Brabantse Zorgvuldigheidsscore Veehouderij Steekproef

Transcriptie

1 Brabantse Zorgvuldigheidsscore Veehouderij Steekproef

2 Dit document bevat de rapportage van de steekproef BZV die door Arcadis en DLV is uitgevoerd. De steekproef BZV is tussen half oktober en begin november 2013 uitgevoerd. Bij de interviews met de 68 praktijkbedrijven is gebruik gemaakt van het concept van de Brabantse Zorgvuldigheidsscore Veehouderij van 27 september 2013 en het concept van het onderbouwingsdocument Wageningen Universiteit en Research centre (WUR) Brabantse Zorgvuldigheidsscore Veehouderij, Ontwikkeling maatlatten. Met de uitkomsten van deze steekproef hebben provincie en partners in het Brabantberaad de consultatieversie van de BZV van 25 november 2013 opgesteld, die wezenlijk is aangepast. De scores van de praktijkbedrijven uit de steekproef zijn in consultatieversie BZV opnieuw berekend en wijken (sterk) af van de scores in dit rapport. De uitkomsten va de herberekening zijn opgenomen in de consultatieversie BZV (hoofdstuk 3). De rapportage van de steekproef is niet gewijzigd.

3 STEEKPROEF BRABANTSE ZORGVULDIGHEIDSSCORE VEEHOUDERIJ (BZV) PROVINCIE NOORD-BRABANT 6 november :B - Definitief B

4

5 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding en doel van de steekproef Leeswijzer Het instrument BZV Wat is de BZV? Thema s en maatlatten Relatie met Verordening Ruimte Hoe verder? Aanpak steekproef Bedrijfsselectie Inventarisatiefase BZV in de praktijk Resultaten steekproef Kanttekeningen Gemiddelde scores per maatlat per sector Gemiddelde score per sector per thema Mediaan scores Overige resultaten BZV in perspectief Hoeveel bedrijven vragen om ontwikkelruimte Ammoniak, geur en fijn stof Emissie van ammoniak Emissie van geur Geurbelasting (onderdeel gezondheid) Emissie van fijn stof Conclusies en aanbevelingen Bijlage 1 Gemiddelde scores per sector per maatlat Bijlage 2 Frequentieverdeling totaal aantal punten per maatlat Bijlage 3 Mediaanscores per thema :B - Definitief ARCADIS 3

6 1 Inleiding 1.1 AANLEIDING EN DOEL VAN DE STEEKPROEF Binnen de Provincie Noord-Brabant vindt momenteel een debat plaats over ondersteunend beleid om de transitie van de veehouderij naar 2020 verder vorm te geven. Dit in het verlengde van het koersdocument Transitie Stad en Platteland en het rapport van de Commissie van Doorn (Al het vlees duurzaam). Gedeputeerde Staten hebben op 27 november 2012 een denklijn vrijgegeven om deze transitie te bereiken: 'Ontwikkelruimte moet je verdienen en is niet onbegrensd'. De denklijn Ontwikkelruimte moet je verdienen en is niet onbegrensd' is door Provinciale Staten (PS) op 22 maart 2013 vastgesteld, maar moet nog worden geconcretiseerd in de partiële herziening van de Structuurvisie Ruimtelijke Ordening en een wijziging van de Verordening ruimte. Uitbreiding van veehouderijen is in de toekomst mogelijk door de toepassing van het nog vorm te geven instrument Brabantse Zorgvuldigheidsscore Veehouderij (hierna afgekort als BZV). ARCADIS heeft in combinatie met de universiteit van Wageningen (WUR, Wageningen University & Research Centre) en het agrarisch adviesbureau DLV de opdracht gekregen om een steekproef uit te voeren in het kader van de ontwikkeling van de BZV. De WUR en DLV zijn ook betrokken bij de inhoudelijke ontwikkeling van het instrument BZV. De geautomatiseerde verwerking van de resultaten van de steekproef is uitgevoerd door VAA ICT Consultancy, het bedrijf dat betrokken is bij de automatiseringsaspecten van de BZV (hierna aangeduid als de BZV-database). Bij de uitvoering van de steekproef is nauw samengewerkt met medewerkers van de provincie Noord-Brabant, medewerkers van een aantal Brabantse gemeenten en natuurlijk de eigenaren van de veehouderijbedrijven die deel hebben genomen aan de steekproef. In dit rapport staan de resultaten van de steekproef weergegeven. De steekproef is uitgevoerd op basis van de concept BZV versie 27 september De resultaten van dit onderzoek zullen worden meegenomen bij de verdere ontwikkeling en implementatie van BZV versie 1.0. Het hoofddoel van de steekproef is tweeledig: Zicht krijgen op de score van ontwikkelende Brabantse bedrijven op de verschillende maatlatten. Inzicht verwerven in wat een redelijk referentieniveau is om hierop de normering te kunnen afstemmen. Op deze manier kan de juiste balans (het optimum) tussen ambitie en praktische uitvoerbaarheid worden bepaald. 4 ARCADIS :B - Definitief

7 Daarnaast heeft de steekproef de volgende twee nevendoelen: Maatregelen uit de maatlatten toetsen, omschrijvingen verbeteren, zicht krijgen op praktische vragen of knelpunten bij uitvoering of borging. Via enquêtevragen beter zicht krijgen op de relevantie van bepaalde criteria of de actuele niveaus in de praktijk. Dit heeft als doel de waarderingsgrenzen in de praktijk hierop te kunnen laten aansluiten. 1.2 LEESWIJZER In hoofdstuk 2 wordt in het kort de achtergrond en ontwikkeling van het instrument BZV geschetst, mede in relatie met de Verordening ruimte. Dit om voor de lezer van deze rapportage algemene informatie te geven over de achtergronden van het instrument BZV en de steekproef, zonder dat het noodzakelijk is andere stukken te raadplegen. Hoofdstuk 3 beschrijft de uitvoering van de steekproef. Eerst is aangegeven hoe de bedrijfsselectie is uitgevoerd. Vervolgens is ingegaan op de wijze van inventarisatie en het vastleggen van die resultaten in de BZV-database (een web applicatie). De BZV-database vormt gezamenlijk met deze rapportage het resultaat van de steekproef. In hoofdstuk 4 is ingegaan op ervaringen met de inventarisatie en het verwerken van de resultaten in de database. Ook zijn in dit hoofdstuk bevindingen opgenomen die van belang zijn in het kader van de borgbaarheid en uitvoerbaarheid van de BZV. Hoofdstuk 5 geeft een samenvatting van de resultaten, om inzicht te geven in de huidige score van ontwikkelende veehouderijen in Noord-Brabant, aan de hand van de concept BZV (versie 27 september 2013). In de bijlagen en de BZV-database zijn de resultaten meer in detail opgenomen. In hoofdstuk 6 zijn de resultaten van de BZV-steekproef voor een aantal aspecten (ammoniak, geur en fijn stof) vergeleken met gegevens over de vergunde situatie van een grotere groep Brabantse veehouderijen. Het doel van dit hoofdstuk is om extra informatie te geven over verwachte scores van veehouderijen en de resultaten van de steekproef in een kader te plaatsen. Hoofdstuk 7 eindigt met de conclusies en aanbevelingen :B - Definitief ARCADIS 5

8 2 Het instrument BZV Dit hoofdstuk schetst in het kort de achtergrond van het instrument BZV. Ook is de relatie met de Verordening ruimte en het genomen voorbereidingsbesluit zorgvuldige veehouderij beschreven. 2.1 WAT IS DE BZV? Op de zogenoemde Ruwenberg-conferentie begin 2013 hebben vertegenwoordigers van alle bij de veehouderij betrokken partijen in Brabant (het Brabantberaad) de ambitie uitgesproken vóór 2020 het concept van de Zorgvuldige Veehouderij te realiseren. Deze Zorgvuldige Veehouderij staat voor een sector die op een gezonde manier verbonden is met de sociale en fysieke leefomgeving. Om de transitie te ondersteunen worden voorwaarden gesteld aan ontwikkelingen van veehouderijen. De Brabantse Zorgvuldigheidscore Veehouderij ( BZV) is een instrument dat bedoeld is deze eisen te objectiveren door het bieden van ontwikkelruimte op bedrijfsniveau te koppelen aan een score, gegroepeerd rond de thema s volksgezondheid, dierenwelzijn en gezondheid en fysieke leefomgeving. De minimumeisen (een voldoende aantal punten) worden periodiek bijgesteld. Andere uitgangspunten zoals die door GS zijn geformuleerd zijn: alleen bovenwettelijke prestaties tellen; dit betekent dat er alleen punten verdiend worden als er maatregelen worden genomen die niet wettelijk zijn voorgeschreven; keuzevrijheid in maatregelen voor de ondernemer; betrouwbare borging; de opzet dient eenvoudig, transparant en toegankelijk te zijn; zoveel mogelijk aangesloten wordt bij bestaande systemen. Er komt een web applicatie waarmee een bedrijf zijn score kan berekenen. Deze is naar verwachting tegelijk met of kort na de publicatie van de ontwerp BZV beschikbaar. Een conceptversie van de web applicatie is gebruikt ten behoeve van de steekproef. Om de transitie te ondersteunen worden voorwaarden gesteld aan ontwikkelingen van veehouderijen. De BZV is een instrument dat bedoeld is deze eisen te objectiveren door het bieden van ontwikkelruimte op bedrijfsniveau te koppelen aan een score, gegroepeerd rond de thema s volksgezondheid, dierenwelzijn en gezondheid, natuur en milieu. De minimumeisen (een voldoende aantal punten) worden periodiek bijgesteld. Andere uitgangspunten zoals die door GS zijn geformuleerd zijn: alleen bovenwettelijke prestaties tellen; dit betekent dat er alleen punten verdiend worden als er maatregelen worden genomen die niet wettelijk zijn voorgeschreven; keuzevrijheid in maatregelen voor de ondernemer; betrouwbare borging; de opzet dient eenvoudig, transparant en toegankelijk te zijn; zoveel mogelijk aangesloten wordt bij bestaande systemen. 6 ARCADIS :B - Definitief

9 GS werken een eerste versie van de BZV uit en nemen (delen er van) op in de in provinciale wet- en regelgeving. Voorzien is dat GS een eerste (ontwerp) versie van de BZV eind 2013 vaststellen. De ontwikkelruimte wordt uiteindelijk geboden in een gemeentelijk bestemmingsplan. De Verordening ruimte bevat dus voorwaarden voor gemeentelijk bestemmingsplannen. De borging verloopt volgens het voorstel van GS via een publiek- en privaatrechtelijke overeenkomst tussen gemeente en veehouder. Maatlatten uit de markt (zoals de Maatlat Duurzame Veehouderij) moeten voor een belangrijk deel invulling geven aan de BZV, inclusief de technische controle en handhaving ( voldoet een bedrijf aan de eisen ). De controle en handhaving door de provincie beperkt zich dan tot het nagaan of een bedrijf de vereiste punten haalt en dit kan onderbouwen met één of meer toereikende certificaten. 2.2 THEMA S EN MAATLATTEN De BZV kent drie hoofdthema's: volksgezondheid, diergezondheid en -welzijn en fysieke leefomgeving. Binnen deze drie hoofdthema's zijn de sub thema s geselecteerd. Figuur 1 geeft deze weer. Figuur 1: Overzicht sub thema s in de BZV 1.0 Voor deze sub thema s zijn de volgende negen maatlatten opgesteld: Gezondheid Ammoniak Geur Fijn stof Dierenwelzijn :B - Definitief ARCADIS 7

10 Mineralenkringlopen (fosfaat): Efficiency Grondgebondenheid Verbinding met de omgeving Biodiversiteit In de concept BZV zijn per maatregel of prestatie scores geformuleerd. Op basis van de uitkomsten van de steekproef wordt een normeringssystematiek vastgesteld. In de scoresystematiek worden ook keuzes gemaakt betreffende het onderlinge gewicht van de maatlatten en of er per maatlat een minimumscore moet komen. In een separate notitie van de provincie die onderdeel zal uitmaken van het GS dossier zal een voorstel worden opgenomen hoe te komen tot een onderlinge weging van de verschillende maatlatten. Op iedere maatlat kan een veehouder punten scoren. Uit die scores volgt een totaalscore BZV. De BZV score wordt over het gehele bedrijf in de toekomstige (aangevraagde) situatie bepaald, dus bestaande en nieuw te bouwen stallen. Wanneer de totaalscore groter of gelijk is aan de vereiste totaalscore, is het bedrijf zorgvuldig genoeg. Een voldoende score op de BZV betekent nog niet automatisch dat een veehouderij kan uitbreiden. Naast een voldoende score op de BZV moet een veehouderij aan andere voorwaarden voldoen die voortvloeien uit Europese, nationale, provinciale en gemeentelijke regelgeving, zoals de Wet Milieubeheer, het Besluit Huisvesting, de Natuurbeschermingswet, de provinciale Verordening ruimte, de provinciale Verordening Stikstof en Natura-2000, het bestemmingsplan en de geurnormen op basis van de Wet geurhinder en veehouderij en een eventuele gemeentelijke geurverordening. Voor meer informatie over de inhoud, onderbouwing en achtergronden van de (concept) BZV wordt verwezen naar de rapportage van WUR (Brabantse Zorgvuldigheidscore Veehouderij, ontwikkeling maatlatten, november 2013). De steekproef is uitgevoerd op basis van de conceptversie van de BZV (versie 27 september 2013). De ontwikkeling van de (concept) BZV is doorgegaan tijdens en ook na de uitvoering van de steekproef. 2.3 RELATIE MET VERORDENING RUIMTE 2014 Op 2 juli 2013 hebben Gedeputeerde Staten de Ontwerpverordening ruimte 2014 vastgesteld. De commissie Transitie stad en platteland heeft dit ontwerp op 30 augustus 2013 vrijgegeven voor inspraak. In de Ontwerpverordening is aangegeven dat VAB-vestiging van en omschakeling naar een veehouderij alsmede uitbreiding van een bestaande veehouderij niet is toegestaan (o.a. artikel 7.3), maar dat een bestemmingsplan kan voorzien in de ontwikkelingsmogelijkheden van een veehouderij (o.a. artikel 7.4), mits er (o.a.) is aangetoond dat er sprake is van een (ontwikkeling naar een) zorgvuldige veehouderij. Daarnaast gelden er andere voorwaarden. Zo is uitbreiding binnen de gebieden die zijn aangeduid als Beperking veehouderij (de voormalige extensiveringsgebieden) niet mogelijk, moet de landschappelijke inpassing tenminste 10% van de omvang van het bouwvlak bedragen en gelden er extra randvoorwaarden indien de geurbelasting of fijn stof concentratie in de omgeving van de veehouderij hoger is dan in de Ontwerpverordening genoemde grenswaarden (zie hierna). Ook is in de Ontwerpverordening (o.a. artikel 7.5) opgenomen dat Gedeputeerde Staten nadere regels stellen in verband met de ontwikkeling naar een zorgvuldige veehouderij (zoals bedoeld in o.a. artikel 7.4). Het idee daarbij is dat een ondernemer punten kan verdienen door bovenwettelijke maatregelen te treffen rondom de in de verordening genoemde thema's. Hierbij kan de provincie minimumeisen stellen met het oog op een evenwichtige verdeling van de punten over de diverse thema's. 8 ARCADIS :B - Definitief

11 Voor het overige heeft de ondernemer keuzevrijheid in welke maatregelen het beste passen bij zijn bedrijfsvoering of de wensen van de omgeving (Bron: toelichting Ontwerpverordening ruimte 2014). In de Ontwerpverordening ruimte is een gebiedsnorm opgenomen voor geur en fijn stof. Het gaat om toetswaarden met betrekking tot de cumulatieve geurbelasting (door geur uit stallen van diverse veehouderijen) en de concentratie van fijn stof (door fijn stof uitgestoten door veehouderijen maar ook concentratie uit andere bronnen, zoals verkeer en industrie ). Met het stellen van een provinciale gebiedsnorm voor de maximale cumulatieve geurbelasting (achtergrondbelasting) beoogt de provincie een gelijke uitgangspositie voor alle veehouderijen in Noord-Brabant. Hieronder is de letterlijke tekst uit het ontwerp Vr 2014 (artikel 6.4, zie ook artikel 7.4) opgenomen: Artikel 6.4 Zorgvuldige veehouderij, Ontwerpverordening ruimte 2014: In afwijking van artikel 6.3, eerste lid, kan een bestemmingsplan voorzien in ontwikkelingsmogelijkheden van een veehouderij, mits: a. is aangetoond dat er sprake is van een (ontwikkeling naar een) zorgvuldige veehouderij als bedoeld in artikel 6.5; b. artikel 25 (aanduiding Beperkingen veehouderij) niet van toepassing is; c. een zorgvuldige dialoog is gevoerd, gericht op het betrekken van belangen van omwonenden bij de planontwikkeling; d. de landschappelijke inpassing tenminste 10% van de omvang van het bouwvlak omvat. e. is aangetoond dat de kans op geurhinder, voorgrond en achtergrond, in de bebouwde kom niet hoger is dan 12% en in het buitengebied niet hoger is dan 20%, waarbij in het geval dat de achtergrondbelasting hoger is dan voornoemd percentage ontwikkeling kan worden toegestaan indien is aangetoond dat hierdoor proportioneel wordt bijgedragen aan de afname van de overschrijding; f. is aangetoond dat de achtergrondconcentratie, vermeerderd met de bijdrage van het initiatief, een jaargemiddelde fijnstof concentratie op gevoelige objecten veroorzaakt van maximaal 30 μg/m 3. De in de Ontwerpverordening ruimte 2014 opgenomen normen ten aanzien van de geurbelasting en de fijn stof concentratie hebben betrekking op de cumulatieve belasting c.q. concentratie. Dus op basis van de emissies en verspreiding van geur en fijn stof door meerdere veehouderijen. De emissies van geur en fijn stof van een veehouderij en de individuele geurbelasting en fijn stof concentratie van een veehouderij zijn onderdeel van de concept BZV. Ten aanzien van fijn stof betreft het in de concept BZV de fijn stof belasting op het meest dichtbijgelegen gevoelig object. Voor geur betreft het de zogenaamde voorgrondbelasting (geurbelasting door het bedrijf zelf). Afhankelijk van de bijdrage op een gevoelig object in de bebouwde kom of het buitengebied wordt op basis van de concept BZV een score bepaald. In de concept BZV is onderscheid wordt gemaakt tussen ligging in een concentratiegebied en in een niet-concentratiegebied. Dat onderscheid wordt ook gemaakt in de Wet geurhinder en veehouderij. De onderdelen uit de concept BZV met betrekking tot geur en fijn stof zijn dus aanvullend ten aanzien van de normen uit de Ontwerpverordening Ruimte. De normen uit de Ontwerpverordening zijn te beschouwen als generieke eisen (de ontwikkeling moet passen binnen de gestelde normen). De normen/maatlatten uit de concept BZV zijn te beschouwen als mogelijke maatregelen binnen een groter pakket. waarmee kan worden aangetoond dat er sprake is van een zorgvuldige veehouderij. Een ondernemer heeft keuzevrijheid in welke maatregelen het beste passen bij zijn bedrijfsvoering of de wensen van de omgeving :B - Definitief ARCADIS 9

12 Voorbereidingsbesluit zorgvuldige veehouderij Provinciale Staten hebben op 20 september 2013 unaniem ingestemd met het voorstel van Gedeputeerde Staten om alleen ontwikkelingen naar een zorgvuldige veehouderij toe te staan. Met een zogenaamd thematisch voorbereidingsbesluit mogen gemeenten het komende half jaar alleen nog maar aanvragen voor omgevingsvergunningen in behandeling nemen, als deze bijdragen aan de transitie naar een zorgvuldige veehouderij. Het voorbereidingsbesluit dient als een overbrugging naar de inwerkingtreding van de nieuwe regels van de Verordening ruimte in 2014 en de BZV. Het voorbereidingsbesluit houdt in dat het bevoegd gezag, in dit geval gemeenten, verplicht zijn om aanvragen voor omgevingsvergunningen aan te houden. Aanvragen voor een omgevingsvergunning kunnen een verklaring van geen bedenking van de provincie krijgen, indien ze aan specifieke eisen voldoen. De eisen hebben o.a. betrekking op een zorgvuldige dialoog met de omgeving, de landschappelijke inpassing, geurhinder en fijn stof concentraties (zoals opgenomen in de Ontwerpverordening ruimte 2014). Bij de beoordeling of er sprake is van een zorgvuldige veehouderij geldt (tot het tijdstip waarop de BZV in ontwerp is vastgesteld) onder andere de voorwaarde dat de veehouderij beter presteert in zijn toekomstige opzet dan op grond van de huidige regelgeving nodig is op de aspecten fysieke leefomgeving en volksgezondheid en/of dierenwelzijn. Een veehouderij presteert volgens het voorbereidingsbesluit beter indien: deze voor het aspect fysieke leefomgeving op ten minste twee van de volgende thema s beter scoort dan wettelijk is vereist: emissie van ammoniak, emissie van geur, emissie van fijn stof, mineralenbeheer; maatregelen treft ten aanzien van volksgezondheid en daarnaast biodiversiteit (inclusief landschap) of dierenwelzijn. Wanneer het ontwerp van de BZV vastgesteld is, zal deze leidend zijn bij het afgeven van een verklaring van geen bedenking door de provincie. 2.4 HOE VERDER? Op basis van de verdere inhoudelijke ontwikkeling van de concept BZV en de resultaten van de steekproef zullen GS de BZV 1.0 waarschijnlijk in november 2013 in ontwerp vaststellen. Na bespreking in commissie Transitie Stad en Platteland (Provinciale Staten) wordt de BZV ter inzage gelegd. Naar verwachting stellen Provinciale Staten in februari 2014 de BZV 1.0 vast. Het is de bedoeling dat de BZV zich blijft ontwikkelen. In de versie 1.0 worden sommige sub thema s maar heel beperkt ingevuld, omdat er nog te weinig goed geborgde informatie op een makkelijke manier beschikbaar is. Deze komen in een zogenaamde 'wachtkamer'. De provincie rekent er op dat de veehouderij de komende jaren meer borgingssystemen ontwikkelt of en/de bestaande uitbreidt dan wel verbetert. Zodra dit gebeurd is kunnen maatregelen uit de 'wachtkamer' van de BZV in de BZV worden opgenomen. Daarnaast is de provincie voornemens de BZV periodiek te herzien om zo innovaties mee te kunnen nemen en om het scoreniveau mee te laten bewegen met de verdere verduurzaming van de sector. Ook kunnen er nieuwe (sub)thema s aan worden toegevoegd, bijvoorbeeld water, die voor de eerste versie van de BZV lager geprioriteerd zijn. 10 ARCADIS :B - Definitief

13 :B - Definitief ARCADIS 11

14 3 Aanpak steekproef In dit hoofdstuk is beschreven hoe de steekproef is uitgevoerd. Eerst is aangegeven hoe de bedrijfsselectie is uitgevoerd en hoe de gegevens zijn geïnventariseerd. Het resultaat van de inventarisatie per bedrijf is verwerkt in een database. De BZV-database vormt gezamenlijk met deze rapportage het resultaat van de steekproef. 3.1 BEDRIJFSSELECTIE Als eerste stap is begonnen met het selecteren van de bedrijven die meegenomen worden in de steekproef. In het onderstaand tekstkader is de omvang en wijze van selectie van de bedrijven nader omschreven. OMVANG EN SELECTIECRITERIA De steekproef moet worden uitgevoerd binnen de vier belangrijkste sectoren van de veehouderij in Noord-Brabant. Het betreft de sectoren pluimvee, melkvee, geiten en varkens. De insteek is om in totaal 100 bedrijven mee te nemen in de steekproef verdeeld over de vier sectoren. De steekproef wordt uitgevoerd in drie gemeenten te weten Bernheze, Oirschot en Etten-Leur. De bedrijven mogen meedoen aan de steekproef als ze voldoen aan de volgende criteria: - Bedrijfsomvang minimaal 70 nge. - Bedrijven moeten zich sinds hebben ontwikkeld en voor de ontwikkeling beschikken over de noodzakelijke vergunning(en). - De ontwikkeling moet gerealiseerd zijn. Bron: offerteverzoek provincie Noord-Brabant d.d. 16 juli 2013 Van ruwe selectie naar definitieve bedrijfsselectie Op grond van een eerste ruwe selectie van mogelijke bedrijven is geconstateerd dat binnen de drie in het offerteverzoek genoemde gemeenten het niet mogelijk is om aan voldoende bedrijven te komen. Daarop heeft ARCADIS de gemeenten Gemert-Bakel en Baarle-Nassau toegevoegd. De vijf betrokken gemeenten zijn ambtelijk op een bijeenkomst op 10 september 2013 ingelicht over de steekproef en hebben allen hun medewerking toegezegd (zowel ambtelijk als bestuurlijk). ARCADIS heeft in eerste instantie een concept bedrijfsselectie opgesteld en deze aan de betrokken gemeenten verzonden. De gemeenten hebben de concept lijst gecontroleerd en waar nodig bedrijven laten afvallen (bijvoorbeeld door een handhavingszaak, lopende Raad van State zaak of de ontwikkeling is nog niet volledig gerealiseerd). Uiteindelijk is een definitieve lijst van 103 bedrijven input geweest voor DLV om de bedrijfsbezoeken te gaan voorbereiden. De gemeenten Etten-Leur is in dit stadium afgevallen, aangezien binnen deze gemeenten enkel melkveebedrijven voorkomen die voldoen aan de criteria. Voor deze sector konden al genoeg bedrijven uit de overige 4 gemeenten geselecteerd worden. 12 ARCADIS :B - Definitief

15 Reactie ondernemers Bij het inplannen van de afspraken bleek al heel snel dat de bereidheid van de ondernemers om mee te werken aan de steekproef niet groot is. Het response percentage lag tussen de 50 en 60%. Daarvoor zijn verschillende redenen te noemen. Ondernemers staan zeer kritisch tegenover de plannen om een BZV vast te stellen. Ze zijn regelgeving-moe en voelen de ontwikkeling van het BZV als een extra belemmering. Het op 20 september jl. vastgestelde voorbereidingsbesluit heeft geleid tot afmeldingen van al gemaakte afspraken en bemoeilijkte het maken van nieuwe afspraken. Ook de korte doorlooptijd van de bedrijfsbezoeken en de maisoogst hebben het maken van afspraken bemoeilijkt. Veel ondernemers die mee hebben gedaan aan de steekproef hebben aangegeven mee te werken aan het onderzoek om zo meer te weten te komen over de ontwikkeling van het instrument BZV. Tweede verdiepingsslag Op grond van de lage response was halverwege de uitvoering van de bedrijfsbezoeken een tweede verdiepingsslag nodig om het aantal deelnemende bedrijven te vergroten. Vooral bij geiten en pluimvee bedrijven was de deelname op dat moment nog te beperkt. Hierop is besloten om een overzicht Brabant breed te maken van de geiten en pluimveebedrijven per gemeente. ARCADIS heeft op basis van dit totaal overzicht een vijftal gemeenten geselecteerd waar in verhouding een groot aantal pluimvee of geiten bedrijven aanwezig zijn. De gemeenten Alphen-Chaam, Asten, Boxmeer, Oss en Someren zijn benaderd en gevraagd hun medewerking te verlenen. Alle gemeenten hebben zowel bestuurlijk als ambtelijk hun medewerking toegezegd. De gemeenten hebben de bedrijvenlijst voor hun eigen gemeente gecontroleerd en waar nodig aangegeven welke bedrijven niet mee kunnen doen in de steekproef. Deze slag heeft uiteindelijk geleid tot 13 extra bedrijven in de steekproef. Vooral binnen de varkenshouderij zijn veel afspraken afgezegd in het kader van het voorbereidingsbesluit. Het aantal deelnemende varkenshouderijen nam daardoor verder af. Als laatste slag zijn daarom een aantal varkenshouderijen rechtstreeks benaderd met het verzoek of ze mee wilden doen aan de steekproef. Uiteindelijk heeft dit geleid tot 6 extra bedrijven in de steekproef. Eindresultaat De totale steekproefomvang bedraagt 68 bedrijven binnen 12 gemeenten. Vanwege de zeer krappe planning was het niet mogelijk om het aantal bedrijven verder te verhogen. In tabel 1 is een overzicht gegeven van het aantal bedrijven per sector binnen de steekproef. Het gemengde bedrijf is een bedrijf met zowel een melkveetak als een varkenstak. Omdat nog niet duidelijk is hoe de scores van verschillende sectoren binnen 1 bedrijf ten opzichte van elkaar wegen is dit bedrijf in de uitkomsten per sector niet meegenomen (zie hoofdstuk 5). Sector Aantal bedrijven Varkens 19 Melkvee 20 Pluimvee legkippen 12 Pluimvee vleeskuikens 7 Geiten 9 Gemengd 1 TOTAAL 68 Tabel 1 Aantal deelnemende bedrijven per sector :B - Definitief ARCADIS 13

16 In figuur 2 is de geografische spreiding van de deelnemende bedrijven aan de steekproef op kaart weergegeven. Alle steekproefbedrijven samen geven, zo is de indruk van DLV, een goed beeld van de Brabantse situatie qua type bedrijf en omvang van de bedrijven. Figuur 2 Overzicht deelnemende bedrijven steekproef BZV 3.2 INVENTARISATIEFASE Dossieronderzoek en emissieberekening Van de steekproefbedrijven is dossieronderzoek uitgevoerd bij de betrokken gemeenten. De dossiergegevens en de al beschikbare gegevens uit het Bestand Veehouderijen Bedrijven (BVB) zijn de input geweest voor de berekeningen van de emissies met betrekking tot fijn stof, geur en ammoniak. De resultaten van de berekeningen zijn in de web applicatie BZV ingevoerd. Voor de emissieberekeningen is uitgegaan van de ingevoerde emissiewaarden uit het BVB die afgeleid zijn uit de vigerende vergunning(en). Bij het uitvoeren van de emissie berekeningen is geconstateerd dat bij de steekproefbedrijven niet altijd een ISL3a of V-stacks berekening beschikbaar is om de geur impact en de fijn stof impact (beide onderdeel van thema volksgezondheid) af te leiden. Waar nodig is in de berekeningen dan ook op basis van expert judgement een inschatting gemaakt. Bij de invoering van de BZV is dit niet meer relevant, aangezien dan de ondernemer de betreffende gegevens moet aanleveren. Dit betekent wel dat er ook bij bedrijven waar fijn stof niet in betekende mate bijdraagt (en een ISL3a berekening) achterwege kan blijven voor de BZV alsnog de berekening moeten uitvoeren. 14 ARCADIS :B - Definitief

17 Bedrijfsbezoeken DLV was in het project verantwoordelijk voor het inplannen en uitvoeren van de bedrijfsbezoeken. Na het maken van de afspraak is via de aangegeven welke gegevens noodzakelijk zijn tijdens het bedrijfsbezoek. Door middel van keukentafelgesprekken van gemiddeld 2,5 uur is de BZV voor de desbetreffende ondernemer ingevuld. Er is geen feitelijke controle gedaan in de stal of op basis van stukken, maar uitgegaan van de mondelinge informatie die van de veehouder is verkregen. Tijdens het bedrijfsbezoek zijn de gegevens direct verwerkt in de web applicatie BZV. In de database zijn de verschillende maatlatten van de BZV verwerkt met de bijbehorende vragen. Voor de ervaringen met de werking van de database wordt verwezen naar hoofdstuk 4. Dit rapport bevat geen volledige beschrijving van de database, maar gaat in op de zaken die opvallen gelet op het doel van de steekproef. Het betreft de scores van de recent ontwikkelende bedrijven en de werkbaarheid van de concept BZV. De zaken die opvallen zijn in de hoofdstukken 4 en 5 verder beschreven :B - Definitief ARCADIS 15

18 4 BZV in de praktijk In dit hoofdstuk is een doorvertaling gemaakt naar de praktijk. Er wordt ingegaan op de ervaringen met het invullen van de concept-bzv in de database besproken. Deze ervaring is door DLV in de praktijk opgedaan. Het betreft hierbij een samenvattende beschrijving van de werking van de verschillende maatlatten. Tevens worden er in dit hoofdstuk ook algemene zaken benoemd in het kader van de uitvoerbaarheid. Ervaringen steekproef DLV heeft de bedrijfsbezoeken bij de ondernemers uitgevoerd. Tijdens deze bezoeken is de verkregen informatie direct verwerkt in de BZV database. De ervaringen van DLV met de werking van de database worden in deze paragraaf vermeld. In de concept BZV zijn vragen op bedrijfsniveau, sectorniveau, stalniveau, afdelingsniveau en diercategorie niveau opgenomen. De ervaringenzijn in deze paragraaf zijn in algemene termen beschreven. De terugkoppeling op maatlatniveau is terug te vinden in de rapportage van WUR (Brabantse Zorgvuldigheidscore Veehouderij, ontwikkeling maatlatten). Tijd en beschikbare informatie DLV heeft de informatie verkregen door middel van een gesprek aan de keukentafel met de veehouder. Gemiddeld duurde het bezoek 2,5 uur. De benodigde tijd voor het bedrijfsbezoek varieerde echter sterk. Bij bedrijven met 1 diercategorie en een minimum aantal stallen duurde het bezoek 1,5 uur. Bij verschillende diercategorieën in meerdere stallen kan het bezoek oplopen tot meer dan 4 uur. Geconstateerd is dat een groot deel van de benodigde informatie ter plaatse beschikbaar is. Niet alle benodigde informatie is op het bedrijf aanwezig. Het betreft dan voornamelijk zaken die door derden voor de ondernemer worden uitgevoerd, zoals de mineralen aangifte of de vergunningprocedure. Werkbaarheid BZV en database De concept BZV en de bijbehorende database is in principe werkbaar. Het is erg prettig dat het vullen van de antwoorden tijdens het bedrijfsbezoek mogelijk is. Hiervoor is enkel een internetverbinding nodig. Er bestaat niet zoiets als een standaard bedrijf. Er zijn bedrijven met twee bouwblokken en 1 vergunning, een gedeeld bouwblok bijvoorbeeld aan twee zijden van de weg, een bedrijf met stal(len) in leegstand etc. De bijzonderheden die specifieke bedrijfssituaties met zich mee brengen zijn lastig in de database te verwerken. 16 ARCADIS :B - Definitief

19 Er is geconstateerd dat de concept BZV aanpassing op de volgende punten behoeft: De vraagstelling kan duidelijker en verdient in een aantal gevallen toelichting; antwoordmogelijkheden moeten soms worden vergroot (soms alleen ja en nee mogelijk bij de antwoorden, maar is er toch behoefte aan een andere antwoordmogelijkheid); zorg dat dubbele vragen verdwijnen; overlap van vragen verbeteren; vragen die niet of nauwelijks op een sector van toepassing zijn, laten vervallen of als wachtkamer maatregel aanmerken. De bovengenoemde constateringen zijn of worden door WUR meegenomen bij de verdere aanpassing van de maatlatten. Het betreft voornamelijk het verbeteren van de praktische toepasbaarheid van de maatlatten. De steekproef en het bepalen van de scores op de verschillende maatlatten is uitgevoerd op basis van de concept-maatlatten van 27 september Waarbij er maatregelen zijn geënquêteerd die naderhand in de zogenaamde wachtkamer zijn geplaatst of waarbij de vraagstelling of scores zijn aangepast. Een aantal maatlatten is in de latere versie van de concept BZV in afgeslankte vorm opgenomen, waardoor ook de puntenscore is aangepast. De maatregelen zijn toegekend op basis van mondelinge opgave van de veehouders. Er heeft tijdens het bezoek geen controle op de juistheid van de verstrekte gegevens plaatsgevonden. Niet duidelijk is of de verstrekte gegevens, bijvoorbeeld aan de hand van een certificaat, kunnen worden geborgd. Door de latere inperking van de concept BZV en door uit te gaan van de mondelinge opgave, is er waarschijnlijk sprake van een zekere overschatting van de maatlatscores uit de steekproef ten opzichte van de scores die in de praktijk op basis van een vastgestelde BZV zijn te halen. Borgbaarheid In de BZV versie 1.0 zullen maatregelen worden opgenomen die voldoende geborgd kunnen worden. Tijdens de bedrijfsbezoeken is geconstateerd dat er drie typen maatregelen zijn: Hardware maatregelen : voorzieningen (o.a. huisvesting) is aanwezig of niet? Deze voorzieningen zijn goed controleerbaar. Software/proces maatregelen : voorbeelden van deze maatregelen zijn gebruik masker, gebruik 2 e keus antibiotica, tandjes slijpen, verdoofd castreren. Deze maatregelen zijn op basis van beschikbare informatie niet controleerbaar. Dynamische maatregelen : voorbeelden van deze vragen zijn % uitval, vaccineren tegen, aanvoer dieren, antibioticagebruik, tandjes knippen, nestbouwmateriaal. Deze maatregelen zijn wel controleerbaar op papier (managementsystemen, facturen, etc.), maar kunnen veranderen in de tijd. Daarnaast kan geconstateerd worden dat voor oude stallen beperkte geborgde informatie beschikbaar is. Voor nieuwe stallen is dit veel beter en kan gebruik worden gemaakt van de geborgde maatregelen uit de Maatlat duurzame veehouderij (MDV) of een ander certificaat. Uitvoerbaarheid Voor de ondernemer Na de invoering van de BZV in februari 2014 moeten de betrokken partijen te weten ondernemers, adviseurs en bevoegde gezagen (gemeenten, provincie en omgevingsdiensten) kunnen werken met het instrument BZV versie :B - Definitief ARCADIS 17

20 Na invoering van de BZV zal de ondernemer met zijn adviseur de BZV-score gaan invullen. De ondernemer is niet verplicht om alle maatregelen te nemen, maar zal daar een keuze in maken. Mogelijk zal de ondernemer de maatregelen doorvoeren die in verhouding het minste tijd en geld kosten en ook weinig doelbereik kennen. Bij de normstelling van de scores zal dit onderwerp meegenomen moeten worden. Voor de overheid De medewerkers van de in de steekproef opgenomen gemeenten zien de concept BZV als een vrij inhoudelijk instrument dat veel detailinformatie bevat. Ze geven aan over onvoldoende capaciteit en kennis te beschikken. Voor een gemiddelde ambtenaar van de gemeente of omgevingsdienst zal het kennisniveau ook niet specifiek genoeg zijn. Voor de invoering van het instrument BZV zal er veel aandacht moeten zijn voor het informeren en begeleiden van de gemeenten en omgevingsdiensten. Ook na de invoering van de BZV versie 1.0 zullen de betrokken overheden behoefte hebben aan inhoudelijke ondersteuning. Er moet antwoord komen op de volgende vragen: Wie controleert de geleverde input van ondernemer en adviseur? Tot op welk detailniveau is controle noodzakelijk? Is een bedrijf dat eenmaal ontwikkelruimte heeft verdiend klaar of moet er periodiek opnieuw aangetoond worden dat ze voldoen aan de eerder gestelde eisen (uit de BZV ten tijde van de aanvraag)? Wie is verantwoordelijk voor het voldoen aan de eisen? Toont het bedrijf dit aan of controleert de gemeente dit in het kader van handhaving? Conclusie Een deel van de maatregelen die onderdeel zijn geweest van de BZV steekproef zijn niet of alleen met grote inspanningen te borgen/controleren. Daarnaast kan en zal de bedrijfsvoering van veehouderijen veranderen waardoor er sprake kan zijn van een wijziging van de puntenscore. Het meenemen van maatregelen die niet of moeilijk zijn te borgen of in tijd waarschijnlijk veranderen, maakt het instrument minder goed uitvoerbaar en minder goed juridisch houdbaar. De ontwikkeling van een vernieuwend instrument voor een maatschappelijk en politiek zeer gevoelig onderwerp als de veehouderij is een uitdaging op zich. De krappe tijdsplanning gedurende de ontwikkeling van het instrument zorgt voor een extra afbreukrisico. Niet alleen de uitvoerbaarheid speelt een rol in deze discussies. Ook vragen over de juridische houdbaarheid komen steeds terug, ook tijdens de uitvoering van de steekproef. Door bij de eerste versie van de BZV te kiezen voor ruimtelijke relevante en op dit moment voldoende uitvoerbare en controleerbare maatregelen, worden de juridische risico s kleiner en wordt de kans op acceptatie van dit nieuwe instrument groter. 18 ARCADIS :B - Definitief

21 :B - Definitief ARCADIS 19

22 5 Resultaten steekproef In dit hoofdstuk zijn de resultaten afkomstig van de 68 deelnemende bedrijven op hoofdlijnen beschreven. Hiermee wordt inzicht gegeven in de score van ontwikkelende veehouderijen, uitgaande van de concept BZV. 5.1 KANTTEKENINGEN Alvorens de resultaten te bespreken is het noodzakelijk een aantal kanttekeningen te plaatsen die van belang zijn bij het bestuderen van de resultaten. De steekproef bestaat uit 68 bedrijven. Het aantal bedrijven is om diverse redenen (zie hoofdstuk 3) niet 100 stuks, zoals in eerste instantie de bedoeling was. Idealiter is het noodzakelijk om een grotere steekproef te houden (uitgaande van veehouderijen in Noord-Brabant en een betrouwbaarheidsniveau van 95% meer dan 370 bedrijven in de steekproef). Bij een kleiner aantal bedrijven in de steekproef neemt de betrouwbaarheid van de resultaten af. We schatten in dat bij de aangehouden steekproefomvang en interpretatieverschillen tijdens de uitvoering van de steekproef een foutenmarge van minimaal 15% aanwezig is. Hoe lager de spreiding in de BZV-scores uit de steekproef, hoe groter de betrouwbaarheid. Dit geldt natuurlijk ook andersom. Voor een aantal aspecten (ammoniak, geur en fijn stof) zijn de resultaten van de BZV-steekproef vergeleken met gegevens over een grote groep veehouderijen: ongeveer veehouderijen (scores op basis van de vergunde emissie van ammoniak, geur en fijn stof) en een groep van 484 veehouderijen (score op basis van de geurbelasting van een veehouderij). De resultaten van die vergelijking zijn beschreven in hoofdstuk 6. Gezien de krappe tijdsplanning en het beperkte budget is ondanks het bovenstaande toch gekozen om de steekproef uit te voeren om inzicht te krijgen in de verschillende scores en de werking van de maatlatten. De koppeling tussen de verschillende maatlatten per sector tot een totaalscore per sector is gedaan door elke maatlat even zwaar te laten wegen. Er is geen differentiatie gemaakt in wegingsfactoren tussen de verschillende maatlatten. Omdat een inrichting vaak bestaat uit meerdere stallen, zijn de scores van het totaal bedrijf bepaald door de stallen op basis van de economische omvang (aantal nge op basis van de dierplaatsen per stal) met elkaar te wegen. 5.2 GEMIDDELDE SCORES PER MAATLAT PER SECTOR In deze en volgende paragrafen zijn de scores van de steekproefbedrijven door middel van grafieken in beeld gebracht. Specifieke detailinformatie (antwoord per maatregel of per bedrijf) is niet opgenomen in dit rapport, maar terug te vinden in de database die separaat beschikbaar is. Binnen de steekproef was een gemengd bedrijf opgenomen. Dit betreft een bedrijf met zowel een melkveetak als een varkenstak. Omdat nog niet duidelijk is hoe de scores van verschillende sectoren 20 ARCADIS :B - Definitief

23 binnen 1 bedrijf ten opzichte van elkaar wegen is dit bedrijf in de sectorspecifieke berekeningen niet meegenomen. Afbeelding 1 geeft een overzicht van de relatieve scores per maatlat. Voor elke maatlat is de score van alle bedrijven gezamenlijk en de score voor alle bedrijven binnen een sector aangegeven. De maatlatten antibiotica, geurimpact en geuremissie zijn niet van toepassing op alle sectoren. Dit is de reden dat bij deze maatlatten niet alle sectoren terug te vinden zijn Alle sectoren legpluimvee varkens vleespluimvee melkvee geiten Afbeelding 1 Gemiddelde scores per maatlat voor alle sectoren en per sector (biod = biodiversiteit, vmomg = verbinding met de omgeving, dierw = dierenwelzijn, zoon = zoönosen, ab = antibiotica, endt-fs = endotoxinen/fijn stof, em-nh3 = ammoniakemissie, em-geur = geuremissie, em-fs = fijn stof emissie, im-geur = geurimpact) Uit afbeelding 1 kunnen een aantal opvallende zaken geconstateerd worden: Varkensbedrijven scoren relatief hoog op de emissie maatlatten fijn stof, geur en ammoniak en zoönosen. Rundveebedrijven scoren verhoudingsgewijs laag ten opzichte van de intensieve bedrijven (pluimvee en varkens). Dat is deels het gevolg van de beperkte informatie voor P-lokaal. De verwachting is dat melkveebedrijven hoger scoren als de benodigde gegevens beschikbaar zijn. Pluimveebedrijven scoren hoog binnen de maatlat zoönosen, dierenwelzijn en impact geur. Over alle sectoren worden gemiddeld de grootste hoeveelheid punten gehaald binnen de maatlat zoönosen. Voor bijna alle maatlatten (met uitzondering van antibiotica en endotoxinen/fijn stof) is er sprake van een groot verschil in de scores van de verschillende sectoren. Op basis van de resultaten van de steekproef blijkt dat voor de maatlatten P-efficiency en P-totaal onvoldoende informatie aanwezig is om een score te kunnen bepalen. Voor antibiotica is informatie ook beperkt beschikbaar :B - Definitief ARCADIS 21

24 In bijlage 1 zijn de scores per maatlat per sector weergegeven. Er zijn in totaal vijf grafieken (legpluimvee, vleespluimvee, melkvee, geiten en varkens) en daarnaast is een grafiek opgenomen van de totale score van alle bedrijven gezamenlijk. In bijlage 2 is per maatlat een grafiek opgenomen met de frequentieverdeling van de gescoorde punten. Hieruit is af te lezen of de bedrijven allemaal ongeveer hetzelfde scoren of is er sprake van grote verschillen tussen de bedrijven. 5.3 GEMIDDELDE SCORE PER SECTOR PER THEMA In afbeelding 2 is per sector en voor de sectoren gezamenlijk de gemiddelde scores van alle maatlatten samen bepaald. Hierin is het onderscheid in thema s gemaakt. Het betreft in dit geval de totale BZV-score op basis van de resultaten van de steekproef. Voor de sectoren melkvee en geiten is niet elke maatlat van toepassing. Dit is in de resultaten verdisconteerd. Verdeling maatlatten per thema Het thema dierenwelzijn bestaat enkel uit de maatlat dierenwelzijn. Het thema fysieke leefomgeving betreft P-efficiency en P-lokaal, biodiversiteit en verbinding met de omgeving. De overige 6 maatlatten vormen samen het thema volksgezondheid Fysieke leefomgeving Dierenwelzijn Volksgezondheid Afbeelding 2 Verdeling van de gemiddelde score per sector tussen de drie hoofdthema s (fysieke leefomgeving, dierenwelzijn en volksgezondheid) 22 ARCADIS :B - Definitief

25 Uit afbeelding 2 kunnen een aantal opvallende zaken geconstateerd worden: Varkensbedrijven scoren het hoogst, gevolgd door de pluimveebedrijven (legpluimvee en vleespluimvee). Melkvee en geitenbedrijven scoren verhoudingsgewijs het laagst. Binnen het thema fysieke leefomgeving worden per sector ongeveer evenveel punten gescoord. De scores per sector voor het aspect volksgezondheid zijn zeer verschillend per sector. Vooral de varkenssector scoort op dit aspect hoog, dit heeft onder meer te maken met de beschikbaarheid van emissie reducerende technieken voor zowel ammoniak, geur als fijn stof. Het thema dierenwelzijn laat variatie in scores zien, hoge scores bij de pluimveesector en lage scores bij melkvee. 5.4 MEDIAAN SCORES In afbeelding 3 is per sector en voor de sectoren gezamenlijk de mediaan scores van alle maatlatten samen bepaald. De mediaan is de middelste waarde in de reeks BZV-scores van de veehouderijen. Dat wil zeggen dat 50% van de veehouderijen uit die groep een score heeft die onder de mediaan ligt en 50% er boven. Het voordeel van een mediaan ten opzichte van een gemiddelde score is dat deze minder gevoelig is voor extreme lage of hoge BZV-scores. Hierin is een onderscheid in thema s gemaakt. Het betreft in dit geval de totaal mediaan BZV-score op basis van de resultaten van de steekproef. Voor de sectoren melkvee en geiten is niet elke maatlat van toepassing. Dit is in de resultaten verdisconteerd BZV-score per thema op basis van de mediaan Volksgezondheid Dierenwelzijn Fysieke leefomgeving 0 alle bedrijven Legpluimvee varkens Vleespluimvee Melkvee Geiten Afbeelding 3 Verdeling van de mediaan score per sector en per hoofdthema (fysieke leefomgeving, dierenwelzijn en volksgezondheid) In afbeelding 4 is de mediaan totaal BZV score weergegeven. Het betreft het groene driehoekje in de grafiek. De spreiding van de scores is af te leiden uit de scores van de grootte van de (verticale) lijn. De onderkant geeft de score aan bij 25-percentiel aan, de bovenkant geeft de score bij 75-percentiel aan. Hierdoor is de spreiding binnen de sectoren zichtbaar en worden bedrijven met extreem hoge of lage score niet meegenomen. In bijlage 3 is de verdeling van de mediaan score per sector en de 25% en 75% percentiel waarde opgenomen voor de drie thema s volksgezondheid, dierenwelzijn en fysieke leefomgeving :B - Definitief ARCADIS 23

26 350 Totaalscore BZV (mediaan) % percentiel 25% percentiel mediaan alle sectoren Legpluimvee varkens Vleespluimvee Melkvee Geiten Afbeelding 4 Verdeling van de mediaan score per sector en de 25% en 75% percentiel waarde voor de totaalscore BZV Afbeelding 5 geeft een overzicht van de mediaanscore per maatlat in relatie tot de bedrijfsgrootte. Uit de grafiek blijkt dat over het algemeen de grootte van een bedrijf geen verschil maakt in de score voor de maatlatten. Niet bij elk bedrijfsgrootte komen alle maatlatten terug, dit is te terug te leiden naar de scores voor de bedrijven in de desbetreffende groep. Afbeelding 5 Verdeling van de mediaan score per maatlat en per bedrijfsgrootte (klein = < 1 ha (n=3), middel 1,0-1,5 ha (n=38) en groot > 1,5 ha (n = 24)), drie bedrijven geen bouwblokgrootte bekend dus geen onderdeel analyse) 5.5 OVERIGE RESULTATEN Op verzoek van de provincie is in kaart gebracht hoeveel en welke soort certificaten er op de bezochte bedrijven beschikbaar zijn. Afbeelding 6 geeft een totaal overzicht van alle certificaten. Het aantal certificaten is groter dan het aantal bedrijven, aangezien sommige bedrijven meer dan 1 certificaat hebben. 24 ARCADIS :B - Definitief

27 Afbeelding 6 aantal aanwezige certificaten binnen de steekproefbedrijven :B - Definitief ARCADIS 25

28 6 BZV in perspectief In dit hoofdstuk is een globale analyse van de situatie in Noord-Brabant en op grond van de emissie van geur, ammoniak en fijn stof op basis van gegevens uit het project PlanMER voor de herziening van de Structuurvisie Ruimtelijke Ordening (ARCADIS, 9 september 2013) en deels op basis van dossierinformatie van bezochte gemeenten weergegeven. Het doel van dit hoofdstuk is om extra informatie te geven over verwachte scores van veehouderijen en de resultaten van de steekproef in een kader te plaatsen. 6.1 HOEVEEL BEDRIJVEN VRAGEN OM ONTWIKKELRUIMTE De provincie Noord-Brabant heeft in het kader van het project stimuleren emissiereducties stilzitters veehouderij aan ARCADIS gevraagd een prognose op te stellen van het aantal veehouderijen dat in de periode tussen nu 2013 en 2020 wel of niet zullen vragen om ontwikkelruimte. Dit is onder andere van belang om een inschatting van het doelbereik van het instrument BZV te kunnen maken en het belang van het meebewegen van de zogenoemde stilzitters. In deze paragraaf zijn enkele onderdelen uit een concept rapportage van dat aanpalende onderzoek opgenomen. Een belangrijke bouwsteen voor de gevraagde prognose over de ontwikkeling in de komende 7 à 8 jaar is de ontwikkeling te beschrijven van de veehouderijen in de afgelopen 7 à 8 jaar. Hierbij is gebruik gemaakt van de registratie van vergunde rechten van veehouderijen in het Bestand Veehouderijen Brabant, waarin gegevens van veehouderijen voor de peildatum december 2004 zijn vergeleken met de peildatum juni In de periode tussen 2004 en 2012 is van alle veehouderijen circa 1/3 deel gegroeid in economische omvang (op basis van de vergunde rechten). Die bedrijven nemen ruim de helft van de ammoniakemissie voor hun rekening en bijna twee derde deel van de emissies van geur en fijn stof. Bijna de helft van alle veehouderijen is in die periode niet van economische omvang veranderd. De emissie van die groep is samen een derde deel van de totaal vergunde ammoniakemissie en circa een kwart van de emissie van geur en fijn stof. Bijna 20% van de veehouderijen zijn gekrompen in omvang. Wanneer alleen de grotere veehouderijen (vanaf 70 nge) in beschouwing wordt genomen, dan is het percentage groeiers 50% en zijn er net zo veel krimpers/stilzitters. Wanneer in de periode tussen 2013 en 2020 een zelfde soort ontwikkeling plaatsvind, dan zal voor circa 1/3 deel van alle veehouderijen (locaties, inrichtingen), en ongeveer 50% van de grotere veehouderijen, de normen/eisen uit de Verordening ruimte en de BZV een rol gaan spelen bij het beoordelen van de ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden. 26 ARCADIS :B - Definitief