Programma 28 maart 2017 Project Co-creatie van een lokaal traject rond duaal leren

Transcriptie

1 Programma 28 maart 2017 Project Co-creatie van een lokaal traject rond duaal leren 09u00-09u30 Ontvangst (Hotelschool Gent, Lange Violettestraat 10, 9000 Gent) 09u30-09u40 Welkomstwoord door schepen van Werk Rudy Coddens - onderwerp ligt hem na aan het hart, want ook bijna 10 jaar schepen van onderwijs & opvoeding geweest - ziet veel opportuniteiten in duaal leren, zowel voor onderwijs als voor bedrijfsleven - bedrijfswereld moet peterschap opnemen van het systeem, met sterke samenwerkingsverbanden! - Stad Gent = lokale actor, maar regelgeving gebeurt op Vlaams niveau het blijven Vlaamse bevoegdheden 09u40-10u40 cf. powerpoint Toelichting eigen project & projectgerelateerde vragen 1. Plan van aanpak door Ann De Cuyper (Stad Gent; projectcoördinator) - opmerking vooraf: dit is (niet door ESF gefinancierd) spoor 4 project dat binnen de huidige regelgeving moest opgezet worden, dus de leerlingen halen niet de 60% op de werkvloer zoals vastgelegd in de conceptnota bis van duaal leren - 3 kernuitdagingen van het project: 1) samen de leerplannen vertalen cf. plan van aanpak (Ann De Cuyper) 2) ondersteunen bedrijven: ontwikkelde tools cf. digitale competentietool (Vincent Mispelaere) & mentoropleiding (Geert Verschraegen) 3) bedrijven mede-eigenaar maken van het systeem => panelgesprek - lang (jan-sept) bezig geweest met het sensibiliseren van de bedrijven en de scholen a.d.h.v. infosessies en individuele bedrijfsbezoeken en gesprekken met scholen - het probleem: niet altijd match tussen bedrijf & school 1

2 scholen wisten bijvoorbeeld niet op voorhand hoeveel leerlingen er zouden instappen, scholen verkiezen klassikale lessen in bedrijf, sommige bedrijven willen voornamelijk leerlingen begeleiden op dinsdag & donderdag, anderen liever 2 maand aan één stuk, nog anderen laten het afhangen van het productieproces leerlingen: lijkt misschien niet zo veel, maar nu al arbeidsintensief om lessenroosters & planning in elkaar te puzzelen (letterlijk!) 2. Ontwikkelde tools: digitale competentietool door Vincent Mispelaere (PlastIQ) - Edugo = de enige school in Vlaanderen waar je je kan specialiseren in kunststoffen (kunststofvormgevingstechnieken) - cf. geschiedenis: jaren 1800: je kan beroep énkel in bedrijf leren vs 150 jaar later: je kan het énkel op school leren => waarheid ligt waarschijnlijk ergens in het midden cf. duaal leren - 2 methodieken ontwikkeld: opvolgingstool & mentoropleiding (! ook voor hen nog een leerproces) - online, web-based tool: (dus toepasbaar op alle devices, bv smartphone): leerling staat centraal 360 graden, want duaal = 2 = té eenzijdig; er kunnen meerdere bedrijven aan bod komen, en naast gewone school ook VDAB centra & sectorale opleidingscentra => belangrijk om te weten waar op welk moment welke competentie wordt aangeleerd (tool beantwoordt aan die vraag) cf. nvt : competentie wordt niet aangeleerd in dat bepaald bedrijf (is daar niet aan toegewezen) moeilijkste stuk: opstellen competentieprofiel op basis van leerplan, dat in onderwijscontext is ontwikkeld cf. competentie-opvolging gebaseerd op standaardtraject /opleidingsplan => logische link tussen beide administrator = Tofam; ziet competentiebibliotheek mentor : de mentor in het bedrijf, de praktijkleerkracht, de werkplekbegeleider, etc. (het kunnen er max 6 zij) trainee = leerling; wordt gekoppeld aan competentieprofiel (eerst attitudes, bv stiptheid, en vervolgens vaktechnische competenties) zelfevaluatie ook mogelijk; naast schaalbeoordelingen op evaluatie (bv ++ of + of -) ook ruimte voor schriftelijke uitleg; mogelijkheid om documenten te uploaden; op basis hiervan (evaluatie)gesprekken, zowel met leerling als mentor => 1 (snel) systeem: bedrijven verkiezen dat en vinden dat makkelijkste, i.t.t. verschillende systemen per school (zelfs t.o.v. Duitsland vooruitstrevend, waar ze nog met papieren map afkomen!) 2

3 3. Ontwikkelde tools: Mentoropleiding door Geert Verschraegen (TOFAM Oost- Vlaanderen directeur) - mentoropleiding specifiek ontwikkeld voor duaal leren cf. gedeelte van de opleiding specifiek over duaal leren (SvZ, bv proeftuinen) - intense (lange) opleiding (zeker voor kleine KMOs): 1 dag voor het management 4 dagen voor de mentor zelf => na tijdje nog eens intervisiemoment met alle opgeleide mentoren, bv dag 2: 4kleurenmens => wie ben ik als mentor, en hoe pas ik me aan aan verschillende types leerlingen? - pedagogisch-didactisch wel voldoende? ja, opleiding gegeven door SBS = Skill BuilderS (in 2014 daar al mee gestart, in kader van peter/meterschap) Beeldmateriaal van het project High points: - tekort aan technische profielen - het moet goed zijn, niet voor de meester, maar voor de fabriek - als bedrijf leer je de jongeren dankzij duaal leren kennen in een mate die je nooit kan bereiken met sollicitatiegesprek - in bedrijf kunnen zaken getoond worden die men op school niet kan, bv ontmanteling cilinder - ook als leerkracht blijf je dankzij duaal leren bij de les 10u40-10u55 Pauze 10u55-11u10 Toelichting huidige financiële incentives door Departement Werk (Jessie Vandeweyer) cf. powerpoint 1. RSZ-vermindering op loon van de jongere => WerkGever (WG) laaggeschoolden (! échte aanwerving > stage ) middengeschoolden (! échte aanwerving > stage ; bedrag van de reductie iets lager) nieuw: leerlingen in alternerend leren (bv OAO; stageoao; Leertijdovereenkomst; ILW) (tussen haakjes: dit is reeds een belangrijke administratieve vereenvoudiging: slechts 2 contracten meer mogelijk: OAO en stageoao, en bij uitzondering nog een deeltijds arbeidscontract)) DBSO, maar enkel deeltijdse arbeidsovereenkomst < 20u 2. startbonus => jongere; stagebonus => WG cruciale voorwaarde voor de startbonus: jongere moet slagen; dit geldt niet voor de stagebonus 3

4 3. mentorkorting (op RSZ) => WG overheid legt inhoud mentoropleiding niet vast, maar bepaalt wel criteria; bedrijf mag ook zelf kiezen waar het zijn mentoren een opleiding laat volgen (mag bvb opleiding toegespitst op brugprojecten zijn)! sommige maatregelen (1 & 3) zijn bredere maatregelen en hebben niet tot enig doel om duaal leren te stimuleren; worden momenteel in functie van duaal volop hervormd, bv wetgeving laat nu enkel stagebonus toe als leerling 3 maand aan een stuk in bedrijf zit, en is dus nog niet afgestemd op flexibele duale leertrajecten, waar leerling kan roteren 11u10-12u30 Introductie & rol panelleden - moderator: Guy Tegenbos journalist Panelgesprek & reflectie uit de zaal - 2 scholen: KTA MoBi: Mania Van der Cam directeur (leerlingen bij Volvo Cars) Edugo, campus Glorieux: Piet Laureys TAC (leerlingen bij GE, Plastal, Eastman en RPC Promens) - 3 bedrijven: Volvo Cars: Steven Van Poucke & John t Kindt mentoren Plastal: Dirk Dhaenens manager production 1 GE Industrial Solutions: Danny Pattijn Operation & Project Manager Motivatie wat zijn jullie motieven om aan duaal leren te doen? bedrijven - rekruteringsmotief en aldus return on investment, want enorm gebrek aan technisch geschoolde jongeren; focus ligt op knelpuntberoepen, dus ook knelpuntopleidingen opmerking: duaal leren is uiteraard wel niet hun enige rekruteringsmiddel, bv ook aanwezigheid op jobbeurzen - persoonlijke fierheid dat ze jongeren opleiden, nuttige zaken kunnen bijleren, hun steentje bijdragen aan de opleiding mentoren ervaren dan ook respect van de jongeren (maar ook opletten dat mentoren niet overbelast worden) - maatschappelijke verantwoordelijkheid cf. Leer mensen geen boot bouwen, maar verlangen naar de eindeloze zee : dankzij duaal leren laten ze jongeren proeven van de werkvloer, interesse krijgen voor de sector, wat deze in het algemeen ten goede komt 4

5 scholen - van theorie kunnen de scholen alles overbrengen, maar ze kunnen het niet altijd koppelen aan de praktijk en net dat leidt tot inzichten => duaal leren biedt een meerwaarde, omdat men binnen dat systeem leerlingen competenties kan aanleren door gebruik te maken van praktijktechnieken die de scholen niet in huis hebben - gebrek aan meest up-to-date technologie & infrastructuur, bv robotica - snellere reality check door vanaf het begin in aanraking te komen met de bedrijfswereld cf. arts-in-opleiding die pas tijdens zijn stage en dus na 4 jaar hard studeren tot de conclusie komt dat hij/zij niet tegen bloed kan Knelpunten wat ervaren jullie als knelpunten? bedrijven - het statuut meer concreet: de verloning van de leerling is een belangrijk knelpunt; men wil liever geen loon uitkeren - de mentoren stellen groot verschil vast tussen 5e & 6e jaars vs 7e jaars: meer kans op aanwerving bij 7e jaars, omdat ze i) afstuderen en dus op zoek gaan naar een job, ii) vaak verder willen in de sector (kwestie van motivatie); zo zien de mentoren 5e & 6e jaars die nog besluiteloos zijn, liever niet instappen bij hen (keuze op 12 jaar is te vroeg; velen kiezen uiteindelijk niet voor de sector)! kanttekening: veel goede leerlingen studeren tegenwoordig ook verder, waardoor de bedrijven ze ook kwijt zijn - als het systeem helemaal uitgerold zou worden (en duaal als het ware het normale dagonderwijs gaat vervangen), zien de bedrijven een capaciteitsprobleem. Eigen capaciteit is bepalend, niet de RSZ-korting. Dit geldt ook voor de scholen ifv begeleiding in de bedrijven. zeker buiten de steden op het platteland; in de steden voorzien ze minder problemen, want daar is er een groot aanbod; ook tussen grote vs kleine bedrijven verwachten ze verschil bij de scholing van mentoren, want grote bedrijven hebben vaak al opleidingscentra voor mentoren (cf. Volvo Academy) en hebben het dus makkelijker om voldoende geschoolde mentoren te voorzien - men mag niet onderschatten wat het bijvoorbeeld voor technieker is als mensen die meelopen hele dag op zijn handen zitten te kijken scholen - de scholen delen de idee van de bedrijven dat 5e & 6e jaars vaak nog niet weten wat ze willen en maar wat shoppen ; het is bijvoorbeeld niet uitzonderlijk dat leerling hele middelbaar doorloopt in technische richting, maar uiteindelijk dan toch slager wordt 7e jaars daarentegen hebben bewust voor specialisatie gekozen, want ze moeten niet meer verder te studeren - scholen uiten gevaar dat duaal leren toegroeit naar enkel de beste leerlingen 5

6 - ze willen ook niet dat het duale traject te veel gericht is op één bedrijf; men moet bijvoorbeeld opleiden tot technieker in het algemeen, niet tot ArcelorMittal-technieker; een school mag dus niet focussen op één bedrijf, maar moet inzetten op transfereerbare competenties bv AutoMotiv project van KTA MoBi: de leerlingen wisten op voorhand niet in welk bedrijf (Volvo) ze zouden terecht komen; ze werden toegewezen op basis van hun GIP en dus zuiver op basis van hun interessegebied - scholen klagen dat het kind gewoon steeds een andere naam gegeven wordt: bedrijfsbezoeken, werkplekleren, stages, en nu duaal leren - scholen hebben soms schrik dat het systeem pedagogisch te kort schiet: een mentor is geen leerkracht en kan die laatste dan ook niet vervangen (en omgekeerd hebben mentoren ook niet de pretentie om leerkracht te worden en bedrijven niet de ambitie om opleidingsinstellingen te worden) - de moeilijkste doelstelling voor het onderwijs bij duaal leren is dat àlle leerlingen zowel de duale als de gewoon voltijdse op het einde van de rit dezelfde competenties moeten beheersen => de directeurs nemen dan ook de stelling in dat het beter zou zijn dat ofwel hele klas aan duaal zou doen, ofwel niemand, maar niet een paar wel en een paar niet (in the end moeten wel alle leerlingen voldoen aan de leerplandoelstellingen) Incentives wat zou jullie ertoe aanzetten om nog meer aan duaal leren te doen en van wat denken jullie dat jullie collega s zou kunnen warm maken om in duaal leren in te stappen? bedrijven - opgelet: opmerking vooraf: bedrijven die al in het systeem van duaal leren zitten, hebben niet altijd belang bij het overtuigen van hun collega s = concurrerende bedrijven, want er bestaat dan een risico dat jongere overstapt en dus bij de concurrentie aan de slag gaat; houden het liever kleinschalig, zeker wat betreft knelpuntberoepen Indien er schaalvergroting van duaal leren plaatsvindt, dan wordt dit teniet gedaan, maar aangezien het knelpuntberoepen zijn, zal er waarschijnlijk nooit grote instroom zijn in die richtingen. - het zijn niet zozeer de financiële incentives die van belang zijn (althans: toch niet voor grote bedrijven zoals Volvo) of financiële incentives die bedrijven over de streep kunnen trekken, maar veeleer het besef dat de trein (van duaal leren) vertrekt, en de eigen capaciteit. Plus: indien het hen geld gaat kosten (+ 20uur, OAO) dan willen ze ook meerwaarde of ROI krijgen - naar ondersteuning toe verwachten bedrijven dat scholen naar hen komen en niet omgekeerd (want bij bedrijven ontbreekt de tijd daarvoor) scholen - voor scholen zijn extra uren leerkracht cruciaal, want technische leerkracht staat pakweg 24 à 25 uur voor een klas, maar daarnaast is hij ook bezig met voorbereidingen, taken & evaluaties 6

7 - ook de scholen zeggen dat louter geld van ondergeschikt belang is; ze vinden de kwaliteit van de leerlingen die ze afleveren belangrijker en willen hun eigen maximumcapaciteit tegen geen prijs overschrijden Samenvatting beleidsaanbevelingen & -adviezen er is een enorm tekort aan technische profielen; zouden we daarom duaal leren binnen knelpuntberoepen niet versneld uitrollen (of er op zijn minst voorrang aan geven bij de uitrol van duale trajecten binnen de hervormde aanbodmatrix in het secundair onderwijs)? bij volledige uitrol duaal moet er tevens aandacht geschonken worden aan het lokale/regionale aanbod (bv stad vs platteland) bij een volledige uitrol moet de overheid de scholen voorzien van extra uren leerkracht duaal leren is vooral geschikt voor 7e jaars, die al weten wat ze willen en gemotiveerd zijn om aan de slag te gaan in de sector er moet streng over gewaakt worden dat zowel het duale als het niet-duale traject tot dezelfde competenties leidt én dat de duaal lerenden er niet telkens als de sterkere uitkomen er is nood aan bewustmaking & informatiedeling: - binnen de bedrijfswereld over wat duaal leren precies inhoudt (cf. het besef dat de trein vertrekt!) - maar ook de scholen voelen de nood aan transparantere informatie over waarin duaal leren nu precies verschilt van andere vormen van werkplekleren, zoals stages => duaal leren = echt nieuwe competenties aangeleerd krijgen op de werkvloer vs werkplekleren en stage = toepassen van reeds op school geleerde competenties - ook voor de leerling moet het duidelijk zijn een school mag idealiter géén samenwerkingsverband aangaan met slechts één specifiek bedrijf (cf. geen opleiding tot ArcelorMittal-technieker) er is meer afstemming nodig tussen het systeem van het deeltijds onderwijs en het systeem van duaal leren in het voltijds onderwijs, zeker wat betreft verloning: bij eerste systeem van deeltijds onderwijs ligt focus op werken en het vraagt dus meer engagement (bv vakantieregeling: werken in weekends) en hierbinnen worden lln dan ook vergoed (daartegenover staat uiteraard dat bedrijf output/productiviteit verwacht); deeltijds heeft een meer marginaal karakter vs bij tweede systeem (duaal leren binnen voltijds) ligt focus op het leren op de werkvloer/het schoolse Nu zouden leerlingen in deeltijds idealiter ook competenties moeten leren op de werkvloer (maar dat is nu vaak niet het geval in het deeltijds) Maar langs andere kant mag ene systeem andere wel niet verdringen, want deeltijds onderwijs blijft nodig vanuit maatschappelijk-sociaal oogpunt (jongeren als kostwinner) We moeten er in elk geval over waken dat het onderscheid tussen deeltijds vs voltijds duaal geen kunstmatig onderscheid wordt op het niveau van de jongere, dat het vanuit zijn/haar perspectief onduidelijk zou zijn 7

8 het systeem en in het bijzonder de financiering moeten eenvoudiger, met het perspectief van de jongere als hét criterium: begrijpen de jongeren, om wie het tenslotte draait in duaal leren, dit? het statuut meer concreet: de verloning van de leerling is een belangrijk knelpunt; opmerking: indien bedrijf moet betalen voor leerling, mag het output/productiviteit van de leerling verwachten, dus misschien beter géén verloning ten bate van het systeem?! het is opvallend dat zowel scholen als bedrijven geld en/of economische meerwaarde NIET als de voornaamste voorwaarden noemen om aan duaal leren te doen, maar dat beiden het doen vanuit een sterke visie & overtuiging; het beleid moet daar dan ook rekening mee houden en op inspelen 12u40-14u00: Netwerklunch 8