Stadsmonitor. -thema Sport-

Transcriptie

1 Stadsmonitor -thema Sport- Modules Sportdeelname bij volwassenen 2 Sportdeelname bij jongeren 5 Sportaanbod 7 Sportevenementen en topsport 9 Bijlage: Bronnen 10 Datum: Gemeente Nijmegen Onderzoek en Statistiek contactpersoon: Ad Manders tel.: / (O&S) adres: onderzoek.statistiek@nijmegen.nl (onderdeel gemeente > onderzoek en cijfers) Stadsmonitor -thema Sport- 1

2 Sportdeelname bij volwassenen Onder de volwassenen Nijmegenaren groeit de sportdeelname nog steeds. Die groei heeft vooral te maken met de sterke toename van het aantal wandelaars, fietsers en hardlopers en met de toename van het aandeel dat buiten verenigingen en sportscholen om en niet wekelijks sport. De groei is relatief sterk in de aandachtsgebieden en bij de 65-plussers. Sportdeelname opnieuw toegenomen Het aandeel volwassenen dat aan sport doet, is opnieuw toegenomen. Het aandeel dat wekelijks sport is licht gestegen: van 60% in 2011 naar 62% in Het aandeel dat één of enkele keren per maand sport is veel sterker gestegen: van 7% in 2011 naar 14% in In totaal doet nu 76% van de Nijmegenaren minstens één keer per maand aan sport (tegenover 65% in 2009 en 67% in 2011). Figuur 1: Sportdeelname bij volwassen Nijmegenaren Bron: Burgerpeiling, O&S Een belangrijke reden voor de toegenomen sportdeelname is dat de stijging van het aantal fietsende, wandelende en hardlopende Nijmegenaren zich sterk heeft doorgezet. Zo geeft nu 23% aan langere afstanden te wandelen, tegenover 8% in En 27% geeft aan bezig te zijn met toerfietsen, wielrennen of mountainbiken, tegenover 12% in Stadsmonitor -thema Sport- 2

3 fitness 25% 27% 23% 30% toerfietsen, wielrennen, mountainbiken 12% 13% 18% 27% hardlopen 15% 15% 20% 26% wandelen (langere afstanden) 8% 10% 13% 23% zwemmen 8% 8% 6% 10% tennis 7% 6% 7% 7% veldvoetbal 5% 6% 5% 6% Figuur 2: Meest beoefende sporten voor volwassen Nijmegenaren Bron: Burgerpeiling, O&S Het percentage volwassenen dat lid is van een sportvereniging is de afgelopen jaren gelijk gebleven (23%). Landelijk nam het aantal volwassen mannen dat lid is van een sportvereniging in de periode met 3,5% af, maar bij de vrouwen steeg het aantal met 3,5%. Ook het aandeel dat bij commerciële sportcentra sport is tamelijk stabiel (28%). Het aandeel volwassen Nijmegenaren dat actief is in een informele sportgroep (18%), ligt niet veel lager dan het aandeel dat lid is van een sportvereniging. Onder een informele sportgroep verstaan we een groep van minimaal drie personen, die buiten een sportvereniging of commerciële sportschool om aan sport doet. Verder is er een grote, sterk groeiende groep die ongeorganiseerd aan sport doet (51%), bijvoorbeeld alleen of met z n tweeën wandelen, fietsen of hardlopen. Bij veel mensen is er sprake van een mix tussen georganiseerde en ongeorganiseerde sport. 60% 50% 40% 30% 20% 51% 10% 28% 23% 18% 0% ongeorganiseerd bij commercieel sportcentrum bij sportvereniging met informele sportgroep Figuur 3: Hoe sporten de volwassenen Nijmegenaren? Bron: Burgerpeiling 2013, O&S Stadsmonitor -thema Sport- 3

4 Toename sportdeelname relatief groot bij 65-plussers en in aandachtsgebieden In de afgelopen tien jaar is de sportdeelname het sterkst gestegen bij de 65-plussers. Inmiddels is ruim zestig procent van hen minstens één keer per maand aan het sporten (tegenover 76% van alle volwassen Nijmegenaren). Met het stijgen van de leeftijd daalt het percentage mensen dat bij een vereniging of commerciële sportschool sport. Maar het percentage dat met een informele sportgroep of in ongeorganiseerd verband sport, verschilt niet veel per leeftijdscategorie. In de leeftijdscategorieën jaar, jaar en 65+ zijn er meer mensen die met een informele sportgroep sporten dan dat er bij een vereniging sporten. In 2011 constateerden we dat de groei van de sportdeelname in de voorgaande twee jaar relatief laag was in de aandachtsgebieden (de gebieden die bij de wijkaanpak extra aandacht krijgen vanwege het relatief grote aantal problemen/achterstanden). Deze keer is de groei juist relatief sterk in die aandachtsgebieden. Al met al is het aandeel volwassen dat minstens één keer per maand sport in de aandachtsgebieden (exclusief Nijmegen-Centrum, omdat dit een ander type aandachtsgebied is) gestegen van 58% in 2009 naar 67% in 2013; in de niet-aandachtsgebieden is dit aandeel gestegen van 70% naar 82%. Hierbij aansluitend zien we dat de sportdeelname relatief sterk is toegenomen bij mensen, die laag of middelbaar opgeleid zijn; van hen doet nu 64% minstens één keer per maand aan sport, tegenover 84% van de hoogopgeleiden. Stedenvergelijking voor sporten en bewegen Najaar 2012 hebben de GGD en, het CBS en het RIVM voor het eerst gezamenlijk een landelijk onderzoek verricht naar de gezondheid en leefstijl van volwassenen. Daardoor komen er gegevens beschikbaar om Nijmegen voor het thema sporten en bewegen te kunnen vergelijken met andere steden. Zodra dat het geval is, zullen we deze hier opnemen. Stadsmonitor -thema Sport- 4

5 Sportdeelname bij jongeren Bij de jongeren zien we een lichte groei van het percentage dat lid is van een sportvereniging. Kijkend naar het totale beweegpatroon zijn de verschillen naar opleidingsniveau niet heel groot: bij vmboleerlingen komt bewegingsarmoede iets vaker voor dan bij havo/vwo-leerlingen. Bij meisjes van nietwesterse herkomst komt bewegingsarmoede veruit het meest voor. De meest actuele cijfers over sportende jongeren stammen uit 2011, en die over kinderen tot 12 jaar uit Lichte toename van aantal jongeren bij sportverenigingen Van de leerlingen in het voortgezet onderwijs doet 88% aan sport (schoolgym is hierbij niet meegerekend). Veel sportende jongeren zijn lid van een sportvereniging. Van de vo-leerlingen zit 71% bij een sportvereniging. Dat is een lichte stijging ten opzichte van 2002/2007 (68%). Daarbij hoort de opmerking dat het percentage sportclubleden in de lagere klassen groter is dan in de hogere klassen. Ook landelijk is het aantal jeugdleden in de periode gestegen, vooral bij meisjes (+9%, tegenover +3% bij de jongens). vmbo-leerlingen zijn minder vaak lid van een sportvereniging (59%) dan havo/vwo-leerlingen (77%). In 2002 werd ongeveer hetzelfde verschil gemeten. Van de basisscholieren zit 74% bij een sportvereniging. Over de populariteit van verschillende soorten sporten bij de Nijmeegse jeugd hebben we geen recente cijfers. Gegevens uit 2008 laten zien dat voetbal, danssport, hockey, vecht- en verdedigingssporten, tennis en paardensport bij de Nijmeegse jongeren de meest beoefende sporten in verenigingsverband zijn. Landelijke cijfers laten zien dat steeds meer meisjes gaan voetballen. Ook bij andere teamsporten - hockey, basketbal en ijshockey - groeide het aantal leden. Achteruitgang is er bij de semi-individuele sporten (onder meer bij tennis en judo). Verschillen naar opleidingsniveau voor het totale beweegpatroon Het dagelijks bewegen, zoals het fietsen naar school, levert verhoudingsgewijs de grootste bijdrage aan het beweegpatroon van middelbare scholieren, gevolgd door het sporten. Van de Nijmeegse middelbare scholieren gaat 89% op de fiets of lopend naar school. Van de middelbare scholieren sport en beweegt 67% minimaal 7 uur per week, 24% 3 tot 7 uur per week en 9% minder dan 3 uur per week. Vmbo-leerlingen zitten minder vaak dan havo/vwo-leerlingen bij sportverenigingen, maar doen meer aan sport buiten sportverenigingen om. Al met al sporten en bewegen vmbo-leerlingen gemiddeld genomen wat minder dan de havo/vwo-leerlingen, maar het verschil is niet heel groot. Van de vmbo-leerlingen doet 64% minstens 7 uur per week aan sport en bewegen, en van de havo/vwo-leerlingen 69%. Het aandeel dat heel weinig sport en beweegt (minder dan 3 uur per week) ligt voor de vmbo-leerlingen op 12% en voor de havo/vwo-leerlingen op 7%. Voor drie viercijferige postcodegebieden in Nijmegen geldt dat het aandeel vo-leerlingen met bewegingsarmoede tussen de 15 en 21% ligt: 6511 (Nijmegen-centrum), 6535 (Hatert) en 6542 (Wolfskuil vormt het grootste deel van dit postcodegebied). Stadsmonitor -thema Sport- 5

6 Figuur 4: Aantal uur per week dat leerlingen sporten en bewegen, naar opleidingsniveau Bron: E-MOVO 2011, GGD Regio Nijmegen Bij de kinderen tot 12 jaar levert het buiten spelen naar verhouding de grootste bijdrage aan het beweegpatroon, gevolgd door sporten bij een club of vereniging, schoolgym en het fietsen of lopen naar school. Het aandeel dat minimaal 7 uur per week sport en beweegt is wat groter dan bij de middelbare scholieren (72%). Kinderen uit gezinnen met een lage sociaal-economische status zijn minder vaak lid van een sportclub, maar spelen vaker buiten. Dit verklaart waarom er geen significante verschillen naar sociaal-economische status worden gemeten voor het totale beweegpatroon van de kinderen. Bij gezinnen, waarin men grote moeite heeft met het financieel rondkomen, ligt het percentage kinderen dat geen lid is van een sportvereniging duidelijk hoger dan gemiddeld. Lage sportdeelname bij meisjes van niet-westerse herkomst In het verleden hebben we al vaker gegevens gepresenteerd waaruit blijkt dat de sportdeelname bij de jeugd het laagst is bij meisjes van niet-westerse herkomst. De meest actuele cijfers hierover stammen uit 2011: van de meisjes van niet-westerse herkomst in het voortgezet onderwijs is 40% lid van een sportvereniging, tegenover 71% van alle vo-leerlingen; 38% sport buiten een vereniging om, tegenover 51% van alle voleerlingen; 20% beweegt minder dan drie uur per week, tegenover 8,5% van alle vo-leerlingen. Stadsmonitor -thema Sport- 6

7 Sportaanbod Het aantal informele sportgroepen lijkt toe te nemen. De behoefte aan ondersteuning door de gemeente is bij deze groepen beperkt. Het aantal volwassenen dat als vrijwilliger actief is bij een sportvereniging is licht gestegen. Nieuwe gegevens over sportverenigingen komen in 2014 ter beschikking. Nieuwe gegevens over sportverenigingen in 2014 Eind 2013 is aan sportverenigingen gevraagd om deel te nemen aan de sportverenigingsmonitor. Daarmee wil de gemeente blijven volgen hoe het met de verenigingen gaat. Welke positieve en negatieve ontwikkelingen spelen er, hoe pakken verenigingen bestaande knelpunten aan, wat zijn de plannen en ambities voor de toekomst en hoe zit het met de ondersteuningsbehoefte? De rapportage met de uitkomsten van dit onderzoek zal voorjaar 2014 verschijnen. De vorige meting (2009) liet zien dat er in Nijmegen veel ambitieuze sportclubs zijn, die graag willen groeien en/of beter willen gaan presteren. De behoefte aan vrijwilligers bleek onverminderd groot: een derde van de clubs gaf aan onvoldoende vrijwilligers te hebben en in totaal twee derde van de clubs was op zoek naar extra vrijwilligers (vooral bestuurders- en commissieleden, trainers en mensen voor bar- en kantinediensten). Zorgen waren we over de gevolgen voor de clubs van de economische crisis, vooral over de terugloop van sponsorinkomsten. In vergelijking met 2005 was er meer tevredenheid over de gemeentelijke sportaccommodaties. Uit het bevolkingsonderzoek weten we dat het percentage Nijmegenaren dat lid is van een sportvereniging de afgelopen jaren vrij stabiel is geweest. De toename van het sporten bij informele sportgroepen en in ongeorganiseerd verband heeft voor een groei van de sportdeelname in de stad gezorgd. Die groei is - over het geheel genomen - niet ten koste gegaan van sportverenigingen. De Burgerpeiling 2013 laat zien dat het aantal volwassen Nijmegenaren, dat zich als vrijwilliger voor een sportvereniging inzet, is gestegen naar 8,5%. Bij eerdere metingen lag dat percentage rond de 6% (6,5% in 2011). Aan de volwassen Nijmegenaren is gevraagd of ze zich in hun vrije tijd (meer) willen gaan inzetten voor sportverenigingen: 6% heeft daar positief op gereageerd, van wie het grootste deel met enig voorbehoud (wil dat misschien gaan doen). Twee derde van die 6% is nu nog niet als vrijwilliger bij een sportclub actief. Beperkte ondersteuningsbehoefte bij informele sportgroepen Najaar 2012 is er een onderzoek gehouden onder de leden van het digitaal stadspanel, die actief zijn in een informele sportgroep (een groep van minimaal 3 personen, die buiten een sportvereniging of commerciële sportschool om aan sport doet). Veel respondenten geven aan dat ze minder of niet zouden sporten, als ze niet bij een informele sportgroep zouden kunnen sporten. Redenen om voor een informele sportgroep te kiezen zijn het laagdrempelige karakter, de stimulerende werking van de groep, de lage kosten en sociale aspecten (netwerk vergroten; ook contact met elkaar buiten het sporten om). Bij informele sportgroepen is de behoefte aan ondersteuning door de gemeente beperkt. Een ruime meerderheid van de respondenten (81%) geeft aan dat hun informele sportgroep geen ondersteuning nodig heeft. Van de gemeente verwachten de respondenten vooral a. een faciliterende rol - accommodaties die gebruikt kunnen worden door informele sportgroepen en voorzieningen in de openbare ruimte - en b. een ondersteunende rol bij de promotie van het sporten in informele groepen. Het aantal respondenten, dat wil dat de gemeente zich nadrukkelijker met informele sportgroepen gaat bemoeien en meer het voortouw neemt, is veel kleiner. Stadsmonitor -thema Sport- 7

8 De deelnemers aan informele sportgroepen sporten deels meer in de buurt van hun woonadres en deels verder weg. Ruim zeventig procent van de respondenten geeft aan dat hun sportgroep in Nijmegen sport. Ruim de helft daarvan noemt één of meer locaties in het stadsdeel waar men woont. De rest noemt één of meer locaties buiten het stadsdeel waar men woont. Bijna de helft van de respondenten geeft aan dat hun sportgroep (ook of alleen) buiten Nijmegen sport. Informele groepen, die zwemsport, teamsporten in de zaal, racketsporten en fitness/gymnastiek beoefenen, doen dat vooral in Nijmegen. De groepen, die fietsen/wielrennen/mountainbiken en wandelen, doen dat meer buiten dan in de stad. En de groepen, die hardlopen, doen dat zowel in als buiten de stad. Een behoorlijk deel van de informele sportgroepen waar de respondenten bij sporten, bestaat nog niet zo lang. Dit duidt op een groei van deze manier van sporten. Stadsmonitor -thema Sport- 8

9 Sportevenementen en topsport De Nijmeegse loopevenementen zijn onverminderd populair. De prestaties van de topsportclubs zijn veelal bescheiden. Drie populaire loopevenementen De Zevenheuvelenloop en de Marikenloop blijven veel hardlopers trekken. In 2012 kwam bij de Zevenheuvelenloop een recordaantal van lopers over de streep. En bij de Marikenloop finishte in vrouwen. Ook de Vierdaagse, met gestarte deelnemers in 2013, is onverminderd populair. Bescheiden prestaties van topsportclubs Voetbalclub NEC eindigde in 2013 op de 15e plaats van de eredivisie. De dames van hockeyclub Nijmegen eindigden in 2013 op de 11e plaats van de hoofdklasse. Twee andere dameshockeyteams spelen op het één na hoogste niveau, namelijk in de overgangsklasse (Union en QZ). Ook bij de heren telt Nijmegen twee teams in de overgangsklasse (Union en Nijmegen). IJshockeyclub Nijmegen Devils werd in e in de eerste divisie. De heren van volleybalvereniging Vocasa spelen op het een na hoogste niveau, namelijk in de topdivisie. Top Judo Nijmegen doet jaarlijks bij verschillende nationale titeltoernooien mee om de podiumplaatsen. In 2012 werd het damesteam kampioen bij de NK-17. Belangrijke topsportevenementen, die jaarlijks in de stad plaatsvinden, zijn de eerder genoemde loopevenementen, enkele nationale titeltoernooien judo en het atletiekevenement Nijmegen Global Athletics. Stadsmonitor -thema Sport- 9

10 Bijlage: Bronnen Burgerpeilingen, O&S Sportverenigingsmonitor 2009, O&S E-MOVO 2002, 2007, 2011, GGD Regio Nijmegen Kindermonitor 2009, GGD Regio Nijmegen Notitie over informele sportgroepen in Nijmegen, 2013, O&S Stadsmonitor -thema Sport- 10