Op ontdekkingstocht naar aardolie
|
|
- Raphaël Smit
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 O p o n t d e k k i n g s t o c h t n a a r a a r d o l i e
2 Op ontdekkingstocht naar aardolie Miljoenen jaren geleden De mens heeft in de loop van de tijd vele vormen van energie gebruikt: spierkracht, vuur, wind, water, hout, steenkool en tenslotte olie, ook wel aardolie of ruwe olie genoemd. Aardolie vind je diep in de aarde of de bodem van de oceanen. Olie onstond na een proces van miljoenen jaren uit een dikke laag schelpdierresten bladeren, zand en slib. Lang voor de komst van de mens verdween deze laag door zware aardbevingen onder de oppervlakte en veranderde in een dikke brij. Na mijoenen jaren en de grote druk van de aardlagen veranderde deze brij langzamerhand in olie. Diep in de aarde en de zeebodem Om olie te vinden moet je soms diep in de aarde of de zeebodem doordringen. Dit gebeurt met speciale boorinstallaties. Dit is soms gevaarlijk en moeilijk werk. Als de olie gevonden is en daarna naar bovengehaald wordt, begint de olie aan een wonderlijke reis. Aardolie is op heel veel plaatsen in de wereld te vinden. Bekende plaatsen zijn de woestijnen in het Midden- Oosten, de Noordzee, Rusland, Afrika en Amerika. Wat doen we met aardolie Je weet dat de benzine voor de auto uit aardolie gemaakt wordt en dat de vliegtuigen niet zouden vliegen zonder vliegtuigbrandstof. Maar wist je ook dat er geen plastic en andere kunststoffen zouden bestaan zonder aardolie. Jullie speelgoedkast zou er dus heel anders uitzien als we geen olie hadden. Het dagelijks leven Aardolie is een ingewikkelde grondstof. Maar ook zeer veelzijdig en heel nuttig. Zonder aardolie zou het heel moeilijk zijn om te reizen, je te verwarmen, licht te maken en om eten klaar te maken. Kortom, om te leven zoals we dit elke dag gewend zijn. De olie-industrie Miljoenen mensen verdienen hun dagelijks brood in de olieindustrie. Zij zoeken, winnen (ook wel produceren genoemd) en verwerken aardolie tot onder andere autobrandstoffen, zoals benzine en diesel. Bij de Zeeland Refinery wordt de aardolie verwerkt tot brandstoffen en grondstoffen voor de chemische industrie. Bij deze raffinaderij, in het industriegebied Vlissingen-Oost, werken in totaal 650 mensen. Uitgave: ZEELAND REFINERY Postbus AE Vlissingen Luxemburgweg TM Nieuwdorp Havennummer 6501 Tel Fax Ontwerp & realisatie: In & Out Reklame, Yerseke Illustraties: In & Out Reklame ( Rinus Schuiling) Druk: Zoeteweij - Yerseke Vandaag nodigen we je uit om samen op ontdekkingstocht te gaan... naar aardolie. Het wordt beslist een boeiende reis.
3 Met een BOORINSTALLATIE wordt naar de aardolie geboord die diep in de bodem ligt opgeslagen. Daarna wordt de olie omhoog gepompt. In de RAFFINADERIJ wordt de aardolie verwerkt tot olieproducten. De bekendste olieproducten zijn benzine, diesel en gas (LPG). De aardolie wordt meestal met grote TANKERS naar de raffinaderijen vervoerd. Ook gaat het transport vaak per PIJPLEIDING. De boorinstallatie op zee wordt ook wel BOORPLATFORM genoemd. Op het SERVICE-STATION kun je benzine, diesel en LPG tanken. En... je kunt er vaak ook allerlei andere zaken kopen, zoals broodjes, snoep en de krant.
4 A C De raffinaderij Om van aardolie bruikbare en nuttige producten te maken heb je een raffinaderij nodig. In de raffinaderij maken we benzine, gas (ook wel LPG genoemd), dieselolie, vliegtuigbrandstof, smeerolie en brandstof voor grote schepen. Op de tekening (op bladzijde 8 en 9) kun je zien hoe stapsgewijs alle producten uit de aardolie worden gehaald. Je kunt op de tekening ook zien, dat niet alleen de benzine, maar ook het gas voor de campingbrander, de grondstof voor kunststof en plastic en de diesel voor de auto s en vrachtwagens uit aardolie worden gehaald. Dit betekent dat heel veel kunststof en plastic voorwerpen in jouw kamer thuis in feite ook olieproducten zijn. Kijk maar eens goed naar de tekening. Je zult zien dat het niet zo ingewikkeld is. Aanvoer van olie (A) Om een fabriek te kunnen laten draaien heb je grondstoffen nodig en voor een raffinaderij is dat aardolie. De aardolie wordt met grote zeeschepen, tankers, aangevoerd via de Westerschelde en via de Maasvlakte in Rotterdam. In de Westerschelde heeft de raffinaderij een zeesteiger, waar deze enorme tankers aan kunnen leggen. In Rotterdam kunnen nog grotere tankers aanmeren. Hier wordt de olie eerst in grote voorraadtanks opgeslagen en daarna via een lange pijpleiding (137 km) naar de raffinaderij verpompt. Hieronder zetten we de producten, zoals je die op de tekening ziet, nog eens op een rijtje. Propaan, butaan en LPG Propaan en butaan is het gas dat gebruikt wordt in een aansteker en voor het gasstel op de camping. Een mengsel van deze twee gassen kennen jullie als LPG bij het benzinestation. Een deel van de auto s rijdt dan ook niet op benzine maar op LPG. Nafta Uit nafta maken we op de raffinaderij benzine. Een deel van de nafta gaat naar de chemische industrie, waar ze er plastic, verf en kunststofvezels van maken. Benzine Na de behandeling van de nafta ontstaat er benzine. Op de raffinaderij maken we verschillende soorten benzine, zoals Super en Euro 95. Ook exporteren wij benzine naar België en Duitsland. Kerosine of vliegtuigbrandstof Wij maken brandstof voor de grote vliegtuigen, waar je misschien al eens mee op vakantie bent geweest. Dit wordt in de raffinaderij ook wel kerosine genoemd. Deze kerosine werd heel vroeger petroleum genoemd en gebruikt als lampolie. B C D De scheiding van aardolie (B) Als de aardolie in de raffinaderij aankomt is het als het ware een mengsel van vele producten. Deze producten moeten van elkaar gescheiden worden. Deze scheiding, ook wel destillatie genoemd, is de eerste fase van de aardolieverwerking. De aardolie wordt in het scheidingsproces eerst verwarmd, in een groot fornuis, tot het kookt. Daarna wordt de olie in een grote destillatietoren van 60 m hoogte gebracht. Een deel van deze hete olie verdampt en wordt als gas opgevangen. Het andere deel wordt op verschillende punten in de toren gescheiden en als afzonderlijke producten opgevangen. Ziezo, dat was de scheiding van de olie. Maar wat gebeurt er daarna? Zuivering van de producten (C) Alle producten moeten na de scheiding gezuiverd worden. Het belangrijkste in dit zuiveringsproces is het verwijderen van zwavel uit de producten. Zwavel is een natuurlijke stof op aarde en zit in opgeloste vorm in de olie als die uit de grond wordt gehaald. Ook in het zuiveringsproces wordt het product eerst verwarmd en dan gezuiverd. Behandeling van de producten (D) Na de scheiding en de zuivering moeten sommige producten nog behandeld worden voordat ze gebruikt kunnen worden. Je kunt op de tekening zien dat benzine één van die producten is, die nog behandeld moeten worden. Diesel Diesel is naast benzine een veel gebruikte brandstof voor auto s, maar vooral ook voor vrachtwagens. Stookolie Stookolie is de brandstof voor de meeste zeeschepen. Het is een zware oliesoort, die alleen in verwarmde toestand (80 C) gebruikt kan worden, omdat hij anders stolt tot een stroperige teerachtige massa. Bitumen Op vele raffinaderijen wordt naast stookolie ook bitumen gemaakt. We kennen bitumen bijvoorbeeld als grondstof voor het asfalt van de weg. Zwavel De zwavel, die wij uit de producten halen is een goede grondstof voor de chemische industrie. Ze wordt onder andere gebruikt bij de productie van lucifers en kunstmest. Je ziet, aardolieproducten worden zeer veelzijdig toegepast. Je laat er de auto op draaien, de verwarming mee verwarmen, de plastic verpakking mee beschermen, het vliegtuig mee vliegen en de weg mee asfalteren. Kortom aardolie is een onderdeel van het leven van elke dag. Ook van jouw leven. Op de tekening kun je de verschillende fasen in het verwerkingsproces volgen. Wij hebben in ons olieverhaal de verschillende producten al enkele malen genoemd.
5 w w w. z e e l a n d r e f i n e r y. n l
Kuwait Petroleum Europoort, Q8KPE
SPREEKBEURT 1/8 Kuwait Petroleum Europoort, Q8KPE Q8KPE is gelegen in Rotterdam Europoort. De locatie Europoort heeft de grootste haven ter wereld waar veel producten worden gemaakt en verhandeld. Voor
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 9
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 9 Samenvatting door Dylan 551 woorden 30 december 2016 9 4 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Paragraaf 1 Aardolie ( onzuivere stof ) - Organisch materiaal -
Nadere informatieHoofdstuk 3 Organische stoffen
oofdstuk 3 Organische stoffen 3.1 Organische stoffen Organische stoffen bestaan uit moleculen die opgebouwd zijn uit één of meer koolstofatomen die onderling en/of aan andere atomen gebonden zijn door
Nadere informatieNaam: DELFSTOFFEN. pagina 1 van 10
Naam: DELFSTOFFEN In de aarde zitten heel veel materialen verborgen, die wij in de loop van de eeuwen hebben ontdekt. Wij kunnen ons geen leven meer voorstellen zonder deze stoffen. Turf werd vroeger gemaakt
Nadere informatieVertrouwen in Eigen Kunnen
Vertrouwen in Eigen Kunnen Monument Dit is het Staatsolie monument dat staat bij het hoofdkantoor op Flora. Het is onthuld op 13 december 2005 bij de 25 ste verjaardag van Staatsolie. Dit monument laat
Nadere informatieFossiele brandstoffen? De zon is de bron!
Energie 5 en 6 3 Fossiele brandstoffen? De zon is de bron! Filmpjes werkblad Doelen Begrippen Materialen Duur De leerlingen: weten dat fossiele brandstoffen hele oude resten van planten zijn. kunnen een
Nadere informatieProject Energie. Week 1ABC: Mens en dier
Project Energie. Week 1ABC: Mens en dier Info: Wat is energie? Energie geeft kracht, licht, warmte en beweging. De zon geeft ons licht en warmte. Voedsel is de brandstof van mensen en dieren. Door te eten
Nadere informatieStaatsolie Visie 2020
Visie 2020 Staatsolie Visie 2020 Visie Leidend zijn in de duurzame ontwikkeling van de energie industrie in Suriname Een significante bijdrage leveren aan de vooruitgang van de samenleving Een regionale
Nadere informatieLesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN
Lesbrief Primair onderwijs - BOVENBOUW DUURZAAM WERKEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip
Nadere informatieAardolie. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/60572
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Emiel D 30 oktober 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/60572 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieAardolie is een zwart, stroperig mengsel van heel veel stoffen, wat door middel van een bepaalde scheidingsmethode in zeven fracties gescheiden wordt.
Meerkeuzevragen Naast koolstofdioxide en waterdamp komen bij verbranding van steenkool nog flinke hoeveelheden schadelijke stoffen vrij. Dit komt doordat steenkool ook zwavel- en stikstofatomen bevat,
Nadere informatieStaatsolie Visie 2030
Staatsolie Visie 2030 In de Staatsolie Visie staat wat ons bedrijf in het jaar 2030 bereikt wil hebben. Wij werken daar voortdurend aan. Onze blik is op de toekomst gericht. Zo willen wij dat Suriname
Nadere informatieJos van der Graaf B.V.
Jos van der Graaf B.V. Ketenanalyse Dieselverbruik Auteurs Eindverantwoordelijk : M. Wanner en J.K. Hoogendijk : E.A. van der Graaf IKZ05 Jos van der Graaf Ketenanalyse Dieselverbruik Revisie 0 Datum 10-09-2018
Nadere informatieWaarom is de olie opslag en olieverwerkende industrie èèn van de belangrijkste pijlers van de Rotterdamse haven?
Werkstuk door een scholier 2581 woorden 10 februari 2003 4,4 80 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Ik heb dit onderwerp gekozen omdat het mij fascineert dat zo n groot deel van het al zo grote
Nadere informatieDUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW ANTWOORDEN
DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip
Nadere informatieDUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW OPDRACHTEN
DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip
Nadere informatieCO 2 Prestatieladder. Ketenanalyse diesel. Aspect(en): 4.A.1
CO 2 Prestatieladder Ketenanalyse diesel Auteur: Dhr. A.J. van Doornmalen Aspect(en): 4.A.1 Vrijgegeven: Dhr. A.J. van der Heul Datum: 17 april 2014 Inhoudsopgave 1.0 Inleiding... 3 2.0 Doelstelling...
Nadere informatieEen mengsel van lucht, hete verbrandingsgassen en kleine deeltjes vaste stof In rook zitten ook soms vonken
Hoofdstuk 5 In vuur en vlam 5.1 Brand! Voorwaarden voor verbranding Ontbrandingstemperatuur De temperatuur waarbij een stof gaat branden De ontbrandingstemperatuur is ook een stofeigenschap. Er zijn drie
Nadere informatieNaam. OPDRACHT 1 Project 1: GSM. Kunststoffen. 1. Wat zijn kunststoffen? Chemische verbindingen die niet op een natuurlijke manier worden gemaakt.
Naam PDRACHT 1 Kunststoffen 1. Wat zijn kunststoffen? Chemische verbindingen die niet op een natuurlijke manier worden gemaakt. 2. Wat is bakeliet en wie is de uitvinder? Kunststof (PhenolFormaldehyde),
Nadere informatieSociaal Economische Trends 2013 De Nederlandse economie. Werkloosheid. Werkloosheidsduren op basis van de Enquête beroepsbevolking.
Sociaal Economische Trends 2013 De Nederlandse economie Werkloosheid 2004-2011 Oliestromen in de Stromen Nederlandse en duren economie Werkloosheidsduren op basis van de Enquête beroepsbevolking 2016 02
Nadere informatieLes Crisis in de olie
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Crisis in de olie Werkblad Les Crisis in de olie Werkblad Op zondag 4 november 1973 bestonden er nog geen inline- skates. Hadden ze wel bestaan, dan had je die dag heerlijk
Nadere informatieΔSσ ΔScf ΔSθ [kj/ K] [kj/ K] [kj/ K] pm pm pm. 8,, 39 kg aardgas/bedrijfsgas 0 0 0
2017 www.entropie.nl TOVERS VAN HELDER Aanmaaktover 3 AANMAKEN 1 TON KEROSINE PRIJS 20.96 Vraag Wat is de prijs van het aanmaken van 1 ton kerosine? Antwoord Recept ΔSσ ΔScf ΔSθ [kj/ K] [kj/ K] [kj/ K]
Nadere informatieWat voor een bedrijf is Nedmag?
Leuk dat je je spreekbeurt houdt over Nedmag! In dit document vind je allerlei informatie over Nedmag en magnesiumzout, zodat je je spreekbeurt goed kunt voorbereiden. Mocht je toch nog vragen hebben,
Nadere informatieDe haven van Rotterdam
Korte lesomschrijving In deze les staat de vensterplaat over de haven van Rotterdam centraal. De leerlingen ontdekken aan de hand van deze interactieve vensterplaat hoe deze haven zich heeft kunnen ontwikkelen
Nadere informatieVervoer gevaarlijke stoffen blijft groeien / Een overzicht in cijfers van
Vervoer gevaarlijke stoffen blijft groeien / Een overzicht in cijfers van 2013-2017 Hoe is het gesteld met de vervoerscijfers van gevaarlijke stoffen in Nederland? Het is altijd interessant om van tijd
Nadere informatieLesbrief ZAND BOVEN WATER OPDRACHT 1 - NEDERLAND EN WATERBOUW
Lesbrief Primair onderwijs - BOVENBOUW ZAND BOVEN WATER Rotterdam is de belangrijkste haven van Europa. Steeds meer spullen reizen via Rotterdam. Sinds 2008 wordt hard gewerkt om de haven uit te breiden.
Nadere informatie6,7. 1 schuin de grond in boeren. 2 veel dieper boren (een paar duizend meter).
Antwoorden door een scholier 1087 woorden 9 juni 2007 6,7 10 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Antwoorden deel 2AB vmbo-kgt (tekstboek en werkboek) Hoofdstuk 11 - Koolstofchemie 11.1 1 Aardolie ontstaat
Nadere informatieParagraaf 1: Fossiele brandstoffen
Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen Fossiele brandstof Koolwaterstof Onvolledige verbranding Broeikaseffect Brandstof ontstaan door het afsterven van levende organismen,
Nadere informatie(autogas en propaan)
Petitie Geen accijnsverhoging LPG (autogas en propaan) De Vereniging Vloeibaar Gas (VVG) vraagt u de voorgenomen accijnsverhoging op LPG met 0,07 per liter naar 0,18 per liter per 1 januari 2014 niet door
Nadere informatieShell Pernis Benzine,
Een uitgave van Shell Pernis DE WERELD VAN Shell Pernis Benzine, diesel en veel meer Hoe maak je van ruwe olie benzine? Opslagtanks Europoort Veilig werken boven alles Lucht, land en water Wist u dat...
Nadere informatieWerken in de olie- en gasindustrie
Werken in de olie- en gasindustrie Beste gastdocent, Dit lespakket biedt u de handvatten om een leuke en leerzame gastles te kunnen geven in de groepen 6 t/m 8 van het basisonderwijs. Het bestaat uit kant-en-klaar
Nadere informatieAfhankelijk van de natuur vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62385
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 06 June 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62385 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieEen beginnershandleiding tot Brandstoffen
Een beginnershandleiding tot Brandstoffen Energie is essentieel om te voorzien in de basisbehoeften van onze huishouding: koken, water verwarmen en verwarming. Maar het is ook een belangrijke factor voor
Nadere informatieAARDOLIE, HET ZWARTE GOUD
AARDOLIE, HET ZWARTE GOUD 10 TIPS OVER DE VOORBEREIDING VAN DE SPREEKBEURT: AARDOLIE, HET ZWARTE GOUD 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Start met het verzamelen van materiaal. Kijk in de bibliotheek en zoek op internet.
Nadere informatie.22. Hoe ziet een centrum eruit?
Hoe ziet een centrum eruit? Hoofdstuk 2 les 1 Wat ga je leren? In deze les leer je hoe een centrum eruitziet. Je leert ook hoe het komt dat sommige steden of plekken een centrum zijn geworden. Begrippen
Nadere informatieD r Thomas Chaize Analyse Strategie Hulpbronnen Prijsontwikkeling van het vat aardolie sinds een eeuw. Mailing n
Analyse Strategie Hulpbronnen Prijsontwikkeling van het vat aardolie sinds een eeuw. Mailing n 3-15 31.10.2004 Dr Thomas Chaize Site : Email & Mailing gratis : http:///mailing%20list/mailinglistfr.htm
Nadere informatieStaatsolie Visie 2020
Staatsolie Visie 2020 Visie Leidend zijn in de duurzame ontwikkeling van de energie-industrie in Suriname Een significante bijdrage leveren aan de vooruitgang van de samenleving Een regionale speler worden,
Nadere informatieOpstel Aardrijkskunde Kies - Rotterdamse havens
Opstel Aardrijkskunde Kies - Rotterdamse havens Opstel door een scholier 1242 woorden 20 januari 2009 6,3 19 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Vragen bedrijven Geef van elk bezocht bedrijf aan. 1. Waar
Nadere informatieLesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN
Lesbrief Primair onderwijs - MIDDENBOUW DUURZAAM WERKEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per
Nadere informatie2. Lees nu de tekst met het stappenplan. Kom je nog moeilijke woorden tegen in de tekst? Gebruik dan de woordhulp.
Tekst lezen 1. Lees de tekst nog niet! Maak eerst deze vraag: Wat weet je van de aardbevingen in Groningen? Schrijf het op in de linkerkolom. Wat weet ik van de aardbevingen? Wat ben ik te weten gekomen?
Nadere informatieDe meeste verbrandingsproducten zie en ruik je niet. Maar je kunt ze wel aantonen met een zogeheten reagens.
Meerkeuzevragen Naast koolstofdioxide en waterdamp komen bij verbranding van steenkool nog flinke hoeveelheden schadelijke stoffen vrij. Dit komt doordat steenkool ook zwavel- en stikstofatomen bevat,
Nadere informatieWaarom doen we het ook alweer?
Apart inzamelen van gft-afval Als Vereniging Afvalbedrijven stimuleren we dat al het afval in Nederland op de juiste manier wordt verwerkt. Hierbij houden we rekening met het milieu en de kosten. De meest
Nadere informatieAfhankelijk van de natuur. banner. Green Science CITAVERDE. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.
banner Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Green Science CITAVERDE 12 juli 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/81673 Dit lesmateriaal is gemaakt met
Nadere informatieWerkstuk Techniek. Rioolwaterzuiveringsinstallaties. Werkstuk gemaakt door: Klas: B2E Datum inleveren werkstuk: Dinsdag 30 mei Docent: JGT
Werkstuk Techniek Rioolwaterzuiveringsinstallaties Bron foto: www.wve.nl Bron foto: www.wve.nl Werkstuk gemaakt door: Anoniem Samantha (op van eigen de verzoek) Maat Bert Bert van van Naamen Naamen Klas:
Nadere informatieOefenopgaven CHEMISCHE INDUSTRIE
Oefenopgaven CEMISCE INDUSTRIE havo OPGAVE 1 Een bereidingswijze van fosfor, P 4, kan men als volgt weergeven: Ca 3 (PO 4 ) 2 + SiO 2 + C P 4 + CO + CaSiO 3 01 Neem bovenstaande reactievergelijking over
Nadere informatieOns milieu, een kostbaar goed
1 Ons milieu, een kostbaar goed Datum Blz. 1. Inleiding 4 2. Soorten vervuiling 5 2.1. Luchtverontreiniging 5 2.2. Bodemvervuiling 6 2.3. Lichtvervuiling 7 2.4. Geluidsoverlast 7 2.5. Watervervuiling 8
Nadere informatieBP Amsterdam Terminal
BP Amsterdam Terminal Distributie en Blending Terminal voor brandstoffen en componenten De BP Amsterdam Terminal (BAT) is gelegen aan de Hornweg in het Westelijk Havengebied van Amsterdam. De BAT is een
Nadere informatieAgricola Novus. (de nieuwe boer) een tentoonstelling van dertien hectare en Atelier Van Lieshout. Dit werkboek is van. ... School... Groep... Datum...
Agricola Novus (de nieuwe boer) een tentoonstelling van dertien hectare en Atelier Van Lieshout Dit werkboek is van... School... Groep... Datum... DEEL 1 Inleiding Leestekst Binnenkort ga je met de klas
Nadere informatieOpdracht Beroepsoriëntatie
Opdracht Beroepsoriëntatie Sector: Offshore Auteur: Henk Yip Groep: WP11a2 Periode: Blok 1.1 Datum: Woensdag 16 oktober 2013 De Haagse Hogeschool Werktuigbouwkunde Voorwoord Ik ben Henk Yip, ik ben een
Nadere informatieDe toekomst is bio-based Wat is de rol van netwerken?
De toekomst is bio-based Wat is de rol van netwerken? Biobased? Het sluiten van kringlopen. Efficiënter gebruik van grondstoffen Niet meer de aarde opgebruiken maar de economie laten draaien op wat we
Nadere informatieLAAT DE WIND WAAIEN
LAAT DE WIND WAAIEN 2019 zal worden herinnerd als het jaar waarin iets veranderde, toen kinderen staakten om volwassenen te vragen actie te ondernemen om klimaatverandering tegen te gaan. Geïnspireerd
Nadere informatieSheet 2: Bekijk met de kinderen de tussenstand van Afval the Game op Instagram en/of Facebook. Hoe gaat het bij de kinderen met inzamelen?
Afval the Game Docentenhandleiding les 2 Duur Voor deze les hebt u ongeveer 80 minuten nodig. Leerdoelen De kinderen hebben in de vorige les geleerd dat het belangrijk is om plastic te scheiden, zodat
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde vwo 2006-II
Vervoer en ruimtelijke inrichting Opgave 4 Het Project Mainportontwikkeling Rotterdam bron 4 Den Haag Rotterdam Legenda: zandwinningsgebied landaanwinningsgebied (Tweede Maasvlakte) haven- en industriegebied
Nadere informatieMethanol. Formule. Brandalcohol, methylalcohol. Productie. (a) Productie van synthesegas. (i) Traditionele methoden
Methanol Formule CH3OH Naam Familie Productie Brandalcohol, methylalcohol Alcoholen (a) Productie van synthesegas (i) Traditionele methoden Methanol wordt vervaardigd uit synthesegas dat een mengsel is
Nadere informatieWerkblad Meander Thema 1: Onderweg
Werkblad Meander Thema 1: Onderweg 1.1 Vakantiebestemmingen Schrijf 1, 2, 3, 4, 5, en 6 1. De reis start in Nederland 2. België is klein, dat gaat snel 3. Frankrijk is groot, pffff.wat duurt het lang!!
Nadere informatieOpdracht Scheikunde Scheikundige wereldreis en proefjes per continent
Opdracht Scheikunde Scheikundige wereldreis en proefjes per continent Opdracht door C. 1119 woorden 20 januari 2017 6,7 10 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Scheikunde overal De reis start in Veenendaal,
Nadere informatiegerecycled plastic Plastic Hero je brooddoos en je spelcomputer Kunststof Held Alles over plastic recycling Gemaakt van: Naam: Zit onder andere in:
Alles over plastic recycling Naam: Plastic Hero Gemaakt van: gerecycled plastic Naam in het Nederlands: Kunststof Held Zit onder andere in: je brooddoos en je spelcomputer Opdracht 1: Plastic gezocht!
Nadere informatie4 keer beoordeeld 4 maart Natuurkunde H6 Samenvatting
5,2 Samenvatting door Syb 763 woorden 4 keer beoordeeld 4 maart 2018 Vak Natuurkunde Methode Pulsar Natuurkunde H6 Samenvatting PARAGRAAF 1 Er zijn veel verschillende soorten energie: Bewegingsenergie
Nadere informatie2: vermindering van koolmonoxide, kooldioxide, zwaveldioxide en stikstofoxide en dat is erg goed om het broeikaseffect tegen te houden.
Stelling door T. 1429 woorden 12 juni 2014 7,8 2 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Stelling 1: openbaar vervoer moet gratis worden 1: km autorijden levert dan per passagier gemiddeld zeven keer
Nadere informatieSTAATSOLIE IN BEELD. Vertrouwen in Eigen Kunnen
STAATSOLIE IN BEELD Vertrouwen in Eigen Kunnen Staatsolie Visie 2020 Visie Leidend zijn in de duurzame ontwikkeling van de energie-industrie in Suriname Een significante bijdrage leveren aan de vooruitgang
Nadere informatie3. Leid uit de formules van water, zwaveldioxide en zwavelzuur af welke stof uit de lucht hier bedoeld wordt..
Steenkool Steenkool komt in heel veel verschillende vormen voor. Dat geldt voor het uiterlijk van de steenkool. De kleur van steenkool kan bijvoorbeeld variëren van bruin tot zwart, steenkool kan hard
Nadere informatieInleiding. Afvalwater. Afvalwaterzuivering
Inleiding Je poetst je tanden en spoelt je mond. Hup, doorspoelen! Vieze handen? Flink wat zeep en de kraan open: hup, ook maar doorspoelen! Elke dag spoel jij vele liters schoon drinkwater door de wastafel,
Nadere informatieDe Noordzee HET ONTSTAAN
De Noordzee De Noordzee is de zee tussen Noorwegen, Groot-Brittannië, Frankrijk, België, Nederland, Duitsland en Denemarken. De Noordzee is een ondiepe (30-200 m) randzee van de Atlantische oceaan met
Nadere informatieU kan dit document gratis downloaden via deze link www.govaplay.com
U kan dit document gratis downloaden via deze link www.govaplay.com Mijn naam is professor GOVA en ik ga jullie wat leren over recyclage van kunststof bij het bedrijf Govaerts-Recycling nv uit Alken in
Nadere informatie5.7. Boekverslag door S woorden 26 oktober keer beoordeeld. Scheikunde
Boekverslag door S. 1928 woorden 26 oktober 2009 5.7 45 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Scheikunde H1: 1.1 OUDE MATERIALEN: Natuurlijke materialen: materialen die je in de omgeving/ in de natuur
Nadere informatieKetenanalyse brandstof - diesel
Ketenanalyse brandstof - diesel Co 2 -prestatieladder Aspect(en): 4.A.1 Auteur: Herman Zondag Datum: 1 juni 2015 Inhoudsopgave Inleiding & doelstelling Beschrijving van de waardeketen Bepaling van de relevantie
Nadere informatieWater kan ook veranderen is waterdamp. Het wordt dan een gas. Maar heter als 100 graden kan water niet worden. Dit is het kookpunt van water.
Water Zonder water kun niet Zonder water kun je niet leven. Als je niet genoeg drinkt, krijgt je dorst. Als je dorst hebt, heeft je lichaam water tekort. Je raakt dit water vooral kwijt door te plassen
Nadere informatieUniek systeem voor verduurzaming van opslag en vervoer van Vluchtige Organische Stoffen(VOS).
Pagina 1 van 5 Uniek systeem voor verduurzaming van opslag en vervoer van Vluchtige Organische Stoffen(VOS). Het VentoClean-System is een speciale machine voor het ontgassen en terugwinnen van resten Vluchtige
Nadere informatieRe-use & decommissioning rapport
Nederlandse versie Re-use & decommissioning rapport Begrippenlijst met iconen www.nexstep.nl 1 Inhoudsopgave 1 Putten op zee.... 3 1.1 Methoden voor ontmanteling putten op zee.... 4 2 Installaties op zee....
Nadere informatieNaam: Thijs. Groep: 6/7. School: St.Willibrordusschool
Naam: Thijs Groep: 6/7 School: St.Willibrordusschool 1 Voorwoord Voor je ligt het werkstuk van Thijs. Dit werkstuk gaat over zonne-energie. Ik kwam op het idee voor dit onderwerp toen papa en mama ook
Nadere informatieInhoud. Inleiding blz. 3. Wat is een fossiel? blz. 4. Hoe fossielen ontstaan blz. 5. Fossielen van zacht weefsel blz. 6. Zeedieren blz.
Door: Oscar Zuethoff Groep 6b - Meneer Jos & Ingrid Februari 2008 Inhoud Inleiding blz. 3 Wat is een fossiel? blz. 4 Hoe fossielen ontstaan blz. 5 Fossielen van zacht weefsel blz. 6 Zeedieren blz. 7 De
Nadere informatieinhoud blz. Inleiding 1. De haven 2. Soorten havens 3. Soorten vracht 4. Lossen en laden 5. Werken in de haven 6. Filmpjes Pluskaarten
De haven inhoud blz. Inleiding 3 1. De haven 4 2. Soorten havens 5 3. Soorten vracht 7 4. Lossen en laden 10 5. Werken in de haven 12 6. Filmpjes 14 Pluskaarten 16 Bronnen en foto s 18 Colofon en voorwaarden
Nadere informatieMilieubarometerrapport 2012 (Som groen)
Milieubarometerrapport 2012 (Som groen) Blauwzaam energieconvenant 1 Blauwzaam EC 1 Milieubarometer - 2012 (Som groen) Blauwzaam energieconvenant 1 Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik
Nadere informatieLesbrief DUURZAAM BOUWEN OPDRACHT 1 - WAT IS DAT, DUURZAAMHEID?
Lesbrief Primair onderwijs - BOVENBOUW DUURZAAM BOUWEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip
Nadere informatieENERGIE- OBSERVATORIUM. Kerncijfers 2011 60%
ENERGIE- OBSERVATORIUM Kerncijfers 2011 20% 80% 60% 40% Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Vooruitgangstraat 50 1210 BRUSSEL Ondernemingsnr.: 0314.595.348 http://economie.fgov.be
Nadere informatieALLES OVER PLASTIC RECYCLING
ALLES OVER PLASTIC RECYCLING Naam: Plastic Hero Gemaakt van: gerecycled plastic Naam in het Nederlands: Kunststof Held Zit onder andere in: je brooddoos en je spelcomputer Opdracht 1: PLASTIC GEZOCHT!
Nadere informatieNaam: WATER. pagina 1 van 8
Naam: WATER Geen leven zonder water Zonder water kun je niet leven. Als je niet genoeg drinkt, krijgt je dorst. Als je dorst hebt, heeft je lichaam water tekort. Je raakt dit water vooral kwijt door te
Nadere informatieExcursie Rioolwaterzuivering van Waterschap Vallei en Veluwe te Apeldoorn. d.d
Excursie Rioolwaterzuivering van Waterschap Vallei en Veluwe te Apeldoorn. d.d.23-06-2017. We werden rond 14.00 uur verwelkomd door de heren Dick v.d.outenaar, die als spreker optrad, samen met Arjan Buitenhuis
Nadere informatieOiltraining.nl. In de komende maanden worden onder andere de volgende cursussen met regelmaat georganiseerd:
Oiltraining.nl Oiltraining.nl de is naam waaronder in samenwerking met Saybolt Nederland B.V. cursussen en trainingen aanbiedt op het gebied van olieproducten. Oiltraining.nl is in 2002 opgericht door
Nadere informatie[Samenvatting Energie]
[2014] [Samenvatting Energie] [NATUURKUNDE 3 VWO HOOFDSTUK 4 WESLEY VOS 0 Paragraaf 1 Energie omzetten Energiesoorten Elektrisch energie --> stroom Warmte --> vb. de centrale verwarming Bewegingsenergie
Nadere informatieDUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS MIDDENBOUW ANTWOORDEN
DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS MIDDENBOUW De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip
Nadere informatieNederland transportland (VHBO klas 2) CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Nederland transportland (VHBO klas 2) Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Ivar Prins 18 August 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/64705 Dit lesmateriaal is gemaakt
Nadere informatie1. Foute eiwitten die ziekten veroorzaken Prof. Dr. Patrick van der Wel, Rijksuniversiteit Groningen.
Hieronder vind je de onderwerpen van editie 2019-2020. De onderwerpen worden aangevuld met nieuwe onderwerpen tot de 1 e dag van de inschrijving (1 mei 2019). 1. Foute eiwitten die ziekten veroorzaken
Nadere informatie1.7 Kwartet over de verschillende energiebronnen
2. 1. Lessuggesties Oriënterende en activiteiten op klasniveau 1.7 Kwartet over de verschillende energiebronnen Dit kwartet is een syntheseactiviteit. De meeste aspecten van energie die aan bod zijn gekomen,
Nadere informatieBiomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie
Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!
Nadere informatiea. Beschrijf deze reactie met een vergelijking. In het artikel is sprake van terugwinning van zwavel in zuivere vorm.
PEARL GTL Oliemaatschappijen zoals Shell willen aan de nog steeds stijgende vraag naar benzine en diesel kunnen blijven voldoen én ze willen de eindige olievoorraad zoveel mogelijk beschikbaar houden als
Nadere informatieHoofdstuk 2. Scheidingsmethoden. J.A.W. Faes (2019)
Hoofdstuk 2 Scheidingsmethoden J.A.W. Faes (2019) Hoofdstuk 2 Scheidingsmethoden Paragrafen 2.1 Soorten mengsels 2.2 Scheiden van mengsels 2.3 Indampen en destilleren 2.4 Rekenen aan oplossingen Practica
Nadere informatieINTRODUCTIE VOOR DE LEERLINGEN
INTRODUCTIE VOOR DE LEERLINGEN Waarom minder afval maken? Wisten jullie dat elk van ons gemiddeld 500 kg huishoudelijk afval per jaar produceert? Op school, in de klas en in onze boekentas blijft erg veel
Nadere informatie1. Magnetische Vloeistoffen Dr. Ben Erne en Frans Dekker, Universiteit Utrecht.
Update augustus 2018 Er zijn nog enkele plekken vrij. Bij de onderwerpen die groen gemarkeerd zijn is er nog een plekje vrij. Geef dus bij je inschrijving een van deze onderwerpen door. 1. Magnetische
Nadere informatieBrand en explosiegevaar
Brand en explosiegevaar Door brand en explosie tijdens werkzaamheden vallen er jaarlijks tientallen doden en gewonden. Dus moet je brand en explosies zien te voorkomen. Mede doordat deze zeer onvoorspelbaar
Nadere informatieSpaar energie! Wat is energie? Zelf aan de slag. Waarom energie besparen? Sommige centrales die elektriciteit. Stijn Dekelver
Stijn Dekelver De maand oktober is al enkele jaren de maand van de energiebesparing. De overheid roept dan alle mensen in Vlaanderen op om zuinig om te gaan met energie. Sommige centrales die elektriciteit
Nadere informatieZAND BOVEN WATER LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW ANTWOORDEN
ZAND BOVEN WATER LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW Rotterdam is de belangrijkste haven van Europa. Steeds meer spullen reizen via Rotterdam. Sinds 2008 is de haven uitgebreid met Maasvlakte 2. Zodat
Nadere informatieTekst lezen en vragen stellen
Tekst lezen en vragen stellen 1. Om een tekst goed te begrijpen is het erg belangrijk om een tekst actief te lezen. In de uitleg lees je hoe je dat moet doen. Als je actief leest, dan: - controleer je
Nadere informatieAfhankelijk van de natuur vmbo-kgt12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 14 July 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/62464 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieDe ONBEKENDE KANT van PLASTIC. Waarom worden zoveel. producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt?
De ONBEKENDE KANT van PLASTIC Waarom worden zoveel producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt? PLASTIC IS WAARDEVOL Tijdens de productie en gebruik EEN
Nadere informatieLPG en veiligheid. Autogas (LPG) Toepassingen LPG. Productie, invoer en uitvoer LPG. Ontwikkeling Nederlandse Autogasmarkt
Autogas (LPG) Autogas: LPG toegepast als autobrandstof. LPG en veiligheid LPG (Liquefied Petroleum Gas, vloeibaar gemaakt petroleumgas) is de verzamelnaam voor een grote groep brandbare koolwaterstoffen.
Nadere informatieElektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto
Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Bron 1: Elektrische auto s zijn duur en helpen vooralsnog niets. Zet liever in op zuinige auto s, zegt Guus Kroes. 1. De elektrische auto is in
Nadere informatie.78. Zware industrie. Wat ga je leren? Begrippen
Kijkles Hoofdstuk 6 les 1 Wat ga je leren? Zware industrie In deze les leer je hoe een fabriek eruitziet. Je leert wat het verschil is tussen zware en lichte industrie. Je leert ook wat mensen van industrie
Nadere informatieHoofdstuk 3. en energieomzetting
Energie Hoofdstuk 3 Energie en energieomzetting Grootheid Energie; eenheid Joule afkorting volledig wetenschappelijke notatie 1 J 1 Joule 1 Joule 1 J 1 KJ 1 KiloJoule 10 3 Joule 1000 J 1 MJ 1 MegaJoule
Nadere informatie