Samenvatting Jaarverslag

Transcriptie

1 Samenvatting Jaarverslag voor meer informatie: Recessiejaar Uitstekend suikerbietenjaar: Gemiddeld 14 ton suiker per hectare Gemiddelde quotumprijs van 43 Gemiddelde opbrengst per ha van Verkorting ingroeiperiode met drie jaar Nagenoeg alle activiteiten een beter bedrijfsresultaat Op de volgende elf pagina s kunt u de samenvatting van het Cosun Jaarverslag 2009 lezen. Het complete verslag vindt u op onze website U ziet er de PDF-bestanden die u desgewenst integraal kunt downloaden en printen. Het jaarverslag, verdeeld in een jaaroverzicht- en een jaarrekeningdeel, is snel te doorzoeken en per pagina te printen via de navigatie (inhoudsopgave) op de website. Bovendien kunt u er het milieuverslag 2009 raadplegen.

2 Kengetallen Als coöperatie van Nederlandse bietentelers betaalt Cosun de leden een bietenprijs die mede afhankelijk is van de resultaten die onder andere worden gerealiseerd met de verwerking van bieten tot suiker en nevenproducten, en met de verkoop van suiker en nevenproducten. De bietenprijs is volledig als kosten grond- en hulpstoffen in de resultatenrekening verantwoord en beïnvloedt daarmee ook het in dit overzicht gepresenteerde bedrijfsresultaat en resultaat boekjaar. in miljoenen EUR Netto-omzet Bedrijfsresultaat Bedrijfsresultaat voor amortisatie goodwill en incidentele posten* Resultaat boekjaar Kasstroom uit operationele activiteiten Afschrijvingen op materiële vaste activa Investeringen in materiële vaste activa Eigen vermogen** Groepsvermogen** Groepsvermogen in procenten van balanstelling Balanstotaal Gemiddelde personeelsbezetting in mensjaren Quotumbietenprijs*** 43,00 39,44 41,31 49,05 51,72 Uitkering op aandelen**** 2,25 0,25 6, Bieteninkopen van leden * Incidentele posten betreffen bijzondere waardeverminderingen van vaste activa, reorganisatievoorzieningen, herstructureringssteun en de boekwinst bij verkoop van deelnemingen en materiële vaste activa. ** Ten gevolge van de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 620 zijn deze cijfers voor 2008 aangepast. *** Prijs in EUR per ton bij gemiddeld suikergehalte en gemiddelde winbaarheid. **** Bedrag in EUR per ton quotumbieten, geleverd op aandelen met recht op Uitkering uit Overige activiteiten. Hectareopbrengst bietenteelt in Nederland (in EUR) In dit overzicht is de opbrengst van de bietenteelt per hectare over de jaren opgenomen. Deze bedragen zijn berekend op basis van de gemiddelde opbrengst bij gemiddelde kwaliteit suikergehalte en winbaarheid en met verrekening van de premies voor vroege en late levering, partijgrootte en tarrabijdrage. 2 Samenvatting Cosun Jaarverslag 2009

3 Bericht van de voorzitters Wij willen bijdragen aan duurzame ontwikkeling. Robert Smith voorzitter concerndirectie Jos van Campen voorzitter raad van beheer De gevolgen van de crisis in de financiële wereld met een economische recessie als gevolg, deden zich in 2009 stevig voelen, ook in de agro & food-sector. We hebben eind 2008 al de nodige maatregelen genomen zoals het reduceren van voorraden, het doorvoeren van efficiencyverbeteringen en het terugbrengen van kosten. Door creatieve oplossingen zijn investeringen beperkt gebleven en er is geanticipeerd op de behoefte van de klant om het juiste product op de juiste wijze te kunnen aanbieden. Deze snelle reactie heeft ervoor gezorgd dat Cosun een weliswaar turbulent, maar geenszins teleurstellend jaar heeft gehad. Bij een lichte omzetstijging van vier procent hebben we een stijging van het bedrijfsresultaat met negen procent gerealiseerd. Kansen in recessietijd Wachten tot de wereldwijde economische crisis voorbij is en dan de schade opnemen, is geen optie voor Cosun. Onze visie is juist nu investeren in de toekomst, waarbij we een nog grotere bijdrage willen leveren aan een duurzame ontwikkeling. Dit doen we nu al, op tal van manieren. Zo investeren we in de teelt van gewassen en in samenwerking in de keten. Dit vertaalt zich in stijgende opbrengsten per hectare. Ook investeren we in de ontwikkeling van nieuwe toepassingen uit restproducten en afval, zoals het winnen van biogas. Dit leidt tot minder gebruik van fossiele brandstoffen en - indirect - tot lagere bedrijfskosten. Doelstellingen en ambities Ondanks de recessie houden wij vast aan onze doelstellingen en ambities. De kerncompetentie van Cosun is het verwerken van agrarische grondstoffen als suikerbieten, aardappelen, cichorei, groenten en fruit. Daarbij streven wij naar optimale verwaarding van de totale grondstof voor de gehele keten. Als coöperatie van bietentelers willen we de sterke positie van de bietenteelt in Nederland behouden en onze positie als suikerproducent in Europa minimaal handhaven. In deze ambitie speelt de Europese marktordening voor suiker een belangrijke rol. Europese bietentelers en suikerproducenten willen een sterke interne suikersector, ook vanwege duurzame ontwikkeling. Voor alle akkerbouwgewassen die wij verwerken maar voor bieten in het bijzonder geldt dat naast bodembeheer, watergebruik, biodiversiteit en CO 2 -opname ook het behoud van cultuurlandschap, leefbaarheid van het platteland en directe en indirecte werkgelegenheid in de primaire sector aandacht vragen. Daarnaast is er steeds meer oog voor de carbon footprint: de totale CO 2 -belasting van een eindproduct zoals het bij de consument komt. Coöperatie Een coöperatie is gericht op continuïteit op de langere termijn en oriënteert zich voortdurend op haar omgeving. Daarom houden wij rekening met uiteenlopende belangen, investeren we in relaties en zorgen we dat het ledenbelang ook in de toekomst wordt gediend. Het doel van de coöperatie, samenwerking vanuit gedeelde belangen, blijft een kernwaarde. Een voorwaarde hiervoor is het besluit om te streven naar het zo snel mogelijk opheffen van het verschil in rechten op de winst, dat is ontstaan door het toetreden van de voormalige CSM Suiker-telers. Dit vergroot onze besluitvaardigheid in de toekomst. Hoe nu verder? Herstel van de economie is vooralsnog onduidelijk. Het lijkt erop dat het echte herstel en duurzame groei langer op zich laten wachten dan gehoopt. Cosun zit niet stil en vervolgt zijn koers zoals uitgestippeld. De richting is duidelijk, onze organisatie is er klaar voor en de consument is weliswaar kritisch, maar is ook bereid te betalen voor goede en verantwoorde voeding. Daarom geven we ook in 2010 verder richting aan ondernemen met het oog op duurzame ontwikkeling, in de overtuiging dat milieu en ondernemerschap niet alleen hand in hand gaan, maar ook leiden tot vernieuwing en verbetering. Zelfs - of misschien wel: juist - in tijden van economische recessie. Samenvatting Cosun Jaarverslag

4 Bedrijven in beeld Suiker en -specialiteiten De consolidatie in de Europese suikermarkt heeft zich doorgezet in 2009 wat leidt tot steeds minder suikerproducenten. Suiker Unie wist haar marktpositie evenwel te vergroten. De omzet steeg ten opzichte van 2008 ondanks de prijsdaling van suiker op de Europese markt. De omzetstijging is toe te schrijven aan de acquisitie van het Duitse suikerbedrijf in Anklam en aan de extra afzet van surplussuiker op de wereldmarkt. De toegang tot de wereldmarkt is evenwel beperkt door de EU. Suiker Unie bepleit een verruiming van de exportmogelijkheden naar de wereldmarkt. De bietencampagne 2009 heeft in Nederland alle records gebroken: er is 14,0 ton suiker per hectare geoogst in een campagne die ruim 140 dagen heeft geduurd. In totaal is in campagne ton suiker uit bieten geproduceerd. Daarnaast heeft Suiker Unie ook een hoeveelheid ruwe rietsuiker geraffineerd tot witte kristalsuiker. In Duitsland is een opbrengst van 11,7 ton suiker per ha gerealiseerd. De campagne daar duurde 120 dagen. In totaal is, naast ton quotumsuiker, voldoende surplussuiker geproduceerd om in 2010 de volledige capaciteit in bio-ethanol te benutten. Suiker Unie doet zuinig met energie, water en hulpstoffen zowel om kostenbewust te produceren als om het milieu te ontzien. Het optimaal benutten van suikerbieten heeft altijd hoge prioriteit gehad en daar is het opwekken van groene energie bij gekomen. Bij de fabrieken staan methaanreactoren waarmee biogas wordt gewonnen uit restanten die in het waswater achterblijven. Suiker Unie wil verder investeren in deze vorm van biogasproductie. Inuline Inulineproducent Sensus zag in het eerste kwartaal van 2009 een duidelijke terugval in afzet. In het tweede kwartaal trok de vraag weer aan. Over heel 2009 is zelfs meer verkocht dan in Zowel fabrikanten als consumenten blijken gevoelig voor het vezelconcept dat bijdraagt aan gewichtsbeheersing en een gezonde darmflora. Sensus verkoopt naast het ingrediënt ook de kennis om dit concept optimaal toe te passen. Ook op andere vlakken investeert Sensus in zijn toekomst. Doel is optimalisatie van de productieprocessen, waardoor uit dezelfde hoeveelheid grondstof meer inuline wordt gewonnen tegen zo laag mogelijke kosten. Een positief neveneffect hiervan is de geringe milieubelasting. De campagne 2009 was boven verwachting in volume aan cichoreiwortels, de grondstof voor inuline. Ook de kwaliteit en winbaarheid (gehalte) scoorden hoog. Als gevolg van de overvloedige oogst heeft de campagne tot in 2010 geduurd ondanks de vrij vroege start in september. Alcohol De gevolgen van de recessie waren in 2009 goed zichtbaar; de omzet van Nedalco daalde in het eerste halfjaar met bijna 25 procent ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. Door tijdig en fors ingrijpen (zoals het tijdelijk stilleggen van de fabriek in Bergen op Zoom) zijn de kosten teruggebracht. Nedalco heeft op deze manier de verliezen weten te beperken. Inmiddels is besloten de genoemde fabriek in Bergen op Zoom medio 2010 definitief te sluiten. Deze fabriek verwerkte een deel van de melasse van de Nederlandse suikerfabrieken. Met de sluiting komt een einde aan een tijdperk van intensieve samenwerking tussen de Nederlandse suikerindustrie en Nedalco. In 2009 heeft Nedalco het resterende deel van het aandelenpakket in Brüggemann Alcohol in Duitsland verworven. Daarmee is de positie in de Noord-West-Europese markt versterkt. Nedalco investeert verder in technologie waarmee plantaardig en houtachtig materiaal kan worden omgezet in bio-ethanol. Deze technologie maakt het mogelijk reststromen van de agro- & foodsector, die niet meer te gebruiken zijn als voeding, om te zetten in energie. 4 Samenvatting Cosun Jaarverslag 2009

5 Aardappelproducten De Aviko-groep heeft drie hoofdactiviteiten in portefeuille. De eerste is de productie en verkoop van frites en aardappelspecialiteiten. Aviko Rixona produceert vlokken en granulaat die als grondstof voor bijvoorbeeld puree en snacks worden gebruikt. Duynie concentreert zich op het verwaarden van nevenstromen uit de voedingsmiddelenindustrie, vooral voor diervoeding. Novidon richt het zich op het terugwinnen van zetmeel voor toepassing in non-foodproducten. Ondanks de economische recessie liet Aviko in 2009 een lichte omzetgroei zien. De teruggelopen vraag in de food service sector en de toename van de productiecapaciteit in West-Europa drukten de verkoopprijzen. De afzet via de supermarkten bleef op peil. Daar waar mogelijk is op energie en water bespaard, is verspilling van grondstof tegengegaan en het productieproces verder verbeterd. In 2009 waren er opnieuw ruime hoeveelheden aardappelen beschikbaar; de kwaliteit ervan was echter matig. Een uitdaging om een kwalitatief goed product te maken. In Scandinavië is het resterende deel van de aandelen in Algen verworven. Dit bedrijfsonderdeel heet nu Aviko Norden. Verder is de eerste integratiestap van Eurofreez naar tevredenheid afgerond en heeft Aviko in Spanje een minderheidsbelang verworven in Eurofrits. Doel hierbij is toegang te verwerven tot de Iberische markt. Aviko Rixona heeft te maken met prijsdruk door overcapaciteit, vooral in de industriële markt. De vlokkenfabriek in China draait inmiddels prima en beschikt over voldoende grondstof van goede kwaliteit. Het accent ligt op het ontwikkelen van de eigen afzetmarkt in China. In 2009 heeft Duynie zijn afzetvolumes weten te vergroten en had te kampen met lage prijzen in de diervoedermarkt. De producten van Novidon slaan goed aan bij industriële klanten. De lage marktprijzen voor tarwe en zetmeel hebben het resultaat evenwel sterk gedrukt. Fruit- en groenteproducten De forse ingrepen van eind 2008 hebben in 2009 duidelijk effect gehad. Hoewel de resultaten onder het gewenste niveau zijn gebleven, zijn deze beter dan vorig jaar. De omzet daalde vooral als gevolg van veel lagere prijzen voor de belangrijkste fruitsoorten zoals aardbeien, kersen en bosbessen. Tegelijkertijd daalde de vraag naar duurdere fruitsoorten bijvoorbeeld doordat de productsamenstelling opnieuw wordt geformuleerd met goedkopere ingrediënten. De marges van SVZ kwamen hierdoor sterk onder druk te staan. De vraag uit de markt is nog niet op het oude peil. SVZ ziet om meerdere redenen 2010 met vertrouwen tegemoet. De markt voor premiumproducten - bijvoorbeeld smoothies - lijkt aan te trekken. Fruit wordt gepromoot door voorlichtingbureaus als onmisbaar onderdeel van gezonde voeding en de vraag naar natuurlijke kleurstoffen en aroma s groeit. SVZ positioneert zich als gelijkwaardige partner in de keten en wil de positie van preferred supplier verwerven en behouden binnen alle gedefinieerde segmenten. Specialiteiten voor banket & desserts Eind 2008 heeft Unifine F&Bi ingegrepen om de gevolgen van de recessie zo goed mogelijk op te vangen. Dit programma is in 2009 verder doorgevoerd en werpt inmiddels zijn vruchten af. In 2009 daalde de omzet licht. Een strikt kostenbesparingsprogramma plus lagere grondstofprijzen hebben ervoor gezorgd dat de marges op peil zijn gebleven. Daarnaast is een begin gemaakt met het uitbreiden van de productiecapaciteit buiten de eurozone. Unifine wil doorgroeien in zowel bestaande als nieuwe markten en marktsegmenten om daarmee zijn positie in de Europese markt te versterken. Tegen die achtergrond zijn de activiteiten op het Iberisch schiereiland geconcentreerd in Portugal. In Roemenië wordt met lokale grondstoffen voor de regionale markt geproduceerd. Een andere maatregel betreft het verder professionaliseren en deels uitbesteden van de warehousingactiviteiten. Daarbij staat verbetering van de service aan klanten voorop. Unifine probeert een hogere toegevoegde waarde te realiseren door totaalconcepten aan te bieden. Een hogere prijs blijkt haalbaar als deze met kwaliteit en service wordt ondersteund. Aan de semi-industrie biedt Unifine maatwerk in product en levering. Deze strategie werpt haar vruchten af. Ook in het industriële segment zien we een kentering van puur op prijs inkopen naar aandacht voor kwaliteit en service. Samenvatting Cosun Jaarverslag

6 Samenwerken werkt Kennis, mens en milieu Cosun onderscheidt zich in het efficiënt verwerken van agrarische grondstoffen. In omvangrijke procesinstallaties maken wij producten en ingrediënten die hun weg vinden naar veelal industriële klanten en naar de foodservice-sector. Deze klanten zijn prijsgevoelig en kopen scherp in. Daarnaast letten zij op kwaliteit en veiligheid van onze producten en eisen ze heldere afspraken in onze samenwerking. Om deze redenen blijven kostenbeheersing, goed draaiende productieprocessen en intensieve samenwerking topprioriteit in onze bedrijven. Een efficiënte logistiek, maar ook minder gebruik van grond- en hulpstoffen, fossiele brandstoffen en water leiden tot een lager kostenniveau en tot minder milieubelasting. Mede hierom richten we ons op verdere energiebesparing. Cosun-bedrijven draaien om processen en technologie. Total Productive Maintenance (TPM) is een doordachte en beproefde methodiek om de prestaties van onze bedrijven te verbeteren door aan de ene kant onze mensen verder te ontwikkelen en aan de andere kant de apparatuur en bestaande processen te optimaliseren. Binnen alle businessgroepen lopen nu TPM-activiteiten, waarbij het accent steeds ligt op productieactiviteiten en daarmee het primaire proces. Ondernemen is meer dan uitsluitend een bedrijfsproces beheersen, prioriteiten stellen en producten aan de man brengen. Al biedt ondernemen voor vele betrokkenen werkgelegenheid, winst en waardering; er kleven ook nadelen aan. Zo leveren productieprocessen uitstoot naar het milieu en leiden ze soms tot overlast voor diverse betrokkenen. Cosun realiseert zich dat terdege en onderhoudt daarom contact met zijn stakeholders (alle betrokkenen die invloed hebben op of gevolgen ondervinden van ons ondernemen) om dit tot een minimum te beperken. CFTC Cosun Food Technology Centre (CFTC) beschikt over veel informatie van de bedrijven (wensen, behoeften, knelpunten, etc.) en over hun markten, en bundelt kennis en expertise van meer dan vijftig specialisten op het gebied van procestechnologie, productontwikkeling en applicatieonderzoek. Het profiel van CFTC verandert als gevolg van de Cosun-strategie, waardoor er een steeds zwaarder accent wordt gelegd op procestechnologie en energiemanagement. CFTC wil de kennis en expertise op het gebied van energiemanagement uitbreiden, om de realisatie van de lange termijn doelstellingen van Cosun te ondersteunen. Eind 2009 is besloten twee deskundigen in energiemanagement aan te trekken. In 2009 is de raad van advies CFTC ingesteld. Deze raad bestaat uit de algemeen directeuren van de businessgroepen en de directeur Corporate Development. Zij geven antwoord op de vraag welke kennis CFTC moet opbouwen en binnenhalen om te kunnen voorzien in de behoefte van morgen. Nu al vormt CFTC de koppeling tussen Cosun en externe kennisbronnen, zoals universiteiten, onderzoeksinstellingen en kennisnetwerken. Medewerkers De afgelopen jaren zijn relatief weinig jonge mensen ingestroomd in een aantal van onze productiebedrijven als gevolg van efficiencymaatregelen en marktontwikkelingen bij met name de suiker- en aardappelactiviteiten. De gemiddelde leeftijd van het personeelsbestand is daardoor sterk opgelopen. Daarmee lopen we het risico op termijn met een tekort aan vakbekwame mensen te kampen. Om dat voor te zijn, hebben we in het verslagjaar heel bewust geïnvesteerd in de toekomst door jonge mensen aan te nemen en intern verder op te leiden en te trainen in specifieke functies. Aan de andere kant is door de recessie het aantal medewerkers op diverse plaatsen binnen het concern afgenomen. Per saldo is de vaste bezetting, uitgedrukt in fulltime equivalenten, binnen het concern licht toegenomen. Milieu Het milieubeleid kent twee speerpunten: grondstoffen en energie. Besparingen die we daar realiseren, hebben effect op het milieu én op ons rendement laat op dat vlak bemoedigende resultaten zien. Ze komen voort uit allerlei projecten en initiatieven zoals voorkoming van grondstofverliezen, hergebruik van water en warmte, uitstootvermindering, alternatieve energie, energiebesparing, sluiting van de mineralenkringloop en een andere manier van denken over de mogelijkheden van gewassen en reststoffen. Voor meer informatie: (milieuverslag 2009) 6 Samenvatting Cosun Jaarverslag 2009

7 Coöperatie In 2009 is besloten om het verschil tussen rechten op aandelen van vóór 2007 (oude aandelen) en op aandelen die daarna zijn uitgegeven (nieuwe aandelen) sneller dan gepland te laten verdwijnen. Dit verschil is ontstaan door de toetreding van veel nieuwe leden in Alle aandelen delen mee in het resultaat van de coöperatieve suikeractiviteiten maar alleen de oude aandelen delen mee in de resultaten van de overige activiteiten. De verschillen in uitkering tussen oude en nieuwe aandelen, gekoppeld aan de resultaten van de overige activiteiten, hebben in de afgelopen jaren geleid tot veel discussie onder de leden. De ledenraad heeft de raad van beheer daarom gevraagd met voorstellen te komen om de verschillen versneld weg te werken. Verkorting ingroeiperiode Na een uitgebreide discussie is de ledenraad akkoord gegaan met aanpassing van het reglement om het verschil tussen oude en nieuwe aandelen zo snel mogelijk op te heffen. Dit is mogelijk door een verkorting van de ingroeiperiode onder gelijktijdige toekenning van een extra resultaatuitkering aan de leden met oude aandelen. De telers met oude aandelen krijgen een vergoeding als compensatie voor het feit dat de telers met nieuwe aandelen eerder gaan meedelen in het totale concernresultaat. Deze extra betaling wordt gefinancierd uit incidentele baten, waardoor de financiële positie van de coöperatie niet in gevaar komt. Het tempo van de versnelde ingroei is mede afhankelijk van het totale financiële resultaat. Met de opbrengst van de verkoop van het fabrieksterrein in Groningen in 2010 en het al in 2008 gereserveerde deel van de herstructureringssteun is volledige ingroei vanaf 2012 mogelijk en bij een goed bedrijfsresultaat zou zelfs 2011 mogelijk kunnen zijn. Begin 2010 is besloten de eerste stap in de geplande verkorting te zetten voor de jaren 2017, 2016 en Europese marktordening In 2008 ontvingen Cosun en de telers herstructureringssteun als compensatie voor het inleveren van 13,6 procent van het suikerquotum. Cosun betaalt de telers een toeslag boven op het bedrag dat uit Brussel kwam en heeft deze toeslag begin 2009 uitgekeerd. Verder heeft Cosun zich garant gesteld voor een eventuele terugbetaling van de herstructureringssteun vanwege de juridische procedure die Cumela heeft aangespannen omdat de loonwerkers het niet eens zijn met de verdeling van de compensatiegelden tussen telers en loonwerkers. Daardoor heeft het ministerie van LNV de steun volledig uitbetaald in juni Zonder garantstelling was zestig procent van de steun pas in februari 2010 betaald. Naast herstructureringssteun was er vanwege de inlevering van quotum ook diversificatiesteun beschikbaar voor telers die hun suikerreferentie geheel of gedeeltelijk hebben ingeleverd. Daarbij gaat het in totaal om EUR 11,9 miljoen. Cosun heeft ervoor gepleit dit bedrag niet te besteden aan allerlei projecten, maar zoveel mogelijk rechtstreeks uit te keren aan telers als investeringssteun. Dit is ook zo gebeurd. Het aantal aanvragen bleek echter veel te groot voor het beschikbare bedrag. Daarom moest er worden geloot onder de aanvragers. Het aantal aanvragen per bedrijf was niet gelimiteerd. Van sommige telers zijn meerdere aanvragen gehonoreerd, terwijl de meeste aanvragen werden afgewezen. Bestuurlijke zaken In mei 2009 zijn de heer G.M. van Tilburg en mevrouw G. Prins herbenoemd in de raad van beheer. De heer C. van Hilten was aftredend en stelde zich niet herkiesbaar voor de raad van toezicht. Vanwege de geplande inkrimping van het aantal leden van de raad van toezicht werd deze vacature niet ingevuld. Prof. drs. N.H. van Halder werd herkozen in de raad van toezicht. De ledenraad kwam viermaal bijeen. Het belangrijkste gespreksthema in de ledenraad was de verkorting van de ingroeiperiode voor nieuwe aandelen. De jongerenraad kwam in het verslagjaar driemaal bijeen. Op een van deze bijeenkomsten stond een discussie met de voorzitter van de raad van beheer en de voorzitter van de concerndirectie van Cosun op het programma. Daarnaast heeft de jongerenraad een bezoek gebracht aan inulineproducent Sensus in Roosendaal. Samenvatting Cosun Jaarverslag

8 Overzicht aantal leden en aandelen per kring per 31/12/2009 per 31/12/2008 Afdeling/kring aantal leden aantal aandelen aantal leden aantal aandelen Zeeuwsch-Vlaanderen Zeeland-Midden Zeeland-Noord Goeree-Overflakkee West-Brabant Zuid-Hollandse Eilanden Holland-Midden Kop van Noord-Holland Oostelijk Flevoland Noordoostpolder Friesland Groningen Drenthe/Overijssel-Noord Overijssel-Zuid/Gelderland Oost-Brabant+Limburg (CSV COVAS) Zuidelijk Flevoland B-leden CSV COVAS per 30/04/ TOTAAL leden Cosun Financiële gang van zaken In 2009 realiseerde Cosun een omzet van EUR miljoen, een lichte stijging ten opzichte van 2008 ondanks de economische recessie. Die zette druk op zowel afzetvolumes als verkoopprijzen. Vooral bij Nedalco daalde de vraag in de eerste helft van 2009 zeer sterk. In het tweede halfjaar was sprake van een beperkt herstel. Dat de omzet toch steeg, heeft vooral te maken met de overname van een suiker- en bio-ethanolonderneming in Duitsland begin Ondanks de economische tegenwind is het bedrijfsresultaat duidelijk verbeterd met negen procent naar EUR 93 miljoen. Nagenoeg alle businessgroepen wisten hun bedrijfsresultaten te verbeteren. Omzet en resultaatontwikkeling De netto-omzet van Cosun over 2009 bedroeg EUR miljoen (2008: EUR miljoen). Het bedrijfsresultaat steeg van EUR 86 miljoen in 2008 naar EUR 93 miljoen in Dit is inclusief incidentele posten. In 2009 betrof dit met name een incidentele last met betrekking tot de geplande beëindiging van de productieactiviteiten van Nedalco in Bergen op Zoom. In 2008 betrof dit een incidentele bate uit de toegekende herstructureringssteun in verband met de sluiting van de suikerfabriek in Groningen. Gecorrigeerd voor incidentele posten steeg het operationeel bedrijfsresultaat met EUR 31 miljoen. Ontwikkeling per businessgroep De omzet van Suiker Unie groeide vooral door de overname van een suiker- en bio-ethanolonderneming in Duitsland. Daarnaast kon Suiker Unie tegen gunstige prijzen suiker exporteren door tekorten op de wereldmarkt van suiker. De prijzen voor bijproducten daarentegen vielen veel lager uit dan in 2008 door lagere prijzen in de veevoedermarkt. De synergievoordelen en ingezette kostenbesparingsprogramma s die gerealiseerd konden worden door de overname van CSM Suiker in 2007 en de sluiting van de suikerfabriek te Groningen in 2008 hebben een vol jaar bijgedragen aan de ontwikkeling van het bedrijfsresultaat. 8 Samenvatting Cosun Jaarverslag 2009

9 Per saldo verbeterde het bedrijfsresultaat van Suiker Unie beduidend. De acquisitie in Duitsland droeg in haar eerste jaar direct bij aan het bedrijfsresultaat en het nettoresultaat. Sensus zag de vraag naar inuline in het eerste kwartaal teruglopen. Maar vanaf het tweede kwartaal herstelde de afzet zich goed, vooral in de Verenigde Staten. Wereldwijd blijft de vraag naar functionele voedingsingrediënten als inuline groeien. Hierdoor realiseerde Sensus een verdere groei in zowel omzet als winstgevendheid. Daarentegen kampte Nedalco met een sterke terugval in de vraag naar alcohol als gevolg van de recessie. Om hoge voorraadniveaus te voorkomen is de productie in Bergen op Zoom een deel van het jaar stilgelegd wat leidde tot een lagere dekking van vaste kosten. Daarnaast is een eenmalige last genomen in verband met de sluiting van deze fabriek in Hierdoor daalde het bedrijfsresultaat van Nedalco ten opzichte van vorig jaar. De omzet van Aviko daalde in 2009 beperkt, voornamelijk als gevolg van de lagere afzet van gedroogde aardappelproducten en de lagere opbrengsten uit reststromen (zetmeel en diervoeding). Ondanks een krimpende markt en het deels wegvallen van kredietverzekeringen steeg de omzet bij de fritesactiviteiten. Binnen de productportfolio groeide het aandeel van premiumproducten. Dit had een positief effect op Aviko s winstgevendheid. De kostenbesparingsmaatregelen compenseerden daarnaast de druk op verkoopprijzen waardoor het bedrijfsresultaat zich verbeterde. Na een zeer teleurstellend 2008, liet SVZ in 2009 een duidelijke resultaatverbetering zien. Binnen de groente- en fruitingrediënten markt vond een verschuiving in vraag plaats van duurdere naar goedkopere fruitsoorten. Door een groot aanbod tijdens de oogst daalden de grondstofprijzen van diverse - voor SVZ belangrijke - fruitsoorten. Ondanks een volumegroei van tien procent, daalde hierdoor de omzet en de margebijdrage. De doorgevoerde kostenbesparingen om de gedaalde margebijdrage en de aanvullende waarderingscorrectie van de voorraad te compenseren, waren onvoldoende om het jaar met een positief bedrijfsresultaat af te sluiten. De omzet bij Unifine Food & Bake Ingredients daalde door een lagere afzet, vooral naar landen die flink getroffen zijn door de economische tegenwind zoals Rusland en Spanje. Daarnaast had Unifine last van de relatief dure euro ten opzichte van het Britse pond en Oost Europese valuta, waardoor de concurrentiepositie verslechterde. Toch steeg het bedrijfsresultaat voor incidentele posten. De eind 2008 ingezette acties, onder andere om het relatief hoge kostenniveau van de Belgische fabriek te verlagen, hebben er voor gezorgd dat de gevolgen van de economische recessie konden worden opgevangen. Balans Het balanstotaal nam licht af tot EUR miljoen (2008: EUR miljoen), zowel door het lagere investeringniveau als door een verlaging van de vlottende activa, doordat in 2009 de volledige herstructureringsteun, in het kader van de sluiting van de suikerfabrieken in Groningen en Slovenië, is ontvangen. De ontvangen gelden zijn gebruikt om financiering af te lossen. Het groepsvermogen nam toe met EUR 29 miljoen tot EUR 753 miljoen (2008: EUR 724 miljoen). De solvabiliteit (groepsvermogen uitgedrukt als percentage van het balanstotaal) nam in 2009 toe tot 48 procent en is onveranderd gezond. De financieringspositie van het concern blijft onverminderd sterk. Kasstroom De vrije kasstroom uit operationele activiteiten bedroeg in 2009 EUR 225 miljoen (2008: EUR 114 miljoen). De netto investeringsniveaus in materiële vaste activa en het bedrag voor acquisities en desinvesteringen bedroeg in het verslagjaar EUR 106 miljoen (2008: EUR 54 miljoen). Bietenprijs en uitkering op aandelen 2009 was een uitstekend suikerbietenjaar, met een recordopbrengst van gemiddeld 14,0 ton suiker per hectare in Nederland. De basisprijs voor quotumbieten uit de campagne van 2009 kwam uit op EUR 26,25 en is daarmee EUR 1,50 lager dan in Deze daling is het gevolg van de lagere EU-minimumprijs. De ledentoeslag gebaseerd op de winstgevendheid van het Nederlandse suikerbedrijf kwam uit op EUR 9,00. Per saldo is de ledenprijs daarmee vastgesteld op EUR 35,25 bij 16 procent suikergehalte en een winbaarheidsindex van 87. Bij gemiddelde winbaarheid en gemiddeld gehalte komt de ledenprijs voor quotumbieten uit op EUR 43,00. De gemiddelde surplusbietenprijs is over 2009 EUR 30,44. Hierdoor liggen de gemiddelde opbrengsten voor de teler op EUR per hectare (exclusief de uitkering op aandelen). Omdat het resultaat van de overige activiteiten zich ten opzichte van 2008 verbeterde bedraagt de uitkering op aandelen met recht op Uitkering uit Overige activiteiten in 2009 EUR 2,25 per ton quotumbieten. In 2008 bedroeg deze uitkering EUR 0,25 per ton biet. VOORUITZICHTEN Het is nog onzeker in hoeverre het economisch herstel in West- Europa en in Nederland zal doorzetten. Afgelopen jaar is gebleken dat de voedingsmiddelensector, waarin Cosun actief is, minder de nadelige invloed van de recessie ondervond dan vele andere bedrijfstakken. Toch zal de omzet in 2010 naar verwachting dalen door de hevige concurrentie op de fritesmarkt en als gevolg van de gedaalde suikerprijs. Ondanks de lagere consumentenbestedingen is de winstgevendheid van de meeste activiteiten in 2009 verbeterd door tijdig kostenreductieprogramma s in te voeren. Ook komend jaar zal de focus hierop onverminderd blijven. Tevens zet Cosun in op verdere versterking van de huidige marktposities door te blijven investeren in proces- en productinnovaties. Een verdere daling van de suikerprijzen kan een neerwaarts effect hebben op het winstniveau van Suiker Unie. Vooralsnog is de inschatting dat deze daling beperkt is, mede door de schaarste op de wereldmarkt voor suiker. De verwachte prijzenslag op de private label markt van frites zal zeker zijn weerslag hebben op de resultaten van Aviko. De negatieve marge effecten zullen dan onvoldoende kunnen worden gecompenseerd uit verdere kostenbesparingen. Voor de overige businessgroepen is de verwachting dat, op basis van een verder herstel, de resultaten verder zullen verbeteren. Per saldo verwacht Cosun een resultaat dat niet sterk zal afwijken van Daarnaast blijft de focus op het realiseren van een voldoende positieve vrije kasstroom, zodat de verkorting van de ingroeiperiode op zo n kort mogelijke termijn kan worden gerealiseerd. Het investeringsniveau voor de businessgroepen zal in 2010 onder het afschrijvingsniveau uitkomen. Veel aandacht wordt besteed aan investeringen gericht op energiebesparingen of het winnen van groene energie uit reststromen. De omvang van het werknemersbestand zal naar verwachting niet in belangrijke mate wijzigen. Samenvatting Cosun Jaarverslag

10 Geconsolideerde balans (na resultaatbestemming; in miljoenen EUR) Ultimo jaar Toelichting ACTIVA Vaste activa Immateriële vaste activa (1) 172,5 182,3 Materiële vaste activa (2) 574,1 557,7 Financiële vaste activa (3) 54,8 114,0 801,4 854,0 Vlottende activa Voorraden (4) 428,6 427,9 Vorderingen en overlopende activa (5) 258,9 298,5 Liquide middelen (6) 76,3 88,8 763,8 815,2 Totaal activa 1.565, ,2 PASSIVA Groepsvermogen Eigen vermogen (7) 732,4 701,3* Minderheidsbelang derden (8) 20,6 22,4 753,0 723,7 Voorzieningen (9) 99,7 132,0 Langlopende schulden (10) 206,2 260,3 Kortlopende schulden (11) Kredietinstellingen en schulden met een financieringskarakter 104,5 206,2 Overige schulden en overlopende passiva 401,8 347,0* 506,3 553,2 Totaal passiva 1.565, ,2 * Cijfers met betrekking tot 2008 zijn aangepast voor vergelijkingsdoeleinden. 10 Samenvatting Cosun Jaarverslag 2009

11 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening (in miljoenen EUR) Over het jaar Toelichting Netto-omzet (14) 1.757, ,3 Wijziging in voorraden gereed product -/- 20,5 -/- 15,4 Overige bedrijfsopbrengsten (15) 26,0 74,4 Som der bedrijfsopbrengsten 1.763, ,3 Heffingen inzake EU-regelingen (16) 86,1 122,6 Kosten van grond- en hulpstoffen (17) 1.004,5 944,6 Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten (18) 268,0 264,0 Personeelskosten (19) 206,9 191,0 Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa 86,3 90,0 Andere waardeveranderingen op immateriële en materiële vaste activa (20) 2,9 17,1 Overige bedrijfskosten 15,3 33,1 Som der bedrijfslasten 1.670, ,4 Bedrijfsresultaat 93,4 85,9 Rentebaten en soortgelijke opbrengsten 4,7 4,0 Rentelasten en soortgelijke kosten -/- 19,1 -/- 26,0 Totaal financiële baten en lasten (21) -/- 14,4 -/- 22,0 Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening vóór belastingen 79,0 63,9 Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening (22) -/- 17,9 -/- 19,5 Resultaat deelnemingen 0,2 - Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen 61,3 44,4 Aandeel derden in resultaat -/- 1,9 -/- 3,4 Nettoresultaat 59,4 41,0 Samenvatting Cosun Jaarverslag

12 Geconsolideerd kasstroomoverzicht (in miljoenen EUR) Bedrijfsresultaat 93,4 85,9 Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa 86,3 90,0 Andere waardeveranderingen 2,9 17,1 Mutatie voorzieningen -/- 57,1 -/- 8,2 Verkoopresultaat deelnemingen en materiële vaste activa -/- 5,8 -/- 13,4 Mutatie werkkapitaal (exclusief liquide middelen en kortlopend bankkrediet) 101,6 -/- 19,0 Kasstroom uit bedrijfsoperaties 221,3 152,4 Ontvangen dividend - 0,1 Betaalde / ontvangen rente -/- 13,5 -/- 22,0 Betaalde / terugontvangen winstbelasting 17,5 -/- 15,6 Overige mutaties -/- 0,3 -/- 0,6 3,7 -/- 38,1 Kasstroom uit operationele activiteiten 225,0 114,3 Investeringen in (im)materiële vaste activa -/- 46,5 -/- 67,9 Ontvangsten uit desinvesteringen materiële vaste activa 7,3 16,1 Acquisitie / desinvestering deelnemingen -/- 66,4 -/- 1,8 Kasstroom uit investeringsactiviteiten -/- 105,6 -/- 53,6 Ingenomen aandelen en agio -/- 0,2 -/- 3,6 Uitkering op aandelen -/- 0,7 -/- 18,6 Bruto uitkering i.v.m. uitkeringsregelingen bedrijfsbeëindiging -/- 5,8 -/- 13,2 Afname / toename langlopende vorderingen 55,6 -/- 18,3 Afname langlopende schulden -/- 5,1 -/- 22,0 Afname / toename kortlopende schulden kredietinstellingen en schulden met een financieringskarakter -/- 176,5 9,3 Kasstroom uit financieringsactiviteiten -/- 132,7 66,4 Mutatie liquide middelen -/- 13,3 -/- 5,7 Liquide middelen aan het begin van het jaar 88,8 93,3 Liquide middelen bij geacquireerde deelnemingen 1,1 3,6 Liquide middelen bij gedesinvesteerde deelnemingen -/- 0,3 -/- 2,4 Liquide middelen aan het eind van het jaar 76,3 88,8 12 Samenvatting Cosun Jaarverslag 2009