er is dus geen verschil te zien in de leeftijdsgroepen. Nog ongeveer 35% in beide groepen geeft aan dat ze het geven van Er wordt steeds meer zorg bij de burger gelegd en dit is niet altijd realistisch aangezien bij jonge gezinnen tegenwoordig beide partners werken en het niet altijd in te passen is. (Vrouw uit Dantumadiel, 42 jaar) zorg soms wel, soms niet zwaar vinden. Mantelzorgers die bij de zorgontvanger in huis wonen voelen zich vaker overbelast dan zij die zorg verlenen aan niet inwonende familieleden of andere naasten (figuur 4.9). Dit blijkt zowel uit het onderzoek van de GGD als uit dit onderzoek. Van de mantelzorgers waarbij de zorgontvanger in huis woont (bijvoorbeeld partnerzorg) ervaart 11% van de respondenten belasting en nog eens 44% soms wel, soms geen belasting. Van respondenten die deze zorg buitenshuis verlenen geeft 7% aan belasting te ervaren en nog eens 34% soms wel, soms geen belasting te ervaren. Mate van belasting t.o.v. de woonsituatie De zorgontvanger woont elders De zorgontvanger woont in huis bij de mantelzorger % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ja Soms wel, soms niet Nee Figuur 4.9

30 Ook wordt de mate van belasting hoger ervaren wanneer iemand gedurende een langere periode mantelzorg verleent. Dit is te zien in figuur Zoals eerder genoemd heeft 70% van de respondenten in dit onderzoek aangegeven dat ze langer dan 1 jaar mantelzorg verlenen. Met het oog op de verdere vergrijzing en dat 40% van de respondenten heeft aangegeven mantelzorg te verlenen aan hun ouders, zal de mate van belasting voor deze groep toenemen. Mate van belasting t.o.v. het aantal jaren mantelzorg Langer dan 5 jaar Tussen 1 en 5 jaar Langer dan een half jaar, minder dan een jaar Minder dan een half jaar % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ja Soms wel, soms niet Nee Figuur 4.10 In figuur 4.11 en 4.12 is een uitsplitsing gemaakt per gemeente. In beide grafieken is te zien dat de mate van belasting in de gemeenten Dantumadiel en Kollumerland c.a. het hoogst is. Hierbij gaat het om de belasting die mantelzorgers ervaren tijdens het geven van zorg en de ervaring dat ze minder toekomen aan de dingen die ze normaal in hun vrije tijd doen. % Mantelzorgers dat aangeeft dat ze niet meer toekomen aan de dingen die ze normaal in hun vrije tijd doen Schiermonnikoog Kollumerland c.a Ferwerderadiel Dongeradeel Dantumadiel Ameland % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Figuur 4.11 Ja Soms wel, soms niet Nee

31 % Mantelzorgers dat het zwaar vindt om zorg te geven Schiermonnikoog Kollumerland c.a Ferwerderadiel Dongeradeel Dantumadiel Ameland % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ja Soms wel, soms niet Nee Figuur 4.12 Gekeken naar de mate van belasting kan de conclusie worden getrokken dat er vaker belasting wordt ervaren wanneer men gedurende langere tijd mantelzorg geeft en de zorgontvanger in huis woont. Er zijn geen verschillen te zien in de mate van belasting tussen de leeftijdscategorieën 18 tot 65 en 65 plussers. Er zijn wel kleine verschillen te zien tussen de gemeenten.

32 4.3 Informatievoorziening Slechts 20% van de respondenten die mantelzorger zijn, heeft aangegeven dat ze in 2014 en/of in 2015 gebruik hebben gemaakt van de ondersteuningsmogelijkheden van de gemeente. Dit komt neer op 112 respondenten die bevraagd zijn op het gebruik van de ondersteuningsmogelijkheden en de tevredenheid hierover. Ook is de respondenten gevraagd of men wist waar ze terecht konden voor ondersteuning van de gemeente bij hun mantelzorgtaken. Op de eilanden hebben de respondenten het vaakst aangegeven dat ze weten waar ze terecht kunnen voor ondersteuning bij hun mantelzorgtaken. In Dantumadiel is door de respondenten het vaakst aangegeven dat ze niet weten waar ze terecht kunnen voor ondersteuning en ook niet weten hoe ze daar achter moeten komen (18%). Gemiddeld gezien geeft 44% aan dat ze weten waar ze terecht kunnen voor de ondersteuning. 15% geeft aan dat ze niet weten waar ze terecht kunnen voor ondersteuning en dat ze ook niet weten hoe ze daarachter kunnen komen. % Van mantelzorgers dat weet waar ze terecht kunnen voor ondersteuning vanuit de gemeente Schiermonnikoog Kollumerland c.a Ferwerderadiel Dongeradeel Dantumadiel Ameland Totaal % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ja Nee, maar ik weet hoe ik daarachter kan komen Nee, en ik weet niet hoe ik daarachter kan komen Figuur 4.13

33 4.4 Tevredenheid ondersteuning Zoals in paragraaf 4.3 al genoemd is, zijn er totaal 112 respondenten die ondersteuning van de gemeente hebben ontvangen. Veel van de ondersteuningsmogelijkheden zijn met niet van toepassing beantwoord. De respondenten die gebruik hebben gemaakt van ondersteuningsmogelijkheden, hebben uiteindelijk maar over enkele ondersteuningsvormen een oordeel gegeven. Om die reden is er besloten om de totale tevredenheid in aantallen te laten zien in plaats van in percentages. Totale tevredenheid mantelzorgondersteuning (in aantallen) Vergoedingen voor de extra kosten die ik maak Hulpmiddelen die mijn taak makkelijker maken Vervangende zorg (respijtzorg) Praktische hulp, zodat ik meer tijd heb voor mijn zorgtaken Informatie over ziektebeelden Contact met andere mantelzorgers Emotionele steun van een hulpverlener of vrijwilliger Advies en begeleiding van een hulpverlener Algemene informatie over ondersteuningsmogelijkheden Zeer tevreden Tevreden Ontevreden Zeer ontevreden Figuur 4.14 In figuur 4.14 is te zien dat de meeste ondersteuningsmogelijkheden positief beoordeeld worden. Toch zie je ook dat vijf van de tien respondenten aangeven ontevreden te zijn over de ondersteuning bij het contact met andere mantelzorgers. Ook is te zien dat tien van de veertien respondenten aangeven ontevreden te zijn over de vergoedingen die er zijn voor de extra kosten die de mantelzorger maakt. Gezien het lage aantal respondenten dat gebruik heeft gemaakt van een bepaalde ondersteuning, is het niet zinvol om van de tevredenheid een uitsplitsing te maken per gemeente. Dit zou een verkeerd beeld kunnen geven over de tevredenheid van de ondersteuningsmogelijkheden.

34 4.5 Behoefte in ondersteuning Een groot deel van de respondenten dat mantelzorg verleent (567), blijkt (nog) geen behoefte te hebben aan ondersteuning bij de mantelzorgtaken (88%). Dit is bijna gelijk aan de resultaten die de GGD in 2012 in zijn gezondheidsmonitor noemt (89%). Alle 567 respondenten die mantelzorg geven, hebben aangegeven welke behoefte in ondersteuning zij hebben. Ondersteuningsbehoefte mantelzorgers in % Financiële tegemoetkoming 13% Respijt of vervangende zorg Huishoudelijke hulp 6% 6% Extra kinderopvang 2% Opleiding in de zorg 3% Cursus over (omgaan) met ziekte Instructie bij het gebruik van hulpmiddelen 5% 4% Een inloopspreekuur 7% Contacten met andere mantelzorgers Een gesprek met een maatschappelijk werker Hulp bij het verdelen van de zorgtaken Hulp bij het afstemmen van werk en zorgtaken 4% 4% 4% 4% Hulp bij het invullen van formulieren 6% Hulp bij het aanvragen van zorg 9% Informatie over financiële regelingen 20% Informatie over het aanbod van 17% Informatie over de beperking/ziektebeelden 4% 0% 5% 10% 15% 20% Figuur 4.15 In figuur 4.15 is te zien dat de grootste behoeften liggen bij informatie over beschikbare financiële regelingen (20%) en informatie over het aanbod van zorgvoorzieningen (17%). Daarnaast worden een financiële tegemoetkoming (13%) en hulp bij het aanvragen van zorg (9%) ook regelmatig genoemd. Er komt geen informatie over ondersteuningsmogelijkheden. Lang zoeken naar de juiste instantie die kan helpen bij mantelzorgers voor dementerenden. Communicatie en informatie verstrekken is iets wat absoluut beter kan. (Man uit Dantumadiel, 79 jaar)

35 Belangrijkste ondersteuningsbehoeften per gemeente (in aantallen) Schiermonnikoog Kollumerland c.a Ferwerderadiel Dongeradeel Dantumadiel Ameland Informatie over het aanbod van zorgvoorzieningen Informatie over financiële regelingen Hulp bij het aanvragen van zorg Financiële tegemoetkoming Hulp bij het aanvragen van zorg Een inloopspreekuur Figuur In figuur 4.16 zijn de meest gevraagde ondersteunsteuningsmogelijkheden uitgeplitst per gemeente. Hier is goed te zien dat in iedere gemeente de meeste behoefte is aan informatie over het aanbod van zorgvoorzieningen en beschikbare financiele regelingen. In Kollumerland c.a. is de ondersteuningsbehoefte van mantelzorgers op meerdere vlakken het grootst.

36 4.6 Samenwerking met professionals Veel mantelzorgers werken regelmatig samen met professionals. Alle respondenten die mantelzorg verlenen zijn gevraagd met wat voor professionals zij te maken hebben en hoe de tevredenheid is over de samenwerking met de professionals. Professionele ondersteuning Dagopvang 3% Verzorgings- of verpleeghuis 8% GGZ 5% Maatschappelijk werk 3% Verpleging 7% Persoonlijke verzorging 20% Huishoudelijke hulp 20% Overige professionele hulp 12% 0% 5% 10% 15% 20% 25% Figuur 4.17 Van de respondenten die mantelzorg verlenen, ontvangt 22% geen professionele ondersteuning. Van de respondenten die wel professionele ondersteuning bij hun mantelzorgtaken ontvangen, krijgt 20% ondersteuning op het gebied van persoonlijke verzorging en 20% ontvangt huishoudelijke hulp. Samenwerking met professionals Schiermonnikoog Kollumerland c.a Ferwerderadiel Dongeradeel Dantumadiel Ameland Totaal % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Zeer tevreden Tevreden Ontevreden Zeer ontevreden Figuur 4.18 In figuur 4.18 is te zien dat over het algemeen de samenwerking tussen de mantelzorger en professionals positief wordt beoordeeld. In het overzicht is de categorie neutraal weggelaten, omdat hierdoor de verschillen per gemeente niet goed zichtbaar waren.

37 5. Conclusie/SWOT-analyse In het volgende schema is een aantal resultaten samengevat. De resultaten van het onderzoek zijn verdeeld in sterkte punten, zwakke punten, kansen en bedreigingen. De SWOT-analyse kan een beeld geven van de aandachtsgebieden die invloed kunnen hebben op het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers in de Noordoost-gemeenten.

38 Sterke punten De sociale samenhang in de gemeenten wordt gemiddeld met een 7,3 beoordeeld. Er hebben een groot aantal mantelzorgers en vrijwilligers meegedaan aan het onderzoek. 63% van de respondenten doet aan vrijwilligerswerk en 52% van de respondenten geeft mantelzorg. 73% van de respondenten geeft aan mantelzorgtaken te kunnen delen met anderen. 61% van de respondenten die vrijwilligerswerk doet is benaderd door iemand van de organisatie of familie en vrienden. De vrijwilligers zijn dus over het algemeen erg zelfredzaam. Slechts 4% van de mantelzorgers is ontevreden over de samenwerking met professionals. Zwakke punten 16% van de respondenten geeft aan zich wel eens alleen te voelen en 19% zou met meer mensen contact willen hebben. 56% van de respondenten weet op dit moment niet waar ze terecht kunnen voor ondersteuning vanuit de gemeente.44% van de respondenten hebben aangegeven dat ze wel weten waar ze terecht kunnen. 45% van de mantelzorgers geeft aan wel eens belasting te ervaren bij het geven van zorg en 58% geeft aan soms niet toe te komen aan dingen die ze normaal in hun vrije tijd deden.

39 Kansen Informatievoorziening over ondersteuningsmogelijkheden verbeteren. Vooral over het aanbod van zorgvoorzieningen en informatie over financiële regelingen. Ook is er behoefte aan betere informatie over ziektebeelden. Het kan zinvol zijn om de respondenten die hebben aangegeven mee te willen werken aan vervolgonderzoek, uit te nodigen voor een focusgroepsgesprek om zo de uitkomsten van het onderzoek aan te vullen met kwalitatieve informatie. 192 respondenten hebben aangegeven mee te willen werken aan vervolgonderzoek. Het aantal lager opgeleiden dat vrijwilligerswerk doet is relatief laag. Hier is winst te behalen en kan een goede taak liggen voor de vrijwilligerscentrale of andere welzijnsinstanties. Het kan zinvol zijn om te focussen op activering van deze minder actieve doelgroep. Bedreigingen Mantelzorgers die gedurende een lange tijd mantelzorg verlenen, zijn zwaarder belast dan mantelzorgers die een kortere tijd mantelzorg verlenen. Door de dubbele vergrijzing (meer ouderen én ouderen die langer leven), neemt het aantal mantelzorgers en mogelijk de overbelasting in de toekomst toe. Te weinig respondenten hebben hun tevredenheid uitgesproken over de ondersteuningsmogelijkheden van de gemeente om hier goede uitspraken over te kunnen doen. Een terugtrekkende overheid kan in de toekomst betekenen dat het beroep op zelfredzaamheid en inzet van mantelzorgers toeneemt, waardoor de kans op overbelasting groter wordt.

40 Partoer Westersingel CK Leeuwarden T (058) De mens als maat