PROVINCIE OOST-VLAANDEREN

Transcriptie

1 FOTO REPERTORIUM VAN HET MEUBILAIR VAN DE BELGISCHE BEDEHUIZEN K \ k I rz i?t\. 12éP / s 1 PROVINCIE OOST-VLAANDEREN Kanton Geraardsbergen GISELA DUVERGER CHRISTINA VANDENBUSSCHE-VAN DEN KERKHOVE MINISTERIE VAN NEDERLANDSE CULTUUR KONINKLIJK INSTITUUT VOOR HET KUNSTPATRIMONIUM BRUSSEL 1975

2

3 WOORD VOORAF... In 1967 hebben de Ministers van Cultuur, op initiatief van de Heer Pierre Wigny, aan het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium de dringende opdracht toevertrouwd een volledig, maar summier repertorium samen te stellen van het kunstbezit van het land. Dit repertorium, onder de vorm van korte identificatienotities aangevuld met fotografische opnamen, moet hoofdzakelijk een BEVEILIGINGSINVENTARIS zijn, de eerste fase in de organisatie van een meer doelmatige bescherming van het kunstbezit. Moet men inderdaad niet de opsomming maken van wat men bezit om er de schatten van te onderkennen en een actie te voeren voor hun bescherming of hun behoud, gesteund op hun waarde en onveiligheid? Het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium is belast met het opstellen van die inventaris omdat het reeds meer dan dertig jaar ervaring heeft in dit domein en reeds vijfhonderdvijftigduizend inventarisfoto's bezit. Negen kunstliistorici, één per provincie, zijn belast met het prospecteren van de kantons, terwijl negen particuliere fotografen de fotodocumentatie moeten samenstellen, dit als een vorm van beschrijving die sneller en doelmatiger is dan een geschreven tekst. Het werk werd aangevat in die sector van ons patrimonium die het meest in gevaar was, namelijk de kerken waarvan het meubilair dreigt te verdwijnen of veranderingen te ondergaan ingevolge de wijzigingen van de liturgie in Het resultaat van deze eerste fase van de beveiligingsinventaris krijgt vaste vorm door de publikatie, voor elk van de tweehonderd tweeëntwintig gerechtelijke kantons, van een aflevering van het Fotvrepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen. Deze publikatie begon in 1972 met de kantons Limbourg en Maasmechelen. Op die wijze zal het Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen, dank zij de doeltre fende steun van de Ministers van Cultuur, zich stilaan ontwikkelen tot een nuttig werkinstrument voor hen die als taak hebben ons nationaal kunstpatrimonium te beschermen en te valoriseren. Het maakt namelijk de onmisbare basis uit voor de rangschikking van de kunstwerken, waarvan de beveiliging en de valorisatie moeten georganiseerd worden volgens de hiërarchie van de waarden. René SNEYERS Directeur

4

5 INLEIDING Het Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen is een versnelde inventaris, die zo volledig mogelijk tracht te zijn. Het neemt alle voorwerpen op die een artistieke, oudheidkundige, historische of volkskundige waarde hebben en maakt aldus niet alleen het werkinstrument uit waarop aangedrongen wordt door de verantwoordelijken voor de beveiliging van het nationaal kunstbèzit, maar vormt tevens een rijke documentatie voor de kunstgeschiedenis. De werkmethode voor dit Fotorepertoriut11 is dezelfde als die voor de inventaris die reeds sedert dertig jaar door het Instituut wordt samengesteld, maar beperkt de systematische opzoekingen en wetenschappelijke controles, die een remmende werking hebben, om slechts de essentiële identificatiegegevens te behouden. De voorbereiding, die voor elke provincie gedaan wordt door een kunsthistoricus, blijft bij een snelle raadpleging van de archieven, inventarissen, repertoria en andere gepubliceerde documenten die toelaten de kunstwerken te lokaliseren en te identificeren. Tijdens de prospectie ter plaatse worden er aan de reeds bekende voorwerpen een aanzienlijk aa!ltal toegevoegd die in die werken nog niet werden vermeld. De opnamen, van het formaat 5 6 X 72 mm, worden gemaakt door particuliere fotografen volgens de " opdrachtformulieren " - het programma - opgemaakt door de prospectors. De fotografische afdrukken ( 1 3 X r 8 cm) worden gekleefd op grote analytische steekkaarten (30 X 24 cm), die de identificatiegegevens van het voorwerp en het negatiefnummer vermelden. Zij worden alfabetisch gerangschikt per gemeente in de fototheek van het Archief, waar elke navorser ze kan raadplegen aan de hand van de typologische, de iconografische en de auteurscatalogi. Gelijktijdig met het opnemen van de fotodocumenten in het Archief wordt de inventaris ervan gepubliceerd; die bevat tevens de fotografische opnamen gemaakt vóór die van het Repertorium. De publikatie gebeurt, voor elke provincie, PER GERECHTELIJK KANTON. De gemeenten worden alfal:5etisch gerangschikt, rekening houdend met de samenvoegingen, afschaffingen en nieuwe naamgevingen. De bedehuizen worden onderverdeeld in parochiale kerken en kapellen bestemd voor de eredienst enerzijds en in minder belangrijke bidplaatsen, zoals wegkapellen of calvariebergen, anderzijds; om die laatste groep te onderscheiden zijn de inleidende notities gedrukt in een kleiner lettertype. In elk van de twee categorieën verloopt de rangschikking van de bedehuizen alfabetisch volgens de naan1 van de patroonheilige; die wordt eventueel gevolgd door de naam van de af geschafte gemeente of de vroegere benaming van de gemeente, evenals de naam van het gehucht of de wijk; die laatste bepalen alleen de alfabetische rangschikking ingeval twee bedehuizen dezelfde patroonheilige hebben in één gemeente. In enkele gevallen komt een bedehuis niet voor in de publikatie, omdat het meubilair ervan niet belangrijk is of omdat de kerk wegens restauratie niet toegankelijk was op het ogenblik van de prospectie.

6 Een ko1"te INLEIDENDE NOTITIE situeert elk bedehuis samen met zijn meubilair in het archeologisch en historisch kader aan de hand van elementaire gegevens : het ontstaan, de voornaamste bouwfazen, het bouwkundig type, de naam van de bouwmeester, enz. De RUBRICERING is gebaseerd op een SYSTEEM VAN TREFWOORDEN dat, spijts zijn onvolmaaktheden, sedert jaren zeer goede diensten bewijst aan het Archief van het Instituut. Door dit systeem worden de documenten in drie categorieën ondergebracht: het gebouw, de architecturale details en het meubilair. In de EERSTE GROEP worden onder de trefwoorden EXTERIEUR en INTERIEUR respectievelijk de algemene buiten- en binnenopnamen van het gebouw samengebracht, Ze vertegenwoordigen nooit de volledige inventaris van de architectuur van het bedehuis, maar geven er toch een duidelijk beeld van en situeren tevens het meubilair binnen het gebouw. Daarenboven laten de vroeger gemaakte opnamen niet zelden toe het meubilair te identificeren dat intussen verwoest werd door oorlog of brand, of weggenomen werd ingevolge de liturgische vernieuwingen. De TWEEDE GROEP, gerangschikt onder het trefwoord ARCHITECTUUR ( detail), brengt alle architecturale details samen die aan de hand van onde1uefwoorden worden gerubriceerd. Die detailopnamen maken hoofdzakelijk deel uit van de reeds bestaande documentatie en werden slechts in enkele gevallen aangevuld bij gelegenheid van het samenstellen van het Repertoriut11. De DERDE GROEP rangschikt de fotografische opnamen van het meubilair volgens trefwoorden en ondertrefwoorden. De VOORWERPEN ONDER HETZELFDE TREFWOORD gegroepeerd, worden in princiep chronologisch onderverdeeld, met uitzondering van de trefwoorden SCHIL DERIJ en SCULPTUUR, waaronder de rangschikking alfabetisch gebeurt volgens de auteursnaam, vervolgens per school en ten slotte chronologisch voor de anoniemen. Wanneer bij een DUBBEL TREFWOORD slechts één voorwerp wordt beschreven, komt het trefwoord dat aan het ontbrekend voorwerp beantwoordt tussen haakjes te staan. Ingeval op EENZELFDE FOTOGRAFISCHE OPNAME meerdere voorwerpen voorkomen die onder VERSCHILLENDE TREFWOORDEN kunnen geëxploiteerd worden, dan wordt elk van die voorwerpen onder zijn respectief trefwoord beschreven en wordt een verwijzing gemaakt naar de andere trefwoorden. Elk voorwerp dat in het Repertorium wordt opgenomen, is GEÏDENTIFICEERD OP EEN SUMMIERE WIJZE aan de hand van zijn essentiële karakteristieken : de benaming, de kunstenaar, de iconografische voorstelling, de herkomst, de datering, de stijl, de materie, de techniek en de afmetingen (hoogte, breedte, dikte). Behoudens anders vermeld, zijn de afmetingen van de schilderijen genomen binnen de lijst. Ingeval de notitie MEERDERE IDENTIEKE VOORWERPEN beschrijft, wordt naast het trefwoord het aantal vermeld dat op de fotografische opname voorkomt. Voor de opgave van de ICONOGRAFISCHE VOORSTELLINGEN, wordt de terminologie gebruikt die in het Archief in voege is. In princiep is ellc iconografisch onderwerp vermeld dat op het voorwerp zichtbaar is, waarbij echter de voorstellingen die op de foto niet zichtbaar of fotografisch niet exploiteerbaar zijn tussen rechte haakjes worden geplaatst. 4

7 Na elke notitie wordt het NEGATIEFNU.MMER vermeld, gevolgd door het jaar van de opname. Ingeval een geïnventariseerd VOORWERP NIET GEFOTOGRAFEERD werd, krijgt het niettemin zijn normale plaats in de tekst maar wordt de notitie gevolgd door de vermelding " niet gefotografeerd". De meest voorkomende motiveringen voor het ontbreken van fotografische opnamen zijn de materiële onmogelijkheid de foto te maken ( een grafplaat onder een biechtstoel) en de afkeuring van de opname om technische redenen of omdat zij niet beantwoordt aan de eisen van het opdrachtformulier. Indien het ensemble van het meubilair van een kerk niet kon worden gefotografeerd, bijvoorbeeld ingevolge restauratiewerken, dan wordt de lijst van het meubilair toch gepubliceerd, echter zonder negatiefnummers. De VOORWERPEN die zich NIET MEER TER PLAATSE bevinden op het ogenblik van de prospectie of van de fotografische zending, worden in het Reportorium opgenomen gevolgd door de vermelding " niet meer ter plaatse" of,;waarschijnlijk niet meer ter plaatse". De wijze waarop de publikatie van het Repertorium is opgevat beantwoordt, in zijn summiere vorm, aan de opdracht die ons werd toevertrouwd. Daarbij mag echter niet uit het oog verloren worden dat de gelijktijdige raadpleging van de repertoriumlijsten en de fotodocumenten - de onmisbare aanvulling voor de identificatie van de voorwerpen -, aan de kunsthistorici een bron van opzoekingsmogelijkheden biedt, die door de toevoeging van de indexen van de voorwerpen, de onderwerpen en de kunstenaars nog verruimd zullen worden *. Raphaël v AN DE w ALLE Assistent verantwoordelijk voor het Departement van het Fotoarchief * Die fotodocumentatie kan door het publiek geraadpleegd worden in de leeszaal van het Archief van het Instituut (Jubelpark 1, ingang Renaissancelaan) op alle werkdagen van 9,30 u tot au en van 14 u tot 17 u, behalve op zaterdag. Fotografische afdrukken kunnen besteld worden in de leeszaal of per brief tegen volgend tarief: contactafdrukken E ( 9 x 12.) = 4 BF A (13 x 18) = 15 BF B (18 x 2.4) = 2.5 BF C (2.4 x 30) = 35 BF D (30 x 40) = 5 0 BF F (40 X 40) = 6 5 BF vergrotingen 13 x 18 = 17,50 BF 18 x BF 2.4 x 30 = 50 BF 30 x 40 = 60 BF De negatieven aangeduid met de letter M, van het formaat 56 x 72. mm, kunnen als vergrotingen van minimum 1 3 X 18 cm geleverd worden.

8

9 LIJST DER AFKORTINGEN afk. afkomstig kw. kwart alg. algemeen 1. lengte b. begin links boven Lod. Lodewijk br. breedte m. midden ca. circa monogr. monogram cf. confer N. noord(en) chronogr. chronogram N.-0. noordoost( en) cl. cliché N.-W. noordwest( en) d. diepte niet-geid. niet-geïdentificeerd diam. diameter o. onder e. einde 0. oost(en) ext. exterieur polychr. polychroom ged. gedateerd r. rechts gepolychr. gepolychromeerd reprod. reproduktie get. getekend resp. respectievelijk h. helft toeg. toegeschreven hoogte tot. totaal H. Heilige W. west(en) HH. Heiligen z. zuid(en) her k. inscr. int. inv. herkomstig inscriptie interieur inventaris z.d. Z.-0. Z.-W. zonder datum zuidoost(en) zuidwest(en)

10

11 TREFWOORDENLIJST Dit classificatieplan is een uittreksel uit de trefwoordenlijst die in het Fotoarchief gebruikt wordt. Het tracht nochtans volledig te zijn met betrekking tot de rubrieken van het Repertori r r EXTERIEUR Tribune Hostiedoos Triforium Kelk ÎNTERIEUR Troggewelf Kruis Tromp Kruis, Borst- ARCHITECTUUR (detail) Vakwerk Kruis, Processie- Baldakijn Venster en maaswerk Kruis, Triomf- Balk Waterspuwer Kruisbeeld Balkzool Windschoor Liturgische kam Band Zuil Liturgische waskan Basis Zwik Monstrans Bedaking Pateen Bevloering AFGIETSEL EN GALVANOPLASTIE Paternoster Bindsteen Pax Boog en bogenrij ALTAAR Pixis Boog- en gewelfaanzet Altaar Reliekhouder Bovendorpel Antependium Reliekschrijn Console Draagaltaar Schepbekken Credensnis Huisaltaar Spijkerboom Deur, Buiten- Thabor Fronton BEDEVAARTVAANTJE Wierookscheepje Fundering Wierookvat Gebint BIECHTSTOEL Wierookvatstaander Gewelf Wijwateremmer Kapiteel BLAZOEN Wijwaterkwast Karbeel Carte! ( obiit) Koepel Stamboom DECORATIE Kraagsteen Wapenschild Afsluiting Kraagstuk Beschilderd doek Kroonlijst BOEKBAND Deur, Binnen- Kruisbloem Houtwerk Makelaar CERAMIEK Lambrizering Muur Lederbekleding Muuropening COMMUNIEBANK Muurschildering Muurverband Nis Nis CULTUSOBJECT Omlijsting Parket Aanwijzer Stuc Pendentief Ablutievaatje Tochtportaal Pijler Altaarlessenaar Wandversiering Pilaster Ampullen en -schaal Pinakel Canonbord DOKSAAL Piscina Chrismatorium Plafond Ciborie DOOPVONT Portaal en poortgebouw Ciborie, Berechtings- Sluitsteen Custode DRUKWERK Steunbeer Devotieobjecten Boek Trabes Fylacterion Trap Gemellion Ex-VOTO 9

12 FOLKLORE Plan Retabel Kunstbloemen en -vruchten onder Plan van een gebouw Retabelfragment stolp Volksprent KAST RUSTMEUl3EL Begijnekast Bank en bankje GEDENKTEKEN Broederschapslijst Bidstoel Commode Katheder GLASRAAM Handdoekrek Koorzitmeubel Kast Kruk GLASWI!RK Kastpaneel Stoel Achterglasschildering Kleerkast Tribune Glaswerk Legrek Troon Muurkast Zetel GRAFMONUMENT Sacristiekast SCHILDERIJ HANDSCHRIFT KERKMEESTERSBANK SCRIPTA HUISHOUDEN KLANK Archivalia Aquamanile Altaarcarillon Inscriptie Schenkkan en bekken Gong Ledenlijst Vaas Handbel Klok SCULPTUUR IJZER- EN BESLAGWERK Klokje, Hang- Hek Muziekinstrument SLUITSTUK Hengselwerk Orgel Koorkap gesp Muuranker Ratel Sleutel T Al3ERNAKEL Sluitwerk KOFFER Tabernakel Torenkruis Koffer Baldakijn en troonhemel Trapleuning Koffertje Expositietroon ;- INSIGNE KOORGESTOELTE TAFEL Banier Console Bladwijzer KooRLEZENAAR Credenstafel Borsthanger Tafel Ceremoniestaf KRUISWEG Gildebreuk TAPISSERIE Gilde- of Corporatietoorts MINIATUUR Hellebaard van suisse TEXTIEL Hoofddeksel MOZAÏEK Albe Kerkmeestersstaf Antependium Kromstaf OFFERANDE Aurifrisia Kroon Collecteschaal Baldakijn en troonhemel Kruisdragende wereldbol Offerblok Ban ier en vlag Pelgrimsinsigne Schaal en schotel Borduurwerk Scepter Bursa PREEKSTOEL Corporale JUWEEL Ambo Dalmatiek Preekstoel Gekleed beeld KAJI.RT-PLAN-MAQUETl'E Handschoen Kaart RETABEL Hoofddeksel Maquette van een gebouw Besloten hofje Humeraal Maquette-reductie Huiskapel Jugum Domini 1-0

13 Kazuifel Kelkvelum Koorkap Liturgisch gewaad Mijter Pala Stool en manipel Uniform Velum UURWERK Klokkekast Pendule Uurwerk Zonnewijzer VERLICHTING Aansteker en domper Berechtingslantaarn Godslamp Kandelaar Kandelaber Lantaarn Lichtarm Lichtkroon en kaarsenstaander Luchter Processielantaarn Snuiter Wandlicht VERWARMING Handen verwarmer Kachel VOERTUIG Wagen VOETSTUK Console Sokkel Voetstuk Zuil WAPEN EN WAPENRUSTING WATER Lavabo Wijwaterbakje Wijwatervat WETENSCHAPSINSTRUMENTEN Barometer Maten en gewichten Windwijzer ZEGEL,. II

14

15 GERAARDSBERGEN KERK SINT-ALDEGONDE (OVERBOELARE) Het oudste gedeelte van de huidige driebeukige kruiskerk met westertoren is het koor, opgetrokken in blauwe hardsteen omstreeks In 1770 werden de zijbeuken bijgebouwd. In 1864 werd een algemene herstelling uitgevoerd en de kruisbeuk werd toegevoegd. EXTERIEUR Alg. gezicht N. (A 63789'44). ALTAAR ALTAAR, Hoofd-, tafel met drie medaillons met de Passiewerktuigen : 1. kruis, lans en spons en r. het kleed en de nagels en met de Hostiedragende kelk, tabernakeldeur met het Wimpeldragend lam en de Pelikaan die zijn jongen voedt, retabel met de Vermenigvuldiging van de broden: Jezus zegent het brood, Kalvarie en het Laatste Avondmaal : Jezus zegent het brood en de wijn, 2e h. xixe (1864?.), hout en steen (M 15365'6 7 ). ALTAAR, Zij-, N., toegewijd aan de H. Aldegonde van Maubeuge, tafel met monogr. van de H. Aldegonde, tabernakeldeur met de Hostiedragende kelk, beeld van de H. Aldegonde door Mathias Zens, retabel met de H. Aldegonde wordt bij het oversteken van de Samber geholpen door twee engelen en de H. Aldegonde wordt door de H. Amandus van Maastricht tot kloosterzuster gewijd, 2.e h. xrxe (1864?), hout en steen (M '67). ALTAAR, Zij-, Z., toegewijd aan 0.-L.-Vrouw Onbevlekte Ontvangenis, tafel met Mariamonogram, tabernakeldeur met Hostiedragende kelk, beeld van 0.-L. V rouw Onbevlekte Ontvangenis op de maansikkel door Mathias Zens, retabel met de Boodschap van de engel Gabriël aan Maria en Jezus als leer knaap timmerman bij Jozef en Maria, 2e h. xixe (1864?), hout en steen (M '67). BIECHTSTOEL - (1 van 2), met fronton met medaillon waarin b uste, van de Goede Herder, 2.e h. xvme, hout (A ). - (1 van 2.), detail van het fronton waarin medaillon met 0.-L.-Vrouw van Smarten met één zwaard doorboord, 2.e h. xvme, hout (A 63788'44). - 2.e h. xrxe, neogotisch, hout (M 15362'67). COMMUNIEBANK met Pelikaan die zijn jongen voedt, monogram van de H. Aldegondc en Jezusmonogr., 2.e h. xrxe, neogotisch, hout (M 15363'67; M 15364'67). CULTUSOB JECT AMPULLEN EN -SCHAAL, met inscr. v. Debaistieux, b. xxe, zilver, schaal 2.5 X 14, ampullen h. 16 (M 15353'67). CrnoRIE, xvrne, zilver en gedeeltelijk verguld, h. 2.7 (M r 5349'67). KELK, xvme, zilver en gedeeltelijk verguld, h. 2.7 (M 15351'67). KELK, b. xixe, zilver en gedeeltelijk verguld, h. 26 (M 15350'67). KELK, zeslobbige voet met Jezus aan het Kruis, 0.-L. V rouw en de Evangelisten, e. xixe-b. xxe, zilver en ge deeltelijk verguld en bezet met sierstenen, h. 22.,5 (M 15346'67). MoNSTRA.."'<S, Stralen -, stam bekroond met Lam van de Apocalypsis, boven lunula God de Vader met wereldbol en scepter waarin het Oog Gods, Brussels_e merken : stadsmerk, niet-geïd. meestermerk : zespunage ster met staart waarin letter S en 175(.), tussen 1750 en 1759, zilver, h. 80 (M I '67). RELIEKHOUDER van het H. Kruis, e. xvme, koper en hout, h. 73 (M 15348'67). WIEROOKVAT, één niet-geïd. merk, b. xrxe, zilver, h. 27 (M 15347'67). DOKSAAL met medaillon waarin muziekinstrumenten, ca. 1780, hout (B 76818'44) (cf. ook KLANK, ORGEL). DOOPVONT 2.e h. xrxe, koper en ijzer, diam. 3 7 (M I '67). GLASRAAM (1 van 3), met HH. Antonius van Padua, Jozef en Barbara, ged. o.l (M '67). KAST SACRISTIEKAST, xrxe, hout, h. ca. 250 (M 15356'67).

16 GERAARDSBERGEN KERKMEESTERSBANK - xoce, hout (M '67). - ze h. xrxe, hout (M '67). KLANK KLOK door A. L. ]. Van Aerschodt-Van den Gheyn, van Leuven, toegewijd aan de H. Aldegonde met voorstelling van de H. Aldegonde, 1839, brons (vermoedelijk niet meer ter plaatse) (A 51397'44; A 51398'44). KLOK door A. L. J. Van Aerschodt-Van den Gheyn, van Leuven, toegewijd aan de H. Apollonia met voorstelling van de H. Apollonia, ged. 1839, brons (vermoedelijk niet meer ter plaatse) (A 51395' 44; A p 396' 44) ORGEL ca (B 76818'44) (cf. ook DOKSAAL). KOORGESTOELTE (1 van 2), ze h. x1xe, neogotisch, hout (M 15368'67). PREEKSTOEL onder de kuip beelden van de HH. Petrus en Paulus, kuip met reliëfs : Jezusmonogram met Engelen in aanbidding, twee engelen houden medaillon waarin 0.-L. Vrouw met Kind en engelen met symbolen van het Geloof, klankbord bekroond met Kruis in stralenkrans met wolken, ze h. xvnre, eik (B 76820' 44), zonder beelden onder de kuip (B 76819'44) ; details: reliëf met J ezusmonogram en Engelen in aanbidding (B '44), twee engelen houden medaillon waarin 0.-L.-Vrouw met Kind (B 76824'44), engelen met de symbolen van het Geloof (B 76822' 44), trapleuning (B '44). RUSTMEUBEL BIDSTOEL, XVIIIe, hout en fluweel, 100 x 59 x 59 (M '67). ZETEL, xrxe, hout en fluweel, 100 X 65 X 50 (M 15367'67). SCHILDERIJ - Vlaamse School, H. Aldegonde omringd met taferelen uit haar leven als abdis, de dood van de H. en de H. Aldegonde wordt opgenomen in de hemel, xvne, doek, ca. 140 X 140 (B 76826' 44). - Vlaamse School, 0.-L.-Vrouw, H. Anna met Jezuskind en de kleine Johannes, copie naar Pieter Pauwel Rubens, xvue, doek, ca. 140 X 140 (B 76827'44). - Vlaamse School, H. Jozef met Jezuskind, geschonken door de heer Willem Mertens, ze h. xixe, doek, ca. 150 x 120 (M 15361'67). - Vlaamse School, 0.-L.-Vrouw met Kind met wereldbolenscepter, geschonken door de heer Willem Mertens, ze h. xrxe, doek, ca. 150 X 120 (M 15375'67). SCULPTUUR Beeld (ext.), H. Aldegonde van Maubeuge, xvme, eik, h. ca. 55 (M 15357'67). Beeld (ext.), Jezus aan het kruis, xvnre, hout, h. ca. 130 (M r 5358'67). Beeld (ext.), Jezus aan het kruis, xvnre, hout, h. ca. 130 (A 63786'44). Beeld, Jezus aan het kruis met knielend engeltje, afkomstig van de preekstoel, ze h. xvme, hout, h. ca. r 30 (B 76825'44). Beeld, HH. Petrus en Paulus, afkomstig van de preekstoel, ze h. xvrne, geschilderd hout (niet meer ter plaatse) (A 63791'44). Beeld, H. Rochus van Montpellier, xrxe, gepolychr. hout (niet meer ter plaatse) (A 63790' 44). TEXTIEL GEKLEED BEELD, H. Barbara (?), ze h. xrxe, hout en fluweel, h. ca. 90 (M 15366'67). KOORKAP, schild met Pelikaan die zijn jongen voedt, xrxe, zijde en goud-en zilverborduurwerk (M '67). VERLICHTING BERECHTL.'\TGSLANTAARN, xoce, koper, glas en hout, h. 31 (M 15354'67). BERECHTINGSLANTAARN, x1xe, koper, glas en hout, h. 27 (M 15355'67). KANDELAAR (3 van 2 x 3), e. xvne, koper, resp. h. 31, 36 en 44 (M 15373'67). KANDELAAR (1 van 2), driezijdige voet met buste van Christus, e. xrxe, koper, h. 103 (M 15371'67). WATER WIJWATERVAT, xvnre, marmer, 24 X 40 (M r 5 360'67). KERK SIN-r-BARTOLOMEUS De vroegere gotische kerk was gebouwd op de helling van de Hunenberg, waar vroeger de Sint-J oriskapel stond en waarvan de overblijfselen zich thans onder de 0.-L.-Vrouwekapel in de noordelijke zijbeuk bevinden. Het huidige

17 - driebeukige bedehuis met kruisbeuk, kooromgang en absidiale kapellen werd in 1617 voltooid en is opgetrokken in baksteen en gedeeltelijk ook in Doornikse hardsteen. In 1880 werd een aanvang gemaakt met de restauratie van de kerk onder leiding van de bouwkundige A. Van Assche en die werd voltooid in EXTERIEUR Alg. gezicht N.-0. (B '43), N.-W. (A 3868, ca. 1894; B 3370, 1900; B 35438, ca. 1910; E 6600, ca. 1910; A 9329'16), Z. (B 35439, ca. 1910; B 52591'43), W. (B '43; M 64812, ca. 1950); partieel gezicht N. (E 33995, ca. 1943), met kapel van 0.-L.-Vṙouw (B 52592'43; B 52593'43), Z.-W. (E 29319, ca. 1950), W. (M 648II, ca. 1950). INTERIEUR Alg. gezicht naar het koor (B 52959'43), de zijbeuk N. naar het 0. (B 52596'4;), de zijkapel N. (B 52597'43). ALTAAR ALTAAR, Z.ij-, in de zijkapel N., toegewijd aan de H. Adrianus, op tafel buste van H. Adrianus, schilderij : Marteldood van de H. Adrianus, Petrus Van Huffel, 1818, hout (M u892'68). ALTAAR, Zij-, in de zijkapel Z., toegewijd aan de H. Antonius van Padua, beeld van H. Antonius, retabel met H. Antonius zegent een kreupele en H. Antonius zegent een moeder en kind, 2e h. xrxe, neogotisch, hout (M u88o'68). ALTAAR, Zij-, in transept Z., toegewijd aan de H. Jozef, tafel met Jozefmonogram, beeld van H. Jozef, retabel met de Verloving van de Maagd, de Vlucht naar Egypte, Jezus als leerknaap timmerman bij Jozef en Maria en de Dood van de H. Jozef, 1894, neogotisch, hout (M II 873'68). ALTAAR, Zij-, in kapel Z., toegewijd aan het H. Hart, tafel met medaillon waarin Wimpeldragend lam, beeld van H. Hart van Jezus met twee Engelen in aanbidding, e. xxxe, hout (M 11937'68). BIECHTSTOEL - door Gilles de Ville, van Geraardsbergen, m. xvme, Lod. xv, eik (B 52610'43). - door Gilles de Ville, van Geraardsbergen, m. xvme, Lod. XV, eik (B 526u'43). GERAARDSBERGEN - door Gilles de Ville, van Geraardsbergen, m. xvure, Lod. xv, eik (B 52612'43). - (1 van 2), xrxe, neogotisch, hout (M u875'68). BOEKBAND - van missaal, op voorzijde cartouche met H. Bartolomeus (?), 1745, leder en zilverbeslag, 42 X 28 x 8 (M u861'68). - van missaal, op voorzijde cartouche met inscr. H. Donatius, twee merken : Geraardsbergen en niet-geïd. merk, 1749, leder en zilverbeslag, 42 x 28 x 8 (M l 1860'68). CULTUSOB JECT AANWIJZER, index, xvnre, hout en zilver, l. 39,5 (M l 5 997'68). ALTAARLESSENAAR, met medaillon waarin Jezusmonogram, xvue, gegoten koper, 12 X 45 X 29 (B '59). ALTAARLESSENAAR, met Jezusmonogram en ged. inscr. van R. F. N. Cassina de Boulers, 1737, koper, 12,5 X 37 x 35 (B '59). CrnoRIE, xvrne, verguld zilver, h. 57 (M u864'68). CHl:trSMATORIUM, twee merken : Geraardsbergen en niet-geïd. merk, xvme, zilver, 9 X 8 X 4,5 (M 15996'68). KELK, met ged. inscr., twee merken : Geraardsbergen en niet-geïd. meestermerk nl. zespuntige ster, 173 5, verguld zilver, h. 27,8 (B 18o196'59; M II848'68). KELK, berk. uit het klooster der Miniemen, xvure, verguld zilver, h. 26,5 (M u862'68). KELK, xvme, zilver, h. 23 (M u863'68). MONSTRANS, Stralen-, vermoedelijk Brussels atelier, xvue, verguld zilver, h. 78 (B '59). KRUIS, PROCESSIE-, b. xrxe, hout en koper, h. 83 (M u878'68). KRUISBEELD, Altaar-, voetstuk dient tevens als reliekhouder van verschillende HH., gift van Alphonsus de Berghes, aartsbisschop van Mechelen in 1680, palmhout, h. 111, Jezus aan het kruis, h. 32 (B '59); details : Jezus aan het kruis, na behandeling, voorzijde (B '71), keerzijde (B '71). KRUISBEELD, Altaar-, XVIIIe, geschilderd hout, h. IIO (M u879'68). KRUISBEELD, op voet, XVlIIe, zilver, h. ca. 70 (M n936'69). RELIEKHOUDER van de HH. Mattheus en Lauserus (volgens inscr.), xve-xvxe, koper en verguld zilver, h. 24,5 (M u849'68).

18 GERAARDSBERGEN RELIEKHOUDER van de H. Hubertus, in de vorm van een hoorn, met inscr., vóór 1706, hoorn en zilver, l. 43 (B '59; M 15998'68). RELIEKHOUDER van de H. Joris, in de vorm van een monstrans, bekroond met beeldjes van H. Joris verslaat de draak en 0.-L.-Vrouw (rug aan rug) met ged. inscr. op voet, drie merken : Geraardsbergen (2. X) en nietgeïd. meestermerk met initialen L.D., xvne, voet vernieuwd in 1708, zilver, h. 38 (B '59). RELIEKHOUDER van de H. Andreas apostel, gift van pastoor R. D. J. 't Kindt en van de St.-Andriesgilde van Geraardsbergen in 1738, twee merken : Geraardsbergen en niet-geïd. meestermerk met een zesster, 1738, zilver, 10 x II (M 15995'68). RELIEKHOUDER van de H. Petrus apostel, met inscr., twee merken : Geraardsbergen en een niet-geïd. meestermerk, ca. 1738, II,5 X 10,8 (M 15994'68). RELIEKHOUDER van de H. Donatus martelaar, m. xvure, Lod. xv, koper en zilver, 13 X 13,5 (M '68). RELIEKHOUDER van de H. Bartolomeus, 2.e h. xvrne, zilver, II X 14 (M 15993'68). RELIEKHOUDER van de H. Markoen, bekroond met buste van de H. Markoen, xvure, zilver, h. 32. (M '68). RELIEKSCHRIJN van de H. Bartolomeus, met buste van de H. Bartolomeus en twee engelen, 1635 of ervóór, hout en zilver, 130 X 107 X 72. (B '51); detail : buste van H. Bartolomeus (B '51). RELIÊKSCHRIJN van de H. Markoen, door Wieric Somers III, met buste van de H. Markoen, Antwerpse merken : stadsmerk, meestermerk en dekanale letter I, vermoedelijk 17II-1712., hout en zilver, 107 x 52., voorzijde (B '59), keerzijde (B '59). RELIEKSCHRIJN van de H. Adrianus, met buste van de H. Adrianus, met chronogr., atelier van Geraardsbergen, 1719, gedreven zilver, 56,5 X 38,5 (B '56). WIEROOKSCHEEPJE, twee niet-geïd. merken, XVIIle, zilver, 13 X 17 X 8 (M II8p'68). WIEROOKVAT, merk van Mons en proefsteek, 1763, zilver, h. 2.5 (M II8 5 0'68). WIEROOKVAT, xvrne, koper, h. 2.5 (M n9ii'68). DECORATIE MUURSCHILDERING, op een der koorzuilen, fragmenten van H. Martinus deelt zijn mantel met een arme, met inscr., xvre, b. ca. 100 (M 11889'68). DOOPVONT 162.0, hersteld in , blauwe hardsteen, ijzer en koperen deksel, h. ca. 130 (M II866'68). GLASRAAM - door A. Verhaegen, van Gent, H. Johannes de Doper, H. Anna en H. Valeria martelares, gift van de familie Van Cleemputte, ged. o.r (M n882'68). - door A. Verhaegen, van Gent, HH. Ludovicus en Justlna, ged. o.r (M II903'68). GRAFMONUMENT Grafsteen van Pieter van Waesberghe (t 1613) en zijn echtgenote Joanna van den Eecbaute Grimberghe (t 162.6) en van Jan van Waesberghe, kanunnik van St. Omaars (t 1639), met wapenschild van de familie, hardsteen, 2.05 X II 6 (M 11908'68). IJZER- EN BESLAGWERK HEK van de doopkapel, 1e h. xvrrre, smeedijzer (M II865'68). INSIGNE CEREMONIESTAF, bekroond met beeldje van de H. Annate-Drieën, xvne, hout en zilver, h. n6 (M n856'68). CEREMONIBSTAF, bekroond met buste van de H. Petrus, twee niet-geïd. merken, hout en zilver, h. 171, detail van de bekroning (M n857'68). KROON van 0.-L.-Vrouwebeeld, door F. Lustle (?), van Geraardsbergen, twee merken : Geraardsbergen en meestermerk, 1e h. xvrue, zilver, 10 X 19 (B ' 5 9). KAST SACRISTIEKAST, waarschijnlijk door Gilles de Ville, van Geraardsbergen met beelden van de HH. Rochus van Montpellier en Johannes Nepomenicus, ca , Lod. xv, hout, h. ca. 300 (M n858'68; M 11859'68). KOORLEZENAAR door Gilles de Ville, van Geraardsbergen, m. xvme, Lod. xv, eik, h. ca. 150 (B '43 ; B '43; B '43). KRUISWEG (3 van 14 staties) door Dornien van den Bossche (?), ca. 1808, doek, ca. 140 X 88, Jezus ontmoet Veronica (M '68), Jezus sterft aan het kruis (M 11901'68), Jezus wordt van het kruis afgenomen (M u902.'68). PREEKSTOEL door Gilles de Ville, van Geraardsbergen (houtwerk) en door P. Pepers, van Brugge (sculptuur), onder de 16

19 GERAARDSBERGEN kuip marmeren beeldengroep Jezus overhandigt de sleutels aan Petrus, op de kuip reliëf : Het Geloof, 2.e h. xvme en sculptuur 1770, Lod. xv, eik en marmer (B '43); details : Jezus overhandigt de sleutels aan Petrus (B '43), reliëf : Het Geloof (B '43), dubbele trap (B '43; B 52606'43; B 52607'43; B '43), rugleuning (B 52609'43). RETABEL Kast-, van de 0.-L. -Vrouwkapel, met beeld van 0.-L. V rouw Onbevlekte Ontvangenis, reliëfs : de Boodschap van de engel Gabriël aan Maria, het Bezoek van Maria aan haar nicht Elisabeth, de Geboorte van Jezus, de Opdracht van Jezus in de tempel, Jezus onderwijst de Schriftgeleerden en de Terugvinding van Jezus in de tempel, op de deuren : Aanbiddende en musicerende engelen, bekroond met beelden van Kalvarie en twee Engelen in aanbidding, 1894, hout (M 11904'68). RUSTMEUBEL KooRZITMEUBEL (2 van 3), zetel, waarschijnlijk uit het atelier van Gilles de Ville, van Geraardsbergen, 175 5, Lod. xv, hout en fluweel, 100 X 70 x 5 3 (B ' 5 9). ZETEL (1 van 2), 4e kw. xvme, Lod. xvr, hout en fluweel, 100 X 70 X 50 (M II888'68). SCHILDERIJ - toeg. Gaspard De Craeyer of J. Van der Heyden, Marteling van de H. Bartolomeus, 1e h. xvne, doek, ca. 300 x 180 (M 11874'68). - toeg. Abraham Hanssens of door Cassiers, Aanbidding van de Herders, 1e h. xvne, doek, ca. 420 x 220 (M rr907'68). - door Petrus Van Buffel, Marteldood van de H. Adrianus, 1818, doek, ca. 300 x 180 (M n898'68). - Abrahams ontmoeting met Melchisedek en het offer van Melchisedek, xvme, doek, ca. 220 X 120 (M 11899'68). - Kruisoprichting, xvnue, doek, ca X 120 (M 11891'68). - Laatste Avondmaal, xvure, doek, ca. zzo X xzo (M 11893'68). - Mannaoogst, xv1ne, doek, ca. 2zo X 12.0 (M 11900'68). - Verheerlijking van Jezus op de berg Thabor, gift van de ]3.ederijkersgilde St.-Pieter of de Thaboristen, xvme, doek, ca. 300 X 170 (M rr876'68). SCRIPTA INscRIPTrE, stichtingsteen van een jaargetijde voor Adriaen Mullaert en Johanna Pynets, 1533, steen, 77 X 99 (M 11877'68). SCULPTUUR Beeldengroep, Piëta, xve, gepolychr. hout, 90 x 60 (M 11871'68). Beeldengroep, H. Graf, Jezus in het graf omringd door twee H. vrouwen en Jozef van Arimatea, xvre, gepolychr. steen, 88 x zro (M rr869'68); detail : Jozef van Arimatea en H. vrouw (M n870'68). Beeld, 0.-L.-Vrouw van Smarten, xvne, gepolychr. hout, h. 100 (M rr867'68). TABERNAKEL BALDAKIJN (EN TROONHEMEL), van beelden van H. Anna en Maria, met Mariamonogr., m. xvrne, hout, h. ca. z30 x 1zo (M n906'68). BALDAKIJN (EN TROONHEMEL), ze h. xvrne, hout en zilverplaat, ca. zoo x 107 (M u905'68). TAFEL CREDENSTAFEL, xvnre, geschilderd hout en marmer, ze h. xvme, 90 X 110 X 70 (M u883'68). TEXTIEL ANTEPENDIUM, met medaillon waarin Marteldood van de H. Bartolomeus, naar het gelijknamig schilderij in de kerk toeg. aan Gaspard De Craeyer of J. Van der Heyden, 1753, fluweel en goudborduurwerk, 90 X 156 (B '43); detail medaillon (B 5z601'43). ANTEPENDIUM, met medaillon waarin het Laatste Avondmaal, 175 3, zijde en goudborduurwerk, 90 X z56 (B 52598'43); detail medaillon (B 5z599'43). BANIER (EN VLAG), met 0.-L.-Vrouw met Kind schenkt de rozenkrans aan de H. Dominicus Guzman, ze h. xvme, fluweel en brokaat, z6o x 140 (M rr879'68). BANIER (EN VLAG), met het H. Hart van Jezus, x.,x e, fluweel en brokaat, ca. z30 X 100 (M 11909'68). BANIER (EN VLAG), met Jezus aan het kruis en inscr., xxe, fluweel en brokaat, zoo X 100 (M n890'68). BuRSA, xvme, rode zijde en goudbrokaat (M r 1926'68). DALMATIEK, xvme, rode zijde, fluweel en goudbrokaat (M 119z3'68). DALMATIEK, xvure, rode zijde, fluweel en goudbrokaat (M 1 r 9z4'68). DALMATIEK, XVIIIe, witte zijde en goudbrokaat (M l 1930'68). DALMATIEK, xvure, witte zijde en goudbrokaat (M u93 5'68). 17

20 GERAARDSBERGEN KAzOIFEL, rugzijde met Lam van de Apocalypsis, XVIIIe, witte zijde en goudbrokaat (M u933'68). KAZUIFEL, rugzijde met Adelaar, 2.e h. xvme, rode zijde en goudbrokaat (M u92.9'68). K.AzUIFEL, rugzijde met Lam van de Apocalypsis, x1xe, rode zijde, fluweel en goudbrokaat (M u92.2.'68). KELKVELUM, met het Wimpeldragend lam, 2.e h. xvnre, rode zijde, fluweel en goudbrokaat (M n92.5'68). KELKVELUM, met Kruis, 2.e h. xvnte, rode zijde en goudbrokaat (M n931'68). KOORKAP, op het schild Driehoek met het oog Gods, xvme, witte zijde en goudbrokaat, rugzijde (M u917'68, voorzijde (M 11916'68). KOORKAP, op het schild Duif, symbool van de H. Geest, in driehoek, xvme, rode zijde en goudbrokaat, rugzijde (M 11918'68), voorzijde (M u919'68). KOORKAP, op het schild Pelikaan die zijn jongen voedt, xvme, rode zijde en goudbrokaat, rugzijde (M '68), voorzijde (M u92.1'68). KOORKAP, op het schild Pelikaan die zijn jongen voedt, XVIIIe, rode zijde en goudbrokaat (M n92.8'68). KOORKAP, op het schild Wimpeldragend lam, m. xvme, witte zijde en goudbrokaat, rugzijde (M u912'68), voorzijde (M II913'68). KoORKAl ', op het schild Wimpeldragend lam, m. xvme, witte zijde en goudbrokaat, rugzijde (M 11914'68), voorzijde (M u915'68). KOORKAP, op het schild Lam van de Apocalypsis, 2.e h. XVIIIe, witte zijde en goudbrokaat (M u932.'68). KooRKAP, op het schild H. Hart als symbool van Jezus, xxxe, gele zijde en goudbrokaat (M 11934'68). STOOL EN MANIPEL, XVI!Ie, rode zijde en goudbrokaat (M '68). VERLICHTING BLAKER, xvme, koper, 8 X 27 (M 15999'68). KANDELAAR, xvne, koper, h. 46 (M II '68). KANDELAAR, b. xvme, koperplaat, h. 76 (M u853'68). KANDELAAR, xvrne, koperplaat, h. 64 (M u854'68). KANDELAAR (1 van 2.), xvme, koper, h. 90 (M n885'68). KANDELAAR (1 van 2.), 1e kw. xrxe, hout en koper, h. 40 (M u887'68). KANDELAAR, xrxe, roodkoper, h. 24 (M 16000'68). KANDELAAR (1 van 6), koper, h. ca. 35 (M 11886'68). KANDELAAR, driezijdige voet met de goddelijke Driehoek, xrxe, geschilderd hout, h. ca (M u894'68). KANDELAAR (1 van 4), driezijdige voet met het Vlam- mend hart van Jezus en Maria, xrxe, koper, h. 95 (M u895'68). KANDELAAR (1 van 2.), x1xe, koper, h. 34 en 42. (M u881'68). KANDELAAR (1 van 10), xxe, koper, h. 40 en 50 (M n910'68). (LICHTKROON EN) KAARSENSTAANDER (1 van 2.), XIXe, koper, h. ca (M u884'68). PROCESSIBLANTAARN (1 van 2.), xrxe, koper, h. 86 (M II896'68). VOETSTUK CONSOLE, met Passiewerktuigen, de haan, symbool van de Verloochening van Petrus en het Aanschijn van Jezus, nis met beeldje door Jozef Canter, Jezus aan de geselkolom, console xvme, beeldje xxe, gepolychr. hout, 67 x 67 (M II868'68). KERK SINT-BAVO (GOEFERDINGE) De huidige driebeukige kerk dateert van omstreeks I 770, boven de ingangsdeur een gedateerde inscr. I 776. EXTERIEUR Alg. gezicht W. (M 15439'67). INTERIEUR Alg. gezicht naar het koor (M 15441'67), naar het doksaal (M 15440'67). ALTAAR ALTAAR, Hoofd-, tafel met Driehoek met Jezusmonogram, tabernakel met Kruisdragend lam, schilderij de Aanbidding van de Herders, in nis beeld van de H. Bavo, e. XVIIIe, hout en marmer (M 15454'67). ALTAAR, Zij-, N., toegewijd aan 0.-L.-Vrouw, tafel met Mariamonogram, schilderij Het Visioen van de H. Jozef, xvirre, gemarmerd hout (M 15463'67). ALTAAR, Zij-, Z., toegewijd aan de H. Bavo, tafel met monogram van de H. Bavo, schilderij de H. Bavo, xvme, gemarmerd hout (M r 5443'67). BIECHTSTOEL - met medaillon waarin buste van de Verloochening van de H. Petrus, e. xvme, eik (M 15465'67). 18

21 GERAARDSBERGEN,- - met medaillon met buste van de Goede herder, e. xvme, eik, detail medaillon (M '67). CULTUSOB JECT AMPULLEN (EN -SCHAAL), xrxe, zilver, h. l l (M 15431'67). CrnoRIE, b. XIXe, verguld zilver, h. 37 (M 15418'67). KELK, gift van de familie De Jaeger (volgens inscr.), XIXe, zilver, h. 2.7 (M 15419'67). KELK, op voet Jezus a n het kruis, twee niet-geïd. merken, e. XIXe-b. xxe, verguld zilver, h (M '67). KRUIS, BORST- (2.), met halssnoer, XIXe, goud, h. 3,5 (M '67). KRUIS, BORST-, met halssnoer, xrxe, goud en geslepen glas, h. 3,5 (M '67). KRUISBEELD, Altaar- (1 van 2.), op de voet het H. Aanschijn, xvrrre, geschilderd hout, h. 100 (M 15447'67). MONSTRANS, Stralen-, stam bekroond met Lam van de Apocalypsis, boven lunula God de Vader, gift van Mevr. Therese Vanderliaden in 1876 (volgens ged. inscr.), m. xvme, verguld zilver, h. ca. 60 (M 15420'67). MONSTRANS, xrxe, verguld zilver, h. 54 (M 15422'67). RELIEKHOUDER, met reliek van H. Bavo, één merk waarschijnlijk Oudenaarde, 1736, zilver, r4,5 X r6 (M 15432'67). RELIEKHOUDER van het H. Kruis, xrxe, mahoniehout, h. 61 (M 15435'67). WIEROOKSCHEEPJE, e. xvure, koper, 8 x 18 x 7 (M 15460'67). WIEROOKVAT, b. xrxe, lood en verzilverd koper, h. 26 (M 15459'67). DOOPVONT xve, blauwe hardsteen, h. u4 (M 15471'67). GLASRAAM (1 van 8), H. Jozef, geschonken door H. Vanderlinden, ged. o.m (M 15449'67). GRAFMONUMENT Grafsteen van Anna Catharina van Ongeval, echtgenote van Josephus Lepoivre ( t 1815 ), arduinsteen, 1 33 X 5 8 (M 15472'67). Grafsteen van Anth. J. Lepoivre, echtgenoot van Anna Catharina Van Ongeval (t 1840), steen, 121 X 72. (M I 5469'67). Grafsteen van ]. B. Vanderlinden (t 1844) en van Sophie Le Poivre (t 1852.), steen, u6 X 65 (M 15470'67). HUISHOUDEN BORD, twee niet-geïd. merken, eigenaarsmonogram C.D.M. en P., xvme, tin, diam. 2.2 (M 15461'67). BORD, twee merken : Sint-Michiel (Brussel) en gekroonde roos, xvme, tin, diam. 2.8 (M 15433'67). (SCHAAL EN) SCHOTEL, twee merken : Sint-Michiel (Brussel) en gekroonde roos, xvme, tin, 3 1 x 2. r (M l 5434'67). INSIGNE KROON, xrxe, verguld zilver, diam. r4 (M q423'67). KROON, XIXe, zilver, diam. 15 (M '67). KROON, XIXe, zilver, diam. I5 (M '67). SCEPTER en wereldbol, van 0.-L.-Vrouwebeeld met Kind, XIXe, zilver, h. 30 en 7 (M '67). JUWEEL Halssnoer, met kruisje en oorhangers, xxxe, goud en geslepen glas, kruisje h. 5, oorhangers h. 6 (M 15430'67) Oorhangers, xrxe, goud en inlegwerk, h. 5 (M '67). KOORGESTOELTE (2.), xrxe, hout (M 15457'67; M 15458'67). PREEKSTOEL kuip met medaillons waarin H. Petrus en H. Franciscus van Assisi, op de hoeken symbolen van de Evangelisten, rugleuning met H. Aanschijn, onder klankbord Duif, symbool van de H. Geest, klankbord bekroond met Tafel der Wet, m. xvme, eik en gips (M '67). SCHILDERIJ - door Jan Ben, van Ninove H. Bavo met op de achtergrond de Gentse Sint-Baafsabdij, get. en ged. 1784, ca. 170 X no (M 15444'67). - Vlaamse School, triptiek geschilderd in opdracht van Petrus Vanderschuerea (volgens ged. inscr.), middenpaneel met de Kroning van 0.-L.-Vrouw door de H. Drievuldigheid, linkerpaneel met de Boodschap van de engel Gabriël aan Maria, rechterpaneel met de Aanbidding van de Herders, op de keerzijde van de luiken : de knielende familie van de stichter met patroonheiligen: l. de vader met zijn vijf zonen met als laatste een priester n 1. de opdrachtgever Petrus V anderschueren en een niet

22 GERAARDSBERGEN geïd. H. bisschop als patroonheilige, r. de moeder met baar vijf dochters en met H. Johannes evangelist als patroonheilige, 1618, middenpaneel : doek, 100 X 105, zijluiken : paneel, 98,5 X 43, in oorspronkelijke lijst met zuiltjes, 174 X 172, geopend (B '59), gesloten (B ' 5 9). - Vlaamse School, Aanbidding der Herders, xvne, doek, ca. 220 X 170 (M 15455'67). - Visioen van de H. Jozef, xvue-xvme, doek, ca. 170 X 120 (M I 5464'67) L. -Vrouw op de maansikkel, xvxiie, doek, 135 X 90 (M 15448'67). - H. Bavo, xxxe, paneel, 76 X 5 5 (M 15445'67). SCULPTUUR Beeldengroep, Kalvarie, xvne, hout, Jezus aan het kruis, h. 130 (M 15466'67), Maria, h. 83 (M 15467'67), H. Johannes, h. 82 (M 15468'67). Reliëf, medaillon met H. Coleta, xvme, hout, h. 60 (M 15453'67). Reliëf, medaillon met H. Franciscus van Assisi, xvrne, hout, h. 60 (M ). TEXTIEL LITURGISCH GEWAAD, XIXe, zijde en goudbrokaat; dalmatiek (M 15437'67) ; kazuifel, rugzijde met Lam van de Apocal yp sis (M 15436'67). VERLICHTING KANDELAAR (1 van 6), m. xvme, koper, h. 75 (M l 5456'67). KANDELAAR (x van 8), m. xvme, koper, h. 60 (M l 5446'67). PROCESSIELANTAARN (1 van 2), xrxe, verzilverd koper, h. 85 (M 15451'67). PROCESSIELANTAARN (1 van 2), xrxe, verzilverd koper, h. 60 (M x 5450'67). WATER LAVAJJO, sacristiefonteintje, xvme, koper, h. 59 (M I 5438'67). KERK SrNT-MART NUS (ÜNKER2ELE) De huidige neogotische driebeukige kerk is opgetrokken in INTERIEUR Alg. gezicht naar het koor (M u250'67), naar het doksaal (M u251'67). ALTAAR ALTAAR, Zij-, N., toegewijd aan de H. Martinus van Tours, door de schrijnwerker Jan de Savoye en beschilderd door Adriaan Heynssens, schilderij H. Martinus van Tours wordt bisschop gewijd, 1694, gemarmerd hout (M 11253'67). ALTAAR, Zij-, Z., toegewijd aan de H. Dominicus, door de schrijnwerker Jan de Savoye en beschilderd door Adriaan Heynssens, schilderij 0.-L.-Vrouw met Kind schenkt de rozenkrans aan de H. Dominicus Guzman, 1694, gemarmerd hout (M '67). BIECHTSTOEL (1 van 2), in medaillon het Oog Gods, xe h. XTxe, eik en beschilderd (M 11252'67). CULTUSOB JECT CIBORIE, vier merken : Geraardsbergen, 91 en twee niet-geïd., 1791, zilver en gedeeltelijk verguld, h. 29 (M u265'67). KELK door Van den Hende, van Oudenaarde, merken : Oudenaarde, meestermerk en 71, 1771, zilver en gedeeltelijk verguld, h. 27 (B ' 5 9). KRUIS, PROCESSIE-, xvme- xrxe, koper, h. 72 (M u263'67). KRUISBEELD, kruishout ontbreekt, xve, hout en geschilderd, h. 18 (M u267'67). MONSTRANS, Stralen-, stam bekroond met Lam van de Apocalypsis, boven lunula Duif, symbool van de H. Geest, vier Brusselse merken, 1756, verguld koper en verguld zilver, h. 66 (B '59); detail: merken (E 30587'67). MONSTRANS, Stralen-, xrxe, zilver, koper en verguld, h. 5 I (M II 264'67 ). WIEROOKSCHEEPJE, xrxe, verzilverd smeedijzer, 10 X 14 X 7 (M l 1266'67). WIEROOKVAT, xv111e-xrxe, koper, h. 30 (M u262'67). PREEKSTOEL op de kuip voorstelling van Mozes met de Tafel der Wet, m. xrxe, hout (M 11259'67).

23 GRIMMINGE RUSTMEUBEL ZETEL, xrxe, hout en leder, 106 x 63 X 55 (M u2.68' 67). SCHILDERIJ - door Dornien (?) Van den Bossche, van Sint-Maria Lierde, 0.-L.-Vrouw met Kind schenkt de rozenkrans aan de H. Dominicus Guzman, omringd door de 15 Geheimen van de rozenkrans : de Boodschap van de engel Gabriël aan Maria, Maria bezoekt haar nicht Elisabeth, Aanbidding der herders, Opdracht van Jezus in de tempel, Terugvinding van Jezus in de tempel, Doodstrijd van Jezus in de Hof van Olijven, Jezus raapt zijn klederen op na de geseling, Jezus wordt met doornen gekroond, Jezus ontmoet Veronica, Golgotha, Verrijzenis van Jezus, Hemelvaart van Jezus, Nederdaling van de H. Geest over Maria en de Apostelen, Tenhemelopneming van Maria, Kroning van Maria door de H. Drievuldigheid, xvme-xrxe (?), doek, 165 x 12.1 (M II2.55'67). - Vlaamse School, de H. Martinus van Tours wordt tot bisschop gewijd, op de achtergrond de H. Martinus deelt zijn mantel met een arme, ged. o.r , doek, 155 x II4 (M '67). - Kalvarie ( x van 7 schilderijen behorend tot de reeks 0.-L.-Vrouw van de 7 Weeën), gemonogrameerd en ged. o.l. Rs x 888, doek, 39 X 29 (M '67). SCULPTUUR Beeld, Jezus aan het kruis, de armen van het kruis eindigend op een vierpas waarin de symbolen van de Evangelisten, xvre, gepolychr. hout, tot. h. 149, Jezus h. 85 (B '59). Beeldengroep, H. Martinus deelt zijn mantel met een bedelaar, XVIIe, gepolychr. hout, h. 43 (M u2.61'67). Beeld, H. Martinus van Tours bisschop, xrxe, gepolychr. hout, h. 136 (M 11257'67). Beeld, Engel met reliekhouder, b. xxe, geschilderd hout, h. 81 (M u2.58'67). GRIMMINGE KERK 0.-L.-VROUW De vroegere kerk werd volledig herbouwd in behalve de toren die uit de xvme eeuw dateert. Het driebeukige bedehuis werd opnieuw ingewijd op 1 2 september door Mgr. Delebecque. EXTERIEUR Alg. gezicht Z.-W. (B 76799'44); partieel gezicht W. (B 76800' 44). INTERIEUR Alg. gezicht naar het koor (B 76793' 44), naar het doksaal (M u2.49'67). ALTAAR Hoofd-, tafel met de Ark van het Verbond, tabernakel met het Lam van de Apocal yp sis, Hostiedragende kelk en het Oog Gods, beeld van 0.-L.-Vrouw met Kind op de maansikkel, 2.e h. xvme, hout (B 76794'44). BIECHTSTOEL (1 van 2.), 1884, eik (B 76903'44; M n230'67). COMMUNIEBANK met Maria en Jezusmonogram, xrxe, ijzer (M n2.31'67; M II2.32.'67). CULTUSOB JECT CIBORIE door Care! de Rynck, van Gent, merken : gekroonde G, meestermerk en gekroonde 76, 1776, zilver, h. 40 (B ' 5 9). CIBORIE, op de voet cartouche met Kruis, b. xrxe, zilver, h. 45 (M '67). KELK, xrxe, verguld zilver, h. 26 (M 11237'67). KELK, Belgische merken ( ), zilver, h. 2.5 (M II238'67).

24 GRIMMINGE MONSTRANS, Stralen-, onder de lunula Lam van de Apocalypsis, in de bekroning Duif, symbool van de H. Geest, drie merken : waarschijnlijk twee van Brussel en jaartal, 3e kw. xvme, zilver, h. 7 3 (B I 802 t 3' 5 9). WIEROOKVAT, xrxe, zilver, h. 28 (M n239'67). GLASRAAM - door Champigneulle, van Baarle-Hertog (?), 0.-L. Vrouw Onbevlekt Ontvangenis, gift van pastoor Van de Velde in 1864 (volgens ged. inscr.), ca. 300 X 140 (M 11245'67). - door Gustaaf Ladon, van Gent, H. Jozef, gift van pastoor J. Teurrekens in 1891 (volgens ged. inscr.), ca. 300 x 140 (M 11246'67). GRAFMONUMENT Grafsteen (ext.) van Adrianus de Pestere (t 1637), met ligfiguur van de overledene, met wapenschild van overledene Hostiedragende kelk en in de hoeken symbolen van d; Evangelisten, steen, z.oo X 115 (B 76802' 44) (cf. ook Grafsteen). Grafsteen (ext.) van Iodocus De Pestere, pastoor (t 1650), met engel en Hostiedragende kelk, steen, 136 X 8 5 (B 76802' 44) (cf. ook Grafsteen). Grafsteen van Henricus de Naeyre, van Bogaerde, met Hostiedragende kelk geflankeerd door een hoorn van de overvloed, xvrre, ca. 136 x 8 5 (niet meer ter plaatse) (B 76801'44) (d. ook SCULPTUUR). KLANK ALTAARCARILLON, xrxe, zilver, diam. ca. 22 (M l 1240'67). ORGEL, versierd met muziekinstrumenten harp en klaroenen, xvme (B '44). RUSTMEUBEL ZETEL, xrxe, hout, 97 X 70 X 57 (M II247'67). SCULPTUUR Beeld, H. Antonius abt, ca. 1600, gepolychr. eik, h. 82 (B 76796' 44). Beeld, 0.-L.-Vrouw met Kind, in de rug van het beeld is een kruisje ingewerkt afk. van het vroegere mirakuleus beeld van 0. -L. -Vrouw van Blijdschap van Raspaeylen, bij Geraardsbergen (volgens inscr. van 1807), ca. 1600, gepolychr. hout, h. 31 (M IIz.41'67) (cf. ook VOET STUK, CONSOLE). Beeld (ext.), Jezus aan het kruis, xvue, hout, h. ca. 180 (hangt thans in de kerk) (B 76801'44) (cf. ook GRAF MONUMENT). Beeld, H. Dominicus Guzman, xvme, gepolychr. hout (niet meer ter plaatse) (B 76797' 44).. Beeld, H. Laurentius, xvure, gepolychr. hout (ruet meer ter plaatse) (B 76798' 44). TAFEL CREDENSTAFEL, b. xrxe, hout en marmer, 80 X 105 X 58 (M II244'67). VERLICHTING GODSLAMP, xrxe, plaatzilver, h. ca. 5 5 (M 11248'67). KANDELAAR (1 van 2), xvue, koper, h. 46 (M II235'67). KANDELAAR (1 van 6), e. xvme, koperplaat, h. 95 (M 11234'67). KANDELAAR (1 van 2), driezijdige voet met Lam van de Apocalypsis, koper, h. 90 (M 11242'67). KANDELAAR (1 van 4), driezijdige voet met H. Anna-te Drieën, xrxe, koperplaat, h. uo (M 11233'67). KANDELAAR ( 1 van 6), driezijdige voet met het H. Hart van Jezus, xrxe, verzilverd koper, h. ca. 136 (M 11243'67). VOETSTUK CoNSOLE, ca. 1700, gepolychr. hout, h. 18 (M u241'67) ( cf. ook SCULPTUUR).

25 IDEGEM... KERK SrNT-PIETERSBANDEN De oudste vermelding van de kerk dateert van 964. De kerk, opgetrokken in rode baksteen met een zware monumentale toren met hoge spits, dateert uit de xve eeuw. Ze werd gebouwd in de vorm van een Latijns kruis en onderging verschillende wijzigingen en herstellingen. Enkel in de noordelijke kruisbeuk en het koor van 0.-L.-Vrouw zijn de vensters en hun monelen nog oorspronkelijk. Op z augustus 1783 werd de kerk heringewijd. EXTERIEUR Alg. gezicht W. (A-4009'1894; A 63756'44); partieel gezicht Z.-W. (E 5 912'1900). INTERIEUR Alg. gezicht naar het doksaal (A 63749'44) (cf. ook KLANK, ÜRGEL). ALTAAR ALTAAR, Hoofd-, portiekaltaar, antependium met het Wimpeldragend lam en taferelen uit het leven van de HH. Antonius abt, Martinus en Maria Magdalena, tabernakeldeur met Hostiedragende kelk en bekroond met Lam van de Apocalypsis, schilderij Jezus aan het kruis, door Jan Bert, van Ninove, fronton met Jezusmonogram, xvme, marmer en hout (A '44); detail tabernakel (A 63753'44). ALTAAR, Zij-, N., portiekaltaar toegewijd aan 0.-L. Vrouw, tafel met medaillon met 0.-L.-Vrouw met Kind schenkt de rozenkrans aan de H. Dominicus Guzman, beeld van 0.-L.-Vrouw met Kind vertrapt de slang, xvme, gemarmerd hout (A 63757'44). ALTAAR, Zij-, Z., portiekaltaar toegewijd aan de H. Hubertus, tafel met medaillon met attributen van de H. Hubertus, fronton met monogr. van H. Hubertus, xvme, gema.rmerd hout (A 63758'44). BIECHTSTOEL (1 van 2), xvme, eik (M 10766'67). BOEKBAND - van missaal, uit de Plantijndrukkerij te Antwerpen, 1837, leder en koperbeslag, 41 X 2.7 X 7 (M 10764'67). - van missaal, uitgegeven te Mechelen, op voorzijde kruis met slang van de bekoring in stralenkrans, 1848, leder en zilverbeslag, 35 X 2.5 X 7 (M ro761'67). CULTUSOB JECT ALTAARLESSBNAAR, xxxe, hout en koperplaat, 1 5 X 41 X 33 (M ro756'67). CANONBORD, met Jezus aan het kruis, xrxe, lijst in plaatzilver en koperplaat, 38 X 52. (M 10754'67). CANONBORD (2.), met Jezus en de Samaritaanse vrouw en de Vlucht naar Egypte, xxxe, lijst in plaatzilver en koperplaat, 35 X 2.7 (M ro755'67). KELK, e. xvre-b. xvue, verguld koper, h. 2.1,3 (B ' 5 9). KELK, op voet Kruis, drie merken : Brussel, niet-geïd. meestermerk met papaver en 65, 1765, zilver, h. 2.8 (B '59). KELK, drie merken : Brussel, niet-geïd. meestermerk met papaver en 65, 1765, zilver, b. 2.7 (B '67). KRUIS, PROCESSIE, xvrne-xixe, plaatzilver, h. 80 (M 10739'67). MONSTRANS, Stralen-, stam bekroond met Lam van de Apocalypsis, boven lunula God de Vader met wereldbol, 2.e h. xvu1e, zilver (niet meer ter plaatse, thans in klooster van Idegem) (A 63759'44). Pxx1s, drie merken : Geraardsbergen en twee niet-geïd. merken, xvme-xxxe, zilver, h. 5 (M 10759'67). RELIEKHOUDER van de H. Cornelius, met buste van H. Cornelius, xvme, geschilderd hout, h. 80 (M ro72.8'67). RELIEKHOUDER, van de H. Hubertus, met buste van H. Hubertus, xvme, geschilderd hout, h. ca. 80 (M '67). RELIEKHOUDER van de H. Hubertus bisschop, in vorm van een monstrans, met voorstelling van God de Vader met wereldbol, ged. inscr , zilver, h. 31 (M '67). WIEROOKSCHEEPJE, Belgische merken ( ), XIXe, zilver, 11,3 X 14,8 X 9,4 (M 10747'67). WIEROOKSCHEEPJE, xrxe, koper, 10 x 17 x 7,5 (M 10748'67). WIEROOKVAT, xrxe, zilver, h. 2.4 (M 10744'67). WIEROOKVAT, xrxe, koper, h. 2.3 (M 10745'67).

26 IDEGEM WIEROOKVAT, xrxe, koper, h. 28 (M 10748'67). WIJWATEREMMER, xrxe, koper, h. 28 (M '67). DOOPVONT xve, gotisch, steen, h. ca. 100 (niet meer ter plaatse) (A ' 44). DRUKWERK BOEK, Titelblad uit Diocesane Pastorale van Gent, van Maximil.iaan Antonius Van der Noot, met voorstelling van de H. Cornelius paus en met wapenschild van de bisschop, uitgegeven te Gent bij Petrus de Goesin, 1765, papier, 24 X 19 (M 10762'67). BoEK, Titelblad van Missale Romanum, uit de drukkerij van Clementis Plomteux te Leuven, met voorstelling van het Oog Gods, ged. 1781, papier, 37 X 19 (M 10763'67). BoEK, Titelblad van Antiphonale Romanum, uit de drukkerij Clementis Plomteux te Leuven, ged. 1786, leder, koper en papier, 40 x 27 X 10 (M 10760'67). GLASRAAM waarschijnlijk door Camille Ganton de Foin, van Gent, H. Maagd met Kj.nd op maansikkel vertrapt de slang en geflankeerd met Engelen in aanbidding, gift van de familie Frans Eeckhout (volgens inscr.), b. xxe, neogotisch, ca. 420 x 190 (M 10731'67). GRAFMONUMENT Grafsteen van Philips Ruyckrock (t... ), zijn echtgenote Margerite de Lalaing (t 1627) en hun zoon Joost Ruyckrock (t 1627), steen, 98 X 92 (A 63751'44). Grafsteen van Ieronimus Van Y edeghem, burgemeester van Geraardsbergen (t 1608) en zijn echtgenote Jozyne Vander Hasselt (t... ), met wapenschilden van de echtgenoten en met acht kwartieren, steen, 104 x 112 (A 63754'44). HUISHOUDEN (SCHAAL EN) SCHOTEL, met monogr. I.V.D., xxxe, koper, diam. 1 (M 10757'67). KLANK ALTAAllCARILLON, xrxe, koper, b. 23 (M 10749'67). ORGEL, 1762 (A 63749'44) (cf. ook INTERIEUR). HANDBEL, xvme, brons en hout, h. 22 (M '67). KOFFER brandkoffer in de sacristie, ged. 1769, steen en ijzer (A 63766'44; A 63767'44). KRUISWEG (14 staties), geschilderd, doek, ca. 75 X 60, Pilatus wast zijn handen in onschuld, Jezus neemt het kruis op zijn schouders, Jezus valt voor de eerste maal onder het kruis (M '67), Jezus ontinoet zijn moeder (M 10722'67), Simon van Cyrene helpt Jezus het kruis dragen, Jezus ontmoet Veronica, Jezus valt voor de tweede maal onder het kruis (M 10723'67), Jezus ontmoet de dochters van Jeruzalem, Jezus valt voor de derde maal onder het kruis, Jezus wordt van zijn klederen beroofd (M 10718'67), Jezus wordt aan het kruis genageld (M 10719'67), Jezus sterft aan het kruis, Jezus wordt van het kruis afgenomen, Jezus wordt in het graf gelegd (M 10720'67). OFFERANDE SCHAAL (EN SCHOTEL), schaal met Adam en Eva onder de levensboom, Duits atelier, xvne, koper, diam. 49,3 (M '67). PREEKSTOEL e. xvme, eik (A 63752'44). SCHILDERIJ - door Jan Bert, van Ninove, Jezus aan het kruis, 1783 of 1788, doek, ca. 270 x 190 (M 10734'67). SCULPTUUR Beeld, H. Cornelius, met reliek van de heilige, xvnre, gepolychr. hout, h. 125 (M 10727'67). Reliëf, medaillon met de H. Filippus Neri, xvme, eik, h. ca. 6 5 (M 10736'67). Reliëf, medaillon met de H. Maria Magdalena, xvme, eik, h. ca. 6 5 (M 10737'67). Beeld, H. Paulus, xvme, gepolychr. hout, h. ca. 100 (M 10732'67). Beeld, H. Petrus, xvme, gepolychr. hout, h. ca. 100 (M 10733'67). Beeld, Jezus aan het kruis, xvme, geschilderd hout, h. ca. 200 (M 10717'67). Beeld, H. Eligius, xrxe, geschilderd hout, b. 130 (M 10726'67). TEXTIEL ANTEPENDIUM, met het Wimpeldragend lam omringd met taferelen uit het leven van de HH. Antonius abt, r

27 MOERBEKE Martinus en Magdalena, xvme, zijdeborduurwerk en gedeeltelijk geschilderd, ca. 90 X 250 (A 63755'44); details : H. Maria Magdalena (A ' 44), H. Martinus deelt zijn mantel met een arme (A 63761'44), H. Antonius abt ontmoet een centaur in de woestijn (A '44), Bezoek van de H. Antonius abt aan de H. Paulus (A 63763'44), Begrafenis van de H. Paulus eremijt (A 63764'44). VERLICHTING GODSLAMP, xvme-xrxe, zilver en koper, h. 45 (M '67). KANDELAAR ( 1 van 8), xvme, koper, h. ca. 82 (M 10741'67). KANDELAAR (t van 6), xvme, koper, h. ca. 95 (M 10742'67). KANDELAAR ( r van 6), driezijdige voet met H. Hubertus (?), e. xrxe, zilver, h. ca. r 20 (M '67). (LICHTKROON EN) KAARSENSTAANDER (1 van 4), xvme (?), smeedijzer, h. ca. 145 (M 10725'67). (LICHTKROON EN) KAARSENSTAANDER, 2e h. xvnre, smeedijzer, h. 190 (M 10724'67). SNUITER, xvme, smeedijzer, h. r6 (M 10758'67). PROCESSIBLANTAARN, op het glas Hostiedragende kelk, xvrne-xrxe, zilver en glas, h. ca. 92 (M 10738'67). PR OCESSIELANTAARN, XVIIIe-xrxe, zilver, h. 82 (M 10740'67). W ANDLICHT ( 1 van 4), xrxe, koper, h. ca. 40 (M 10730'67). VOETSTUK CONSOLE (1 van 2), xvme, Lod. xv, hout, h. 49 (M '67). MOERBEKE,._ r KERK 0.-L.-VROUW De kerk werd in de loop van de xve eeuw gebouwd. De middenbeuk dateert uit die eeuw terwijl de zijbeuken pas in de xvrne eeuw werden bijgebouwd. EXTERIEUR Alg. gezicht N.-W. (B 8o415'44), Z.-0. (B 80416'44). INTERIEUR Alg. gezicht naar het koor (B 80424' 44 ; B 80425' 44 ), (cf. ook ALTAAR, Hoofd-), naar het doksaal (B 80429'44). ALTAAR ALTAAR, Hoofd-, tafel met medaillon waarin Jezus met de Emmaüsgangers, tabernakeldeur met Hostiedragende kelk, fronton met Jezusmonogram en Duif, symbool van de H. Geest, xvme, hout en steen (B '44) (cf. ook INTERIEUR, Alg. gezicht naar het koor). ALTAAR, Zij-, N., portiekaltaar toegewijd aan 0.-L. V rouw, tabernakeldeur met HostiecL:agende kelk, schilderij : Kroning van Maria in de hemel door de H. Drievuldigheid, fronton met Mariamonogram, xvme, gemarmerd hout (B 80428'44). ALTAAR, Zij-, Z., portiekaltaar toegewijd aan de H. Cornelius, tabernakeldeur met Kruis in stralenkrans op wolken, schilderij Kruisafneming, in fronton beeld van de H. Cornelius paus geflankeerd door 1. beeld van de H. Barbara en r. beeld van de H. Catharina, xvrue, gemarmerd hout (B 80426'44); detail fronton (B 8o427' 44 ). BEDEVAARTVAANTJE met voorstelling van de H. Cornelius paus en de 0.-L. V rouwekerk van Moerbeke, uitgegeven door Victor Van Nieuwenhove te Geraardsbergen, 1937, fotozinkgravure, ca. 30 X 20 (B 80423' 44 ). BIECHTSTOEL , eik (B 80444'44). - bekroond met medaillon De Goede Herder, xv1ne, hout (M u457'67). - (1 van 2 uit de wand plooiende), xvme, eik (M 11440'67). COMMUNIEBANK ca. 1780, eik, details : Het offer van Abraham (B 80442' 44 ), Abrahams ontmoeting met Melchisedech (B

28 MOERBEKE 80441' 44 ), de Maaltijd van Jezus en de Emmaüsgangers (B 80439' 44 ), Elia in de woestijn door een engel gevoed (B 80440' 44). CULTUSOB JECT CIBORIE, xvxrre, zilver, h. ca. 2.7 (M n446'67). KELK, xixe, verguld zilver, h (M t142.9'67). KELK, op voet de Toonbroden en het Lam van de Apocalypsis, merk van Geraardsbergen, x1xe, verguld zilver, h. 24,6 (M 11427'67). KELK, één niet-geïd. merk, xxxe, verguld zilver, h. 2.5 (M t1430'67). MONSTRANS, Cilinder-, in de bekroning beeldjes van 0.-L.-Vrouw, de HH. Clara en Franciscus Xaverius, xvxue en ze b. xrxe, verguld zilver, h. 63,5 (M '67). RELIEKHOUDER van de H. Cornelius paus, xvne, zilver, h. ca. zo (M 11447'67). RELIEKHOUDER van het H. Kruis, e. xv1ue, hout en zilver, h. 60 (M u431'67). RELIEKSCHRIJN van de H. Anna, xvme, hout en goudbeschildering, h. ca. 70 (B 80436' 44 ). RELIEKSCHRIJN van de H. Cornelius paus, xvnre, hout en goud beschildering, h. ca. 80 (B '44). DECORATIE AFSLUITING, detail van het hek van de doopvont met voorstelling van het Doopsel van Jezus in de Jordaan, xvme, hout, h. ca. 60 (B 80434' 44). LAMBRIZERING, XVIIIe, eik, h. ca (M I 1439'67). DOOPVONT 1684, steen, h. 115 (M u434'67). GRAFMONUMENT Grafsteen (ext.) van Michael Daem (t 1746) en zijn echtgenote Maria Anna Delbauf (t 1784), hardsteen, II 5 X 75 (B 80418'44). Grafsteen (ext.) van Johannes Godts, pastoor (t 1780), steen, ca. 300 x 180 (B 80417' 44). HUISHOUDEN SCHAAL (EN SCHOTEL), XVIIIe, koper, diam. 17 (M II45 3'67). KAST HOEKKAST, XVIIIe, eik, h. ca. 260 (M II433'67). SACRISTIEKAST, xvxne, eik, ca. 260 X 2.40 (M 11432'67). KERKMEESTERSBANK xvme, hout (M II458'67). KOORGESTOELTE 1e h. xvme, hout (thans verplaatst naar het doksaal) (B 80443'44). PREEKSTOEL onder de kuip.arend, symbool van de H. Johannes evangelist, kuip met reliëfs met De Goede Herder, de H. Mattheus evangelist en de H. Lucas evangelist, trap met medaillons waarin o.a. twee evangelisten H. Johannes en H. Marcus, rugpaneel met medaillon met 0.-L. Vrouw, klankbord bekroond door Driehoek met oog Gods, 4e kw. xvme, Lod. xvr, eik (B 80430'44); details : paneel met De Goede Herder (B 80431'44; B '44), H. Mattheus evangelist (B 80433'44). RUSTMEUBEL ZETEL, xrxe, hout, 95 X 62. X 5 2. (M 11454'67). SCHILDERIJ - Vlaamse School, Kruisafneming, e. xvx1e, doek, ca. 250 x 150 (M 11442'67). - Jezus onderwijst de Schriftgeleerden in de tempel en Terugvinding van Jezus in de tempel, xvne (M II441'67). - Marteldood van de H. Cornelius paus, xvme, doek, 120 x 12.0 (M 11443'67). - De H. Geest onder de gedaante van een duif, omringd door engelen, xvrne, doek, ca x 120 (M u437'67). - H. Jozef met J ezuskind, xvme, grisaille op doek, h. ca. 60 (M II451'67). - Maria met haar ouders HH. Joachim en Anna, xvme, doek, 120 x 12.0 (M 11455'67). - Kroning van Maria in de hemel door de H. Drievuldigheid, xvme, doek, ca. 140 x I 10 (M 11456'67) L.-Vrouw met Kind, xvme, grisaille op doek, h. ca. 60 (M u452.'67) L.-Vrouw met Kind schenkt de rozenkrans aan de H. Dominicus Guzman, xvnre, doek, ca. 250 X 150 (M II436'67). SCULPTUUR Beeld, H. Rochus, xvne, gepolychr. hout, h. ca. 180 (B 80438' 44). Beeldengroep, Piëta, xvrre, gepolychr. hout, h. ca. 70 (B 80437'44). Reliëf, Christus Zaligmaker, xvme, hout, ca. 80 X 60 (M I 1450'67). i 2.6

29 NIEUWENHOVE Beeld, H. Cornelius paus, xvme, gepolychr. hout, h. ca. 150 (M 11445'67). Reliëf, 0.-L.-Vrouw, xvme, hout, ca. 80 x 60 (M 11449'67). VERLICHTING KANDELAAR ( 1 van 4), xvne, gedreven koper, h. 80 en 90 (M 11438'67). KANDELAAR ( 1 van 4), driezijdige voet met buste van H. Petrus apostel, ca. 1800, koper, h. 46 (M 11435'67). KANDELAAR, xvme, verzilverd koper, h. 85 (M 11448'67). KANDELAAR, driezijdige voet met 0.-L.-Vrouw met Kind, xixe, verzilverd koper, h. 80 (M 11444'67). NIEUWENHOVE -, KERK SINT-JAN-BAPTIST De huidige kruiskerk opgetrokken in natuursteen kende drie belangrijke bouwfazen nl. in de dertiende, vijftiende en achttiende eeuw. De achthoekige toren, op 7 april 1905 door brand vernield, werd ca opnieuw opgetrokken. EXTERIEUR Alg. gezicht N.-0. (A ca. 1895; A ca. 1895), Z.-0. (B 77331'44), Z.-W. (B '44), W. (A 4314' 1895; B 77330'44). INTERIEUR Alg. gezicht naar het koor (B 77336'44; M 11269'67), naar het doksaal (M 11274'67), naar het zijaltaar N. (M '67), naar het zijaltaar Z. (M II 2.71'67), naar de transeptarm N. (M '67), naar de transeptarm z. (M II2.73'67). ARCHITECTUUR (detail) DEUR, BUITEN-, aan het oostelijk deel van de zuidzijde, b. xxe, eik en ijzersmeedwerk (B 77333'44). DEUR, BUITEN-, aan het westelijk deel van de zuidzijde, b. xxe, eik en ijzersmeedwerk (B 77334'44). DEUR, BUITEN-, van het portaal W., b. xxe, eik en ijzersmeedwerk (B '44). BIECHTSTOEL fronton met Driehoek met oog Gods, xxxe, geschilderd hout (M n2.75'67). CULTUSOB JECT ALTAARLESSENAAR, xrxe, verzilverd koper, 3 5 X 43 X 32. (M n2.87'67). CIBORIE, zes niet-geïd. merken, xrxe, zilver, h. 42. (M II2.84'67). KELK, op voet gegraveerd Kruis en wapenschild met Passiewerktuigen, vier merken : Brussel, gekroonde M en twee niet-geïd., 1616 (?), verguld zilver, h. 2.1,2. (niet gefotografeerd). KRUIS, PROCESSIE-, xvme, koper, h. 77 (M u2.81'67). KRurs, PROCESSIE-, b. xxxe, verzilverd metaal, h (M '67). MONSTRANS, Cilinder-, in de bekroning beeldje van 0.-L.-Vrouw met Kind, drie merken : Brussel, nietgeïd. meestermerk en dek.anale letter C, ca , verguld zilver, h. 51, 5 (B ' 5 9). DOOPVONT xne-xrne, romaans, witte steen, h. IIo (B 77337'44; B 77338'44); details : vier van de acht zijden van het bekken met fantastische figuren (B 77339'44; B 77340' 44 B 77341'44; B 77342'44), steun en basis (B 77343'44; B 77344'44). HUISHOUDEN (SCHAALEN) SCHOTEL, xvme, tin, 33 x 2 5 (M 11283'67). KERKMEESTERSBANK b. x1xe, hout (M '67). KLANK ORGEL, ze h. xrxe (M 11278'67).

30 NIEUWENHOVE KRUISWEG (1 van 14 staties), Jezus wordt ter dood veroordeeld, gift van Verplancke de Diepenhede, van Melle in 1913 (volgens ged. inscr.), met o.r. wapenschild van de schenker, doek, ca. 100 x 61 (M 11288'67). PREEKSTOEL kuip met de Evangelisten en Majestas Domini, 2e h. xrxe, hout (M 11277'67). SCULPTUUR Beeld, Hoofd van H. Johannes de Doper op een schotel, xvne-xvme, gepolychr. hout en schotel in tin, h. 28 (B 77345'44). TEXTIEL KOORKAP, op schild Pelikaan die zijn jongen voedt, xrxe, zijde en brokaat (M n286'67). VERLICHTING GODSLAMP, 2e h. xvme, verzilverd koper, h. ca. 5 5 (M Il 279'67). KANDELAAR ( 1 van 4), 2e h. xvme, koper, h. 49 (M n 285'67). PROCESSIE.LANTAARN (1 van 2), b. xrxe, ijzer en verzilverd koper, h. 72 (M II282'67). OPHASSELT KERK SINT-PIETERSBANDEN Van de oude kerk, omstreeks 1600 door brand verwoest, bleef enkel de toren uit de xve eeuw gespaard. In werd het driebeukig schip gebouwd, volgens inscriptie op de steen boven de ingang. In 1812 werd het koor vernieuwd. EXTERIEUR Alg. gezicht N. (M 32239'70). INTERIEUR Alg. gezicht naar het koor (M 32241'70), naar het doksaal (M '70). ALTAAR Hoofd-, tabernakeldeuren met het Wimpeldragend lam en de Pelikaan die zijn jongen voedt, boven tabernakel de Ark van het Verbond waarboven het Oog Gods gedragen door de symbolen van de Evangelisten, bekroond met het Lam van de Apocalypsis, geflankeerd door 1. beeld De Verloochening van H. Petrus en r. H. Paulus, xe kw. xrxe, hout (M 32260'70); details : tabernakel met eredoek waarop het Wimpeldragend lam en twee Engelen in aanbidding met wierookvat (M '70), de Ark van het Verbond waarboven het Oog Gods gedragen door de symbolen van de Evangelisten (M 32261'70). BIECHTSTOEL (1 van 4), 1e h. xxxe, hout (M 32259'70). COMMUNIEBANK xrxe, hout (M 32282'70). CULTUSOB JECT KELK, op voet wapenschild van Ophasselt, twee merken: Aalst en niet-geïd. merk met haan, xvne, zilver, h. 22 (M 32242'70). KELK, zeslobbige voet met drie medaillons met voorstelling van de Goede Herder, de H. Jozef en de H. Christoffel, drie niet-geïd. merken, xrxe, neogotisch, verguld zilver, h. 23 (M 32243'70). KELK, zeslobbige voet met medaillons waarin Jezus aan het kruis, 0.-L.-Vrouw en de Evangelisten, inscr. van den Bossche, vier niet-geïd. merken, xrxe, verguld zilver, h. 22 (M 32244'70). KELK, op voet cartouche waarin Kruis, één niet-geïd. merk, xrxe, verguld zilver, h. 2.7 (M '70). KELK, op voetrand monogr. J.C.D.J., xxxe, verzilverd metaal, h. 27 (M '70). 7

31 ,, MONSTRANS, Stralen-, stam bekroond met het Lam van de Apocal yp sis, boven lunula God de Vader met wereldbol en Duif, symbool van de H. Geest, drie merken : Geraardsbergen, niet-geïd. meestermerk en 5 9, 1759, verguld zilver, h. 64 (M '70). RELIEKSCHRIJN van de H. Mauritius, met buste van de H. Mauritius, xrxe, hout, h. ca. 38 (M '70). WmROOKVAT, xrxe, koper, h. 2.5 (M '70). DECORATIE LAMllR IZERING, e. xvme-b. xrxe, eik (M '70). DOKSAAL me.t drie medaillons waarin busten van de HH. Petrus en Paulus en 0.-L.-Vrouw, e. xvrne-b. xrxe, eik (M '70). DOOPVONT xvme, steen en koperen deksel, tot. h. 170, h. deksel 66 (M '70). GLASRAAM - door Nenquin Ganton, van Gent, H. Odilia, geschonken door Antoinette en Charlotte van den Bossche, get. o.i. en ged. m.o (M 32280'70). - door Olivier Ganton, van Gent, H. Cecilia, geschonken door Noë! de Vleeschauwer-de Torck (volgens inscr.), ged: o.r (M '70). GRAFMONUMENT Grafsteen (ext.) van Philippus Morriels, burgemeester (t 1710) en zijn echtgenote Anna de Clippel (t 172..), hardsteen, 153 X 87 (M '70). Grafstem (ext.) van Joannes de Smet (t 1744) en zijn echtgenote Joanne Marie Morreels (t... ), hardsteen, 84 X 5 5 (M 32286'70) (cf. ook Grafsteen van Bernardus Joannes De Smet en Grafsteen van Adriaen De Smet). Grafkmis (ext.) van Pr. De Henau (t 1751) echtgenoot van Anthonette Van Oudenhove (t 1706?) en van Iuline Vander Stock, met Jezusmonogram, hardsteen, 94 x 80 (M '70). Grafsteen (ext.) van Bernardus Joannes De Smet (t 1757), hardsteen, 87 X 59 (M 32286'70) (cf. ook Grafsteen van Joannes de Smet en Grafsteen van Adriaen De Smet). Grafsteen (ext.) van Adriaen van Lil (t 1764) en zijn echtgenote Joanne Marie Declercq (t 172.7) en zijn tweede echtgenote Adriaane Desmet (t 1742), met b. voorstelling van een egge, hardsteen, II8 X 74,5 (M 3 zz8 5 '70) ( cf. ook Grafsteen van Anthon Albert de Smet). Grafsteen (ext.) van Adriaen De Smet (t 1772.), versierd OPHASSELT met Jezusmonogram, hardsteen, 90 X 60 (M '70) (cf. ook Grafsteen van Joannes de Smet en Grafsteen van Bernacdus Joannes De Smet). Grafsteen (ext.) van Anthou Albert de Smet (t...) en zijn echtgenote Maria Theresia de Smet (t 1774), hardsteen, 95 X 56,5 (M '70) (cf. ook Grafsteen van Adriaen van Lil). KAST SACRISTIEKAST, xrxe, eik, h. ca. 250 (M '67). KLANK KLOK door J. T. Barlieux, van Doornik, toegewijd aan de HH. Adrianus en Albertina, met alliantiewapen van de schenkers, 1776, brons (vermoedelijk niet meer ter plaatse) (A 51407'44; A 51408'44). PREEKSTOEL kuip met drie medaillons met bustes van H. Petrus, Zegenende Christus Zaligmaker en de H. Paulus, 4e kw. xvme, hout (M 32277'70); detail : H. Petrus en Zegenende Christus Zaligmaker (M '70). SCHILDERIJ - Vlaamse School, de Tenhemelopneming van Maria en het bloemenwonder in het ledige graf, xvne, doek, ca x 180 (M '70). SCULPTUUR Beeld (ext.), Jezus aan het kruis, xvme, hout, h. ca. 150 (M '70). Beeld, 0.-L.-Vrouw met Kind op de maansikkel vertrapt de slaag, xvme, gepolychr. hout, h. ca. 150 (M '70). Reliëf, buste van de H. Paulus, van het doksaal, e. xvmeb. xrxe, hout, h. ca. 35 tm '70). Reliëf, buste van de H. Petrus, van het doksaal, e. xvmeb. xrxe, hout, h. ca. 35 (M '70 ). Reliëf, buste van 0.-L.-Vrouw, van het doksaal, e. xvme-b. xrxe, hout, h. ca. 35 (M '70). Beeld, H. Paulus, re kw. xrxe, hout, h. ca. 150 (M '70). Beeld, Verloochening van Petrus, Ie kw. xxxe, hout, h. ca. 150 (M '70). TAFEL CoNSOLETAFEL, xrxe, hout, 77 x 101 x 5 5 (M '70). TEXTIEL KOORKAP, schild met Pelikaan die zijn jongen voedt, xrxe, rode zijde met goud-en zilverborduurwerk (M '70).

32 OPHASSELT LITURGISCH GEWAAD, XIXe, zijde met goud- en zilverbrokaat; dalmatiek (I van 2.) (M 32251'70); kazuifel, rugzijde met Lam van de Apocal yp sis (M '70); koorkap, op het schild de Pelikaan die zijn jongen voedt (M '70). VERLICHTING KANDELAAR (1 van 2.), xvne-xvn1e, koper, h. 41 (M '7o). KANDELAAR (1 van 2), xvme, koper, h. 74 (M 32274'70). KANDELAAR (1 van 2.), xvme, koper, h. H (M 32273'70). KANDELAAR (1 van 2), xvme, koper, h. 69 (M 32271'70). KANDELAAR, xrxe, koper, h. 32 (M 32267'70). KrANDELAAR, xrxe, kope, h. ca. 188 (M 32268'70). PROCBSSIELANTAARN, xrxe, zilver, h. ca. 90 (M '70 ). WATER LAVABO, sacristiefonteintje, xrxe, marmer, h. ca, Ioo (M '70). SCHENDELBEKE KERK SrNT- &\.f.andus De oorspronkelijke kerk van 1699 gebouwd in de vorm van een Latijns kruis werd op verschillende tijdstippen o.m. in 1822, 1890 verbouwd en in het begin van de twintigste eeuw werd de toren hersteld onder leiding van architect Mortier uit Gent. EXTERIEUR Alg. gezicht 0. (B 77347'44), Z.-W. (A ca. 1890; B 77346'44); partieel gezicht N.-W. (E 9913 ca. 1900). (cf. ook DOKSAAL en KLANK, ORGEL). INTERIEUR Alg. gezicht naar het koor (B 77348'44), naar het doksaal (M 6460'67), gezicht naar het N.-0. (B 773 p' 44) (cf. ook COMMUNIEBANK). ALTAAR ALTAAR, Hoofd-, tafel met medaillon waarin het Lam van de Apocalypsis, tabernakeldeur met Hostiedragende kelk, schilderij Aanbidding der Herders, bekroond met nis waarin beeld van de H. Amandus van Maastricht door Louis-Pierre van Biesbroeck en geflankeerd door engelen met muziekinstrumenten, herk. van de voormalige St. Adriaansabdij, 1783, marmer en hout (B 77352'44). ALTAAR, Zij-, N., portiekaltaar toegewijd aan 0.-L. Vrouw, met beeld van 0.-L.-Vrouw met Kind met scepter en wereldbol, door Louis-Pierre van Biesbroeck, 2.e h. xrxe, geschilderd hout (M 6456'67). ALTAAR, gemaakt met vier panelen van de vroegere communiebank met het Lam van de Apocalypsis en de Toonbroden, xvme en xxe, hout (M 6461'67). BIECHTSTOEL (I van 2), xvme, hout (B ' 44; M 6476'67). COMMUNIEBANK met voorstelling van het Lam van de Apocalypsis, Hostiedragende kelk, de Toonbroden en het Manna, 2e h. xvrue, eik (niet meer ter plaatse, nu omgebouwd tot altaar) (B 77351'44) (cf. ook INTERIEUR, Gezicht naar het N.-0.). CULTUSOBJECT CANONBORD, met voorstelling van Calvarie en het Laatste Avondmaal: Instelling van de Eucharistie, 1e h. xrxe, hout en papier, 2.6 X 36 (M 6448'67). CANONBORD (1 van 2.), met voorstelling van de H. Johannes op het eiland Patmos en de zwangere vrouw bekleed met de zon aangevallen door de zevenkoppige draak, 1e h. xrxe, hout en papier, 19 X 14 tm 6449'67). CIBORIE, drie merken : Kortrijk, meestermerk met LL. en dekanale letter R, 1e h. xvn1e, h. ca. 30 (B 4829'13; A , ca. 43). KELK, cuppa waarschijnlijk vernieuwd, met latere ged. inscr. 1660, drie merken : Antwerpen, niet-geïd. meestermerk en dekanale letter P, vermoedelijk vóór , verguld zilver, h. 22,8 (B ' 5 9); detail merken (E '59). KELK, xrxe, verguld zilver, h. 30 (M 642.9'67). 1

33 SCHENDELBEKE KELK, twee niet-geid. merken : gekroonde B en hand met stok, 1e h. xrxe, verguld zilver, h. 30 (M 6428'67). KRurs, PROCESSIE-, xrxe, koper en zilver, h. 94 (M 6450'67). KRUISDEELD, op voet Hostiedragende kelk, xvrue, hout, h. 56 (M 6432'67). KRUISBEELD, voet met de Vijf Wonden, xvme, geschilderd hout, h. rxz 1Ṃ 6451'67). KRUISBEELD op voet, xrxe, koper, h. 47 (M 6430'67). P1xrs, Engel met wapenschild en devies van de smeden, e. xvre-b. xvue, zilver, diam. 8,3 1.M 6445'67). RELIEKHOUDER van de H. Lucia, met buste van de H. Lucia, e. xvne, geschilderd hout, h. 88 (M 645 5'67). RELIEKHOUDER van de H. Adrianus, in de vorm van een arm, xvme, geschilderd hout, h. 23 (M '67). WIEROOKSCHEEPJE, xrxe, koper, 15 X 9 X 8 (M 6441'67). WIEROOKVAT, x1xe, koper, h. 23 (M 6440'67). DOKSAAL 1831 (volgens chronogr.), hout (M 6460'67) (cf. ook INTERIEUR, Alg. gezicht naar het doksaal). DOOPVONT b. xvrne, steen, h. ca. 120 (M 6457'67). GLASRAAM - (1 van 4) door Camille Ganton, van Gent, H. Theresia van Lisieux, b. xxe, h. ca. 200 (M 6443'67), de andere met H. Hart van Jezus, 0.-L.-Vrouw en de H. Amandus. - (1 van 4), de Verrezen Christus met Kruis en Wimpel en omringd door de symbolen van Christus : adelaar, korenaar, vis, lelie, druiventros, Pelikaan die zijn jongen voedt, kruis met lendendoek en kaars, gift van de familie van der Mijnsbrugge in 1960 (volgens ged. inscr.), ca. 400 x zoo (M 6442'67). INSIGNE KROON, xrxe, zilver, h. 9, diam. 10 (M 6447'67). KROON, xrxe, zilver, h. 7, diam. 5 (M 6446'67). SCEPTER, xrxe, zilver, l. 40 (M 6434'67). KAST CREDENSKAST, deurpaneel met Hostiedragende kelk, xvme, hout, 73 X 60 X 43 (M 6458'67). SACRISTIEKAST, xvne, omgebouwd xxe, hout, h. ca. 250 (M 6477'67). KLANK ORGEL, Buffet-, re h. xrxe, (B 6460'67), (cf. ook IN TERIEUR, Alg. gezicht naar het doksaal), rugzijde (M 6459). KOORLEZENAAR op achterzijde Paaslam, xvnre, gerestaureerd xxe, hout, h. 128 (M 6482'67). KRUISWEG (14 staties), geschilderd, m. xrxe, (aangekocht in 1857), doek gekleefd op asbest, ca. 63 x 58, Pilatus veroordeelt Jezus (M 6362'67), Jezus wordt met het kruis beladen (M 6463'67), Jezus valt voor de eerste maal onder het kruis (M 6464'67), Jezus ontmoet zijn moeder (M 6465'67), Simon van Cyrene helpt Jezus het kruis dragen (M 6466'67), Jezus ontmoet Veronica (M 6467'67), Jezus valt voor de tweede maal onder het kruis (M 6468'67), Jezus ontmoet de dochters van Jeruzalem (M6469'67), Jezus valt voor de derde maal onder het kruis (M 6470'67), Jezus wordt van zijn klederen beroofd (M 6471'67), Jezus wordt aan het. op de grond liggend kruis genageld (M. 6472'67), Calvarie met de H. Vrouwen (M 6473'67), Jezus wordt van het kruis afgenomen (M 6474'67), Jezus wordt in het graf gelegd (M 6475'67). PREEKSTOEL onder de kuip beeld van Engel in aanbidding, op de kuip symbolen van de Evangelisten, medaillons met buste van HH. Petrus en Amandus, op rugpaneel medaillon met Verrezen Christus met het kruis en op klankbord medaillon met buste van 0.-L.-Vrouw, xvrne, hout (B 77349'67). SCHILDERIJ - Vlaamse School, Aanbidding van de Herders, 1783, doek, ca. 220 x 200 (M 6444'67). SCULPTUUR Beeld door Louis-Pierre van Biesbroeck, 0.-L.-Vrouw met Kind met wereldbol en scepter, ze h. xrxe, geschilderd hout, h. ca. 140 (M 6479'67). Beeld, H. Amandus, 1647 (?), gepolychr. hout, h. 88 (M 6454'67). Beeld, Engel als lichtdrager, xvme, geschilderd hout, h. ca. r 50 (M 6480'67). Beeld, Engel als lichtdrager, xvme, geschilderd hout, h. ca. 140 (M 6481'67).

34 SCHENDELBEKE Beeld, H. Antonius van Padua, xvme, geschilderd hout, h. 93 (M '67). Beeld, H. Laurentius, xvme, gepolychr. hout, h. 85 (M 6452.'67). Beeld, H. Amandus, 2.e h. xrxe, gepolychr. hout, h. ca. 140 (M 6478'67). VERLICHTING GODSLAMP, xxxe, koper, h. ca. 70 (M 6484'67). KANDELAAR, xvme, koper, h. 93 (M 6436'67). KANDELAAR (1 van 4), xvme, koper, h. 75 (M 6438'67). KANDELAAR (1 van 4), xvme, koper, h. 78 (M 6439'67). KANDELAAR (1 van 4), driezijdige voet met 0.-L. Vrouw met Kind, xxxe, koper, h. 85 (M 6437'67). KANDELAAR ( 1 van 6), driezijdige voet met H. Hart als symbool van Christus, xxxe, koper, h. roo (M 643 5'67). KANDELAAR, b. xxe, koper, h. 23 (M 6433'67). PROCESSIELANTAARN, xrxe, zilver en ijzer, h. 90 (M 6483'67). SMEEREBBE-VLOERZEGEM KERK SINT-AMANDUS (SMEEREBBE) Het bedehuis werd in 1792 gebouwd in rode baksteen in de vorm van een zaalkerk. EXTERIEUR Alg. gezicht Z.-W. (M 10643'67). INTERIEUR Alg. gezicht naar het koor (M 10644'67), naar het doksaal (M 10645'67). ALTAAR ALTAAR, Hoofd-, op tafel Grieks kruis waarin medaillon met Christuskop, tabernakel geflankeerd door beeldjes van vier niet-geïd. heiligen, e. xxxe, neogotisch, hout (M '67). ALTAAR, Zij-, N., portiekaltaar toegewijd aan 0.-L. Vrouw, op tafel het Oog Gods, beeld van 0.-L.-Vrouw met Kind, schilderij : 0.-L.-Vrouw van Smarten met één zwaard doorboord, e. xvme, gemarmetd hout (M 10648'67). ALTAAR, Zij-, Z., portiekaltaar toegewijd aan de H. Amandus, op tafel Kruisdragend lam, schilderij : H. Amandus, e. xvme, gemarmerd hout (M 10649'67). BIECHTSTOEL xxxe, classicistisch, hout (M 10646'67). COMMUNIEBANK fragment, met voorstelling van de Toonbroden en de Ark van het Verbond, b. xrxe, eik (M 10654'67). CULTUSOBJECT AMPULLEN (EN -SCHAAL), Belgisch merk ( ), verzilverd koper, h. 2.4 (M '67). KELK, drie merken : twee niet-geïd. en gekroonde 59, 1759, verguld zilver, h. 27 (M 10663'67). MONSTRANS, Stralen-, ie h. xxe, koper en verguld zilver, h. 5 7 (M 1066 '67). KRUIS, PROCESSIE-, xrxe, zilver, h. 87 (M 10669'67). KRUISBEELD, XIXe, geschilderd hout, h. 145 (M '67). WIEROOKVAT, e. XIXe, koper, h. 2.4 (M 10666'67). DOOPVONT kuip xive, steun vernieuwd xxxe (?), basis xrxe, arduinsteen en gemetselde baksteen, h. 99 (M 10661'67). GRAFMONUMENT Grafsteen van Marten de Clippele (t 1634) (?) en zijn echtgenote Maria Buydens (t 1660), versierd met engelenkopje, doodshoofd en zandloper, steen, 180 X 97 (M 10652'67). Grafsteen van..., met egge, xvue, steen, 189 X 109 (M 10653'67). Grafkrnis, van Daneel de Laotseere (t 172.1), steen, h (M 10647'67).

35 SMEEREBBE-VLOERZEGEM KERKMEESTERSBANK (1 van 2), XIXe, hout (M '67). KRUISWEG (1 van 14 staties), Gravure (Litho), Pilatus veroordeelt Jezus, b. xrxe, papier, lijst : hout, koper en zilverbeslag, ca. 60 X 80 (M 10672'67). PREEKSTOEL onder de kuip en op de kuip symbolen van Evangelisten, medaillons met bustes van 0.-L.-Vrouw en H. Amandus (?), e: xvme, hout (M 10671'67). RUSTMEUBEL ZETEL, re h. xrxe, Biedermeier, hout, 85 X 58 x 49 (M 10657'67). SCHILDERIJ - H. Amandus, e. xvnre, doek, ca. 190 X 70 (M 10650'67) L.-Vrouw van Smarten met één zwaard doorboord, e. xvme, doek, ca x 70 (M 10651'67). SCULPTUUR Beeld, H. Cornelis paus, b. xxe, gepolychr. hout, h. 120 (M '67). VERLICHTING KANDELAAR (r van 8), e. xvme-b. xxxe, koper, h. ca. 84 (M 10667'67). KANDELAAR, b. xxxe, koper, h. 2.6, 5 (M 10664'67). KANDELAAR (1 van 6), xxxe, geschilderd hout, h. ca. 110 (M 10670'67). (LICHTKROON EN) KAARSENSTAANDF.R, e. xvme-b. xrxe, smeedijz..i, h. 175 (M 10660'67). PROCESSIELANTAARN, e. xvrrre-b. xrxe, zilver, b. 8j (M 10E68'67). KERK SINT-MATTHEUS (VLOERZEGE.t\1) Deze kerk gebouwd in de vorm van een Latijns kruis met vieringstoren dateert vermoedelijk uit de xvre eeuw. INTERIEUR Alg. gezicht naar het koor (M 10608'67), naar het doksaal (M 10609'67). ALTAAR ALTAAR, Zij-, N., portiekaltaar toegewijd aan de H. Mattheus, tafel met monogr. van de H. Mattheus, schilderij de Milddadigheid van de H. Mattheus, medaillon met buste van de H. Mattheus en bekroond met fronton waarin de Duif, symbool van de H. Geest, xvme, gemarmerd hout (M 10603'67). ALTAAR, Zij-, Z., portiekaltaar toegewijd aan de H. Eligius, tafel met medaillon waarin J ezuskind en de kleine Johannes de Doper, schilderij de Aanbidding van de koningen, nis met beeld van de H. Eligius geflankeerd door twee Engelen in aanbidding, xvrre, gemarmerd hout (M 10601'67). BIECHTSTOEL - (in sacristie), xvme, eik (M '67). - b. xrxe, eik (M 10606'67). COMMUNIEBANK xvrm., eik (M 10602'67). CULTUSOBJECT CIBORIE, Belgisch merk ( ), verguld zilver, h. 49 (M 10610'67). KELK, op voet inscr. met chronogr., drie merken : Mons, niet-geïd. meestermerk en dekanale letter, 1729, h. 2.5 (M 10611'67). KRuxs, PROCESSIE, met inscr., xvrue, koper, h. 5 8 (M 10596'67). KRuxs, PROCESSIE-, b. xxxe, koper, h. 82. (M 10619'67). MONSTRANS, Stralen-, xrxe, verguld zilver, h. 56 (M '67). WxEROOKSCHEBPJE, xxxe, koper, 9 X 15 X 9 (M 10617'67). WIEROOKSCHEEPJE, xrxe, koper, 7,8 X 8 X 12.,5 (M 10621'67). WIEROOKVAT, xxe, verzilverd koper, h. 24 (M 10616'67). DECORATIE LAMBRIZERING, b. xrxe, eik, h. ca (M 10607'67). DOOPVONT xvrre, arduin, h. rr9 (M 10598'67). DRUKWERK BOEK, Titelblad van een Romeins missaal uit de Plantijndrukkerij te Antwerpen, met voorstelling van de Aan-

36 SMEEREBBE-VLOERZEGEM bidding van de H. Eucharistie, ged. 1817, papier, 38 X 24 (M 10626'67). (M 10639'67), Bewening (M 10640'67), het H. Graf (M 10641'67). GRAFMONUMENT Grafsteen (ext.) van Simon vander Muelen, pastoor (t 1610), met lig.figuur van de overledene en met Hostiedragende kelk, steen, 177 X 95 (M 10594'67). Grafsteen van Josina van Cromphaut (t 1738), met engelenkopje, steen, 45 X 46 (M 10624'67). Grafsteen (ext.) van Joannes Desmet (t 1763) en van zijn echtgenote Angelina Standaert (t 1765), steen, 172. X 105 (M 10593'67). Grafsteen van Paulus van der Taelen, pastoor (t 1815), met Hostiedragende kelk geflankeerd door ampullen, steen, 114 X 75 (M 10595'67). KAST BUFFET, xrxe, eik, (M 10623'67). KERKMEESTERSBANK b. xixe, eik (M 10599'67). KLANK ALTAARCARILLON, xrxe, koper, h. 19 (M 10618'67). KRUISWEG (14 staties), geschilderd, xxxe, doek, 52 x 42, Pilatm veroordeelt Jezus (M '67), Jezus wordt met het kruis beladen (M 10629'67), Jezus valt voor de eerste maal onder het kruis (M 10630'67), Jezus ontmoet zijn moeder (M 106 -, 1'67), Simon van Cyrene helpt Jezus het kruis dragen (M 10632'67), Jezus ontmoet Veronica (M 10633'67), Jezus valt voor de tweede maal onder het kruis (M 10634'67), Jezus ontmoet de dochters van Jeruzalem (M 10635'67), Jezus valt voor de derde maal onder het kruis (M 10636'67), Jezus wordt van zijn klederen beroofd (M 10637'67), Jezus wordt aan het op de grond liggend kruis genageld (M 10638'67), Calvarie OFFERANDE COLLECTESCHAAL, op de binnenzijde van het deksel 0.-L.-Vrouw Onbevlekte Ontvangenis (?), xvme-xrxe, geschilderd hout, h. 30, diam. 19 (M 10627'67). PREEKSTOEL kuip versierd met medaillon waarin Marteling van de H. Mattheus voor het altaar, rugpaneel met de Zegenende Christus Zaligmaker, klankbord met medaillon waarin de Charitas (?), xvme, eik (M 10600'67). SCHILDERIJ - Aanbidding der Koningen, naar gravure van Lucas Vosterman, xvnre, doek, 170 x 120 (M 10604'67). - Milddadigheid van de H. Mattheus, xvrne, doek, ca. 140 x 75 (M 10605'67). SCRIPTA INSCRIPTIE, stichtingssteen van een kapelanij door Joos de Naire en Lisbette van de Meulelade, e. xvxe-b. xvx1e, steen, 48 x 58 (M 10597'67). VERLICHTING BERECHTINGSLANTAARN, xrxe, koper, h. 32. (M '67). KANDELAAR (2.), xvxe, koper, h. 13 (M 10613'67). KANDELAAR (r van 2), xvne-xvrne, koper, h. 49 (M 10614'67). KANDELAAR (1 van 2), xvne-xvrne, koper, h. 5 5 (M '67). KANDELAAR (1 van 2.), xvue-xvnre, koper, h. 60 (M 10615'67). PROCESSIELANTAARN, xrxe, zilver, h. 87 (M 10620'67). r

37 STEENHUIZE-WIJNHUIZE KERK Ü.-L.-VROUW HEMELVAART (STEENHUIZE) De vroegste vermelding van de kerk dateert van De huidige driebeukige neoclassicistische kerk werd in opgetrokken in baksteen. Enkel de toren, een overblijfsel van de vroegere kerk, dateert uit de xrve of de xve eeuw. De achthoekige torenspits werd volgens een opschrift in de toren in 1576 vernieuwd. EXTERIEUR Alg. gezicht Z.-0. (B 80786'44), Z.-W. (B '44); partieel gezicht N.-W. (B 80787'44). INTERIEUR Alg. gezicht naa.r het koor (B 80789' 44), naar het zijaltaar Z. (B 80790'44), naar het doksaal (M 32477'70). ARCHITECTUUR ( detail) DEUR, BUITEN-, aan de westgevel, bekroond met beeld van 0.-L.-Vrouw Onbevlekte Ontvangenis, ca (B 80788'44). ALTAAR Zij-, Z., door Bern. Cosyns, van Ninove, toegewijd aan de H. Catharina van Alexandrië, tafel met monogr. van de H. Catharina, beeld van H. Catharina, 2.e kw. xrxe, marmer (B 80791'44). BIECHTSTOEL (1 van 2) door C. L. de Clerc, van Erondegem, 1838, eik (M 32494'70). BOEKBAND met medaillon op voorzijde : 0.-L.-Vrouw van Smarten met één zwaard doorboord, op rugzijde H. Antonius van Padua, xvme, fluweel en zilverbeslag (niet meer ter plaatse) (B 76791' 44). COMMUNIEBANK Ie h. xrxe, empire, smeedijzer en mahoniehout, details : voorstelling van H. Hart als symbool van H. Hart van Maria, de Toonbroden, de Ciborie (B 76782'44), de Ciborie, de Pelikaan die zijn jongen voedt, de Hostiedragende Kelk (B 7678 r '44), Hostiedragende kelk, het Brandofferaltaar en het H. Hart als symbool van het H. Hart van Jezus (B 76783'44). CULTUSOB JECT AMPULLEN EN -SCHAAL, drie merken : Geraardsbergen, niet-geid. meestermerk met bloem en 96, 1796, zilver, schaal 27 X 15, ampullen h. 15 (B 76902'44). CrnoRIE door Devidts-Pins, van Aalst (volgens inscr.), twee merken : Aalst en Belgisch merk ( ), verguld zilver, h. 46 (B 76788' 44). KELK, op voet medaillons o.a. 0.-L.-Vrouw met Kind en engeltjes, drie niet-geïd. merken, e. xvure-b. xrxe, zilver, h. 26 (B 76787'44; M 32470'70). KELK, xrxe, verguld zilver, h. 23 (B 76786'44; M 32469'70). KELK, xrxe, zilver, h. 2.7 (M 32471'70). KRUIS, PROCESSIE-, xrxe, koper, h. 74 (M 32508'70). KRUISBEELD, op v.oet, voorzijde met 0.-L.-Vrouw met Kind, xrxe, koper, h. 75 (M 32473'70). MONSTRANS, Stralen-, xvme, zilver, h. 6 5 (B 76789'70). RELIEKHOUDER van het H. Kruis, xrxe, geschilderd hout, h. 44 (M 32476'70). WIEROOKSCHEEPJE, inscr. J. Desirant, één niet-geïd. merk, xrxe, zilver, 4 X 13 X 8 (B 76785'44) (cf. ook WIEROOKVAT). WIEROOKVAT, xvme-xrxe, koper, h. 29 (M '70). WIEROOKVAT, inscr. J. Desirant, één niet geïd. merk, xrxe, zilver, h. 2.6 (B '44; M 32475'70) (cf. ook WIEROOKSCHEEPJE). DECORATIE LAMBRIZERING, ze h. xvrne, eik (B 80797' 44) ( cf. ook KOORGESTOELTE); details : medaillons in reliëf met voorstelling van H. Augustinus van Hippo, diam. ca. 60 (M '70), H. Bernardus van Clairvaux, diam. ca. 60 (M 32497'70 ). DOOPVONT xvne, steen en koperen deksel, tot. h. 160, bekken 103 (M 32478'70).

38 STEENHUIZE-WIJNHUIZE KAST BROEDERSCHAPSLIJST van de H. Anna, met voorstelling van H. Anna verklaart Maria de H. Schrift en de symbolen van de drie Goddelijke Deugden, xvme, eik, ca. 180 x 90 (M '70). KLANK KLOK, genaamd Bernardus, met beeldjes van de Apostelen, gift van Bernard van der Haegen, pastoor en zijn zuster Joanna Maria en zijn broeder Carolus Ludovicus (volgens inscr.), ged (volgens chronogr.), brons, diam. 86 (waarschijnlijk niet meer ter plaatse) (A 51409'43; A 51410'43). KLOK, genaamd 0.-L.-Vrouw ten Hemel opgenomen, met beeldjes van de Apostelen en Kruis zonder Christus, ged (volgens chronogr.), brons, diam (waarschijnlijk niet meer ter plaatse) (A 51415' 43; A 51416' 43). ORGEL, bekroond met engeltjes met muziekinstrumenten, xrxe, hout (B 8o796' 44). KOORGESTOELTE m. xrxe, ijzer en hout (B 80797'44) (cf. ook DECORA TIE, LAM:l3RIZERING); detail voorzijde met medaillon waarin 0.-L. -Vrouw van Smarten met zeven zwaarden doorboord (B 80798' 44). KRUISWEG (14 staties), geschilderd door Jan De Cooman, van Geraardsbergen, , get. en ged., doek, ca x 100, Pilatus veroordeelt Jezus, get. en ged. o.i. (M 32480'70), Jezus wordt met het kruis beladen, get. en ged (M 32481'70), Jezus valt voor de eerste maal onder het kruis, get. en ged. o.r. (M '70), Jezus ontmoet zijn moeder, get. en ged. o.r. (M 32483'70), Simon van Cyrene draagt Jezus' kruis en Jezus wordt met een koord naar de folterplaats geleid, get. en ged. o.r. (M 32484'70), Jezus ontmoet Veronica, get. en ged. o.r. (M 32485'70), Jezus valt voor de tweede maal onder het kruis, get. en ged. o.r. (M '70), Jezus ontmoet de dochters van Jeruzalem, get. enged. o.r. (M '70) Jezus valt voor de derde maal onder het kruis, get. en ged. o.r. (M 32488'70), Jezus wordt van zijn klederen beroofd, get. en ged. o.r. (M '70), Jezus wordt aan het op de grond liggend kruis genageld, get. en ged. o.r. (M 32490'70), Calvarie : Jezus sterft aan het kruis, get. en ged. o.r. (M 32491'70), Jezus wordt van het kruis afgenomen, get. en ged. o.m. (M '70), Jezus wordt in het graf gelegd, get. o.r. (M '70). PREEKSTOEL door Frans Delcourt, van Erwetegem, onder de kuip beeld van de H. Catharina van Alexandrië, kuip met reliëfs de Goede Herder en buste van niet-geïd. mannelijke heilige, 1777, eik (B 8075)2'44); details : beeld van H. Catharina van Alexandrië, h. ca. x 5 o (B '44), reliëf De Goede Herder (B '44), buste van nietgeïd. mannelijke heilige (B 80794' 44). RUSTMEUBEL KooRZITMEUBEL, twee stoelen en één zetel, met alliantiewapen van d'hane de Steenhuyse, ca. 1770, hout en fluweel, stoelen : 98 x 50 x 45, zetel 103 X 72. X 45 (B 76784' 44). SCHILDERIJ - Onthoofding van de H. Catharina van Alexandrië, 1778 (?), doek, ca. 150 X 60 (M 32496'70). - Vlaamse School, Golgotha, xvme, ca. 300 X 200 (M '70). - Vlaamse School, Tenhemelopneming van Maria : het bloemenwonder in het ledige graf, xv1ue, doek, x 150 (M 32506'70). TEXTIEL GEKLEED BEELD, 0.-L.-Vrouw met Kind met wereldbol en scepter, xrxe, hout en zijde met borduurwerk, h. IIO (M 32505'70). VERLICHTil'\JG GODSLAMP, m. XVIII(", zilver (niet meer ter plaatse) (B 76790'44). KANDELAAR (1 van 2), 1e h. :>.. 'VIIIe, koper, h. 59 (M '70). KANDELAAR (1 van 6), xvnre, koper, h. 140 (M 32498'70 ). KANDELAAR (3 van 6), driezijdige voet met H. Catharina van Alexandrië, Passiekruis en 0.-L.-Vrouw tenhemelopneming, b. xrxe, verzilverd koper, h. ca. 130 (B '44; M 32499'70). KANDELAAR (1 van 12), xrxe, koper, h. ca. 85 (M '70). KANDELAAR (1 van 4), xrxe, zilverplaat, h. uz (M 32500'70). KANDELAAR (1 van 2), xrxe, koper, h. 96 (M 32501'70). (LICHTKROON EN) KAARSENSTAANDER, XIXe, ijzer, h. ca. 240 (M 32504'70). PROCESSIELANTAARN ( 1 van 4), op het glas Hostiedragen- de kelk, geschonken door de gravin d'hane de Steenhuyse in 1864 (volgens inscr.), zilver, h. 96 (M 32479'70). r

39 VIANE r KERK SINT-AMANDUS In 1847 werd de driebeukige neogotische kerk opgetrokken in rode baksteen. EXTERIEUR Alg. gezicht Z. (M 6194'67). INTERIEUR Alg. gezicht naar het koor lm 6195'67), naar het doksaal (M 6196'67). ALTAAR ALTAAR, Hoofd-, tabernakel bekroond met het Lam van de Apocalypsis, beelden van de H. Johannes evangelist, Christus Zaligmaker en de H. Amandus, m. xrxe, neogotisch, hout (M 6?10'67). ALTAAR, Zij-, N., portiekaltaar, toegewijd aan 0.-L. Vrouw, tafel met medaillon met buste van 0.-L.-Vrouw, beeld van 0.-L.-Vrouw met Kind op de maansikkel, schilderij 0.-L.-Vrouw met Kind schenkt de rozenkrans aan de H. Dominicus Guzman, xvnxe, gemarmerd hout (M 62.14'67) _. ALTAAR, Zij-, Z., portiekaltaar, toegewijd aan de H. Amandus, schilderij H. Amandus, xvme, gemarmerd hout (M 62.01'67). BIECHTSTOEL - met beeldjes van de H. Paulus en H. Petrus, m. xrxe, neogotisch, eik (M 6199'67). - met beeldjes van de HH. Matthias en Mattheus, m. xrxe, neogotisch, eik (M 62.18'67). BLAZOEN CARTEL (obiit), et niet-geïd. wapenschild (t 1769), paneel, ca. 100 X roe (M 6197'67). CARTEL (obiit), met wapenschild van Eustache-Joseph Marie (?) de Blonde! de Beauregard de Viane (t 182.7), paneel, ca x (M 6198'67). COMMUNIEBANK (r van 2.), met medaillons met Jezusmonogram, Mariamonogram en Hostiedragende kelk, m. xxxe, smeedijzer (M 62.03'67). CULTUSOB JECT AMPULLEN EN -SCHAAL door A. Van den Bende, van Oudenaarde, drie merken: Oudenaarde, meestermèrk en 87, 1787, zilver, schaal 35,5 X 3r, ampullen h. 13,5 (M 62.09'67); detail ampullen (B '59). KELK door Charles Sp,eelman, van Geraardsbergen, drie merken : Geraardsbemen, gekroonde C.S. en 91, 1791, zilver, h. 2.6,8 (B ' 5 9), detail merken (E 30583'59). KELK, op de voet alliantiewapen van Blonde! de Beauregard de Viane - de Partz, drie merken : Doornik, initialen B.I.S. en dekanale letter V, re h. xvme, verguld zilver, h. 2.3,2. (M 6193'67). KELK, één niet-geld. merk, ze h. xvme, zilver, h. 2.6, 7 (M 62.07'67). KELK, op de voet medaillons met o.a. de Toonbroden, op de cuppa Mariamonogram, één niet-geïd. merk nl. P, xrxe, zilver, h. 2.6,5 (M 62.06'67). KRu1s, PROCF.ssm-, m. xrxe, koper, h. 5 7 (M 62.04'67). MONSTRANS, Stralen-, door ]. Philipron, van Ath, stam bekroond met Lam van de Apocalypsis, boven lunula Duif, symbool van de H. Geest, merken : Ath, meestermerk en 61, ged , verguld zilver, h. 69 (M 6192.'67). REL IEKHOUDER van de H. Amandus, voet b. xvrre, osculatorium bekroond met buste van H. Amandus, m. xvrue, Lod. xv, zilver, h. 32. (M 62.05'67). WIEROOKSCHEEPJE, xvme, zilver, 10 X 9 X 13 (M 62.08'67). WIEROOKVAT, drie merken : Geraardsbergen, meestermerk met drielobbig blaadje en 79, 1779, zilver, h. 2.9 (M '67). DECORATIE DEUR, BINNEN-, m. xrxe, dk (M '67) (cf. ook KERKMEESTERSBANK). LAMBRIZERING, m. xxxe, eik, h. ca. 170 (M 62.00'67). DOOPVONT xvue, steen en koperen deksel, tot. h. 165, h. bekken 110 (B '44). KERKMEESTERSBANK m. xrxe, eik (M '67) (cf. ook DECORATIE, DEUR, BINNEN-).

40 KLANK KLOK door Joannes Bastien, met Jezus aan het kruis en 0.-L.-Vrouw met Kind, ged. 1833, brons, h. 75 (niet meer ter plaatse) (A 51401, vóór 44; A 51402, vóór 44). PREEKSTOEL voet met Slang van de Bekoring, kuip met medaillons waarin bustes van H. Jacobus de Meerdere en H. Amandus, op rug medaillon met buste van 0.-L.-Vrouw, trap met medaillons waarin bustes van de Evangelisten, xvrne, eik (A 63741'44); details : trap met bustes van de evangelisten Lucas en Mattheus (A ' 44), medaillon met H. Jacobus de Meerdere (A 63743'44). SCHILDERIJ - door F. A. Gerardi, H. Amandus van Maastricht, op de achtergrond 1. Tussenkomst van de H. Amandus voor een terdoodveroordeelde, get. en ged. o.r. 1760, doek, ca. 190 x 170 (M 6202'67). - Vlaamse School, Bewening, ze h. xvrue, doek, ca. 190 x 150 (M 6219'67). - Vlaamse School, 0.-L.-Vrouw met Kind schenkt de rozenkrans aan de H. Dominicus Guzman, ze h. xvrne, doek, ca. 200 x 180 (M 6215'67). SCULPTUUR Beeld, 0.-L.-Vrouw met Kind op de maansikkel vertrapt de slang, xrxe, geschilderd hout, h. 125 (M 6216'67). VERLICHTING KANDELAAR, xvme, koper, h. 26 (M 6217'67). KANDELAAR (1 van 6), m. xrxe, verzilverd koper, h. 91 (M 6213'67). PROCESSIELANTAARN ( 1 van 4), m. xrxe, verzilverd koper h. 75 (M 62u'67). VOORDE,' KERK SrNT-PIETERSBANDEN Het huidige driebeukige bedehuis is gedeeltelijk opgetrokken in bak- en natuursteen. De oorspronkelijke kerk, gebouwd in natuursteen van Lede, had de vorm van een Latijns kruis. Tussen de vijftiende en de achttiende eeuw werden verschillende verbouwingen uitgevoerd, zodat enkel de toren en het koor van de oorspronkelijke bouw zijn overgebleven. EXTERIEUR Alg. gezicht 0. (M 10674'67) (cf. ook DECORATIE LAMBRIZERING). INTERIEUR Alg. gezicht naar het koor (B 77201'44), naar het doksaal (M 10685'67) (cf. ook KLANK, ORGEL). ALTAAR ALTAAR, Hoofd-, portiekaltaar, tafel met het Kruisdragend lam, op tabernakeldeur voorstelling van Jezus breekt het brood met de Emmaüsgangers, schilderij een engel bevrijdt Petrus uit de gevangenis, ze h. xvme, gemarmerd hout (B 77200'44). ALTAAR, Zij-, Z., toegewijd aan de H. Marcellus I paus, schilderij de H. Marcellus l\ls slaaf in de stal, door Cauwe, van Geraardsbergen, e. xvnre- b. xrxe, gemarmerd hout (B 77204'44). BIECHTSTOEL door de schrijnwerker Vits en de beeldhouwer Van Driessche, van Gent, 1774, hout (B 77199'44); details : medaillon 1. buste van H. Johannes de Doper (B 77205' 44), medaillon m. buste van Christus (B 77207' 44), medaillon r. Koning David psalmdichter (B 77206' 44). COMMUNIEBANK door de schrijnwerker Vits en de beeldhouwer Van Driessche, van Gent, 1773, hout, 48 X 74, details medaillons : De Rots als symbool van Christus (B 77212'44; M 10703'67), Tafel der Toonbroden (B 77208'44; M_ 10702'67), Het Brood en de Wijn (B 77210'44; M 10705'67), Tafelen der Wet (B 77213'44); Het Manna (B 772u' 44 ; M 10704'67), Jozua en Chaleb brengen een

41 VOORDE druiventros mee uit het Beloofde Land (B 77209'44; M 10706'67). CULTUSOB JECT ALTAARLESSENAAR, xrxe, hout, 17 x 46 x 43 (M 10707'67). ALTAARLESSENAAR door G. De Reuck, geschonken door D. D. R. D. De Mulder (volgens inscr.), 1910, hout en metaalplaat, 32 X 37 X 32 (M 10701'67). AMPULLEN (EN -SCHAAL), geschonken door A. Coppieters, pastoor (volgens inscr.), 1e h. xrxe, zilver, h. 12 (M 10692'67). CHRISMATORIUM, b. xrxe, zilver, h. 12 (M 10694'67). CIBORIE, op voet voorstelling van het Lam van de Apocalypsis, vier merken : Oudenaarde, heraldische arend en gekroonde 73, 1773, zilver, h. 47,5 (B '59); detail merken (E 30585'59). CIBORIE, e. xvme-b. xrxe, zilver, h. 34 (M 10673'67). KRUIS, PROCESSIE-, op de kruisarmen medaillons met de symbolen van de Evangelisten, e. xvue, koper, h. 60 (M 10698'67). KRUIS, PROCESSIE-, b. xrxe, hout, zilverplaat en koper, h. 62 (M 10699'67). MONSTRANS, Stralen-, op voet medaillons met de Mannaoogst en het Offer van Brood en Wijn, vier merken : Oudenaarde, heraldische arend en gekroonde 74, 1774, zilver, h. 66 (B '59). RELIEKHOUDER van het H. Kruis, vier merken : drie niet-geid. en gekroonde 99, 1799, zilver, h. 24 (M 10690'67). RELIEKHOUDER van de H. Marcellus, met buste van de H. Marcellus, e. xvme, geschilderd hout, h. 144 (M 10679'67). RELIEKHOlJDER, van de H. Cornelius paus, in de vorm van een hoorn, e. xvnre-b. xrxe, hoorn en zilver, h. 28 (M 10697'67). RELIEKHOUDER van de H. Petrus, x1xe, hout en zilver, h. 37 (M 10689'67). WIEROOKVAT, xvme, koper, h. 26 (M 10693'67). WIEROOKVAT, vier merken : S, K, S en hand met stok, 1e h. xrxe, zilver, h. 22,5 (M 10688'67). WIEROOKSCHEEPJE, xrxe, Belgisch merk ( ), zilver, 13 X 18 X 8 (M 10691'67). WIEROOKSCHEEPJE, xrxe, koper, 9,5 x 14 x 9 (M 10695'67). DECORATIE LAMBRIZERING, , hout (B 77201'44) (cf. ook INTERIEUR, Alg. gezicht naar het koor). DOOPVONT xve, hardsteen, h. ca. 100 (B 77203'44). DRUKWERK BOEK, Gezangenboek, 1739, leder en papier, 25 X 20 X 4 (M 10710'67). GLASRAAM - 0.-L.-Vrouw met Kind vertrapt de slang, 2e h. xrxe, ca. 400 x 180 (M 10683'67). - H. Petrus, 2e h. xrxe, ca. 400 x 180 (niet gefotografeerd). KAST KLEERKAST, xvnre, eik, 170 x 200 (M 10715'67). SACRlSTIBKAST, xvrne, hout, ca. 300 X 3 t 3 (M 10714'67). KERKMEESTERSBANK (2), m. xvrne, Lod. xv, hout (M 10678'67; M 10684'67). KLANK ORGEL, Buffet-, door Van Peteghem, van Gent, 1769 (M 10685'67) (cf. ook INTERIEUR, Alg. gezicht naar het doksaal). KOORGESTOELTE , Lod. xv, hout (B 77198' 44 ; M 10682'67). KRUISWEG (r van 14 staties), geschilderd, Jezus valt voor. de derde maal onder het kruis, xrxe, doek, ca. 60 x 80 (M 10687'67). OFFERANDE CoLLECTESCHAAL, xrxe, koper, 8 X 32 en diam. 1 8 (M 10708'67). PREEKSTOEL door Damiaan de Haercke, van Nederbrakel, 1792, hout (B 77202'44); detail paneel met Mozes en Aäcon (M 10681'67). RUSTMEUBEL BIDSTOEL, xrxe, hout, 85 X 73 x 60 (M 107u'67). STOEL, b. xxe, hout en fluweel, 90 X 40 X 50 (M 10713'67). ZETEL, b. xxe, hout en fluweel, 90 X 46 X 5 6 (M 10712'67).

42 VOORDE SCHILDERIJ - door Cauwe, van Geraardsbergen, H. Marcellus als slaaf in de stal, 1788, doek, ca. 190 x 140 (M 10680'67). SCULPTUUR Beeld, 0.-L.-Vrouw met Kind met scepter en wereldbol, genaamd 0.-L.-Vrouw van de Beukeboom, xv1e, gepolychr. hout, h. 37 (B ' 5 9). Beeld, Jezus aan het kruis, xv1ue, bout, h. ca. 130 (M 10675'67). Beeld (ext.), H. Bisschop met leeuw aan zijn voeten, 2e h. xvme, steen, h. ca. 80 (M 10676'67). Beeld (ext.), H. Petrus, 2.e h. xvme, steen, h. ca. 80 (M 10677'67). TABERNAKEL (BALDAKIJN EN) TROONHEMEL, xrxe, koperplaat, h. 185 (M 10686'67). VERLICHTING KANDELAAR, xvme, koper, h. ca. 50 (M 10700'67). KANDELAAR (1 van 2), XIXe, koper, h. 32,7 (.M 10696'67). KANDELAAR ( 1 van 6), op voet medaillon met buste van H. Petrus, xxxe, zilver, b. uz (M 10709'67). WAARBEKE KERK SrNT-AMANDUS De huidige éénbeukige zaalkerk met westertoren werd omstreeks 1847 opgetrokken in baksteen ter vervanging van het oorspronkelijk achthoekig bedehuis. EXTERIEUR Alg. gezicht Z.-W. (M u289'67). ALTAAR ALTAAR, Zij-, N., portiekaltaar, tafel met Driehoek met het oog Gods, in nis beeld van 0.-L. -Vrouw met Kind, bekroond met H. Hart als symbool van Jezus en Maria, m. xrxe, gemarmerd hout (M '67). ALTAAR, Zij-, Z., portiekaltaar, tafel met Driehoek met oog Gods, in nis beeld van de H. Rochus van Montpellier, bekroond met symbolen van de pauselijke macht, m. xrxe, gemarmerd hout (.M u296'67). CULTUSOB JECT ALTAARLESSENAAR, e. XIXe, hout, 16 x 46 x 39 (M l I 305'67). KELK, één niet-geïd. merk, xrxe, zilver en cuppa verguld, h. 25,5 (M 11299'67). KELK, zeslobbige voet met twee niet-geïd. merken, xxxe, zilver en gedeelteujk verguld, cuppa vernieuwd, h. 23,6 (niet gefotografeerd). CIBORIE, xrxe, zilver, h. 45 (M 11300'67). KRUIS, PROCESSIE-, xxxe, koper en plaatzilver, h. 88 tm 11303'67). K1tu1s, PROCESSIE-, e. xrxe, koper, h. 64 (M u304'67). MONSTRANS, Stralen-, merken : Geraardsbergen en gekroonde L, xvme, zilver en gedeeltelijk verguld, h. 64 (B ' 5 9); detail merken (E 30586'59). RELIEKHOUDER van het H. Kruis, xvme, plaatzilver, h. 5 I (M II 302.'67). WIEROOKSCHEEPJE, xrxe, koper, 9 x 17 x 7 (M 11301'67). DOOPVONT xrxe, ijzer en koper, tot. h. 118, diam. bekken 37 (M uz94'67). GRAFMONUMENT Grafkmis (ext.) van Joanna Marie Buydens (t 1775), hardsteen, h. 90 (M uz93'67). Grafkrnis (ext.) van Jacobus de Mol (t 1776), hardsteen, h. 88 (M uz92'67). PREEKSTOEL kuip versierd met medaillons met 0.-L.-Vrouw roet Kind, H. Rochus van Montpellier en de H. Amandus,

43 WAARBEKE klankbord bekroond met Driehoek met het oog Gods en engeltje met Tafelen van de Wet, m. xrxe, eik (M 11306'67). SCULPTUUR Beeld, buste van H. Amandus, xrxe, verguld hout, h. 40 (niet gefotografeerd). Beeld (ext.) aan westgevel, H. Amandus, m. xrxe, steen, h. ca. 150 (M rr291'67). Beeld (ext.) aan westgevel, H. Rochus van Montpellier, m. xrxe, steen, h. ca. 150 (M 11290'67). VERLICHTING KANDELAAR (r van 4), xvne, koper, h. 78 (M r 1298'67). PROCESSIELANTAAll.N (1 van 2.), 2e h. xrxe, verzilverd metaal, h. 60 (M r 1297'67). ZANDBERGEN KERK 0.-L.-VROUW De vroeg-gotische driebeukige kerk met westertoren uit de dertiende eeuw werd omstreeks 1840 grondig gemoderniseerd door het verlagen der beuken en het dichtmetselen der vensters. Het huidige bedehuis is opgetrokken in baksteen terwijl de voorzijde van de toren nog de oorspronkelijke Ledische natuursteen heeft bewaard. EXTERIEUR Alg. gezicht N.-W. (E456 5, ca. 1894), Z.-W. (A 1664, r894; B 76840' 44 ); partieel gezicht Z.-W. (A 4498,1894; B '44). INTERIEUR Alg. gezicht naar het koor (B 76848'44) (cf. ook AL TAAR, Hoofd-en COMMUNIEBANK), naar het doksaal (B ' 44 ) (cf. ook KLANK, ORGEL). ALTAAR AL TAAll., Hoofd-, portiekaltaar, op tafel reliëfs met de Boodschap van de engel Gabriël aan Maria, Calvarie met de H. Vrouwen en Kroning van Maria in de hemel door de H. Drievuldigheid, tabernakel met Driehoek met het oog Gods en Hostiedragende kelk, schilderij Tenhemelopneming van Maria geflankeerd door l. beeld van H. Hart van Jezus en r. beeld van H. Hart van Maria, bekroond met symbolen van de pauselijke macht, het wapenschild van de familie de Lalaing en de Tafelen van de wet, m. xrxe, gemarmerd en geschilderd hout (B 76848' 44) ( cf. ook INTERIEUR, Alg. gezicht naar het koor). ALTAAR, Zij-, N., portiekaltaar toegewijd aan 0.-L. Vrouw, predella met voorstelling van Mis voor de zielen van het Vagevuur, in nis beeld van 0.-L.-Vrouw met Kind op maansikkel vertrapt de slang, xrxe, gemarmerd bout (M 10793'67). ALTAAR, Zij-, Z., portiekaltaar toegewijd aan de H. Lambertus, predella met Marteldood van de H. Lambertus van Luik, in nis beeld van H. Jozef met Jezuskind, in de bekroning beeld van de H. Lambertus, xrxe, gemarmerd hout (M '67). BIECHTSTOEL (1 van 4), met twee cherubijnen en bekroond met het wapenschild van Henricus Josephus 't Kint de Roodenbeke, re h. xvme, hout (B 60689' ca. 45; B 76851'44); detail cherubijnen (B 76852' 44 ). BLAZOEN CARTEL (obiit), met alliantiewapen en devies van Jakob de Lalaing en Maria van Edingen (t r 573), paneel, ca. 100 x 100 (M ro781'67). C.ARTEL ( obiit), met wapenschild en devies van Jakob de Lalaing (t ), paneel, ca. roo X 100 (M 10780'67). CARTEL (obiit), met wapenschild en devies van Karel de Lalaing (t 1632), paneel, ca. 100 X 100 (M 10779'67). CARTEL (obiit), met alliantiewapen en devies van Karel de Lalaing en Catherine de Fourneau (t 1648), paneel, ca. 100 X 100 (M 10777'67). CARTEL ( obiit), met alliantiewapen en devies van Feriolus de Lalaing en Maria-Anna van der Noot (t 1660), paneel, ca. 100 x 100 (M 10778'67).

44 ZANDBER.GEN CARTEL (obiit), met wapenschild en devies van Feriolus (?) de Lalaing (t 1670), paneel, ca. 100 X 100 (M 10775'67). CARTEL ( obiit), met wapenschild en spreuk van Cathaüna de l'archier, echtgenote van Maximiliaan de Lalaing (t 1709), paneel, ca. 100 X 100 (M 10774'67). CARTEL (obiit), met wapenschild en devies van Jakob (?) de Lalaing (t 1720), paneel, ca. 100 X 100 (M 10772'67). CAR.TEL (obiit), met wapenschild van Maria Camilla de Beer, echtgenote van Karel Philip Jozef de Lalaing (t 1743), paneel, ca. 100 X 100 (M 10773'67). CARTEL (obiit), met wapenschild en devies van Maximiliaan Jozef de Lalaing (t 1756), paneel, ca. 100 X 100 (M 10771'67). CARTEL ( obiit), met wapenschild en devies van Karel Philip Jozef (?) de Lalaing (t 1776), paneel, ca. 100 x 100 (M 10770'67). CARTEL (obiit), met wapenschild en devies van Karel Jozef Gisleen de Lalaing (t 1816), paneel, ca. 100 X 100 (M 10776'67). COMMUNIEBANK xvme, hout (niet meer ter plaatse, thans in pastorij) (B 76848'44) (cf. ook INTERIEUR, Alg. gezicht naar het koor); details cartouche (B 76843'44; B 76844'44; B 76845'44; B 76846'44; B 76847'44). CULTUSOBJECT ALTAAR.LESSENAAR, met gegraveerd Jezusmonogram, get. o.r. F. I. V. D. Bossche en P. V. Caverson, 3e kw. xvme, koper, 9 x 38 X 32 (M 10808'67). AMPULLEN (EN -SCHAAL), vermoedelijk Mechels werk, 1e h. xvme, zilver, h. 14 (M 10800'67). CANONBORD, met Jezus aan het kruis met Maria en Johannes, b. xrxe, lijst in zilver en koperplaat, 40 X 50 (M 10806'67). CANONBORD (2), met het Doopsel van Jezus in de Jordaan en 0.-L.-Vrouw verschijnt aan de H. Johannes evangelist, b. xrxe, lijst in zilver en koperplaat, 34 X 29 (M 10807'67). CIBORIE, zonder deksel, vier merken : Brussel (2 x), meestermerk met pot met heester en gekroonde 5 2., 1752, zilver, h. 28,5 (M 10796'67). KELK, xrxe, verguld zilver, h. 24,9 (M 10797'67). KRUIS, PROCESSIE-, b. xrxe, koperplaat, h. 89 (M 10809'67). MONSTRANS, Stralen-, e. xvme-b. xrxe, verguld zilver, h. 55 (M 10798'67). RELIEKHOUDER van het H. Kruis, 2.e h. xvnre, zilver, h. 17 (M 10802'67). WIER.OOKSCHEEPJE, xrxe, koper, II x 16 x 8 (M 10801'67). WIEROOKVAT, Je h. xvme, koper, h. 24 (M 10794'67). WIEROOKVAT, ca. 1800, zilver, h. 31 (M 10795'67). DECORATIE DEUR, BINNEN-, detail van ingangsdeur aan de westgevel, xvme, eik (B 76842' 44). DEUR, BINNEN-, sacristiedeur, xvme, eik (B ' 44) (cf. ook LAMBRIZERING). Lru\!BRIZERING, bekroond met het Wimpeldragend lam, eik (B 76853' 44 ) (cf. ook DEUR, BINNEN-). LAMBRIZERING, met het wapenschild van de familie de Lalaing, ze h. xvme, eik, ca. 280 X 2.00 (M 10791'67). DOOPVONT xvne, steen, h. 105 (M 10790'67). GLASRAAL\1 - met wapenschild van Ferolus (?) de Lalaing en omringd dooi 23 kwartieren, xixe, ca. 25 o X 160 (B 76858'44). - met wapenschild van Henricus Josephus 't Kint genaamd Roodenbeke (volgens ged. inscr.), 172.9, ca. 250 X 160 (B 60688, ca. 1945). GRAFMONUMENT Grafsteen (ext.) van Virgilius van Eeynghen (t 1540) en zijn echtgenote Agnes van Berchem (t 1514) met ligfiguren van de overledenen en met negen kinderen, wapenschilden van de overledenen en omringd door zes kwartieren, hardsteen, 240 X 15 o (B ' 44). Grafmon1111Jent van Maximilien Charles Joseph de Lalaing (t 1789) en zijn echtgenote Anne Marie Philippine de Dra.eek, bekroond met wapenschild en omgeven door 16 kwartieren, marmer en albast, ca. 3 5 o X 180 (B 768r7'44). KLANK ORGEL, op orgelkast voorstelling van trofee met muziekinstrumenten, m. xrxe, hout (B '44) ( cf. ook INTERIEUR, Alg. gezicht naar het doksaal). KOORGESTOELTE (1 van 2), xrxe, eik (M 10785'67). r(

45 ZARLARDINGE KRUISWEG (1 van 14 staties), geschilderd door Jan de Cooman, van Geraardsbergen, 192.7, Jezus valt voor de tweede maal onder het kruis, get. en ged. o.r., doek, 100 x 50 (B 10769'67). OFFERANDE SCHAAL (EN SCHOTEL), gift van Judocus Josephus Sunaert in 1736 (volgens ged. inscr. in boord), drie merken vermoedelijk Mechelen, zilver, cliam. 31 (M 10799'67). SCHAAL (EN SCHOTEL), xvme, tin, 2.3 x 30 (M 10804'67). SCHAAL (EN SCHOT.EL), xvme, tin, diam. 22 (M '67). PREEKSTOEL Onder de kuip de H. Barbara wordt door haar vader onthoofd, op kuip medaillon met 0.-L.-Vrouw met Kind, xvrne, eik (B 76849'44); details : trapleuning (B 76895'44), H. Barbara wordt door haar vader onthoofd (B 76850'44). RUSTMEUBEL ZETEL, xixe, acajou met inlegwerk, 82. x 5 5 x 50 (M 10787'67). ZETEL, xixe, eik en fluweel, 95 X 65 X 50 (M 10788'67). SCHILDERIJ - doo Jacques de Lalaing, Vlucht naar Egypte, get. en ged. o.r (?), doek, ca X 2.00 (M 10783'67). - Spaanse School (?), 0.-L.-V rouw met Kind, xvme, doek, ca. 130 x 95 (M '67). - Marteldood van de H. Lambertus (predella van het zijaltaar Z.), b. xixe, doek, ca. 70 X 90 (B ' 44). - Mis voor de zielen van het Vagevuur (predella van het zijaltaar N.), b. xrxe, doek, ca. 70 X 90 (M 10789'67). SCULPTUUR Beeld, H. Lambertus van Luik, xvrne, gepolychr. hout, h. 69 (M 10784'67). Beeld (ext.) aan westgevel, H. Jozef, e. xrxe, steen, h. ca. 130 (M 10768'67). Beeld (ext.) aan westgevel, 0.-L.-Vrouw met Kind met wereldbol en scepter, e. xrxe, steen, h. ca. 130 (M 10767'67). TAFEL CREDENSTAFEL, re h. xrxe, geschilderd hout en marmeren blad, 80 X 97 X 50 (M 10786'67). VERLICHTING KANDELAAR (1 van 6), xvme, koper, h. 95 (M 10810'67). KANDELAAR (r van 2), xrxe, koper, h. ca. 80 (M 10805'67). ZARLARDINGE KERK 0.-L.-VROUW Het huidig driebeukig bedehuis werd herbouwd in de xrxe eeuw. Er zijn slechts enkele overblijfselen uit de xve eeuw zoals een venster uit de middenbeuk. EXTERIEUR Alg. gezicht 0. (B 80411'44), Z.-0. (B 80410'44), Z. (B 80409'44); partieel gezicht W. met westertoren (B 80408'44). INTERIEUR Alg. gezicht naar het koor (B 80412' 44 ), naar het doksaal (B '44) ( cf. ook KLANK, ORGEL). ALTAAR ALTAAR, Hoofd-, door Delestt:ée, van Geraardsbergen, antependium met beelden van de Evangelisten en Jezus wordt in het graf gelegd, retabel met de Opdracht van Jezus in de tempel, Abraham offert Isaak en de Boodschap van de engel Gabriël aan Maria, in de bekroning beeld van de H. Antonius abt en twee Engelen in aanbidding, 2.e h. xixe, hout, steen en gips (M 15388'67). ALTAAR, Zij-, N., toegewijd aan 0.-L.-Vrouw, tafel met

46 ZARLARDINGE cartouche met 0.-L.-Vrouw met Kind, schilderij 0.-L. V rouw met Kind schenkt de rozenkrans aan de H. Dominicus Guzman, xvme, gemarmerd hout (B 76807'44). ALTAAR, Zij-, Z., toegewijd aan de H. Antonius, tafel met monogr. van de H. Antonius, beeld en schilderij van de H. Antonius abt, fronton met Duif, symbool van de H. Geest, xvme, gemarmerd hout (B 76806' 44). BIECHTSTOEL - (1 van 2.), m. xvme, Lod. xv, eik (B 76813'44). - (1 van 2.), m. xvme, Lod. xv, eik (B 76814'44). BOEK.BAND van missaal uit de Plantijndrukkerij te Antwerpen, op voorzijde medaillon met 0.-L.-Vrouw met Kind met rozenkrans, op rugzijde medaillon met H. Antonius abt, sloten met merken : Geraardsbergen en meesterwerk met initialen C.S., missaal ged. 1773, schild op boekband ged. 1780, leder en zilverbeslag, voorzijde (A 63518'44; M 15400'67), rugzijde (A 63517'44). CULTUSOB JECT ALTAARLESSENAAR, op de rand voorstelling van het Lam van de Apocalypsis en het H. Hart als symbool van Christus en Maria, xxxe, hout en zilverbeslag, ca. 50 x 40 X 30 (A 63519'44). AMPULLEN (EN -SCHAAL), drie merken : Geraardsbergen, gekroonde CS en jaartal, ca. 1780, zilver, h. 12 (M 15401'67). CrnoRIE, xvne, zilver, h. 41 (A '44). KELK, vier merken : drie niet-geïd. en gekroonde 68, 1768, Lod. xv, zilver en gedeeltelijk verguld, h. 2.5,4 (A ' 44). KELK, Belgische merken ( ) en M, zilver en gedeeltelijk verguld, h. 2.8,3 (A 63521'44). KRUIS, PROCESSIE-, op het snijpunt der armen medaillon met voorstelling van 0.-L.-Vrouw van Smarten met één zwaard doorboord, e. xvme, koper en zilver, h. 87 (M I 5396'67). KRUISBEELD, op voet, xvne, geschilderd hout, h. 95 en 50 (M 15397'67). MONSTRANS, Stralen-, op voet cartouche met ged. inscr., stam bekroond met Lam van de Apocalypsis, boven lunula God de Vader met wereldbol en Duif, symbool van de H. Geest, twee merken : Geraardsbergen en meestermerk met drietallig blaadje, 1733, zilver, h. 74 (A ' 44). RELIEKHOUDER, van de H. Antonius, in de vorm van een arm, vier merken : twee niet-geïd., Brussel en dekanale letter I, xvne, zilver, h. 53,5 (A '44). WIEROOKSCHEEPJE, Belgische merken ( ) en M, zilver, 11 X 17 X 10 (M '67). WIEROOKVAT, e. xvrne, koper, h. 2.8 (M 15393'67). WIEROOKVAT, Belgische merken ( ) en M, zilver, h. 2.5 (M 15391'67). DECORATIE DEUR, BINNEN-, sacristiedeur, xxxe, hout (A 63516'44). LAMBRIZERING, m. xvnxe, Lod. XV, eik, h. ca (A 76815'44). DOOPVONT ged. 1607, arduinsteen, h. 100 (M 15417'67). GLASRAAM (2.) door Niclaus, van Gent (?), b. xxe, details : met voorstelling van H. Antonius abt en H. Barbara en wapenschild en devies van Antonius Stillemans (?), 2.4e bisschop van Gent (M 15386'67), met 0.-L.-Vrouw met Kind met wereldbol en scepter en H. Jozef en met wapenschild en devies van Paus Pius X (M 15387'67). HUISHOUDEN SCHAAL (EN SCHOTEL), xvrne, koper, diam. 33 (M I 5 399'67). KAST SACRISTIBKAST, b. xrxe, hout, b. ca en 100 (M I 5402.'67). KLANK KLoK, genaamd H. Antonius abt, onder het peterschap. van Augustinus van Ongevalle en het meterschap van Rosalia de Boe, met voorstelling van H. Maria Magdalena aan de voet van het kruis en de H. Antonius abt, ged. 1868, brons, (waarschijnlijk niet meer ter plaatse) (A 513,79'43; A 51380'43). KLOK, genaamd Maria, onder het peterschap van Jacobus de Clippele en het meterschap van Amelie Beerens, met voorstelling van de H. Maria Magdalena aan de voet van het kruis en de H. Antonius abt (?), ged. 1868, brons (waarschijnlijk niet meer ter plaatse) (A 51370'43); A 51371'43). ORGEL door P. H. Anneessens, van Geraardsbergen, 1865 (B 80413'44) (cf. ook INTERIEUR, Alg. gezicht naar het koor).

47 ZARLARDINGE KOORGESTOELTE x1xe, neogotisch, hout (M 15385'67). KOORLEZENAAR x1xe, hout, h. 140 (M '67). KRUISWEG (13 van 14 staties), gravures, XIXe, papier, lijst in verguld metaal, ca. 60 X 100, Pilatus veroordeelt Jezus (M 15381'67), Jezus wordt met het kruis beladen (M '67), Jezus valt voor de eerste maal onder het knus (M '67), Jezus ontmoet zijn moeder (M '67), Jezus ontmoet Veronica (M 15416'67), Jezus valt voor de tweede maal onder het kruis (M 15415'67), Jezus ontmoet de dochters van Jeruzalem (M x 5414'67), Jezus valt voor de derde maal onder het kruis (M 15413'67), Jezus wordt van zijn klederen beroofd (M 15412'67), Jezus wordt aan het op de grond liggend kruis genageld (M 154n'67), Golgotha (M 15410'67), de Bewening (M 15409'67), Jezus wordt in het graf gelegd (M l 5408'67). OFFERANDE CoLLECTIESCHAAL, xrxe, hout en koper, tot , schaal 6,3 X 17 x 19 (M 15398'67). PREEKSTOEL kuip met de voorstelling van de Evangelisten, e. x rrre, hout (B 76808' 44) ; details : H. Lucas evangelist (B 76809'44), H. Marcus evangelist (B 76810'44), H. Johannes evangelist (B 768 II' 44). RUSTMEUBEL, KOORZITMEUBEL, koorstoel (2), e. xvrrre, Lod. XV, 80 x 50 x 50 (B 76816'44). KooRZITMBUDF.L, koorzetel, e. xvrne, Lod. xv, 90 x 60 X 58 (B 76817'44). SCHILDERIJ - door Van der Eijcken, 0.-L.-Vrouw met Kind schenkt de rozenkrans aan de H. Dominicus Guzman, get. en ged. o.m. 1888, doek, ca X 140 (M 15406'67). - Visioen van de H. Antonius abt, xvrue, doek, ca. 2.IO X 2.55 (M 15383'67). SCULPTUUR Beeld, H. Antonius abt, xvre, eik, h. 83 (B 76812'44). TEXTIEL DALMATIEK, xrxe, zijde, goud- en zilverborduurwerk (M l 5403 '67). KAzu1FEL, met voorstelling van Pelikaan die zijn jongen voedt, xrxe, zijde, goud- en zilverborduurwerk (M l 5404'67). KooRKAP, met het Lam met kruis en wimpel, m. xxe, zijde en borduurwerk (M '67). VERLICHTING KANDELAAR (1 van 4), XVIIIe, koper, h. ca. IIO (M l '67). KANDELAAll ( 1 van 6), xvrne, koper, h. 68 (M 15407'67). KANDELAAR (1 van 6), op voet Driehoek met het oog Gods, re h. xixe, empire, geschilderd hout en koper, h. ca. 110 (M 15384'67). KANDELAAR (1 van 2), x1xe, koper, h. 22,5 (M '67). KANDELAAR (2), e. xrxe, koper, h. 2.7 (M '67). KANDELAAR (1 van 6), xe kw. xxe, koper, h. 51 (M '67).

48 INHOUDSTAFEL Woord vooraf Inleiding 3 Lijst der afkortingen 7 Trefwoordenlijst 9 GERAARDSBERGEN Kerk Sint-Aldegonde (Overboelare) 13 Kerk Sint-Bartolomeus. 14 Kerk Sint-Bavo (Goeferdinge) 18 Kerk Sint-Martinus (Onkerzele) zo GRIMMINGE Kerk 0.-L.-Vrouw. Zl IDEGEM Kerk Sint-Pietersbanden 23 MOERBEKE Kerk 0.-L.-Vrouw. 25 NIEUWENHOVE Kerk Sint-Jan-Baptist 27 OPHASSELT Kerk Sint-Pietersbanden 29 SCHENDELBEKE Kerk Sint-Amandus 30 SMEEREBBE-VLOERZEGEM Kerk Sint-Amandus (Smeerebbe) 3Z Kerk Sint-Mattheus (Vloerzegem) 33 STEENHUIZE-WIJNHUIZE Kerk 0.-L.-Vrouw Hemelvaart (Steenhuize) 35 VIANE Kerk Sint-Amandus 37 VOORDE Kerk Sint-Pietersbanden 38 WAARBEKE Kerk Sint-Amandus 40 ZANDBERGEN Kerk 0.-L.-Vrouw 41 ZARLARDINGE Kerk 0.-L.-Vrouw 43

49

50 1 l