International Health Policy Survey 2009

Transcriptie

1 International Health Policy Survey 2009 Commonwealth Fund Onderzoek onder huisartsen in 11 landen Dr. M. Faber Dr. G. Voerman Prof. dr. R. Grol UMC St Radboud Scientific Institute for Quality of Healthcare (IQ healthcare)

2

3 I. Voorwoord Direct na het uitspreken van de troonrede op Prinsjesdag 2009 maakte het ministerie van VWS bekend dat verbetering van de kwaliteit en doelmatigheid van de zorg belangrijker zijn dan ooit. Ondanks de benodigde bezuinigingen mogen kwaliteit en doelmatigheid van de zorg daar niet onder lijden. Voor het maken van beleid op het terrein van kwaliteit van zorg zijn internationaal vergelijkende studies waardevol, omdat ze de Nederlandse prestaties spiegelen aan die van andere landen met andere beleidskaders, wetgeving en stelselinrichting. Mede daarom ondersteunt VWS sinds 2006 de deelname van Nederland aan de International Health Policy (IHP) Survey, georganiseerd door de Commonwealth Fund uit de Verenigde Staten. Het onderzoek wordt in Nederland uitgevoerd door IQ healthcare van het UMC St Radboud. Het vizier in het jaarlijks terugkerende onderzoek van de Commonwealth Fund lag in 2009 op de ervaringen van huisartsen met de zorg. Deze beroepsgroep is ondervraagd over hun ervaringen met zorg, in relatie tot de volgende aspecten: tevredenheid, toegankelijkheid, coördinatie, ICTgebruik, praktijkorganisatie, financiën en veiligheid. Op deze wijze levert dit onderzoek inzicht in de sterke en minder sterke punten van gezondheidszorgsystemen in de Westerse wereld. Met de uitbreiding van 8 naar 11 deelnemende landen omvat het onderzoek dit jaar een enorme diversiteit aan zorgstelsels, met een substantiële groep Europese landen. Nieuwkomers in 2009 waren drie Europese landen, te weten Zweden, Noorwegen en Italië, terwijl Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Nederland in 2008 al tot de deelnemende landen behoorden. Buiten Europa nemen de Verenigde Staten, Canada, Australië en Nieuw Zeeland deel. Dit rapport presenteert de resultaten vanuit het Nederlandse perspectief en waar mogelijk wordt vergeleken met resultaten uit voorgaande jaren. De gegevens uit dit rapport mogen met bronvermelding worden gebruikt: Faber M, Voerman G en Grol R, International Health Policy Survey 2009 Commonwealth Fund, Onderzoek onder huisartsen in 11 landen, IQ healthcare, UMC St Radboud, Nijmegen, Dit onderzoek is tot stand gekomen met financiële bijdragen van het Commonwealth Fund, het ministerie van VWS en IQ healthcare. Nijmegen, 4 november 2009 i

4 ii

5 II. Inhoudsopgave I. Voorwoord... i II. Inhoudsopgave... iii III. Kernboodschappen... iv 1. Achtergrond Onderzoeksopzet Het IHP-survey instrument Het veldwerk Analyse Resultaten Het veldwerk: proces, respons en representativiteit Praktijkprofiel en demografische gegevens Tevredenheid en kwaliteitsoordeel over het systeem Tevredenheid over het beroep van huisarts Toegankelijkheid Kwaliteitsbeleid Zelfmanagement ondersteuning Teams en netwerken Transmurale informatie uitwisseling ICT-functionaliteit Veiligheid Gespecialiseerde zorg Additionele beloning Discussie Referenties iii

6 III. Kernboodschappen De jaarlijks terugkerende Commonwealth Fund IHP survey heeft tot doel inzicht te geven in het functioneren van gezondheidszorgsystemen. Door het internationale karakter van de survey en een uniforme methodologie, is het mogelijk om sterke en zwakkere punten van systemen aan te wijzen. De survey van 2009 bracht ervaringen van huisartsen in beeld ten aanzien van de mogelijkheden om kwalitatief goede, veilige, efficiënte en patiëntgerichte zorg te verlenen. Daartoe zijn ruim huisartsen in 11 landen ondervraagt middel telefonische interviews of papieren c.q. online vragenlijsten. De meest opvallende bevindingen vanuit het Nederlandse perspectief worden op de volgende pagina puntsgewijs samengevat. Hieruit concluderen we dat Nederland zich in positieve zin onderscheidt op het vlak van de tevredenheid over het stelsel, de toegankelijkheid, de praktijkorganisatie, inclusief diverse ICTtoepassingen en de aparte financiële regelingen voor extra zorgdiensten. Daarentegen blijft het beleid en prestaties binnen de huisartsenpraktijk achter ten aanzien van het proactief ondersteunen van de (chronisch zieke) patiënt, de informatievoorziening en het gebruik van benchmark gegevens. Een belangrijk aandachtspunt is het nagenoeg ontbreken van een goed functionerend risicomanagement systeem in de Nederlandse huisartsenpraktijk. iv

7 Samenvatting van de meest opvallende aspecten van de Commonwealth Fund IHP-2009 survey, vanuit Nederlands perspectief Dimensie Goede punten in Nederland Verbeterpunten in Nederland Stelsel Tevredenheid over het stelsel in het algemeen; Tevredenheid over het eigen beroep. Toegankelijkheid Toegang tot huisartsenzorg; 24 uur per dag, 7 dagen per week. Praktijkorganisatie De rol van de praktijkverpleegkundige in het verlenen van reguliere zorg in de huisartsenpraktijk; Brede toepassing van palliatieve zorg, kleine chirurgie en spirometrie in de huisartsenpraktijk. ICT Gebruik van het elektronisch patiëntendossier; Benutting van de functionaliteiten van het elektronisch patiëntendossier (behalve voor het aanvragen van diagnostiek); Elektronisch verzenden van recepten naar de apotheek; Gebruik van voor informatieuitwisseling na ontslag uit ziekenhuis. Gebruik van de computer ter ondersteuning van preventie, monitoring en kwaliteitsbewaking; Elektronisch aanvragen van testen. Kwaliteit Informatie Veiligheid Gebruik van richtlijnen voor de zorg aan patiënten met chronische aandoeningen. Gebruik van benchmark rapportages; Het (evidence-based) behandelen van GGZ-gerelateerde aandoeningen in de huisartsenpraktijk; Proactieve monitoring; bijvoorbeeld door de praktijkverpleegkundige. Het routinematig verschaffen van een schriftelijk overzicht met medicatie aan de patiënt; Het verschaffen van schriftelijke informatie aan patiënten over medicatie en/of zelfmanagementinstructies; Informatie-uitwisseling na een bezoek aan het ziekenhuis. Het registreren van incidenten en risicomanagement. v

8 1. Achtergrond De International Health Policy (IHP) Survey 2009 is de 12 de in de serie van jaarlijks terugkerende surveys. De Verenigde Staten, Canada, Australië, Nieuw Zeeland en het Verenigd Koninkrijk vormen de kerngroep van 5 landen binnen dit onderzoek. Daarnaast participeerden in 2009 Frankrijk, Duitsland, Italië, Nederland, Noorwegen en Zweden. Voor derde maal in de geschiedenis van de IHP survey zijn huisartsen ondervraagd. Voor Nederland, dat sinds 2006 participeert, is het de 2 de keer dat informatie wordt verkregen van huisartsen, waardoor een vergelijking met resultaten uit 2006 mogelijk is. Sinds 2006 is IQ healthcare de coördinerende organisatie voor de Nederlandse deelname, in nauwe samenwerking met het ministerie van VWS. Aangezien in 2009 de huisartsen geraadpleegd zijn, is tevens het NHG in een vroeg stadium bij het onderzoek betrokken. 2. Onderzoeksopzet 2.1 Het IHP-survey instrument De IHP Survey is tot stand gekomen op initiatief van de Commonwealth Fund, gebruikmakend van raadplegingen bij de coördinerende organisaties en Ministeries van Volksgezondheid in de deelnemende landen. Eind januari 2009 was het instrument beschikbaar voor deelnemende landen. In Nederland is daarop het vertaalproces opgestart. De vertaling vanuit het Engels naar het Nederlands is door twee onderzoekers van IQ healthcare onafhankelijk van elkaar uitgevoerd en daarna op elkaar afgestemd om tot 1 Nederlandse vertaling te komen. Deze vertaalde vragenlijst is vervolgens door een native speaker, werkzaam voor het Universitair Talencentrum Nijmegen, terugvertaald. Op basis van deze terugvertaling zijn nog kleine tekstuele aanpassingen aangebracht in de Nederlandse versie. In overleg met het ministerie van VWS en het NHG zijn 3 vragen aan de vragenlijst toegevoegd, die alleen in Nederland zijn gesteld. Het betrof hier vragen die betrekking hadden op werktevredenheid, het aanbieden van speciale zorgservices in de huisartsenpraktijk en ervaren (on)veiligheid. De Nederlandse versie van de vragenlijst was eind februari 2009 gereed. In Nederland werd de vragenlijst na het vertaalproces, omgezet in TeleForm, waarmee de ingevulde vragenlijsten geautomatiseerd kunnen worden ingevoerd in een database. 2.2 Het veldwerk Dit jaar waren huisartsen de doelgroep. Omdat huisartsen in veel landen (bijvoorbeeld in Australië, Nieuw Zeeland, Nederland en het Verenigd Koninkrijk) zowel volwassenen als kinderen behandelen, zijn in de landen waar huisartsen alleen volwassenen behandelen (in Verenigde Staten en Duitsland) ook kinderartsen geïncludeerd. In Nederland is een representatieve steekproef van 1250 individuele huisartsen getrokken door het NIVEL. Bij de steekproeftrekking is gestratificeerd op leeftijd en geslacht van de huisarts. 1

9 Het veldwerk is in de deelnemende landen op verschillende manieren verricht. In de Verenigde Staten, Canada, Australië, Nieuw Zeeland, Duitsland, Nederland en Noorwegen is het veldwerk met behulp van papieren vragenlijsten uitgevoerd. In het Verenigd Koninkrijk is vooral gebruik gemaakt van telefonische interviews, aangevuld met papieren vragenlijsten en online versies van de vragenlijst. In Frankrijk zijn alleen telefonische interviews afgenomen, terwijl in Italië alle vragenlijsten online zijn ingevuld. In Zweden hadden deelnemers de mogelijkheid te kiezen voor een papieren of een online vragenlijst. 2.3 Analyse Dit rapport presenteert alleen descriptive resultaten. De data zijn gewogen voor potentieel verstorende variabelen die gerelateerd zijn aan demografische of praktijk kenmerken. In Nederland zijn de data gewogen voor leeftijd en geslacht van de huisarts. 2

10 3. Resultaten 3.1 Het veldwerk: proces, respons en representativiteit Huisartsen kregen een vragenlijst toegestuurd, met een aanbiedingbrief, ondertekend door prof. dr. Richard Grol, directeur van IQ healthcare en door dr. Arno Timmerman, bestuursvoorzitter van het NHG. De mailing werd begin maart 2009 verstuurd. Na drie weken werd een eerste reminder verstuurd in de vorm van een briefkaart. Een tweede reminder is twee weken later verstuurd, waarbij een nieuw exemplaar van de vragenlijst werd meegestuurd. Een derde, en laatste, reminder is weer twee weken later verstuurd, wederom in de vorm van een briefkaart. De periode van dataverzameling werd half mei 2009, 10 weken na de eerste mailing, afgesloten. Het initiële responspercentage was 29%. Dit nam toe tot 35% na het versturen van de eerste reminder, tot 45% na een tweede reminder en liep op tot precies 50% aan het einde van de dataverzamelingsperiode. In onderstaande tabel worden de responspercentages in de overige deelnemende landen gepresenteerd. Responspercentages in deelnemende landen Land Aantal aangeschreven artsen Aantal valide ingevulde vragenlijsten Responspercentage Frankrijk % Verenigd Koninkrijk % Canada % Verenigde Staten % Zweden % Duitsland % Nederland % Nieuw Zeeland % Australië % Noorwegen % Italië % In alle 11 deelnemend landen samen, vulden 10,020 huisartsen de vragenlijst in (overall gemiddelde respons was 32%). Het veldwerk vond plaats tussen 17 februari en 17 juli

11 Er was slechts beperkte informatie beschikbaar voor een non-respons analyse. In Nederland kwamen slechts 19 vragenlijsten terug vanwege ofwel een onjuiste adressering ofwel omdat de aangeschrevene niet tot de doelgroep behoorde. Non-respons analyse Totaal n % Oorspronkelijke steekproef 1250 Onbezorgbaar (onjuiste adressering, behoort niet tot de doelgroep) 19 Valide steekproef % Ingevulde vragenlijst % De Nederlandse respondenten in dit onderzoek waren, behalve op geslacht, representatief voor de nationale huisartsen populatie voor een aantal belangrijke achtergrond kenmerken. De descriptieve gegevens voor leeftijd, geslacht, praktijklocatie, die een maat zijn voor de representativiteit van de steekproef respondenten, zijn gepresenteerd in de onderstaande tabel. In de rest van dit rapport zijn de resultaten gecorrigeerd voor leeftijd en geslacht. Karakteristieken van de Nederlandse huisartsen: IHP respondenten en nationale populatie van huisartsen (op 1 januari 2008) IHP respondenten (N=614) Nationale populatie (N=8783) Geslacht Man (%) 352 (57) 5543 (63) Vrouw (%) 262 (43) 3240 (37) Leeftijd < 35 (%) 42 (7) 641 (7) (%) 288 (47) 3904 (44) (%) 284 (46) 4192 (48) 65+ (%) 0 (0) 46 (0.5) Praktijk locatie Stad 106 (17) 1581 (18) Voorstedelijk 158 (26) 2459 (28) Kleinere plaats 225 (41) 3601 (41) Platteland 94 (15) 1054 (12) 4

12 3.2 Praktijkprofiel en demografische gegevens Onder de Nederlandse respondenten is 63% man en 45% is 50 jaar of ouder. Het grootste deel van de praktijken is gevestigd in een kleinere plaats of op het platteland (56%). Van de deelnemende huisartsen werkt 44% in een praktijk waar meer dan 2.0 fte huisartsen werkzaam zijn, aangevuld met ondersteunend personeel. In 64% van de praktijken is 1.0 tot 4.0 fte ondersteunend personeel in de praktijk werkzaam. Gemiddeld zien de huisartsen 123 patiënten per week, bij een gemiddelde werkweek van 44 uur (variërend van 9 tot 80 uur, sterk afhankelijk van de deeltijdfactor). In de internationale vergelijking valt op dat de vergrijzing van de huisartsenpopulatie vooral Italië treft, waar 87% van de huisartsen ouder is dan 50 jaar, en in iets mindere mate Zweden (62% is ouder dan 50 jaar). De praktijkgrootte laat een 2-deling zien: in 7 van de 11 landen werken in de meeste praktijken meer dan 2 volledige fte s artsen. Frankrijk kent de kleinste praktijken, waar slechts in 28% van de praktijken meer dan 2.0 fte artsen in dienst zijn en 88% van de Franse huisartsenpraktijken heeft geen ondersteunend personeel. Ondanks de opkomst van groepspraktijken, zijn de huisartspraktijken in Nederland nog steeds relatief klein (44% van de praktijken heeft meer dan 2.0 fte artsen). Vooral in Zweden is veel ondersteunend personeel werkzaam: gemiddeld 19.3 fte ondersteunend personeel tegenover gemiddeld 5.8 fte huisartsen. De survey gaf geen inzicht in het type ondersteunend personeel. Ook op een ander organisatiepunt wijkt de huisartsenzorg in Zweden af. Het aantal patiënten dat wekelijks door de huisarts gezien wordt, is extreem laag in Zweden: 53. Dit staat in scherp contrast met Duitsland, waar een huisarts gemiddeld 242 patiënten per week ziet. Nederland scoort gemiddeld, met 123 patiënten per week. De efficiëntie van de praktijkvoering komt in twee items aan de orde. Het percentage van de werktijd dat aan direct contact met patiënten besteed wordt, varieert van 66% (Zweden) tot 86% (Australië), zonder extreme uitschieters. Een tweede maat voor efficiëntie, namelijk het percentage van de directe patiëntencontacten dat ook telefonisch of per afgehandeld kon worden, laat alleen in Italië een hoog percentage zien (42% van de huisartsen vindt dat 20% van de directe contacten ook op een indirecte wijze hadden kunnen plaatsvinden). Slechts een enkele huisarts in Australië, Frankrijk, Nieuw Zeeland, Noorwegen en Zweden is van mening dat 20% van de directe patiënt contacten ook indirect hadden kunnen zijn. 5

13 Praktijk- en artskenmerken AUS N=1016 CAN N=1401 FR N=502 GER N=715 IT N=844 NL N=614 NZ N=500 NO N=774 SW N=1450 UK N=1062 Geslacht (% man) Leeftijd (% per categorie) <35 jaar jaar jaar Praktijk locatie (% per categorie) Grote stad Middelgrote plaats Kleine plaats / dorp Platteland Praktijk grootte (% 2.0 fte artsen) Ondersteunend personeel in de praktijk werkzaam (praktijkassistenten /ondersteuners, therapeuten en doktersassistenten): geen 1.0 fte > 1.0 fte, maar < 4.0 fte 4.0 fte, maar < 10.0 fte 10.0 fte Ratio fte ondersteunend personeel / fte huisarts (gem ± SD) 0.7 ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± 1.3 Aantal patiënten dat wekelijks gezien wordt door arts (gem ± SD) 128 ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± 58 Aantal werkuren per week (% > 40 uur per week) Percentage van werktijd dat aan direct patiënten contact besteed wordt (gem ± SD) 86 ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± 20 Percentage van directe patiënten contact dat ook telefonisch of per afgehandeld kon worden 0% 1-9% % % % of meer AUS = Australië; CAN = Canada; FR = Frankrijk; GER = Duitsland; IT = Italië; NL = Nederland; NZ = Nieuw Zeeland; NO = Noorwegen; SW = Zweden; UK = Verenigd Koninkrijk; US = Verenigde Staten; -- = antwoordcategorie bestaat niet US N=

14 3.3 Tevredenheid en kwaliteitsoordeel over het systeem De Nederlandse huisartsen springen er in deze internationale vergelijking uit vanwege hun positieve oordeel over het gezondheidszorgsysteem. Maar liefst 60% acht hooguit kleine aanpassingen noodzakelijk voor verdere verbetering. In duidelijk contrast met het oordeel van de Nederlandse huisartsen staan met name de Duitse en Amerikaanse huisartsen, die ronduit negatief zijn over het systeem. Een vergelijkbaar beeld is terug te zien in het oordeel over de ontwikkeling in het kwaliteitsniveau van de afgelopen jaren. Slechts 1% van de Duitse huisartsen oordeelt dat de kwaliteit is verbeterd, terwijl dit in Nederland op 36% ligt en in het Verenigd Koninkrijk zelfs op 51%. Samengevat kan geconcludeerd worden dat Nederland, samen met Nieuw Zeeland, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk, het hoogst scoort op het gebied van tevredenheid en kwaliteitsoordeel en Duitsland het laagst. Visie op het gezondheidszorgsysteem en de kwaliteit van de geleverde zorg Welke van de volgende beweringen komen het dichtst in de buurt van uw visie op de gezondheidszorg in Nederland? (%) In grote lijnen werkt het gezondheidszorgsysteem redelijk goed en er zijn slechts kleine aanpassingen nodig om het nog beter te laten werken. Er zijn goede dingen in ons gezondheidszorgsysteem, maar essentiële veranderingen zijn nodig om het beter te laten werken. Er is zoveel mis met ons gezondheidszorgsysteem dat we het helemaal opnieuw zouden moeten inrichten. Vindt u dat de kwaliteit van de medische zorg die uw patiënten ontvangen in het gezondheidszorgsysteem over het algemeen in vergelijking met 3 jaar geleden is verbeterd gelijk is gebleven is verslechterd AUS N=1016 CAN N=1401 FR N=502 GER N=715 IT N=844 NL N=614 NZ N=500 NO N=774 SW N=1450 UK N= AUS = Australië; CAN = Canada; FR = Frankrijk; GER = Duitsland; IT = Italië; NL = Nederland; NZ = Nieuw Zeeland; NO = Noorwegen; SW = Zweden; UK = Verenigd Koninkrijk; US = Verenigde Staten US N=

15 De vergelijking met cijfers afkomstig uit de IHP-surveys uit 2006 (huisartsen), 2007 (burgers) en 2008 (patiënten) laat consistent zien dat de tevredenheid over het gezondheidszorgsysteem in Nederland op een hoog niveau ligt, dat huisartsen iets positiever zijn dan burgers cq patiënten en dat het aantal tevreden huisartsen is toegenomen tussen 2006 en 2009 van 52% naar 60%. De enquête werd in 2006 onder huisartsen overigens in het voorjaar afgenomen toen de onrust rondom de invoering van het nieuwe zorgstelsel op 1 januari 2006 nog aanwezig was. Dit verklaart mogelijk een deel van het verschil dat zichtbaar is tussen 2006 en Visie op het gezondheidszorgsysteem in Nederland, (huisarts) N= (burger) N= (patiënt) N=928 Welke van de volgende beweringen komen het dichtst in de buurt van uw visie op de gezondheidszorg in Nederland? (%) In grote lijnen werkt het gezondheidszorgsysteem redelijk goed en er zijn slechts kleine aanpassingen nodig om het nog beter te laten werken Er zijn goede dingen in ons gezondheidszorgsysteem, maar essentiële veranderingen zijn nodig om het beter te laten werken Er is zoveel mis met ons gezondheidszorgsysteem dat we het helemaal opnieuw zouden moeten inrichten (huisarts) N=614 8

16 3.4 Tevredenheid over het beroep van huisarts De tevredenheid over het gezondheidszorgsysteem vertaalt zich deels ook in de tevredenheid over het medische beroep an sich. Nederland scoort met een aantal andere landen, te weten Nieuw Zeeland, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk, uitstekend. In deze landen is meer dan 80% van de huisartsen tevreden over hun beroep. Vooral Duitse huisartsen zijn ontevreden; zij ervaren de grootste problemen met administratieve zaken (54% vindt dit een groot probleem) en rapportage van klinische informatie cq voldoen aan wettelijke eisen (67% ervaart dit als een groot probleem). Nederlandse huisartsen ervaren met name problemen in de tijd die besteed moet worden aan administratie in verband met zorgverzekeringen of declaraties. Een ruime meerderheid ervaart dit als een groot probleem. Mogelijk is dit een gevolg van het nieuwe zorgstelsel, waarin patiënten zijn ingeschreven op naam en declaraties op basis van verrichtingen plaatsvinden. Een tweede opvallend punt is de problemen die Nederlandse huisartsen ervaren met de tijd die nodig is voor het rapporteren van klinische informatie of voor het voldoen aan wettelijke eisen. Nederland scoort opvallend laag op dit punt: 19% ervaart het als een groot probleem. Dit lage percentage zal samenhangen met de bevinding dat rapportage in Nederland relatief weinig plaatsvindt (zie paragraaf 3.6) en dus moet dit lage percentage met enige nuancering geïnterpreteerd worden. Mede gezien het feit dat er op dit vlak in de toekomst in toenemende mate verantwoording en transparantie geëist wordt, is dit een punt van aandacht bij de verdere uitrol van maatregelen op dit terrein. De huisartsen in het Verenigd Koninkrijk zijn sinds 2004 geconfronteerd met de introductie van het Quality & Outcomes Framework (QoF), welke in 2006 op brede schaal is ingevoerd (1;2). Negatieve effecten van dit reguleringssysteem, in de zin dat problemen ervaren worden met tijdsbesteding voor administratie en gegevensverzameling, komen in dit onderzoek niet naar voren. Op geen van de punten scoren de huisartsen in het Verenigd Koninkrijk extreem laag. De tevredenheid over het beroep van huisarts is uitstekend in het Verenigd Koninkrijk. Slechts 5% van de respondenten in Nederland geeft aan dat een huisartsentekort een groot probleem is. Een tekort aan huisartsen is in Canada (69% vindt het een groot probleem) en Zweden (51% groot probleem) daarentegen wel aan de orde. Met het oog op de toekomst, is er in met name Zweden een grote uitstroom van huisartsen te verwachten vanwege pensionering. 9

17 In de meeste landen, waaronder Nederland, ligt het percentage huisartsen dat niet van plan binnen nu en 5 jaar de praktijk te verlaten tussen de 64 en 75%. Op de vraag of men het afgelopen jaar serieus heeft overwogen te stoppen met het klinische werk, de patiëntenzorg en/of het werken in de praktijk, antwoordde 7% van de Nederlandse huisartsen dit regelmatig te hebben overwogen en 3% vaak. Vergelijkende cijfers zijn niet beschikbaar omdat deze vraag alleen in Nederland is voorgelegd. Tevredenheid over het beroep van huisarts AUS N=1016 CAN N=1401 FR N=502 GER N=715 IT N=844 NL N=614 NZ N=500 NO N=774 SW N=1450 UK N=1062 US N=1442 Bent u, in het algemeen, tevreden met het uitoefenen van uw medische beroep? (% ja) Ervaart u de volgende zaken als een groot probleem? (% ja) Tekort aan huisartsen in de praktijk waar u werkt Hoeveelheid tijd die u of uw medewerkers besteden aan administratie in verband met zorgverzekeringen of declaraties Hoeveelheid tijd die u of uw medewerkers besteden aan het rapporteren van klinische informatie of het voldoen aan wettelijke eisen Hoeveelheid tijd die u of uw medewerkers besteden aan het regelen van noodzakelijke medicatie of behandelingen voor patiënten als een gevolg van beperkte dekking Hoeveelheid tijd die u besteedt aan het coördineren van de zorg voor uw patiënten Hebt u het afgelopen jaar serieus overwogen om (gedeeltelijk of helemaal) te stoppen met het klinische werk, de patiëntenzorg en/of uw werk in de praktijk? (%) Ja, vaak Ja, regelmatig Ja, soms Nee, nooit Bent u van plan om uw praktijk binnen nu en 5 jaar te verlaten? (%) Ja, vanwege pensioen Ja, vanwege andere reden Nee Twijfel AUS = Australië; CAN = Canada; FR = Frankrijk; GER = Duitsland; IT = Italië; NL = Nederland; NZ = Nieuw Zeeland; NO = Noorwegen; SW = Zweden; UK = Verenigd Koninkrijk; US = Verenigde Staten; --- = vraag is niet gesteld

18 3.5 Toegankelijkheid Nederland scoort, samen met Australië, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, het beste op de toegankelijkheidsaspecten. In Nederland is alleen de wachtlijst voor een behandeling relatief lang: 31% van de huisartsen denkt dat patiënten vaak lange wachtlijsten voor een behandeling ervaren. Canada, Italië en Nieuw Zeeland kampen met problemen met wachtlijsten voor specialistische zorg, diagnostiek en behandeling. In een aantal andere landen ervaren patiënten problemen met de toegankelijkheid voor een enkel aspect, bijvoorbeeld in Duitsland en Zweden waar ongeveer 2/3 e van de huisartsen aangeeft dat patiënten vaak geconfronteerd worden met lange wachtlijsten om een specialist te zien. Een snelle toegankelijkheid van de huisartsenzorg is beschikbaar in Frankrijk en Italië, waar 80% van de patiënten een afspraak op dezelfde of de volgende dag kan krijgen, als de patiënt dit wil. In Nederland en het Verenigd Koninkrijk ligt dit percentage op 62% en 64% respectievelijk. Dit is iets lager dan 3 jaar geleden. In het IHP onderzoek uit 2006 gaf 73% van de huisartsen in beide landen aan dat hun patiënten dezelfde of de volgende dag een afspraak konden krijgen. Met name Noorwegen en Zweden, landen met een collectieve financiering van de gezondheidszorg, scoren positief op de financiële toegankelijkheid. De financiële toegankelijkheid van de Nederlandse gezondheidszorg laat in 2009 een beeld zien dat afwijkt van voorgaande jaren. Daar waar in Nederland altijd slechts een klein percentage problemen kende met de betaalbaarheid van de zorg (zie tabel op de volgende pagina), geeft dit jaar 33% van de huisartsen aan dat in hun beleving patiënten vaak problemen ervaren met het bekostigen van geneesmiddelen of andere niet-vergoede uitgaven. Ondanks kleine verschillen in de vraagstelling, lijkt de betaalbaarheid van de zorg de afgelopen jaren in Nederland te zijn afgenomen. Opvallend is dat huisartsen vaker denken dat patiënten problemen ervaren met het betalen van de zorg, dan dat patiënten daadwerkelijk af moeten zien van het gebruik van de gezondheidszorg. Het gebruik van als communicatiemiddel met de patiënt vindt in Nederland en Zweden frequenter plaats dan in de andere landen. Ongeveer 1/3 van de huisartsen in beide landen communiceert via met zijn patiënten. Enigszins opvallend is dat in de IHP enquête uit 2008, onder patiënten, Nederland geen hoge percentages liet zien op de vraag of men via met zijn huisarts kon communiceren (dit was toen 20%, net zoals in veel andere landen). 11

19 Toegankelijkheid van de zorg Hoe vaak denkt u dat uw patiënten het volgende ervaren? (% vaak) Problemen met het bekostigen van geneesmiddelen of andere nietvergoede uitgaven Problemen met het verkrijgen van gespecialiseerde diagnostiek AUS N=1016 CAN N=1401 FR N=502 GER N=715 IT N=844 NL N=614 NZ N=500 NO N=774 SW N=1450 UK N= (bijvoorbeeld CT-scan, mammografie, MRI) Lange wachtlijsten om een medisch specialist te zien Lange wachtlijsten om een behandeling te krijgen na de diagnose Welk percentage van uw patiënten dat op dezelfde of de volgende dag een afspraak wil maken, krijgt dat ook daadwerkelijk? >80% % % <40% Heeft uw praktijk een regeling waar patiënten een arts of verpleegkundige kunnen zien wanneer de praktijk gesloten is, zonder naar de SEH van het ziekenhuis te gaan, bijvoorbeeld op een waarneempost of huisartsenpost? (% ja) Hoe vaak communiceert uw praktijk met patiënten via voor klinische of administratieve doeleinden? (%) vaak soms AUS = Australië; CAN = Canada; FR = Frankrijk; GER = Duitsland; IT = Italië; NL = Nederland; NZ = Nieuw Zeeland; NO = Noorwegen; SW = Zweden; UK = Verenigd Koninkrijk; US = Verenigde Staten; --- = vraag is niet gesteld. US N=1442 Vergelijkende cijfers over de betaalbaarheid van de zorg in Nederland, Vraag formulering 2006 (huisarts) N=1067 Hoe vaak ervaren patiënten problemen met het betalen van zorg (% vaak) 12 Hoe vaak ervaren patiënten problemen met bekostigen van geneesmiddelen of andere niet-vergoede uitgaven (% vaak) (huisarts) N=614 Is het de afgelopen 12 maanden voorgekomen dat u vanwege de kosten geen gebruik hebt gemaakt van de gezondheidszorg? (% ja) (burger) N= (patiënt) N=928 12

20 Op de toegankelijkheid van de zorg buiten kantooruren scoort Nederland hoog: 97% van de praktijken heeft een regeling waar patiënten een arts of verpleegkundige kunnen zien wanneer de praktijk gesloten is, zonder naar de SEH te gaan. Dit percentage is hoger dan in alle andere deelnemende landen. Met de invoering van de huisartsenposten in Nederland is een nagenoeg dekkend systeem gecreëerd voor zorg buiten kantooruren. De organisatie van de zorg buiten kantooruren is daarmee op een zeer hoog niveau gekomen, hoewel dit vanuit het perspectief van de patiënt nog wel kan verbeteren (zie tabel hieronder). Burgers leken in 2007 de associatie tussen de huisartsenpost en huisartsenzorg buiten kantooruren niet de leggen, omdat slechts 39% antwoordde dat de praktijk een regeling had. In 2008 vond 70% van de patiënten dat het gemakkelijk was om zorg buiten kantooruren te krijgen. Toegankelijkheid van de zorg buiten kantooruren in Nederland, Vraag formulering 2006 (huisarts) N=1067 Kan de patiënt een arts of verpleegkundige zien als de praktijk gesloten is? (% ja) Heeft de praktijk van uw huisarts een regeling waar patiënten indien nodig, een arts of verpleegkundige kunnen spreken wanneer de praktijk gesloten is?(% ja) Was het de laatste keer dat u buiten kantooruren zorg nodig had, gemakkelijk om deze zorg te krijgen zonder naar de SEHafdeling van het ziekenhuis te gaan? (% ja) 2009 (huisarts) N= (burger) N= (patiënt) N=