Fries burgerpanel Fryslân inzicht

Transcriptie

1 Fries burgerpanel Fryslân inzicht Wij gaan er van uit dat we zo lang mogelijk in onze eigen woonomgeving kunnen blijven. Wij gaan er van uit dat we zo lang mogelijk in onze eigen woonomgeving kunnen blijven. Fries burgerpanel over Samen Leven januari 2016

2 Fries burgerpanel Samen leven Fries burgerpanel over voorzieningen in Fryslân Nieuwe participatiemonitor gestart in Fryslân De Nederlandse verzorgingsstaat verandert langzaam in een participatiesamenleving, aldus koning Willem-Alexander in zijn Troonrede van De overheid legt steeds meer taken en verantwoordelijkheden bij de burger. De woorden vertrouwen en sociale samenhang worden steeds vaker gebruikt in discussies over de toestand en de toekomst van onze samenleving. Uit een recente studie van het CBS blijkt dat Friezen veel vertrouwen hebben in elkaar en in maatschappelijke organisaties. Maar hoe staat het met de sociale samenhang binnen de Friese samenleving? Om een antwoord te kunnen geven op deze vraag is het Fries Sociaal Planbureau gestart met een participatiemonitor die wordt uitgezet onder de panelleden van het Fries burgerpanel PANELLEDEN PER 27 OKTOBER % 48% dit onderzoek RESPONDENTEN 71% RESPONS In dit eerste deel van de participatiemonitor is aan het Fries burgerpanel gevraagd hoe ze denken over Samen Leven. Met wie hebben de panelleden contact en hoe vaak? Zijn ze tevreden over hun sociale contacten? En hoe staat het met de betrokkenheid van de panelleden bij hun buurt en het verenigingsleven? Uit verschillende onderzoeken blijkt dat de sociale samenhang vooral op het platteland sterk is. Zo concludeerden het PON en het Sociaal Planbureau Groningen dat Brabanders en Groningers uit dorpen zich meer inzetten voor hun buurt dan hun provinciegenoten uit de stad. Zijn deze verschillen tussen stad en dorp ook zichtbaar in Fryslân? En zijn er verschillen tussen de jongeren en ouderen van het Fries burgerpanel? Deze vragen worden beantwoord in deze eerste monitor Samen Leven van het Fries Sociaal Planbureau. Een vergelijking door de jaren heen is nu nog niet mogelijk. Wel worden de Friese panelleden regelmatig vergeleken met de Groningers en Brabanders, omdat deze monitor ook daar is uitgevoerd. Binnen Fryslân wordt stilgestaan bij de verschillen tussen de panelleden uit Friese steden en die uit Friese dorpen. 63% 37% dorp stad

3 Fries burgerpanel over sociale contacten 50% van de 65-plussers ontmoet de buren wekelijks Panelleden ontmoeten het vaakst buren of familie. Driekwart van de panelleden denkt niet dat hun echte ontmoetingen met familie of buren zijn af- of toegenomen door het internet of de mobiele telefoon. 1 op de 10 panelleden ontmoet dagelijks buren of familie. buren familie Frequentie van sociale contacten, in procenten. 5% van de panelleden heeft (bijna) nooit contact met buren. Landelijk ligt dit op 12%. Voor familie ligt dit voor beide op 3%. vrienden kennissen Slechts 1% van de panelleden vindt sociale contacten niet belangrijk iedere dag enkele keren per week enkele keren per maand Buurmannen ontmoeten elkaar vaker dan buurvrouwen. enkele keren per jaar (bijna) nooit n.v.t. De helft van de 65-plussers ontmoet de buren wekelijks, terwijl dit voor panelleden in leeftijd van jaar op 29% ligt. Dit past in het landelijke beeld waarbij ouderen vaker contact hebben met de buren dan jongeren.

4 Tevredenheid Fries burgerpanel over sociaal netwerk Grote tevredenheid over sociaal netwerk Een ruime meerderheid van het Fries burgerpanel is tevreden over de frequentie van het contact met hun sociale netwerk. Het gaat hier om verschillende vormen van contact, zoals bij elkaar op bezoek gaan of samen winkelen, contact via de telefoon of via sociale media. Zo zeggen bijna negen op de tien panelleden dat ze vinden dat ze hun familie, buren en kennissen voldoende zien en spreken. De tevredenheid over de contacten met vrienden ligt lager (76%). Uit de cijfers van CBS blijkt dat 84% van de Nederlanders tevreden is met hun sociale leven. Net als in de provincies Groningen en Noord-Brabant zijn de Friese 65-plussers meer tevreden over de mate van contact dan de leden uit de andere leeftijdsgroepen. Meer contact met buren wordt gewenst door 7% van de panelleden. Voor de leden uit de Friese steden geldt dit nog iets meer dan voor die van het Friese platteland. Verder valt op dat het juist de jongere panelleden zijn die meer contact met hun buren wensen. Tevredenheid Fries burgerpanel over frequentie sociale contacten, in procenten. familie buren vrienden kennissen meer contact contact is goed zo minder contact weet ik niet / n.v.t. Friese panelleden het meest tevreden Panelleden uit Fryslân zijn opvallend meer tevreden over de frequentie van hun sociale contacten dan de panelleden uit Groningen of Noord-Brabant. Vooral bij het contact met vrienden zijn de verschillen het grootst. 32% van het Groningse panel wil vaker contact met hun vrienden, voor de Brabantse panelleden ligt dit op 26% en voor die uit Fryslân op 21%. Aan de panelleden uit Fryslân, die aangeven meer contact te wensen, is ook gevraagd waarom dit niet lukt. Tijdgebrek is de belangrijkste reden waarom deze leden minder contact hebben dan ze zouden willen. Ook een te grote afstand of onvoldoende vervoersmogelijkheden zijn belemmeringen voor meer ontmoetingen. Dit geldt dan vooral voor de contacten met familie, vrienden en kennissen. In het contact met buren is sprake van een andere reden: met buren lukt het niet doordat de panelleden niet goed weten hoe ze dat moeten aanpakken. Mate waarin 3 provinciale panels aangeven meer contact te willen hebben met verschillende groepen, in procenten % 10% 26% 24% 67% 66% 0 buren kennissen familie vrienden Fryslân Groningen Noord- Brabant

5 Fries burgerpanel over kwaliteit sociale contacten Stellingen over kwaliteit sociale contacten, in procenten. Friese panelleden minder positief over kwaliteit sociale contacten In dit panelonderzoek zijn, naast vragen over de mate van contact, ook vragen gesteld over de ervaren kwaliteit van hun sociale contacten. Het merendeel van het Fries burgerpanel is tevreden over die kwaliteit. Zo geeft driekwart van de leden aan mensen te kennen met wie ze goed kunnen praten en bij wie ze terecht kunnen. Toch zijn de panelleden uit Fryslân hier minder positief over dan de Groningse en Brabantse panelleden. Dat geldt ook voor de andere twee stellingen, waarbij het opvalt dat de respondenten uit Fryslân zichzelf minder als onderdeel van een vriendengroep zien. Naast provinciale verschillen zijn er ook verschillen naar geslacht en leeftijd. De vrouwen en jongeren uit het Fries burgerpanel oordelen veel positiever over de kwaliteit van hun sociale netwerk. Zo geeft 68% van de vrouwen aan mensen te kennen die hen echt begrijpen. Onder de mannen ligt dit op 52%. Het CBS concludeert ook dat vrouwen meer mensen in hun omgeving hebben die hen begrijpen dan mannen. Meer dan de helft van de jarigen uit het panel zegt onderdeel te zijn van een groep vrienden. Voor de overige leeftijdsgroepen ligt dit 10 tot 20% lager. Het oordeel over de kwaliteit verschilt niet tussen de panelleden uit Friese steden en die uit Friese dorpen. er zijn mensen met wie ik echt goed kan praten er zijn mensen bij wie ik terecht kan er zijn mensen die me echt begrijpen ik maak deel uit van een groep vrienden Noord- Brabant Groningen Fryslân Buurtcontacten verschillen in stad en dorp De panelleden uit de Friese steden zijn minder positief over de contacten in de buurt dan de panelleden op het Friese platteland. De stedelingen geven vaker aan dat buurtgenoten elkaar minder goed kennen en dat ze weinig contact hebben met hun buurtgenoten in vergelijking tot de panelleden uit de dorpen. Eén op de tien stedelingen geeft aan wel meer contact met de buren te wensen. Het feit dat stedelingen elkaar minder goed kennen en minder vaak ontmoeten beïnvloedt niet de manier van omgaan met elkaar. Die wordt, zowel in stad als dorp, door acht van de tien panelleden als prettig ervaren. 27% 9% van de panelleden uit dorpen kent zijn buurtgenoten nauwelijks van de panelleden uit steden kent zijn buurtgenoten nauwelijks

6 Fries burgerpanel over binding met de buurt Binding met buurt grootst in Friese dorpen Friese panelleden voelen zich sterk betrokken bij hun buurt. Gemiddeld geven zeven op de tien leden aan zich betrokken te voelen bij hun buurt en goed op de hoogte te zijn van wat er speelt in de buurt. Wel is het zo dat de panelleden uit Friese dorpen zich meer betrokken voelen bij hun buurt dan de panelleden uit de Friese steden. Ongeveer 75% van de dorpsbewoners voelt zich betrokken bij de buurt en weet wat er speelt, terwijl dit voor de leden uit de stad meer dan 10% lager ligt. Dit verschil tussen stad en dorp wordt ook al jaren gesignaleerd in zowel Groningen als Noord-Brabant. Verder speelt leeftijd ook een rol: naarmate Friese panelleden ouder zijn, zijn ze beter op de hoogte van wat er speelt in de buurt en voelen ze zich meer betrokken. De betrokkenheid met de buurt lijkt niet samen te hangen met het thuisgevoel in de buurt. Ruim 90% van de panelleden, uit zowel stad als dorp, geven aan zich thuis te voelen in hun buurt. Friese panelleden actiever in de buurt. er zijn mensen met wie ik echt goed kan praten er zijn mensen bij wie ik terecht kan er zijn mensen die me echt begrijpen ik maak deel uit van een groep vrienden Noord-Brabant Groningen Fryslân Top 5 voorzieningen

7 Fries burgerpanel over inzet voor de buurt Friese panelleden actiever in de buurt Naast de ontmoetingen met buurtgenoten zijn er verschillende manieren waarop mensen zich inzetten voor hun buurt. De verbetering van de leefomgeving, in sociaal of fysiek opzicht, is daarbij vaak het uitgangspunt. In totaal zegt 43% van de leden van het Fries burgerpanel zich in te zetten voor dit soort activiteiten. Voor de Brabantse panelleden ligt dit op 39% en voor die uit Groningen op 35%. Leeftijd speelt geen grote rol. Al lijken de jongeren en 65-plussers zich meer te bemoeien met plannen en acties in de buurt. Verschilt de inzet tussen dorp of stad? Heeft u zich de afgelopen 12 maanden ingezet voor uw buurt? In procenten. Veel genoemde redenen voor wel of geen inzet in de buurt. Voorbeelden van buurtplannen of buurtacties / Potentieel voor buurtinzet. 50% ja 50% nee Dorp Ik ben betrokken bij ons dorp. Contact willen onderhouden in de buurt. Verbeteren leefbaarheid in het dorp. Er zijn geen plannen of activiteiten. Er zijn genoeg mensen actief. Ik heb er geen zin in. Zet me al jaren in voor het buurtfeest. Actie tegen verkeersoverlast. Onderhoud van gebouwen. 61% van de panelleden uit de Friese dorpen die zich nog niet inzetten, zouden zich wel willen inzetten voor hun buurt. 32% ja 68% nee Stad Bijdrage leveren in wijkverbetering. Meer inspraak in de buurt. Voor het versterken van de contacten. Er zijn geen plannen of activiteiten. Ik heb er geen belangstelling voor. Ik voel me niet betrokken. Ik heb geholpen met burendag. Maak deel uit van WhatsApp buurtwacht. Aanleg van kruidentuin en speeltuin. 55% van de panelleden uit de Friese steden die zich nog niet inzetten, zouden zich wel willen inzetten voor hun buurt. Top 5 voorzieningen

8 Lidmaatschappen van panelleden Meeste panelleden lid van een vereniging Mensen hebben contacten in de buurt, maar ontmoeten elkaar ook veelvuldig in het verenigingsleven. Het lidmaatschap van een vereniging is dan ook een belangrijke indicator voor de sociale samenhang. Ruim driekwart van de leden van het Fries burgerpanel is lid van een vereniging. Dit past bij de uitkomsten van het CBS waarin 77% van de Nederlanders (15 jaar of ouder) lid is van een vereniging. Het straatcomité of de buurt- of dorpsvereniging zijn de populairste verenigingen onder de panelleden, waarbij het opvalt dat panelleden uit Friese dorpen vaker (45%) van deze verenigingen lid zijn dan de panelleden uit Friese steden (19%). Het lidmaatschap van een sportvereniging staat op de tweede plaats en de sportschool of fitnesscentrum op de derde plaats. Bijna een kwart van de panelleden is dus geen lid van een vereniging. Geen belangstelling of geen zin, tijdsgebrek en geen geld zijn hiervoor de belangrijkste redenen. Geldgebrek wordt vaker door de jongere panelleden en door de panelleden uit de stad genoemd. Meest actief in de kerk of politiek Aan het Fries burgerpanel is gevraagd van welke maatschappelijke organisaties ze lid/donateur of actief lid zijn. Het vaakst zijn panelleden lid van een wijk- of buurtraad en dorpsbelangen. Ook zijn de leden vaak lid van een kerk of levensbeschouwelijke organisatie. Het valt op dat leden binnen de kerk of levensbeschouwelijke organisatie relatief het actiefst als lid zijn. Dit geldt ook voor politieke partijen. Mannen zijn vaker actief lid van een maatschappelijke organisatie dan vrouwen. De meeste actieve leden zijn te vinden onder de 65-plussers uit het panel. Ook panelleden uit Friese dorpen zijn vaker actief lid van een maatschappelijke organisatie. Verenigingen Totaal percentage mensen dat lid van één of meer verenigingen is 77 Buurt- of dorpsvereniging, straatcomité 35 Sportvereniging 26 Sportschool / fitnesscentrum 17 Gezelligheidsvereniging of club 9 Zangvereniging, koor 8 Hobbyclub 7 Muziekvereniging (groep, band, fanfare) 4 Toneelvereniging, cabaretgroep 4 Dansvereniging 2 Scouting, speeltuinvereniging 1 Percentage van de panelleden dat (actief) lid of donateur is van een maatschappelijke organisatie Belangenvereniging Pa@ënten- of cliëntenvereniging Poli@eke par@j Organisa@e voor zorg- en hulpverlening Organisa@e voor ideële doeleinden Vakbond, bedrijfsorganisa@e Kerkelijke of levensbeschouwelijke organisa@e Wijkraad, buurtraad, dorpsbelangen Lid / donateur Ac<ef lid

9 Fries burgerpanel en deelname aan informele groepen Ook informele activiteiten Mensen organiseren activiteiten ook op eigen initiatief, buiten organisaties om. Samen hardlopen met een groepje vrienden of buurtgenoten in plaats van lid te worden van een sportvereniging. Of samen met vrienden lezen en praten over boeken. Mensen zoeken elkaar steeds vaker op buiten de kaders van formele organisaties. Bijna de helft van het Fries burgerpanel (46%) neemt deel aan één of meer van dit soort informele groepen. De buurtgroep is onder panelleden het meest populair. 17% van de panelleden neemt daar aan deel. 13% van de panelleden uit Fryslân sport in een informele sportgroep. In de categorie anders worden bijvoorbeeld gespreksgroepen, zorggroepen en vrouwengroepen genoemd. Deelname aan informele groepen, in procenten. Informele groepen Buurtgroep 17 Sportgroep 13 Hobbygroep 10 Cultuurgroep 7 Actiegroep 2 Anders 15 Informele groepen lijken vaker in Friese dorpen voor te komen. Dat is zeker het geval voor informele buurtgroepen. Van de panelleden uit Friese dorpen geeft 22% aan daar deel van uit te maken, tegenover 9% van de panelleden uit Friese steden. Deze uitkomst past bij het beeld dat we hiervoor zagen, waarin de panelleden uit de dorpen zich meer betrokken voelen bij de buurt en zich meer inzetten voor de buurt. Informeel, maar niet vrijblijvend De regelmaat waarmee informele groepen bij elkaar komen verschilt. Er is een driedeling zichtbaar. Ongeveer een derde van de panelleden treft elkaar wekelijks. Dit zijn met name de informele sportgroepen. Uit een publicatie van het SCP blijkt ook dat bepaalde vormen van sport zich prima lenen om buiten verenigingsverband te beoefenen, zoals biljarten, wandelen en wielrennen. Ongeveer een derde treft elkaar maandelijks. Dit zijn vooral de hobby- en buurtgroepen. De overige 30% van de panelleden treft elkaar in informeel verband slechts een paar keer per jaar.

10 Conclusie Fries burgerpanel tevreden over sociale contacten Een ruime meerderheid van het Fries burgerpanel is tevreden over de mate van contact met hun sociale netwerk. Het gaat hier om verschillende vormen van contact, zoals op bezoek gaan, telefoneren of via social media. Zo zeggen bijna negen op de tien panelleden dat ze hun familie, buren en kennissen voldoende zien en spreken. Net als in de provincies Groningen en Noord-Brabant zijn de Friese 65-plussers meer tevreden over de frequentie van hun sociale contacten dan de leden uit andere leeftijdsgroepen. Het algemene beeld is dat de leden uit Fryslân meer tevreden zijn dan die uit Groningen en Noord-Brabant. De meeste leden zijn ook tevreden over de kwaliteit van hun sociale contacten. Driekwart van het panel geeft aan mensen te kennen met wie ze goed kunnen praten en bij wie ze terecht kunnen. Veel potentie voor inzet in buurt In totaal zegt 43% van de leden zich het afgelopen jaar te hebben ingezet voor hun buurt, waarbij verbetering van de leefomgeving vaak het doel is. Voor de provincies Groningen en Noord-Brabant ligt dit net iets lager. Meer dan de helft van het Fries burgerpanel heeft zich het afgelopen jaar niet ingezet voor hun buurt. Opvallend is dat een grote groep daarvan zich wel wil inzetten. Voor de niet-actieve panelleden uit Friese dorpen ligt dit op 61% en voor die uit Friese steden op 55%. In de participatiesamenleving, waarin mensen meer voor elkaar moeten zorgen en de overheid zich terugtrekt, biedt deze uitkomst perspectief. Stedelingen minder betrokken bij hun buurt De panelleden uit de Friese steden zijn minder positief over de contacten in de buurt dan de panelleden op het Friese platteland. De stedelingen geven vaker aan dat buurtgenoten elkaar minder goed kennen en dat ze weinig contact hebben met hun buurtgenoten in vergelijking tot de panelleden uit de dorpen. De stedelingen uit het panel voelen zich minder betrokken en zijn minder goed op de hoogte van wat er in hun buurt speelt. Deze verschillen tussen stad en dorp worden ook al jaren gesignaleerd in zowel Groningen als Noord-Brabant. Overigens lijken deze verschillen in betrokkenheid met de buurt niet samen te hangen met het thuisgevoel en de omgang in de buurt. Ruim 90% van de panelleden, uit zowel stad als dorp, geven aan zich thuis te voelen in hun buurt en acht van de tien leden van het Fries burgerpanel vinden dat buurtgenoten prettig met elkaar omgaan. En verder... Deze conclusies geven een eerste beeld van hoe de Friese panelleden met elkaar samenleven. Om een compleet beeld te krijgen van de sociale samenhang volgt in 2016 het tweede deel van deze participatiemonitor, met daarin aandacht voor vrijwilligerswerk en burgerinitiatieven. Het Fries Sociaal Planbureau zet deze monitor de komende jaren in om ontwikkelingen binnen de Friese participatiesamenleving te duiden. Colofon Fries burgerpanel over Samen Leven, januari 2016 Auteur Stephan Hakkers Vormgeving Jongens van de Jong Bronnen/Links: CBS: Sociale samenhang Wat ons bindt en verdeelt. Sociaal Planbureau Groningen: Sociale samenhang in Groningen. PON: Betrokken Brabanders. SCP: Informele groepen. Westersingel CK Leeuwarden T (058) Fries burgerpanel is een initiatief van het Fries Sociaal Planbureau