Sportactiviteiten beachstadion WERKGROEP ZET URGENTIE EN OPLOSSINGEN OP EEN RIJ. Sportende (jong) volwassenen vragen later minder

Transcriptie

1 Sportactiviteiten beachstadion WERKGROEP ZET URGENTIE EN OPLOSSINGEN OP EEN RIJ Sportende (jong) volwassenen vragen later minder 20 Sport & Gemeenten december 2016

2 In samenwerking met NOC*NSF en het Kenniscentrum Sport (KCS) stimuleert VSG gemeenten ideeën en kennis uit te wisselen om jongvolwassenen aan het sporten te krijgen. Er is een werkgroep geformeerd. Inmiddels zijn zo n twintig gemeenten van groot Sport & Beweegstimulering tot klein aan de slag gegaan met dit onderwerp. Doel is dat zij zelf stappen zetten, maar ook meehelpen in de ontwikkeling van kennisproducten waarvan veel meer gemeenten uiteindelijk profiteren. Tekst: Sandra van Maanen Waarom is het zo verdraaid lastig de doelgroep 24- tot 44-jarigen structureel sportief te binden? Welke belemmeringen zijn er en waarom is het zo relevant juist in te zetten op deze leeftijdscategorie? Gemeenten focussen massaal op jeugd, ouderen en kwetsbare groepen. Jongvolwassenen en volwassenen zijn een vergeten groep. Van hen wordt verwacht dat ze hun zaakjes zelf regelen. Ook als het om sporten gaat, zegt Patrick Rijnbeek, adviseur bij KCS. Fitte generatie? De praktijk is weerbarstiger. Voor 24- tot 44-jarigen bestaan veel praktische dilemma s om twee of drie keer per week te sporten, vooral voor vrouwen. Waar het vaders nog lukt het weekend te claimen om te voetballen, te fietsen of te hockeyen, lukt het moeders zelden om sportieve ambities op niveau te houden. Verenigingsaanbod, maar ook gemeentelijk sportbeleid moet worden aangepast. Een investering die uiteindelijk op langere termijn voordeel biedt: Wordt dit de generatie (sociaal en mentaal) fitte ouderen? Het blijft een bijzonder fenomeen: sporten beweegstimulering staan al geruime tijd met stip geagendeerd bij NOC*NSF, ook voor deze doelgroep. Desondanks blijkt Alles begint met het vaststellen van de urgentie. Waarom zou je investeren in juist deze groep inwoners? het verdraaid lastig voor gemeenten om de vertaalslag te maken en er beleidsmatige aandacht aan te schenken. Rick Brounen, beleidsadviseur van VSG, noemt het een ongrijpbare groep, lastig te bereiken ook. Ze zijn niet meer in beeld via het onderwijs, maar tegelijk gelukkig ook nog niet bij zorgaanbieders. Het is de generatie waar alles lekker en vanzelf gaat, zo lijkt het. Redenen waarom deze generatie niet of nauwelijks sport zijn gebrek aan tijd en het ontbreken van flexibel aanbod. Goede buitenruimten en sportverenigingen met kinderopvang of aanbod op passende tijden kunnen het verschil maken. Hierin wil de werkgroep gemeenten ondersteunen. Alles begint met het vaststellen van de urgentie. Waarom zou je investeren in juist deze groep inwoners? Wat levert het op, ook op langere termijn? Die zaken moeten helder worden om een beweging tot stand te brengen. Het belangrijkste probleem? Tijd Om te begrijpen waarom sport voor (jong) volwassenen zo lastig vol te houden is, dook het Kenniscentrum Sport in de data. Beweegparticipatie, fysieke gezondheid, maar ook de behoeften van de doelgroep werden in kaart gebracht. Rijnbeek vat de uitkomsten samen: De beweegnorm daalt, maar ook het aantal lidmaatschappen bij sportverenigingen ten opzichte van de Sport & Gemeenten december

3 leeftijdsgroep ervoor neemt af. Het belangrijkste probleem? Tijd. Of beter: het gebrek daaraan. Hoe erg is het, dat afhaken juist in deze fase van het leven? Roest je vast, groei je dicht, ligt depressie op de loer? Zo erg kan het niet zijn, toch? Het is het wel, want opnieuw wijzen de data uit dat de kiem voor gezondheidsproblemen vaak hier wordt gelegd. Rijnbeek: Ronduit verontrustend is de toename van overgewicht. Kampt in de leeftijdsgroep tot 24 jaar 12 procent met overgewicht, bij niet-sportende (jong)volwassenen stijgt dat percentage naar 55 tot zelfs 60 procent. Het is dus meer dan terecht dat gemeenten juist deze inwoners aandacht geven. Aannames dat mensen goed voor zichzelf kunnen zorgen moeten overboord. Er zijn meerdere sporen te bewandelen om jongvolwassenen beleidsmatig te beïnvloeden. Maar het begint natuurlijk met het onderkennen van de noodzaak daarvan. Levenscyclusbenadering De manier om de vergeten groep inwoners aansluiting te bieden is het loslaten van een beproefde methodiek: doelgroepdenken. Waar NOC*NSF vol inzet op een leven lang sport, wordt gemeentelijk beleid nog te krampachtig op doelgroepniveau ingezet. Leeftijd vraagt echter wel om differentiatie in aanbod, zegt Rijnbeek. Faciliteer daarom voor verschillende fases van het leven. Help sportverenigingen met het organiseren van kinderopvang, stimuleer sportaanbod tijdens de trainingen van kinderen. Maar kijk ook naar openbare ruimte. Die moet op orde zijn, juist voor de ongebonden sporters, de vele loop- of bootcampclubjes. Binnen deze leeftijdsgroep verschuift de behoefte van georganiseerde sport naar sport en bewegen. Fietsen, wandelen, zwemmen en vooral fitness zijn interessant. Tennis en golf in cijfers misschien iets minder, maar eveneens wel degelijk. Wat kunnen gemeenten doen om het aanbod aantrekkelijker te maken? De werkgroep heeft daar wel ideeën over. Geen pasklare oplossingen, want elke gemeente kent Binnen deze leeftijdsgroep verschuift de behoefte van georganiseerde sport naar sport en bewegen zijn unieke situatie. Drie duidelijke speerpunten weet Peet Mercus van NOC*NSF wel te benoemen. Allereerst kun je verenigingen uitdagen om op een andere manier naar aanbod te kijken. Door bijvoorbeeld 22 Sport & Gemeenten december 2016

4 Zo kan de gemeente helpen faciliteer initiatieven en sportactiviteiten die vanuit bewoners zelf ontstaan; enthousiasmeer sportaanbieders, help met bewustwording, bied ondersteuning bij organisatie en werving; benut openbare ruimte, zorg dat die op orde is; stimuleer nieuw sportaanbod; wees creatief in het leggen van contact met de doelgroep. met breder en makkelijk toegankelijk aanbod te komen, volgens het openclubprincipe. Maatwerk naar behoefte, flexibel, op tijdstippen die ook voor werkende ouders interessant zijn. Ten tweede de al eerder genoemde openbare ruimte. Wat maakt buiten sporten leuker? Zorg voor aantrekkelijke routes, paden met verlichting. Met apps om trainingen nog aantrekkelijker te maken. Gemeenten waar bewuster over sport in openbare ruimte wordt nagedacht, ontdekken vaak dat met eenvoudige maatregelen veel mogelijk is. Ten slotte is inzetten op meer begeleiding voor andersoortig aanbod interessant. Fitness onder begeleiding van een fysiotherapeut bijvoorbeeld of bedrijfssport of sportmomenten waarbij je vrij kunt deelnemen. Het gaat om aanbod dat aansluit bij de wensen van de doelgroep. Het is de moeite waard om na te gaan welke wensen er leven, zegt Mercus. Kansrijke generatie Wat wordt uiteindelijk de winst voor gemeenten, van al die doorsportende jongvolwassenen? Rijnbeek: Een doorkijkje richting 65-plussers en uiteindelijk 80-jarigen leert dat mensen die blijven doorsporten, actiever blijven als ze op hoge leeftijd komen. Beweging levert dan naast fysieke winst ook kansen om sociale betrokkenheid te borgen, het netwerk stevig te houden. Dat maakt het zo interessant om te investeren in beweegkapitaal. Volgens de sportmonitor van NOC*NSF overwegen dertigers en veertigers om weer te gaan sporten. Gemeenten moeten daarom kijken waar lokaal kansen liggen, dát is de nieuwe manier van beleid maken. Probeer te achterhalen wat deze generatie wil, onderzoek wat mogelijk is, faciliteer en stimuleer initiatieven vanuit aanbieders en bewoners zelf. En vergroot de vindbaarheid ervan. De gemeente zelf is geen probleemeigenaar, maar participatie vraagt wel om beleidsvisie, aldus Rijnbeek. Inspiratie uit de praktijk Verschillende gemeenten zijn al begonnen met sportstimulering voor de doelgroep jaar. Zo startte Den Haag een programma dat een actieve en gezonde leefstijl onder werknemers stimuleert. Het management en de directie van het Haagse bedrijfsleven worden op grotere schaal bewust gemaakt van de positieve effecten van bewegen en vitaliteit. Met ondersteuning en het beschikbaar stellen van kennis en expertise, het bij elkaar brengen van netwerken en het mogelijk maken van laagdrempelige events via het Fitste Bedrijf van Den Haag moet vitaliteit op de werkvloer toenemen. Overigens, de gemeente zelf geeft met het programma Fit & Gezond een prima signaal af. Het interne vitaliteitsprogramma voor medewerkers van de gemeente omvat sport- en beweegaanbod. Onder en/of na werktijd worden zij gestimuleerd meer te gaan bewegen. Uiteindelijk moet het programma structureel onderdeel worden binnen de bedrijfsvoering van de gemeente Den Haag. SPORTENDE (JONG)VOLWASSENEN In de wijken zelf wordt geïnvesteerd in het Haags Sportinitiatief en de Stadsspelen, initiatieven die bijdragen aan meer beweging, wij(k)gevoel en verbinding. Voor bewoners die zelf initiatief en creativiteit tonen heeft de gemeente een budget gereserveerd. Hiermee kan duurzame en structurele sportdeelname van achterblijvende groepen wijkbewoners (dus ook jongvolwassenen) worden gestimuleerd. De Stichting Vrolijk Bewegen kreeg bijvoorbeeld een bijdrage voor het project Meesporten met kinderen. Voor veel niet-westerse vrouwen in het Regentessekwartier is sporten niet vanzelfsprekend. Tegenwoordig sport een aantal van deze jonge moeders samen met hun kinderen. Voor het eerst ervaren zij wat beweging met hen kan doen. Niet iedereen hoeft meteen fanatiek te gaan sporten, fit worden zit ook in kleine dingen Rabin Baldewsingh, wethouder Sociale zaken, Werkgelegenheid, Wijkaanpak en Sport in Den Haag: Mijn droom is dat alle Hagenaars sporten, jong en oud, ongeacht achtergrond, beperking of plek waar je woont. Dat sport vanzelfsprekend is voor Hagenaars zelf, maar ook dat sportinclusief denken in de Haagse samenleving breed is ingebed, omdat sport een positieve bijdrage kan leveren aan andere maatschappelijke thema s, zoals gezondheid, werkgelegenheid en economie. Op het stadhuis in de gemeente Vlaardingen wordt vooral naar eenvoudige manieren gezocht om medewerkers in beweging te brengen of ten minste bewuster over gezondheid na te laten denken. Gezonde ambtenaren zijn een voorbeeld voor andere bedrijven, zegt Mariëlla Danse, accounthouder Sport en Bewegen in de gemeente. Sport & Beweegstimulering Sport & Gemeenten december

5 Gezonde leefstijl begint met bewustwording. Daarom hebben we een gezondheidsmaand gehouden, voor alle collega s van het stadhuis. Niet iedereen hoeft meteen fanatiek te gaan sporten, fit worden zit ook in kleine dingen. Wandelend vergaderen bijvoorbeeld, langs verschillende locaties in de stad, ofwel weeting. Dat doen we inmiddels. Maar we nemen ook vaker de trap. Met gezondheid bezig zijn zit net zo goed in een halfuurtje wandelen na de lunch en minder suiker gebruiken. Om beweging op langere termijn bestendig te maken moet de gemeente wel visie en beleid ontwikkelen, moet een echt programma worden neergezet. Die stap moeten we nog maken. Een tweede lokaal initiatief komt vanuit de Sportimpuls. Ouders van kinderen die zwemles volgen in zwem- en recreatiebad De Kulk brengen hun tijd niet wachtend door, maar gaan zelf te water. Het zwembad biedt, in samenwerking met de twee zwemverenigingen in Vlaardingen, kleinschalig beweegaanbod. Vijftien ouders zijn inmiddels om, maar ook bij de lokale handbalverenigingen en op andere plekken waar kinderen sporten komt de beweging bij ouders op gang. Ook de gemeente Castricum werkt aan toekomstbestendig sportbeleid om volwassenen te activeren. In 2017 moet dat zijn beslag krijgen in een nota. Al voor die tijd zijn er initiatieven. Zo is de buurtsportcoach ondergebracht in het sociaal team. Hierdoor kunnen inactieve specifieke doelgroepen, waarbinnen ook een deel van de (jong)volwassenen valt, beter begeleid worden naar een sportvoorziening. De sportverenigingen komen met initiatieven om volwassenen meer aan het sporten te krijgen. Bijvoorbeeld met ouder-kindwedstrijden bij verschillende sportclubs of sportaanbod voor de ouders tijdens de training van de kinderen. Steeds meer verenigingen vinden manieren om hun traditionele aanbod uit te breiden met programma s die voor iedereen een sportplek opleveren. Sebastiaan Huys werkt voor deze gemeente en is voorzitter bij AV Hera, de atletiekvereniging in Heerhugowaard. AV Hera is een actieve vereniging die de atletieksport in alle verschijningsvormen en voor alle leeftijden en doelgroepen bevordert en steeds meer uitgroeit tot een ontmoetingsplaats voor sociale contacten. Vanuit deze missie is het activiteitenaanbod de laatste jaren uitgebreid. Huys zag bijvoorbeeld een groep volwassenen met klachten van depressie of burn-out starten met sport. Het is ongelooflijk te ervaren hoe mensen opknappen tijdens zo n kort traject. Inmiddels starten hier om de zes tot acht weken nieuwe groepjes. Uiteraard ook voor volwassenen die geen klachten hebben, maar gewoon aan hun gezondheid willen werken. Duidelijk is dat laagdrempelig aanbod, korte trajecten zoals bijvoorbeeld Start to Run, steeds populairder wordt. Graag ziet hij dat de deelnemers doorstromen naar een vast lidmaatschap. Dit is niet altijd het geval. Dat hoeft ook niet, als mensen in hun eigen tijd verder gaan met beweging is het ook prima. Verder lezen Op het Visie & Beleidsplein op kunt u de volgende documenten downloaden: Gemeente Helmond (2016). Sport en beweging van Helmonders bij Sport en Beweegstimulering Universiteit Utrecht (2016). De sportstimulering van adolescente meiden binnen het gemeentelijk netwerk Amersfoort bij Sport en Beweegstimulering Jasper van Houten, Ralf Hermsen, Gerbert Kraaykamp, Agnes Elling (2014). Een nieuwe levensfase, een nieuwe sport? bij Sport en Beweegstimulering 24 Sport & Gemeenten december 2016