GEUR EN FIJN STOF IN DE GEMEENTE HILVARENBEEK

Transcriptie

1 GEUR EN FIJN STOF IN DE GEMEENTE HILVARENBEEK ONDERZOEK NAAR DE BELASTING

2 28 oktober

3 GEUR EN FIJN STOF IN DE GEMEENTE HILVARENBEEK ONDERZOEK NAAR DE BELASTING In opdracht van gemeente Hilvarenbeek Opgesteld door Auteur Fred Stouthart en Frank Lathouwers Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant Keizer Karel V Singel 8 Postbus KA Eindhoven Fred Stouthart Projectnummer Datum 28 oktober 2015 Status concept 28 oktober

4 Inhoudsopgave 1 Inleiding Werkwijze en uitvoering geur en fijn stof berekeningen Toelichting op de geur en fijn stof berekeningen Berekening achtergrond geurbelasting Berekening achtergrondbelasting fijn stof Toetsing aan normen Informatie over geurklachten Weergave van de resultaten op kaart Resultaten berekende geur en fijn stof belasting Geurbelasting en overschrijding van de geurnormen fijn stof belasting en overschrijding van de norm Knelpuntlocaties en aandachtlocaties Samenvattende conclusies oktober

5 1 Inleiding In de Nadere Afspraken van het Brabant Beraad (20 januari 2014) en bij de behandeling van de Structuurvisie en Verordening ruimte in Provinciale Staten (7 februari 2014) zijn afspraken gemaakt die er toe moeten leiden dat er in 2020 geen overbelaste situaties meer zijn in relatie tot de veehouderij. In het Brabant Beraad is afgesproken dat de gemeenten overbelaste situaties in beeld brengen en vervolgens bepalen of deze moeten worden aangewezen als zogenaamd urgentiegebied. Van een urgentiegebied is sprake waar het gaat om overlast door geur en/of fijn stof en/of de beleving van bewoners. De gemeente Hilvarenbeek heeft de Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant (ODZOB) gevraagd om de overbelaste situaties in beeld te brengen. Dit rapport bevat de resultaten van geur en fijn stof berekeningen. De geur en fijn stof situatie is bepaald op grond van het vergunningenbestand veehouderijen van 1 oktober De berekende achtergrondbelastingen voor geur en fijn stof zijn getoetst aan de daarvoor gelden normen. Dit brengt de overbelaste situaties in beeld (achtergrondbelasting hoger dan de normen). Deze zijn gecombineerd met beschikbare informatie over geurklachten. Het eindresultaat is op kaart gevisualiseerd. Met deze actuele gegevens over de geur en fijn stof situatie kan de gemeenteraad besluiten over het al dan niet aanwijzen van urgentiegebieden. 28 oktober 2015 pagina 1 van 6

6 2 Werkwijze en uitvoering geur en fijn stof berekeningen De OZDZOB heeft voor de gemeente Hilvarenbeek de overbelaste situaties voor geur- en fijn stof situatie in beeld gebracht. Daarvoor zijn berekeningen gemaakt van de achtergrondbelasting (cumulatief). Voor de berekeningen is gebruik gemaakt van het vergunningenbestand veehouderijen (Web-BVB), peildatum 1 oktober Toelichting op de geur en fijn stof berekeningen Voor de gemeente Hilvarenbeek is de geursituatie berekend. Deze paragraaf geeft een toelichting daarop Berekening achtergrond geurbelasting De cumulatieve (achtergrond) geurbelasting is berekend met V-Stacks-gebied. Hiermee is de recente geursituatie voor de hele gemeente Hilvarenbeek bepaald. De berekeningen zijn uitgevoerd met gebruikmaking van de volgende gegevens: omdat ook veehouderijen in buurgemeenten bijdragen aan de achtergrondbelasting in de gemeente Hilvarenbeek zijn alle veehouderijen tot 2 km buiten de gemeentegrenzen opgenomen in het rekenbestand (bron: vergunningenbestand veehouderijen; Web-BVB); de totale geuremissies per bedrijf welke is toegekend aan één emissiepunt op het bouwblok (gewogen middelpunt bouwblok-stallen). Dit emissiepunt is met x-y coördinaten toegevoegd aan het rekenbestand; voor de stalparameters is uitgegaan van landelijke standaarden uit de handreiking voor V-Stacks. Het betreft: emissiepunt hoogte, diameter emissiepunt, uittreesnelheid en gebouwhoogte; voor de geurgevoelige objecten is gebruik gemaakt van het bestand uit 2013 (deze is destijds goed gecontroleerd en sindsdien zijn er geen geurgevoelige objecten op gevoelige locaties bijgekomen). Op basis van de beschikbare geurkaart 2013 zijn de deelgebieden waar de geurbelasting (te) hoog is benoemd: rond de kernen Haghorst/Lage Haghorst, Esbeek, Biest-Houtakker en Hilvarenbeek. Van de bronnen (veehouderijen) de emissiegegevens op stalniveau in te voeren. Het detailniveau maakt de geurberekeningen nauwkeuriger. Voor de genoemde gebieden zijn de berekeningen uitgevoerd met gebruikmaking van de volgende gegevens: o de geuremissies van de voor de geurbelasting belangrijkste veehouderijen is op stalniveau ingevoerd (een of meerdere stallen per bedrijf). Per stal is de geuremissie toegekend aan een emissiepunt (gewogen middelpunt of centraal emissiepunt). Dit emissiepunt per stal is met x-y coördinaten en bijbehorende stalemissie toegevoegd aan het rekenbestand; o voor de stalparameters is uitgegaan van de gegevens uit de vergunning (zoals de geurberekening welke bij de vergunningaanvraag was gevoegd). Het betreft: emissiepunt hoogte, diameter emissiepunt, uittreesnelheid en gebouwhoogte; o om de emissiegegevens en parameters per stal te kunnen invoeren zijn de vergunning dossiers gelicht en de stalgegevens overgenomen in het rekenbestand; 28 oktober 2015 pagina 2 van 6

7 2.1.2 Berekening achtergrondbelasting fijn stof De cumulatieve achtergrondbelasting (-concentratie) van fijn stof in de buiten lucht is berekend met GeoMilieu. Deze bevat een basisbestand met de grootschalige achtergrondconcentratie fijn stof voor verkeer, industrie en veehouderij. Deze zogenaamde GCN-kaart is gecorrigeerd voor dubbeltelling (gecorrigeerd met de GCN veehouderij). Dit geeft het meest realistische beeld van de cumulatieve fijnstofbelasting op lokaal niveau. De berekeningen zijn uitgevoerd met gebruikmaking van de dezelfde gegevens als voor geur zijn gebruikt (zie paragraaf 2.1.1). Toelichting De fijn stof berekeningen zijn uitgevoerd nadat beschikbare informatie over fijn stof is geanalyseerd. Hieruit blijkt: - een redelijke lage concentratie fijn stof in de buitenlucht (bron: GCN kaart voor de grootschalige achtergrondconcentratie); - het ontbreken van overschrijdingen van de landelijke fijn stof normen volgens de rapportage NSL monitoring Het bovenstaande duidt er op dat de fijn stof situatie in Hilvarenbeek geen knelpunt is. Toch zijn fijn stof berekening uitgevoerd. Dit heeft onderstaande redenen. Voor fijn stof wordt de achtergrondbelasting standaard weergeven overeenkomstig de RIVM kaarten met grootschalige concentraties (in vaktermen GCN). De kaarten zijn gebaseerd op een combinatie van modelberekeningen en metingen en zijn bedoeld voor het geven van een grootschalig beeld van de luchtkwaliteit in Nederland. De kaarten zijn gebaseerd op de best beschikbare informatie, zoals door het RIVM gebruikt bij evaluaties en verkenningen. Een aantal factoren is van invloed op de nauwkeurigheid van deze informatie 1. De berekening van de bijdrage van veehouderijen aan fijn-stofconcentraties is gebaseerd op de dieraantallen volgens de meitelling, deze wijken vaak af van hetgeen is vergund. Binnen een gridcel (raster) van 1 bij 1 kilometer is bovendien de werkelijke concentratie niet overal gelijk, lokale verschillen worden binnen een gridcel weggemiddeld. Of grenswaarden daadwerkelijk worden overschreden hangt af van de lokale situatie. Het een en ander kan tot gevolg hebben dat de achtergrondbelasting op lokaal niveau wordt onderschat. In verband daarmee is met Geomilieu de cumulatieve (achtergrond)belasting voor fijn stof berekend met het vergunningenbestand veehouderijen en is de GCN-kaart gecorrigeerd voor dubbeltelling (gecorrigeerd met de GCN veehouderij). Dit geeft het meest realistische beeld van de cumulatieve fijn-stofbelasting op lokaal niveau. 1 Naast de nauwkeurigheid van het gebruikte model zijn nog enkele andere bronnen van onzekerheid te noemen. Het detailniveau van de gebruikte informatie over emissiebronnen in binnen- en buitenland kent om praktische redenen zijn beperkingen. Hetzelfde geldt voor meteorologische en omgevingsfactoren die van invloed zijn op de verspreiding van luchtverontreiniging. 28 oktober 2015 pagina 3 van 6

8 2.2 Toetsing aan normen De uitkomsten van de geur en fijn stof berekeningen zijn getoetst aan de normen uit de Verordening Ruimte 2014 van de provincie. Op grond daarvan is sprake van een overbelaste situatie als: de achtergrond geurbelasting hoger is dan 12% hinder, overeenkomend met 10 odour units op geurgevoelige objecten gelegen in een woonkern; de achtergrond geurbelasting hoger is dan 20% hinder, overeenkomend met 20 odour units op geurgevoelige objecten gelegen in het buitengebied; de achtergrondbelasting voor fijn stof hoger is dan 31,2 μg/m3 op te beschermen objecten. 2.3 Informatie over geurklachten De gemeente heeft in oktober 2015 een enquête uitgevoerd naar de geurbeleving en de geurklachten met betrekking tot de veehouderij uit de klachtenregistratie gehaald. Op basis van deze informatie is de berekende achtergrondbelasting voor geur en fijn stof gecombineerd met de geurklachten. Dit resulteert in de volgende indeling: - Knelpuntlocaties: ter plaatse is de achtergrondbelasting hoger dan de norm(en) en er is sprake van geurklachten. Het betreft de locaties: Groot Loo, Klein Loo, Nijssenstraat 4 - Haghorst, Lage Haghorst,, Kon Juliannaweg, Goirlse dijk, Beerseweg; - Aandachtlocaties: ter plaatse is de achtergrondbelasting hoger dan de norm(en), maar er zijn geen geurklachten. Waarbij opgemerkt wordt dat de locatie Oirschotsedijk een situatie betreft waar sprake is van klachten over fijn stof, maar de normen niet worden overschreden. Daarnaast zijn op de geurkaarten met lijnen de normcontouren weergegeven voor 10 en 20 odour units, zie voorgaande hoofdstuk over toetsen aan geurnormen. 2.4 Weergave van de resultaten op kaart De resultaten zijn op kaart weergegeven: de knelpuntlocaties zijn met donker blauwe stippen weergeven en de aandachtlocaties zijn met licht blauwe stippen weergegeven. Daarnaast zijn op de kaart met gestippelde lijnen de geurcontouren rond de veehouderijen weergegeven welke overeenkomen met de gehanteerde geurnormen uit de Verordening ruimte 2014, respectievelijk 10 odour units voor de woonkernen en 20 odour units voor het buitengebied. 28 oktober 2015 pagina 4 van 6

9 3 Resultaten berekende geur en fijn stof belasting In dit hoofdstuk worden de resultaten van de geur en fijn stof berekeningen behandeld. De resultaten gecombineerd met de informatie over geurklachten is weergegeven kaart 1 (zie paragraaf 2.3 en 2.4). 3.1 Geurbelasting en overschrijding van de geurnormen Op de kaart met overbelaste locaties voor de achtergrond geurbelasting blijkt dat de overbelaste woningen zich vooral bevinden in en rond de woonkernen. Ook verspreid in het buitengebied komen overbelaste locaties voor. Onderstaande tabel 1 vat de resultaten van kaart 1 samen. Tabel 1. Aantal woningen overbelast voor geur achtergrondbelasting Gebied Aantal overbelaste geurgevoelige objecten (m.n. woningen) Biest-Houtakker 26 Diessen 6 Esbeek 15 Haghorst 2 Hilvarenbeek 25 voormalig LOG Stille Wille (incl Oirschotsedijk) 9 Buitengebied 30 Eindtotaal 113 Het volgende is uit tabel 1 op te maken: - op het totaal van zo n 6900 gevoelige objecten (woningen) zijn er 113 overbelast. Deze bevinden zich voornamelijk aan de randen van de woonkernen of net daarbuiten in het buitengebied. Het woon- en leefklimaat is matig tot slecht. Er is sprake van een overbelaste situatie omdat de achtergrond geurbelasting hoger is dan 10 odour units op geurgevoelige objecten gelegen in een woonkern of de achtergrond geurbelasting hoger is dan 20 odour units op geurgevoelige objecten gelegen in het buitengebied. Een kans op geurhinder en beleving is reëel. 3.2 fijn stof belasting en overschrijding van de norm De fijn stof belasting en overschrijdingen van de norm zijn inzichtelijk gemaakt en op kaart gezet (zie kaart 2). Op de kaart is te zien dat de fijn stof belasting lager is dan de norm van 31,2 μg/m3 op te beschermen objecten. Bij één locatie ten zuidoosten van Haghorst is de fijn stof belasting relatief hoog, zie geel-rode contour op de kaart. Binnen deze contour zijn geen woning / te beschermen objecten gelegen. De fijn stof belasting overschrijdt de norm niet. Voorgaande betekent dat er in de gemeente Hilvarenbeek geen overschrijdingen van de fijn stof norm voorkomen. 28 oktober 2015 pagina 5 van 6

10 3.3 Knelpuntlocaties en aandachtlocaties Op kaart 1 zijn weergegeven: de knelpuntlocaties zijn met donker blauwe stippen weergeven en de aandachtlocaties zijn met licht blauwe stippen weergegeven. Op de kaart zijn 5 knelpuntlocaties te zien en een tiental aandachtlocaties. 4 Samenvattende conclusies - De fijn stof situatie in Hilvarenbeek is goed. Er komen geen overschrijdingen van de fijn stof norm voor. - Er zijn 113 overbelaste locaties voor geur. De overschrijdingen liggen voornamelijk in de omgeving van de woonkernen. Een beperkt aantal ligt verspreid in het buitengebied van de gemeente en is niet te relateren aan een concentratie of clustering in een deelgebied. - Op de kaart 1 zijn 5 knelpuntlocaties te zien en een tiental aandachtlocaties. - De overbelasting is het gevolg van emissie van één of twee veehouderijen in de nabije omgeving van de locaties. Het is aan de gemeente om te overwegen om urgentiegebieden aan te wijzen. Bij deze overweging kan zij de volgende aandachtspunten betrekken. - Van een urgentiebied is sprake bij een overbelasting door geur of fijn stof en/of een beleving van overlast bij omwonenden. Wat het laatste betreft is belangrijk dat de overbelasting als een probleem wordt ervaren dat kan blijken uit klachtenregistraties, signalen uit dorpsraden en dergelijke. In dit rapport is hiermee rekening gehouden - In de praktijk komen situaties voor waar rekenkundig geen sprake is van overbelasting, waar wel klachten zijn en dus beleving is. Ook dit soort locaties of gebieden zijn potentiële urgentiegebieden. Deze zijn in deze evaluatie van de geur en fijn stof situatie zo goed als mogelijk meegenomen. - Daarbij is het goed om te realiseren dat de rekenkundige geur en/of fijn stof belasting een jaargemiddelde weergeeft. Dientengevolge zijn de verschillen tussen zomer/winter of windstil weer, weg gemiddeld. Het omgekeerde komt ook voor: rekenkundig een overbelaste situatie, maar er zijn geen klachten of signalen. 28 oktober 2015 pagina 6 van 6