PROJECTBESCHRIJVING MIJN LIJF

Transcriptie

1 PROJECTBESCHRIJVING MIJN LIJF Leerlijn Dans Thema Identiteit Groep 1 en 2 1 september 2016

2 Cultuuronderwijs op zijn Haags Leerlijn Dans Thema Identiteit Groep 1 en 2 1 september 2016 Deze projectbeschrijving wordt regelmatig geactualiseerd. Kijk voordat u ermee aan de slag gaat op voor de nieuwste versie. Hierbij treft u een projectbeschrijving: waarmee u een project van 6-8 lessen van 45 min. kunt uitvoeren; waarin veel ruimte is voor uw eigen inbreng; waarop u uw lesvoorbereidingen kunt baseren. De structuur van de projectbeschrijving is gebaseerd op het doorlopen van het creatief proces. Na de introductie van het project oriënteert de leerling zich op de inhoud van het thema. Hierbij doorloopt de leerling drie deelopdrachten waarin hij steeds onderzoekt, uitvoert, presenteert en evalueert. Bij elke stap van het creatief proces zijn reflectievragen geformuleerd. Maak hieruit een keuze of formuleer zelf passende vragen. Gebruik ook vooral uw eigen inzicht en ervaring bij andere onderdelen, zoals het filosofisch gesprek en de evaluatievragen. Lees allereerst de korte beschrijving van het project in het document Informatie voor de leerkracht, zodat u een goed beeld krijgt van de opdrachten, werkwijze en context. 2

3 Inhoudsopgave 1. Introductie van het project Oriëntatie Het filosofisch gesprek Oriëntatie op het thema Deelopdracht 1: Je lijf in de war Onderzoek Je lijf in de war Uitvoeren Je lijf in de war Presenteren Je lijf in de war Evalueren Je lijf in de war Deelopdracht 2: Schilderen met je lichaam Onderzoek Schilderen met je lichaam Uitvoeren Schilderen met je lichaam Presenteren Schilderen met je lichaam Evalueren Schilderen met je lichaam Deelopdracht 3: Mijn fantastische lichaam Onderzoek Mijn fantastische lichaam Uitvoeren Mijn fantastische lichaam Presenteren Mijn fantastische lichaam Evalueren Mijn fantastische lichaam Algemene beoordeling Beoordelingsmodel... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd Toelichting op het beoordelingsmodel... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 3

4 MIJN LIJF 1. Introductie van het project Het project kan op verschillende manieren worden geïntroduceerd: Richt een danstafel in en voer hier een kringgesprek over Voorbeelden van boeken op de danstafel: De ballerina van Liesbeth Slegers (Clavis, 2014), Honden doen niet aan ballet van Anna Kemp (Lemniscaat, 2010), Wiebe springt en zingt van Willy Verheyde en Guido van Genechten (Bakermat, 2000). Voorbeelden van voorwerpen op de danstafel: foto s van dansers en dansende kinderen, dansaccessoires, toegangskaartjes, brochures en flyers van theaters, dansgezelschappen, dansscholen en festivals. Lees een dansprentenboek Voorbeelden: De wiebelbillenboogie van Guido van Genechten (Clavis, 2010), Het verhaal van Stippie en Jan van Patsy Backx (Jonge, 1994). Zing liedjes waarin het lichaam centraal staat Voorbeelden: Hoofd, schouders, knie en teen, Toverbal, Wie niet wil, staat stil. Selecteer diverse dansfragmenten en bespreek deze Voorbeelden: HiHaHuttenBouwers door De Stilte, Weggewaaid door MEEKERS (nu Maas), Soske door het Internationaal Danstheater, HIJ KOMT! door Project Sally, L enfant et les sortilèges door Jiři Kylián (bekijk het filmpje vanaf 6.25 min.). Nodig een dansprofessional uit in de klas De danser kan laten zien wat hij allemaal kan met zijn lichaam en wat hij daarvoor allemaal moet doen. Vraag hem zijn beroepspraktijk toe te lichten (warming up, repeteren, uitvoeren, reizen, etc.). 2. Oriëntatie 2.1. Het filosofisch gesprek Voer naar aanleiding van de introductie een filosofisch gesprek over het thema Identiteit. Begin met een vraag naar eigen danservaringen. Dansen de kinderen weleens? Wanneer? Waar? Hoe dansen ze het liefst? Ga er dan dieper op in aan de hand van één of meer van de volgende vragen: Dans je weleens naar school? Kun je overal dansen? Mag je altijd dansen? Mag iedereen altijd dansen? Is dansen alleen voor meisjes? Kun je een dag zonder dansen? Kan dansen werk of hobby zijn? Kan dansen stom zijn? N.B.: de dansprofessional in de klas kan bij het gesprek uitgenodigd worden of eventueel het filosofisch gesprek leiden. 4

5 2.2. Oriëntatie op het thema Voer onderstaande oriënterende opdrachten in volgorde uit: 1. Toon de leerlingen verschillende afbeeldingen met danshoudingen en vraag de leerlingen de houdingen na te doen. Gebruik hierbij illustraties uit de prentenboeken en afbeeldingen van internet. 2. Verdeel de kinderen over het lokaal en vraag ze om verschillende houdingen aan te nemen die u voordoet. Bijvoorbeeld: groot, klein, gesloten, breed, smal, lang, hoekig. Wijs de leerlingen op hun scharnierpunten (gewrichten). 3. Kies met elkaar een aantal favoriete houdingen, leg leerlingen op een stuk (behang)papier en teken de omtrek van het lichaam. De leerlingen betekenen, beplakken en beschilderen het silhouet. Reflectievragen Oriëntatie MIJN LIJF Welke houding deed je het liefste na? Waarom? Welke houding vond je heel moeilijk? Wat lukte er niet? Welke lichaamsdelen en scharnierpunten ken je en kun je benoemen? Waaraan kun je zien dat het jouw omtrek is of die van een medeleerling die is getekend op het papier? 5

6 3. Deelopdracht 1: Je lijf in de war 3.1. Onderzoek Je lijf in de war Onderzoek met de leerlingen de eigenschappen en het functioneren van verschillende lichaamsdelen: 1. Ik en mijn stoel De leerlingen zitten op hun stoel. Laat ze telkens met een ander lichaamsdeel hun stoel aanraken: hand, voet (op je stoel staan), vinger, teen, elleboog, knie, buik, rug, puntje van je neus, kin. 2. Mijn dansfoto Vraag leerlingen een favoriete of bijzondere pose aan te nemen en maak daar een foto van. Print de foto s op A4 en maak een volgorde waarbij handen en/of voeten elkaar aan kunnen raken. Bespreek de houdingen. Hang de slinger bijvoorbeeld aan een waslijn. 3. Tik de vloer De leerlingen bewegen op muziek door het lokaal, op diverse manieren (lopen, huppelen, dansen). Stop telkens kort de muziek en noem een lichaamsdeel waarmee ze de vloer aantikken, bijvoorbeeld vinger, teen, elleboog, knie, etc. Breid deze opdracht uit door met twee of drie lichaamsdelen de vloer aan te tikken. Je kunt ook aantallen noemen, bijvoorbeeld: raak de vloer met twee of drie lichaamsdelen naar keuze aan. 4. Vastplakken De leerlingen bewegen op muziek door het lokaal, op diverse manieren (lopen, huppelen, dansen). Stop telkens kort de muziek en noem een lichaamsdeel. Met dit lichaamsdeel plakken ze vast aan hetzelfde lichaamsdeel van één andere leerling. Ze staan met hun handen tegen elkaar, met hun neuzen, met hun ruggen, etc. Muziektip: Birdwalk van Herbie Mann Reflectievragen Onderzoek Je lijf in de war Met welk lichaamsdeel heb je voor het eerst in je leven een stoel aangeraakt? Plak je weleens vaker vast aan iemand? Met welk lichaamsdeel plak je dan vast? 3.2. Uitvoeren Je lijf in de war Voer onderstaande opdrachten in volgorde uit: 1. Dansen met één lichaamsdeel Verdeel de leerlingen over het lokaal en wijs afwisselend uw lichaamsdelen aan: hoofd, schouders, heupen, armen en benen. De leerlingen dansen op muziek met dit lichaamsdeel: schudden, draaien, buigen en strekken. 2. Dagelijkse bewegingen Voer met elkaar dagelijkse bewegingen uit die je herhaalt in het ritme van de muziek. De leerlingen blijven op één plek staan. Denk aan: Handen: zwaaien, schudden, boksen, aaien, wrijven, wijzen, duwen, reiken. Voeten: springen, stampen, trippelen, schoppen. Hoofd: ja knikken, nee schudden, achterom kijken. 3. Betoverde voeten De leerlingen bewegen door het hele lokaal. Elke keer zijn hun voeten zogenaamd op een andere manier betoverd: springvoeten, schuifelvoeten, waggelvoeten, reuzenvoeten, stampvoeten, trippelvoeten, vrolijke voeten, moddervoeten, clownsvoeten. Zet telkens de 6

7 muziek even stil voor het geven van de volgende opdracht en laat de leerlingen dan met plakvoeten stilstaan op de plek waar ze zijn. 4. Oeps, mijn lichaam is in de war Alle lichaamsdelen zijn in de war. Inventariseer met de leerlingen de mogelijkheden. Denk aan zwaaien met je voeten, nee schudden met je knieën, stampen met je handen, springen met je schouders, lopen met je ellebogen, ja knikken met je handen, aaien met je hoofd, wijzen met je billen. Herhaal elke beweging enige tijd in de maat van de muziek. Muziektips: Air à danser van Penguin Cafe Orchestra Beanfields van Penguin Cafe Orchestra Reflectievragen Uitvoeren Je lijf in de war Welke manieren van bewegen vond je moeilijk/leuk/spannend? Waarom? Wat doen jouw handen, je voeten, etc. het liefst? Wat vinden jouw handen, voeten, etc. heel vervelend? Hoe voorkom je dat je botst wanneer je door het lokaal danst? Zou je je voeten weleens vaker willen betoveren? Wanneer? Wat zou je ermee willen doen? 3.3. Presenteren Je lijf in de war Maak een keuze uit onderstaande opdrachten: Kies muziek uit, combineer de verschillende oefeningen tot een dans en laat de leerlinge deze presenteren aan ouders of aan een andere klas. Tip: accentueer de punten waar kinderen elkaar aanraken tijdens een oefening (puntje van je neus, elleboog, etc.). Knip de foto s uit en maak samen met de leerlingen een tentoonstelling. Reflectievragen Presenteren Je lijf in de war Is je lichaam thuis ook weleens in de war? Hoe komt dat? Zou je nog meer kunnen betoveren dan alleen lichaamsdelen? Is betoveren eng of juist leuk? Waarom? Hoe vind je het als mensen naar je kijken als je danst? 3.4. Evalueren Je lijf in de war Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces: Heb jij een favoriete dansbeweging? Met welke lichaamsdelen doe je dat? Hoe vind je het als jouw lichaam in de war is? Wanneer is je lichaam nog meer in de war? 7

8 4. Deelopdracht 2: Schilderen met je lichaam 4.1. Onderzoek Schilderen met je lichaam Maak een keuze uit onderstaande onderzoeksopdrachten: Bekijk en bespreek de trailer van de voorstelling Kleur door Dansmakers Amsterdam. Lees voor en bespreek onderstaande kinderkunstboeken: Meneer Kandinsky was een schilder van Daan Remmerts de Vries (Leopold, 2010) Keepvogel en Kijkvogel - In het spoor van Mondriaan van Wouter van Reek (Leopold, 2011) Calder - De draad van Alexander van Sieb Posthuma (Leopold, 2012) Lees en bespreek het boek De stip van Peter H. Reynolds (Lemniscaat, 2003), of bekijk het boek online. Besteed aandacht aan de lijnen en de vormen: rechte lijnen, kronkellijnen, stippen, cirkels, klodders en vegen. Voer de volgende opdrachten uit: 1. Schilderdans 1: Schilderbewegingen Zet de leerlingen in de kring en doe bewegingen voor alsof u met een kwast op een groot doek schildert: grote cirkels, vegen, strepen, stippen, etc. De leerlingen volgen deze bewegingen en herhalen ze een aantal keer. 2. Schilderdans 2: Schilderen met je armen en handen De leerlingen zitten in tweetallen tegenover elkaar op een stoel. Eén leerling doet een schilderbeweging met zijn armen en handen voor (strepen, kronkels, een concrete voorstelling, etc.), de ander volgt. Let op: de leerlingen raken elkaar niet aan. Na enkele minuten wisselen van rol. 3. Schilderdans 3: Schilderen met je hele lijf De leerlingen zitten in tweetallen tegenover elkaar op een stoel. Vertel dat ze gaan schilderen maar dat de kwast telkens op een ander plekje van hun lijf zit. De ene keer tekenen ze met hun elleboog, dan gaan ze verder met hun neus of voet, etc. Eén leerling doet het voor, de ander volgt de beweging. Let op: de leerlingen raken elkaar niet aan. Na enkele minuten wisselen van rol. Muziektips: Libertango van Astor Piazzolla Façades van Philip Glass Reflectievragen Onderzoek Schilderen met je lichaam Wat hebben jullie allemaal getekend? Welke vormen zijn makkelijk te volgen en welke zijn moeilijk te volgen? Met welk deel van je lichaam kun je het fijnste schilderen? 4.2. Uitvoeren Schilderen met je lichaam Maak een keuze uit onderstaande opdrachten of combineer deze: Kliederen met verf Dit is een actie-reactiedans. Stel je voor dat er op de vloer een paar potten met verf zijn omgevallen. De leerlingen lopen of huppelen door het hele (speel)lokaal. Dit wordt afgewisseld met verschillende dansbewegingen die de leerlingen maken op een teken (klap in 8

9 je handen) van de leerkracht: Rollen over de grond alsof je door de verf rolt. Met je handen over de grond vegen alsof je verf uitsmeert. Verplaatsen zonder je voeten op te tillen alsof je de verf met je voeten uitsmeert. Je handen hoog in de lucht gooien alsof je klodders verf omhoog gooit. In een grote klodder verf springen. De bewegingen kunnen herhaald worden zodat er een volgorde van dansbewegingen ontstaat, een kleine dans. Bijvoorbeeld: lopen-rollen-smeren-gooien, lopen-rollen-smerengooien, etc. Schilderen door de hele ruimte Dit is een dansimprovisatie met opdrachten. De leerlingen bewegen door de hele ruimte en tekenen met hun vinger om zich heen alsof ze in de lucht schilderen: lange lijnen, cirkels, spiralen, hoekige lijnen, vegen, vlekken, stippen, etc. Op uw teken komen zij terug naar het midden en dopen ze zogenaamd een ander lichaamsdeel in een pot met verf. Nu gaan ze met dit lichaamsdeel overal in de lucht schilderen. Herhaal dit met enkele andere lichaamsdelen. Benoem, terwijl de leerlingen aan het dansen zijn, dat ze ook hoog in de lucht of laag bij de grond kunnen schilderen. Stempelen Dit is een dansimprovisatie met opdrachten waarin de leerlingen met elkaar een groot vloerschilderij maken. De leerlingen dopen zogenaamd telkens een ander lichaamsdeel in de verf. Hiermee gaan ze stempelen op de vloer van het speellokaal. Bijvoorbeeld: Handen en voeten in de verf: op handen en voeten lopen. Billen in de verf: schuiven op je billen. Hoofd in de verf: kruipen en telkens met je hoofd de vloer aantikken. Rug in de verf: op je rug over de grond schuiven. Heup in de verf: zijwaarts zit-schuiven. Tenen in de verf: op je tenen lopen. Je knieën en ellebogen in de verf: op je knieën en ellebogen lopen. Laat de leerlingen zelf verschillende mogelijkheden bedenken. Laat eventueel ter illustratie een voorbeeld van verfafdrukken van handen of voeten zien. Muziektips: Schilderen: Libertango van Astor Piazzolla Stempelen: Take Five van Dave Brubeck Reflectievragen Uitvoeren Schilderen met je lichaam Schilder je liever door de hele ruimte (met dikke klodders of met precieze lijnen?) of maak je liever stempels? Wat is je favoriete lichaamsdeel om mee te schilderen? Schilder je liever met of zonder muziek? Waarom? 4.3. Presenteren Schilderen met je lichaam Laat de leerlingen kiezen welke van de drie opdrachten onder Uitvoeren ze willen presenteren en maak groepjes. Presenteer de opdrachten voor elkaar, voor een andere klas of voor ouders. 9

10 Reflectievragen Presenteren Schilderen met je lichaam Heb je nieuwe bewegingen gezien die je grappig, mooi, raar of knap vond? Heb je iets gezien wat je zelf ook graag zou willen doen? Kijk jij liever naar je klasgenoten of dans je liever zelf? 4.4. Evalueren Schilderen met je lichaam Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces: Hoe ging het schilderen met je lichaam? Moet je bij het dansen altijd je hele lichaam gebruiken? Wat vind je leuker: elkaar nadoen of zelf bewegingen bedenken? Welke nieuwe bewegingen heb je geleerd? Kun je iets aanwijzen in een schilderij (gebruik daarvoor bijvoorbeeld weer de kinderkunstboeken) wat lijkt op wat jij getekend hebt in je dans? 10

11 5. Deelopdracht 3: Mijn fantastische lichaam 5.1. Onderzoek Mijn fantastische lichaam Voer onderstaande opdrachten in volgorde uit. Gebruik hierbij ook de (leer)opbrengsten van de eerste twee deelopdrachten. 1. Kijk wat ik kan! Vraag aan de leerlingen of er een houding of beweging is die ze goed beheersen. Vraag ze dit te laten zien. Bijvoorbeeld: Een kunstje zoals op één been staan of je voet in je nek leggen. Sterk zijn: een stoere houding aannemen. Snel zijn: heel snel trappelen met je voeten op je plek. Heel hoog springen. Doodstil kunnen blijven staan als een standbeeld, zonder iets te bewegen. Laat telkens één leerling in het midden van de kring zijn houding of beweging tonen. Spreek met de leerlingen af welke beweging of houding ze willen nadoen en voer dit uit. 2. Mijn veranderlichaam Vertel de leerlingen dat hun lichaam ineens niet meer naar ze luistert. Hun lichaam doet gewoon waar het zin in heeft. Het lichaam verandert op allerlei rare en bijzondere manieren. Verzin met de leerlingen wat dit allemaal zou kunnen zijn. Het kan realistisch of fantasievol zijn, het kan leuk zijn of juist vervelend. Vertel hun bijvoorbeeld het volgende: Je bent ongelooflijk groot geworden, je beweegt met enorme stappen en maakt reuzegrote bewegingen met je armen. Je hebt superspieren gekregen: je stampt en springt en bokst met je armen in de lucht. Je spieren werken ineens niet meer: je danst als een slappe pop, alles slungelt en zwiert los alle kanten op. Je lichaam is van elastiek geworden: je armen en benen rekken lang uit naar alle kanten, je kunt jezelf dubbelvouwen en bijna het plafond aanraken. Je lichaam doet alles andersom: je hoofd wil telkens naar beneden en je voeten vliegen de lucht in, je loopt achteruit, je handen gaan over de grond lopen, etc. Je hebt overal jeuk: je springt, schudt en friemelt met je hele lichaam (krabben doe je niet, dat maakt het alleen maar erger). Muziektip: Cameron Highlander door Corey Purcell, Erin Green & Danú 3. Kijk wat díe kan! Bekijk en bespreek met de leerlingen de acht danskaartjes Dansen als. Vraag telkens één leerling voor te doen hoe degene die op het kaartje staat zou kunnen bewegen: Sterk als een bodybuilder Snel als een muis Vliegend en zwevend als een grote vogel Soepel als een slang Groot als een reus Zacht sluipend als een inbreker Slap en soepel als een slungelaar Strak als een robot 11

12 Reflectievragen Onderzoek Mijn fantastische lichaam Hoe vond je het om jouw kunstje te laten zien? Zou je ook een kunstje willen kunnen dat iemand anders heeft laten zien? Vond je het moeilijk om te bewegen toen er steeds iets raars met je lichaam was? Doet jouw lichaam weleens iets wat je niet wilt? Ken je iemand die lijkt op iets van de danskaartjes? Iemand die heel sterk is, heel soepel, etc.? 5.2. Uitvoeren Mijn fantastische lichaam Maak een keuze uit onderstaande opdrachten: Dat kunnen wij ook! Kunnen de leerlingen vliegen, sluipen, heel lang worden, verslappen of verstrakken? Kijk samen met de leerlingen wat wij allemaal kunnen. Houd telkens één van de danskaartjes omhoog of laat een leerling een danskaartje kiezen. Alle leerlingen dansen door het hele lokaal passend bij dit kaartje. Observeer welke leerlingen expressief en/of gevarieerd dansen. Deze leerlingen doen dit kort voor terwijl de rest van de leerlingen op de grond gaat zitten en toekijkt. Daarna danst iedereen weer verder en gebruiken ze het voorbeeld van de leerling die heeft voorgedaan. Mochten de leerlingen niet zo veel dansideeën hebben, dan kunt u vanaf de zijkant enkele tips geven. Bijvoorbeeld: kun je er ook bij draaien of springen? Kun je ook omlaag en omhoog bewegen? De veranderdans Leg de acht danskaartjes verspreid op de grond in het speellokaal. Vertel de leerlingen dat ze gaan veranderdansen. Op muziek dansen ze van danskaartje naar danskaartje. Telkens wanneer ze bij een nieuw danskaartje komen, veranderen ze van dans; ze gaan verder zoals op het nieuwe kaartje staat aangegeven. Dít wil ik kunnen! De leerlingen kiezen een kaartje dat uitbeeldt wat ze het liefste willen zijn of kunnen. De leerlingen met dezelfde afbeelding dansen tegelijk op de manier die past bij het kaartje. De andere leerlingen kijken toe vanaf de kant. Als er toekijkende leerlingen zijn die mee willen doen, kunt u daar de mogelijkheid voor bieden. Na elkaar komen zo alle groepjes aan de beurt. Mijn droomlichaam De leerlingen omschrijven hun droomlichaam. Hoe ziet hun droomlichaam eruit en wat kunnen ze er allemaal mee? Op de manier die bij hun droomlichaam past, dansen en bewegen de leerlingen op muziek. Muziektip: Whiskey on the Mississippi van Kevin MacLeod Reflectievragen Uitvoeren Mijn fantastische lichaam Heb je één of meerdere droomlichamen bedacht? Wat kan dat lichaam? Heb je een favoriet droomlichaam? Lukte het om te dansen zoals past bij jouw droomlichaam? 12

13 5.3. Presenteren Mijn fantastische lichaam Maak een keuze uit onderstaande opdrachten: De leerlingen maken naar aanleiding van de dansopdrachten een tekening of schildering van hun gefantaseerde droomlichaam. Hang deze werken op en bedenk titels. Maak foto s van de leerlingen waarop ze poseren met hun meest fantastische danshouding en toon deze foto s binnen de school. Loop tijdens de presentatie de foto s langs en ga met de leerlingen in de houding van de verschillende foto s staan. Stel uit de opbrengsten van de maakopdrachten een presentatie samen en bepaal samen met de leerlingen de volgorde. Reflectievragen Presenteren Mijn fantastische lichaam Kun je aan de tekeningen/schilderingen herkennen wiens droomlichaam het is? Waar zie je dat aan? Welke voor- en nadelen heeft het droomlichaam? 5.4. Evalueren Mijn fantastische lichaam Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces: Heb je iets gedaan met je lichaam waarvan je niet wist dat je het kon? Was er iets wat niet lukte bij de dansopdrachten? Wat heb je toen gedaan? Hoe vindt jouw lichaam het om te dansen? Is er een bepaald stukje van je lichaam dat het allerliefste danst? 13

14 6. Algemene beoordeling Voor het beoordelen van de leerlingprestaties kunt u gebruikmaken van het beoordelingsformulier voor de leerkracht. De vier beoordelingscriteria zijn afgestemd op de kerndoelen kunstzinnige oriëntatie en de uitgangspunten van COH. De leerlingprestaties in het gehele project worden meegenomen in de beoordeling. Voor het gebruik van de formulieren is een korte toelichting beschikbaar. Het beoordelingsformulier voor de leerkracht en de toelichting op het beoordelingsformulier vindt u op de volgende pagina s. 14