Port Rangers Haven TaalTrip Locatie: Educatief Informatie Centrum te Rozenburg

Transcriptie

1 Port Rangers Haven TaalTrip Locatie: Educatief Informatie Centrum te Rozenburg

2 Algemene informatie Locatie: EIC Noordzeew eg 6, 3181 ML Rozenburg Duur: tot uur of tot uur (2,5 uur) WIFI: Gebruikersnaam: eic-beneden, w achtwoord: expositie Wat het is TaalTrip is een project van JINC, bestemd voor kinderen uit groep 6 en 7 van het basisonderwijs die moeite hebben met taal. Met TaalTrip leren kinderen moeilijke woorden die ze nodig hebben om de lessen wereldoriëntatie (aardrijkskunde, geschiedenis, natuuronderwijs) te kunnen volgen. Denk aan woorden als transport, patrouilleboot en opslag. De kern van TaalTrip is dat de kinderen erop uit gaan. Ze gaan naar een bedrijf of locatie, in dit geval het Educatief Informatie Centrum (EIC) voor de haven, waar ze de woorden en begrippen die centraal staan in de wereldoriëntatieles in het echt zien. De woorden worden in een context geplaatst en gaan leven voor de kinderen. Het is wereldoriëntatie op locatie. TaalTrip zorgt voor een grotere woordenschat en een bredere kennis van de wereld. Dat zijn twee belangrijke voorspellers voor het begrijpend lezen. Hoe het werkt Deze TaalTrip bestaat uit vier stappen: Stap 1: Voorbereiding in de klas, aan de hand van een filmpje en woordspin Stap 2: Trip naar de locatie Stap 3: Verder oefenen in de klas met behulp van werkbladen, teksten en spelletjes Stap 4: Afsluiting door middel van een quiz en een kort verslag van de TaalTrip. De stappen 1, 3 en 4 vinden plaats in de klas. Stap 2, de kern van het project, is het bezoek aan het EIC. Trip naar De Haven Een uitgebreide beschrijving van de trip vindt u op de volgende pagina s. Aangekomen bij het EIC wordt de klas ontvangen in de kantine. Na een korte introductie gaan de leerlingen in kleine groepen uiteen. De kinderen zijn al ingedeeld (m.b.v. gekleurde polsbandjes) en dragen een sticker met hun naam. Ieder groepje leerlingen heeft een woordkaart met 20 woorden die ze tijdens de trip zullen zien. De trip bestaat uit vier onderdelen. Na ongeveer 30 minuten rouleren de groepen. De onderdelen zijn: 1. De haven 2. De rivier 3. De tentoonstelling 4. De proefjes Pauze: Na 2 onderdelen is er 10 minuten pauze. Voor de begeleiders is er koffie en thee, neem eventueel zelf wat te eten mee. De leerlingen pakken iets kleins te eten uit hun schooltas. Draaiboek: Tijdens de briefing op locatie krijgt u van de coördinator van JINC een draaiboek uitgereikt, daarop staat precies hoe u met uw groepje de route langs de vier onderdelen in de trip loopt. Begeleiding Met ieder groepje gaat een begeleider van de school mee. Die handhaaft de orde indien nodig, houdt de tijd in de gaten en helpt mee met het aankruisen van de woorden. Op ieder groepje loop ook een Taalgids mee. Hij of zij verzorgt het inhoudelijke deel van de trip. De trip duurt tot uur (ochtend) /15.30 uur (middag), denk er dus aan om iets te eten mee te nemen. Trek goede schoenen aan, u loopt buiten ook door het gras. Op de landtong waait het vaak harder en is het kouder dan in de stad, neem dus een lekkere jas mee. 1

3 De Trip Introductie (10 minuten) Een medewerker van JINC geeft een korte toelichting op de Haven TaalTrip. Jullie zijn vandaag op bezoek in de haven van Rotterdam. De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa! De Rotterdamse haven heeft ook het grootste industriegebied van Europa. Het is hier een komen en gaan van schepen. Elke dag leggen hier vrachtschepen aan die goederen laden en lossen. Hebben jullie een idee hoeveel schepen er jaarlijks de Rotterdamse haven binnenkomen? Wie denkt er meer dan 100, 1000, ? In totaal komen hier jaarlijks wel zeeschepen en binnenvaartschepen binnen. Vandaag gaan jullie meer leren over de haven. Straks gaan jullie in kleinere groepen uiteen onder begeleiding van een schoolbegeleider en een Taalgids. Elk groepje heeft een woordkaart met moeilijke woorden erop. De Taalgids laat vandaag allerlei dingen zien die te maken hebben met de haven en vertelt hier meer over. Het is belangrijk goed te letten op wat je Taalgids zegt, want elke keer als hij of zij een moeilijk woord noemt van de woordkaart, mag je die op de kaart afstrepen. De schoolbegeleider is verantwoordelijk voor de orde in de groep en helpt de Taalgids herinneren aan de tijd. Er zijn vandaag vier onderdelen van 30 minuten die je met je groepje doet, twee binnen en twee buiten. Halverwege is er een korte pauze waarin je wat kunt eten of drinken. Aan het einde komen wij in de kantine nog samen om gezamenlijk af te sluiten. Er zijn wel een aantal regels vandaag: Blijf bij je groepje. Let dus goed op de kleur van je polsbandje, dit is de kleur van je Taalgids Luister goed naar je Taalgids en je begeleider Wij zijn hier te gast in het bezoekerscentrum van de haven. Praat en loop rustig door de ruimtes. De medewerker van JINC verdeelt de leerlingen in kleinere groepjes en wijst ze toe aan de Taalgidsen. Hierna gaan alle groepjes met hun Taalgids en begeleider van school naar de verschillende onderdelen. Na 30 minuten rouleren de groepen. De begeleiders houden de tijd in de gaten en zijn na 30 minuten op de startplek van de volgende locatie. 2

4 Onderdeel: De haven Materiaal: - Verrekijkers (één per tweetal) - Werkblad Ruik, zie & voel de haven! (één per tweetal) - Een plastic tasje/pen/iets van plastic Loop naar de kaart in de hal (tegenover gele kluisjes) en wijs aan waar de Tweede Maasvlakte ligt. Vertel: Dit extra stuk van de haven is er sinds 2013 bijgekomen. Het is belangrijk om de Rotterdamse haven te vergroten, omdat de economie (en dus de invoer van allerlei producten en goederen) steeds groter wordt. Weten jullie hoe groot de Tweede Maasvlakte is? Ongeveer net zo groot als Schiphol of Disneyland Parijs! Pak vervolgens voor ieder tweetal één verrekijker en geef deze aan de begeleider mee. Loop naar buiten naar de voorkant van het EIC, links is een uitkijkpunt. Daar kunt u met de leerlingen een stukje op de trap gaan staan en naar de haven kijken. Hier kunnen de verrekijkers pas uitgedeeld worden aan de leerlingen (om zo te voorkomen dat ze er onderweg mee gaan spelen). Vertel: (dit hoeft niet letterlijk, zolang u de dikgedrukte w oorden maar behandeld) Hier zien jullie een stuk van de haven. Jullie zien een aantal schepen die liggen aangemeerd. Wie zit er weleens bij papa/mama/opa/oma in de auto? En wie gaat er weleens mee boodschappen doen? Dan moet de auto wel eerst geparkeerd worden, voordat je uit kan stappen. Ook schepen moeten parkeren. Dat noem je bij een schip aanmeren. Zouden jullie papa en mama ook zo n schip kunnen parkeren hier? Bijna alle schepen in de haven zijn vrachtschepen: ze vervoeren spullen (en geen mensen). Zoals jullie zien, zijn er heel veel verschillende soorten vrachtschepen in de haven te zien. Van groot tot klein, van lang tot kort. Ieder schip vervoert weer iets anders. Sommige schepen vervoeren goederen zoals schoenen, of telefoons. Weer andere schepen vervoeren een grondstof, zoals aardolie. Wat gebeurt er eigenlijk met de goederen en de grondstoffen die aankomen in de haven? De zeeschepen lossen hun lading in de haven: alles moet van het schip af. Dan kunnen er verschillende dingen gebeuren met de lading. Als een schip een natte/vloeibare grondstof (zoals aardolie) vervoert, noem je dat schip een tanker. Een tanker heeft geen containers op het schip, maar allemaal pijpleidingen. Door de pijpleidingen wordt de natte grondstof van het schip afgehaald en aan land gebracht. Vraag: Zien jullie hier ergens een tanker? En zien jullie de pijpleidingen? Gebruik de verrekijker! Vertel: Als de grondstof aan land is wordt de lading bewerkt, zoals bijvoorbeeld met aardolie gebeurt. Want zien jullie deze pen (plastic) die ik in mijn hand heb? Dat is een eindproduct dat van aardolie is gemaakt. En jullie zijn hier met de bus gekomen toch? Die rijdt op diesel of benzine. Ook dat wordt van aardolie gemaakt. Zien jullie de grote ronde gebouwen aan de overkant? Dat zijn opslagtanks voor aardolie. Daar wordt de aardolie bewaard voordat er iets anders van gemaakt wordt. Maak nu met de leerlingen het werkblad. Welke woorden hebben de leerlingen gezien? Laat de leerlingen zelf vertellen en vink af op de woordkaart: - de haven - aanmeren - het vrachtschip - aardolie 3

5 - lossen - de lading - de tanker - de pijpleidingen 4

6 Werkblad bij het onderdeel de Haven Namen: 1) 2) School:. Je mag samen met een klasgenootje het werkblad maken. Kijk goed uit en let op je eigen veiligheid! Wees voorzichtig en kijk goed om je heen in verband met het verkeer. 1. Kijk door de verrekijker naar de schepen op het water. Wat voor verschillende schepen zie je?. 2. Waaraan zie je dat de schepen verschillen?. 3. Welke namen kan je lezen op de schepen? Schrijf ze hieronder op!. 4. Zie je de ronde tanks aan de overkant? Wat zit daar in denk je?. 5. Maak hieronder een tekening van wat je in de haven ziet. 5

7 Onderdeel: De rivier Materiaal: - Filmpje Containers in de Rotterdamse haven - Speelmateriaal (speelgoedboot, vrachtwagen en overslaghijskraan) - Verrekijkers (per tweetal één) Loop met de leerlingen naar de filmzaal. Daar zien de leerlingen het filmpje Containers in de Rotterdamse haven : Vraag de leerlingen wat ze in het filmpje hebben gezien? Laat ze alles vertellen wat er in hun hoofd opkomt, vraag door totdat u het idee heeft dat u de essentie van het filmpje met de leerlingen te pakken heeft. Loop nu met de leerlingen naar de tafel waar het speelmateriaal staat (zorg ervoor dat alle leerlingen goed zicht hebben op de materialen). Vertel onderstaand verhaal aan de hand van de speelgoedboot, vrachtwagen en overslaghijskraan: (dit hoeft niet letterlijk, zolang u de dikgedrukte w oorden maar behandeld) Zoals jullie zojuist in het filmpje gezien hebben komen er heel veel schepen de haven binnen met grondstoffen (zoals aardolie) en goederen zoals wasknijpers, fietsen of schoenen. Stel je voor er komt een schip binnen met allemaal containers vol met schoenen. -> Pak de boot met containers en laat hem aanmeren, leg de touwtjes vast aan de aanmeerpalen. De containers moeten eerst van het schip af. -> Rijd de overslagkraan in de juiste positie en sla een container over op de kade. Soms gaan de schoenen direct door op transport; ze worden gelijk weer verder gebracht naar bijvoorbeeld de winkel. Zo van het schip af, op de vrachtwagen of de trein, naar de winkel. -> Takel de container weer op en plaats hem op de vrachtwagen. Dat noem je overslag. Dit moet snel gebeuren, zodat er weer plaats is voor andere schepen. Steeds meer gebeurt deze containeroverslag met nieuwe en moderne technieken. Nu worden de kranen door computers bestuurd in plaats van door mensen. Automatisering betekent dat computers steeds meer het werk gaan doen wat vroeger door mensen werd gedaan. Als de schoenen niet direct op transport gaan, worden ze eerst even opgeslagen in een distributiecentrum. Dat is vaak een grote loods waar bijvoorbeeld alle schoenen bij elkaar liggen. En dan worden ze daarna pas vervoerd naar de winkels. Distributie is eigenlijk gewoon een moeilijk woord voor verdelen. De schoenen worden verdeeld over verschillende winkels. De vrachtwagens brengen de goederen naar een andere plek in Nederland of ergens anders in Europa, bijvoorbeeld in Duitsland of België. Het gebied waar de goederen naar toe gebracht worden heet het achterland. Herhaal de stappen nog een keer, laat de leerlingen zelf de woorden vertellen en afkruisen op de woordkaart als u het verhaal heeft verteld. De goederen kunnen zoals met het speelgoed hier per vrachtauto vervoerd worden maar dat kan ook met andere vervoersmiddelen bijvoorbeeld per trein (hebben jullie die ook gezien in het filmpje? Op weg hierheen?). Maar ook per schip, met een binnenvaartschip. Die vaart niet op zee, maar op de rivieren van Nederland en Europa. Bedenk met de leerlingen waarom een zeeschip niet op de rivieren kan varen (te groot). Vertel dat jullie nu gaan kijken naar de binnenvaart; loop met de leerlingen naar de achterkant van het EIC, met uitzicht op de rivier. Geef per tweetal één verrekijker aan de begeleider mee om ze buiten uit te delen. 6

8 Opdracht: Laten we kijken of we een binnenvaartschip zien! Vertel: Naast producten die al af zijn, zoals bijvoorbeeld schoenen, komen er ook heel veel producten de haven binnen die nog niet helemaal af zijn. Er komt bijvoorbeeld aardolie de haven binnen, en daar worden plastic tasjes van gemaakt, of medicijnen. De plek waar die dingen gemaakt worden, noem je het industrieterrein. In de haven van Rotterdam is heel veel industrie te vinden, want er komen heel veel boten aan met grondstoffen en goederen die nog bewerkt moeten worden. Vraag: Kunnen jullie vanaf hier een industrieterrein zien? Gebruik je verrekijker! Het milieu is alles wat er om je heen is dat niet door mensen gemaakt kan worden: de lucht, de planten en dieren. Maar ook water en grond. Soms wordt dit milieu heel vies. Dat noemen we milieuvervuiling. Wie heeft er stiekem weleens kauwgom in het gras gespuugd? Of een pakje drinken weggegooid in de bosjes? Dat is ook milieuvervuiling. De fabrieken van een industrieterrein zorgen ook voor veel milieuvervuiling. Want de rook die jullie net hebben gezien (uit de pijpen op het industrieterrein) is vaak net als rook uit de uitlaat van de auto: het stinkt en is niet goed voor het milieu. Om zo min mogelijk milieuvervuiling te hebben, probeert de haven duurzaam te worden. Duurzaamheid betekent dat dingen langer gebruikt kunnen worden, en dat ze niet voor vervuiling zorgen. Zo maken fabrieken steeds meer gebruik van duurzame energiebronnen. Hebben jullie weleens die grote windmolens gezien? Deze halen energie uit de wind (door het bewegen van de wieken). Hierdoor wordt er elektriciteit opgewekt. Omdat de wind nooit opraakt, is dit heel duurzaam en kunnen we het altijd blijven gebruiken. Kennen jullie nog meer voorbeelden van duurzame energiebronnen (bijv. zonne-energie)? Welke woorden hebben de leerlingen gezien? Laat de leerlingen zelf vertellen en vink af op de woordkaart: - de overslag - het transport - de distributie - het achterland - het binnenvaartschip - de industrie - de milieuvervuiling Niet op de woordkaart, maar wel een moeilijk woord: - de automatisering - de duurzame energiebron - de windmolen 7

9 Onderdeel: De tentoonstelling Materiaal: - Werkblad De tentoonstelling versie A (één per tweetal) - Werkblad De tentoonstelling versie B (één per tweetal) De leerlingen gaan in tweetallen uiteen en mogen zelf op de tentoonstelling woorden gaan zoeken aan de hand van hun werkblad. Op het werkblad staan foto s van verschillende plekken op de tentoonstelling. Als de leerlingen de juiste plek hebben gevonden hangt er een kaartje bij met een tekstje erop. Op het werkblad staan de bijbehorende vragen. Als de leerlingen de juiste antwoorden aankruisen, kunnen ze daar een woord van maken (container). De leerlingen die klaar zijn met het werkblad melden zich eerst bij de Taalgids. Vervolgens mogen zij vrij door te tentoonstelling lopen. Oplossing versie A: industrie Oplossing versie B: transport Vertel: (dit hoeft niet letterlijk, zolang u de dikgedrukte w oorden maar behandeld) Op deze tentoonstelling is van alles te zien dat met de haven te maken heeft. Op jullie werkblad staan een aantal foto s. Dat zijn foto s van plekken hier op de tentoonstelling. Jullie gaan zo die plekken zoeken. Als jullie een plek gevonden hebben hangt er een kaartje. De tekst op het kaartje moet je goed lezen! Na het lezen van het kaartje maak je de vragen op je werkblad die bij de foto horen. Als je alle vragen goed beantwoordt staat er een woord. Ik ben benieuwd of jullie het woordje kunnen vinden! Welke woorden hebben de leerlingen gezien? Laat de leerlingen zelf vertellen en vink af op de woordkaart: - de stukgoederen - het containerschip - de bulkgoederen (natte en droge bulk) - de grondstof 8

10 Werkblad de tentoonstelling bij de Haven TaalTrip Versie A Naam & School.. Hieronder staat een aantal foto s. Jullie gaan de plekken van de foto s zoeken en de vragen maken. Als je de vragen goed beantwoord staat er een woord. Als je het woord compleet hebt, laat dit dan controleren door de Taalgids! Zoek het magazijn en lees het A4-tje wat er hangt: Vraag 1: Wat is een ander woord voor distributie? c. container d. stukgoederen e. verdelen Zoek de olieraffinaderij: Vraag 2: Sommige goederen vervoer je niet zo makkelijk per stuk. Daarom worden ze in grote hoeveelheden vervoerd. Ze worden vaak los in het schip gestort. Dat noem je bulkgoederen. Wat is een goed voorbeeld van bulkgoederen? t. bananen u. blikjes cola t. aardolie Vraag 3: In een olieraffinaderij worden verschillende eindproducten gemaakt van de grondstof aardolie. Welk eindproduct loopt door de gele pijpleiding? d. olie i. benzine c. water Zoek de stuurhut van het binnenvaartschip en ga erin staan: Vraag 4: Stuurboord is de.. van een schip: c. linkerzijde d. onderkant u. rechterzijde 9

11 Zoek het volgende grote gele voorwerp: Vraag 5: Wat geeft een gele boei aan? w. de vaarrichting r. een bijzonder gebied p. een aanmeerplek Zoek het bord met de pijpleidingen in Nederland: Vraag 6: Welke grondstof gaat per pijpleiding vanuit Rotterdam rechtstreeks naar Schiphol? i. kerosine g. graan b. benzine Vraag 7: Lees de blauwe blokjes. Hoeveel kilometer pijpleiding ligt er ondergronds in de Rotterdamse haven? c. 150 km d. 500 km n km Zoek de foto van het containerschip: Vraag 8: Goederen zijn spullen om te verkopen. Stukgoederen zijn spullen die je makkelijk per stuk kunt vervoeren. Vaak worden ze verpakt in dozen. Stukgoederen worden vervoerd in containers. Wat is een goed voorbeeld van stukgoederen? g. zand d. sportschoenen i. graan Vraag 9: Stukgoederen worden vervoerd in containers, per containerschip. Hoeveel mobiele telefoons passen in een container? s b c Wat is het woord? Vraag 3 Vraag 7 Vraag 8 Vraag 4 Vraag 9 Vraag 2 Vraag 5 Vraag 6 Vraag 1 Loop nu terug naar je Taalgids! 10

12 Werkblad de tentoonstelling bij de Haven TaalTrip Versie B Naam & School.. Hieronder staat een aantal foto s. Jullie gaan de plekken van de foto s zoeken en de vragen maken. Als je de vragen goed beantwoord staat er een woord. Als je het woord compleet hebt, laat dit dan controleren door de Taalgids! Zoek het bord met de pijpleidingen in Nederland: Vraag 1: Welke grondstof gaat per pijpleiding vanuit Rotterdam-Rijnmond rechtstreeks naar Schiphol? t. kerosine g. graan b. benzine Vraag 2: Lees de blauwe blokjes. Hoeveel kilometer pijpleiding ligt er ondergronds in de Rotterdamse haven? c. 150 km d. 500 km p km Zoek de foto van het containerschip: Vraag 3: Goederen zijn spullen om te verkopen. Stukgoederen zijn spullen die je makkelijk per stuk kunt vervoeren. Vaak worden ze verpakt in dozen. Stukgoederen worden vervoerd in containers. Wat is een goed voorbeeld van stukgoederen? g. zand t. sportschoenen i. graan Vraag 4: Stukgoederen worden vervoerd in containers, per containerschip. Hoeveel autobanden passen er in één container? i. 260 n c Zoek het volgende grote gele voorwerp: Vraag 5: Wat geeft een gele boei aan? w. de vaarrichting o. een bijzonder gebied p. een aanmeerplek 11

13 Zoek het magazijn: Vraag 6: Wat is een ander woord voor distributie? c. container d. stukgoederen r. verdelen Zoek de olieraffinaderij: Vraag 7: Sommige goederen vervoer je niet zo makkelijk per stuk. Daarom worden ze in grote hoeveelheden vervoerd. Ze worden vaak los in het schip gestort. Dat noem je bulkgoederen. Wat is een goed voorbeeld van bulkgoederen? t. bananen u. blikjes cola r. aardolie Vraag 8: In een olieraffinaderij worden verschillende eindproducten gemaakt van de grondstof aardolie. Welk eindproduct loopt door de gele pijpleiding? d. olie a. benzine c. water Zoek de stuurhut van het binnenvaartschip en ga erin staan: Vraag 9: Bakboord is de.. van een schip: s. linkerzijde d. onderkant n. rechterzijde Wat is het woord? Vraag 3 Vraag 7 Vraag 8 Vraag 4 Vraag 9 Vraag 2 Vraag 5 Vraag 6 Vraag 1 Loop nu terug naar je Taalgids! 12

14 Onderdeel: De proefjes De leerlingen maken badzout in deze workshop die wordt verzorgd door een medewerker van het EIC. De leerlingen krijgen een echte overjas aan. Ze gaan aan de slag met kleurstoffen en geurstoffen. We staan nu in een laboratorium. Dit is een ruimte waar mensen stoffen maken of onderzoeken. Dat kan van alles zijn! Bijvoorbeeld plastic of medicijnen. In de bus op weg naar het EIC zijn jullie langs de Shell gereden. Heeft iemand dit bedrijf gezien? Deze fabriek heeft een laboratorium waar onderzocht wordt hoe ze aardolie uit de grond kunnen halen. Van aardolie wordt weer benzine gemaakt. Het maken van deze benzine is een chemisch proces. Een ander woord voor chemisch is scheikundig. Chemische stoffen zijn nieuwe stoffen die ontstaan door stoffen te mengen. Grondstoffen uit de natuur kunnen daardoor veranderen tot een nieuwe stof of product. In plaats van een natuurlijke stof (zoals zout), ontstaat er een andere nieuwe chemische stof (zoals badzout). Let bij het proefje dat jullie zo gaan doen goed op welke natuurlijke grondstoffen er zijn, en welke chemische reactie er plaats gaat vinden. Welke woorden hebben de leerlingen gezien? Laat de leerlingen zelf vertellen en kruis aan op de woordkaart: - chemisch Afsluiting ( ± 10 minuten) De TaalTrip wordt afgesloten in de kantine waar de leerlingen ook ontvangen zijn. Wat hebben de leerlingen allemaal gezien en gedaan? Hebben ze alle woorden gevonden? Wat heeft de meeste indruk gemaakt? 13

15 Regenvariant Als het weer te slecht is om naar buiten te gaan worden de buitenonderdelen, het onderdeel de Haven en het onderdeel de Rivier vervangen: Onderdeel: De haven Materiaal: - Verrekijkers (één per tweetal) - Werkblad Ervaar de Haven (één per tweetal) - Een plastic tasje/pen/iets van plastic Loop naar de kaart in de hal (tegenover gele kluisjes) en wijs aan waar de Tweede Maasvlakte ligt. Vertel: Dit extra stuk van de haven is er sinds 2013 bijgekomen. Het is belangrijk om de Rotterdamse haven te vergroten, omdat de economie (en dus de invoer van allerlei producten en goederen) steeds groter wordt. Weten jullie hoe groot de Tweede Maasvlakte is? Ongeveer net zo groot als Schiphol of Disneyland Parijs! Ga vervolgens naar de boei om elk tweetal een verrekijker mee te geven. Loop naar de bovenverdieping van het EIC, aan de voorkant staat een grote tafel waar u met de leerlingen kunt gaan zitten of, als er plek is, neem plaats in de kantine. Door de grote glazen wand kijkt u uit op de haven. Onderstaand verhaal kunt u ongewijzigd vertellen. Vertel: (dit hoeft niet letterlijk, zolang u de dikgedrukte w oorden maar behandeld) Hier zien jullie een stuk van de haven. Jullie zien een aantal schepen die liggen aangemeerd. Wie zit er weleens bij papa/mama/opa/oma in de auto? En wie gaat er weleens mee boodschappen doen? Dan moet de auto wel eerst geparkeerd worden, voordat je uit kan stappen. Ook schepen moeten parkeren. Dat noem je bij een schip aanmeren. Zouden jullie papa en mama ook zo n schip kunnen parkeren hier? Bijna alle schepen in de haven zijn vrachtschepen: ze vervoeren spullen (en geen mensen). Zoals jullie zien, zijn er heel veel verschillende soorten vrachtschepen in de haven te zien. Van groot tot klein, van lang tot kort. Ieder schip vervoert weer iets anders. Sommige schepen vervoeren goederen zoals schoenen, of telefoons. Weer andere schepen vervoeren een grondstof, zoals aardolie. Wat gebeurt er eigenlijk met de goederen en de grondstoffen die aankomen in de haven? De zeeschepen lossen hun lading in de haven: alles moet van het schip af. Dan kunnen er verschillende dingen gebeuren met de lading: Als een schip een natte/vloeibare grondstof (zoals aardolie) vervoert, noem je dat schip een tanker. Een tanker heeft geen containers op het schip, maar allemaal pijpleidingen. Door de pijpleidingen wordt de natte grondstof van het schip afgehaald en aan land gebracht. Vraag: Zien jullie hier ergens een tanker? En zien jullie de pijpleidingen? Gebruik de verrekijker! Vertel: Als de grondstof aan land is wordt de lading bewerkt, zoals bijvoorbeeld met aardolie gebeurt. Want zien jullie deze pen (plastic) die ik in mijn hand heb? Dat is een eindproduct dat van aardolie is gemaakt. En jullie zijn hier met de bus gekomen toch? Die rijdt op diesel of benzine. Ook dat wordt van aardolie gemaakt. Zien jullie de grote ronde gebouwen aan de overkant? Dat zijn opslagtanks voor aardolie. Daar wordt de aardolie bewaard voordat er iets anders van gemaakt wordt. Maak nu met de leerlingen het (regen)werkblad. 14

16 Welke woorden hebben de leerlingen gezien? Laat de leerlingen zelf vertellen en vink af op de woordkaart: - de haven - aanmeren - het vrachtschip - aardolie - lossen - de lading - de tanker - de pijpleidingen 15

17 Werkblad Ervaar de Haven! bij TaalTrip De haven Je mag samen met een klasgenootje het werkblad maken. Pak je verrekijker erbij, dan kan je de haven goed zien! 1. Kijk eens goed door je verrekijker naar de overkant. Wat zie je? Zie je de tanks aan de overkant? Wat zit daar in denk je?.. 3. Schepen liggen hier in de haven aangemeerd. a. Wat betekent dat?. b. Hoe denk je dat een schip stil blijft liggen als het aangemeerd is? 4. Ga stilstaan (je mag zelf kiezen in welke richting) en teken dat wat je voor je ziet hieronder: 16

18 Onderdeel: De rivier Onderstaand verhaal kunt u ongewijzigd vertellen: Materiaal: - Filmpje Containers in de Rotterdamse haven - Speelmateriaal (speelgoedboot, vrachtwagen en overslaghijskraan) - Verrekijkers (één per tweetal) Loop met de leerlingen naar de filmzaal. Daar zien de leerlingen het filmpje Containers in de Rotterdamse haven : Vraag de leerlingen wat ze in het filmpje hebben gezien? Laat ze alles vertellen wat er in hun hoofd opkomt, vraag door totdat u het idee heeft dat u de essentie van het filmpje met de leerlingen te pakken heeft. Loop nu met de leerlingen naar de tafel waar het speelmateriaal staat (zorg ervoor dat alle leerlingen goed zicht hebben op de materialen). Vertel onderstaand verhaal aan de hand van de speelgoed boot, vrachtwagen en overslaghijskraan: (dit hoeft niet letterlijk, zolang u de dikgedrukte w oorden maar behandeld) Zoals jullie zojuist in het filmpje gezien hebben komen er heel veel schepen de haven binnen met grondstoffen (zoals aardolie) en goederen zoals wasknijpers, fietsen of schoenen. Stel je voor er komt een schip binnen met allemaal containers vol met schoenen. -> Pak de boot met containers en laat hem aanmeren, leg de touwtjes vast aan de aanmeerpalen. De containers moeten eerst van het schip af. -> Rijd de overslagkraan in de juiste positie en sla een container over op de kade. Soms gaan de schoenen direct door op transport; ze worden gelijk weer verder gebracht naar bijvoorbeeld de winkel. Zo van het schip af, op de vrachtwagen of de trein, naar de winkel. -> Takel de container weer op en plaats hem op de vrachtwagen. Dat noem je overslag. Dit moet snel gebeuren, zodat er weer plaats is voor andere schepen. Steeds meer gebeurt deze containeroverslag met nieuwe en moderne technieken. Nu worden de kranen door computers bestuurd in plaats van door mensen. Automatisering betekent dat computers steeds meer het werk gaan doen wat vroeger door mensen werd gedaan. Als de schoenen niet direct op transport gaan, worden ze eerst even opgeslagen in een distributiecentrum. Dat is vaak een grote loods waar bijvoorbeeld alle schoenen bij elkaar liggen. En dan worden ze daarna pas vervoerd naar de winkels. Distributie is eigenlijk gewoon een moeilijk woord voor verdelen. De schoenen worden verdeeld over verschillende winkels. De vrachtwagen brengen de goederen naar een andere plek in Nederland of ergens anders in Europa, bijvoorbeeld in Duitsland of België. Het gebied waar de goederen naar toe gebracht worden heet het achterland. Herhaal de stappen nog een keer, laat de leerlingen zelf de woorden vertellen en afkruisen op de woordkaart als u het verhaal vertelt. De goederen kunnen zoals met het speelgoed hier per vrachtauto vervoerd worden maar dat kan ook met andere vervoersmiddelen bijvoorbeeld per trein (hebben jullie die ook gezien in het filmpje? Op weg hierheen?). Maar ook per schip, met een binnenvaartschip. Die vaart niet op zee, maar op de rivieren van Nederland en Europa. Bedenk met de leerlingen waarom een zeeschip niet op de rivieren kan varen (te groot). Vertel dat jullie nu gaan kijken naar de binnenvaart; loop met de leerlingen naar de hal waar u bent binnengekomen, in de punt heeft u uitzicht op de rivier (in de hal is geen verwarming, laat de leerlingen dus een jas aandoen als het buiten erg koud is). 17

19 Opdracht: Laten we kijken of we een binnenvaartschip zien! Vertel: Naast producten die al af zijn, zoals bijvoorbeeld schoenen, komen er ook heel veel producten de haven binnen die nog niet helemaal af zijn. Er komt bijvoorbeeld aardolie de haven binnen, en daar worden plastic tasjes van gemaakt, of medicijnen. De plek waar die dingen gemaakt worden, noem je het industrieterrein. In de haven van Rotterdam is heel veel industrie te vinden, want er komen heel veel boten aan met grondstoffen en goederen die nog bewerkt moeten worden. Vraag: Kunnen jullie van af hier een industrieterrein zien? Gebruik je verrekijker! Het milieu is alles wat er om je heen is dat niet door mensen gemaakt kan worden: de lucht, de planten en dieren. Maar ook water en grond. Soms wordt dit milieu heel vies. Dat noemen we milieuvervuiling. Wie heeft er stiekem weleens kauwgom in het gras gespuugd? Of een pakje drinken weggegooid in de bosjes? Dat is ook milieuvervuiling. De fabrieken van een industrieterrein zorgen ook voor veel milieuvervuiling. Want de rook die jullie net hebben gezien (uit de pijpen op het industrieterrein) is vaak net als rook uit de uitlaat van de auto: het stinkt en is niet goed voor het milieu. Om zo min mogelijk milieuvervuiling te hebben, probeert de haven duurzaam te worden. Duurzaamheid betekent dat dingen langer gebruikt kunnen worden, en dat ze niet voor vervuiling zorgen. Zo maken fabrieken steeds meer gebruik van duurzame energiebronnen. Hebben jullie weleens die grote windmolens gezien? Deze halen energie uit de wind (door het bewegen van de wieken). Hierdoor wordt er elektriciteit opgewekt. Omdat de wind nooit opraakt, is dit heel duurzaam en kunnen we het altijd blijven gebruiken. Kennen jullie nog meer voorbeelden van duurzame energiebronnen (bijv. zonne-energie)? Welke woorden hebben de leerlingen gezien? Laat de leerlingen zelf vertellen en vink af op de woordkaart: - de overslag - het transport - de distributie - het achterland - het binnenvaartschip - de industrie - de milieuvervuiling Niet op de woordkaart, maar wel een moeilijk woord: - de automatisering - de duurzame energiebron - de windmolen Als u door het weer slecht zicht heeft en het industriegebied niet te zien is, neem dan rustig de tijd om de woordkaart met de leerlingen door te nemen. Welke woorden hebben ze al allemaal gehad en kunnen ze die in hun eigen woorden uitleggen of er een zin mee maken? 18

20 Woordenlijst Haven TaalTrip Hieronder staat de woordenlijst van alle 30 woorden uit de TaalTrip. De vetgedrukte woorden komen aan bod tijdens de trip en staan op de woordkaart van de leerlingen. Aanmeren Aardolie Het achterland Afmeren De automatisering Bakboord Het binnenvaartschip De boei De bulkgoederen Chemisch Het containerschip De distributie De duurzame energiebron Het eindproduct De grondstof De haven De (hijs)kraan De industrie Laden en lossen De lading De milieuvervuiling De opslag De overslag Aanmeren houdt in dat het schip aan de voor en achterkant aan de wal wordt vastgemaakt met touwen. Een ander woord voor aanmeren is afmeren. Aardolie is olie die diep uit de aarde gehaald wordt. Van aardolie wordt bijvoorbeeld benzine gemaakt. Het achterland is het gebied waar goederen vanaf de haven naar toe worden gebracht. Voor de Rotterdamse haven is dat Europa. Afmeren houdt in dat het schip aan de voor en achterkant aan de wal wordt vastgemaakt met touwen. Een ander woord voor afmeren is aanmeren. Automatisering betekent dat de computers steeds meer het werk gaan doen dat vroeger door mensen gedaan werd. De linkerkant van een schip is bakboord. Een binnenvaartschip brengt spullen die van zeeschepen komen naar de fabrieken in het land. Ze varen hiervoor over meren, kanalen en rivieren. Een boei is een felgekleurd baken dat in het water drijft. Zo weet een kapitein waar zijn schip kan varen. Goederen zijn spullen om te verkopen. Bulkgoederen zijn spullen die onverpakt worden vervoerd, bijvoorbeeld kolen, graan, of olie. Kolen en graan zijn droge bulk, olie is natte bulk. Chemische stoffen zijn stoffen die ontstaan door stoffen samen te voegen. Ze hebben nieuwe eigenschappen, die de aparte stoffen niet hadden. Een containerschip is een schip dat containers vervoert. Een container is een grote, rechthoekige bak om goederen in te vervoeren. Distributie is verdelen. Duurzame energie is energie wat voor onbeperkte tijd beschikbaar is. Voorbeelden van duurzame energiebronnen zijn zonnepanelen en windmolen. Een product is in een fabriek gemaakt. Of een product is op het land van een boer gegroeid. Een eindproduct is een product dat helemaal af is, en dat zo naar de winkel toe kan. Bijvoorbeeld: Dit plastic tasje is het eindproduct, het hoeft niet meer bewerkt te worden. Een grondstof is onbewerkt materiaal waarmee producten worden gemaakt. Aardolie is de grondstof van benzine. Een haven is een plek bij een stad of een dorp waar schepen kunnen aanmeren. Een (hijs)kraan is een machine om voorwerpen mee op te hijsen. De industrie, dat zijn alle fabrieken bij elkaar. Schepen en vrachtauto s worden geladen. Er worden dan goederen in gedaan die ergens naartoe moeten worden gebracht. Bij lossen, wordt de lading er weer uitgehaald. De lading, dat zijn alle spullen die een schip vervoert. Het milieu is de lucht die je inademt en de natuur om je heen. Auto s en fabrieken vervuilen het milieu, ze maken de lucht, grond en het water vuiler. In de opslag worden de goederen die de haven binnenkomen opgeslagen. Dat gebeurt meestal in een loods (grote schuur). Bij de overslag worden de spullen van een schip op de kade, op een ander schip, op een vrachtwagen of een trein geladen. 19

21 De patrouilleboot De pijpleiding De stukgoederen Stuurboord De stuurhut De tanker Het transport Het vaarwater Het vrachtschip De windmolen Een patrouillevaartuig is een boot die een gebied bewaakt. Soldaten of agenten patrouilleren door heen en weer te lopen, te rijden of te varen. Bijv. De politie patrouilleerde in de straat. Een pijpleiding is een buis waar bijvoorbeeld water of aardolie doorheen gaat. Goederen zijn spullen om te verkopen. Stukgoederen zijn spullen die verpakt worden in dozen, bijvoorbeeld kleding of computers. Stuurboord is de rechterkant van het schip Een stuurhut is een afgesloten ruimte op een schip van waaruit de schipper of de kapitein het schip kan besturen. Een tanker is een groot schip dat olie of andere vloeistoffen vervoert. Transport is het vervoeren van goederen van de ene plek naar de andere. Bijvoorbeeld in een vrachtwagen of schip. Het vaarwater is het water waar een schip kan varen. Een vrachtschip is een groot schip met veel ruimte om goederen te vervoeren. Een windmolen is een grote molen die energie uithaalt door de wind. Hiermee wordt elektriciteit opgewekt. 20

22 Weetjes over de Rotterdamse haven Leuke weetjes over de haven van Rotterdam Merkt u dat de leerlingen zich niet meer kunnen concentreren? Dan kunt u gebruikmaken van de onderstaande weetjes over de Rotterdamse haven. Vaak vinden leerlingen het interessant om weetjes te horen. Hiermee kunt u de aandacht van de leerlingen vasthouden. Geschiedenis: De Rotterdamse haven was vroeger een klein vissershaventje. Nu is het een van de belangrijkste en grootste havens ter wereld. Bijna de helft van de haven is in de Tweede Wereldoorlog verwoest. Na de oorlog werd de haven opnieuw opgebouwd en de haven groeide enorm. Natuur/Milieu: Ook al is er veel industrie in de haven, er is ook veel aandacht voor de natuur. Op de Maasvlakte leven veel soorten vogels, er staan wel 20 verschillende soorten gras en volgens experts komt hier de lekkerste honing vandaan. De dienst Transport en Milieuveiligheid in de haven inspecteert schepen op gevaarlijke stoffen. Deze dienst staat 24 uur per dag, 7 dagen in de week en 365 dagen in het jaar paraat voor een veilige en schone haven. In 2012 zwom er een walvis bij de ingang van de Rotterdamse haven die wel 8 of 9 meter lang was. Patrouilleboten hebben de walvis weten te verjagen. Vervoer: Per jaar varen er zo n zeeschepen en wel binnenvaartschepen door de Rotterdamse haven. De goederenoverslag in de Rotterdamse haven is zo n 450 miljoen ton goederen per jaar! Elke week rijden er wel 250 treinen vol containers van Rotterdam naar de industriegebieden in het achterland. In de Rotterdamse haven kunnen schepen binnenvaren die wel 20 meter diep zijn. Dit zijn vaak enorme containerschepen. Het grootste containerschip ter wereld heet: De CSCL Globe. Het schip is zo groot als vier voetbalvelden, en kan wel containers vervoeren. Soms gaat er weleens iets mis en vallen er containers overboord. In 2006 spoelden er op het strand van Texel tienduizenden sportschoenen uit een overboord geslagen scheepscontainer aan. Werk: In de Rotterdamse haven zijn 1200 bedrijven gevestigd. De Rotterdamse haven is een 24-uurs bedrijf. 24 uur per dag zijn er mensen aan het werk. Ook in de weekenden en op feestdagen. Sommige klussen kunnen nu eenmaal niet wachten. 19% van de mensen die in de regio Rotterdam-Rijnmond woont, werkt in de haven. Dagelijks zijn er mensen aan het werk in de Rotterdamse haven. 21

23 Extra informatie Calandkanaal (zuidkant/voorkant van EIC) Het Calandkanaal loopt vanaf Hoek van Holland parallel aan de Nieuwe Waterweg, en geeft toegang tot de industriegebieden in de Europoort. Het kanaal eindigt in de Brittanniëhaven ten zuiden van Rozenburg, een belangrijk overslagpunt voor auto's. Er komen hier dan ook wekelijks schepen met auto s aan. Het kanaal is genoemd naar Pieter Caland, ingenieur-directeur bij de verlegging van de Maasmonding door het graven van de Nieuwe Waterweg. De Europoort vormt samen met de Botlek een van de omvangrijkste petrochemische-industriegebieden van de wereld. De grote brede tanks aan de overkant worden gebruikt voor bulk opslag. Kleinere tanks zijn voor speciale producten. Het gebied werd tussen 1958 en 1964 aangelegd op het eiland Rozenburg dat daarvoor grotendeels vergraven werd. Hierbij werd het dorp Blankenburg met 400 inwoners volledig verwijderd. De nieuwe tunnel die van Rozenburg naar Vlaardingen wordt aangelegd heet daarom dan ook de Blankeburgtunnel. Nieuwe Waterweg (noordkant/achterkant EIC) De nieuwe waterweg geeft toegang tot Rotterdam en Dordrecht (via de Oudemaas). De grote zeeschepen kunnen hier niet varen, deze zijn te diep. Als u goed kijkt, staan aan de overkant (linkerkant) van de rivier flatgebouwen die de vorm hebben van een zeeschip. In het informatiecentrum staat een gele boei. De gele kleur staat voor gevaar. In de Nieuwe Waterweg zijn voornamelijk rode en groene boeien te zien. Deze geven de vaargeul aan, waarbinnen schepen veilig kunnen varen. Bakboordmarkeringen zijn rood van kleur Stuurboordmarkeringen zijn groen van kleur Opmerking middagtrip Merkt u dat de leerlingen aan het eind van de middagtrip vol zitten en zich niet meer kunnen concentreren? Laat uw groepje dan gerust buiten op het grasveld wat spelen. Laat ze onder geen beding los in de tentoonstellingsruimte, hier mag niet gespeeld worden, omdat er breekbare apparaten staan. Als het weer te slecht is om buiten te zitten, laat ze dan in de kantine wachten. U kunt dan even wat met ze kletsen. 22