Veranderingen in de syllabus voor het eindexamenprogramma 2017

Transcriptie

1 Veranderingen in de syllabus voor het eindexamenprogramma % 100% Gini coefficient = A/A+B Gini =0 dan helemaal gelijke verdeling Gini = 1 dan helemaal ongelijke verdeling Ink Ink A A B B 0% personen 100% 0% personen 100% Gini even groot. Lorenzcurve en verhouding inkomensgroepen verschillend. Verhouding 90/10 verschillend. In linker grafiek verdient hoogste 10% ong. 20x zoveel als laagste 10%, in rechter grafiek ong. 10x zoveel. 1

2 Economische crisis H1 H1 De bestaande hoofdstukken 1 en 2 zijn samengevoegd en geactualiseerd, aandacht voor de lage rente; H5 Monetair beleid is uitgebreid; H7 Phillipscurve. Bron: WRR 2

3 Langdurige lage rente als oorzaak van de recessie Gevolgen lage rente Hoge schulden door hefboomfinanciering, creatie van zeepbellen (huizen, aandelen); Instorten van de huizenmarkt is het begin van een langdurige recessie; Gezinnen, bedrijven (banken) en overheden zitten in een balanscrisis. Reacties particuliere sector Aflossen van schulden (deleverage) bestedingen, onderbesteding veroorzaakt werkloosheid en deflatie; (verwachte) deflatie: bestedingen en de reële schulden deflatiespiraal. Reactie overheden Anticyclisch begrotingsbeleid, totdat de schuldquotes te ver opliepen. Monetair: verdere renteverlaging om de bestedingen te stimuleren en deflatiespiraal te doorbreken; strengere eisen t.a.v. solvabiliteit en risico s bij banken. 3

4 Conclusies uit een eeuw monetair beleid 1. ECB gericht op prijsstabiliteit; Fed ook op banengroei. Trauma s verklaren het verschil: Duitse hyperinflatie uit de jaren twintig, Amerikaanse deflatiespiraal in de jaren dertig. 2. Geldgroeibeleid (Friedman) is ingeruild voor rentebeleid (Taylor). 3. Monetair beleid lijkt begrotingsbeleid te verdringen (slagvaardiger en minder politiek beladen). Eerste maatregel tegen deflatie: geldmarktverruiming. Verruimend geldmarktbeleid wordt beperkt door de nulondergrens Nominale rente (CB) reële rente De nulondergrens (zero lower bound) van de nominale rente beperkt de mogelijkheid de reële rente te verlagen. Bij een negatieve nominale rente kiezen spaarders voor cash. Getallen zijn percentages jaar R nominaal Prijzen Rr bank Rr cash ,5 2 1, ,5 1,5 1 1, ,5 0,5 1 0, ,5 0,5 1 0, ZLB ,5 1 0,

5 Een verlaging van de nominale rente onder nul procent leidt niet tot een lagere reële rente. Liquiditeitsval Als de nulondergrens is bereikt kan de CB de geldhoeveelheid niet verder vergroten en is er sprake van een liquiditeitsval (liquiditytrap). Sommige economen pleiten voor een verhoging van de doelinflatie naar 4%. Verdere (denkbare) maatregelen tegen deflatie Kwantitatieve verruiming Kwantitatieve verruiming (QE): de kapitaalmarktrente omlaag brengen, de CB koopt obligaties. Helikoptergeld: geldverstrekking, direct aan het publiek. Export stimuleren: wisselkoers omlaag brengen via een lagere rente. 5

6 Vraagtekens bij het beleid van de CB helikoptergeld CB AB M.V = P. Yr 1? 2? 1? Lenen gezinnen en bedrijven meer bij een lage rente? (deflatieverwachtingen). 2? Leidt meer geld tot een grotere goederenstroom? (V kan dalen). De PHILLIPSCURVE Phillipscurve Geaggregeerde vraag aanbodmodel en Phillipscurve Phillipscurve: werkloosheid en inflatie Negatief verband tussen werkloosheid en inflatie Tot begin jaren 70 van de vorige eeuw: volop gebruikt bij economisch beleid; zo kon een recessie worden bestreden door een hogere inflatie te accepteren en omgekeerd (uitruil) Vanaf halverwege jaren 70 van de vorige eeuw: economieën geconfronteerd met én stijgende werkloosheid én forse inflatie: stagflatie, hier had de oorspronkelijke Phillipscurve geen antwoord op De oorspronkelijke Phillipscurve is slechts toepasbaar op korte termijn: Phillips Curve op Korte Termijn (PCKT) Geaggregeerde vraag aanbod model en Phillipscurve (PCKT) Het geaggregeerde aanbod op kt (GA KT) geeft een positief verband weer tussen het prijspeil en het reële bbp Een hoger prijsniveau leidt tot een toename van het reële bbp en daarmee tot afname van de werkloosheid De Phillipscurve op kt (PCKT) is het spiegelbeeld van de GA KT, bij beide curves gaat een hoger prijspeil samen met een lagere werkloosheid 6

7 Vraagschok en Phillipscurve (PCKT) Uitgangssituatie A, evenwicht op kt en lt, werkloosheid is gelijk aan de natuurlijke werkloosheid Vraagschok (bv toename wereldhandel): de geaggregeerde vraaglijn (GV) verschuift naar rechts (GV ); inflatie wordt 4% en werkloosheid 3% Een verschuiving langs/over GA KT komt overeen met verschuiving langs/over PCKT (spiegelbeeld) Aanbodschok en Phillipscurve (PCKT) Uitgangssituatie A, evenwicht op kt en lt, natuurlijke werkloosheid 5% Aanbodschok (olieprijsstijging): GA KT verschuift naar GA KT ; stagflatie in B: inflatie gestegen naar 4% en werkloosheid naar 8% Werknemers passen hun inflatieverwachtingen aan aan de hogere inflatie (4%), reële loonkosten constant, werkloosheid blijft 8% Hogere inflatieverwachtingen: verschuiving van PCKT naar boven Phillipscurve op lange termijn (PCLT) De PCLT heeft een verticaal verloop (vergelijk GA LT) Stimuleren economie; doel: A bereiken (werkl. 3%, infl. 4%) Werknemers passen hun inflatieverwachtingen aan: 4% PCKT verschuift naar boven (vgl, GA KT verschuift naar links ivm lagere winstmarge) In E2 geldt een inflatie van 4% en een werkloosheid van 5%, de oorspronkelijke afname van de werkloosheid is teniet gedaan Phillipscurve LT (PCLT) en NAIRU (non accelerating inflation rate of unemloyment) Elke poging werkloosheid blijvend af te ruilen tegen hogere inflatie mislukt Werkloosheid neemt tijdelijk af, inflatie loopt steeds verder op Bij elke inflatieverwachting hoort een werkloosheid van 5% (punten E2 en E3) De werkloosheid moet 5% zijn om inflatie op hetzelfde niveau te houden Dit werkloosheidspercentage dat geen effect heeft op inflatie: NAIRU. Daalt de werkloosheid onder de NAIRU dan accelereert de inflatie. Stijgt de werkloosheid boven de NAIRU dan ontstaat desinflatie 7

8 Beleidsindicatoren van de Fed Geldmarktrente hangt af van: de (verwachte) inflatie; En van conjunctuurindicatoren: de outputgap (feitelijke normale gebruik van de productiecapaciteit); de arbeidsmarkt (werkloosheid nairu). 8