EXCHANGE TRADED PRODUCTS

Transcriptie

1 ETF EDGE EXCHANGE TRADED PRODUCTS Dimitri Neutiens ZELFSTANDIG TECHNISCH ANALIST EN OPRICHTER VAN ETCFUND EN ETFSTRATEGIE

2 Rapport V Laatste update: 23 februari 2014 Inhoudsopgave INLEIDING... 2 BASISBEGRIPPEN VAN EEN ETF... 3 HISTORIE... 3 CLASSIFICATIE... 3 HOE ONTSTAAT EEN ETF?... 6 KOSTEN... 8 POPULARITEIT... 9 DIVERSITEIT VERHANDELBAARHEID / DE LIQUIDITEIT VOLUME ETF S VS AANDELEN, INDEXFONDSEN EN BELEGGINGSFONDSEN AANDELEN INDEXFONDSEN BELEGGINGSFONDSEN DE WERKING VAN EEN ETF ACTIEF VERSUS PASSIEF COMPUTERPROGRAMMA RISICO S VAN EEN TRACKER ONDERSCHEID FYSIEKE EN SYNTHETISCHE ETF S FYSIEKE ETF S SYNTHETISCHE ETF S VOOR- EN NADELEN VOORDELEN ETF S NADELEN ETF S WAAR DIEN JE MEE REKENING TE HOUDEN ALS U ETF S KOOPT? GROOTSTE AANBIEDERS MEEST VERHANDELDE ETF S BESLUIT BRONNEN Boeken: Websites: FIGUREN EN TABELLEN

3 Inleiding De laatste 10 jaar is de vraag naar en het aanbod van ETF s (Equity Traded Funds = Trackers) enorm toegenomen bij zowel de professionele als de particuliere belegger. Beide groepen gebruiken deze beleggingsproducten op een actieve manier om hun rendement te verbeteren. Omwille van de groeiende interesse in ETF s zijn er daardoor ook meer ETF-verdelers op de markt gekomen die het assortiment van deze producten enorm hebben uitgebreid. Er zijn nu tal van ETF s te vinden die wel één of andere investeringsklasse volgen (obligaties, indexen, grondstoffen, ) of die zelfs een bepaalde investeringsstrategie nabootsen al naar gelang de vereisten van de belegger (Dividenden, High-Yield, Hedging, lage volatiliteit, ). ETF s vertonen op het eerste zicht heel wat gelijkenissen met traditionele beleggingsfondsen (de zogenaamde Mutual Funds), toch zijn er grote verschillen tussen beide beleggingsproducten en het zijn die verschillen waardoor ETF s aan populariteit winnen en die vooral de belegger ten goede komen. We vinden deze verschillen zowel terug in de operationele kenmerken van een ETF als in de structuur waaruit de ETF is opgebouwd. ETF s worden vooral gekenmerkt door de diversificatiemogelijkheden die de ETF bieden, met een lage investeringskost krijgt u meteen toegang tot een uitgebreide beleggingscategorie. U kan ETF s dagdagelijks verhandelen tijdens de openingsuren van de beurs aan intraday koersen en ETF s worden verhandeld zoals aandelen, u kan er opties op nemen, u kan ze shorten (beleggingstactiek waar men ervan uitgaat dat de koers zal dalen) en u kan er een hefboom op toepassen. Daarnaast zijn er ook zaken waar u rekening mee moet houden als u in ETF s gaat beleggen. ETF s kunnen een tracking-error hebben waardoor de koers kan afwijken van de onderliggende waarde en naast de beurskosten en taksen zijn er ook andere kosten waarmee u rekening dient te houden. Een ETF ziet er op het eerste zicht eenvoudig uit doch is een ETF veel meer dan simpelweg een replica van een bepaalde onderliggende waarde zoals een index, grondstof en of obligatie. Met dit rapport krijgt u een beknopte introductie over wat een ETF is, hoe een ETF is opgebouwd, wat de vooren nadelen zijn van een ETF en hoe u in een ETF kunt handelen. Veel leesplezier! De meeste beleggers, zowel institutionele als particuliere, zullen ontdekken dat het volgen van de financiële markten met minimale kosten de beste manier is om te beleggen. Wie dit pad volgt kan (na aftrek van beheer- en transactiekosten) zeker zijn van een hoger netto rendement dan dat van de grote meerderheid van professionele beleggers. (Bron: Warren Buffett) 2

4 Basisbegrippen van een ETF Historie ETF s zijn voor het eerst onder deze noemer gebruikt in 1993 in de Verenigde Staten. Voorheen waren er ook al gelijkaardige producten maar hieromtrent was nog geen eenduidige regelgeving en deze producten kwamen echter niet van wal. Maar sinds de eerste echte ETF die de S&P 500 index volgde is deze beleggingscategorie in sneltempo gegroeid. Aan het eind van 2013 waren er wereldwijd zo n ETF s met een totaal fondsvermogen van meer dan 1,5 triljoen dollar. ETF s zijn daardoor zeer gerespecteerde beleggingsinstrumenten geworden die in elke professionele beleggingsportefeuille aanwezig zijn. Maar de eerder passieve rol die ETF s binnen deze portefeuille hadden is de afgelopen jaren wel veranderd door de komst van nieuwe en specifiekere ETF s. Deze nieuwe ETF s hebben de keuze qua investeringsmogelijkheden en strategieën enorm heeft vergroot. Classificatie Alvorens we een uiteenzetting geven over de ETF als beleggingsinstrument gaan we eerst de classificatie bespreken van al deze producten. Een ETF is een onderdeel van de groep van beleggingsproducten ETP s genaamd: Equity Traded Products. Deze term wordt gebruikt hoofdterm om deze producten te classificeren als zijnde een soort beleggingsfonds dat vrij verhandelbaar is op de beurs. We kunnen ETP s meteen onderverdelen in 3 subgroepen: ETF exchange traded fund, ETC - exchange traded commodity en/of currency en ETN exchange traded note. 3

5 FIGUUR 1: OVERZICHT ETP-STRUCTUUR Bron: Morningstar.co.uk UCITS compliant: Undertakings for Collective Investment in Transferable Securities. Opgesteld en gepubliceerd door de Europese Unie, zijn dit richtlijnen voor de beleggingsfondsen en aanbieders van deze beleggingsproducten. De regelgeving heeft betrekking op de creatie en distributie van de samengestelde beleggingsfondsen, waaronder ETF s vallen en dit binnen de Europese Unie. NON-UCITS compliant: dit zijn fondsen die niet-gediversifieerd zijn volgens de UCITS-standaard en dus meestal in één grondstof beleggen, of alleen in een forex-paar investeren, dergelijke trackers zijn uitgegeven onder de naam ETC. Trackers waarbij de portefeuille hoofdzakelijk is opgebouwd uit derivaten (minstens 10%) mogen zich echter ook geen ETF noemen, vandaar de naam ETN. Samengevat zit het verschil hem in de regelgeving omtrent de samenstelling van het fonds. 4

6 De term ETF is de meest gekende maar deze is ook het beleggingsproduct dat het meeste voorkomt. Daarom wordt de term ETF ook meestal (echter foutief) gebruikt voor de 3 andere ETP s te benoemen. Is dit erg? Ja, want de samenstelling en wetgeving omtrent deze producten kan heel verschillende zijn. Vooral voor de categorie ETN is het belangrijk om te weten wie uw tegenpartij is als u deze producten in portefeuille wenst te nemen. In het algemeen mogen we aannemen dat ETF s onder de noemer van het indexbeleggen vallen. Indexbeleggen ( indexfondsen) is een vorm van passief vermogensbeheer waarbij men geen poging doet om een hoger rendement dan zijn onderliggende index of andere activa te behalen maar er enkel getracht wordt de gekozen index te repliceren die dan dienst doet als benchmark. Hieronder geven we u een overzicht van de verschillende soorten ETP s die verhandelbaar. FIGUUR 2: OVERZICHT VERSCHILLENDE SOORTEN ETP S Bron: bmoinvesteronline.com 5

7 Hoe ontstaat een ETF? Om een ETF te creëren is er een sponsor nodig, dit is een financiële entiteit dat een investeringsdoel voor ogen heeft en om dat investeringsdoel te bereiken een ETF zal gebruiken. In het geval van een ETF die een index als benchmark zal hebben, kiest de sponsor zowel de te volgen index als de methode volgens welke de ETF de index zal volgen. ETF s die een index als benchmark hebben kunnen deze index op 2 verschillende manieren volgen: ofwel repliceren ze de index door elke entiteit van deze index in portefeuille te nemen en zal de ETF proportioneel in elke afzonderlijke entiteit investeren, ofwel zal de ETF slecht een deel van de index volgen en zal de samenstelling gebeuren volgens de vereisten van de sponsor die op die manier een zo goed mogelijke kopie van de index wilt krijgen door maar enkele entiteiten in portefeuille te nemen. In het tweede geval zal de mix van de entiteiten die als onderliggende waarde worden gebruikt voldoende representatief moeten zijn voor de benchmark na te bootsen. Ook hier zal de sponsor, net als bij volledige replicatie, proportioneel investeren in de entiteiten die in de ETF zitten. Veel ETF s die gebaseerd zijn op een index werken volgens de laatste methode aangezien ze anders alle entiteiten in portefeuille zouden moeten nemen wat de kostprijs enorm omhoog kan jagen. Denk maar een ETF op basis van de Russels Maar ook hier heeft bijvoorbeeld de IWM ishares Russell 2000 ETF alle entiteiten in de korf ( entiteiten). De sponsor van een actief beheerde ETF heeft ook zeggenschap over het investeringsdoel van het fonds en kan op die manier het fonds op een actieve manier beheren net zoals dat gebeurt bij een traditioneel beleggingsfonds. In theorie zou een actief beheerde ETF zijn portefeuille op reguliere basis kunnen herschikken. In de realiteit echter zal dit fonds zijn portefeuille wekelijks of soms maandelijks pas herschikken en dat kan voor tal van redenen zijn zoals het minimaliseren van het risico s tegenover andere uitgevende partijen en voor het drukken van de kosten. ETF s zijn verplicht dagelijks een publicatie te verspreiden van de holdings die ze in portefeuille beheren. Elke handelsdag geeft de ETF-sponsor deze lijst uit over de inhoud van de aandelenkorf (Creation Basket) met alle namen en de hoeveelheid aandelen van de holdings. Deze aandelenkorf kan zowel een volledige replicatie van de benchmark zijn of slechts een deel hiervan. Dat deel moet dan voldoende representatief zijn voor de benchmark. De uiteindelijke creatie van de ETF-aandelen kan enkel gebeuren door de samenwerking tussen enerzijds de ETF-sponsor en anderzijds een officiële erkende partner. Dit is meestal een grote institutionele partij zoals een financiële instelling (een market maker, investeringsfonds of een brokerbedrijf) die dan op zijn beurt de dagelijkse replicatie van de aandelenkorf garandeert en wanneer de ETF s verhandeld worden voorziet deze partner de geldelijke vergoeding. De ETF-sponsor kan ook aan de financiële instelling de toelating geven om cash te voorzien in plaats van de aandelen die normaal in de aandelenkorf zouden moeten zitten. Dit gebeurt soms als er bepaalde entiteiten op dat moment niet of moeilijk te vinden zijn. Of het gebeurt ook wel eens dat er voor een bepaalde reden (liquidatie bedrijf, politieke onrust in groeimarkten, ) er geen aandelen in de aandelenkorf kunnen worden opgenomen. De financiële instelling kan hiervoor dan in de plaats een geldelijke som uitbetalen aan de ETF-sponsor. De financiële instelling staat ook in voor de kosten die samengaan met de creatie van de aandelenkorf, maar ook alle andere kosten die hiermee gepaard gaan (bijvoorbeeld alle transactiekosten van het verhandelen van de aandelen voor het opstellen en het beheren van de portefeuille). In ruil hiervoor krijgt de financiële instelling het recht om de ETF s te verhandelen die ze ter beschikking krijgt van de ETF-sponsor. De transactie noemt men een creation unit en deze bestaat uit een specifiek aantal ETF-aandelen. De creation units bestaan meestal uit grote blokken van ETF-aandelen die schommelen tussen de en aandelen. De financiële instelling kan ofwel de ETF-aandelen zelf bijhouden ofwel de ETF-aandelen verkopen aan de beursvloer. De ETF-aandelen worden dan op verschillende beursvloeren verhandeld waar investeerders deze kunnen kopen net zoals ze gewone aandelen zouden kopen en verkopen van bedrijven. De creation unit wordt geliquideerd als de financiële instelling alle specifieke vereisten voor de ETFaandelenkorf kan vervullen. In ruil krijgt de financiële instelling de dagelijkse redemption basket. Dit is de dagelijkse vergoedingen die horen bij alle entiteiten die in deze aandelenkorf zitten (denk bijvoorbeeld aan de 6

8 dividenden van de aandelen in de aandelenkorf). De samenstelling van de redemption basket is een spiegeling van wat er oorspronkelijk in de creation basket zat. FIGUUR 3: SCHEMATISCHE VOORSTELLING VAN EEN ETF ONTWIKKELING Één ETF-unit bv ETF-entiteiten Bezit en beheer van de ETF s ETF-Fonds of - Sponsor Financiële instelling Investeerders Waarde van de aandelenkorf of cash geld Verhandeld ETF s op de beursvloer 7

9 Kosten Een ETF is een vorm van passief beleggingsfonds waarbij de mogelijkheid tot toe- en uittreding onbeperkt is en dat vrij verhandeld wordt op een effectenbeurs tergen intraday koersen. We kunnen dit het best vergelijken met aandelen van bedrijven die op een effectenbeurs worden verhandeld. Zo is de kostprijs voor de aan- en verkoop van een ETF grotendeels gelijk aan dat van een afzonderlijk aandeel. Maar een ETF is geen aandeel dus er zijn nog bijkomende kosten waarmee u rekening moet houden. Bij ETF s is er echter geen front- and back-end load (in- en uitstapkosten) zoals dat bij gewone beleggingsfondsen wel is. U moet wel de TER mee in rekening brengen. De TER (Total Expense Ratio) is een kost die u op jaarbasis moet betalen. De TER bestaat uit alle kosten die betrekking hebben op het beheren van het fonds (management-fee, trading-fee, ). Houdt u de ETF korter in portefeuille dan zal u slechts een deel van deze kost worden aangerekend. Indexfondsen zijn over het algemeen goedkoper dan actief beheerde fondsen (crimineel duur) maar ze zijn nog steeds duurder dan ETF s/trackers. De gemiddelde kosten van een indexfonds bedragen 0,75 %, exclusief instap- en uitstapkosten (zeker niet te verwaarlozen!). Trackers variëren van de duurdere (ishares) 0,30 % tot de goedkopere (Spiders) 0,09 % en zelfs lager. Er is zelfs sprake dat de kostenratio binnen het ETF-spectrum nog verder naar omlaag zal gaan. Grote spelers zoals State Street (SPDR), Vanguard en Barclays kunnen zich blijven focussen op schaalvoordelen en dit zal blijven resulteren in lagere kosten. Samengevat hebt u dus 2 kosten waarmee u rekening moet houden: De kosten die u betaalt voor aan- en verkoop van ETF s en dat zijn de brokerkosten en de taksen. Tegenwoordig vindt u al ETF-verdelers die het u toelaten bepaalde ETF s kosteloos (dus geen brokerskosten) te verhandelen. Zoals elk beleggingsfonds worden er beheerskosten aangerekend maar de beheerskosten voor ETF s zijn veel lager, er is namelijk geen actief beheer zoals bij traditionele beleggingsfondsen en daardoor is de TER meestal onder de 1% per jaar. 8

10 Populariteit ETF s zijn sinds hun intrede in de jaren 90 steeds populairder geworden bij het algemene beleggerspubliek. In de VS hebben ETF s al lang de weg naar het grote publiek gevonden. Maar in Europa zijn ETF s nog steeds minder bekend bij de particuliere beleggers en worden deze producten tevens nog vaak bekeken als ingewikkelde beleggingsinstrumenten enkel ten dienste van de professionele beleggers, maar niets is minder waar. De voordelen van ETF s zijn enorm, van diversiteit, lage kosten, liquiditeit en volume tot het toetreden van markten en sectoren die voordien ontoegankelijk waren voor de gewone belegger. In de VS staat men anders tegenover deze beleggingsproducten en bekende namen als Warren Buffet, Jim Rogers en Marc Faber promoten het gebruik van deze producten bij de particuliere beleggers boven andere meer risicovolle varianten. Indexbeleggen of beleggen in trackers zijn nog niet of nauwelijks in België en Nederland bekend. Één van de redenen hiervoor is dat banken er bijna niets aan verdienen en het daarom niet promoten. Dit in tegenstelling tot de banken hun huisfondsen die een veel hogere TER (totale kost van het fonds) aanrekenen. Ze hangen het indexbeleggen en vooral het beleggen in trackers niet aan de grote klok en verkopen veel liever hun dure huisfondsen omdat die in tegenstelling tot ETF s of de indexfondsen veel veiliger zijn Waren het niet de huisfondsen (geïnjecteerd met CDO s 1 en CDS s 2 ) die banken onderling aan elkaar verkochten die de financiële crisis hebben veroorzaakt? FIGUUR 4: HET AANTAL VERKOCHTE CDO S (COLLATERALIZED DEBT OBLIGATION) DIE DOOR BANKEN ONDERLING WERDEN VERHANDELD EN IN VELE GEVALLEN WERDEN DOORVERKOCHT AAN INVESTEERDERS ONDER DE NOEMER VEILIGE BELEGGING. bron: Asset-Backed Alert 1Collateral Debt Obligation 2Credit Default Swap Voor een korte maar bondige verklaring van beide termen in de praktijk => Youtube: CDO that caused the global financial crisis 9

11 Diversiteit Een ETF is een entiteit, verhandelbaar zoals een aandeel en die dus een bepaalde benchmark volgt. Met een ETF diversifieer je meteen en heb je een gespreid product dat het rendement van zijn onderliggende waarde tracht te volgen. Dat kan gaan van lokale munten/vreemde munten, obligaties, grondstoffen, groeimarkten, sectoren tot hele indexen. Bij de aanschaf van een ETF koop je één entiteit die als onderliggende waarde tal van entiteiten omvat van de door u gekozen sector, markt, etc. Een ETF wordt ook wel een indextracker genoemd omdat het merendeel van de ETF s indexen volgen of repliceren. Dus naast het volgen van een indexen zijn ETF s ook in staat om grondstoffen of andere activa zoals valuta of schuldbewijzen te volgen. Wie in zilver wil beleggen maar het zilver niet fysiek wil aankopen kan opteren voor een ETF zoals de SLV (ishares Siver Trust ETF). Deze tracker volgt de zilverkoers praktisch op de voet, stijgt de waarde van het zilver dan wordt de tracker SLV meer waard en net andersom als de waarde van het zilver daalt. FIGUUR 6: ZILVER ETF EN ZILVER PRIJS GENORMALISEERD WEERGEGEVEN bron: ETP s die grondstoffen volgen worden technisch gezien ETC genoemd; Exchange traded commodity en een ETP die een valuta volgt wordt tevens ETC genoemd maar hier staat de C voor currency. De verschillende soorten ETP s met al hun karakteristieken worden in het rapport ETF Portfolio uitgebreid besproken (op het moment van het schrijven is dit rapport nog volop in ontwikkeling). Hieronder tonen we u de ETF Arca Gold Bugs. U ziet meteen dat wanneer u in de goudindustrie wil investeren uw geld niet in één enkele entiteit steekt, maar dat u meteen mee in een gediversifieerde korf investeert. 10

12 FIGUUR 7: ARCA GOLD BUGS ETF EN ZIJN SAMENSTELLING bron: tradeville.eu Verhandelbaarheid / De liquiditeit ETF s kunnen heel de handelsdag door verhandeld worden op de beurs. De koers van de ETF fluctueert dan ook gedurende de hele handelsdag. Het verschil tussen bied- en laatprijzen (de spread) is over het algemeen zeer klein, zeker bij trackers op gangbare indices. Dit geeft je als voordeel dat je in- en uit de markt kan stappen wanneer je wil (op voorwaarde dat de beurs open is). Je kan jouw strategie meteen uitvoeren en je hoeft niet te wachten tot je vermogensbeheerder de orders uitvoert. Stel u maar eens voor dat de beurs crasht en u wil net als al die anderen beleggers uw vermogensbeheerder contacteren om uw posities te liquideren. Wat is de kans dat uw orders meteen uitgevoerd worden? ETF s laten het ook toe om short en long te gaan. Dus ook bij dalende beurzen kan er met ETF s rendement behaald worden. Maar bent u niet voor het shorten van entiteiten (dus uitgaan van een daling en tegen de beurs investeren) dan kan u eenvoudigweg ETF s aankopen die een inverse (tegengesteld) rendement behalen dan de index die ze volgen. Dus daalt de index dan kan u met deze inverse ETF rendement creëren. Zo zijn er ook voor de meer actievere beleggers Leveraged ETF s die dikwijls als bijnaam Bullish en Bearish ETF s x2 of x3 krijgen. Deze repliceren de benchmark met een veelvoud van x2 en x3. Hier is wel de nodige voorzichtigheid mee gemoeid omdat deze entiteiten werken met derivaten en dagelijks worden herwogen. Zoals reeds eerder vermeld laten ETF s het ook toe om verschillende beursorders door te voeren; je kan een stop-loss, market order, tracking order, etc. gebruiken als u handelt in ETF s. Wat je kan met aandelen kan je praktisch ook allemaal met een ETF. Hetzelfde geldt voor de kosten en de beurstaks. Hou er ook rekening mee dat wanneer je ETF s in je portefeuille hebt je een TER moet betalen (total expense ratio). Dit is een bijkomende kost die het algemene beheer van de ETF vertegenwoordigd. De liquiditeit of de verhandelbaarheid van de ETF is één van de meest misverstane onderdelen van een ETF. Het is een onderwerp dat veelvuldig ter discussie staat vooral omdat veel beleggers geen weet hebben van hoe een ETF wordt gewaardeerd in verhouding tot zijn onderliggende waarde. Het is net omwille van de manier waarop de ETF gewaardeerd wordt dat er alternatieve manieren bestaan om de liquiditeit van de ETF te verhogen of te verlagen. De waardering houdt in dat er op basis van wat er in de ETF-korf zit er aan elk van 11

13 deze afzonderlijke entiteiten een bepaald weging wordt gegeven. Hoe dat dit gebeurt kan u altijd lezen in de ETF prospectus dat u terugvindt op de website van de ETF-sponsor. Daarom, als investeerders enkel op basis van liquiditeit hun ETF s gaan selecteren dan missen veel van deze beleggers een groot deel van de opportuniteiten die het ETF-landschap allemaal te bieden heeft. Volume Is volume een belangrijke vereiste voor het verhandelen van ETF s? Wel stel uzelf dan eerst de volgende vraag: Handelt u dagelijks, wekelijks of eerder maandelijks op de beurs? Afhankelijk van uw beleggingsprofiel zal het volume al dan niet een meer prominente rol spelen. Zo zullen daytraders veel meer aandacht besteden aan volume in tegenstelling tot beleggers die wekelijks of maandelijks beleggen. In tegenstelling tot aandelen, waar het dagdagelijks volume een belangrijke rol speelt voor de liquiditeit van het aandeel (makkelijk aan- en verkopen), zijn ETF s minder afhankelijk van het volume om verhandeld te kunnen worden. Een ETF is een open-end fonds wat wil zeggen dat nieuwe entiteiten (aandelen) kunnen gecreëerd of verwijderd worden al naargelang de vraag of het aanbod en daarom speelt volume een minder belangrijke rol. Vandaar dat de liquiditeit bij ETF s geen doorslaggevende factor is. Zelfs al heeft een ETF geen kopers of verkopers voor een bepaalde tijdspanne dan nog zullen de bied- en laatkoersen in correlatie met de marktwaarde van de ETF evolueren en deze marktwaarde is afgeleid van de prijzen van de onderliggende entiteiten die de ETF in zijn korf heeft. Dit wil niet zeggen dat een lager volume geen invloed heeft op de bied- en laatkoersen, deze zullen bij laag volume groter zijn dan bij hoger volume, maar de impact zal niet in die mate zijn zoals dat het geval is bij aandelen met een laag volume. 12

14 ETF s vs aandelen, indexfondsen en beleggingsfondsen Aandelen Wat willen we als beleggers? Als beleggers hebben een doel voor ogen, we willen een rendement op onze investering en we willen dat behalen door het risico zo klein mogelijk te houden. We streven naar een beter rendement dan wat de markt ons te bieden heeft (alpha creëren) of we wensen in elk geval een beter rendement dat wat een spaarrekening ons kan geven. Om het risico zo klein mogelijk te maken willen we de volatiliteit (het op en neer gaan van de koers) van onze investeringen tot een minimum herleiden. Een investering die diversificatie biedt zal de volatiliteit in uw portefeuille al meteen doen verminderen. Diversificatie is meteen een reden waarom een ETF meer voordeel geniet ten opzichte van een individueel aandeel of enkele aandelen. Men gaat er van uit dat als u alpha wil creëren, dus de index wil verslaan, u genoodzaakt bent over te gaan tot een portefeuille met afzonderlijke, goed presterende aandelen. Niets is minder waar. Met een ETF kan u goed gepositioneerd zijn in een bepaalde sterke sector en zodoende wel de index op een gespreide manier verslaan. Dus als u in de juiste sector gepositioneerd bent, of net die ETF in portefeuille hebt die een bepaalde stijgende grondstof volgt (denk bijvoorbeeld aan goud sinds zijn sterke opmars in 2007 tot 2011), dan bent u wel degelijk in staat alpha te genereren. FIGUUR 8: CHART VERSCHIL GLD EN S&P DEC 2010 JAN 2012 Als u een goed inzicht heeft in een aantal aandelen en u kent deze entiteiten door en door dan kan het wel zijn dat u met aandelen een beter rendement neerzet dan met een ETF. In bepaalde sectoren zoals de dienstensector en de biotechnologie kan u met afzonderlijke aandelen hoge rendementen behalen. Maar dit kan ook in de tegengestelde richting werken. Om een hoger rendement te creëren dan wat er zou behaald worden met traditionele ETF s hebben sommige ETF-aanbieders een alternatief bedacht : de Leveraged ETF s of ETF s die met een hefboom werken (vooral terug te vinden onder de vorm ETN: Equity Trust Note). Heb je de trend goed onderzocht en speelt het verwachte scenario zich af dan kunnen er met deze entiteiten hoge rendementen behaald worden, maar dit werkt zoals bij aandelen ook in de tegenovergestelde richting als u het fout heeft. Als u een bepaalde markt wilt betreden omdat deze nog onontdekt is dan kunnen aandelen van sterke pioniers een goede keuze zijn. Op voorwaarde dat u meteen verschillende aandelen in portefeuille neemt zodat u het risico kan spreiden. Maar dan reist de volgende vraag: welke aandelen gaat u nemen, het is namelijk een nieuwe, onontdekte markt. Weet u dan iets meer? Waarschijnlijk niet. Daarbovenop komt nog eens de toegankelijkheid tot die markt. Kan u zomaar aandelen uit Mongolië in uw portefeuille nemen, of uit Saudi- Arabië? Met een ETF die dit land als benchmarkt heeft zit u meteen goed en veilig gepositioneerd. De 13

15 uitgever van de ETF zal waarschijnlijk wel iets meer weten over de bedrijven om in te investeren in een bepaalde nieuwe en/of onontdekte markt. Indexfondsen Indexfondsen hebben tot doel het rendement van een bepaalde benchmarkt na te bootsen en zoals de naam al zegt is dit meestal een index zoals de S&P 500, de Dow Jones, de Cac 40, enz. Op die manier gaat er geen geld verloren aan fondsbeheerders die op zoek zijn naar de beste kansen die de markt aanbiedt. Voor zover is dit de gelijkenis tussen een tracker en een indexfonds. Een belangrijk verschil tussen een indexfonds en een tracker is dat een tracker net zoals een aandeel verhandelbaar is op de beurs. U handelt via uw broker of bank en u betaalt de transactiekost. Eventueel na de verkoop van de ETF zal u nog de TER van de tracker moeten betalen. Het verschil tussen bied- en laatkoersen (de spread) van trackers is meestal zeer klein, in tegenstelling tot indexfondsen die omwille van hun beperkte verhandelbaarheid meer te maken hebben met spreads. Dus indexfondsen worden net zoals beleggingsfondsen slechts periodiek verhandeld. Dat is in de meeste gevallen slechts één keer per dag. Maar er zijn ook indexfondsen die pas wekelijks en maandelijks verhandeld worden. Als je dan net dit fonds in portefeuille had in en dan zat je gevangen in je positie en kon je dagelijks je rendement zien smelten voor de zon. Daarnaast zijn de kosten van indexfondsen hoger dan die van trackers. Een indexfonds op de AEX kost gemiddeld 0.76% per jaar, reken dan ook nog eens de in- en uitstapkosten erbij en je zit al snel boven de 1%. Een tracker op de AEX daarentegen kost gemiddeld 0.30 %. Maar er zijn nog zaken waarmee je moet rekening houden als je indexfondsen wilt verhandelen. Banken laten hun klanten niet zomaar de goedkopere indexfondsen verhandelen, neen, er moet nog iets tegenover staan en dit is een aparte rekening om deze entiteiten te kunnen verhandelen. Enkel via deze aparte rekening kan u koop- en verkooporders ingeven en deze rekening is in vele gevallen natuurlijk niet gratis. Nog een nadeel dat niet over het hoofd mag gezien worden is dat het beheer en het bewaarbedrijf van deze indexfondsen niet strikt gescheiden zijn. Als de aanbieder van het indexfonds failliet mocht gaan dan bent u als belegger niet beschermd. Bij de aanbieders van trackers is dat niet zo. Zo zal het beheer van de trackers in handen zijn van de aanbieder maar zullen uw effecten bij een custodian (een financiële instelling die effecten bewaart) geparkeerd staan. Beleggingsfondsen Het verschil tussen ETF s en traditionele beleggingsfondsen vinden we ten eerste terug in de wijze waarop beide fondsen beheerd worden: ETF s worden passief beheerd en beleggingsfondsen worde actief beheerd. Passief wil hier zeggen dat de ETF de index die het volgt niet wil verslaan maar zo goed mogelijk wil repliceren terwijl actief beheerde fondsen net de index willen verslaan wat in de realiteit maar voor ongeveer 20% van alle actief beheerde fondsen lukt 1. Mocht het actief beheerde fonds het dan toch beter doen dan de index dan is er geen enkele zekerheid dat dit in de toekomst terug gebeurd. Aan dit actief beheren van beleggingsfondsen hangt natuurlijk een prijskaartje: namelijk een hoge management fee of beheersvergoeding die u dus moet betalen. Als u daarbij nog alle andere kosten in rekening brengt; zoals de kosten van het herschikken van de aandelen binnen het fonds, het beheren van uw deel van het beleggingsfonds en hierbij nog eens de in- en uitstapkosten in rekening brengt dan weet u meteen waarom zoveel van deze fondsen het niet beter doen dan de benchmarkt. Er moet namelijk al wat rendement behaald worden alvorens u uit de kosten bent. Daarenboven zit u met een beleggingsfonds vast gedurende de handelsdag, mocht het fout gaan op de beurs dan kan u pas uitstappen wanneer het fonds zijn NAV (Net Asset Value) publiek stelt. Dan pas kan u handelen in het fonds. U weet ook niet in welke aandelen uw fonds gespreid zit, of wat er met de dividenden gebeurt van de aandelen die in het fonds zitten. U kan ook geen limietorders doorgeven aan uw bank, laat staan uw fonds shorten. Zoals u kunt lezen ligt het lot van uw investering in de handen van de bank

16 waaronder het fonds geregistreerd is en stel u dan even de volgende vraag: Welke belangen primeren voor een bank: die van u als particuliere belegger of die van de bank zelf als institutionele speler in de geldmarkt? Figuur 8 toont u het verschil aan in netto rendement tussen beleggingsfondsen en ETF s. De recente crisissen tonen u duidelijk waarom ETF s aan populariteit winnen. In tabel 1 tonen we u een samenvatting van de verschillen tussen ETF s en de 3 overige besproken beleggingsvormen. FIGUUR 9:MAANDELIJKS NETTO RENDEMENT PER ENTITEIT IN $ MILJARDEN TABEL 1: OVERZICHT VERSCHILLEN ETF S AANDELEN BELEGGINGSFONDSEN - INDEXFONDSEN Eigenschappen ETF s Aandelen Beleggingsfondsen Indexfondsen Diversificatie Ja Nee Ja Ja Beheerskosten Vanaf 0.07 % Nee Gemiddelde vanaf 1.5% > 1 % Intraday-prijzen Ja Ja Nee (1 x per dag): NAV 1 Nee Limietorder Ja Ja Nee Nee Transparant Ja Ja Nee Ja Verschil Bied- en Klein Afhankelijk van het Groot Groot laatkoersen volume Opties Ja Ja Nee Nee Hefboom Ja Ja Nee Nee Shorten Ja Ja Nee Nee Winstcontrole Ja Ja Nee Nee 1 Net Asset Value = De marktwaarde van een aandeel van een beleggingsfonds. Deze prijs loopt meestal gelijk met de biedprijs van dit aandeel. De prijs wordt elke dag berekend na het sluiten van de beurs. 15

17 De Werking van een ETF Actief versus passief We hebben al eerder aangehaald dat beleggen in ETF s onder de categorie passief vermogensbeheer valt. De tegenhanger van passief vermogensbeheer is actief vermogensbeheer. Bij actief vermogensbeheer tracht men, door middel van de beste aandelen te selecteren, een zo hoog mogelijk rendement te behalen. Zowel professionele vermogensbeheerders als particuliere beleggers proberen alpha (de index te verslaan) te behalen. Bij actief beleggen wordt geprobeerd de index of een bepaalde index, die als benchmark fungeert, te verslaan. Behaalt men een beter rendement dan de index, dan heeft men de zogenaamd alpha gecreëerd. Indexbeleggen of beleggen in trackers zijn een vorm van passief vermogensbeheer. Bij deze vorm van beleggen wordt er een bepaalde index gevolgd. Bij passief beheerd vermogen probeert men niet om het beter te doen dan het marktgemiddelde. Het voordeel van deze methode is dat er geen fondsmanagers nodig zijn om het fonds te beheren en aandelenanalisten nodig zijn om de juiste effecten te selecteren. De besparingen die er zijn, door de hoge lonen die aan deze personen worden uitgereikt niet in rekening te brengen, komen enkel en alleen ten goede van uw rendement. Er wordt al decennia lang onderzoek gedaan naar wat er beter is: actief of passief beleggen. Telkens trekken onderzoekers dezelfde conclusie: er is praktisch geen fondsmanager die het lukt de index op de lange termijn te verslaan. Alleen het percentage van de fondsmanagers dat het slechter doet dan de index verschilt: dat varieert van 75% tot 95%. Als echter blijkt dat minder dan 1% van de beheerders van deze dure beleggingsfondsen er in slaagt om op een consistente basis de index te verslaan 2 waarom blijven we ze dan aankopen? Omdat banken en vermogensbeheerders er alles aan doen om deze fondsen aan u te verkopen. Deze fondsen brengen veel meer op voor de banken en vermogensbeheerders dan de indexfondsen of trackers. Dus gaan we nu allemaal overstappen op passief beleggen? Neen. Passief beleggen wil niet zeggen dat u op een afwachtende manier uw rendement gestaag ziet groeien. Ook door middel van passief beleggen kan u geld verliezen in tijden van crisis en correcties. Het nauwgezet volgen van het rendement van een index vereist verfijnde methoden en technieken, die als u ze uitbesteed aan een fondsbeheerder, weer geld kosten. Dan maar zelf doen? Weet dan dat u ook hier geld maar vooral tijd zal moeten investeren in uzelf als u op een consistente manier rendement wenst te genereren in uw portefeuille. Computerprogramma Hoe wordt zo een aandelenkorf nu samengesteld? Wel het zijn deze keer geen dure managers van het fonds, geen geleerde professoren of goeroes die targets moeten behalen. Het zijn simpelweg computeralgoritmen die aan de hand van variabelen, afhankelijk van het doel van de ETF, de selectie voor zich nemen. Dit computerprogramma zal de door de ETF-sponsor gewenste aandelen uit de index selecteren en ze in de juiste verhouding plaatsen. Mocht er in de toekomst een wijziging plaatsvinden in de index die de ETF volgt dan past de computer dit automatisch aan zodat de ETF op elk ogenblik zijn representativiteit behoudt. Misschien kan u wel twijfelen of het al dan niet verstandig is om uw kapitaal over te laten aan de algoritmen van een computerprogramma in plaats van uw kapitaal te plaatsen bij de dure fondsbeheerders. Wel volgende studie zal u dit meteen duidelijk maken. In 2010 werd er een wetenschappelijk experiment uitgevoerd waarbij een Chimpansee, Lusha genaamd, en beursmakelaars het tegen elkaar opnamen. Dit experiment heeft getoond dat de prestaties van de Chimpansee 94% beter waren dan die van de beursmakelaars. Hetzelfde experiment werd ook met dolfijnen gedaan en met hetzelfde resultaat. Tja dan is de keuze snel gemaakt. Trouwens één superbelangrijk voordeel van een computerprogramma tegenover een menselijk wezen => Er zijn geen emoties, vooroordelen of partijdigheid betrokken bij het selecteren van de aandelen in de korf. 2 Impossible.html?ArticleId= &p=6#.UvPOsRB5MRq 16

18 Risico s van een tracker Als u in een ETF belegt dan belegt u niet in één aandeel maar in één entiteit (de ETF) die verschillende aandelen, of andere onderliggende activa, volgt. Dat zal het risico dat gepaard gaat met het in portefeuille hebben van enkele aandelen reeds aanzienlijk verminderen. Dit geldt echter niet voor het marktrisico. Dat is net zoals bij aandelen of andere beleggingen ook van toepassing. Trackers die een index volgen (of andere onderliggende waarden zoals goud, graan, ) zijn mee onderhevig aan de golven van de financiële markten. Om uw risico s te verkleinen is een gedegen marktopvolging in combinatie met technische analyse een goede oplossing. U dient ook rekening te houden met de tracking error. Dit wil zeggen dat er een spread kan ontstaan tussen het rendement van de onderliggende waarde (de benchmark) en het rendement van de tracker. Dit verschil kan er zijn door het in rekening brengen van de beheerskosten (TER) van de tracker. Daarnaast tracht een tracker de index zo nauwkeurig mogelijk te volgen, doch vinden er soms ook herwegingen plaats in de aandelenkorf wat kan voorvloeien uit een wijziging in de onderliggende index. Deze wijzigingen kunnen invloed uitoefenen op het rendement. Wat tevens invloed kan uitoefenen op de tracking error is de buitenlandse dividendenpolitiek en de taxatie- of belastingregelgeving hieromtrent. Deze issues kunnen ook aan uw rendement knagen. We bespreken hieronder de risico s gelinkt aan het type van ETF: Index ETF s of aandelen ETF s: Index ETF s zijn blootgesteld aan gelijkaardige risico s zoals aan de risico s waaronder de onderliggende waarde is blootgesteld. Bijvoorbeeld, een ETF die een aandelen-index volgt wordt ook blootgesteld aan de risico s van de afzonderlijke aandelen binnen de aandelenkorf van de ETF. Een ETF die een fixed income index volgt (vooral gebaseerd op obligaties) ondergaat dezelfde risico s waaronder obligaties blootgesteld zijn (rentewijzigingen). Een index ETF zal niet altijd hetzelfde rendement genereren als de index of sector die de ETF volgt. Dat komt omdat niet alle wegingsmethoden volgens dewelke de ETF gewogen is hetzelfde zijn als wegingsmethoden volgens dewelke de index gewogen is. Daarbij kunnen ook de kosten en vergoedingen (voor het passief beheer) het rendement naar beneden duwen. Commidity ETF s of grondstoffen ETF s: Zijn blootgesteld aan een groter risico omdat deze ETF s vooral gericht zijn op één bepaalde sector. De prijzen binnen deze sector (grondstof) kunnen zeer hard fluctueren, denk maar aan olie en gas. Leveraged ETF s of hefboom ETF s: Deze ETF s zijn heel gevoelig aan marktvolatiliteit. Deze ETF s mikken vooral naar een dubbel of driedubbel dagelijks rendement van de onderliggende index. Maar je kan hier meteen van uitgaan dat je deze rendementen niet dagelijks zal halen. Zoals bij elke hefboom die je toepast geldt wat meerdere malen je winst kan zijn, kan ook meerdere malen je verlies zijn in het andere geval. 17

19 Onderscheid Fysieke en Synthetische ETF s Fysieke ETF s ETF die zijn samengesteld op fysieke basis hebben daadwerkelijk fysieke aandelen van de onderliggende benchmark in bezit. Deze ETF s kunnen dan een volledige fysieke replicatie hebben, dus alle aandelen van de benchmark in bezit nemen of slechts een bepaald deel van de benchmark, afhankelijk van het beleggingsdoel (value bedrijven, groeibedrijven, dividendbetalers, ). Zo heeft de SPDR S&P 500 (SPY) alle aandelen van alle 500 ondernemingen die deel uitmaken van deze index in de aandelenkorf. Afhankelijk van het gewicht dat elk bedrijf in de index heeft zal het computerprogramma de juiste verhouding creëren waaruit de SPY is samengesteld. Een ander belangrijk verschil zit hem in de risico s die verbonden zijn tegenover de tegenpartij. Bij fysieke trackers heb je geen kredietrisico tegenover de uitgevende financiële instelling en de custodian (het bewaarbedrijf) maar slechts op de onderliggende effecten. D.w.z. dat de trackers niet onder de uitgevende partij vallen maar het juridische eigendom blijft in handen van het bewaarbedrijf. Dit beschermt de belegger mocht er één van beide partijen failliet gaan. Het economische eigendom blijft in handen van diegene die de trackers in portefeuille heeft. Samengevat is fysieke replicatie een vorm van indexbeleggen waar de effecten uit de onderliggende index gekocht worden om deze na te bootsen. Dit kan op twee manieren gebeuren: door middel van volledige fysieke replicatie waarbij het fonds alle aandelen koopt of door middel van optimalisatie waarbij een indexfonds niet alle aandelen koopt, maar een selectie die dan representatief is volgens de beleggingsdoelstellingen. Synthetische ETF s Synthetische ETF s (ETN s: Exchange Traded Notes), ook wel ETF s op swapbasis genoemd, zijn ETF s die worden gebruikt in markten die niet liquide genoeg zijn of in markten en sectoren die moeilijker toegankelijk zijn. Deze ETF s bezitten slechts een deel van alle effecten van de onderliggende index of het kan zelfs zo zijn dat er geen entiteiten in portefeuille zitten. Aan de hand van swaps (overeenkomsten met tegenpartijen) zullen deze ETF s het rendement van de index trachten na te bootsen. Voor deze trackers geldt wel dezelfde juridische eigendomsstructuur, maar zij herbergen daartegenover wel het tegenpartijrisico van de tegenpartij met wie de swap is afgesloten. Deze partij neemt het op zich om het rendement van de index te leveren maar deze partij kan immers failliet gaan. Ook zal de tegenpartij meer gebruik maken van derivaten en andere hefboomproducten wat het risico ook meteen vergroot. Om dit tegenpartijrisico te verminderen zal men vaak swaps afsluiten bij meerdere andere partijen. Dit vormt meteen het grote verschil tussen synthetische- en fysieke ETF s. Samengevat is synthetische replicatie een manier waarbij een fondsbeheerder ervoor kiest niet de effecten uit de index te kopen, maar om een zogenaamde swap aan te gaan. Een door de fondsbeheerder geselecteerde tegenpartij levert dan tegen een vergoeding het rendement van de index aan het indexfonds. 18

20 Voor- en nadelen Om een index blindelings te volgen en een gelijkaardig rendement neer te zetten moet u al heel wat aandelen uit deze index aanschaffen. Daarnaast moet u tevens alle afzonderlijke aandelen een bepaalde weging gaan geven in uw portefeuille. Voor de Bel20 wil dat zeggen dat u op dit moment een x-aantal aandelen in portefeuille hebt van een 20-tal bedrijven. Maar stel je voor dat je de Eurotop 100 wil repliceren, begin daar maar eens aan. Met een ETF op een index hebt u meteen een grote spreiding over een bepaalde index en moet u niet al het kostelijk werk doen om uw eigen replica van een index te maken. Hieronder sommen we nog even de voor- en nadelen eigen aan ETF s voor u op: Voordelen ETF s Zeer lage vergoedingen en kosten in vergelijking met beleggingsfondsen en indexfondsen Geen fondsmanager, geen persoonlijke visies en geen targets te behalen Diversificatie: door één entiteit aan te schaffen beleg je meteen in een hele sector of markt Specialismen: met ETF s kunnen je in specifieke sectoren beleggen zoals vreemde munten (kronen, yen, roepie, ), grondstoffen (tarwe, suiker, graan, ), edelmetalen (palladium, goud, zilver, ), sectoren (smartphone-index, gentechnologie, ruimtevaart, ), Geen eisen qua belegging: of u nu 1 ETF koopt of ETF s dit maakt op zich geen verschil Toegang tot verschillende beleggingsstijlen: ETF s op basis van hedging strategieën, dividenden ETF s, ETF s die zich enkel richten op groeibedrijven, Verhandelbaarheid: ganse beursdag en mogelijkheid tot het inleggen van bepaalde orders (stop loss, limiet, ) Geen individueel bedrijfsrisico maar gespreid aantal aandelen van verschillende bedrijven Nadelen ETF s Geen hoger rendement dan de benchmark die de ETF volgt Tracking error Hoger kosten dan aandelen omdat je de TER in rekening moet brengen, dus als je vaker handelt dan stijgen ook je kosten proportioneel Niet elke ETF is geschikt voor iedere belegger. Beleg niet in wat je niet kent! Er zijn zeer heel veel verschillende ETF s en sommige meer gesofisticeerde ETF s zijn minder geschikt voor particuliere beleggers. ETF s gebruiken verschillende manieren om de gekozen index te repliceren en sommige methoden bieden juist extra risico voor beleggers. Wilt u meer weten over hoe ETF s zijn opgebouwd en waarmee u best rekening houdt als u ETF s met elkaar vergelijkt download dan het Rapport: ETF Selectie. Dit rapport vindt u op onze website onder het menu Rapporten. Omdat ETF s dezelfde handelseigenschappen hebben als aandelen kan het verleidelijk zijn dat u er frequent in wilt handelen, vooral als de markten volatiel zijn. Maar beleggers kunnen hierdoor aanzienlijke kosten genereren als ze vaak ETF s kopen en verkopen. Deze kosten hebben een negatieve invloed op uw rendement. Het is dan ook belangrijk om een gedegen strategie te volgen die zulke zaken in rekening brengt als u in ETF s gaat handelen. 19