Chronische nekklachten:

Transcriptie

1 Chronische nekklachten: Kijk verder dan de nek lang is! drs. Olaf van der Zanden & drs. Ivan Bautmans

2 Welkom! Learnshop NVMT 2003

3 Inhoud Epidemiologische gegevens ASNK Indeling nekklachten Methodisch handelen Casus Anatomische aspecten Gezondheidsprofiel Behandelplan Slotbezinning

4 A-Specific Neck Pain Point-Prevalence Netherlands (Hoving 2001) Acute 21% Chronic (>3 month) 10% - 19% Lifetime Prevalence 67% - 71% (Cote et al.1998; Mäkelä et al. 1991) Prevalence in adolescents 1990s > 1980s steadily from 1993 to 1997 (Hakala et al. 2002) Cum. Episodic 1 yr Incidence 17.9% (Croft et al. 2001)

5 Prevalence of spinal pain (past 12 months) = 72.5% N = 1914, age = yrs Linton et al. Eur. J Pain 2000; 4:

6 Risk Factors Influencable Pot. Influencable Not Influencable High quantitative job demands Poor social support Conflicts at work Low skill discretion Low job satisfaction Forward head posture Work with arms above shoulders Sitting >95% work time Previous neck injury # children Poor health Poor Ψ status History of LBP Low job control Frequent headache Tiredness & stress M.Trapezius activity? Gender Age Female > Male 18 yr >16 yr > 14 yr Croft et al. 2001; Ariëns et al (1&2); Palmer et al. 2001; Hakala et al. 2002; Chiu et al. 2002; Westgaard et al. 2001

7 Evolution of ASNP Clinical course unclear Literature Limited number of studies Chronic patients (> 6 months) General improvement + 47% Hoving 2001; Borghouts et al. 1998

8 Prognostic factors Negative Positive No influence Female (?) Severity of pain Bilateral paraesthesia History > 5yrs > 3 previous attacts Man. > office work No data available Gender (?) Localisation Neurol. abnormalities Type of occupation Change in occupation Radiological findings Borghouts et al. 1998

9 Indeling nekklachten Specifieke nekklachten Aspecifieke nekklachten Primair Solitaire nekklachten Nekklachten met reffered pain Secundair Nekklachten zonder reffered pain Nekklachten met reffered pain

10 Methodisch handelen Verwijzing: diagnose + doel Anamnese Onderzoek Opstellen Gezondheidsprofiel Benoemen Prognostische factoren Behandelplan + Verslaglegging Behandeling Evaluatie en Rapportage

11 Introductie Casus 1 Verwijsdiagnose huisarts: aanhoudende nekklachten, RX negatief Doel verwijzing: manuele therapie Man, 31 jaar, samenwonend Beroep: baliemedewerker bank Hobby: wielrennen 4 x p.w. amateur Hulpvraag: klachtenvrij functioneren voor start wielerseizoen

12 Bezinning 1 Informatie verwijsgegevens/-diagnose? Hoe inrichten anamnese?

13 Wat voor klacht?

14 Introductie Casus 2 Status praesens: Wat? Zeurende pijn Waar?* Cervicaal links diffuus tot scapula Wanneer? Constant, maar provocatie bij: Provocerende factoren: Fietsen Langdurig PC-activiteiten en zitten Reducerende factor: slapen

15 Presentatie pijn

16 Introductie Casus 3 Tijdlijn:* Ontstaansmoment: juni 2002 Beloop: 6/02 geleidelijk, diffuus na lange fietstochten 10/02 klachten treden sneller op, houden langer aan, ook tijdens ADL + werk 2/03 klachten afgenomen, winterstop 3/03 voorbereiding seizoen, toename klachten

17 Tijdlijn 6/02 10/02 2/03 3/03 T 0 winterstop wielerseizoen Start Nu voorbereiding

18 Introductie Casus 4 Voorgeschiedenis* - Februari 2002 clavicula # na val - 4 wkn. 8-verband + hometrainer + ZW - Maart 2002 twee zittingen FT - April hervatten wielrennen

19 8-verband

20 Tijdlijn geschiedenis 2/02 3/02 4/02 6/02 03/03 6/03 Rust + 8-verband Huidige klacht Clavicula # FT T 0 Nu ZW Hervatten wielrennen Start seizoen 2003

21 Introductie Casus 5 Belemmeringen voor herstel: Inzicht in ontstaan klachten Druk wegens hervatten wielerseizoen 2003 Belasting onveranderd (hometrainer) Belastbaarheid schoudergordel (#) Geen medicatie

22 Dimensies profiel patiënt Ziekte - Aandoening ICD Medisch functies en eigenschappen Activiteiten Participatie ICF Paramedisch Omgevings factoren Persoonsgebonden factoren

23 ICF 1. Stoornissen in lichaamsfuncties 2. Stoornissen in anatomische eigenschappen 3. Beperkingen in Activiteiten en Participatie (vermogen & uitvoering) 4. Omgevingsgeboden factoren 5. Persoonsgebonden factoren (WHO 2001)

24

25 Methodisch handelen Verwijzing (diagnose + doel) Anamnese Onderzoek Opstellen Gezondheidsprofiel Benoemen Prognostische factoren Behandelplan + Verslaglegging Behandeling Evaluatie en Rapportage

26 Bezinning 2 Voldoende informatie voor onderzoek? Doelstellingen onderzoek? Hoe onderzoek inrichten?

27

28 Onderzoek Doelstellingen Tests Beoordelingscriteria Interpretatie + onderlinge relatie Bezinning

29 Doelstellingen onderzoek Wat wil men met onderzoek bereiken? Vaststellen of de huidige klachten in verband staan met de clavicula # Bepalen wat de aard en ernst van de huidige klachten is Verband tussen ICF-dimensies? Indicatie voor MT? Bepalen behandelparameters (reactiviteit)

30 Tests Inspectie Stand schoudergordel Houding Musculatuur Functioneel Palpatie Structuur clavicula (#) Pianotoets Spiertonus

31 Inspectie * *

32 Functionele inspectie na correctie

33 Actief onderzoek Scapularitme* Actieve mobiliteit schoudergordel Actieve mobiliteit CWK Functionele & provocatieve bewegingen Provocatie vanuit nek? Provocatie vanuit schoudergordel? Voorligsteun (wielrennen)*

34 Beoordelingscriteria Provocatie van pijn (stand / beweging) Bewegingsuitslag Bewegingsverloop + compensatie Weerstand in traject Crepitaties Eindgevoel Spierfunctie..

35 Scapularitme

36 Passief onderzoek Clavicularitme (anteflexie elevatie)* Passief GH? Abductie elevatie (eindstandig!)* CWK / CTO? Regionaal?* Segmentaal?*

37 Clavicularitme

38 Abductie elevatie

39 CTO en Hoog-Cervicaal

40 Spierfunctie Lengte & rekgevoeligheid M. Levator Scapulae M. Trapezius Kracht, vermoeibaarheid & contractiegevoeligheid M. Serratus Anterior Mm. Scaleni? Diepe nekflexoren (stabiliteit)?

41 Spierlengte & rekgevoeligheid

42 Spierkracht, vermoeibaarheid & contractiegevoeligheid 1

43 Spierkracht, vermoeibaarheid & contractiegevoeligheid 2

44

45 ?

46 7

47

48 Dvorak & Dvorak 1983

49 McMinn 1993

50 Gray s 1969

51

52 ?? Lohman 1986

53

54 * Pathologische bewegingspatronen scapula van der Helm & Pronk 1995

55 Cromerford et al M. Trapezius descendens M. Levator Scapulae [Mover recruited as stabiliser]

56 Bezinning 3 Onverwachte uitkomsten? Voldoende informatie voor formuleren van adequate MT-diagnose?

57 Gericht onderzoek Differentiatietests? Joint-play onderzoek AC, SC, ScTh CWK / CTO? Vragenlijsten SPADI NDI Verifiëren trainingsschema

58 Joint Play SC AC Scapulothoracaal

59 Neck Disability Index-1 (Vernon & Mior 1991) Bij chronische nekklachten / Whiplash 8-12 minuten invultijd 10 items; score per vraag 0-5 (6-puntsschaal) Totaalscore x 2 = % beperkingen Interne consistentie: α = 0.80 Test-hertest (2 dagen): r = 0.89 Constructvaliditeit (McGill, VAS): r = Responsiviteit: r = 0.60

60 Neck Disability Index-2 (Vernon & Mior 1991) Score bij casus: 24% Opvallende antwoorden: Ik kan een zwaar gewicht tillen, maar dat doet de pijn toenemen (3) Ik kan niet zoveel lezen als ik zou willen vanwege de matige pijn in mijn nek (4)

61 SPADI - 1 Shoulder Pain and Disability Index (Heald et al.1997; Williams et al. 1995) Ontleend aan ICF (functie + activiteiten + participatie) 5 minuten invultijd, 3 minuten analyse Score: VAS Pijn (5); AP (8); Totaal (13) Testeigenschappen: goed Interne consistentie: α = Constructvaliditeit (SDQ): r =

62 SPADI - 2 Shoulder Pain and Disability Index (Heald et al.1997; Williams et al. 1995) Score bij casus: Pijn : VAS 0 11 AP : VAS 0 53 Totaal : VAS 23 (laag) Opvallend antwoord: Moeite met het dragen van een zwaar voorwerp (7) VAS 53 Géén vragen m.b.t. duurbelasting!

64 Conclusie onderzoek Huidige klacht staat in verband met de clavicula # Aard en ernst huidige klachten? Logisch verband ICF-dimensies Indicatie voor MT Behandelparameters

65 ICF 1. Matige pijn; lichte stoornis in de mobiliteit CTO en AC; matig gestoorde spierfunctie schoudergordel links; matige stoornis spiertonus nek- en schoudermusculatuur 2. Lichte kwalitatieve verandering in CTO; matig kwalitatieve verandering linker schoudergordel 3. Licht beperking in uitvoering van werk en sport; beperkingen moeten kunnen worden opgeheven (vermogen) 4. Géén omgevingsgeboden factoren 5. Gunstige leeftijd; goede motivatie; ongunstig beroep; slecht inzicht in klacht; druk trainer

66 Bezinning 4 Is er een indicatie Manuele Therapie? Voldoende informatie voor stellen prognose en behandelplan? Welke behandeldoelen worden vastgesteld? Welke middelen, intensiteit, frequentie?

67 Prognostische factoren Generiek / niet-generiek + Beïnvloedbaar / niet-beïnvloedbaar + Externe factoren (druk trainer) - Persoonsgebonden factoren + / -

68 Gezondheidsprofiel 1 Persoonsgegevens & Verwijsgegevens Man, 31 jaar, samenwonend, baliemedew. Géén co-morbiditeit bekend Aanhoudende nekklachten Verwachtingen patiënt: klachtenvrij functioneren voor start wielerseizoen Verwachting verwijzer: niet bekend Manuele Therapie

69 Gezondheidsprofiel 1 Persoonsgegevens & Verwijsgegevens Demografische gegevens Co-morbiditeit Reden van verwijzing Verwachtingen patiënt en verwijzer Verwijsgegevens

70 Gezondheidsprofiel 2 Beloop van de klachten in de tijd Constant, zeurende pijn cervicaal links, diffuus tot scapula Positioneren klachten op tijdlijn* Beloop in relatie tot nivo van activiteiten - Beloop in relatie tot mate van participatie - Resultaat interventies: n.v.t. Provocaties: fietsen, PC-activiteiten, zitten Reductie: slapen Type en ernst ICF-componenten*

71 Gezondheidsprofiel 2 Beloop van de klachten in de tijd Inventarisatie van klachten Positioneren klachten op tijdlijn Beloop in relatie tot nivo van activiteiten Beloop in relatie tot mate van participatie Resultaat interventies Provocerende en reducerende factoren Type en ernst ICF-componenten

72 Gezondheidsprofiel 3 Onderlinge relaties ICF-componenten Samenhang tussen stoornissen: Ja Samenhang tussen beperkingen: Ja Samenhang tussen participatieproblemen Samenhang omgevingsgebonden factoren Samenhang persoonlijke factoren: Ja Samenhang ICF-componenten onderling: Ja

73 Gezondheidsprofiel 3 Onderlinge relaties ICF-componenten Samenhang tussen stoornissen Samenhang tussen beperkingen Samenhang tussen participatieproblemen Samenhang omgevingsgebonden factoren Samenhang persoonlijke factoren Samenhang ICF-componenten onderling

74 Gezondheidsprofiel 4 Inschatting prognostische factoren Nivo activiteiten: onveranderd Negatief & positief prognostische factoren* Invloed actueel bevorderende factoren: goede algemene belastbaarheid Invloed actueel belemmerende factoren: lage regionale belastbaarheid; tijdsdruk Balans belasting-belastbaarheid: gestoord Lokaal & algemeen adaptief vermogen: goed Persoonlijke controlesystemen: interne controle Copingstrategie: actief; oriëntatie probleem

75 Gezondheidsprofiel 4 Inschatting prognostische factoren Nivo activiteiten en participatie Negatief & positief prognostische factoren Invloed actueel bevorderende factoren Invloed actueel belemmerende factoren Balans belasting-belastbaarheid Lokaal & algemeen adaptief vermogen Persoonlijke controlesystemen? Copingstrategie

77 Behandelplan Behandeldoelen (ICF)* Strategie (frequentie / opbouw /.)* Verrichtingen* Parameters Cockpit* Behandelepisode Evaluatiemomenten 5 weken elke zitting / 5 wkn. Evaluatie-instrumenten pt. / SPADI* / NDI*

78 Behandelstrategie Doelen Middelen 1. Inzicht 2. Normaliseren bewegingspatroon schoudergordel 3. Statische functie M. Trapezius 4. Mobiliteit AC 5. Mobiliteit CTO 6. Houding + diepe nekflexoren 7. Begeleiding wielrennen 1. Informeren & Adviseren 2. Oefenen & Sturen functies Passief Geleid actief Actief & functioneel 3. Instructies & Oefenen 4. Specifieke manuele mobilisaties 5. Mobilisaties 6. Oefenen & Sturen 7. Advies & Instructies

79 1. Informeren & Adviseren Openstaan Begrijpen Willen Kunnen Doen Van der Burgt & Verhulst 1996 Blijven doen

80 2. Normaliseren bewegingspatroon schoudergordel Passief Geleid actief Actief PNF Functioneel

81 3. Oefenen & sturen statische functie M.Trapezius

82 4. Specifieke mobilisatie AC

83 Cockpit Model behandelparameters 1. Joint position aspecific - specific 2. Rhythm fast respiration - functional 3. Direction indirect - direct 4. Traject type I II III - IV 5. Amplitude small broad full range 6. Components Type of components transl. angul. synkinetic 8. Repetitions many - few 9. Progression passive guided active

84 5. Mobilisatie CTO extensie

85 Cockpit Model behandelparameters 1. Joint position aspecific - specific 2. Rhythm fast respiration - functional 3. Direction indirect - direct 4. Traject type I II III - IV 5. Amplitude small broad full range 6. Components Type of components traction transl. + angul. 8. Repetitions many - few 9. Progression passive guided active

86 6. Sturen van houding

87 6. Oefenen van flexoren

88 7. Belasting-Belastbaarheid % Algemeen BBH-A B-A feb.02 apr.02 jun.02 okt.02 feb.03 mrt.03

89 7. Belasting-Belastbaarheid % Regionaal BBH-R B-R feb.02 apr.02 jun.02 okt.02 feb.03 mrt.03

90 7. Belasting-Belastbaarheid NEGATIEVE ASPEKTEN BELASTBAARHEID?! EMOTIES ANGST STRESS TRAUMA ZIEKTE >> BELAST < RUST < VOEDING < BELAST

91 Bezinning 5 Is (tussentijdse) evaluatie zoals verwacht op grond van de vooropgestelde prognose? Doorgaan of afsluiten?

92 Inhoud Epidemiologische gegevens ASNK Indeling nekklachten Methodisch handelen Casus Anatomische aspecten Gezondheidsprofiel Behandelplan Slotbezinning

93 Slotbezinning Kijkt U verder dan de nek lang is? MT deskundige op gebied van WK? De mens beweegt niet in regio s maar in motorische patronen vanuit setpoints en intenties! M.Trapezius: sleutel voor nek en schouderfunctie?

94 Verwachting?

95 Dank voor uw aandacht!