Europa en de Euro, een brug te ver. Lezing Jean Frijns Academisch Genootschap 13 maart 2014
|
|
- Anna Veenstra
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Europa en de Euro, een brug te ver Lezing Jean Frijns Academisch Genootschap 13 maart 2014
2 Opzet Waarom een Europese Gemeenschap? De stap naar een Muntunie: dwaas of wijs? De Eurocrisis van buitenlandse of binnenlandse makelij? Bestrijden Eurocrisis bemoeilijkt door fundamentele verschillen van inzicht Stappen voor- of achterwaarts?
3 Politieke motieven voor de oprichting van de Europese Gemeenschap Nooit meer oorlog in Europa Intomen hegemonie Duitsland Integratie politiek zwakke Oost-Europese landen (en daarvoor Spanje, Portugal, Griekenland)
4 Economische motieven voor Europese Gemeenschap en Interne Markt Vrijhandel leidt tot hogere welvaart voor alle partijen Interne markt nodig om globale concurrentie aan te kunnen Grote interne markt stimuleert opkomst nieuwe industrieën Opruimen binnenlandse starheden Vrij verkeer van arbeid en kapitaal noodzakelijk voor interne markt
5 Groeiend belang financiële markten Aan financiële markten wordt grote rol toegekend bij tot stand komen interne markt Vorming Europese spelers door proces van fusies en overnames Financiele markten zijn disciplinerend (dit is maar ten dele waar, financiële markten zijn ook bron van instabiliteit) Vervlechting banken met financiële markten maakt snelle groei bankensector mogelijk: Europese spelers worden global banks
6 De stap naar een Muntunie: politieke motieven Uitruil Duitse eenwording voor instemmen net een Muntunie (Franse wens) Muntunie dwingt tot volgende stap: politieke unie
7 De stap naar een Muntunie: economische risico s Landen zijn onderling zeer verschillend: vergen eigen monetair en budgettair beleid Lage inflatie in Duitsland leidt tot lage Eurorente maar dat wakkert overbesteding en inflatie in Zuid-Europese landen juist aan (vastgoed boom) Wisselkoersaanpassing in onmisbaar als voor een land de onevenwichtigheden te groot zijn geworden
8 Europees Verdrag gericht op tegengaan free rider gedrag zwakke landen No bail out individuele landen door EC, individuele landen kunnen dus failliet gaan: dat zou disciplinerend moeten werken (via financiële markten, helaas niet) ECB mag geen monetaire financiering overheidsschuld doen Ergo geen lender of last resort In tijden van crisis zijn er dus NUL instrumenten
9 Hoe pakte Euro uit? Combinatie van lage Euro rente en middelhoge inflatie leidt in Zuid Europese landen tot nagatieve reële rente: leidt zoals altijd tot vastgoedbubbles en excessieve schulden opbouw Vrij kapitaalverkeer maakt opbouw grote externe schuldenposities mogelijk, bijvoorbeeld ter financiering vastgoedbubble (Spanje, Ierland) of overheidstekorten (Griekenland) Markten geloven niet is no-bailout afspraak en onderschatten lange tijd de risico s perifere landen
10
11 De Eurocrisis van buitenlandse of binnenlandse makelij? Bankencrisis VS (Lehman plus subprime) heeft ook Europese banken hard geraakt (Ierland, VK, Nederland, Frankrijk, Duitsland) Maar niet de Zuid-Europese landen Bail-out van banken leidde tot scherpe verhoging overheidsschuld Bankencrisis leidde mondiaal tot recessie ( ) waar ook Zuid-Europese landen onder leden Eurocrisis begon in 2010 en was hoofdzakelijk van binnenlandsen makelij
12 Waarom was de eurocrisis zo ingrijpend? De Grauwe: in een muntunie zijn overheidsobligaties niet meer risicovrij. Overheden geven de facto schuld uit in een vreemde valuta. Zij kunnen daardooor hun verplichtingen niet altijd nakomen (via monetaire financiering schuld en devaluatie) In tijden van stress stijgen rentes zwakke landen en onstaat er een vlucht naar safe havens. Vergelijkbaar met een bank run. ECB zou moeten kunnen optreden als lender of last resort (geeft wel verkeerde incentives aan landen om onverantwoord begrotingsbeleid te voeren)
13 Bestrijding van de Eurocrisis Waarom was de Eurocrisis zo hardnekkig Een Angelsaksische visie Een continentale visie Break-up of bail-out? Populistische reactie is fel tegen bailout Draghi besluit in augustus 2012 tot bail-out
14 De Eurocrisis: een kroniek 2010: Griekenland, Ierland en Portugal komen in problemen 2011: nieuwe Griekse crisis en Italie onder Berlusconi wordt dreigend probleem 2012, 1e helft: Spanje komt in problemen, o.a. door vastgoedcrisis en 2012, 2e helft: Draghi komt met bailout pakket voor landen in problemen 2013: Cyprus crisis met toepassing bail-in, bankenunie en BRRD (incl bail-in) constructie
15 Een plaatje van de crisis
16 De Angelsaksische visie Oplossen schuldenprobleem overheden vraagt om beautiful deleveraging, dat is een mix van Weginfleren via rente < nominale groei BNP Kwijtschelden/herstructurering schuld Bezuinigen Daarnaast aandacht voor opgelopen achterstand in concurrentievermogem Zuidelijke landen: vereist hogere Euro-inflatie en loonmatiging in Zuidelijke landen
17 De Duitse visie Stimuleren inflatie is vloeken in de kerk Van kwijtschelden schuld kan geen sprake zijn Zwakke landen kunnen beter uit de Euro stappen (o.a. H W Sinn) Halverwege 2012 haalt Merkel bakzeil Italie dreigt uit de Euro te stappen (met grote verliezen voor Duitse banken als gevolg) ECB krijgt ruimte voor een bailout
18 Euro gov bond rates
19 Bailout via ECB Op 2 augustus 2012 kondigde Draghi een direct opkoopprogramma voor overheidsobligaties aan (Outright Monetary Transactions) en stelt om te doen whatever it takes to adress severe distortions in government bond markets Voorwaarde is wel dat betrokken land formeel om steun vraagt inclusief alle voorwaarden die daaraan hangen Bundesbank was tegen, DNB was voor en OECD en IMF juichten stap toe
20 OMT werkte onmiddellijk: Euro government bond rates
21 Stappen voor- en achterwaarts Voorwaarts: Bankenunie, werkt alleen als zwakke banken mogen verdwijnen Meer ruimte voor beleidscoördinatie Achterwaarts: Te voorzichtig monetair beleid met kans op deflatie Ontzien nationale belangengroepen en opkomend populisme
22 Conclusies Eurocrisis werd getriggerd door banken- en subprimecrisis in de VS maar wasvooral gevolg interne zwaktes Eurocrisis is weer een voorbeeld in de rij mislukte muntunies Om Euro tot succes te maken is meer nodig dan waartoe politici thans bereid zijn: Bankenunie Federale begroting met mogelijkheid tot schuldsanering Verstandig (onduits) monetair beleid Aanpakken nationale belangengroepen (met kans op politieke backlash)
Europa in crisis. George Gelauff. Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering
Europa in crisis George Gelauff Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering Opzet Baten en kosten van Europa Banken en overheden Muntunie en schulden Conclusie 2 Europa in crisis Europa veruit
Nadere informatieCentraal Planbureau 1 Europa in crisis
1 Europa in crisis Waarom dit boek? Vergelijkbaar met De Grote Recessie van 2 jaar geleden qua vorm en stijl qua beoogde doelgroep Euro-crisis ingrijpend voor ons dagelijkse leven / welvaart oplossing
Nadere informatieHoe (slecht) gaat het met de conjunctuur? Edwin De Boeck Fedustria 13 oktober 2011
Hoe (slecht) gaat het met de conjunctuur? Edwin De Boeck Fedustria 3 oktober Grote Recessie was geen Grote Depressie Wereldhandel Aandelenmarkt 9 8 7 8 VS - S&P-5 vergelijking met crash 99 Wereld industriële
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieNaslagwerk Economie van Duitsland. Hoofdstuk 9: Duitsland en de euro. 9.1 Overzicht
Naslagwerk Economie van Duitsland 9.1 Overzicht Eind jaren zestig werd in Europa hardop gesproken over een gezamenlijk economisch beleid met een gemeenschappelijke munt. In 1979 werd dit plan concreet
Nadere informatiePraktische opdracht Economie Economische Monetaire Unie
Praktische opdracht Economie Economische Monetaire Unie Praktische-opdracht door een scholier 3907 woorden 17 juni 2004 6,1 37 keer beoordeeld Vak Economie Samenvattingen: Deelvraag 1: De Economische en
Nadere informatieMichiel Verbeek, januari 2013
Michiel Verbeek, januari 2013 1 2 Eens of oneens? De bankiers zijn schuldig aan de kredietcrisis. De huidige economische crisis is het gevolg van de kredietcrisis van 2008. Als een beurshandelaar voor
Nadere informatieWat doen centrale banken eigenlijk? Finale sessie: The big Picture. Brussel, 21 oktober 2015
Wat doen centrale banken eigenlijk? Finale sessie: The big Picture Brussel, 21 oktober 2015 The big picture: het Eurosysteem, een ééngemaakt monetair beleid voor 19 lidstaten Overzicht Een globale crisis
Nadere informatieMiljoenennota Helmer Vossers
Helmer Vossers Helaas niet helemaal waar 8 5 1/2 2010 2011 69,5 66,0 0 1 3/4 Groei Werkloosheid Saldo 2010 Saldo 2011 Schuld 2011 (% bbp) (% beroepsbevolking) (% bbp) (% bbp) (% bbp) -4,0-6,3-5,8-5,6
Nadere informatieTien jaar na de kredietcrisis
Tien jaar na de kredietcrisis met 10 okt 2018 Kees de Kort en Vital Jansen (Clavis) Essentie van een crisis Essentie van een crisis: Een crisis komt nooit uit de lucht vallen, maar heeft altijd een lange
Nadere informatieHeeft de euro een toekomst?
Heeft de euro een toekomst? Bruno de Haas, schrijver van Laat de leeuw niet in zijn hempiestaan waarom de euro ons zal opbreken hoofd beleid en onderzoek bij Media Pensioen Diensten 1 Pas op voor sluikreclame
Nadere informatieOpbouw van de Europese Monetaire Unie
Opbouw van de Europese Monetaire Unie Seminarie voor leerkrachten, NBB Brussel, 21 oktober 2015 Ivo Maes DS.15.10.441 Construct EMU 21_10_2015 NL Opbouw van de Europese monetaire unie 1. Beschouwingen
Nadere informatieEuroschuldencrisis en beleggingsalternatieven. Koen De Leus Senior Economist KBC Group
Euroschuldencrisis en beleggingsalternatieven Koen De Leus Senior Economist KBC Group Agenda Constructiefouten EMU en oplossingen Beleggingsalternatieven Obligaties Aandelen Vastgoed 2 19 oktober 2012
Nadere informatieEen wetenschappelijke poster verduidelijkt resultaat van een onderzoek. Het is een combinatie van schriftelijke en mondelinge presentatie.
Een wetenschappelijke poster verduidelijkt resultaat van een onderzoek. Het is een combinatie van schriftelijke en mondelinge presentatie. Stap-voor-stap een poster maken voor een presentatie 1. Maak eerst
Nadere informatieWaarom loopt de economie nog steeds niet echt lekker? Michiel Verbeek, 2 december 2015
Waarom loopt de economie nog steeds niet echt lekker? Michiel Verbeek, 2 december 2015 4 Onderwerpen: 1. De financiële crisis van 2008 2. Geldschepping 3. Hoe staan de landen er economisch voor? 4. De
Nadere informatieEen klein land (2% van het BBP Eurozone) met een historiek van slecht bestuur
Paul De Grauwe Eurozone is in crisis Twijfels ontstaan over de toekomst van de euro Hoe is dit kunnen gebeuren? Laat mij beginnen met paradox: schuldencrisis ontstaan in Griekenland Een klein land (2%
Nadere informatieWereldeconomie wint aan kracht, Eurozone nog niet uit de problemen
Wereldeconomie wint aan kracht, Eurozone nog niet uit de problemen Ouwerkerk 22 oktober 2013 Léon Cornelissen, Chief Economist For institutional investors 1 Shutdown afgewend: impact tijdelijk en beperkt
Nadere informatieSCHULD EN BOETE IN HET WESTEN. Jaap van Duijn Grip op je Vermogen 5 oktober 2012
SCHULD EN BOETE IN HET WESTEN Jaap van Duijn Grip op je Vermogen 5 oktober 2012 1 Wie zijn de schuldenaren? Bedrijven zij lenen om te investeren Gezinnen zij lenen om een huis te kopen (of om de aankoop
Nadere informatieBeleggingsthema s 2016. What a difference a day makes (1975), Dinah Washington
Beleggingsthema s 2016 What a difference a day makes (1975), Dinah Washington Inleiding De dagen die in 2015 het verschil maakten, zijn de dagen waarop centrale bankiers uitspraken deden, what a difference
Nadere informatieRoads to recovery. George Gelauff, Debby Lanser, Albert van der Horst, Adam Elbourne. Centraal Planbureau 1
Roads to recovery George Gelauff, Debby Lanser, Albert van der Horst, Adam Elbourne 1 De Grote Recessie 2008: Financiële crisis subprime hypotheken crisis 15 september: Lehman Brothers bankroet stilstand
Nadere informatieDe financiële crisis en de reële economie. Het belang van instituties en waarden. Prof. Wim MOESEN Departement Economie Katholieke Universiteit Leuven
De financiële crisis en de reële economie Het belang van instituties en waarden Prof. Wim MOESEN Departement Economie Katholieke Universiteit Leuven Studiedag voor leerkrachten Economie 22 april 2010 Twee
Nadere informatieGroei van het BBP. Kwartaal op kwartaal, geannualiseerd. Bron: IMF
VKW Metena stelt voor: Outlook 2010 Met dank aan Groei van het BBP Kwartaal op kwartaal, geannualiseerd Bron: IMF Groei van het BBP Kwartaal op kwartaal, geannualiseerd Bron: IMF 2009 2010 VS Eurozone
Nadere informatieDe Duurzaamheid van de Euro
Sustainable Finance Lab : De Duurzaamheid van de Euro #susfinlab www.sustinablefinancelab.nl De euro is niet houdbaar Arjo Klamer Munten komen en gaan Gevallen munten Papiermark (Duitsland) 1914-1924 Hyperinflatie
Nadere informatie25-01-2015, Jaargang 2, Editie 4. Mario Draghi slaagt voor zijn eerste examen
25-01-2015, Jaargang 2, Editie 4 Mario Draghi slaagt voor zijn eerste examen Het is alweer ruim twee jaar geleden, dat Mario Draghi een verdere verdieping van de crisis in Europa afwendde. Hij deed dat
Nadere informatieEindexamen vwo maatschappijwetenschappen 2013-I
Opgave De eurocrisis Bij deze opgave horen de teksten 9 en. Inleiding De situatie rond de gemeenschappelijke munt, de euro, is tien jaar na de introductie verre van stabiel (mei 2012). In tekst 9 beschrijft
Nadere informatieHierna volgen de 3 presentaties van de beleggingsavond van 13/11/2012 "Macro-economische context voor beleggers"
Hierna volgen de 3 presentaties van de beleggingsavond van 13/11/212 "Macro-economische context voor beleggers" De uitweg uit de draaideurcrisis Peter DE KEYZER Chief Economist November 212atum 212 Peter
Nadere informatieGemiddelde hypotheekrentes in 2012 met NHG
rente rente Datum: 2 januari 2013 Terugblik renteontwikkeling 2012: de hypotheekmarkt is dood 2012 was een heel saai jaar. Er waren maar heel weinig wijzigingen in de hypotheekrentes. Je kunt wel zeggen
Nadere informatiePraktische opdracht Economie Euro
Praktische opdracht Economie Euro Praktische-opdracht door een scholier 1619 woorden 17 februari 2003 6,7 12 keer beoordeeld Vak Economie 1 Onderzoeksvraag. Mijn onderzoeksvraag is: Wat zijn de voor- en
Nadere informatieHet Europees kader inzake begrotingstoezicht
Het Europees kader inzake begrotingstoezicht Seminarie voor leerkrachten, 26 oktober 2016 Wim Melyn Patrick Bisciari Departement Studiën Groep Overheidsfinanciën Structuur van de uiteenzetting Belang van
Nadere informatie10889/10 VP/mg DG G I
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 24 juni 2010 (OR. en) 10889/10 Interinstitutioneel dossier: 2010/0135 (E) ECOFIN 360 UEM 209 WETGEVINGSBESLUITEN EN ANDERE INSTRUMENTEN Betreft: BESLUIT VAN DE RAAD overeenkomstig
Nadere informatieCOMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN. Voorstel voor een BESCHIKKING VAN DE RAAD
COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Brussel, 16.5.2007 COM(2007) 256 definitief 2007/0090 (CNS) Voorstel voor een BESCHIKKING VAN DE RAAD overeenkomstig artikel 122, lid 2, van het Verdrag betreffende
Nadere informatieTest Europese Hypotheekrentes
Onderzoek Hypotheekrentes SOMI publicatie Badhoevedorp, 11 november 2016 Versie: 2.0 Test Europese Hypotheekrentes 1. Introductie Dit document voert een zogenaamde mean-variance test uit voor de hypotheekrente
Nadere informatieInterpolis Obligaties 4e kwartaal 2012
Interpolis Obligaties 4e kwartaal 2012 Op de financiële markten keerde de rust enigszins terug in het vierde kwartaal. In de VS hield de zogenoemde fiscal cliff de beleggers nog wel geruime tijd in haar
Nadere informatieVisie 2015 BNG Vermogensbeheer
Visie 2015 BNG Vermogensbeheer Ronald Balk Portefeuillebeheer BNG Vermogensbeheer 19 november 2014, Muntgebouw Utrecht 2 19 november 2014 BNG Vermogensbeheer - Visie 2015 Centrale banken bepaalden het
Nadere informatieVoorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieRecepten voor duurzame groei Beschouwingen naar aanleiding van het Jaarverslag 2014 van de Nationale Bank van België
Recepten voor duurzame groei Beschouwingen naar aanleiding van het Jaarverslag 2014 van de Nationale Bank van België Financieel Forum West-Vlaanderen Kortrijk - 24 februari 2015 Jan Smets A. De stand van
Nadere informatieRecepten voor duurzame groei Beschouwingen naar aanleiding van het Jaarverslag 2014 van de Nationale Bank van België
Recepten voor duurzame groei Beschouwingen naar aanleiding van het Jaarverslag 2014 van de Nationale Bank van België Financieel Forum Gent - 26 februari 2015 Jan Smets A. De stand van zaken 1. De (lange)
Nadere informatieMarktomstandigheden In het tweede kwartaal van 2016 zijn de rentes op de kapitaalmarkt van de eurozone verder gedaald. In het algemeen gold hoe langer
Marktomstandigheden In het tweede kwartaal van 2016 zijn de rentes op de kapitaalmarkt van de eurozone verder gedaald. In het algemeen gold hoe langer de looptijd hoe groter de daling. Zo nam de rente
Nadere informatieDe Europese schuldencrisis heeft aangetoond dat een zeer hoog niveau
Chapter 6 Samenvatting (Dutch summary) De Europese schuldencrisis heeft aangetoond dat een zeer hoog niveau van de staatsschuld kan leiden tot oplopende rentelasten die economisch herstel tegengaan. In
Nadere informatieTimeo Danaos et referendum ferentes
Timeo Danaos et referendum ferentes Waarom de EU-nomenclatuur doodsbang is voor een Grieks bankroet. De Grieken eisen dat een groot deel van hun schulden wordt kwijtgescholden. De Troika ziet dat niet
Nadere informatieDe economische omgeving. Een cruciaal jaar voor Nederland en Europa
De economische omgeving Een cruciaal jaar voor Nederland en Europa Inhoud Wereldeconomie Traag herstel Verengde Staten Europa Nederland Ook 2017 een conjunctureel goed jaar Ons land staat er heel goed
Nadere informatieVoorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag Nederland
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Nederland Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag www.rijksoverheid.nl Uw brief
Nadere informatieRabobank Noord- en Oost-Achterhoek Dick Sein
Rabobank Noord- en Oost-Achterhoek Dick Sein Directeur Particulieren en Private Banking 5 februari 15 Welkom Rabobank Noord- en Oost-Achterhoek Voorstellen Tim Legierse Hoofd Nationaal Onderzoek 3 Visie
Nadere informatieNaslagwerk Economie van Duitsland. Hoofdstuk 8: Financiële stelsel. 8.1 Overzicht
Naslagwerk Economie van Duitsland 8.1 Overzicht Het Duitse bankenstelsel is anders georganiseerd dan in de meeste andere landen. Naast een centrale bank, de Bundesbank, de reguliere zaken en retailbanken
Nadere informatieTabel 1: Economische indicatoren (1)
Tabel 1: Economische indicatoren (1) Grootte van de Openheid van de Netto internationale Saldo op de lopende rekening (% economie (in economie (Export + BBP per hoofd, nominaal (EUR) BBP per hoofd, nominaal,
Nadere informatieInternationale Economie. Doorzettend, maar mager groeiherstel, veel neerwaartse risico s
Internationale Economie Doorzettend, maar mager groeiherstel, veel neerwaartse risico s Wim Boonstra, 27 november 2014 Basisscenario: Magere groei wereldeconomie, neerwaartse risico s De wereldeconomie
Nadere informatiemputeer Griekenland om de eurozone te redden FTM
mputeer Griekenland om de eurozone te redden FTM van 6 11-07-17 16:13 ftm.nl Amputeer Griekenland om de eurozone te redden FTM Edin Mujagic 7-9 minuten Vorige week schreef ik waarom het grotendeels kwijtschelden
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus EA 'S-GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 EA 'S-GRAVENHAGE Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag
Nadere informatieVerdieping: Kan een land failliet gaan?
Verdieping: Kan een land failliet gaan? Korte omschrijving werkvorm De leerlingen lezen fragmenten uit artikelen over wat het betekent als Griekenland failliet gaat en maken daar verwerkingsvragen over.
Nadere informatieVier Crises. Richard Paping SIB/Ubbo Emmius: 14 februari 2011
Vier Crises Richard Paping SIB/Ubbo Emmius: 14 februari 2011 Definitie woord crisis: 1. Periode waarin iets heel erg slecht is 2. Acute noodsituatie 3. Periode van ernstige ontwrichting van het staatkundig,
Nadere informatieECONOMIE IN TIJDEN VAN MONETAIR EXPANSIEVE POLITIEK
ECONOMIE IN TIJDEN VAN MONETAIR EXPANSIEVE POLITIEK Geert Gielens, Ph.D. hoofdeconoom 19 mei 2015 Agenda Het verschil met vorig jaar De euro zone De VS De ECB & haar beleid Besluit 2 Het verschil met vorig
Nadere informatieInterpolis Obligaties 3e kwartaal 2012
Interpolis Obligaties 3e kwartaal 2012 De obligatiemarkten werden in het derde kwartaal vooral beïnvloed door de ingrepen van de Europese Centrale Bank (ECB). Aan het begin van het kwartaal bleven aanvankelijk
Nadere informatieInternationale Spectator 5 2015 (jrg. 69) Item 5 van 5 ARTIKEL
ARTIKEL De Griekse tragedie: wie zonder zonde is Kees van Paridon Soms hoor je de uitspraak dat elke vorm van media-aandacht voor een bedrijf (of artiest) goed is, zelfs als er sprake is van negatieve
Nadere informatiePensioenen en politiek. Pieter Omtzigt
Pensioenen en politiek Pieter Omtzigt Samenvatting 1. Financiële crisis, slachtoffers en dominostenen 2. Hoe gaan pensioenfondsen om met deze crisis? 3. Hoe gaan overheden om met deze crisis? Investeren,
Nadere informatieEconomie in 2015 Kans of kater?
Economie in 2015 Kans of kater? Nico Klene Economisch Bureau Doorwerth 6 november 2014 Wat verwacht ú: - kans? - kater? 2 Opbouw - Buitenland: mondiale groei houdt aan - Nederland 3 VS: groei weer omhoog
Nadere informatieUitdagingen voor het Europees monetair beleid en het Belgisch economisch beleid na de crisis
Uitdagingen voor het Europees monetair beleid en het Belgisch economisch beleid na de crisis Jan Smets 29ste Vlaams Wetenschappelijk Economisch Congres, Gent, 19 november 2010 DS.10.09.340 Het Europees
Nadere informatieAEG deel 3 Naam:. Klas:.
AEG deel 3 Naam:. Klas:. 1-Video Grensverleggend Europa; Het moet van Brussel. a-in welke Europese stad staat Jan Jaap v.d. Wal? b-beschrijf in het kort waarom een betere Europese samenwerking nodig was.
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2017 2018 33 548 Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Financiën (IX) voor het jaar 2013 (Incidentele suppletoire begroting DNB winstafdracht)
Nadere informatieIvan Van de Cloot Chief economist Itinera Institute. Executive professor UAMS. Roekeloos
Ivan Van de Cloot Chief economist Itinera Institute Executive professor UAMS Roekeloos Roekeloosheid bij wie werkt met geld van iedereen Falende banken Gokkende politici De eurocrisis En de democratie?
Nadere informatievisie op 2017 seminar a.s.r. vermogensbeheer 2 november 2016 Jack Julicher
visie op 2017 Anybody who is intelligent who is not confused doesn t understand the situation very well. (Charlie Munger, 91 jaar, vice-voorzitter Berkshire Hathaway) aged 91), Vice seminar a.s.r. vermogensbeheer
Nadere informatieBachelorscriptie Aan welke voorwaarden moet de eurozone ten minste voldoen om op de lange termijn te kunnen voortbestaan?
Bachelorscriptie 2017 Aan welke voorwaarden moet de eurozone ten minste voldoen om op de lange termijn te kunnen voortbestaan? Erasmus University Rotterdam Erasmus School of Economics Department of Economics
Nadere informatieQE in de eurozone: bezit van de zaak, einde van het vermaak?
QE in de eurozone: bezit van de zaak, einde van het vermaak? Komt er QE in de eurozone? Sinds enige maanden wordt er op de financiële markten gezinspeeld op het opkopen van staatsobligaties door de Europese
Nadere informatiejaar EEG/EU; Vanaf 1989 mede bezien vanuit Pools perspectief
1957-2017 60 jaar EEG/EU; Vanaf 1989 mede bezien vanuit Pools perspectief Presentatie voor LAVIVO- Seniorenclub 5 april 2017 Toine van Poppel Het startschot 9 mei 1950 Lezing/Verklaring van Robert Schuman
Nadere informatieDe Europa Cup: Duitsland tegen Frankrijk (of is het de match Luther - Rousseau?).
De Europa Cup: Duitsland tegen Frankrijk (of is het de match Luther - Rousseau?). 1. de toekomst van de Europese economieën en de Euro hangt af van Duitsland. Maar die toekomst is evenzeer afhankelijk
Nadere informatieEen markt zonder munt? Debat over het behoud van de euro
Een markt zonder munt? Debat over het behoud van de euro In samenwerking met het Amsterdam Centre for European Law and Governance Lezing/College De euro werd lange tijd gezien als het grootste succesverhaal
Nadere informatieAan het college van burgemeester en schepenen,
Ham, 19 september 2011 Aan het college van burgemeester en schepenen, Betreft: Schriftelijke vraag met schriftelijk antwoord over de Gemeentelijk Holding Geacht college, De Gemeentelijk Holding (verder:
Nadere informatieOnder redactie van Egbert Kalse en Kees Vendrik
Het crisisdiner_125x200 19-02-14 13:50 Pagina 3 HET CRISISDINER De kredietcrisis gefileerd Onder redactie van Egbert Kalse en Kees Vendrik 2014 Prometheus Bert Bakker Amsterdam Het crisisdiner_125x200
Nadere informatieBas Jacobs (2014), De Toekomst van de Euro in: Egbert Kalse en Kees Vendrik (red.), Het Crisisdiner, Amsterdam: Prometheus, pp. 85-101.
Bas Jacobs (2014), De Toekomst van de Euro in: Egbert Kalse en Kees Vendrik (red.), Het Crisisdiner, Amsterdam: Prometheus, pp. 85-101. De toekomst van de euro Bas Jacobs Hoogleraar economie en overheidsfinanciën
Nadere informatieVisie op 2010. Frans de Jong, directievoorzitter. Rabobank West Betuwe
Visie op 21 Frans de Jong, directievoorzitter 1 Rabobank West Betuwe Programma Welkomstwoord: directievoorzitter Frans de Jong Visie op 21: Allard Bruinshoofd Gelegenheid tot vragen en afsluitende borrel
Nadere informatieKentering op de Europese woningmarkten
Na een hausse die twaalf jaar duurde, is nu in de meeste Europese landen waaronder Nederland een afvlakking van de huizenprijsstijging te zien. In enkele landen dalen de prijzen zelfs. Een belangrijke
Nadere informatieFinanciële repressie: twee sleutelwoorden voor elke financieel intermediair in dit decennium. FiDiB, Vught, 17 september 2012
Financiële repressie: twee sleutelwoorden voor elke financieel intermediair in dit decennium FiDiB, Vught, 17 september 2012 Agenda Waar hebben we mee te maken? Structurele gevolgen deze crisis Financiële
Nadere informatieObligaties 4-4-2014. Algemeen economisch:
Obligaties 4-4-2014 Algemeen economisch: Over de afgelopen maanden zet de bestaande trend zich door. De rente blijft per saldo onder druk, ondanks een tijdelijke hobbel na de start van het afbouwen van
Nadere informatieGaat België een periode van langdurige deflatie tegemoet?
VBO-ANALYSE Gaat België een periode van langdurige deflatie tegemoet? Juli 2015 Raf Van Bulck België kende tussen september 2014 en maart 2015 een negatieve inflatie. Toch is de kans op een Japans scenario
Nadere informatieCOMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN. Voorstel voor een VERORDENING VAN DE RAAD
COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Brussel, 22.1.2004 COM(2004) 32 definitief 2004/0009 (CNS) Voorstel voor een VERORDENING VAN DE RAAD over de omrekeningskoersen tussen de euro en de munteenheden
Nadere informatieDe lange weg naar herstel
De lange weg naar herstel Jaap Koelewijn 23 november 2012 1 Agenda Crisis, welke crisis bedoelt u? De macro-omgeving: de diagnose De macro-economische omgeving Aanpak De zorg Er is geen snelle genezing,
Nadere informatieVan Overtveldt (N-VA) in 2012: "Muntunie euro zelf oorzaak Griekse crisis"
Van Overtveldt (N-VA) in 2012: "Muntunie euro zelf oorzaak Griekse crisis" Johan Van Overtveldt (N-VA) dacht in 2012 als economisch journalist anders dan als minister van financiën in 2015. Bruno Tersago
Nadere informatieBEHEERSVERSLAG TRANSPARANTINVEST 4/3/2015. Macro & Markten, strategie. 1. Rente en conjunctuur : EUROPA
BEHEERSVERSLAG TRANSPARANTINVEST 4/3/15 Macro & Markten, strategie 1. Rente en conjunctuur : EUROPA De Europese rentevoeten zijn historisch laag, zowel op het korte als op het lange einde, en geven de
Nadere informatie1. 31958 Q 1101: EAEC Raad: De Statuten van het Voorzieningsagentschap van Euratom (PB 27 van 6.12.1958, blz. 534), gewijzigd bij:
9. ENERGIE 1. 31958 Q 1101: EAEC Raad: De Statuten van het Voorzieningsagentschap van Euratom (PB 27 van 6.12.1958, blz. 534), gewijzigd bij: 31973 D 0045: Besluit 73/45/Euratom van de Raad van 8 maart
Nadere informatieDe organisatie van de EU
I De organisatie van de EU 1 Inleiding De Europese Unie (EU) bestaat inmiddels uit 28 lidstaten. Nadat zes lidstaten het samenwerkingsverband begonnen, hebben de EU en haar rechtsvoorgangers verschillende
Nadere informatieVeranderingen in de syllabus voor het eindexamenprogramma 2017
Veranderingen in de syllabus voor het eindexamenprogramma 2017 100% 100% Gini coefficient = A/A+B Gini =0 dan helemaal gelijke verdeling Gini = 1 dan helemaal ongelijke verdeling Ink Ink A A B B 0% personen
Nadere informatie6,9. Werkstuk door een scholier 1550 woorden 3 april keer beoordeeld. De euro
Werkstuk door een scholier 1550 woorden 3 april 2002 6,9 53 keer beoordeeld Vak Economie De euro Sinds 1 januari 2001 betalen we met de Euro. De euro is de gemeenschappelijke munt voor de landen die lid
Nadere informatieWijs & van Oostveen VISIE Robert Schuckink Kool Hoofd Beleggingsstrategie. drs. Martijn Meijer Hoofd Vermogensbeheer
Wijs & van Oostveen VISIE 2014 Robert Schuckink Kool Hoofd Beleggingsstrategie drs. Martijn Meijer Hoofd Vermogensbeheer Driebergen - Rijsenburg, 22 januari 2014 Programma Visie 2013 - Programma Robert
Nadere informatieseptember MARKTCOMMENTAAR
september 2016 MARKTCOMMENTAAR INHOUDSOPGAVE INLEIDING Over het algemeen leidt het kleine aantal transacties tijdens de zomermaanden tot een grotere prijsvolatiliteit. Uitgezonderd enkele bewegingen die
Nadere informatieDE WANHOPIGE UNIE. Ewoud van Laer
DE WANHOPIGE UNIE Ewoud van Laer Stelling Cultuurverschillen maken verdere integratie van de Europese Unie onmogelijk Inhoud I De West-Europese integratie tot nu toe II Hoe staan we er nu voor? Enkele
Nadere informatieSPD Bedrijfsadministratie. Correctiemodel ALGEMENE ECOMONIE MAANDAG 2 MAART UUR 13:00 UUR. Belangrijke informatie
SPD Bedrijfsadministratie Correctiemodel ALGEMENE ECOMONIE MAANDAG 2 MAART 2015 11.30 UUR 13:00 UUR Belangrijke informatie SPD Bedrijfsadministratie Algemene ecomonie Maandag 2 maart 2015 B / 9 2015 Stichting
Nadere informatieStichting Fondsenbeheer Spoorwegmuseum. Jaarrapport 2012
Stichting Fondsenbeheer Spoorwegmuseum Jaarrapport 2012 Inhoudsopgave Pagina Verslag van het bestuur 2 Jaarrekening 5 Balans per 31 december 2012 6 Winst-en-verliesrekening over 2012 7 Grondslagen voor
Nadere informatieMkb-bankfinanciering in Europees perspectief
Mkb-bankfinanciering in Europees perspectief Het Nederlandse mkb ontvangt minder vaak bankleningen dan het mkb elders in de eurozone Relatieve kans op kredietverlening, t.o.v. eurozone (%) -4-8 -12-16
Nadere informatieNaar een leiderschapscrisis. Visie zonder actie is hallucinatie
Naar een leiderschapscrisis Visie zonder actie is hallucinatie Enkele risico s Spanningen tussen China en VS lopen verder op en monden uit in handelsoorlog Nieuwe spanningen binnen eurozone M.n. in de
Nadere informatieDeel I Omgevingsfactoren en micro-economie 1
Inhoud Deel I Omgevingsfactoren en micro-economie 1 1 Omgevingsfactoren 3 1.1 Schaarste dwingt tot kiezen 3 1.2 De economische wetenschap 4 1.3 Produceren, productiefactoren 5 1.4 Participanten en omgevingsfactoren
Nadere informatieSlechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)!
Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Vragen aangeduid met een * toetsen in het bijzonder het inzicht en toepassingsvermogen. Deze vragenreeksen zijn vrij beschikbaar.
Nadere informatieNL In verscheidenheid verenigd NL. Amendement. Luke Ming Flanagan namens de GUE/NGL-Fractie
24.4.2017 A8-0160/1 1 Visum 4 bis (nieuw) - gezien het ongebruikelijke feit dat de betrouwbaarheidsverklaring van de Rekenkamer is opgedeeld in twee delen: a) "betrouwbaarheid van de rekeningen", en b)
Nadere informatieAdenauer ( ) De Gaulle ( )
vier punten: 1. veel misverstanden over de Frans-Duitse as: belangrijk om dynamiek te begrijpen 2. marges zijn kleiner geworden binnen de EU: vraag of Frankrijk en Duitsland nog de motor kunnen zijn 3.
Nadere informatie1. Externe oorzaken. De eurocrisis -1- laatste update: 01/04/2016
De eurocrisis verwijst naar problemen in de eurozone, vooral in de Zuid-Europese eurolanden. De eurocrisis brak uit in 2009 nadat bleek dat Griekenland financieel in slechte papieren zat. Beleggers meenden
Nadere informatieDocentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz)
Docentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz) Lees ter voorbereiding de volgende teksten en bekijk de vragen en antwoorden van de quiz. De juiste antwoorden zijn vetgedrukt. Wat wil en doet
Nadere informatieOntstaan van de EU Opdrachtenblad Schooltv-beeldbank
Ontstaan van de EU Opdrachtenblad Schooltv-beeldbank GROEP / KLAS.. Naam: Ga www.schooltv.ntr.nl Zoek op trefwoord: EU Bekijk de clip Het ontstaan van de EU en maak de volgende vragen. Gebruik de pauzeknop
Nadere informatiePraktische opdracht Economie Wat voor invloeden heeft de Europese gemeenschap gemaakt op EU.
Praktische opdracht Economie Wat voor invloeden heeft de Europese gemeenschap gemaakt op EU. Praktische-opdracht door een scholier 1949 woorden 8 maart 2003 5,3 19 keer beoordeeld Vak Economie Inleiding
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 2600 Vragen van het lid
Nadere informatieExamen economie thema 2 deel 1 Theorie thema 2: Produceren voor de wereldmarkt
Examen economie thema 2 deel 1 Theorie thema 2: Produceren voor de wereldmarkt Door: F. De Smyter en P. Holvoet 1. Geef een correcte omschrijving van de volgende economische begrippen: a) Globalisering:.
Nadere informatieDE EUROCRISIS. Marcel de Ruiter
DE EUROCRISIS Marcel de Ruiter Beste bezoeker van Haagsch College. Fijn dat u naar het college van Martin Visser over de eurocrisis bent gekomen. Als dank voor uw komst bieden wij u, in samenwerking met
Nadere informatieLaag, lager, negatief: de onstuitbare val van de rentevoeten
Laag, lager, negatief: de onstuitbare val van de rentevoeten Thema-analyse Belfius Research Februari 2016 Inleiding De rente staat op een historisch laag niveau. Voor een 10-jarig krediet betaalt de Belgische
Nadere informatie