Additionele)Tier)1)instrumenten)en)artikel)29a)Wet)VPB)1969)

Transcriptie

1 ERASMUSUNIVERSITEITROTTERDAM ErasmusSchoolofEconomics Masterscriptie Additionele)Tier)1)instrumenten)en)artikel)29a)Wet)VPB)1969) Demogelijkeweerslagvanart.29aWetVPB1969ophybridefinanciering Naam:StijnBaart Examennummer: Scriptiebegeleider:R.C.deSmitMSc. Rotterdam/Augustus2015 1

2 Inhoudsopgave- - HOOFDSTUK-1:-Inleiding Probleem Doel Onderzoeksvraag Toetsingskader Afbakening...8 HOOFDSTUK-2:-Vreemd-en-eigen-vermogen-en-de-fiscale-behandeling Inleiding Civielrechtelijkekwalificatievanvreemdeneigenvermogen Eigen)vermogen)...) Vreemd)vermogen)...) Fiscalebehandelingvanvreemdeneigenvermogen Doel)...) Deelnemerschapslening)...) Schijnlening)...) Bodemlozeputlening)...) Onzakelijke)lening)...) Invloedfinancieringskeuzeonderneming Conclusie...20 HOOFDSTUK-3:-De-financiering-van-banken-en-de-EUGregelgeving Inleiding Opbouwvandebalansbalansenhetrisicovaneenbank Oorzaakvandecrisisenzijngevolg Oorzaak)en)gevolg)...) Reactie)van)overheden)en)toezichthouders)...) HoofdlijnenvanBaselIII Algemeen)...) Risico)gewogen)activa)...) Kapitaalbuffers)...) Conclusie...35 HOOFDSTUK-4:-Art.-29a-Wet-VPB Inleiding Fiscalekwalificatiefinanciering CET)1Nkapitaal)...)38 2

3 4.2.2 Tier)2Nkapitaal)...) Aanvullend)Tier)1Nkapitaal)...) Art.29aWetVPB Conclusie...51 HOOFDSTUK-5:-Consequenties-art.-29a-Wet-VPB Inleiding Gelijkheidsbeginsel Algemeen)...) Toetsing)gelijkheidsbeginsel)...) Gelijkheidsbeginsel)vanuit)een)academisch)oogpunt)...) Staatssteun[risico Algemeen)...) Opleveren)van)voordeel)...) Selectiviteit)...) Toe)te)rekenen)aan)de)staat)en)bekostigd)met)staatsmiddelen)...) Ongunstige)beïnvloeding)van)het)handelsverkeer)en)vervalsing)van)de) mededinging)...) Toegestane)steunmaatregelen)...) (On)Geoorloofde)staatssteun)...) Conclusie)...) AT1[kapitaalhouders Onzakelijkelening Dividendbelasting Conclusie...73 HOOFDSTUK-6:-Toetsing-en-conclusie Hetgelijkheidsbeginsel Effectiviteit Europesewetgeving Beantwoordingonderzoeksvraag...78 Literatuurlijst

4 HOOFDSTUK-1:-Inleiding- 1.1! Probleem- In begondegrootstefinanciëlecrisissindsdegrotedepressievan Door onverwachtstijgenderentesindeverenigdestatenvanamerika(hierna: VS )waren weinigkredietwaardigehuizenbezittersnietmeerbijmachteomaanhun hypotheeklastentevoldoen.voorafgaandaanderentestijginghaddenamerikaanse bankendedoorhunverstrektehypothekenopgroteschaalopgesplitst,gebundelden doorverkocht.dithadtotgevolgdathetvoorbankenlastig,danwelonmogelijk,wasom hetrisicodatzijliepenopdezeaangekochtegebundeldehypothekencorrectinkaartte brengen 3.Toenderenteseenmaalstegenendehuizenbezittersnietmeeraanhun betalingsverplichtingenkondenvoldoenwashethekvandedam.debankenmoesten groteonvoorzieneverliezennemenophunuitstaandehypotheken,waardoorheteigen vermogenvandebankeninraptempoafnam.ditdeedderatiotussenheteigen vermogenendeuitstaandekredietenookafnemenwaardoordezerationietmeer voldeedaandegesteldeeisenvandeverschillendetoezichthouders.verschillende bankengingenfaillietofwerdendoormiddelvanoverheidssteuninlevengehouden 4. Degevolgenopdewereldwijdefinanciëlemarktenwarenenorm.ZonamhetEuropees BrutoBinnenlandsProductin2009metmaarliefst4,5%af 5 enmoestdenederlandse overheidfortis/abnamronederlandin2008voor 16,8miljardovernemenomhet faillissementvaneensysteembanktevoorkomen 6.Eenjarenlangefinanciëlecrisiswas hetgevolg. Decrisismaakteduidelijkdatdedestijdsgeldendeminimalekapitaaleisenvoorbanken, zoalsondermeervastgelegdinhetbaseliiakkoord,onvoldoendewas.debanken blekennietinstaatomgenoegverlieszelfoptevangen.omdieredenishetbasel CommitteeonBankingSupervision(hierna: BCBS )op12september2010hetbaseliii kapitaalakkoord(hierna: BaselIII )overeengekomen.baseliiilegtbankenonder andereaanvullendeeisenopwatbetrefthetverplichtaantehoudenkapitaal 7.Het percentageaankapitaaldattenopzichtevandenaarrisico)gewogen)activa(hierna: 1Hoeweldecrisiszijnhoogtepuntbereiktein2008warendeeerstetekenenin2007alzichtbaar.ZobeslootFreddieMac infebruari2007bijvoorbeeldaltothetbeëindigenvandesubprimehypotheken.voormeerinformatieziehoofdstuk3. 2The2008CrisisandTaxationPolicy,EuropeanCommission,WorkingPaper,no DekredietcrisisendeNederlandseEconomie.CPBMemorandum.no ZoisbijvoorbeeldLehmanBrothersfaillietgegaanenheeftFannieMaealleenal$117miljardAmerikaanse overheidssteunontvangen. 5EconomicCrisisinEurope:Causes,ConsequencesandResponses,EuropeseCommissie,EuropeanEconomy.no DeJager,J.C.(2008).StaatsdeelnemingenFortisenABNAmro.FIN/1182U. 7GroupofGovernorsandHeadsofSupervisionannounceshigherglobalminimumcapitalstandards,BaselCommitteeon BankingSupervision,Refno:35/2010,12September

5 RWA ) 8 moetwordenaangehoudenisnietveranderdonderbaseliiiennogsteeds8% vanhetrwa.deopbouwvanhet8%kapitaalisechterwelaangescherpt.hetminimaal aantehoudenkapitaalisonderverdeeldintenminste4,5%common)equity)tier)1) (hierna: CET1 ),1,5%Additional)Tier)1Nkapitaal(hierna: AT1 )en2%tier)2n kapitaal 9.CET1)bestaatuithetgestortekapitaal,agioeneventuelewinstreserves.AT1 bestaatuitschuldendieachtergesteldzijn,eenonbepaaldelooptijdhebbenengeen aflossingsprikkelkennen.daarnaastkandebankteallentijdebeslissenomhetat1[ instrumentomtezettenvanschuldnaareigenvermogen.tier)2nkapitaalmoetonder andereachtergesteldzijntenopzichtevanalleanderecrediteuren 10.OnderBaselII warenbankenverplichtomtenminste2%cet1,2%at1en4%tier)2nkapitaal)aante houden.)doormiddelvanbaseliiiwordendebankendusverplichtomdekwaliteitvan hetverliesabsorberendkapitaaltevergroten. VoordeaandeNederlandsevennootschapsbelastingonderworpenbankenheeftBasel III,endanmetnamedoorhetAT1[kapitaal,mogelijkgevolgen.HetAT1[kapitaalmoet zovormgegevenwordendathetinstrumentmogelijkwordtgekwalificeerdtot kapitaalverstrekkingvoorfiscaledoeleinden 11.Indiendithetgevaliskunnenbankende vergoedingaandeverstrekkervanditsoortkapitaal rente nietmeeraftrekkenvan hunbelastbarewinst.ditzouresulterenineenhogerebelastingdrukvoordebanken. AlleenalbijdeviergrootsteNederlandsebankenzouditresulterenineenhogere belastinglastvanminimaal 350miljoenperjaar 12.AangezienalleEuropeselanden toestaandatdevergoedingopat1[kapitaalaftrekbaarisvoordefiscalewinstbepaling, isdestaatssecretarisvanfinanciënvanmeningrenteaftrekopat1[kapitaalbehouden moetblijvenvoordeaandenederlandsevennootschapsbelastingonderworpen banken 13.IndeFiscaleverzamelwet2014heeftdeStaatssecretarisdaaromditnieuwe wetsvoorstelaangekondigdwaarinhetbovenstaandewordtgecodificeerdinart.29ain dewetopdevennootschapsbelasting (hierna: WetVPB1969 ).Het wetsvoorstelisinmiddelsaangenomenenopgenomenindewetvpb1969sinds1 januari ZievooreenuitgebreideuitlegvanhetRWAparagraaf BaselIII:Aglobalregulatoryframeworkformoreresilientbanksandbankingsystems.BaselcommitteeonBanking Supervision.2010.Deverschillendedefinitieszullenlaternoguitgebreidbehandeldworden. 10KamerstukkenII2013/14,33950,nr4. 11StaatsecretarisWiebesiservanovertuigddatAanvullendTier1[kapitaalwordtgeherkwalificeerdtoteigenvermogen. Verschillendeauteurszijnhiervoorzichtigermeeenbetwijfelenofhetkapitaalfiscaalwordtgeherkwalificeerd.Zie hiervoorbijvoorbeeldv[n2014/ VakstudieNieuws,Antwoordenopvragenoveraanvullendkapitaal,V[N2014/ KamerstukkenII2013/14,33950,nr4. 14KamerstukkenII2013/14,33950,nr4. 15KamerstukkenII2013/14,33950,nr2. 5

6 1.2! Doel- Nusinds1januari2015art.29aindeWetVPB1969isopgenomenkrijgendebanken zekerheidwatbetreftdeaftrekbaarheidvanhunrentelasten.destaatssecretarisheeft tijdensdeparlementairebehandelingvanhetwetsvoorsteltweeredenengegeven waaromdevergoedingopat1[kapitaalfiscaalaftrekbaarmoetzijn.zoishetvan belangdatdebankenhunkapitaalbufferszosnelmogelijkophogenenmoeter voorkomenwordendatdenederlandsewetgevinguitdepasgaatlopentenopzichte vandeoverigeeuropeselidstaten 16.Hetishierbijechterdevraagofhetkabinetdeze doelstellingenbehaaltmetdeinvoeringvanart.29awetvpb1969. Altijdensdeparlementairebehandelingvanhetwetsvoorstelzijnvragengesteldofart. 29aWetVPB1969alleenvantoepassingisopbankendieonderdereikwijdtevanBasel IIIvallenofdathetartikelvantoepassingisopalleaanNederlandse vennootschapsbelastingonderworpenbedrijven 17.DeStaatssecretarisisvanmeningdat deoverigebedrijvennietmetbankenzijntevergelijken,omdatzijnietaanbaseliii hoeventevoldoen.daarmeehebbendeoverigebedrijvenmeervrijheidomandere soortenfinancieringaantetrekkenterwijlbijbankendezevrijheidontbreekt.omdie redenishetnaardemeningvandestaatssecretarisgerechtvaardigddatart.29awet VPB1969alleenvantoepassingisopdebanken 18.DeRedactievanVakstudieNieuws vraagtzichafofdezerechtvaardigingsgrondsterkgenoegisenwijstopeenmogelijk staatssteun[risico 19.Bijnietbankenkaneenzelfdesoortleningnamelijkmogelijkfiscaal wordengeherkwalificeerdtotkapitaalverstrekking.hierdooriservoorfiscale doeleindengeensprakemeervanrentemaarvaneendividenduitkering.ditterwijldeze renteaftrekbijeenbankendoormiddelvanart.29awetvpb1969zekerisgesteld. Bankenhebbendaarmeemogelijkeenvoordeeltenopzichtevanniet[bankenwat mogelijkwordtgekwalificeerdalsverbodenstaatssteun.ditomdateenbepaaldegroep bedrijveneenvoordeelverkrijgtdatanderebedrijvennietkrijgen Onderzoeksvraag- Deonderzoeksvraagdieindezethesiscentraalstaatisalsvolgt: 16KamerstukkenII2013/14,33950,nr4. 17KamerstukkenII2013/14,32013,nr KamerstukkenII2013/14,32013,nr VakstudieNieuws.Antwoordenopvragenoveraanvullendkapitaal.V[N2014/ Deoverigevoorwaardenvoorverbodenstaatssteunwordeninhoofdstuk5uiteengezetengetoetst. 6

7 Welk)gevolg)heeft)de)invoering)van)art.)29a)Wet)VPB)1969)op)de)financiering)van)banken) en)ontstaat)er)hierdoor)een)ongelijk)speelveld)ten)opzichte)van)andere)ondernemingen?) Deonderzoeksvraagwordtaandehandvandevolgendedeelvragenbeantwoord: 1.! Hoewordenvreemdeneigenvermogenfiscaalbehandeldenwanneerwordter voorfiscaledoeleindengeherkwalificeerd? 2.! WaaromisBaselIIIgeïntroduceerdenwatzijnhiervandegevolgenvoor banken? 3.! HoewordtCET1[,AT1[enTier2[kapitaalfiscaalbehandeldenwaaromis artikel29awetvpb1969ingevoerd? 4.! Watzijndemogelijkeconsequentiesvandeinvoeringvanart.29aWetVPB 1969metbetrekkingtothuidigewetgevingenjurisprudentie? 1.4- Toetsingskader- Indezethesisonderzoekikwelkgevolgart.29aWetVPB1969heeftopdefinanciering vanbankenenoferdoorditartikeleenongelijkspeelveldwordtgecreëerdtenopzichte vanandereondernemingen.hierbijtoetsikonderandereaandestaatssteunvereisten endemogelijkestrijdigheidmetbestaandejurisprudentie.eengoedtoetsingskaderis bijdietoetsingbelangrijk.iktoetsdaaromaandevolgendecriteria: [! Gelijkheidsbeginsel o! Gelijkegevallendienenookgelijkbehandeldtewordenenongelijke gevallenmogenongelijkwordenbehandeld,maarslechtsindemate waarinzijongelijkzijn.art.29awetvpb1969moetvoldoenaanhet gelijkheidsbeginselzoalsopgenomeninheteuropeesverdragvoorde RechtenvandeMensenhetInternationaalVerdraginzake BurgerrechtenenPolitiekeRechten. [! Effectiviteit o! Art.29aWetVPB1969zaltotgevolgmoetenhebbendatdetweedoelen vanhetkabinetwordenbehaaldnamelijk,eenlevel[playing[fieldten opzichtevanhetbuitenlandenhetzosnelmogelijkopbouwenvande kapitaalbuffersvandebanken. [! Europesewetgeving o! Art.29aWetVPB1969zalmoetenvoldoenaandeEuropesewetgeving. 7

8 1.5- Afbakening- Ikrichtmijbijdebeantwoordingvandeprobleemstellingalleenopbanken.Overige financiëleinstellingen zoalsonderanderepensioenfondsen,beleggingsinstellingenen financiëledienstverlenerswordenindezethesisnietbehandeld.watbetreftde Staatssteunanalysewordenbankenoverigenswelvergelekenmetnietfinanciële ondernemingen.alleenbijdezeanalyserichtikmijdusnietalleenopbanken.ookricht ikmijtijdenshetonderzoekalleenoponbeperktbelastingplichtigenindewetvpb 1969.Degevolgenvoorbeperktbelastingplichtigen,zoalsstichtingenenverenigingen, zullennietbehandeldworden.ditomdatbankeninhetalgemeennietworden georganiseerdindevormvaneenverenigingofstichting 21.Daarnaaststaikookstilbij degevolgenvanart.29awetvpb1969voordewetopdedividendbelasting1965 (hierna: WetDB1965 ). IkrichtmijwatbetreftwetgevingalleenopdeNederlandseenEuropesewetgevingvoor banken.wetgevingwaaraandoordebankenvoldaanmoetwordenominhet desbetreffendelandzakentemogendoen 22 laatikbuitenbeschouwing. Indienerinditonderzoekgesprokenwordtoverdecrisis,wordthiermeede kredietcrisisbedoelddieindezomervan2007begon.! 21Ditisgebaseerdophetfeitdaterinhet Registerondertoezichtstaandebanken geenstichtingenstaandieeen bankbedrijfuitoefenen.zievoorhetregisterwww.dnb.nl. 22ZoalsbijvoorbeelddewetgevingindeVerenigdeStatenvanAmerika. 8

9 HOOFDSTUK-2:-Vreemd-en-eigen-vermogen-en-de-fiscale- behandeling Inleiding- Elkeondernemingheeftmiddelennodigomhaarbezittingen activa tefinancieren. Metbehulpvanactivaiseenonderneminginstaatomondernemingsactiviteitente verrichten.dezefinancieringkaneenondernemingverkrijgendoorhetuitgevenvan aandelen(eigenvermogen)danweldoorhetaantrekkenvanleningen(vreemd vermogen).erzijngroteverschillenindevoorwaardenvandetweesoorten financiering. Indithoofdstukwordtdanookdevolgendedeelvraagbeantwoord: Hoe)worden)vreemd)en)eigen)vermogen)fiscaal)behandeld)en)wanneer)wordt)er)voor)fiscale) doeleinden)geherkwalificeerd?) Daarnaastishetookdevraagofdeverschillendefiscalebehandelingvaneigen vermogenenvreemdvermogendefinancieringskeuzevanondernemingenbeïnvloed. VolgensModigliani)en)Millerisdewaardevaneenondernemingintheorieniet afhankelijkvandemanierwaaropdezeisgefinancierd 23.Ondernemingenzouden daaromgeenvoorkeurmoetenhebbenomvreemdvermogendanweleigenvermogen aantetrekken.indienerechterrenteaftrekistoegestaanbijdebepalingvandefiscale winst,beïnvloeddeverhoudingvreemdvermogeneneigenvermogendewaardevande ondernemingwel,aldushettweedetheoremavanmodigliani)en)miller. Allereerstwordtinparagraaf2.2hetcivielrechtelijkverschiltussenvreemdeneigen vermogenbehandeld,waarnainparagraaf2.3defiscalebehandelingvanhetvreemden eigenvermogenwordtbesproken.inparagraaf2.4wordtstilgestaanbijdetheorema s vanmodigliani)en)miller.vervolgenswordtin2.5dedeelvraagbeantwoord. 23Modigliani,F.enMiller,M.H.(1958). Thecostofcapital,corporatefinanceandthetheoryofinvestment.American EconomicReviewVol.48,No.3.p.261[297. 9

10 2.2- Civielrechtelijke-kwalificatie-van-vreemd-en-eigen-vermogen Eigen-vermogen- Eenexactedefinitievanheteigenvermogenontbreektinhetcivielerecht 24.IJselmuiden beschrijftheteigenvermogenalshetvermogendatvooronbepaaldetijdterbeschikking staataandeonderneming 25.Inderichtlijnvoordejaarverslaggeving(hierna: RJ ) wordtheteigenvermogenomschrevenals het)overblijvend)belang)in)de)activa)van)de) rechtspersoon)na)aftrek)van)al)het)vreemd)vermogen 26.) Doorhetuitgevenvanaandelenverkrijgteenvennootschapeigenvermogen.Hetbezit vaneenaandeelgeeftverschillenderechtenaandehouderhiervan.allereerstheeftde aandeelhouderrechtopzijndeelinhetaandelenkapitaal.ditrechtisechteralleen opeisbaarbijvereffeningvandevennootschap 27.Eenaandeelhouderheefthiermeedus geenrechtopterugbetalingvanzijningebrachtekapitaalmaaralleenopzijndeelvan hetliquidatiesaldo.ditsaldoishetresterendevermogenbijvereffeningvande vennootschapnaterugbetalingvandecrediteuren.deverschaffersvaneigenvermogen zijndaarmeeachtergesteldopdeverschaffersvanvreemdvermogen.dekansdateen verschaffervanvreemdvermogenzijngeldterugkrijgtisdaarmeegroterdandekans datdeverschaffervaneigenvermogenzijngeldterugkrijgt. Daarnaastgeefteenaandeelookrechtopdividend 28.Dividendiseenwinstafhankelijke vergoedingvoorhetverstrekkenvaneigenvermogen.dezeuitkeringendienen rechtstreeksuitheteigenvermogentekomen,aldusrj hierdoorbeïnvloedt dezevergoedingopeigenvermogendewinstvandeondernemingniet.hetburgerlijk Wetboek(hierna: BW )staatechterooktoedataandelenwordenuitgegevenwaarbij hetrechtopeenwinstafhankelijkdividendontbreekt 29.Dezeaandelengeven bijvoorbeeldrechtopeenvastrentepercentageinplaatsvaneenwinstafhankelijke vergoeding.ookdezevasteuitkeringkomtrechtstreeksuitheteigenvermogen waardoorhetdewinstvandeondernemingnietbeïnvloedt.hetontbrekenvaneen winstrechtdientspecifiekindestatutenvandevennootschaptewordenopgenomen. 24Inart.2:373BWwordtalleenbenoemdwelkeafzonderlijkepostenbinnenheteigenvermogenmoetenworden opgenomenindejaarrekening,namelijkhetgeplaatstekapitaal,agio,herwaarderingsreserves,anderewettelijke reservesonderscheidennaarhunaard,statutairereserves.overigereservesennietverdeeldewinsten. 25TIjsselmuidenT.S.(2008).GroeneSerieRechtspersonen,Kluwer.Deventer.Commentaar1.2opart.2:373BW. 26RJ Art.2:23bBW. 28Art.2:216BW. 29Art.2:216,lid7BW. 10

11 EenaandeelhouderheefttevensstemrechttijdensdeAlgemeneVergaderingvan Aandeelhouders(hierna: AVA ) 30.Metditrechtkaniedereaandeelhoudertijdenseen AVAzijnstemuitbrengenwaarbijiederaandeeltenminstegelijkstaataanéénstem.Het BWstaatechterooktoedataandelenwordenuitgegevenwaarbijhetstemrecht ontbreekt 31.Indienhetstemrechtontbreektopbepaaldeaandelen,dientditookinde statutenvandevennootschaptewordenopgenomen. DaarnaastheefteenaandeelhouderhetrechtomeenAVAbijeenteroepen 32,het agenderingsrecht 33,hetvergaderrecht 34 enhetenquêterecht Vreemd-vermogen- Naastheteigenvermogenkaneenvennootschapookkapitaalverkrijgendoorhet aantrekkenvanvreemdvermogen.enkelevoorbeeldenvanvreemdvermogenzijn schuldenaanbanken,groepsmaatschappijenenleveranciersmaarookvoorzieningen zijnonderdeelvanhetvreemdvermogen 36.Eengeldleningiseenovereenkomstvan verbruikleningdieopgenomenisinhetcontractenrecht.eenovereenkomstvan verbruikleningisdieovereenkomst waarbij)de)eene)partij)aan)de)andere)eene)zekere) hoeveelheid)van)verbruikbare)goederen)afgeeft,)onder)voorwaarde)dat)de)laatstgemelde) haar)even)zoo)veel,)van)gelijke)soort)en)hoedanigheid,)terug)geve 37. Bijeengeldleningbetrefthetdushetafgevenvanliquidemiddelenwaarbijdedebiteur vervolgensdeverplichtingtotterugbetalingheeft.eenbelangrijkverschilmetheteigen vermogenisdatvreemdvermogendevennootschapvoorbepaaldetijdterbeschikking staat.nadezeperiodeisdedebiteurverplichtdecrediteurhetnominalebedragterugte betalen.hoewelhetkrachtenshetcivielerechtnietverplichtisomeenvergoedingafte sprekenoverdegeldlening,leertdepraktijkdatpartijenwelvaakeenrentebedingen overhetuitgeleendebedrag.derentestaatvaakgelijkaaneenpercentagevande hoofdsomvandegeldleningmaarkanook(gedeeltelijk)winstafhankelijkzijn.de debiteurencrediteurzijnhierinvrij,dehoogtevandevergoedingisdaarmeeinhet algemeengelijkaanhetrisicodatdecrediteurloopt. 30Art.2:218BW. 31Art.2:228,lid5BW. 32Art.2:220BW.Overigensalleenindiendeaandelentenminsteeenhonderdstegedeeltevanhetgeplaatstekapitaal vertegenwoordigen. 33Art.2:224aBW. 34Art.2:227BW. 35Art.2:344BW. 36Art.2:374en2:375BW. 37Art.7A:1791BW. 11

12 Erbestaanechterookgeldleningenwaarbijdeterugbetalingsverplichtingafhankelijkis vaneen(onzekere)toekomstigegebeurtenis.doordezevoorwaardelijke terugbetalingsverplichtingkandesituatiezichvoordoendatdeleninguiteindelijkniet terugbetaaldhoefttewordenendeterugbetalingsverplichtingdaarmeedusnooitheeft bestaan.dehogeraadoordeeldehieroveralsvolgt; Noch)de)omstandigheid)dat)de)terugbetalingsverplichting)voorwaardelijk)is)en)de) terugbetaling)onzeker)is,)ontnemen)aan)de)geldverstrekking)het)karakter)van)een) geldverstrekking)met)een)daarbij)voor)de)ontvanger)geschapen) terugbetalingsverplichting 38.)) Ookindienerdussprakeisvaneenvoorwaardelijketerugbetalingsverplichtingkaner sprakezijnvaneengeldlening Fiscale-behandeling-van-vreemd-en-eigen-vermogen Doel- HetbelastbaarbedragvoordeWetVPB1969isdeineenjaargenotenwinst 39.De vergoedingopeigenvermogen[dividend iseennietaftrekbarevergoedingwaardoor eendividenduitkeringde(fiscale)winstnietbeïnvloedt 40.Deontvangervanditdividend wordtechtervrijgesteldvanbelastingoverditinkomendoormiddelvande deelnemingsvrijstelling 41.Devergoedingvoorvreemdvermogen rente isinbeginsel eenaftrekbarevergoeding 42 voordefiscalewinstbepaling.deontvangervanderente wordtechterwelbelastoverderenteopbrengst.dewetvpb1969isdaarmeeoverhet algemeeninbinnenlandsesituatiescoherentinconcernverhoudingen.inbinnenlandse situatieskanerechterweleenmismatch)ontstaanindiendeontvangervande vergoedingvrijgesteldisvanvennootschapsbelastingofeennatuurlijkpersoondieeen forfaitairebelastingdrukkentzoalsbox3vandewetib2001.indiegevallenkanhet bedrijfderentevergoedingwelaftrekkenmaarisdezevergoedingbijdeontvangerniet danwelforfaitairbelast.eendividendvergoedingisdaarentegennietaftrekbaarophet niveauvanhetbedrijfmaarmogelijkwelbelastindiendeontvangereennatuurlijk persoonbetreft. 38HR8september2006,nr.42015,BNB2007/104,r.o.3.4, 39Art.7,lid2WetVPB Art.10,lid1,onderdeelaWetVPB Hierbijgaikervanuitdatervoldaanwordtaandeeisendiegesteldzijninart.13WetVPB1969 (deelnemingsvrijstelling). 42VerschillendeaftrekbeperkingenbestaanindeWetVPB1969dietotgevolghebbendatbepaalderentekostenniet aftrekbaarzijn.ditbetreftart.10b,13len15ad.art.10,lid1,onderdeeldwetvpb1969zallaterindezescriptieworden behandeld. 12

13 Ingrensoverschrijdendesituatieskandezecoherentieookontbrekenvanwege mismatches.dooreenverschilindefiscalekwalificatievaneigenenvreemdvermogen tussennederlandenanderejurisdictiesiseenmismatchmogelijk.zokannederlandhet financiëleinstrumentvoorfiscaledoeleindenkwalificerenalsvreemdvermogen,terwijl debuitenlandsefiscalewetgevinghetinstrumentkwalificeertalseigenvermogen,de zogehetenhybridefinancieringsinstrumenten.nederlandverleentvoordevergoeding opditfinanciëleinstrumenteenrenteaftrek,terwijldefiscalewetgevingvanhetland vandeontvangerdeuitkeringkwalificeertalsdividendendaarmeevrijsteltvan belasting 43.DezemogelijkemismatchmaaktdeNederlandsefiscalekwalificatieerg relevant.voornamelijkinsituatieswaarbijdefinancieringplaatsvindttussengelieerde vennootschappenkandebelastingplichtigezijnfinancieringzovormgevendathet bovenstaandefiscalevoordeelbehaaldwordt.ditomdatdebelastingplichtigeveel vrijheidheeftomaandevoorwaardenvaneenleningte sleutelen.bijfinancieringmet eenderdeisdezemogelijkheidbeperkter. Daarnaastkandefiscalekwalificatieookinbinnenlandsesituatieseenbelangrijkerol spelen.indienbijvoorbeeldkapitaalisverstrektaaneendeelneming,wordteenverlies opdezeverstrekkingbuitendebeschouwingvandefiscalewinstbepalinggelatenindien dedeelnemingsvrijstellingvantoepassingisopditaandelenbezit.de deelnemingsvrijstellingzietnamelijkzowelophetuitsluitenvanpositievealsnegatieve resultaten.vooreenbelastingplichtigekanhetdusvoordeligzijnalsde geldverstrekkingnietalskapitaalverstrekkingmaaralsleningwordtgekwalificeerd. Eenmogelijkverliesopdezeleningisdannamelijkwelaftrekbaar.Eenduidelijk toetsingskadervoordefiscalekwalificatievaneigendanwelvreemdvermogenkandus zowelvoorbinnenlandsealsbuitenlandsesituatiesvanbelangzijn. WatbetreftdeNederlandsefiscalekwalificatievaneigendanwelvreemdvermogenis indeloopderjarenveeljurisprudentieverschenen.inhetarrestbnb1988/217 bepaaldedehogeraaddatvoordefiscalekwalificatiedehoofdregelisdatde civielrechtelijkevormbeslissendis 44.Daarnaastbestaanerdrieuitzonderingenopdeze hoofdregeldietotgevolghebbendathetfinanciëleinstrumentdatcivielrechtelijk vreemdvermogenvormtfiscaalalseigenvermogenwordtgezien.ditheefttotgevolg datelkevergoedingopditinstrumentnietaftrekbaarisenwordtgezienalseen 43Ikgaerhiervanuitdatdeanderejurisdictieeendeelnemingsvrijstellingkentendataandezeeisenvoldaanwordt. 44HR27januari1988,nr.23919,BNB1988/217(Unileverarrest).HoeweldeuitspraakinhetUnileverarrestalleenzag opdebepalingvoorart.13wetvpb1969blijktuithr10augustus2001,nr.36662,bnb2001/364datde civielrechtelijkevormookvoordeoverigeartikelenvandewetvpb1969doorslaggevendis. 13

14 (informele)kapitaalstortingdanweldividenduitkering.dedrieuitzonderingen betreffendedeelnemerschapslening,deschijnleningendebodemlozeputlening. OverigensheeftdeHogeRaadin2014geoordeelddatdeomgekeerdeherkwalificatie nietkanplaatsvinden 45.Indieneengeldverstrekkingcivielrechtelijkwordt gekwalificeerdalseigenvermogen,wordtditfiscaalrechtelijkaltijdgevolgd. Daarnaastbestaanerookonzakelijkeleningen.Bijdeonzakelijkeleningisergeen sprakevaneenuitzonderingopdehoofdregelenwordtinbeginseldeciviele kwalificatieookfiscaalgevolgdeniserdusgeensprakevaneenvierdeuitzondering 46. Eeneventueelafwaarderingsverliesopdezeleningisechternietaftrekbaarbijde crediteur.inparagraaf2.3wordendezeuitzonderingenuiteengezet.daarnaastwordtin paragraaf2.3.4ingegaanopdeonzakelijkelening[problematiek Deelnemerschapslening- InBNB1988/217,beterbekendalshetUnileverarrest,gafdeHogeRaadeenduidelijke opsommingvandedrieuitzonderingenwaarvandedeelnemerschapsleningeréénis 47. Dezevormvanherkwalificatiebestondechterallangerenookdevereistenvoorde deelnemerschapsleningwarendooreerderegewezenjurisprudentiereedsbekend 48. Dedeelnemerschapsleningiscivielrechtelijkweliswaareenleningmaarin werkelijkheidwordtdeelgenomenindedebiteur 49.InBNB1998/208benoemtdeHoge Raaddecumulatievevereistenvoordedeelnemerschapslening.Deschuldmoet: [! eenwinstafhankelijkevergoedingkennen; [! achtergesteldzijntenopzichtevanalleconcurrenteschuldeisers;en [! geenvastelooptijdkennendochslechtsopeisbaarzijnbijfaillissement, surseancevanbetalingofliquidatie 50. InBNB2006/82verscherptedeHogeRaaddezelaatsteeisbetreffendedelooptijd 51. Ookindienersprakeisvaneenvastelooptijd,maardezelooptijdbedraagtmeerdan50 jaarbedraagtkanersprakezijnvaneendeelnemerschapslening.ditomdatpartijen anderszeereenvoudigwelofnietvoordedeelnemerschapsleningkunnenkiezendoor delooptijdaantepassen.alsersprakeisvaneendeelnemerschapslening,iservoor 45HR7februari2014,nr.12/03540,BNB2014/79enHR7februari2014,nr.12/04640,BNB2014/80. 46HR25november2011,nr.08/05323,BNB2012/37. 47HR27januari1988,nr.23919,BNB1988/217,r.o Zieo.a.HR7februari1951,B8939,HR3maart1993,nr.28441,BNB1993/141enHR28juni1995,nr.30439,BNB 1995/ HR11maart1998,nr.32240,BNB1998/208,r.o HR11maart1998,nr.32240,BNB1998/ HR25november2006,nr.40989,BNB2006/82r.o

15 fiscaledoeleindensprakevaneenkapitaalverstrekkinginplaatsvaneengeldlening.de renteopdeleningisdaardoordusnietaftrekbaar.dezeherkwalificatietot kapitaalverstrekkinggeldtzowelvoordecrediteuralsdebiteur 52. Dedeelnemerschapsleningisinmiddelsgecodificeerdinart.10,lid1,onderdeeldWet VPB1969.Hetartikelkomtovereenmetdedeelnemerschapslening[jurisprudentie afgezienvandelooptijd.krachtensdejurisprudentiekoneralleensprakezijnvaneen deelnemerschapsleningindiendelooptijdtenminste50jaarwas.inart.10,lid1, onderdeeldwetvpb1969ishetlooptijdsvereistevastgesteldoptenminste10jaar Schijnlening- Alin1954lietdeHogeRaadzichuitoverschijnhandelingenenoordeeldedat als)regel) geldt,)dat)niet)beslissend)is)de)schijn,)dat)is)de)naam,)waarmede)een)transactie)wordt) uitgedost)en)de)vorm)waarin)zij)wordt)gegoten,)doch)dat)het)aankomt)op)wat)in) werkelijkheid)tussen)partijen)is)verhandeld,)dat)is)op)de)verhoudingen,)welke)naar) burgerlijk)recht)beoordeeld)in)werkelijkheid)tussen)partijen)bestaan 53.Indienpartijen dusalleennaardeschijnhandelenterwijlzijwerkelijkietsandersovereenwillen komen,wordthierfiscaalrechtelijkalleengekekennaardewerkelijkebedoelingvan partijen.hetwezengaatdusvoordeschijn. InBNB1964/196oordeeldedeHogeRaadmeerspecifiekovereenschijnlening 54.Inhet UnileverarrestomschreefdeHogeRaadeenschijnleningalsvolgt; alleen)naar)de)uiterlijke)schijn)sprake)is)van)een)lening)terwijl)partijen)in)werkelijkheid) hebben)beoogd)een)kapitaalverstrekking)tot)stand)te)brengen 55. Indienhiervansprakeis,wordtdeleningbijdefiscalewinstbepalinggeherkwalificeerd toteenkapitaalverstrekkingmetallegevolgenvandien.duidelijkecriteriavoorde schijnleningzijnechternietgegevendoordehogeraad,waardooreenobjectief toetsingskaderontbreekt.deschijnleningisdaarmeetotopzekerehoogteeen subjectiefbegrip.zowelvan)strien)alsang)van)ballegooijenzijnvanmeningdathet onmogelijkisomeenlimitatievelijstvancriteriaoptestellen,omdathetwelofniet aanwezigzijnvaneenschijnleningsterkafhankelijkisvandefeitelijkesituatie 56.Van) 52Redactie.(2015).FiscaleEncyclopedieDeVakstudieInkomstenbelasting.Kluwer.Deventer.Aantekening7.4 Deelnemerschapslening. 53HR23november1954,nr.11928,BNB1954/ HR24juni1964,nr.15255,BNB1964/ HR27januari1988,nr.23919,BNB1988/217,r.o Strien,J.Van.(2008).Renteaftrekbeperkingenindevennootschapsbelasting.Fiscalemonografieënnr.119.Kluwer. Deventer.p.75enHR8september2006,nr.42015,BNB2007/107,ConclusieA[GVanBallegooijen,r.o

16 Strienisvanmeningdatdeenigetoepassingsvoorwaardeisdatpartijen feitelijkeen kapitaalverstrekkinghebbengewildinplaatsvaneenlening 57.ZowelANG)Van) BallegooijenalsBouwmanzijnvanmeningdathetontbrekenvandeintentietot terugbetalingnoodzakelijkisvoordekwalificatietotschijnlening 58.Van)Striendeelt dezemeningniet,wantdoorditcriteriumzouereenvoudigvoorkomenkunnenworden dateenleningalsschijnleningwordtgekwalificeerd 59.Indieneenleningbijvoorbeeld eenaflossingsverplichtingover100jaarkentzouergeensprakemeerzijnvaneen schijnlening. NaastdeaflossingsverplichtingbenoemtBouwmannoganderecriteriavoorde kwalificatietotschijnleningnamelijk: [! degeldverstrekkingwordtonderdenaam lening of rekeningcourant door betrokkenengepresenteerd(bijvoorbeeldindeboekhouding); [! erisgeenaflossingovereengekomen; [! erisgeenrentebedongen; [! erzijngeenzekerhedengesteld. 60 Bouwman)concludeertaandehandvanjurisprudentievervolgensdatdecriterianiet cumulatieftoepasbaardienentezijn.erhoeftdusnietvoldaantewordenaanalle criteriaomeenleningtotschijnleningtekunnenkwalificeren Bodemlozeputlening- InBNB1988/217formuleerdedeHogeRaadnaastdeschijnendeelnemerschapslening ookdebodemlozeputlening.erissprakevaneenbodemlozeputleningindienerophet momentvandeverstrekkingreedsaanstondsduidelijkisdathetgeldnietofniet volledigterugbetaaldwordt 61.)Aangezieneenweldenkendondernemernooitgeld verstrektindienhijbijvoorbaatweetdathijditgeldnietterugkrijgt,moetdeleningwel vanwegeaandeelhoudersmotievenzijnverstrekt.daaromisersprakevaneen kapitaalverstrekkinginplaatsvaneenlening. Hoewelnietdoorslaggevend,speeltheteigenvermogenvandedebiteureengroterolbij devraagofhetverstrekkenvaneenleningalsbodemlozeputleningwordt 57Strien,J.Van.(2008).Renteaftrekbeperkingenindevennootschapsbelasting.Fiscalemonografieënnr.119.Kluwer. Deventer.p HR8september2006,nr.42015,BNB2007/107,ConclusieA[GVanBallegooijen,2.5enBouwman,J.N.(2002). Geldvorderingenindeinkomsten[envennootschapsbelasting,Fiscalegeschriften.Kluwer.Deventer.Paragraaf Strien,J.Van.(2008).Renteaftrekbeperkingenindevennootschapsbelasting.Fiscalemonografieënnr.119.Kluwer. Deventer.p.76 60Bouwman,J.N.(2002).Geldvorderingenindeinkomsten[envennootschapsbelasting,Fiscalegeschriften.Kluwer. Deventer.paragraaf HR27januari1988,nr.23919,BNB1988/217,r.o

17 gekwalificeerd.indienheteigenvermogennegatiefisendekansopterugbetaling onwaarschijnlijkis,isersprakevaneenbodemlozeputlening 62.Indienalleenheteigen vermogenvandedebiteurnegatiefishoeftditechteropzichnogniettoteen bodemlozeputleningteleiden 63.Zokanhetvooruitzichtoptoekomstigpositiefresultaat eenvalideredenzijnomdeleningteverstrekken 64.VolgensVan)Strien)is)eengoede aanwijzingvoordekwalificatietotbodemlozeputleningofeenonafhankelijkecrediteur deleningzouverstrekkenondergelijkevoorwaarden 65.Indienditniethetgevalis,iser inhetgrosvandegevallensprakevaneenbodemlozeputlening.ditisechterookgeen doorslaggevendeaanwijzingomdateenaandeelhoudereen informatievoorsprongheeft tenopzichtevaneenonafhankelijkecrediteur,aldusvanstrien.hierdoorkanerwel degelijksprakezijneenzakelijkeredenvoorhetverstrekkenvandelening.de verstrekkinghoeftdaarmeedusnietingegeventezijndooraandeelhoudersmotieven, waardoorherkwalificatieachterwegeblijft Onzakelijke-lening- DeonzakelijkeleningkentzijnoorspronginBNB2008/191.Deonzakelijkelening betrefteenleningdiezodanigevoorwaardenenomstandighedenkentdatdaarbijdoor dievennootschapeendebiteurenrisicowordtgelopendateenonafhankelijkederdeniet zouhebbengeaccepteerd 66.Indiendezeleningechtertecorrigerenisdoorderentete verhogen,iseralleensprakevaneenonzakelijkerenteendientvoorfiscaledoeleinden dezezakelijkehogererenteinaanmerkinggenomenteworden.deonzakelijkerente wordtdanvoordefiscalewinstbepalingkrachtenshetatarm slengthbeginsel 67 gecorrigeerdwaardoorergeensprakeisvaneenonzakelijkelening.vaneen onzakelijkeleningisalleensprakeindiendeleningnietzakelijkgemaaktkanworden doorophogingvanderentedanweldatdoorophogingvanderentedeleninginwezen winstafhankelijkwordt.alleendanisersprakevaneenonzakelijkelening 68.Deoverige leningsvoorwaardenzoalsdelooptijdenhetaflossingsschemadienenbijhetbepalen vandezehogererentegelijkteblijven Bouwman,J.N.(2002).Geldvorderingenindeinkomsten[envennootschapsbelasting,Fiscalegeschriften.Kluwer. Deventer.Paragraaf HR15augustus1989,nr.904/88,V[N1990/771,9. 64Hof s[hertogenbosch8juli2010,nr.09/00523,v[n2010/ Strien,J.Van.(2008).Renteaftrekbeperkingenindevennootschapsbelasting.Fiscalemonografieennr.119.Kluwer. Deventer.p HR9mei2008,nr.43849,BNB2008/ Indiengelieerdelichamenbijhuntransactiesvoorwaardenovereenkomendieafwijkenvandiewelkeinhet economischeverkeertussenonafhankelijkederdentotstandzoudenzijngekomen,wordtdaaropmetbehulpvanhetat arm s[lengthbeginseleencorrectieaangebracht Vermeulen,H.(2015).CursusBelastingrechtVennootschapsbelasting. Kluwer.Deventer B.a. 68HR25november2011,nr.08/05323,BNB2012/37,r.o HR25november2011,nr.08/05323,BNB2012/37,r.o

18 Eenonzakelijkeleningwordtintegenstellingtotdedrieuitzonderingen 70 niet geherkwalificeerdtoteigenvermogen.deonzakelijkeleningwordtookvoorfiscale doeleindenalsvreemdvermogengekwalificeerd.deonzakelijkeleningvolgtdusde civielrechtelijkekwalificatieenisdaarmeegeenvierdeuitzonderingopde civielrechtelijkevorm.eenbelangrijkonderscheidmetdebodemlozeputleningisdat tijdenshetovereenkomenvandeonzakelijkeleningnietreedsduidelijkisdatdegelden niet(geheel)terugbetaaldworden.deonzakelijkeleningwordtdaardoordusnietals bodemlozeputleninggekwalificeerd. Hetgevolgvandekwalificatietotonzakelijkeleningisdateeneventueelverliesopdeze leningbijdecrediteurnietinaanmerkinggenomenmagwordenbijdefiscale winstbepaling 71.Daarnaastdientweleenzakelijkerenteinaanmerkinggenomente wordenopdezelening.gezienhetfeitdatdeonzakelijkeleningzijnoorsprongkentin hetfeitdatergeenzakelijkerentebepaaldkanworden,isditeenlastigeexercitie.de HogeRaadoordeeldedaaromdat derenteopdeonzakelijkeleningwordtgesteldopde rentediedegelieerdevennootschapzoumoetenvergoedenindienzijmeteen borgstellingvandeconcernvennootschaponderoverigensgelijkevoorwaardenvaneen derdezoulenen 72, Invloed-financieringskeuze-onderneming- In1958publiceerdenModigliani)en)Millereenartikel 74 waarinzijbeargumenteerdendat dewaardevaneenondernemingnietafhankelijkisvandemanierwaaropdezeis gefinancierd.dezegedachtestaatbekendalsheteerste)theorema)vanmodigliani)en) Miller.Hettheoremagaatechteralleenonderstrengevoorwaardenop.Zo veronderstellenzedatergeensprakeisvanonderanderebelastingenen faillissementskosten.madigliani)en)millerzijnalsvolgttothettheoremagekomen;de maniervanfinancierenbeïnvloedtallereerstnietdeactivavandeonderneming.de ondernemingzalbijvoorbeeldnetzoveelproductenverkopenongeachtdemanier waaropzijisgefinancierd.dekasstroomdiedeondernemingrealiseertmethaaractiva zaldaarmeegelijkblijven.daarnaastbeïnvloedtdeverhoudingvreemdeneigen 70Dedeelnemerschapslening,schijnleningenbodemlozeputlening. 71HR9mei2008,nr.43849,BNB2008/191,r.o HR25november2011,nr.08/05323,BNB2012/37,r.o VoorverdereinformatiewatbetreftdefiscalebehandelingvandeonzakelijkeleningverwijsiknaarVermeulen,H. (2015).CursusBelastingrechtVennootschapsbelasting.Kluwer.Deventer E.e4. 74Modigliani,F.enMiller,M.H.(1958). Thecostofcapital,corporatefinanceandthetheoryofinvestment.American EconomicReviewVol.48,No.3.p.261[

19 vermogenooknietdekostenvanhetkapitaal.degemiddeldgewogenkostenvan kapitaal( WACC 75 )blijvennamelijkconstant.indienernamelijknaarverhoudingmeer vreemdvermogen,datvaakeenvastevergoedingkent,wordtaangetrokkenzalde vergoedingopheteigenvermogenrelatiefnetzoveelstijgen.verstrekkersvaneigen vermogenlopennamelijkmeerrisicoindiendehoeveelvreemdvermogentoeneemten zullenhiervoorgecompenseerdwillenworden.ditresulteertineenhogerevergoeding opheteigenvermogen.naastdekasstromenafkomstigvandeactivazullendusookde kostenvoorhetkapitaalnietwordenbeïnvloeddoordemaniervanfinancieren. Aangeziendewaardevandeondernemingvolledigafhankelijkisvandekasstromenzal dewaardevandeondernemingnietwijzigen.dewaardevandeondernemingisdus nietafhankelijkvandemaniervanfinancieren. Indienerwelrekeningwordtgehoudenmetbelastingen,verandertbovenstaande gedachte.modigliani)en)miller)zijnnamelijkvanmeningdatdewaardevande ondernemingverandertindienrenteaftrekbaarisvoordewinstbelasting.ditomdatde overheiddanindirectmeebetaalddoorgederfdbelastinginkomen 76.Dekasstroomna renteaftrekisdaardoorgroterdandekasstroomzonderrenteaftrek.naardemening vanmodigliani)en)miller)iseenondernemingdoordezehogerekastroommeerwaard.de maniervanfinancierenbeïnvloedtdewaardevandeondernemingduswelindien rekeningwordtgehoudenmeteenwinstbelastingwaarbijderenteaftrekbaaris.dit wordtookwelhettweede)theorema)van)modigliani)en)miller)genoemd.) OndernemingendieonderworpenzijnaanNederlandsevennootschapsbelastingzullen krachtenshettweede)theorema)vanmodigliani Miller)theorema)duseenvoorkeur hebbenomvreemdvermogenaantetrekkentenopzichtevaneigenvermogen.deze voorkeurkomtnietvoortuitondernemersmotievenmaarenkeluitfiscalemotieven. HoewelikhetvolledigeensbenmetModigliani)en)Miller)ishetwelbelangrijkomte realiserendathetmodigliani[millertheoremastrengeveronderstellingenmaakt 77.De werkelijkheidisdusnietvolledigtevergelijkenmethettheorema.zomoeten ondernemingeninderealiteitrekeninghoudenmetverschillendefactorendienietin hettheoremazijnopgenomen AfkortingisafkomstigvandeEngelsebenoeming Weightedaveragecostofcapital 76Doordatrenteaftrekbaarwordtisdegrondslagvoordewinstbelastinglagerwatresulteertineenlagerebelastingdruk. 77Zoveronderstellenzedatelkindividuenelkeondernemingtegenhetzelfderentepercentagegeldkanlenen.Daarnaast veronderstellenzedatelkindividuenondernemingbeschikkenoverdezelfdeinformatie. 78Zokennenbankenbijvoorbeeldstrengekapitaalseisen. 19

20 2.5- Conclusie- Indithoofdstukisdevolgendedeelvraagbeantwoord; Hoe)wordt)vreemd)en)eigen)vermogen)fiscaal)behandeld)en)wanneer)wordt)er)voor)fiscale) doeleinden)geherkwalificeerd?) Deondernemingkanervoorkiezenomaandelenuittegeven[eigenvermogen[of vreemdvermogenaantetrekken.eigenvermogenisdatvermogendatdeonderneming vooronbepaaldetijdterbeschikkingstaat 79.Hethoudenvanaandelengeeftonder anderestemrecht.daarnaastheefteenaandeelhouderookhetdividendrecht.de aandeelhouderdeeltdaardoormeeindewinstenvandeonderneming.vreemd vermogenisdatvermogendatdeondernemingvoorbepaaldetijdterbeschikkingstaat. Afhankelijkvanwaterafgesprokenisgeeftvreemdvermogennormaliterrechtoprente. Watbetreftdehoogteen/ofdewinstafhankelijkheidvanderentezijndepartijenvrij. Devergoedingopeigenvermogen[dividend iseennietaftrekbarevergoeding waardooreendividenduitkeringde(fiscale)winstnietbeïnvloedt 80.Deontvangervan ditdividendwordtechtervrijgesteldvanbelastingoverditinkomendoormiddelvande deelnemingsvrijstelling 81.Devergoedingvoorvreemdvermogen rente isinbeginsel eenaftrekbarevergoeding 82 voordefiscalewinstbepaling.deontvangervanderente wordtechterwelbelastoverderenteopbrengst. Voorfiscaledoeleindenwordtdecivielrechtelijkekwalificatievandefinanciering gevolgd.hieropzijnechterdrieuitzonderingengeformuleerddoordehogeraad, namelijk:dedeelnemerschapslening,schijnleningenbodemlozeputlening.de deelnemerschapsleningiseenleningdieweliswaarcivielrechtelijkwordtgekwalificeerd alsleningmaarzoisvormgegevendatdecrediteurinwerkelijkheiddeelneemtinde debiteur.bijeenschijnleninghebbenpartijenalleenvoordeschijneenleningterwijlzij werkelijkietsandersovereenwillenkomen,namelijkeenkapitaalverstrekking.de bodemlozeputleningiseenleningwaarvanaanstondsduidelijkisdathetgeldnietof nietvolledigterugbetaaldwordt 83.Indienersprakeisvandezeuitzonderingen,wordt 79IjsselmuidenT.S.(2008).GroeneSerieRechtspersonen,Kluwer.Deventer.Commentaar1.2opart.2:373BW. 80Art.10,lid1,onderdeelaWetVPB Hierbijgaikervanuitdatervoldaanwordtaandeeisendiegesteldzijninart.13WetVPB1969 (deelnemingsvrijstelling). 82VerschillendeaftrekbeperkingenbestaanindeWetVPB1969dietotgevolghebbendatbepaalderentekostenniet aftrekbaarzijn.ditbetreftart.10b,13len15ad.art.10,lid1,onderdeeldwetvpb1969zallaterindezescriptieworden behandeld. 83HR27januari1988,nr.23919,BNB1988/217,r.o

21 definancieringvoorfiscaledoeleindengeherkwalificeerdtoteenkapitaalverstrekking. Ditheefttotgevolgdatelkevergoedingopditinstrumentnietaftrekbaarisenwordt gezienalseen(informele)kapitaalstortingdanweldividenduitkering. Daarnaastbestaaterookdeonzakelijkelening.Dezeleningisgeenvierdeuitzondering opdehoofdregel.deleningwordtdusvoorfiscaledoeleindennietgeherkwalificeerdtot kapitaalverstrekking.deonzakelijkeleningisdieleningdiezodanigevoorwaardenen omstandighedenkentdatdaarbijdoordievennootschapeendebiteurenrisicowordt gelopendateenonafhankelijkederdenietzouhebbengenomen 84.Daarnaastisde leningooknietzakelijktemakendooraanpassingvanderentezonderdatdezerente winstafhankelijkwordt.indienersprakeisvaneenonzakelijkelening,moeteenrentein aanmerkingwordengenomendieeengelieerdepartijzoumoetenbetalenindiendeze gelieerdepartijgarantzoustaanvoordedebiteur.daarnaastiseenafwaarderingvande leningbijdecrediteurnietaftrekbaar.ookdeafwaarderingopdezeleningisdusniet aftrekbaar. Daarnaastisonderzochtofdeverschillendefiscalebehandelingvaneigenvermogenen vreemdvermogendewaardevanondernemingenbeïnvloedtendaarmeede financieringskeuzevooreenonderneming.doordefiscalefaciliteitoprentezalde waardevaneenondernemingkrachtenshetmodiglianinmiller)theorema)toenemen indiendeondernemingmetmeervreemdvermogenisgefinancierd.ondernemingendie onderworpenzijnaannederlandsevennootschapsbelastingzullenvolgensdittheorema danookeenvoorkeurhebbenvreemdvermogenaantetrekkentenopzichtevaneigen vermogen. - 84HR9mei2008,nr.43849,BNB2008/

22 HOOFDSTUK-3:-De-financiering-van-banken-en-de-EUG regelgeving Inleiding- Inhoofdstuk2isdefiscalebehandelingvanvreemdeneigenvermogenuiteengezet waarbijnadrukkelijkisingegaanopdeherkwalificatievanvreemdvermogennaareigen vermogen.indithoofdstukwordtuiteengezethoedefinancieringvanbankenwordt vormgegevenomtevoldoenaandevereistenvanbaseliii.ditomlaterinhoofdstuk4te toetsenofditvreemdvermogenmogelijkgeherkwalificeerdwordtvoorfiscale doeleinden.indithoofdstukwordtdaaromdetweededeelvraagbeantwoord.deze vraagtluidt: Waarom)is)Basel)III)geïntroduceerd)en)wat)zijn)hiervan)de)gevolgen)voor)banken?) Eerstwordtinparagraaf3.2uiteengezetwaaruitdebalansvaneenbankopgebouwdis enhoeeenbankoverhetalgemeengefinancierdwordt.vervolgenswordtinparagraaf 3.3uiteengezethoedezefinancieringvandebankdeoorzaakwasvandefinanciële crisis.zoalsinhoofdstuk1beschrevenis,isdoormiddelvanbaseliiidewetgeving veranderdwatbetreftdeverplichtaantehoudenliquiditeit,hetkapitaalendevereisten vandevormgevingvanditkapitaal.inparagraaf3.4wordtdezenieuwewetgeving uiteengezetwaarbijaandachtwordtbesteedaandenederlandsefiscalebehandeling vandezenieuwefinanciering.inparagraaf3.5wordtvervolgenseenconclusiegegeven waarbijdedeelvraagbeantwoordwordt Opbouw-van-de-balans-balans-en-het-risico-van-een-bank- Debalansvaneenbankverschiltsterkvandebalansvanandersoortigebedrijvenzoals productiebedrijvenofbedrijvendiedienstenleveren.hetvoornaamsteverschilkomt voortuithetfeitdateenbankzichslechtsbezighoudtmethetinlenenenuitlenenvan geld.dooreenverschilinvergoedingopditingeleendeenuitgeleendegeldmaakteen bankwinst.zohebbenverschillendenederlandersbijvoorbeeldgeldopeen spaarrekeningstaanwaaroverdebankrentevergoedt.debankkanditgeldvervolgens beleggen.indienhetrendementopdezebelegginghogerisdanderentelastopde spaarrekeningresulteertditineenwinst.hoeweldoorcomplexefinanciële instrumentendebankbalansdoordejarenheensteedsingewikkelderisgeworden, bestaatdebalansvaneenbankinprincipevoornamelijkuitvorderingenaande 22

23 activazijdeenschuldenaandepassivazijde 85.Naasthetgelddateenbankvande depositohoudersverkrijgtkandebankookindemarktgeldaantrekken.metditgeld kaneenbankvervolgensinvesteringendoen. Debankheeftechterdoordatdezekredietverleentenintegenstellingtotnormale ondernemingeneengeldscheppendefunctie.eenbankverleentnamelijkkredietenaan personenenbedrijven.dehistorievandebankgaatterugtot Indietijd bewaardenmensenhungoudbijdegoudsmidwaarvoorzijinruileenpapierkregen metdaarophunnogteontvangengoudgeschreven.degoudsmidhaddusweliswaar veelgoudinzijnbezitmaarhiertegenoverstondeenevenhogeschuld.indeloopder jarenwerdhetpapiereenopzichzelfstaandbetaalmiddel.minderenmindermensen vroegendaadwerkelijkdegoudstukkenopwaardoordegoudsmedenmeervandit waardepapieruitgaven.doordatdegoudsmidwaardepapierenuitgafmeteenwaarde bovenzijnwerkelijkegoudvoorraad,verhoogdedegoudsmiddeinomloopzijnde geldhoeveelheid.indeloopderjarenishetbovenstaandeprincipeontwikkeldtotde huidigesituatie.hoeweldeuitgavevanchartaalgeldinnederlandinmiddelsalleenis weggelegdvoordeeuropeescentralebankkunnencommerciëlebankenwelgiraalgeld scheppen.bankenverlenenkredietenmeteendrukopdeknopwaardoorbankenook weleengeldscheppendeinstellingwordengenoemd. Eenbepaaldaantalschuldeiserswilechterhunvorderingverzilverenenhungeld ontvangen.eenbankisdaaromverplichtomeenbepaaldehoeveelheidliquiditeitaante houdendanwelactivadieineenkorteperiodeomgezetkunnenwordeninliquiditeiten, tenopzichtevanhaarkortlopendeverplichtingen.dezeverplichtingmoetervoor zorgendatbankenaanhunbetalingsverplichtingkunnenvoldoen 87.Dezeverhouding tussendeliquiditeitendekortlopendeverplichtingenwordtinhetalgemeende liquiditeitsratiogenoemd 88,89.Aangezieneenbankniethaarvolledigekortlopende schuldpositieinliquiditeitbezit,enhetliquiditeitsratiodusnooit100%is,kaneenbank indeproblemenkomenenzelfsfaillietgaan.ditkangebeurenindienerteveelgeldin eenkorteperiodewordtopgeëistdoorcrediteuren.eengoedvoorbeeldhiervanisde DSB[bankin2009.Dezebankgingfaillietnadatveelklantenhetvertrouwenindebank haddenopgezegdenhungeldopeisten,ookweleenbankrungenoemd.dedsbkondie 85CBS,Financiëleinstellingen;Balans ,Statline. 86Davis,G.(2002). Ahistoryofmoney.Fromancienttimestopresentday,UniversityofWalesPress.p Watbetreftdewettelijkevereistevandeinvullingvandeliquiditeitverwijsiknaarparagraaf BrealeyR.A.,MyersS.C.enAllenF.(2014). PrinciplesofCorporateFinance,McGrawHill.p Verschillendeliquiditeitsratio sbestaanzoalso.a.de quickratio, currentratio en cashratio. 23

24 hoeveelliquiditeitnietinkortetijdterugbetalenwaardoordebankfaillietwerd verklaardop19oktober Daarnaastkunnenzich,zoalsbijelkeonderneming,ookverliezenvoordoenopde investeringendieeenbankheeftgedaan.indienbijvoorbeeldeendebiteurfailleert, moetdebankeenverliesnemenopdezevordering.omdezeverliezenoptekunnen vangeniselkebankverplichteenbepaaldehoeveelheidkapitaaltenopzichtevande activaaantehouden.indieneenvorderingzijnwaardeverliest,kandittenlastevanhet kapitaalwordengebrachtzonderdatdebankdirectindeproblemenkomt.hoehoger dezekapitaalbuffer,hoemeerverlieseenbankkanopvangen 91.Deverhoudingtussen deactivaenhetkapitaalvaneenbankwordtookweldekapitaalratiogenoemd Oorzaak-van-de-crisis-en-zijn-gevolg Oorzaak-en-gevolg- Indezomervan2007ontstondeencrisistoendeAmerikaanseonroerendgoedmarktin elkaarstortte.jarenlangwasersprakevaneconomischevoorspoed;erwasveelkapitaal beschikbaarwaardoorderentelaagwasendehuizenprijzenblevenstijgen 92.DeIMF beschreefdesituatielaterals a)period)of)almost)indiscriminate)availibility)of)cheap) credit 93.DaarnaastschoothettoezichtopdeAmerikaansefinanciëleinstellingentekort, aldusdeamerikaanseministervanfinanciën 94.Aangeziendehuizenprijzenbleven stijgen,derenteopkapitaallaagwasencorrecttoezichtontbrak,warenfinanciële instellingenbereidommeerrisicotenemenbijhetverstrekkenvanhypotheken.er werdendaardoorhypothekenverstrektaanpersonendiezichdeze,zoalsachterafbleek, nietechtkondenveroorloven.dezehypotheken,dieookweldesubprimehypotheken wordengenoemd,werdenvaakafgeslotenmeteenvariabelerente.toendefederal ReserveSystem 95 (hierna: FED )derentetussenjuli2004enjuli2006aanzienlijk verhoogde,ginghetmis.doordestijginginderentesteegookderenteophypotheken waardoorvooralsubprimehypotheeknemersinbetalingsproblemenkwamenenhun huisnoodgedwongenmoestenverkopen 96.Tevenshaddehogerehypotheekrentetot gevolgdatmensenminderhypotheekkondenkrijgen.hierdoordaaldedegemiddelde 90 KlassiekebankrunwerdDSBfataal,NRC,12[10[ Watbetreftdewettelijkevereistenvandeinvullingvanhetkapitaalverwijsiknaarparagraaf Thefinancialcrisisinquiryreport,USNationalCommission,2011,p.Xvi. 93GlobalFinancialStabilityReport,IMF,2011,p Geithner,T.F.,(2010) WrittenTestimonyHouseCommitteeonFinancialServices,PresscenterU.S.Departmentofthe Treasury,23maart VergelijkbaarmetdeNederlandscheBank. 96Thefinancialcrisisinquiryreport,USNationalCommission,2011,p

25 huizenprijsinamerikametmaarliefst9%in2007en17%in De hypotheekverstrekkersraaktenindeproblemen,omdatzoweldehypotheeknemerniet meeraanzijnverplichtingkonvoldoenalshetonderpandsterkinwaardewas afgenomen. Daarnaastfinancierdendehypotheekverstrekkersdehypothekenmaarkort.Inde goedejarenvoorafgaandaandefinanciëlecrisisverkochtendehypotheekverstrekkers hungoedeenslechtehypothekenvoornamelijkaaninvesteringsbanken.doorhet verkopenvandehypothekenverkregendehypotheekverstrekkersliquidemiddelen waarmeezijinstaatwarenomnieuwehypothekentekunnenuitgeven.de hypotheekverstrekkersstrekendeafsluitprovisieopdiezijontvingenbijafsluitingvan dehypotheek.nahetverkrijgenvandehypothekenincorporeerdende investeringsbankenvervolgenseenaparteentiteit,beterbekendalseen special purposevehicle (hierna: SPV ).DeaandelenindeSPVwordengehoudendooréén aandeelhouderdieopzijnbeurtgeenaandeelhoudersheeft 98.Deinvesteringsbank verkochtdeverkregenslechteengoedehypothekenaandezespv 99.Doordezeverkoop wasdeinvesteringsbanknietmeereigenaarvandehypothekenwaardoordezenietin debalansopgenomendiendenteworden.dithadtotgevolgdathetrisicovandebank afnamwaardoorzijminderkapitaalhoefdeaantehouden.debankvervuldeechter vaaknogweleenfinancieringsrolvoordezespvwaardoordebanktochrisicoliepmet dezeentiteit.dekapitaalvereistentenopzichtevanditrisicowarenechtersubstantieel lagerdandevereistenindiendebankzelfdehypothekenopdebalanszouhebben staan.ditkwamvoornamelijkomdatveelspv sachterafgezieneentehogecreditrating kregen 100. Externepartijenkondennaargelanghetrisicodatzijwildenlopenverschillende soortenleningenaangaanmetdespvdanweldeelnemeninhetkapitaalvandespv.het deelnemenkoninverschillendetranchesgebeurenwaarbijdeenetrancheminderrisico endusookminderrendementopleverdeterwijldeanderetranchejuistveelrisicomaar ookeenpotentieelhogerrendementopleverde.dezeverschillenderisicoproductenin eenspvwordenookwelcollateralizeddebtobligations(hierna: CDO )genoemd. DoorcomplexiteitvandefinanciëleinstrumentenwashetvoordeCDO[bezitters,zo bleekachteraf,lastigdanwelonmogelijkomeencorrectrisicoprofieltemakenvandeze 97Thefinancialcrisisinquiryreport,USNationalCommission,2011,p OnderhetNederlandsecivielerechtzoudezerolvervuldkunnenwordendooreenstichting. 99Pozsar,Z.,AdrianT.,Ashcraft,A.enBoeskyH.(2010). ShadowBanking,FederalReserveBankofNewYork. 100Thefinancialcrisisinquiryreport,USNationalCommission,2011,p.Xxv. 25