Economische crisis vragen

Transcriptie

1 Economische crisis vragen 1. Op welke manier kan je de toegevoegde waarde van een bedrijf berekenen? Omzet ingekocht van derden = toegevoegde waarde/productie 2. Leg uit dat productie en inkomen aan elkaar gelijk zijn, zowel micro als macro. De toegevoegde waarde of productie gaat in zijn geheel op aan beloningen aan degenen die productiefactoren hebben geleverd. Dit zijn de inkomens (loon, rente, pacht, huur, winst). Het toevoegen van waarde leidt dus niet alleen tot het ontstaan van productiewaarde maar tegelijkertijd ook tot het ontstaan van inkomens. De waarde van de productie is dus per definitie gelijk aan de inkomens die daardoor ontstaan. Dus Productie = Inkomen. 3. Wat is het verschil tussen toegevoegde waarde en winst? Loon, rente en huur. 4. Wanneer spreek je van primair inkomen? Wanneer je een prestatie hebt geleverd voor het inkomen, bruto: loon, rente, huur, winst 5. Wat is het verschil tussen netto en bruto toegevoegde waarde? De afschrijvingen. Bruto toegevoegde waarde afschrijvingen = netto toegevoegde waarde / productie. 6. Wat is de minst slechte maatstaf om de groei van welvaart in een land te bepalen? Het reële inkomen per hoofd. Deze maatstaf is een gebrekkige maatstaf omdat: 1) het niets zegt over de verdeling van inkomens; 2) er geen rekening wordt gehouden met de omvang van de informele economie; 3) er geen wordt rekening gehouden met de uitputting van natuurlijke hulpbronnen. 7. Wat is het verschil tussen binnenlands product en nationaal inkomen? BP = in Nederland geproduceerd = productie bedrijven + overheid (lonen overheid) Nationaal inkomen = Nederlanders die in het buitenland geld verdiend hebben buitenlanders in Nederland.

2 8. Wat is het verschil tussen netto en bruto investeringen? Het verschil is de afschrijvingen. De bruto-investeringen bestaan uit nettoinvesteringen en vervangingsinvesteringen. De vervangingsinvesteringen zijn de afschrijvingen. Bruto-investeringen Netto-investeringen o Voorraadinvesteringen (vlottend) o Uitbreidingsinvesteringen (vast) Vervangingsinvesteringen 9. Uit welke twee onderdelen bestaan de netto investeringen? Voorraadinvesteringen en uitbreidingsinvesteringen. 10. Leg uit dat afschrijvingen en vervangingsinvesteringen aan elkaar gelijk zijn. Afschrijvingen zijn het middel om te vervangen. 11. Hoe wordt de economische groei in een land bepaald? Reële groei nationaal inkomen (Y). 12. Welke vier bestedingscategoriën zijn er? Consumptieve bestedingen (C), investeringen (I), overheid (O) en export (E). C + I + O + E M (import) = Y 13. Leg uit op welke manier er sprake is van een kettingreactie bij een bestedingsimpuls. Overheid investeert 10 miljard Y stijgt met 10 miljard een maand later besteedt C 8 miljard. De consumenten besteden niet 10 miljard maar 8 miljard door drie lekker: 1) besparingen. 2) belasting. 3) import. 14. Hoe bereken je de bezettingsgraad van de economie? nationaal inkomen (productie) productiecapaciteit 15. Wat wordt bedoeld met trendgroei? trendgroei

3 16. Leg uit dat loonstijging zowel tot hogere als lagere investeringen kunnen leidt. Lagere investeringen: 1) Loonstijgingen leiden tot een slechtere concurrentiepositie ten opzichte van het buitenland en mogelijk tot minder winst. De export zal dalen en de toekomstverwachtingen van de ondernemers zullen verslechteren. De investeringen dalen. 2) Loonstijgingen leiden tot investeringen in lagelonenlanden. Bedrijven besluiten hun productie naar het buitenland te verplaatsen. Hogere investeringen: door loonstijgingen stijgt het nettoloon en nemen de bestedingen van consumenten toe. De toekomstverwachtingen van de bedrijven worden beter. Dit leidt tot meer investeringen. 17. Wat wordt bedoeld met het knelpunt van de productiecapaciteit? Eén van de drie factoren (arbeid, natuur, kapitaal) raakt op. 18. Hoe bereken je de loonquote? Loonquote = de verhouding tussen de totale loonsom van de werknemers en het nationaal inkomen. loonsom werknemers Loonquote = (nationaal)inkomen x 100% Als de loonruimte helemaal wordt ingevuld, dan is de loonquote constant. 19. Hoe bereken je de arbeidsinkomensquote (AIQ)? loon + toegerekend loon zelfstandigen x 100% nationaal inkomen 20. Hoe kan een stijging van de AIQ leiden tot minder werkgelegenheid? Een stijging van de AIQ betekent dat er van het inkomen een kleiner deel overblijft voor de winst minder investeringen minder productie minder vraag naar arbeid. 21. Hoe kan een stijging van de AIQ leiden tot meer werkgelegenheid? Een stijging van de AIQ betekent dat er van het inkomen een groter deel naar de beloning van arbeid gaat meer bestedingen meer productie meer werkgelegenheid. 22. Leg uit waarom de AIQ een belangrijke maatstaf bij loononderhandelingen is. De verdeling tussen werkgevers en werknemers moet gelijk blijven. 23. Leg uit dat investeringen zowel een bestedingseffect als een capaciteitseffect hebben. Een bedrijf koopt nieuwe machines (investeren) meer bestedingen meer productie meer werkgelegenheid (bestedingseffect). Een bedrijf koopt nieuwe machines (investeren) vergroten productiecapaciteit (capaciteitseffect). 24. Leg uit wat het conjuncturele en structurele effect van overheidsbezuinigingen is. Conjuncturele effect: banenverlies door minder bestedingen / meer bezuinigingen. Structurele effect (kostengericht): lagere kosten lagere belastingen lagere inflatie betere concurrentiepositie. 25. Wat zijn conjunctuurindicatoren? Het CBS onderscheid drie soorten indicatoren: 1) vertrouwensindicatoren: deze lopen op de feitelijke bestedingen en feitelijke productie vooruit en geven zicht op de te verwachten conjunctuur. Voorbeelden van vertrouwensindicatoren zijn het consumentenvertrouwen, het producentenvertrouwen, orders en grote aankopen). De vertrouwensindicator wordt berekend door het percentage optimisten te verminderen met het percentage pessimisten

4 2) economische indicatoren: deze geven de feitelijke ontwikkeling van de conjunctuur weer. Voorbeelden zijn de (industriële) productie, het bbp, de investeringen, de uitvoer en de consumptie. 3) arbeidsmarktindicatoren: deze geven een beeld van de gevolgen die de conjuncturele ontwikkeling heeft voor de arbeidsmarkt. Voorbeelden hiervan zijn het arbeidsvolume, uitzenduren, werkloosheid, vacatures en faillissementen. 26. Hoe werkt de conjunctuurklok? 27. Leg uit dat overheidsuitgaven financieren met leningen een vorm van ruilen over de tijd is. Huidige uitgaven worden pas over 10 jaar met belastingen betaald. 28. Geef een voorbeeld van een automatische conjunctuurstabilisator. Werkloosheidswet (houdt de koopkracht op peil). 29. Wanneer is er sprake van een te hoge overheidsschuld? Wanneer de schuld hoger dan 60% van het nationaal inkomen is. Of: op het moment dat de staatsschuld de economische groei remt. 30. Wat is het verschil tussen overheidsbestedingen en overdrachtsuitgaven? Bestedingen: als de overheid zelf bepaalt welke prestatie er voor geleverd moet worden. Overdracht: de overheid geeft geld zonder tegenprestatie (salaris, uitkering). 31. Wat wordt bedoeld met het inverdieneffect van extra overheidsuitgaven? Als de overheid meer geld uitgeeft (bestedingen) inkomen omhoog meer belasting belasting naar de overheid. 32. Leg uit dat door het één worden van Europa de multiplierwerking van hogere overheidsuitgaven kleiner is geworden. Multiplierwerking: Een verhoging van de overheidsbestedingen en/of een verlaging van de belastingen leidt tot een toename van de effectieve vraag en daarmee tot een toename van het nationaal inkomen. De uiteindelijke groei van het nationaal inkomen is groter dan de aanvankelijke stijging van de effectieve vraag. Echter is de multiplierwerking kleiner geworden doordat er meer import dan export is ontstaan. 33. Hoe bereken je de staatsschuldquote? staatschuld 400 bv. (nationaal)inkomen 700 = ± 60%

5 34. Wat wordt bedoeld met het noemereffect van de staatsschuldquote? Bij stijging Y wordt de quote lager. 35. Leg uit dat het stimuleringsbeleid van de overheid via de rentestand een averechts effect op de conjunctuur kan hebben. Als de overheid geld gaat lenen voor hogere belastingen, is dat vragen op de kapitaalmarkt. Rente gaat dus omhoog waardoor bedrijven minder gaan investeren baanverlies. 36. Leg uit dat door het internationaler worden van het kapitaalverkeer, het crowding out effect van hogere overheidsuitgaven kleiner is geworden. Wanneer de overheid geld leent op de kapitaalmarkt oefent zij extra vraag uit. Extra vraag leidt tot een prijsstijging. Wanneer de overheid dus veel geld leent, zal de prijs van geld (rente) gaan stijgen. Een stijging van de rente kan negatieve gevolgen hebben voor particuliere bestedingen (lenen voor een huis of een nieuwe auto) en voor de particuliere investeringen (lenen voor de uitbreiding van het bedrijf). De overheid verdringt particulieren van de kapitaalmarkt. Dat noemen we crowding out. Echter, op een grote wereldmarkt maakt een klein beetje dat de overheid moet lenen niet uit. 30 miljard van honderdduizenden miljarden is maar weinig. 37. Leg uit wat het verschil is tussen lopende ofwel structurele overheidsuitgaven en incidentele uitgaven. Voor structurele uitgaven mag je niet lenen, maar met belastingen financieren. Incidentele uitgaven: ABN Amro moet gered worden; eenmalige uitgave. 38. Wat wordt bedoeld met de gouden financieringsregel? Overheid leent alleen voor overheidsinvesteringen. 39. Omschrijf de inhoud van de klassieke begrotingsnorm. Klassieke economen denken dat je alles in een economie over moet laten aan het prijs- of marktmechanisme. Hierdoor zal de welvaart in een land zo groot mogelijk zijn. Zij stellen: is er te weinig afzet dan zal de ondernemer zijn prijs verlagen en zal hij weer zoveel gaan verkopen gelijk aan zijn productiecapaciteit. Is er werkloosheid dan zal de prijs (=loon) van arbeid vanzelf dalen, waardoor er weer meer vraag komt en de werkloosheid zal verdwijnen. Geen geld tekort; geen verschil tussen O en B. 40. Omschrijf de inhoud van de Keynesiaanse begrotingsnorm. Keynesiaanse economen denken dat het prijsmechanisme onvoldoende of te traag werkt, waardoor de problemen in een economie niet vanzelf verdwijnen. Speciaal op de arbeidsmarkt is er prijsstarheid, dat wil zeggen als er werkloosheid is, zal het loon niet dalen, omdat de vakbonden zich daar tegen zullen verzetten. Zodoende is er een belangrijke rol voor de overheid, die moet zorgen dat in tijden van werkloosheid de effectieve vraag (=bestedingen) hoger wordt, waardoor de productie omhoog gaat en er meer mensen nodig zijn. O mag net zoveel tekort komen, als productie gelijk is aan PC (bestedingsevenwicht)

6 41. Omschrijf de inhoud van de structurele begrotingsnorm. Structurele begrotingsnorm: van circa 1960 tot aan het begin van de jaren tachtig toegepaste politiek, volgens welke de overheid niet meer van jaar tot jaar de economische kringloop wil stabiliseren, maar op middellange termijn; het feitelijk financieringstekort mag niet méér toenemen dan de trendmatige groei van het reële nationaal inkomen. Voorbeeld: Trendgroei Y = 2% Elk jaar mogen de overheidsuitgaven stijgen met 2%. Stel Y stijgt met 6% belasting 6% = overheidsoverschot uitgaven 2% Stel y stijgt met 0% belasting 0% = overheidstekort uitgaven 2% 42. Wat wordt bedoeld met vraag naar geld? Vraag naar geld = wat mensen contant hebben. Chartaal (wat in portemonnee zit): = 50 Girorekening: = 400 Contant geld: = Wat is actieve vraag? Het geld dat gebruikt wordt voor transacties is actief geld. De behoefte aan actief geld noemen we de transactievraag naar geld. De vraag naar actief geld hangt af van de hoogte van het inkomen. Als je deze week 100 euro uitgeeft, dan is die 100 euro actief. Deze 100 euro is voor de korte termijn en heeft een hoge omloopsnelheid. 44. Wat is inactieve vraag? Geld dat mensen contant hebben maar uit voorzorg niet gebruiken. 45. Wat is het verschil tussen sparen en oppotten van geld? Oppotten: in portemonnee; spaarpot waar je niks mee doet. Sparen: ontpotten geld op spaarrekening zetten. 46. Hoe noem je de opofferingskosten van oppotten? De rente die je mist. 47. Hoe ontstaat het aanbod van geld en welke bronnen kun je daarbij onderscheiden? Bronnen: banken, overheid en buitenland. Banken: als iemand leent bij de bank (geldschepping). Overheid: O B (geldcreatie door overheid). Buitenland: euro export (schepping) euro import (vernietiging van geld)

7 48. Welke instrumenten heeft de ECB om de geldschepping bij banken onder controle te houden? 1) Dekkingspercentage verhogen 2) Staatsobligaties van ECB kopen (open marktpolitiek) 3) Kasreserve: stok achter de deur voor als banken niet meewerken. De Rabobank moet dan bijvoorbeeld 10 miljoen euro naar de ECB overmaken. 49. Wat wordt bedoeld met ruim en krap geldbeleid? Krap geldbeleid: Centrale Bank probeert geldschepping te remmen (via banken). Ruim geldbeleid: Centrale Bank probeert economie op gang te brengen stimuleert geldschepping en dus bestedingen kans op inflatie. 50. Wat is de opdracht voor de ECB? Zorgen voor prijsstabiliteit (zorgen voor lage inflatie). De ECB wil de inflatie beperken tot 2%. Om de geldhoeveelheid niet te veel te laten groeien, stelt de ECB eisen aan kredietverlening door banken. De banken moeten tegenover de verleende kredieten een minimaal bedrag aan liquide middelen in kas houden: het minimale dekkingspercentage. De centrale bank kan het minimale dekkingspercentage verhogen of verlagen. 51. Wat is de opdracht voor de FED (Centrale Bank van de VS)? Prijsstabiliteit en zorgen voor inflatie als dat beter is voor de economie. 52. Hoe luidt de verkeersvergelijking van Fisher? MV = PT M V = P T geldhoeveelheid omloopsnelheid prijs aantal producten geldstroom goederenstroom geldkant v.d. economie reële kant v.d. economie 53. Wat wordt bedoeld met de uitspraak: geld is neutraal? Met geld kun je de reële kant niet verhogen. Volgens de klassieken wordt op lange termijn de productiecapaciteit volledig benut en is de omloopsnelheid van het geld constant. Als bij volledige bezetting van de productiecapaciteit de geldhoeveelheid verdubbelt, kan dat alleen maar leiden tot een verdubbeling van het prijsniveau omdat de omloopsnelheid van het geld constant is. Een verdubbeling van de geldhoeveelheid leidt wel tot een nominale verdubbeling van de productiewaarde (P Yr) maar niet tot een verandering van de reële productie (Yr). De neutraliteit van het geld houdt in dat een verandering van de geldhoeveelheid geen invloed heeft op de reële productie maar alleen op het prijsniveau. 54. Hoe luidt de geldgroeiregel? Op basis van de neutraliteit van het geld is de volgende geldgroeiregel geformuleerd: op lange termijn moet de groei van de geldhoeveelheid gelijke tred houden met de groei van de productiecapaciteit. Groeit de geldhoeveelheid harder dan de productiecapaciteit dan ontstaat er inflatie. Keynesiaanse economen benadrukken dat de omloopsnelheid kan variëren, omdat ze analyseren op de korte termijn. Een recessie kan gepaard gaan met een daling van de omloopsnelheid. 55. Wat wordt bedoeld met een inverse ofwel omgekeerde rentestructuur? Korte rente (geldmarktrente): rente over een paar dagen lenen lage rente want geen inflatievergoeding. Echter is de rente soms toch hoog, bijvoorbeeld rond sinterklaas, omdat dan ook veel gezinnen gaan lenen. Kortom: een inverse rentestructuur is een situatie waarin de korte rente hoger is dan de lange rente.

8 56. Leg uit waarom inflatiebestrijding en werkloosheidsbestrijding op korte termijn met elkaar in conflict zijn. Inflatiebestrijding betekent bezuinigingen, terwijl werkloosheidsbestrijding stimuleren/besteden betekent. 57. Wat wordt bedoeld met de geaggregeerde vraag? = opgetelde vraag = vraag naar inzet van productiefactoren = totale besteding = Y 58. Hoe ziet de geaggregeerde vraaglijn eruit? LT = lange termijn KT = korte termijn 59. Verklaar het dalend verloop van de geaggregeerde vraaglijn. Hoe hoger de prijzen, hoe lager de koopkracht. Of uitgebreid: 1) Een stijging van het algemeen prijspeil leidt tot een aantasting van de reële financiële vermogens. De koopkracht daalt hierdoor. 2) Als het algemeen prijspeil stijgt, stijgt de behoefte aan het aanhouden van geld om transacties te doen. Dit leidt tot meer vraag naar geld, waardoor de rente stijgt. Als gevolg van een rentestijging zullen gezinnen meer gaan sparen en minder consumeren. Ook bedrijven zullen minder geld lenen omdat lenen duurder wordt. Daardoor dalen de investeringen. 3) Als de prijzen in een land sterker stijgen dan in het concurrerende buitenland, heeft dat invloed op de bestedingen en dus de macrovraag. 60. Leg uit dat er bij de geaggregeerde vraaglijn geen sprake is van een substitutie effect zoals bij de micro vraaglijn. Het maakt voor de totale economie niet uit bij welke bakker je je brood koopt. 61. Verklaar het stijgend verloop van de geaggregeerde aanbodlijn op korte termijn met behulp van de begrippen loonstarheid en winstmarges. De lonen volgen vertraagd op de prijzen (loonstarheid) doordat cao s twee (of vier) jaar gelden dus die stijgen niet direct mee winstmarge stijgt op korte termijn. 62. Verklaar het verticale verloop van de geaggregeerde aanbodlijn op lange termijn. Verticale lijn = productiecapaciteit. Je produceert op de lange termijn wat je kunt. Links van PC = onderbesteding. Rechts van PC = overbesteding. 63. Hoe noem je de werkloosheid bij Ye ofwel bij het lange termijn evenwicht van prijsniveau en reële productie? Natuurlijke werkloosheid (frictie- en seizoenswerkloosheid is er altijd).

9 64. Verklaar het aanpassingsproces van een korte termijn evenwicht naar een lange termijn evenwicht aan de hand van een grafiek. Als het korte-termijnevenwicht onder de productiecapaciteit ligt is er sprake van werkloosheid boven het niveau van natuurlijke werkloosheid. Bij de nieuwe caoonderhandelingen zullen de lonen minder stijgen of zelfs dalen, zodat de loonkosten per product dalen en de winstmarge stijgt. De bedrijven zullen hun aanbod vergroten en de geaggregeerde aanbodlijn op korte termijn (GA-KT) verschuift zover naar rechts tot het lange-termijnevenwicht is bereikt. Het evenwicht op korte termijn valt dan samen met het evenwicht op lange termijn. 65. Omschrijf twee mogelijke oorzaken voor een verschuiving van de geaggregeerde vraaglijn naar rechts. 1) De overheid geeft geld uit (stimulerende politiek). 2) Koersdaling van de euro. 66. Omschrijf twee mogelijke oorzaken voor een verschuiving van de geaggregeerde aanbodlijn naar rechts. 1) Bedrijven breiden uit. 2) Daling grondstofprijzen. 3) Loonmatiging. Verdere uitleg geaggregeerde vraag:

10

11