RONDOM LEVENSEINDE EN UITVAART. hoe te handelen bij een begrafenis of crematie en hoe de kerkelijke gemeente daarbij helpen kan

Transcriptie

1 RONDOM LEVENSEINDE EN UITVAART hoe te handelen bij een begrafenis of crematie en hoe de kerkelijke gemeente daarbij helpen kan

2 Uitgave ten dienste van de Gereformeerde Kerk te Ermelo/ gemeente van de Protestantse Kerk in Nederland. Ermelo, april

3 Wij weten dat wanneer onze aardse tent, het lichaam waarin wij wonen, wordt afgebroken, we van God een woning krijgen: een eeuwige, niet door mensenhanden gemaakte woning in de hemel. 2 Korintiërs 5: 1 Als iemand stervende is, of zojuist gestorven, moeten er in korte tijd veel beslissingen worden genomen. Soms kan dat pas na het overlijden, soms kunnen er al wensen bekend zijn van de overledene zelf, of van de nabestaanden. De uitvaartverzorger zal zijn of haar kennis graag gebruiken om u hiermee terzijde te staan. Als iemand gestorven is, kan óók de kerk hulp bieden: * er zijn immers vele vormen van liturgie, liederen, gebeden: modern of klassiek, poëtisch of sober * er zijn woorden uit de Bijbel, die mensen al eeuwen helpen gevoelens onder woorden te brengen voor God en elkaar * er is een kerkgebouw met vele mogelijkheden * er zijn mensen, predikanten, kerkenraadsleden en gemeenteleden die graag hun praktische ervaring en geestelijke kennis met u delen. Hopelijk is deze brochure daarbij eveneens behulpzaam. De inhoud van dit boekje staat ook op de website van de Gereformeerde Kerk: onder Kerk Uitvaart. Ook is het mogelijk om zelf al na te denken over uw eigen uitvaart. In dit boekje kunt u uw keuzes opschrijven, zodat bij de voorbereiding van de uitvaart rekening gehouden kan worden met uw wensen. 3

4 1. Wat te doen bij overlijden? - Als iemand stervende is, of (onverwacht) gestorven, belt u uw wijkpredikant/e of de waarnemer. *1 - Als een arts het overlijden heeft geconstateerd, belt u een uitvaartondernemer. U bespreekt met deze dag, tijd en plaats van de uitvaart. Van te voren heeft u een besluit genomen over de vorm van de uitvaart: begrafenis of crematie. Meestal vindt deze plaats op de vijfde dag na overlijden. - Voordat de rouwkaart definitief is opgesteld en gedrukt, overlegt u met de wijkpredikant/e (of zijn/haar vervanger). Deze moet immers kunnen instemmen met dag en tijdstip van de dienst. - Er wordt met deze predikant/e een afspraak gemaakt voor de voorbereiding van de dienst. Het is goed als de meest betrokkenen hierbij aanwezig zijn. Een grote verscheidenheid aan wensen is soms moeilijk te verwezenlijken, en ook de kerk heeft haar eigen gebruiken en stijl, maar in goed overleg is meestal veel mogelijk. - Een Bijbeltekst of liedtekst op de overlijdenskaart is meestal uitgangspunt voor de preek of meditatie tijdens de dienst. Mede daarom is het van belang dat deze tekst of dit lied met zorg en met instemming van velen, wordt gekozen. (Zie bladzijde 10 en 11) - De begrafenisondernemer informeert de koster, als gebruik wordt gemaakt van de Immanuelkerk of Maranathakerk. Tel. nr.: koster: *1 in geval van afwezigheid van de eigen wijkpredikant/e kan contact opgenomen worden met de vervangende predikant/e. In de Antenne wordt steeds gepubliceerd wie de vervanger is van de wijkpredikant/e. Mocht u uw wijkpredikant/e, of zijn of haar vervanger niet direct kunnen bereiken, dan kunt u contact opnemen met het kerkelijk bureau ( ) Zij kunnen u verder helpen. 4

5 2 mogelijkheden voor een uitvaartbijeenkomst, of kerkdienst voorafgaande aan de begrafenis of crematie De kerk van Ermelo kent de volgende mogelijkheden: A. een kerkdienst met familie en vrienden in het midden van de christelijke gemeente, vanuit het Huis van God waar deze gestorven mens thuis was. B. een bijeenkomst of viering van de familie en vrienden, waarin iemand de kerk vertegenwoordigt, in kleine kring. Op verschillende manieren kunnen mensen een bijdrage leveren aan de dienst. Zo kunnen kinderen gedachtenislichtjes plaatsen op de kist, aan te steken aan de Paaskaars. Waar de nabestaanden prijs stellen op meerdere en uitvoeriger toespraken vanuit allerlei sectoren van het leven van de overledene, is er de mogelijkheid om dit te laten plaatsvinden voorafgaande aan de uitvaartdienst. In de overweging rond een Bijbeltekst en de gebeden proberen we als christelijke gemeente recht te doen aan de overledene en aan de nabestaanden. Bij een uitvaart (in het kerkgebouw of aula) is de volgende orde van dienst mogelijk: 1. Opening. In de kerkenraadskamer of een andere geschikte ruimte verzamelen zich de naaste familieleden en de dienstdoende predikant/e, ouderling en diaken. Bij voorkeur zijn dit de wijkambtsdragers, waarbij een pastoraal medewerkende de taak van de ouderling kan vervullen. Het consistoriegebed kan hier gebeden worden, en allen gaan naar de kerkzaal, of de grote zaal van uitvaartcentrum of crematorium. 5

6 Nabestaanden of anderen kunnen het lichaam van de overledene zelf binnenbrengen in de kerkzaal en plaatsen bij Doopvont en Paaskaars. In het begin van de dienst is er voor de nabestaanden - familie en/of vrienden - gelegenheid de overledene te gedenken, door middel van gesproken woorden of een muzikale of poëtische bijdrage. 2. Bijbellezing. In de dienst openen we de Bijbel, en rond de lezing is het mogelijk enkele liederen met elkaar te zingen of naar muziek te luisteren. Als lector kunnen nabestaanden of vrienden vaak uitstekend dienst doen. 3. Gebeden. In het pastorale gesprek ter voorbereiding op de dienst, zal de predikant/e geïnformeerd worden over de situatie van de gestorvene en nabestaanden. Als nabestaanden een deel van dit gebed willen uitspreken, is dat aan te bevelen; de voorganger zal hen o.a. behulpzaam zijn met het gebruik van de microfoon. Zo n deel van het gebed kan bijvoorbeeld een gedicht zijn, of een gebed uit een gebedenboek. De predikant/e zal desgevraagd voorbeelden geven. 4. Laatste afscheid. Allen gaan staan, de voorganger spreekt afscheidswoorden, die dienen als overgang van de kerk (of de zaal) naar begraafplaats of crematorium. Nadat een lied gezongen is, wordt de overledene uitgedragen, zo mogelijk luidt de kerkklok. Hierna volgt men, lopend of in auto s, de stoet. Aangekomen bij het graf / in het crematorium spreekt de voorganger passende woorden, het lichaam wordt begraven in de aarde / daalt in het crematorium. De voorganger kan daarna de Geloofsbelijdenis uitspreken. Het Onze Vader kan hier ook gezamenlijk gebeden worden. De voorganger geeft allen de zegen mee. Hierna is het mogelijk dat een familielid een dankwoord uitspreekt. Vervolgens volgen we de begrafenisondernemer bij het verlaten van het graf of het crematorium. Het is ook mogelijk dat familie en predikant bij het graf blijven staan, en als laatsten vertrekken. 6

7 De begrafenisondernemer heeft bij een kerkelijke uitvaart in de dienst een verzorgende en technische taak: het in- en uitdragen. B. Bij een bijeenkomst of viering van de familie en vrienden in kleine kring Als niet gekozen wordt voor een kerkdienst, is er de mogelijkheid van een viering met familie en nabestaanden in kleine / besloten kring, waarin tevens het christelijk getuigenis klinkt. Voor zo n moment van gedachtenis of viering van Woord en Gebed is een soortgelijke orde van dienst mogelijk, zij t in verkorte vorm. Hierbij is het mogelijk dat ook nabestaanden gebeden, of lezing voor hun rekening nemen. Ambtsdrager of anderen van de kerk kunnen hierbij aanwezig zijn. Ook is het mogelijk om bij de uitvaartdiensten in het kerkgebouw, of in huiselijke kring, de Maaltijd van de Heer te vieren. 7

8 3. Wat kan de kerk nog meer voor u doen? Moment van gedachtenis op de zondag na het overlijden: Op de zondag na het overlijden van een gemeentelid wordt deze in de erediensten van onze beide kerkgebouwen herdacht. Er wordt daarbij door de diaken een gedachtenislichtje ontstoken aan de Opstandingskaars, en geplaatst in de gedachtenishoek. Pastoraat In de periode na het overlijden neemt de wijkpredikant/e contact op met de nabestaanden als deze in Ermelo wonen. Het aangeboden rouwpastoraat kan een jaar, en soms langer, duren als daarop prijs wordt gesteld. Zondag Voleinding Op de zondag van de Voleinding - elk jaar, eind november - worden de namen van allen die in het voorbije kerkelijk jaar gestorven zijn in ons midden, herdacht. Hun namen worden voorgelezen, een lichtje wordt ontstoken ter nagedachtenis. Voor deze bijzondere kerkdienst worden de nabestaanden uitgenodigd per brief. Pastorale kring Het is mogelijk dat er een groep mensen samenkomt, waarvan de deelnemers getroffen zijn door verlies en rouw. Wie hiervoor belangstelling heeft, kan zich tot de wijkpredikant/e wenden. 8

9 4. Gebruik van een kerkgebouw. Voor leden van de Gereformeerde Kerk van Ermelo, bieden wij graag deze diensten aan, voor hen worden de gemaakte kosten niet doorberekend. Het drukken van een orde van dienst kan worden verzorgd door de huisdrukkerij van de kerk. De kosten hiervan worden dan niet in rekening gebracht. De uitvaartondernemer kan dit ook verzorgen (daaraan zijn mogelijk wel kosten verbonden). Er wordt altijd een geluidsopname van de dienst gemaakt. U kunt deze opname verkrijgen bij de koster. De diensten in de kerken en in de aula de Varenhof zijn ook via internet te beluisteren. Zie Voor mensen die geen lid zijn, worden de kosten van de voorganger, organist, koster en anderen wel in rekening gebracht; evenals het gebruik van het kerkgebouw. Als kerk hebben we ook de mogelijkheid om na de uitvaart iets te drinken aan te bieden, en eventueel ook een broodmaaltijd te verzorgen, om zo in alle rust nog bij elkaar te kunnen zijn. Deze kosten worden wel in rekening gebracht. Immanuelkerk Maranathakerk 9

10 WAAR U VAN TE VOREN OVER KUNT NADENKEN -begrafenis of crematie -welke liederen zouden gezongen kunnen worden bij de uitvaart -welke Bijbellezing spreekt u aan en zou in de uitvaartdienst kunnen klinken -wie zou eventueel de lezing kunnen doen of de gebeden kunnen zeggen Voordat iemand overlijdt: -wilt u een zegen ontvangen, of een ziekenzalving (eventueel met delen van wijn en brood)? Overlegt u hierover met uw wijkpredikant/e -Welke uitvaartondernemer kan worden ingeschakeld na het overlijden (of eventueel al eerder inschakelen om wensen rondom uw overlijden te overleggen) Op veel websites van uitvaartondernemingen staan overzichten van te maken keuzes. Wellicht dat die u kunnen helpen hierbij. Ruimte voor eigen aantekeningen, noteren van een Bijbeltekst, een lied, een gedachte, en andere wensen. Liederen 10

11 Bijbeltekst(en) Een gedachte Andere opmerkingen Aanvullingen 11