Uitvoeringstrategie wonen gemeente Littenseradiel

Transcriptie

1 Uitvoeringstrategie wonen gemeente Littenseradiel ( en verder ) Actualisatie woonvisie 2012 Mei van buiten naar binnen, maatwerk staat voor de deur 1 CPO Easterlittens in aanbouw. 2 Soms worden ook woningen gesloopt (Winsum). 3 Vrije kavels in Baard op kaart. 4 Vrije kavel in Baard. 1

2 Inhoudsopgave Samenvatting 1. Inleiding en situatieschets. 2. Traject. 3. Opbouw van de strategie en programma. 4. De thema s. 5. Ongewijzigd beleid. 6. Dorpenparagraaf. 7. Uitvoering. 8. Woningbouwprogramma in cijfers. Bijlagen 1. Wijziging woningwet. 2. De ladder van duurzame verstedelijking. 3. Ondersteuningsprogramma energie. 4. Geïnterviewde personen buiten de gemeentelijke organisatie 2

3 Samenvatting Deze uitvoeringsstrategie wonen is een actualisering van de woonvisie uit Een belangrijk onderwerp in dit document is de herindeling van de gemeente Littenseradiel. Daarnaast is ingegaan op recente ontwikkelingen op het gebied van wonen. De gewijzigde woningwet en de corporaties krijgen aandacht. Daarnaast wordt stil gestaan bij verduurzaming van de woningvoorraad en bij wonen en zorg. De uitvoeringsstrategie is gevoed met veel bijdragen van buiten de gemeentelijke organisatie. Er is meegedacht door de herindelingspartners, de corporatie, de zorginstelling, dorpsbelangen en een aantal deskundigen. In hoofdstuk 4 van de notitie is ingegaan op verschillende thema s. Welk beleid niet wijzigt is aangegeven in hoofdstuk 5. Er is veel aandacht gegeven aan de 29 dorpen van Littenseradiel. Er is inzicht gegeven in de woningvoorraad, het corporatiebezit, woningbouwontwikkelingen en de visie van de gemeente op de dorpen. Belangrijk is het woningbouwprogramma zoals dat is toegevoegd. We leggen een duidelijke lat bij wat we in de periode nog willen bereiken. Het gaat hierbij om projecten in de transformatie, inbreiding en maatwerk. Er is geen ruimte voor woningbouw op nieuwe uitleglocaties. Het laatste hoofdstuk geeft inzicht in zaken die nog lopen of nog worden opgepakt. Hierin komen wonen en zorg en duurzaamheid weer terug, maar ook de afspraken met de corporatie en de ontwikkeling van woningbouw in de dorpen. 3

4 Hoofdstuk 1. Inleiding en situatieschets De woonvisie van de gemeente Littenseradiel is op 21 mei 2012 door de raad vastgesteld. In de woonvisie is het gemeentelijk beleid ten aanzien van wonen vastgelegd. Het dient als een document om ontwikkelingen op het gebied van wonen te sturen en om het gesprek aan te gaan met de maatschappelijke partners. Het gaat hierbij om de corporatie(s), de omliggende gemeenten, de provincie, zorgpartijen en dorpsbelangen. Waarom nu al weer actualiseren? Hiervoor zijn verschillende aanleidingen. De ontwikkelingen en veranderingen in de maatschappij en daarmee ook op de woningmarkt gaan snel. Het is dan ook nooit de bedoeling geweest dat de woonvisie een statisch document moet zijn. Bijstelling is continue nodig. Daarnaast zijn er in de raad tussentijdse voorstellen en besluiten geweest die in de woonvisie opgenomen moeten worden. Ook het woningbouwprogramma is niet meer actueel, mede door een herziening van de grondexploitaties. De raad heeft bij amendement gesteld dat er meer rekening moet worden gehouden met de woonwensen vanuit de dorpen. De woningcorporaties zijn eveneens in beweging. Ook zij moeten hun beleid ten aanzien van hun voorraad herzien. Daarnaast wijzigt ook de woningwet en de relatie tussen gemeente en corporatie. Ook vanuit de samenleving liggen er uitdagingen. Maatwerk wordt een sleutelwoord in het omgaan met de woonbehoefte in de dorpen. Van buiten naar binnen werken zal in deze actualisatie een prominente plaats krijgen. In de stadsregio Leeuwarden is een regionale woonstrategie vastgesteld. Het bestuurlijk overleg van de stadsregio heeft naar aanleiding van deze regionale strategie de deelnemende gemeenten de opdracht gegeven hun woonvisies te herzien. De herindeling. In deze schets als laatste genoemd, maar wel één van de belangrijkste. De afstemming van het woonbeleid van de gemeente Littenseradiel met de herindelingspartners van Noordwest, de gemeente Súdwest Fryslân en de gemeente Leeuwarden. Tot slot: De naamgeving van dit document. Er moet in de laatste jaren van Littenseradiel slagvaardig worden gehandeld. Alleen een visie biedt onvoldoende handvatten om dit op te pakken. Daarom is er voor gekozen om dit document een strategie te laten zijn voor de jaren en een concreet programma aan te bieden wat in die jaren nog haalbaar is. 4

5 Hoofdstuk 2. Traject Juni 2014 is door het college van B&W van de gemeente Littenseradiel de startnotitie vastgesteld om te komen tot een geactualiseerde versie van de woonvisie. De startnotitie is verzonden aan de herindelingspartners, woningcorporatie Elkien, Tellens en de 24 dorpsbelangen. Er zijn reacties binnengekomen van: Dorpsbelang Easterlittens: Gemeente Leeuwarden; Gemeente Franekeradeel. De reacties zijn verwerkt in dit concept. Op 9 februari 2015 is er een speciale thema-avond voor de raad en dorpsbelangen georganiseerd. Vijf sprekers hebben diverse thema s belicht. Het ging hierbij om de stand van de woningmarkt, wonen en zorg, duurzaamheid en de rol van de corporatie. Vervolgens is daar discussie over gevoerd. Dit alles is meegenomen in deze uitvoeringsstrategie. 5

6 Hoofdstuk 3. Opbouw van de strategie en het programma In de startnotitie zijn de doelstellingen verwoord. Doelstellingen De doelstellingen van de actualisering luiden: 1. Het opstellen van een geactualiseerde gemeentelijke woonvisie, gedragen door college, raad, herindelingspartners, maatschappelijke partners en dorpsbelangen. 2. Het sturen in en het oplossen van nieuwe volkshuisvestelijke vraagstukken die in de vigerende woonvisie nog geen plek hebben. Verdere opbouw Inhoudelijke thema s In de uitvoeringsstrategie wordt eerst ingegaan op een aantal inhoudelijke thema s. Deze zijn al in de startnotitie genoemd. Er heeft een aanvulling plaatsgevonden met diverse thema s (zie hoofdstuk 4) en de gemeentelijke herindeling. Ongewijzigd beleid Ook is aangegeven welk beleid ten aanzien van de vigerende woonvisie wordt overgenomen. Hierbij is deze aangevuld met de stand van zaken. De dorpen Vanwege het toegenomen belang van maatwerk, worden alle dorpen apart belicht. Het gaat hierbij om de stand van zaken, eventuele visies vanuit de dorpen zelf en initiatieven. Opgestelde dorps- en/of woonvisies zijn bezien en getoetst of die relevant zijn voor de actualisatie. Deze zijn in deze actualisatie opgenomen. Uitvoering De uitvoering krijgt nadrukkelijk aandacht. De acties zijn zoveel mogelijk SMART geformuleerd. Woningbouwprogramma Tot slot is er ook een programma geformuleerd. 6

7 Hoofdstuk 4. De thema s 4.1. De herindeling De volkshuisvestelijke situatie in de verschillende gebieden wordt geschetst. Kaart 1: De verdeling van de dorpen van Littenseradiel over de herindelingspartners. Noordwest In de regio Noordwest (Harlingen, Het Bildt, Ferwerderadiel en Franekeradeel) is er in 2012 een regiovisie opgesteld. Voorop staat de herstructurering. Daarnaast is de visie dat voor elk woningbouwproject maatwerk wordt toegepast. De trend is dat er meer gesloopt dan teruggebouwd wordt. In deze regio wil men zoveel mogelijk af van getalsmatige woningbouwprogramma s. Gebieden en locaties worden wat betreft benodigde woningbouw ingeschat volgens een systematiek van prioritering. De regio wijst de actieve corporaties (Wonen Noordwest Friesland en Accolade) op de maatschappelijke verantwoordelijkheid te voorzien in de woonbehoefte van de doelgroep, ook in de kleine dorpen. Ook wil de regio dat de corporaties blijven investeren in de zogenaamde niet-daeb 5 activiteiten 6. 5 Bijvoorbeeld wonen boven de liberalisatiegrens. 6 DAEB (Diensten van Algemeen Economisch Belang) activiteiten zijn zorg voor sociale huur, leefbaarheid en maatschappelijk vastgoed. 7

8 De regio heeft door middel van een inventarisatie de corporatiewoningen in de gemeente gekwalificeerd naar kwaliteit en gaat daarmee het gesprek met de corporaties aan. Met deze kwalificatie worden soms ook particuliere woningen meegenomen in een gebied waar matige of slechte corporatiewoningen liggen. Men wil hiermee een verantwoordelijk volkshuisvestingsbeleid voeren, waarin ieder haar eigen verantwoordelijkheid oppakt. Gemeente Súdwest Fryslân In deze gemeente zijn meerdere woningcorporaties actief. De filosofie is dat niet alles maakbaar is. Men denkt liever aan een stip aan de horizon. Waar willen we gezamenlijk op uitkomen. Dit betekent dat er geen volledig dichtgetimmerde set aan prestatieafspraken is opgesteld. Ook in deze gemeente wordt maatwerk gepropagandeerd en toegepast. Hierbij wordt zorgvuldig gekeken naar de woonbehoefte per kern. De gemeente heeft het initiatief genomen tot een zogenaamde duurzaamheidsmarkt. Naast energie gaat het hierbij voornamelijk om het generatiebestendig maken van de woningvoorraad. Ook de transformatie van het zorgvastgoed is hier een actueel vraagstuk. Gemeente Leeuwarden Leeuwarden richt zich de komende jaren voornamelijk op de studentenhuisvesting. Hierin is een enorme groei. Daarbij hoort het inzetten op transformatie van bestaande gebouwen. Dit blijkt al goed te lopen. Tijdelijke huisvesting (het gaat hierbij om maximaal 15 jaar) voor senioren is ook een mogelijkheid. De gemeente ziet nog altijd een trek, vooral van de doelgroep, naar de stad. In de dorpen zal vrijwel geen nieuwbouw worden ontwikkeld. De visie is dat er teveel woningbouwlocaties zijn en te weinig echte, concrete vraag. Regionale woonstrategie De regionale woonstrategie is medio 2013 vastgesteld. Deze strategie vroeg om een aanpassing van de lokale woonvisies van de deelnemende gemeenten. De aanpassing gaat over het opnemen van de ambities uit de regionale woonstrategie. Het gaat hierbij om: afspraken over de nieuwbouw; herstructurering; verduurzaming; krimp; vergrijzing; stedenbouwkundige en landschappelijke strategie. Al deze thema s komen hier in het vervolg aan bod. Nieuwbouw in hoofdstuk 4.11 en 8. Herstructurering in 4.4., 4.11 en 8. Verduurzaming in hoofdstuk 4.9. Krimp in hoofdstuk 4.4 en 4.5. Vergrijzing in hoofdstuk 4.4. en 4.5. Stedenbouwkundige en landschappelijke strategie in hoofdstuk

9 4.3. De corporatie en haar beleid Landelijk beleid. Het definitieve wetsvoorstel voor herziening van de Woningwet (inclusief de novelle) is op 20 juni 2014 naar de Tweede Kamer verzonden. De Tweede Kamer behandelde het wetsvoorstel (inclusief novelle en Memorie van Toelichting) in december 2014 samen met het eindrapport van de parlementaire enquêtecommissie woningcorporaties. De gewijzigde woningwet leidt tot een aanscherping van de relatie tussen corporatie en gemeente. Het rapport van de commissie Dekker heeft als titel De vrijblijvendheid voorbij. De corporatie moet in alle redelijkheid bijdragen aan de gemeentelijke woonvisie. De woonvisie wordt ook verplicht gesteld als agendapunt bij het overleg tussen corporatie en gemeente. Daarnaast krijgt de gemeente meer inzicht in de financiële positie en investeringscapaciteit van de corporatie (zie verder in bijlage 1). De lokale corporaties Elkien De woningcorporatie Elkien is bezig haar strategisch voorraadbeleid te herzien. Tevens is er gefuseerd met woningcorporatie De Wieren. De gemeente constateert bij Elkien een terugtrekkende beweging ten aanzien van de ontwikkeling van woningbouw in de dorpen. We vinden dit een ontwikkeling die we goed in de gaten moeten houden. We hebben ons tegenover Elkien uitgesproken dat we hierover nadere afspraken willen maken. Deze uitvoeringsstrategie is hierbij één van de instrumenten. Er zal een blijvende behoefte aan woningen voor de doelgroep 7 in de gemeente blijven. In hoofdstuk 4.11 en 6 hebben we onze eigen visie ten aanzien van de benodigde woningvoorraad ten dienste van een goede volkshuisvesting opgenomen. Deze kan verschillen van de inzichten van de corporatie. De corporatie zal moeten aangeven in hoeverre zij kunnen bijdragen aan deze gemeentelijke visie. Elkien zal haar beleid ten aanzien van de voorraad gemotiveerd in beeld brengen. Hieruit vloeit voort de aanpak op het gebied van verkoop en woningverbetering. Deze wordt afgestemd met de gemeente. Dit leidt tot het maken van prestatieafspraken. Stichting WoonFriesland Deze corporatie heeft 35 woningen voor ouderen in Wommels. Stichting Woonzorg Nederland Deze corporatie heeft 54 aanleunwoningen in Wommels en 34 in Weidum behorend bij woon-zorgcomplexen. Woonzorg Nederland heeft expliciet uitgesproken geen nieuwe woningen meer te ontwikkelen in het noorden van Nederland De vraagkant en maatwerk Meer dan ooit moet de vraagkant een plaats krijgen. Vanuit de dorpen bestaat een urgente en blijvende vraag hoe in de lokale volkshuisvesting kan worden voorzien. In de raad is op 21 mei 2012 bij de vaststelling van de structuur- en woonvisie als amendement opgenomen om bij de verdeling van huizen rekening te houden met de wensen en ambities van de kleinere dorpen. In hoofdstuk 6 zijn de initiatieven per dorp weergegeven. De gemeentelijke visie hierop is in dit zelfde hoofdstuk verwoord. In Mantgum hebben we in juni 2014 het instrument ingezet om de lokale woningbehoefte te meten via een enquête. Bij elk woningbouwproject zal de concrete vraag of behoefte moeten worden aangetoond. Op welke manier dat gedaan wordt is maatwerk. 7 Bruto huishoudeninkomen van ,-. ( ). 9

10 4.5. Demografische ontwikkelingen, omgaan met de demografische veranderingen Dit aspect heeft in de woonvisie al behoorlijk aandacht gekregen. Toch blijft dit een thema waarbij de meest recente inzichten moeten worden meegenomen. Ook in de regionale woonstrategie wordt dit genoemd. De totale bevolking neemt tussen nu en 2020 met ongeveer 1% af 8. Daarna gaat het tot 2030 harder, met een afname van circa 4%. Het aantal huishoudens in de huidige gemeente Littenseradiel blijft tot 2020 groeien (+6%). Na 2020 neemt ook het aantal huishoudens af (-1%). Daarnaast is er geen afname te verwachten van de doelgroep die een sociale huurwoning wil gaan huren Verduurzaming Voor het energiezuiniger maken van de eigen woning stimuleert de gemeente de duurzaamheidslening. De duurzaamheidslening biedt huiseigenaren een financieel steuntje in de rug bij het treffen van energiebesparende maatregelen in en aan de woning. De duurzaamheidslening heeft een looptijd van tien jaar tot een bedrag van 7.500,- en een looptijd van 15 jaar voor grotere bedragen, met een aantrekkelijke rentekorting. Woningcorporatie Elkien wil haar woningvoorraad verduurzamen naar energielabel B. Met de gemeente zullen afspraken worden gemaakt over welke woningen worden aangepakt. Het gebruik van zonnepanelen op de daken van woningen wordt gestimuleerd vanwege de gemeentelijke ambities voor meer gebruik van duurzame energiebronnen. Duurzaamheid gaat overigens niet alleen om de energieopgave. Sociale duurzaamheid (bijvoorbeeld levensloopbestendig wonen) en transformatie hoort daar ook bij. Er ligt een duidelijke rol voor de gemeente als het gaat om verduurzaming en het omgaan met de particuliere woningvoorraad. Het gaat hierbij voornamelijk om informeren en faciliteren. De gemeente moet de klant benaderen en aangeven welke mogelijkheden en producten er zijn. De bijbehorende vorm is publiek private samenwerking Het bredere kader, relatie met andere projecten, beleidsvelden en wetgeving Wonen en volkshuisvesting raakt meerdere, andere beleidsvelden. Ten eerste is er een behoorlijk raakvlak met zorg en welzijn en de Wmo wetgeving. Die raakvlakken zitten hem vooral in de demografische kant. Vergrijzing en dubbele vergrijzing 9 beïnvloeden wat een goede volkshuisvesting is. Zorggroep Tellens 10 heeft 34 aanleunwoningen 11 in Weidum en 54 in Wommels. De woningen zijn eigendom van Woonzorg Nederland. Tellens huurt de verzorgingshuizen van Woonzorg Nederland. Het complex van Wommels is ouder dan dat van Weidum. Bij beide complexen is een verzorgingshuis aanwezig. Daarnaast worden er vele diensten aangeboden, zoals een geldautomaat (Weidum), winkeltje, postkantoor e.d. 8 Prognose Fryslân Onder dubbele vergrijzing wordt verstaan dat het aandeel 80-plussers onder de ouderen (65 plussers) sterk gaat groeien. 10 Hierbij is opmerkelijk dat Tellens met circa 200 vrijwilligers werkt! 11 Dit zijn zowel woningen met zorg die te plannen valt en waar ook niet te plannen zorg wordt geleverd. 10

11 Er zijn wachtlijsten voor de aanleunwoningen. De verwachting is dat de vraag naar aanleunwoningen op het platteland zal stijgen. Dit is in eerste instantie het gevolg van het langer zelfstandig blijven wonen (verandering in de zorgverzekeringswet ten aanzien van de benodigde indicatie om in een verzorgingshuis te komen). Maar ook vanwege de aanwezige diensten en het verzorgingsgebied van Tellens is het aantrekkelijk om in een aanleunwoning te gaan wonen. In de transities van de wetgeving (participatiewet en Wmo) wordt ingezet op het zelforganiserende vermogen van de inwoners. Het hart van de decentralisaties bestaat uit ondersteuning van inwoners, gericht op zelfredzaamheid ( eigen kracht ) en participatie ( meedoen ). Dit geldt ook voor het aspect wonen. Men wordt geacht zelf zo lang mogelijk, al dan niet met hulp, zelfstandig te kunnen wonen. Mantelzorg is hierbij van groot belang. In het bestemmingsplan buitengebied is de ruimtelijke mogelijkheid van mantelzorg verruimd door mantelzorg mogelijk te maken in vrijstaande gebouwen, zodat de juridische bestemming mantelzorg niet in de weg staat. Verzorgingsgebied Tellens 16 woonzorgcentra (rood aangegeven) en 6 wooncomplexen (groen aangegeven) met een 24-uurs thuiszorgteam. 16 woonzorgcentra (rode stip) en 6 wooncomplexen (groene stip) (met een 24-uurs thuiszorg team). Tellens, die in 2016 fuseert met Plantein, wil de nadruk voor huisvesting in woonzorgcentra leggen bij de 80 plussers. Langer thuis wonen zal vaker voorkomen. Dit geldt niet alleen voor de ouderen, maar ook voor mensen met dementie, chronische ziekte, lichamelijke beperking, verstandelijke beperking of met een psychische aandoening. De bestaande woningvoorraad daarvoor moet worden aangepakt. Dit kan al met simpele woningaanpassingen. Daarnaast moet er ook worden gezorgd voor kleinschalige ontmoetingsplekken, regelhulp en een goed vrijwilligersnetwerk. 11

12 Diverse tussenvormen van wonen zijn mogelijk, zoals mantelzorgwoningen, groepswonen, menging doelgroepen, nieuwe woonvormen in boerderijen en zorgpensions. De gemeente kan hierin meedenken en kennis leveren, de ruimte laten en kaders meegeven en verbinden en meebewegen. Op grond van de Wmo 2015 zijn de gemeenten verplicht om beschermd wonen te bieden. De gemeente Leeuwarden voert deze taak uit. De gemeenten gaan hier nog verdere afspraken over maken met de gemeente Leeuwarden. Er is een aparte provinciale werkgroep samengesteld voor het onderdeel beschermd wonen. Súdwest-Fryslân participeert ook in deze werkgroep. De implementatie van beschermd wonen zal in 2015 geregeld moeten zijn. Daarnaast is het grondbeleid een belangrijk aspect. De financiële afweging of woningbouw gerelateerde projecten kunnen worden opgepakt of worden voortgezet is altijd een kwestie. Een afgeleide hiervan is dat ook de regelgeving (bijvoorbeeld bestemmingsplannen, leegstand en vrijkomende agrarische bebouwing) wordt afgestemd met het woonbeleid Spelregels De raad heeft op 18 juni 2012 ten aanzien van de particuliere woningbouw spelregels vastgesteld. Deze spelregels luiden als volgt: Spelregels particulier bouwinitiatief 1. de ontwikkeling moet passen in het beleidskader van de structuur- en woonvisie 2030 en van de nota grondbeleid 2. het bouwplan moet aantoonbaar voorzien in de woonbehoefte van het desbetreffende dorp 3. het initiatief mag niet strijdig zijn met gemeentelijke bouwplannen/-initiatieven 4. de ontwikkeling moet planologisch mogelijk/haalbaar zijn; er is een gerede kans op een succesvolle bestemmingsplanherziening 5. de initiatiefnemer heeft of verwerft zelf de bouwgrond 6. de initiatiefnemer is een professional of laat zich professioneel begeleiden 7. er zijn geen financieel nadelige gevolgen voor de gemeente; alle kosten komen voor rekening van de initiatiefnemer, incl. de kosten van eventuele planschade bij derden 8. de initiatiefnemer heeft of bevordert draagvlak voor zijn initiatief in het dorp (inspanningsplicht; geen resultaatverplichting Initiatieven van particulieren zullen hieraan altijd worden getoetst. Initiatieven vanuit de dorpen Ook vanuit de dorpen komen soms initiatieven. In principe gelden hierbij dezelfde spelregels. Ten aanzien van spelregel 4 geldt nog dat deze getoetst moet worden aan De ladder van duurzame verstedelijking (zie bijlage 2). Spelregel 5 is in het geval van initiatieven vanuit de dorpen een bespreekpunt waar in onderling overleg tussen gemeente en dorp afspraken over worden gemaakt. 12

13 4.9. Landschappelijke- en beeldkwaliteit in- en uitbreidingen De fysieke uitstraling van nieuwbouw is voor Littenseradiel een belangrijk onderwerp. De geactualiseerde welstandsnota en de beeldkwaliteitsplannen regelen het aangezicht van de woningbouw en de overgang tussen bebouwd gebied en buitengebied Uitdagingen Ook nieuwe inzichten en kansen moeten een plek krijgen. Het kan hierbij gaan om nieuwe woonvormen (bijvoorbeeld gebruik maken van leegstaande boerderijen en /of zorgconcepten en mantelzorg, zie ook 4.7.), maar ook hier gaat het om maatwerk-initiatieven vanuit de dorpen en ontwikkelingen in het sociale domein. Daarnaast is de leefbaarheid van de dorpen een bijzonder aandachtspunt. Wat die leefbaarheid is verschilt echter van dorp tot dorp. Het gaat hierbij om maatwerk, waarbij voldoende inzicht is in de kwaliteiten van de dorpen. De aanpak van rotte kiezen is hierbij ook aan de orde. De geactualiseerde welstandsnota biedt het kader om rotte kiezen aan te pakken in het geval van excessen door actief handelen en/of nalaten van handelen. Duurzame initiatieven op het gebied van wonen moeten worden ondersteund. Het gaat hierbij om initiatieven die passen bij de in paragraaf 4.6. genoemde mogelijkheden voor duurzaamheid (energie en wonen en zorg). De grondhouding hierbij moet een ja, mits houding zijn, waarbij we ons niet teveel op voorhand beperken vanwege regelgeving. Dit geldt ook voor initiatieven wonen-welzijn en zorg. De wetgeving biedt tot slot ook nieuwe mogelijkheden. Op 1 november 2014 is een aantal vereenvoudigingen en versnellingen doorgevoerd in het omgevingsrecht. Op die datum worden het Besluit Omgevingsrecht (Bor) en diverse andere algemene maatregelen van bestuur gewijzigd. Er liggen meer mogelijkheden op het gebied van tijdelijk bestemmen (15 jaar). De Crisis en herstelwet stimuleert om vernieuwende en duurzame projecten uit te voeren. De wet gaat uiteindelijk op in de Omgevingswet. Projecten kunnen daardoor sneller worden uitgevoerd. De wet helpt bedrijven, omdat de wet bouwprojecten naar voren haalt. Ook worden ruimtelijke plannen sneller uitgevoerd door bijvoorbeeld kortere (aanvraag)procedures. De wet stimuleert vernieuwende plannen. Hierbij hoort ook duurzaamheid. Er kan bijvoorbeeld afgeweken worden van een aantal bouwvoorschriften uit het Bouwbesluit 2012 om duurzame woningen te bouwen Woningbouwprogramma; nieuwbouw en herstructurering Algemeen Er is een nieuw woningbouwprogramma opgesteld. Dit is een vereiste vanuit de provincie vanwege het vaststellen van planologische capaciteit in bestemmingsplannen. Tegelijkertijd moet hierin flexibiliteit worden ingebouwd. Een programma met vaststaande cijfers blijkt in de huidige tijd onvoldoende te werken. Vaststaande cijfers die minder planningsgevoelig zijn kunnen wel in harde cijfers benoemd worden. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan de planologische capaciteit van bestaande bestemmingsplannen ten aanzien van woningbouw. 13

14 Doelgroep Het aantal beschikbare woningen voor de doelgroep sociale huur, de betaalbaarheid van woningen en de verkoop van woningen worden zorgvuldig afgestemd met de woningcorporatie. Visie De gemeente wil in ieder geval dat er een kernvoorraad betaalbare woningen (huur of koop) voor de doelgroep, nu woonachtig in de gemeente, beschikbaar blijft. Verkoop is niet uitgesloten, maar wordt wel beperkt en gemotiveerd afgewogen. Dit hangt samen met de afspraken die er met de woningcorporatie(s) worden gemaakt. 14

15 Hoofdstuk 5: Ongewijzigd beleid Inleiding In dit hoofdstuk wordt opgesomd welk beleid uit de vigerende woonvisie wordt overgenomen en blijft gelden. Littenseradiel als woongemeente Het sterke woonimago van Littenseradiel blijft overeind. Dat de woonconsument bepalend is in nieuwe ontwikkelingen is ook de toon van deze actualisatie. Ruimtelijke kwaliteit blijft een belangrijk punt, waarbij de nadruk op inbreiding en transformatie ligt. Eigen behoefte versus regionale instroom De groei van de gemiddelde woningbehoefte per jaar, zoals deze beschreven is in de vigerende woonvisie, wordt losgelaten. Met de stadregio Leeuwarden is overeengekomen dat het woningbouwprogramma tot en met 2015 opgerekt wordt tot het jaar Wonen in relatie tot andere beleidsvelden In deze actualisatie zijn deze verbanden meer geconcretiseerd. De visie op de toekomst van het wonen in Littenseradiel De visie uit 2012 blijft ongewijzigd. We blijven stellen dat; eigen behoefte leidend is in de woningbouw; focussen op inbreiding en transformatie; we de woonkwaliteit (dorps DNA) koesteren en versterken; maatwerk nodig is in locaties, voor doelgroepen en in woonconcepten; we de aandachtsgroepen van de volkshuisvesting willen blijven faciliteren; we de doorstroming willen vergroten; we ruimte bieden aan particulier initiatief; Collectief Particulier Opdrachtgeverschap mogelijk blijven maken; ruimte bieden voor duurzaam verbouwen; we de relatie tussen wonen, zorg en voorzieningen (woonservicezones) willen versterken; creativiteit en zelfredzaamheid de basis is voor het voorzieningenniveau. Woningbouwplanning en globale woningbouwplanning Deze vervalt en wordt in hoofdstuk 8 vervangen door een nieuw programma. 15

16 Hoofdstuk 6: Dorpenparagraaf Inleiding In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de afzonderlijke dorpen. Per dorp wordt een beeld gegeven van de woningvoorraad, dorps- en/of woonvisie en initiatieven. Per dorp wordt er een gemeentelijke visie gegeven. De paragraaf is gerangschikt volgens de herindeling en vervolgens naar aantal woningen in het dorp. Dorpen die naar Noordwest gaan Winsum Circa 435 woningen, waarvan 110 in de sociale huur. Het dorp waarbij het aantal beschikbare woningen per jaar het meest verandert door toevoeging door nieuwbouw en sloop. De locatie Trije Keningen is nog steeds in ontwikkeling. De woningen van woningcorporatie Elkien zijn in 2012 opgeleverd. Op de locatie Pier Winsemiusleane, Molepaed en Meamerterdyk (de driehoek) zijn 25 woningen van Elkien gesloopt. Dorpsbelang Winsum is in november 2014 met een initiatief gekomen om zelf invulling te geven aan de locatie driehoek. De gemeente faciliteert dit initiatief en zal nadere afspraken met dorpsbelang en de ontwikkelaars maken over de realisatie van woningen op deze locatie. Visie Winsum is een speerpunt wat betreft woningbouwontwikkeling voor de primaire doelgroep en woon zorg combinaties. De gemeente faciliteert en ondersteunt het initiatief vanuit het dorp. Voor 2018 moet de invulling van de driehoek gestalte hebben gekregen. Wjelsryp Circa 195 woningen, waarvan 20 in de sociale huur. Spannum Circa 115 woningen, waarvan 14 in de sociale huur. In Spannum beschikt de gemeente nog over een locatie (gemeentegrond) waar woningbouw mogelijk is. De locatie kan wellicht ook voor een andere bestemming worden ingezet. Baaium Circa 50 woningen. Geen sociale huurwoningen aanwezig. In dit dorp zijn al sinds lange tijd geen woningbouwplannen. Tevens zijn er geen initiatieven vanuit het dorp. Visie Geen verdere woningbouwontwikkeling in deze 3 dorpen. Dorpen die naar Leeuwarden gaan Mantgum Circa 455 woningen, waarvan zo n 65 in de sociale huur (aandeel rond de 15%). Voor een dorp met deze omvang aan woningen is het aandeel huurwoningen relatief laag. De uitgevoerde enquête naar woonbehoefte gaf ook aan dat er een behoefte is aan huurwoningen in diverse prijscategorieën. Visie Ontwikkeling van huurwoningen in Mantgum heeft een hoge prioriteit. 16

17 Weidum Stand van zaken: circa 235 woningen, waarvan 90 sociale huur, waarvan circa 35 woningen van Woonzorg Nederland (aandeel sociale huurwoningen in Weidum is rond de 37%). In zowel de structuur- als woonvisie is Weidum als woonservicezone benoemd (zie voor nadere omschrijving de actuele woonvisie). Tellens heeft via Woonzorg Nederland in het complex Nij Dekema 35 woningen voor mensen met de bijpassende indicatie. Dorpsbelang Weidum is aan de slag gegaan om het begrip woonservicezone verder uit te werken. Visie Weidum is interessant voor verdere woningbouwontwikkeling vanuit het woon - zorg perspectief. Initiatieven zullen serieus en zorgvuldig worden bestudeerd. Ook hier moet de ladder voor duurzame verstedelijking worden toegepast. Easterlittens Circa 195 woningen, waarvan 30 sociale huurwoningen. Op de locatie Huylckensteinstrjitte zijn in 2014, 7 sociale huurwoningen gesloopt. In Easterlittens is in 2012 een woningbouwproject in Collectief Particulier Opdrachtgeverschap gerealiseerd (11 woningen). Visie Blijvend afstemmen met dorpsbelang en Elkien of de realisering van sociale koop haalbaar is. Onderzocht zal worden of op de slooplocatie vrije kavels verkocht kunnen worden. Jorwert Circa 130 woningen, waarvan 12 sociaal. In Jorwert zijn in sociale huurwoningen gerealiseerd en door Elkien opgeleverd. Hilaard Circa 120 woningen, waarvan circa 10 in de sociale huur. Op de locatie It Mêd wordt gestudeerd of de realisatie van 2 à 3 koop- of huurwoningen door een particuliere ontwikkelaar mogelijk is. Visie Vanuit dit dorp klinkt regelmatig de wens om betaalbare woningen. In dit dorp zal de woonbehoefte moeten worden aangetoond om de haalbaarheid van het project It Mêd te onderzoeken. Baard Circa 80 woningen, met 7 sociale huurwoningen. Op de locatie Baerdersleat zijn nog 3 vrije kavels te koop. Jellum Circa 60 woningen. Er zijn geen sociale huurwoningen. Bears Circa 50 woningen. Er zijn geen sociale huurwoningen. 17

18 Húns Circa 45 woningen. Er zijn geen sociale huurwoningen. In Húns wordt regelmatig leegstand als een probleem gemeld. Leons Het kleinste dorp van de gemeente. 8 woningen. Geen in de sociale huur. Geen ontwikkelingen te verwachten Visie Geen verdere woningbouwontwikkeling in Jorwert, Baard, Jellum, Bears, Húns, Leons. Dorpen die naar Súdwest-Fryslân gaan Wommels Het grootste en centrumdorp. Circa 940 woningen, met zo n 340 sociale huurwoningen (waarvan circa 55 van Woonzorg Nederland en 35 van stichting Woon Friesland) De locatie Noordoost is nog in ontwikkeling. De verkoop van vrije kavels zal de komende jaren doorgaan. Woningcorporatie Elkien heeft de nieuwbouwprojecten in Wommels stopgezet. Visie Omdat Wommels als grootste dorp voldoende moet kunnen voorzien in het huisvesten van de doelgroep zal in dit dorp de sociale huurwoningenvoorraad op peil moeten blijven. We vragen voor Wommels een actief bod van de woningcorporatie. Ook de leefbaarheid van het dorp is op termijn een aandachtspunt. Easterein Stand van zaken Circa 380 woningen, waarvan 80 sociale huurwoningen. Dit betekent een percentage van circa 21% aan sociale huurwoningen in dit dorp. Dit ligt iets hoger dan het gemiddelde in de gemeente (20%). Dorpsbelang Easterein heeft in 2014 een eigen woonvisie opgesteld. Visie Afstemmen met dorpsbelang Easterein over de haalbaarheid van de woonvisie van Easterein. Boazum Stand van zaken Circa 165 woningen, met 20 sociale huurwoningen. Op de locatie Oan e feart zijn nog 3 vrije kavels beschikbaar. Easterwierrum Circa 135 woningen, waarvan circa 30 in de sociale huur. Er is in dit dorp nog 1 vrije kavel beschikbaar. Wiuwert Circa 105 woningen, waarvan 10 in de sociale huur. In Wiuwert zijn nog 4 vrije kavels beschikbaar. Kûbaard Circa 100 woningen. Met zo n 6 sociale huurwoningen. 18

19 Itens Circa 90 woningen met circa 10 sociale huurwoningen. Er zijn nog vrije kavels beschikbaar. Reahûs Circa 70 woningen, waarvan 7 in de sociale huur. Dit dorp heeft regelmatig aangegeven graag nog voor de eigen behoefte te willen bouwen. Visie Samen met het dorp en de provincie de motivatie van de ladder voor duurzame verstedelijking toepassen om de haalbaarheid van nieuwbouw te onderzoeken. Rien Circa 55 woningen, waarvan 2 in de sociale huur. Rien is beschermd dorpsgezicht. Britswert Stand van zaken Circa 45 woningen en geen sociale huurwoningen. Hidaard Circa 40 woningen. Geen sociale huurwoningen. Waaksens Circa 30 woningen. Geen sociale huur. In de dorpsvisie Lollum-Waaksens wordt de wens geuit voor starterwoningen. Lytsewierrum Circa 27 woningen (geen sociale huurwoningen) en beschermd dorpsgezicht. Geen ontwikkelingen te verwachten. Hinnaard Circa 20 woningen, met geen sociale huurwoningen. Iens Circa 16 woningen en geen sociale huurwoningen. Geen ontwikkelingen te verwachten. Visie Geen verdere woningbouwontwikkeling in Boazum, Easterwierrum, Wiuwert, Kûbaard, Itens, Rien, Britswert, Hidaard, Waaksens, Lytsewierrum, Hinnaard en Iens. 19

20 Hoofdstuk 7: Uitvoering Dit hoofdstuk vat de voornemens uit de voorgaande hoofdstukken samen. Deze wordt uitgezet in SMART (waar gaat het over, is het meetbaar, hoe ligt het met de acceptatie, hoe reëel is de actie en wanneer vindt die plaats) geformuleerde acties. Opsomming acties: 1. Afspraken met regio Noordwest. 2. Afspraken met gemeente Leeuwarden. 3. Afspraken met gemeente Súdwest Fryslân. 4. (Prestatie)afspraken met woningcorporatie Elkien. 5. Mantelzorg. 6. Woonbehoefte. 7. Spelregels bouwinitiatieven. 8. Vrije kavels. 9. Woonservicezones. 10. Verduurzaming. 11. Aanpassing bestaande woningvoorraad. 12. Nieuwe woonvormen. 13. Wonen in Winsum. 14. Wonen in Easterlittens. 15. Wonen in Mantgum. 16. Wonen in Weidum. 17. Wonen in Reahûs. 18. Wonen in Wommels. 19. Wonen in Hilaard. 20. Wonen in Easterein. Actie 1: Afspraken met regio Noordwest We zorgen er voor dat het beleid tussen Littenseradiel en Noordwest wordt afgestemd. Regelmatig wordt er ambtelijk en bestuurlijk overlegd over volkshuisvestingszaken. Wederzijdse acceptatie is geen groot probleem. In beide gebieden ligt de nadruk op maatwerk, beperkte getalsmatige afspraken en de corporatie wijzen op haar maatschappelijke taak. De afstemming vindt plaats tot het moment van de herindeling. Actie 2: Afspraken met de gemeente Leeuwarden We zorgen er voor dat het beleid tussen Littenseradiel en Leeuwarden wordt afgestemd. Regelmatig wordt er ambtelijk en bestuurlijk overlegd over volkshuisvestingszaken. Dit vindt plaats de stadsregio verband. Wederzijdse acceptatie is geen groot probleem. Dit vindt zijn grondslag in de regionale woonstrategie. Wel zal het specifieke belang van de dorpen van Littenseradiel bewaakt moeten worden vanwege het stedelijke karakter van de gemeente Leeuwarden. De afstemming vindt plaats tot het moment van de herindeling. 20

21 Actie 3: Afspraken met de gemeente Súdwest Fryslân Idem als actie 1. Actie 4 (Prestatie)afspraken met woningcorporatie Elkien Deze uitvoeringsstrategie van de woonvisie wordt op de agenda gezet op het ambtelijk en bestuurlijk overleg gemeente Elkien. Met Elkien worden afspraken gemaakt in hoe Elkien kan voorzien in het in redelijkheid bijdragen aan deze vertaling van de woonvisie. Elkien doet dat door concreet en gemotiveerd prestaties te benoemen op welke locaties woningen worden gebouwd, verbeterd, gesloopt en verkocht. Ook biedt zij inzicht in de criteria die zij hanteren en stemmen die af met de gemeente. Elkien geeft tevens inzicht in de financiële armslag in de gemeente Littenseradiel. Deze worden in de afspraken verantwoord. Met Elkien wordt ook de mogelijkheid voor transformatie van woningen onderzocht. Met deze manier van regelen van afspraken wordt voorzien in de verantwoordelijkheid van beide partijen conform de woningwet. De afspraken worden in het half jaar na vaststelling van de uitvoeringsstrategie afgerond en gelden in ieder geval voor de periode De afspraken worden gecommuniceerd met de dorpsbelangen. Actie 5: Mantelzorg De mogelijkheden voor mantelzorg moet mogelijk zijn binnen de woonbestemmingen van de gemeente. De bestemmingsplannen worden hierop aangepast. In het bestemmingsplan buitengebied is daar al rekening mee gehouden. Bij de actualisering van de bestemmingsplannen zal dit aspect als overall maatregel worden meegenomen. Actie 6: Woonbehoefte Bij lokale maatwerk-initiatieven wordt de reële, lokale woonbehoefte in kaart gebracht. Woonbehoefte wordt in beeld gebracht door intentieovereenkomsten of enquêtes. De ladder van duurzame verstedelijking wordt betrokken bij dit vraagstuk. Het peilen van de woonbehoefte wordt toegepast bij concrete verzoeken vanuit de dorpen Actie 7: Spelregels particulier bouwinitiatief De spelregels, zoals genoemd in hoofdstuk 4.8, zullen bij elk initiatief worden toegepast. Actie 8: Vrije kavels De beschikbaarheid van vrije kavels van de gemeente wordt ruimer gepromoot. Dit gebeurt door het opnemen van advertenties op makelaar sites. Actie 9: Woonservicezones. Zones met verhoogde aanwezige diensten voor ouderen. Initiatieven vanuit Wommels, Winsum, Mantgum en Weidum worden bezien in het licht van de principes van woonservicezones. De gemeente faciliteert en ondersteunt het proces. 21

22 Actie 10: Verduurzaming Faciliteren van het aantal duurzame woningen in Littenseradiel door deelname aan het Energieloket (zie bijlage 4). Meten 0-situatie (3 e kwartaal 2015) en eindsituatie (3 e kwartaal 2017) door raadpleging van Energie in Beeld. Inzet van communicatie- en (beperkte) financiële middelen. Actie 11: Aanpassing bestaande woningvoorraad (levensloopbestendig maken) Faciliteren van het aantal aangepaste/levensloopbestendige woningen in Littenseradiel. Inzet van communicatie- en financiële middelen. Actie 12: Nieuwe woonvormen Ruimte bieden aan diverse tussenvormen van wonen. Faciliteren dat er meer mantelzorgwoningen, groepswonen, menging doelgroepen, nieuwe woonvormen in boerderijen en zorgpensions komen. Faciliteren, meedenken en leveren van kennis, de ruimte laten en aangeven van de kaders. Actie 13: Wonen in Winsum Invulling van de locatie de driehoek in Winsum. De gemeente faciliteert en stimuleert in samenwerking met dorpsbelang Winsum en Elkien het op gang brengen van de realisatie van een woningbouwproject door dorpsbelang. Het ontwikkelen van woningbouw heeft voldoende draagvlak binnen het dorp. Vanwege de beschikbaarheid van een ontwikkelaar en een procesbegeleider is er een goede kans van slagen. Realisatie in de periode Actie 14: Wonen in Easterlittens Invulling van de slooplocatie in Easterlittens De gemeente faciliteert bij een aangetoonde woonbehoefte het op gang brengen van de realisatie van een woningbouwproject door dorpsbelang. Bij woningbouwontwikkelingen de ruimtelijke kwaliteitsparagraaf Easterlittens toepassen. De mogelijkheid onderzoeken van verkoop van de kavels van de slooplocatie als vrije kavels. Actie 15: Wonen in Mantgum. Invulling van de locatie van het parkeerterrein bij de Seerp van Galemawei. Er is een woonbehoefte onderzoek uitgevoerd wat voldoende vertrouwen geeft om woningbouw te laten ontwikkelen. De mogelijkheid voor de ontwikkeling van woningen in de liberale huur wordt blijvend onderzocht. Bij woningbouwontwikkelingen de woonparagraaf dorpsvisie Mantgum toepassen. Realisatie in de periode

23 Actie 16: Wonen in Weidum. Mogelijkheden voor woningbouw die aansluiten op de principes van woonservicezones. De gemeente faciliteert het op gang brengen van de realisatie daarvan. De kans van slagen hangt samen met de acceptatie in het dorp en het toepassen van de ladder van verstedelijking. Periode Actie 17: Wonen in Reahûs. Mogelijkheden voor nieuwbouw vanwege lokale woonbehoefte. De gemeente faciliteert het onderzoek naar de mogelijkheden. De kans van slagen hangt samen met de acceptatie in het dorp en het toepassen van de ladder van verstedelijking. Periode Actie 18: Wonen in Wommels Mogelijkheden voor woningbouw in Wommels als centrumdorp blijft mogelijk. De gemeente ontwikkelt niet zelf, maar faciliteert wel in initiatieven. Periode Actie 19: Wonen in Hilaard Op de locatie It Mêd wordt mogelijk woningbouw ontwikkeld. Draagvlak is een bijzonder aandachtspunt, evenals het geboden woningtype. Periode Actie 20: Wonen in Easterein Dorpsbelang Easterein heeft zelf een toekomstbestendige woonvisie voor het dorp opgesteld. In 2015 zoeken we samen met dorp uit wat en wanneer uit deze visie realiseerbaar is. 23

24 Hoofdstuk 8: Woningbouwprogramma Ondanks alle kanttekeningen ten aanzien van mogelijke ontwikkelingen op het gebied van woningbouw en de relativiteit van cijfers, bevat dit hoofdstuk een (kwantitatief) woningbouwprogramma. Er is dus veel onzeker. Het programma wil wel graag inhoud geven aan wat leeft in de gemeente en de dorpen. Daarnaast geeft het ook inzicht wat er de komende jaren nog te verwachten valt. Het programma is per dorp in tabelvorm weergegeven. De achtergronden zijn in hoofdstuk 6 terug te vinden. Er is aangegeven om wat voor aantal woningen het zal gaan (inschatting) en in welk jaar het één en ander zal plaatsvinden (ook inschatting). Het programma kijkt iets verder dan het jaar van de herindeling, omdat projecten een lang lopende termijn hebben. Het programma wil echter ook niet te ver in de toekomst kijken om geen verplichtingen aan te gaan die we niet kunnen waarmaken. De gemeente zal in de periode niet meer meewerken aan het ontwikkelen van zogenaamde uitleglocaties. In de provinciale verordening staat aangegeven welke locaties als uitleg van de bestaande contouren worden beschouwd. Er is vanwege wat in de bestaande bestemmingsplannen als capaciteit is opgenomen en wat inmiddels is ontwikkeld, geen ruimte (juridische capaciteit) meer voor nieuwbouw op de uitleglocaties. 24

25 Tabel 1: woningbouwprogramma Dorp Locatie Status I/U/T Gepland Aantal Bestemmingsplan capaciteit Periode Winsum Driehoek Dorpsinitiatief T Onbekend 23 Onbekend Winsum Trije Keningen Planologisch U (reeds geregeld 19 gebouwd) Wjelsryp Dorpsinitiatief I Onbekend Mantgum Keuningshof Nog geen I 6 6 Onbekend ontwikkelaar Mantgum Seerp van Planvorming I Galamawei Easterlittens Hyckelijnstrjitte Planvorming T 5 7 Onbekend Hilaard It Med Planvorming I Baard Baerdersleat Vrije kavels U 2 (reeds 3 gebouwd) Wommels Wommels Noordoost Vrije kavels U 49 (reeds 27 gebouwd) 5 2 in onbekend Wommels Onbekend Sociale I Onbekend Geen Onbekend huurwoningen Easterein Boomgaard Planologisch U 6 7 Onbekend geregeld Boazum Oan é feart Vrije kavels U 3 (reeds 7 15 Onbekend gebouwd) Easterwierrum Rydwei Vrije kavel U 1 1 Onbekend Wiuwert Opfeart Vrije kavels U 4 5 Onbekend Itens Tsjems & Tuolle Vrije kavels U 3 (al gebouwd) 3 1 in onbekend Reahûs Dorpsinitiatief I of T 2-3 geen Onbekend Toelichting Status Huidige situatie in planvorming. I/U/T Inbreidingslocatie, uitbreidingslocatie of transformatie. Locaties Voor de locaties zie verder bijlage Het bestemmingsplan noemde dit expliciet een inbreidingslocatie. Volgens de provincie is dit niet het geval. De regels van de provinciale verordening en daarmee samenhangend de wijze waarop aangekeken wordt tegen inbreiding/uitbreiding is van Daarin heeft de provincie gezegd dat een uitbreidingsplan, ook al is dat vanwege de systematiek van de begrenzing opgenomen binnen Bestaand Stedelijk Gebied, voor de woningbouwafspraken geldt als buitenstedelijk. De afspraak over binnenstedelijk vrij loopt al vanaf

26 Bijlagen 26

27 Bijlage 1: Wijziging woningwet Inleiding De woningwet wijzigt. De vrijblijvendheid voorbij is het credo. De gemeente krijgen een betere/sterkere positie ten opzichte van de corporaties. Woonvisie en prestatieafspraken komen centraal te staan in de nieuwe woningwet. Ook komt er een nieuwe huisvestingswet. Bij schaarste kan een verordening worden opgesteld ten aanzien van de woonruimteverdeling. Dit kan ook regionaal. Er komt meer financiële inzicht in de handelingsmogelijkheden van corporaties. Er komt een VNG-model als je een huisvestingsverordening wil opstellen. Verordening opstellen als er schaarste is. Gemeente bepaalt dat zelf. Schaarste kan gaan om de inkomensdoelgroep, specifieke doelgroepen of eigen bevolking. Dit laatste is ruimer dan tot nu toe kon. Er komt meer inzicht in de investeringscapaciteit van de corporatie. Overzicht financiële positie corporatie wordt per gemeente verstrekt. De woonvisie is verplicht agenderend voor overleg gemeente-corporatie. Het in acht nemen van de woonvisie is veranderd in in redelijkheid bijdragen aan woonvisie. Mogelijkheden corporatie moeten concreet worden benoemd. Gemeente moet aangegeven wat echt moet gebeuren. Geschilbeslechting door ministerie is mogelijk. In de woonvisie moet de gemeente een visie ten aanzien van verkoop opnemen. Woonvisie moet afgestemd worden met buurgemeenten. Per 1-7 per kalenderjaar moet de corporatie zijn bod doen. De corporatie komt per 1-1 van elk jaar met een overzicht van de werkzaamheden. De corporatie stuurt een afschrift aan BZK. Scheiding in administratie bij corporatie tussen DAEB ( sociale huur, leefbaarheid en maatschappelijk vastgoed) en niet-daeb. Aanbesteding in niet DAEB is mogelijk als gemeente dat wil. 27

28 Bijlage 2 : De ladder van duurzame verstedelijking Op 1 oktober 2012 is het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) gewijzigd, en is de ladder voor duurzame verstedelijking daaraan toegevoegd. De ladder ondersteunt gemeenten en provincies in vraaggerichte programmering van hun grondgebied, het voorkomen van over-programmering en de keuzes die daaruit volgen. De Minister van Infrastructuur en Milieu heeft een handreiking beschikbaar gesteld als hulpmiddel bij de toepassing van de ladder. Doel De ladder voor duurzame verstedelijking is in de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) geïntroduceerd. Doel van de ladder voor duurzame verstedelijking is een goede ruimtelijke ordening door een optimale benutting van de ruimte in stedelijke gebieden. Het Rijk wil met de introductie van de ladder vraaggerichte programmering bevorderen. De ladder beoogt een zorgvuldige afweging en transparante besluitvorming bij alle ruimtelijke en infrastructurele besluiten. De ladder is als procesvereiste opgenomen in het Bro. Opbouw ladder De ladder kent drie treden die achter elkaar worden doorlopen. Motiveringsplicht en resultaat Overheden dienen nieuwe stedelijke ontwikkeling te motiveren met de drie opeenvolgende stappen. De stappen bewerkstelligen de wens om een nieuwe stedelijke ontwikkeling mogelijk te maken, nadrukkelijk wordt gemotiveerd en afgewogen met oog voor (1) de ruimtevraag, (2) de beschikbare ruimte en (3) de ontwikkeling van de omgeving waarin het gebied ligt. De stappen schrijven geen vooraf bepaald resultaat voor, omdat het optimale resultaat moet worden beoordeeld door het bevoegd gezag dat de regionale en lokale omstandigheden kent. Dit gezag draagt de verantwoordelijkheid voor de ruimtelijke afweging over die ontwikkeling. Wettelijk kader De ladder voor duurzame verstedelijking is het kader voor alle juridisch verbindende ruimtelijke plannen van de decentrale overheden. Hieronder vallen het bestemmingsplan, het inpassingsplan en de provinciale verordening, die een locatie voor stedelijke ontwikkeling aanwijst. Daarnaast is het benutten van de redeneerlijn van de ladder voor duurzame verstedelijking ook goed mogelijk bij de opstelling van andere ruimtelijke plannen waaronder structuurvisies. Als de ladder recent adequaat is toegepast in een structuurvisie bij verstedelijkingsopgaven kan de verplichte toelichting bij bestemmingsplannen hiernaar verwijzen. In tegenstelling tot het Bro is de inhoud van de handreiking niet dwingend of opleggend. 28

29 Treden Trede 1 Bepalen regionale vraag naar ruimte Trede 1 vraagt de regionale ruimtevraag (kwantitatief én kwalitatief) voor stedelijke ontwikkelingen te bepalen. Dit betreft wonen, werken, detailhandel en overige stedelijke voorzieningen. Het gaat om de ruimtevraag waarin elders in de regio nog niet is voorzien. Eventuele andere initiatieven in de regio, zoals geplande woningbouwlocaties, binnenstedelijke herstructurering of leegstand dienen te worden meegenomen in de bepaling van de vraag naar nieuwe verstedelijkingsruimte. Kort gezegd is de vraag gelijk aan de behoefte minus het aanbod (in plannen én in de bestaande voorraad met eenzelfde kwaliteit als de gevraagde kwaliteit). Met de regionale ruimtevraag in beeld kan worden beoordeeld of een voorgenomen stedelijke ontwikkeling voorziet in een actuele regionale behoefte. Zo ja, dan is trede 2 aan de orde. Trede 2 Bouwen binnen bestaand stedelijk gebied Trede 2 motiveert of de beoogde ontwikkeling plaats kan vinden binnen het bestaand stedelijk gebied. Dit kan door op lege plekken de ruimte in te vullen, een andere bestemming te geven aan een gebied, door herstructurering van bestaande terreinen of door transformatie van bestaande gebouwen of gebieden. De motivering vraagt om te inventariseren wat de potentiële ontwikkelingslocaties zijn waar in de behoefte kan worden voorzien en om een inschatting van de (financiële) haalbaarheid daarvan. Kan de vraag volledig opgevangen worden binnen bestaand gebied dan is de ladder succesvol doorlopen en is de motivering na de afronding van deze stap klaar. Wanneer de regionale ruimtevraag niet of niet geheel binnen bestaand stedelijk gebied opgevangen kan worden is trede 3 aan de orde. Trede 3 Bouwen buiten bestaand stedelijk gebied In trede 3 gaat het om stedelijke uitleg en wel op een zodanige locatie dat het uitleggebied (in potentie) multimodaal ontsloten is of kan worden. De resterende ruimtevraag, die resulteert uit trede 2 is kwalitatief en kwantitatief. Tot de kwalitatieve aspecten kunnen de eisen aan de bereikbaarheid en de ontsluitingskwaliteit van locaties behoren. Immers binnen het bestaand stedelijk gebied is gezocht naar vergelijkbare kwaliteiten en is het niet gelukt om een geschikt aanbod te vinden. Wetend wat de vraag is en welke kwaliteitseisen op het gebied van multimodaliteit gesteld worden, kan binnen de stedelijke regio gezocht worden naar passende locaties, die multimodaal ontsloten zijn of in de nabije toekomst ontsloten worden. Het resultaat van trede 3 is inzicht waar de resterende ruimtevraag buiten bestaand stedelijk gebied het beste kan worden opgevangen uitgaande van een multimodale ontsluiting. 29