Lesopbouw: instructie. Lesinhoud. 1 Start. 2 Instructie. Blok 4 Week 2 Les 1. Vermenigvuldigen: rekenen met de factor 10, 100 en

Transcriptie

1 Blok Week Les a 7 c 76 e 7 6 g 7 79 b d f h () Lesinhoud Vermenigvuldigen: rekenen met de factor, en Bewerkingen: hoofdrekenend optellen en aftrekken van eenvoudige getallen tot Lesopbouw: instructie Start U schrijft een aantal keersommen op het bord: 9 = 6 = 6 = = 9 = 6 = 6 = = 9 = 6 = 6 = = 9 = 6 = 6 = = U vraagt de kinderen deze sommen zo snel mogelijk uit te rekenen. Daag ze uit om dit zo handig mogelijk te doen. Hebben alle kinderen gebruikgemaakt van de factor, en? ( 9 = 7, 9 is keer zo veel, dus 7 = 7, enzovoort.) Denk maar aan geld! Met geld is dat heel inzichtelijk te maken: keer een munt van, briefjes van euro, briefjes van. De kinderen maken vervolgens opgave uit het lesboek in hun schrift. Instructie In de vorige blokken hebben de kinderen kennisgemaakt met de getallen tot. In deze les gaan ze eenvoudige getallen tot optellen en aftrekken. Inzicht in de structuur van de getallen is bij dit soort opgaven noodzakelijk. Bij de optellingen moeten de kinderen inzien dat er achtereenvolgens iets verandert bij de honderdduizendtallen, de tienduizendtallen, de duizendtallen, de honderdtallen en de tientallen. Bij de aftreksommen moet er eerst een tienduizendtal of een duizendtal afgehaald worden. Bijvoorbeeld bij de som = wordt eerst van het tienduizendtal (in dit geval ) het getal afgehaald.

2 Les Week Blok Een korte introductie aan de hand van de volgende oefeningen is wenselijk: De plaats van de getallen op een getallenlijn aangeven van tot Zelfstandig werken De kinderen maken opgave. Laat ze als het nog niet zo soepel gaat eerst een positieschema tekenen. Daarna beginnen ze met de weektaak. enzovoort Lesopbouw: verlengde instructie Het uitspreken van de getallen tot Het getal in een positieschema zetten Het verschil duiden tussen het uitspreken van de getallen en het noteren in een positieschema Het getal 7 9 spreek je uit als achthonderdduizend achtenzeventigduizend negenhonderd. In positieschema: HD TD D H T 7 9 In het positieschema wordt achthonderd achtenzeventigduizend nog eens uit elkaar gehaald in honderdduizendtallen 7 tienduizendtallen en duizendtallen. Vervolgens kijkt u samen met de kinderen naar opgave. Wat wordt bij deze opgave gevraagd? Er zijn 7 bloemen en de kinderen rekenen uit hoeveel er meer of minder zijn. Laat de kinderen deze vraag ook steeds in een somvorm noteren, bijvoorbeeld bij meer: 7 =. Terwijl de kinderen hiermee aan het werk zijn tekent u een positieschema op het bord met het getal 7 : HD TD D H T 7 In de nabespreking vraagt u steeds hoeveel duizendtallen, honderdtallen, enzovoort eraf gaan of erbij komen. Bijvoorbeeld bij minder: er moeten duizendtallen af, in het getal staan ook duizendtallen, dus ik houd duizendtallen over: en het aantal zonnebloemen wordt dan 7. Bij meer is het handig eerst op te tellen bij 7 (is samen ) en dan er weer bij te doen: bloemen. Kinderen die een verlengde instructie nodig hebben, neemt u apart aan de instructietafel. De rest van de groep gaat door met opgave. E E Overstap De kinderen rekenen de sommen uit in hun bijwerkboek. Verlengde instructie In de verlengde instructie wordt nog eens speciale aandacht besteed aan het uitspreken van de getallen. Het in een positieschema kunnen zetten van de getallen is een noodzakelijke voorwaarde bij het optellen en aftrekken van eenvoudige getallen. U tekent een leeg positieschema op het bord en de kinderen nemen dit over op een kladblaadje. U dicteert een getal en de kinderen schrijven het getal in het positieschema. Bijvoorbeeld:,,, enzovoort. Stimuleer ze eerst de getallen hardop uit te spreken en dan te noteren in het positieschema. HD TD D H T Als volgende stap komt er steeds een getal bij. En de uitkomst van de optelling wordt ook weer in het positieschema genoteerd. Bijvoorbeeld: schrijf op, er komt bij. Schrijf het nieuwe getal op,. Op dezelfde manier haalt u er getallen af en noteren de kinderen de uitkomst van de aftrekking. Enzovoort. Samen met de kinderen kijkt u naar opgave. Laat de kinderen bij opdracht a de getallen direct in een positieschema noteren. Ook bij opdracht b kan het zinvol zijn de getallen in een positieschema te noteren. Laat ze steeds alle getallen uitspreken. Opdracht c doet u samen met de kinderen. Het is tevens een controle of ze nu voldoende inzicht hebben in de posities en de daaraan gekoppelde waarde van de getallen. 6 Zelfstandig werken De kinderen kunnen opgave 6 zelfstandig maken. Daarna beginnen ze met de weektaak. E

3 Blok Week Les,,,,,7 6,,6,,,,, 7 9, 6,,6,,,7,6,7., Lesinhoud Kommagetallen: vergelijken van kommagetallen met een en twee decimalen Kommagetallen: relatie kommagetallen / breuken op de getallenlijn Materiaal voor de kleine groep Instructiegeld Lesopbouw: instructie Start U schrijft de volgende getallen op het bord en vraagt welk getal het dichtst bij ligt.,9,9,, Geef de kinderen de tip om er meters van te maken. Als de meeste kinderen een antwoord hebben vraagt u hoe ze dit hebben uitgerekend. Laat een van de kinderen de getallen op een getallenlijn op het bord plaatsen:,9 m,9 m m, m, m Dan zal snel duidelijk worden dat, m het dichtst bij m ligt. Mocht dit toch voor sommige kinderen nog lastig blijken, laat ze er dan centimeters van maken:,9 m is hetzelfde als 9 cm. Daarna maken de kinderen opgave uit het lesboek. Instructie In deze les gaat u verder met de kommagetallen. In blok hebben de kinderen voor het eerst kennisgemaakt met de koppeling van breuken aan kommagetallen. In deze les wordt hiermee doorgegaan. Om de koppeling tussen breuken en kommagetallen te visualiseren wordt gebruikgemaakt van de getallenlijn. Teken een horizontale lijn op het bord met de bordliniaal. De lijn is meter lang. Plaats op een kwart, de helft en driekwart van de lijn een streepje.

4 Les Week Blok Ook de kinderen tekenen een soortgelijke lijn op een kladblaadje. Samen met de kinderen worden de kommagetallen boven de lijn geplaatst. Vervolgens laat u de kinderen eerst zelf de corresponderende breuken rechts naast de lijn plaatsen. Welke breuk hoort bij, meter en bij een, meter? Enzovoort. Zien de kinderen de relatie tussen de kommagetallen en de breuken?, meter is hetzelfde als een halve meter en daar hoort dus de breuk bij. Besteed steeds aandacht aan het onder woorden brengen van deze relaties. Samen met de kinderen kijkt u naar opgave. Opdracht a is al op het bord getekend. Opdracht b maken de kinderen eerst zelf. Dit zal niet meer zoveel problemen opleveren:, is en dan is,. Naar opdracht c kijkt u weer samen met de kinderen. Wat is daar te zien? De bovenste getallenlijn is in stukken verdeeld. Welke breuken en kommagetallen horen daarbij? Vervolgens is een deel van de getallenlijn uitvergroot, namelijk het stukje van naar, m. Welke getallen horen daar op de streepjes te staan? Terwijl de kinderen dit in tweetallen uitzoeken tekent u een lijn op het bord van tot, meter. Bij de inventarisatie van de antwoorden stimuleert u de kinderen zowel de kommagetallen als de breuken naar voren te brengen. Welke breuk hoort bij,? Laat een van de kinderen beide maten op het bord noteren. Al deze getallen kun je noteren als kommagetal en als breuk., en zijn allebei een honderdste. De kinderen maken hierbij voor het eerst echt kennis met de breuk. U sluit af door nogmaals te constateren dat je de getallenlijn tussen twee helen kunt onderverdelen in tienden. Op dezelfde manier kun je het stukje getallenlijn tussen twee tienden weer onderverdelen in honderdsten. Kinderen die een verlengde instructie nodig hebben, neemt u apart aan de instructietafel. De rest van de groep gaat door met opgave. Zelfstandig werken Bij deze opgave is weer sprake van de koppeling tussen de breuken en kommagetallen. Wel is er steeds een andere verdeling van de lijn. Als de kinderen hiermee klaar zijn werken ze verder aan hun weektaak. Lesopbouw: verlengde instructie Overstap De kinderen trekken in hun bijwerkboek een lijn tussen de tijden die even lang duren. Instructie In de verlengde instructie wordt de koppeling van breuken aan kommagetallen nog eens geoefend. Nu in de context van geld. De munten zijn het zoveelste deel van een euro. De daarbij behorende geldbedragen worden in kommagetallen genoteerd: een munt van cent schrijf je als, en is het een vijfde ( ) deel van een euro. U geeft een van de kinderen een euro en vraagt: Hoeveel munten van twintig cent (,) krijg je voor euro? En welk deel van een euro is dat? En munten van cent, welk deel is dat? Enzovoort. Op het bord genoteerd:, euro, euro Samen met de kinderen kijkt u naar opgave. Laat de kinderen bij opdracht a de geldbedragen in kommagetallen bij de breuken noteren. Bij b hoort de vraag hoeveel munten van cent je voor euro krijgt. En welk deel van euro is dat? Laat de kinderen ook hier eerst zelf de geldbedragen in kommagetallen noteren. Op dezelfde manier vraagt u de kinderen bij opdracht c hoeveel centen je krijgt voor euro. En welk deel van euro is dat? Op het bord noteert u een aantal geldbedragen met centen. De kinderen noemen de breuken die er bij horen:,, euro euro 7 euro,7 euro, Als afsluiting schrijven ze de geldbedragen bij opdracht c op. 6 Zelfstandig werken Bij deze opgave noteren de kinderen de geldbedragen in kommagetallen. Daarna werken ze verder aan hun weektaak.

5 Blok Week Les cm, km cm km cm km kaart c: cm km kaart c: cm km kaart c: cm km Lesinhoud Meten: gewicht: kilo en gram Meten: schaal, afstanden berekenen Materiaal Digitaal schoolbord of beamer Online kaartenapplicatie Lesopbouw: instructie Start Kilo en gram zijn voor de kinderen bekende gegevens. Als korte herhaling vraagt u daarom de kinderen een aantal zaken te noemen die precies kilo wegen. Te denken valt aan een pak suiker of bloem. Weten de kinderen nog hoeveel gram in kilo gaat? Samen met de kinderen kijkt u naar opgave. Er kunnen zakjes van gram gevuld worden en zakjes van gram. Hierna schrijven de kinderen de antwoorden van opgave in hun schrift. In de nabespreking vraagt u hoe ze dit hebben uitgerekend. Hebben ze gebruikgemaakt van de voorafgaande sommen? Bijvoorbeeld: als er in kilo zakjes van gram gaan, dan gaan er in kilo zakjes ( keer zo veel). Instructie In deze les besteedt u aandacht aan het berekenen van afstanden. De kinderen maken hierbij gebruik van kaarten met verschillende schaallijnen. Deze les is een vervolg op les uit boek 6b, blok. De kinderen bekijken in groepjes de kaarten afgebeeld bij opgave. Wat zien de kinderen op deze kaarten? Zijn er overeenkomsten? Welke zijn dat? Zijn er verschillen? Welke zijn dat? Kunnen de kinderen het gebied van de eerste kaart (Bant en de weg naar de A6) vinden op de derde kaart? Bij dit gesprek zal zeker aan de orde komen dat de kaarten hetzelfde gebied tonen, maar dat de ene kaart een veel groter gebied bestrijkt dan de andere kaart. De vraag is hoe je dat kunt zien. Zo komt het begrip schaal vanzelf aan de orde. De ene kaart heeft een schaal van :, de ander : en de laatste :.

6 Les Week Blok Wat betekent deze schaal? ( cm op de kaart is in het echt / / cm.) Vraag de kinderen in tweetallen uit te rekenen hoeveel meter (of kilometer) cm op de kaart in het echt is. Als hulp schrijft u het bekende schema op het bord: kilometer hectometer decameter meter decimeter centimeter millimeter Als ze hiermee klaar zijn werken ze verder aan hun weektaak. Differentiatie Alle kinderen doen mee met de instructie. opgave en : Als er in tweetallen wordt gewerkt kunnen deze opgaven ook door de minder goede rekenaars worden gemaakt. cm is m, want meter is cm. Laat de kinderen bij voorkeur in tweetallen de andere afstanden met behulp van de schaal berekenen. Gebruik indien mogelijk een digitaal schoolbord om zo aan de hand van een van de bekende online kaartenapplicaties uw woonplaats in beeld te brengen. Dan is het heel verhelderend om op gelijke wijze als in het boek steeds verder uit te zoomen. Besteed hierbij aandacht aan de in beeld gebrachte schaal en vraag regelmatig hoeveel meter of kilometer cm op de kaart is. Vervolgens maken de kinderen opdracht a, b en c. Bij de nabespreking komt naar voren dat deze afstanden altijd ongeveer -afstanden zijn. millimeter op de kaart kan namelijk een groot verschil maken voor de echte afstand. Instructie De kinderen lezen de opdracht van opgave. Als je van Urk naar Emmeloord rijdt; welke kaart gebruik je dan? Voor de kinderen zelf aan de slag gaan, komt duidelijk naar voren dat de afstanden over de weg gemeten dienen te worden. Bij de nabespreking laat u de kinderen verwoorden waarom ze voor een kaart hebben gekozen en wat hun antwoord op de verschillende vragen is. Zelfstandig werken Zien de kinderen de schaalaanduiding bij de kaart? Wijs hen nogmaals op het schema van lengtematen dat op het bord staat. Vervolgens rekenen de kinderen de gevraagde afstanden in centimeter en kilometer ongeveer uit. Ook bedenken ze zelf een opdracht. Zelfstandig werken Bij deze opdrachten tekenen de kinderen zelf een fietsroute. Vervolgens berekenen ze van de getekende route ongeveer de afstand.

7 Blok Week Les A C 6 en een half Lesinhoud Bewerkingen: gemiddelde berekenen Grafieken: staafdiagrammen aflezen en invullen Materiaal Ruitjespapier (kopieerblad ) Lesopbouw: instructie Start In blok hebben de kinderen gemiddelden berekend in de context van een museumwinkel. Hier wordt het berekenen van gemiddelde herhaald in de context van plantenverkoop. Kan een van de kinderen uitleggen hoe het gemiddelde berekend wordt? En waarom we het gemiddelde uitrekenen? Als voorbeeld geeft u de volgende verkoopcijfers: dinsdag planten, woensdag 6 planten, donderdag planten, vrijdag planten, zaterdag planten. Door het gemiddelde uit te rekenen krijgt de verkoper een beter overzicht van de plantenverkoop. En weet hij ook hoeveel planten hij ongeveer moet inkopen. Het gemiddelde wordt uitgerekend door de getallen bij elkaar op te tellen en te delen door. Dus: = : =. Er zijn gemiddeld per dag planten verkocht. Na deze korte herhaling maken de kinderen opgave uit het lesboek in hun schrift. Instructie In deze opgave gaan de kinderen staafdiagrammen interpreteren en invullen. Dit is regelmatig aan de orde geweest. Nieuw is echter dat op de y-as (de verticale as), de hoeveelheden/aantallen niet gegeven zijn. De kinderen moeten uit de gegevens bij de grafiek bepalen welke getallen er bij de y-as komen. De context is fruitverkoop. Met de kinderen kijkt u naar opdracht a. Weten de kinderen hoe de afgebeelde figuur genoemd wordt? (een staafdiagram) Weten de kinderen ook nog wat het handige van diagrammen is? (Je ziet heel snel wat de resultaten zijn.) Maar geldt dat ook voor deze staafdiagrammen? (Nee, want ze zijn nog niet helemaal ingevuld) De kinderen maken opdracht a zelf op ruitjespapier (kopieerblad ). In de nabespreking laat u ze onder woorden brengen hoe ze tot hun antwoord gekomen zijn. In november worden 6 bananen verkocht. Er zijn hokjes gekleurd, dus hokje staat voor bananen. In december worden bananen verkocht. Dat zijn dus hokjes. De gegeven staaf helpt om te berekenen hoe hoog de 6

8 Les Week Blok andere staven worden. Welke getallen moeten er bij de y-as (de verticale as) geschreven worden? (,, 6,, enzovoort) De kinderen maken opdracht b ook op ruitjespapier. Geef de opdracht dat de kinderen ook de getallen bij de y-as opschrijven. Bij de nabespreking komt naar voren dat winkel B bananen heeft verkocht. hokje is dus bananen. Hebben de kinderen,,,, enzovoort bij de y-as geschreven? Winkel A zal geen problemen opleveren, maar hoe vullen de kinderen de staaf van winkel C in? is de helft van ; er wordt een half hokje gekleurd. Kinderen die een verlengde instructie nodig hebben, neemt u apart aan de instructietafel. De rest van de groep gaat door met opgave. Zelfstandig werken De kinderen maken de opgave in hun werkboek. Als ze hiermee klaar zijn werken ze verder aan hun weektaak. Lesopbouw: verlengde instructie Overstap De kinderen schrijven het getal op dat precies tussen de twee gegeven getallen in ligt. Instructie Bij de verlengde instructie wordt nogmaals aandacht besteed aan het interpreteren en invullen van hoeveelheden/aantallen bij de streepjes van de y-as (of verticale as) van de staafdiagrammen. Allereerst kijkt u samen met de kinderen naar het complete staafdiagram. Op welke dag zijn de meeste tuinharken verkocht? (op dinsdag) Kunnen we aflezen hoeveel harken dat zijn? Waarschijnlijk komen de kinderen met suggesties: of of. Eigenlijk is alles mogelijk, denk maar aan de uitleg bij opgave. Daar was in opdracht a hokje (bananen) en in opdracht b was hokje bananen. Om een staafdiagram precies af te kunnen lezen moet je weten wat de waarde van hokje of streepje is. Vraag de kinderen naar de staaf bij de maandag te kijken. Hoeveel harken worden er op maandag verkocht () en hoeveel hokjes/streepjes staan er bij de staaf van maandag? Dus een hokje/streepje staat voor harken. Bij de verticale as (de y-as) schrijven de kinderen:,,,,. Vervolgens vullen ze zelf in hoeveel er verkocht is op dinsdag, woensdag en donderdag. Kunnen de kinderen zelf de staaf voor tuinharken bij vrijdag tekenen? Nadat duidelijk is dat er dan een half hokje (zie ook de kleine streepjes langs de as) gekleurd moet worden kan dit geen probleem geven. 6 Zelfstandig werken Met de kinderen stelt u vast dat de staaf van dinsdag de staaf is die helpt om uit te kunnen rekenen hoeveel tuinscheppen er op de verschillende dagen verkocht zijn. Daarna maken de kinderen de opgave. Bij maandag en woensdag vullen ze de antwoorden in en bij donderdag en vrijdag tekenen ze de staven. Bij de verticale as (de y-as) vullen de kinderen de getallen in (tweehonderdvouden). Daarna werken ze verder aan hun weektaak. 7