INNOVATIES IN DE BEHANDELING VAN ASTMA EN COPD. Prof. Dr. W. De Backer UA

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "INNOVATIES IN DE BEHANDELING VAN ASTMA EN COPD. Prof. Dr. W. De Backer UA"

Transcriptie

1 INNOVATIES IN DE BEHANDELING VAN ASTMA EN COPD Prof. Dr. W. De Backer UA

2 Nieuwe inzichten/mogelijkheden voor inhalatie Talrijke nieuwe producten of devices - Bestaande producten in nieuwe/andere devices GENERIEKEN Bufomix (Orion) Fluticasone salmeterol (Cipla) - Bestaande producten in andere combinaties in nieuwe devices Inuvair (Chiesi) Flutiform (Mundipharma) - Nieuwe mono component producten in nieuwe devices Onbrez (Novartis) Seebri (Novartis) Bretaris (Almirall) Incruse (GSK) - Nieuwe combinaties van nieuwe producten in nieuwe devices Ultibro (Novartis) Anoro (GSK) Relvar (GSK) 2

3 Beclometasone - Beclophar, Ecobec, Qvar Budesonide Oude (nieuwe) ICS - Budesonide easyhaler, Miflonide, Novolizer Budesonide, Pulmicort Ciclesonide - Alvesco Fluticasone propionaat - Flixotide Fluticasone furoaat (niet afzonderlijk bschikbaar) 3

4 Oude LABA (12h) Oude/Nieuwe LABA (monocoponent) - Formoterol Foradil, Formagel, Formoair, Novolizer Formoterol, Oxis - Salmeterol Serevent Nieuwe LABA (24) - Indacaterol Onbrez Breezhaler - (Vilanterol (nog) niet in monocomponent - (Olodaterol (nog) niet in monocomponent) 4

5 Oude LAMA (24h) Oude/Nieuwe LAMA - Tiotropium Spiriva (Handihaler, Respimat) Nieuwe LAMA - Aclidinium (12h) Bretaris Genuair - Glycopyronium (24h) Seebri Breezhaler - Umeclidinium Incruse Ellipta (24h) 5

6 Oude/Nieuwe ICS - LABA Oude ICS LABA - Budesonide formoterol Symbicort - Salmeterol fluticasone Seretide Nieuwe ICS LABA - Budesonide formoterol (GENERIEK) Bufomix - Salmeterol fluticasone (GENERIEK) Cipla - Beclometasone formoterol (Nieuwe combinatie van oude prodcuten- Nieuw Device) Inuvair - Fluticasone formoterol (Nieuwe combinatie van oude producten Nieuw device) Flutiform - Fluticasone furoaat vilanterol (nieuwe producten nieuw device) Relvar 6

7 7

8 8

9 9

10 Nieuwe LAMA+LABA Indacaterol + glycopyrronium - Ultibro Umeclidinium + vilanterol - Anoro Tiotropium + olodaterol - Spiolto Aclidinium + Formoterol - Duaklir 10

11 De Backer L. et al. Int J. COPD 2011;6:

12 LAMA werking Preganglional e zenuw MA ACh Parasympathisch ganglion M 1 Muscarineantagonisten: blokkeren M 1 en M 3 receptoren Postganglional e zenuw M 2 MA ACh M 3 Gladde spiervezel van de luchtwegen Voorkomen de binding van acetylcholine Inhiberen de contractie van de gladde spiervezels van de luchtwegen 12

13 LABA werking b 2 -mimetica of - agonisten: Stimuleren β 2 - adrenoreceptoren Activering van adenylaatcyclase Verhoging van het intracellulair camp Verbeterde relaxatie van de gladde spiercellen van de luchtwegen 13

14 ANORO LAMA Inhibitie van de bronchoconstrictie Umeclidinium (UMEC) Een langwerkend anticholinergicum (muscarine-antagonist) LABA Stimulatie van de bronchorelaxatie Vilanterol (VI) Een langwerkend β 2 mimeticum (β 2 agonist) 14

15 ANORO vs Individuele componenten Verandering vs. baseline in FEV 1 dalwaarde gedurende 24 weken Naar Donohue et al

16 COPD & Overinflatie & Inspanningstolerantie Verbeteringen vs. baseline in uithoudingsvermogen (in exercise endurance time, EET) 3 u post-dosis op Week 12 16

17 COPD en Overinflatie NORMAAL COPD COPD bij rust COPD tijdens inspanning IC FRC RV Statische hyperinflatie ( jaren) Dynamische hyperinflatie (minuten/seconden) 17

18 COPD en Overinflatie 18

19 Positionering GOLD Guidelines 19

20 COPD GOLD classificatie: SS and LF 20

21 Behandeling volgens GOLD 21

22 Positionering GINA Guidelines 22

23 23

24 Tabel 4: Graden van controle van astma Controle (voldoet aan alle criteria) Partiële controle ( 1 criterium in een week) Geen controle Symptomen overdag 2x/week >2x/week 3 criteria van Beperking van de activiteiten Nachtelijke klachten/ ontwaken Nood aan snelwerkend ß2- agonist Longfunctie (ESW of piekstroom) Geen Geen 2x/week Normaal 1x/week 1x/week >2x/week <80% van voorspelde waarde partiële controle in een week Exacerbaties Geen 1x/jaar * 1 in een week * elke exacerbatie moet aanleiding geven tot een herevaluatie en optimalisatie van de 24

25 Ernstig Astma Geen controle ondanks maximale behandeling volgens GINA guidelines 25

26 26

27 SARP Severe asthma patients have smaller distal airway volumes 27

28 SARP Severe asthma patients have higher distal airway resistances 28

29 Poeder Inhalatoren Oude/Nieuwe devices 29

30 Aerolizer Foradil, Miflonide, Beclophar 30

31 Breezhaler Onbrez, Seebri, Ultibro 31

32 GENUAIR Bretaris 32

33 Handihaler Respimat Tiotropium 33

34 Nexthaler Inuvair 34

35 Easyhaler Bufomix, Budesonide 35

36 NOVOLIZER Formoterol, Budesonide 36

37 ELLIPTA Relvar, Anoro, Incruse 37

38 ELLIPTA Relvar, Anoro, Incruse 38

39 Device ELLIPTA 39

40 Voorstel positionering Astma Progressief opbouwen tot controle (GINA guidelines) Stappen - Laag gedoseerde ICS (equivalent 500 microgram beclo) - ICS-LABA met laag gedoseerde ICS - ICS-LABA met hoog gedoseerde ICS - ICS-LABA hoog gedoseerd + LT Antagonist - ICS-LABA (hoog gedoseerd) + LT Antagonist + systemische corticoiden (tijdelijk) - ICS-LABA (hoog gedoseerd) + LT Antagonsit + omalizumap (Xolair) indien IgE - Nieuwe compounds toevoegen: mepoluzimab, anti IL13, 40

41 Voorstel Positionering COPD Doel: stabilisatie patient (geen exacerbaties), verbeteren QoL Mogelijke stappen - LAMA of LABA - LAMA + LABA (vaste combinatie) - ICS-LABA + LAMA (indien ICS gevoelige exacerbaties) - ICS-LABA + LAMA + systemische corticoiden (altijd tijdelijk) - ICS-LABA + LAMA + roflumilast - Toekomst: ICS-LABA + LAMA + monoclonale As (type mepoluzimab) - Niet medicamenteus: reva (vroegtijdig), endoscopische volume reductie, NIV, ino, TX 41

42 42

43 ROFLUMILAST RESPONDERS IN TERMS OF BRONCHODILATION Significant improvement in ivaw for the ROFLUMILAST responders 43

44 ROFLUMILAST RESPONDERS IN TERMS OF BRONCHODILATION In the responders lobes receive more particles, bronchodilate more 44

45 ROFLUMILAST RESPONDERS IN TERMS OF BRONCHODILATION In the responders lobes receive more particles, bronchodilate more 45

46 REACT Study Martinez F. et al. Lancet 2015;385:

47 REACT Study Martinez F. et al. Lancet 2015;385:

48 REACT Study Martinez F. et al. Lancet 2015;385:

49 Nachtelijke oxymetrie zonder zuurstof Registratieduur: 09u59 Tijd zuurstofsaturatie < 90 % = 6u23 = 83 % registratieduur Laagste zuurstofsaturatie 44 % Gemiddelde zuurstofsaturatie 86 % 90 % 80 % 49

50 Zuurstofconventie Chronische Zuurstof Artikel De rechthebbende op langdurige zuurstoftherapie thuis met een vaste zuurstofconcentrator is een patiënt met een ernstige chronische ademhalingsinsufficiëntie die tot één van de volgende doelgroepen behoort: 1) a) volwassenen die, ondanks het volgen van een aangepaste medicamenteuze en/of fysische behandeling en het opgehouden zijn met roken, lijden aan een nachtelijk hypoxemiesyndroom met, in stabiele toestand, onbetwistbaar de tekenen van chronisch cor pulmonale of, bij twijfel, met bij catheterisatie een gemiddelde druk in de arteria pulmonalis (PAP) van 25 mm Hg of met een bij dopplerechografie geraamde systolische PAP van > 45 mm Hg en/of met een hematocriet van > 55 % en bij wie door een transcutane registratie tijdens de ganse nacht (minimum 8 uur registratie) een zuurstofsaturatie (SaO 2 ) van < 90 % is vastgesteld gedurende > 30 % van de registratietijd. In geval van begeleidend obstructief slaapapneu (= overlapsyndroom), dient voorafgaandelijk een behandeling met ncpap te worden opgestart. 50

51 51

52 De Backer L. et al. Int J of COPD 2011;6:

53 Behandeling spieratrofie Opstarten inspanningsrevalidatie 2 tot 3 wekelijkse oefeningen gedurende minstens 30 minuten - Juist onder anaerobe drempel - Via duurbelasting - Via duurbelasting en interval training (voorkeur) - Onder controle zuurstofsaturatie (met aanvullend zuurstof) - Intramuraal (opstart) nadien extramuraal met vergelijkbaar trainingssschema 53

54 Griffiths TL et al. Lancet

55 KINE: IPV 55

56 56

57 INHALED NO NO is a selective pulmonary vasodilator and when inhaled both PAP and PVR are lowered. The effect on the PaO2 is however controversial. In some studies NO lowers PaO2 (1) in other it improves (2) and in some there seems to be no effect (3). So there seem to be several phenotypes for NO response in COPD. We therefore performed a proof of concept study looking at the vascular effects on inhaled NO using the recently developed technique of functional respiratory imaging that allows both geometrical and functional representation of the lung, airway and pulmonary vascular structures. 1. Roger N, et al. Nitric oxide inhalation during exercise in chronic obstructive pulmonary disease. AmJRespirCritCareMed 1997; 156: Yoshida M, et al. Combined inhalation of nitric oxide and oxygen in chronic obstructive pulmonary disease. AmJRespirCritCareMed 1997; 155: Vonbank K, et al. Controlled prospective randomised trial on the effects on pulmonary haemodynamics of the ambulatory long term use of nitric oxide and oxygen in patients with severe COPD. Thorax 2003; 58:

58 Results Worsening Improvement Regional change in blood vessel volume Patient 1 Patient 2 Patient 3 Patient 4 Patient 5 Patient 6 Contrast Administered Baseline Baseline Scan #1 Scan #2 (TLC) (TLC) Baseline Scan #3 (FRC) Upper Airway Scan Contrast Treatment Administered Scan (TLC) 59

59 Results Correlation between ventilation (ino exposure) and vasodilation Ω 2 is similar to R 2 but for mixed models Mixed models correct for the interdependence of lobes (5 lobes in 1 patient) 60

60 Results (2) The oxygen saturation did not drop after NO inhalation Pre ino treatment Post ino treatment Patient Patient Patient Patient Patient Patient SpO 2 [%] 61

61 EVR 62

62 LONGTRANSPLANTATIE voor COPD Indicaties voor evaluatie - Progressie ondanks maximale medicamenteuze behandeling, revalidatie en zuurstof - Geen kandidaat voor heelkundige of endoscopische volume reductie - BODE > 5 - FEV1 <25% Indicaties voor lijsten - BODE >7 - FEV1 <15% - >2 ernstige exacerbaties of 1 hypercapnische exacerbatie - Matig tot ernstige PHT 63

Voor persoonlijk gebruik, niet ter distributie

Voor persoonlijk gebruik, niet ter distributie Voor persoonlijk gebruik, niet ter distributie ASTMA en COPD: de juiste combinatietherapie voor de juiste patiënt Guy BRUSSELLE Dienst Longziekten UZ Gent 10/02/2015 Astma en COPD: overzicht Astma versus

Nadere informatie

OBSTRUCTIEVE LONGAANDOENINGEN: Door de bomen het bos opnieuw zien. Diensten Longziekten AZ Maria Middelares Gent AZ Sint-Vincentius - Deinze

OBSTRUCTIEVE LONGAANDOENINGEN: Door de bomen het bos opnieuw zien. Diensten Longziekten AZ Maria Middelares Gent AZ Sint-Vincentius - Deinze OBSTRUCTIEVE LONGAANDOENINGEN: Door de bomen het bos opnieuw zien Diensten Longziekten AZ Maria Middelares Gent AZ Sint-Vincentius - Deinze COPD: welke bos kiezen? Dr Paul Germonpré- Pneumologie AZ Maria

Nadere informatie

MEDICATIE BIJ ASTMA EN COPD: DE BOMEN EN HET BOS...

MEDICATIE BIJ ASTMA EN COPD: DE BOMEN EN HET BOS... MEDICATIE BIJ ASTMA EN COPD: DE BOMEN EN HET BOS... Marionne van Hardeveld M ANP longziekten 16 november 2015 Astma en COPD en ACOS Richtlijnen : GINA en GOLD De bomen en het bos Medicatie Casuïstiek (

Nadere informatie

Methacholine-provocatietest. bij overgevoelige luchtwegen

Methacholine-provocatietest. bij overgevoelige luchtwegen Methacholine-provocatietest bij overgevoelige luchtwegen Wat is een methacholine-procovatietest Sommige mensen, bijvoorbeeld astmapatiënten, hebben last van overgevoelige luchtwegen die sterk reageren

Nadere informatie

Longfunctieonderzoek bij kinderen

Longfunctieonderzoek bij kinderen Longfunctieonderzoek bij kinderen Binnenkort komt uw kind voor de in deze folder beschreven longfunctieonderzoeken. De onderzoeken helpen de kinderarts een beter beeld te krijgen van het functioneren van

Nadere informatie

Histamineprovocatietest

Histamineprovocatietest Histamineprovocatietest Longziekten Beter voor elkaar 2 Histamineprovocatietest Binnenkort wordt u in ons ziekenhuis verwacht voor een histamineprovocatietest. Deze test geeft belangrijke informatie over

Nadere informatie

Uitgebreide Longfunctietest

Uitgebreide Longfunctietest Uitgebreide Longfunctietest Longziekten Beter voor elkaar Inleiding Binnenkort wordt u in ons ziekenhuis verwacht voor een longfuntieonderzoek. Met dit onderzoek wordt de werking van de longen vastgesteld.

Nadere informatie

Infospot. Gebruik van geneesmiddelen bij COPD en astma in de ambulante zorg. April Mei Juni 2017

Infospot. Gebruik van geneesmiddelen bij COPD en astma in de ambulante zorg. April Mei Juni 2017 Infospot Gebruik van geneesmiddelen bij COPD en astma in de ambulante zorg April Mei Juni 2017 Inhoud 1 Inhoudstafel Inleiding... 2 I. Evolutie van het aantal patiënten in de voorbije 3 jaren... 3 Aantallen

Nadere informatie

Inhalatiemedicatie en techniek Netwerkavond Fynon

Inhalatiemedicatie en techniek Netwerkavond Fynon Inhalatiemedicatie en techniek Netwerkavond Fynon Rianne Dijk Longverpleegkundige 29 november 2017 Stellingen Tiotropium is een kortwerkende luchtwegverwijder Klopt niet Seretide is een combinatiepreparaat

Nadere informatie

Nieuwe medicatie voor astma / COPD

Nieuwe medicatie voor astma / COPD Nieuwe medicatie voor astma / COPD Waarom nieuwe middelen? Betere werkzaamheid Mindere bijwerkingen Minder frequente toedieningen Nieuw inhalatie-apparaat Goedkoper Met de tijd meegaan; wil niet achter

Nadere informatie

Instructie geeft lucht

Instructie geeft lucht Instructie geeft lucht Spiegelbijeenkomst 15 april 2015 Miriam Stoks, apotheker Brenda Spanbroek, longverpleegkundige Robbert Behr, kaderhuisarts astma-copd Inleiding Workshop: - Therapietrouw bij astma

Nadere informatie

HERZIENE AANBEVELINGEN VAN GINA VOOR ASTMA, EN VAN GOLD VOOR COPD

HERZIENE AANBEVELINGEN VAN GINA VOOR ASTMA, EN VAN GOLD VOOR COPD HERZIENE AANBEVELINGEN VAN GINA VOOR ASTMA, EN VAN GOLD VOOR COPD In november 2006 verschenen de herziene aanbevelingen van GINA (Global Initiative for Asthma) voor astma, en van GOLD (Global Initiative

Nadere informatie

ASTMA bij volwassenen

ASTMA bij volwassenen ASTMA bij volwassenen Prof Dr Guy BRUSSELLE Dienst Longziekten UZ Gent 27/02/2019 Casus: Sofie, 33 jaar VG: astma sinds 14-jarige leeftijd; allergisch aan dierenepitheel (kat, hond) HA: sinds maanden dyspneu

Nadere informatie

Medicatiestaking bij longfunctietest

Medicatiestaking bij longfunctietest Medicatiestaking bij longfunctietest In overleg met uw arts heeft u besloten om binnenkort een longfunctietest te ondergaan. Om deze longfunctietest goed te kunnen uitvoeren, kan het zijn dat u voorafgaand

Nadere informatie

Begeleiding Nieuwe Medicatie

Begeleiding Nieuwe Medicatie Begeleiding Nieuwe Medicatie Doelstellingen: De gezondheid van de patiënt verbeteren De therapietrouw verbeteren De efficiëntie van de behandelingen verbeteren Arts en apotheker versterken elkaars informatie

Nadere informatie

Histamine provocatietest Pneumologie. Patiënteninformatie

Histamine provocatietest Pneumologie. Patiënteninformatie Histamine provocatietest Pneumologie Patiënteninformatie Afspraak histamine provocatietest : Heilig Hart Ziekenhuis Leuven Brochure histamine, pneumologie 2 Inhoudstafel 1. Inleiding... 3 1.1. Wat is een

Nadere informatie

Medicatie bij COPD: Therapie op maat?

Medicatie bij COPD: Therapie op maat? IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD DISCLOSURE IN DE BELANGEN HUISARTSENPRAKTIJK SPREKERS: IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK GEEN BELANGENVERSTRENGELING 29 januari + 30 januari 2015

Nadere informatie

Metacholine provocatietest. Longziekten

Metacholine provocatietest. Longziekten Longziekten Geachte patiënt Met deze informatiebrochure wensen wij u te informeren over de metacholine provocatietest. Dit is een onderzoek om een verhoogde prikkelbaarheid van de luchtwegen vast te stellen.

Nadere informatie

Astma en COPD. Aanbevelingen en lijsten geneesmiddelen

Astma en COPD. Aanbevelingen en lijsten geneesmiddelen Astma en COPD Aanbevelingen en lijsten geneesmiddelen Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1 e Deel ASTMA 5 I. Astma aanbeveling 6 1. Stel de diagnose 6 2. Kies de chronische behandeling 6 3. Elementen

Nadere informatie

Histamine provocatietest

Histamine provocatietest Histamine provocatietest Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding In deze folder vindt u informatie over de histamine provocatietest. De longfunctielaborant begeleidt

Nadere informatie

COPD, Emfyseem, spiroflow. 16 oktober 2018 Chantal Kroese - Bovée

COPD, Emfyseem, spiroflow. 16 oktober 2018 Chantal Kroese - Bovée COPD, Emfyseem, spiroflow 16 oktober 2018 Chantal Kroese - Bovée Leerdoelen COPD en emfyseem Definitie en beeldvorming Patronen en interpretatie van spiro flow curve medicatie bij COPD Wat is COPD Blijvende

Nadere informatie

Inspanningsonderzoek / looptest

Inspanningsonderzoek / looptest Longgeneeskunde Inspanningsonderzoek / looptest Afspraak Dag en datum:... dag... Tijd:...uur Waar: Longgeneeskunde, functieonderzoeken. Gebouw C, verdieping 1, ontvangst 4 Kunt u op de datum van het onderzoek

Nadere informatie

FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH OBSTRUCTIEF LONGLIJDEN: EEN UPDATE

FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH OBSTRUCTIEF LONGLIJDEN: EEN UPDATE FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH OBSTRUCTIEF LONGLIJDEN: EEN UPDATE In de Folia van september 2000 verscheen een overzichtsartikel over farmacotherapie bij chronisch obstructief longlijden (chronic obstructive

Nadere informatie

Inspanningsonderzoek bij astma op de longfunctieafdeling

Inspanningsonderzoek bij astma op de longfunctieafdeling Inspanningsonderzoek bij astma op de longfunctieafdeling Belangrijk: Lees deze folder bijtijds en goed door. Met sommige longmedicijnen moet u tijdelijk stoppen. Om vast te stellen of u inspanningsastma

Nadere informatie

Medicatie bij COPD: Therapie op maat?

Medicatie bij COPD: Therapie op maat? IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD DISCLOSURE IN DE BELANGEN HUISARTSENPRAKTIJK SPREKERS: IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK GEEN BELANGENVERSTRENGELING 29 januari + 30 januari 2015

Nadere informatie

copd-behandeling breder dan alleen medicatie

copd-behandeling breder dan alleen medicatie Vermindering ziektelast moet uitgangspunt zijn copd-behandeling breder dan alleen medicatie Medicatie is slechts een onderdeel van de totale copd-behandeling, zegt prof. dr. Emiel Wouters, hoofd van de

Nadere informatie

Inhalatie Technologie en Medicatie

Inhalatie Technologie en Medicatie faculteit wiskunde en natuurwetenschappen farmacie en farmaceutische wetenschappen CAHAG 24 januari 2013 1 Inhalatie Technologie en Medicatie Farmaceutische Technologie en Biofarmacie Het belang van inhalatie

Nadere informatie

Inhaleren; eenvoudig toch? E. Boot, verpleegkundig specialist

Inhaleren; eenvoudig toch? E. Boot, verpleegkundig specialist Inhaleren; eenvoudig toch? E. Boot, verpleegkundig specialist Inhaleren is makkelijk en even te doen. Inhoud Inhalatiemedicatie Werking van de verschillende inhalatiemedicatie Inhalatie technologie Diverse

Nadere informatie

Inhalatietherapie: Puffen of vernevelen. Geert Celis. Hvpk fm pneumologie

Inhalatietherapie: Puffen of vernevelen. Geert Celis. Hvpk fm pneumologie Inhalatietherapie: Puffen of vernevelen Geert Celis Hvpk fm pneumologie Longdepositie Inhoud Zakverstuiver (pmdi) + droogpoeder inhalator (DPI) + verneveling Voor- en nadelen Techniek Educatie inhalatietherapie:

Nadere informatie

IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD GEEN BELANGENVERSTRENGELING

IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD GEEN BELANGENVERSTRENGELING IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD DISCLOSURE IN DE BELANGEN HUISARTSENPRAKTIJK SPREKERS: GEEN BELANGENVERSTRENGELING 29 januari + 30 januari 2015 KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK IMPLEMENTATIE

Nadere informatie

Welkom op de nieuwjaarsborrel van HUS

Welkom op de nieuwjaarsborrel van HUS Welkom op de nieuwjaarsborrel van HUS 1. Gezamenlijk Medisch onsult voor mensen met DM of glucose intolerantie Irene Groenewegen, huisarts Mariahoek Eveline Fassaert, POHS Binnenstad Brigitte Wieman,

Nadere informatie

Regionaal formularium astma / COPD

Regionaal formularium astma / COPD Regionaal formularium astma / COPD Dr. V. van der Meer, huisarts / kaderarts astma COPD Drs. R. Roelofsen, huisarts / kaderarts i.o. astma COPD Welk middel en device kiest u? Mw. A, 40 jaar Astma, nieuw

Nadere informatie

klacht afkorting voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease, een

klacht afkorting voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease, een : factoren verergeren en 3 klacht afkorting voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease, een, zoals ingen voornaamste de doen om te verbeteren. Daarom hebben we deze serie werkboeken voor zelfmanagement

Nadere informatie

Noodmedicatie of aanvalsmedicatie

Noodmedicatie of aanvalsmedicatie Beste ouder In deze folder geven we u meer info over de verschillende medicatie voor de luchtwegen. We geven ook een overzicht van de verschillende inhalatoren. De dienst kinderziekten Noodmedicatie of

Nadere informatie

Longfunctietest. staken longmedicatie Longziekten. Beter voor elkaar

Longfunctietest. staken longmedicatie Longziekten. Beter voor elkaar Longfunctietest staken longmedicatie Longziekten Beter voor elkaar 2 Inleiding Binnenkort wordt u in ons ziekenhuis verwacht voor een longfuntieonderzoek. Met dit onderzoek wordt de werking van de longen

Nadere informatie

Medicamenteuze therapie bij COPD

Medicamenteuze therapie bij COPD Medicamenteuze therapie bij COPD Workshop Bert van Bremen 28 maart 2017 Amsterdam 20 april 2016 Zwolle Disclosure sheet Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder

Nadere informatie

Metacholine-provocatie test. Test die de prikkelbaarheid van de luchtwegen meet

Metacholine-provocatie test. Test die de prikkelbaarheid van de luchtwegen meet Metacholine-provocatie test Test die de prikkelbaarheid van de luchtwegen meet Binnenkort komt u voor een longfunctieonderzoek op de polikliniek longziekten B70. Een longfunctieonderzoek kan bestaan uit

Nadere informatie

Datum afspraak: LONGFUNCTIE- ONDERZOEK Inspanningstesten. Tijd en onderzoeksduur: Stoppen met uw longmedicatie. Ja (zie blz. 1) Nee.

Datum afspraak: LONGFUNCTIE- ONDERZOEK Inspanningstesten. Tijd en onderzoeksduur: Stoppen met uw longmedicatie. Ja (zie blz. 1) Nee. LONGFUNCTIE- ONDERZOEK Inspanningstesten 17952 Datum afspraak: Tijd en onderzoeksduur: Stoppen met uw longmedicatie Ja (zie blz. 1) Nee nvt Uw afspraak voor het longfunctieonderzoek Voor het onderzoek

Nadere informatie

Inhalatietherapie. Hvpk fm pneumologie

Inhalatietherapie. Hvpk fm pneumologie Inhalatietherapie Geert.celis@uzleuven.be Hvpk fm pneumologie Therapie(on)trouw 50-70% van de chronische patiënten die geneesmiddelen gebruiken breekt voortijdig zijn behandeling af, zelfs al kort na

Nadere informatie

Longfunctieonderzoek en provocatietest Medicijnen stoppen

Longfunctieonderzoek en provocatietest Medicijnen stoppen Longfunctieonderzoek en provocatietest Medicijnen stoppen Belangrijk: Lees deze folder bijtijds en goed door. Met sommige longmedicijnen moet u tijdelijk stoppen. U heeft een afspraak voor een longfunctieonderzoek.

Nadere informatie

Astma: update. Sarah Deseyne. Dienst Pneumologie AZ Sint-Jan Brugge 9 oktober 2018

Astma: update. Sarah Deseyne. Dienst Pneumologie AZ Sint-Jan Brugge 9 oktober 2018 Astma: update Sarah Deseyne Dienst Pneumologie AZ Sint-Jan Brugge 9 oktober 2018 Astma Definitie Epidemiologie Diagnose van astma Astma management Astma: definitie Astma is een heterogene ziekte Gekenmerkt

Nadere informatie

Dubbeldiagnose. Paul Bresser, longarts Anaïs van Essen-Rubingh, huisarts

Dubbeldiagnose. Paul Bresser, longarts Anaïs van Essen-Rubingh, huisarts Dubbeldiagnose Paul Bresser, longarts Anaïs van Essen-Rubingh, huisarts Quiz 1 COPD is een aandoening van Jonge mensen Oudere mensen Beiden Quiz 2 Astma is een aandoening van Jonge mensen Oudere mensen

Nadere informatie

Histamine-provocatie test

Histamine-provocatie test Histamine-provocatie test Test die de prikkelbaarheid van de luchtwegen meet Let op: voor deze test mag bepaalde longmedicatie niet gebruikt worden, zie folder. Binnenkort komt u voor een longfunctieonderzoek

Nadere informatie

Alain Van Meerhaeghe, Service de Pneumologie et GERHPAC, Hôpital Vésale, CHU-Charleroi ; Laboratoire de médecine factuelle de l ULB

Alain Van Meerhaeghe, Service de Pneumologie et GERHPAC, Hôpital Vésale, CHU-Charleroi ; Laboratoire de médecine factuelle de l ULB Ernstig COPD: wat is de meerwaarde van een triple therapie met een inhalatiecorticosteroïd, een langwerkend bèta-2-mimeticum en een langwerkend anticholinergicum? Singh D, Papi A, Corradi M, et al. Single

Nadere informatie

Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007

Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007 Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007 Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Bespreking leerdoelen l en inleiding idi Presentatie van regionale voorschrijfcijfers

Nadere informatie

Leuvense Dagen voor Huisartsgeneeskunde Dienst Pneumologie

Leuvense Dagen voor Huisartsgeneeskunde Dienst Pneumologie Leuvense Dagen voor Huisartsgeneeskunde Dienst Pneumologie COPD in de huisartspraktijk Marc Decramer Diensthoofd Pneumologie UZ Gasthuisberg 31 mei 2012 Vrouw 59 jaar Geschiedenis 40 pakjaren gerookt progressief

Nadere informatie

Treatable and able to treat: keuzes in behandeling

Treatable and able to treat: keuzes in behandeling Treatable and able to treat: keuzes in behandeling Huib Kerstjens en Marlies van Dijk 1-3 november 2017 Disclosures Huib Kerstjens: Het UMCG heeft geld ontvangen voor lezingen, adviseurschappen en studies

Nadere informatie

Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten

Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten Astma Chronische ontstekingsreactie van de luchtwegen die samengaat met de neiging van het luchtwegsysteem om sneller

Nadere informatie

ZORGPAD ASTMA & COPD 784

ZORGPAD ASTMA & COPD 784 ZORGPAD ASTMA & COPD 784 Inleiding Binnenkort verwachten wij u op de polikliniek van het Sint Franciscus Gasthuis vanwege klachten van uw luchtwegen. Om de oorzaak van de klachten te achterhalen en om

Nadere informatie

Inhalatie-instructie Workshop XXXXXXXXXXX. Zorggroep Synchroon

Inhalatie-instructie Workshop XXXXXXXXXXX. Zorggroep Synchroon Inhalatie-instructie Workshop XXXXXXXXXXX Zorggroep Synchroon Programma: LAN, Long Alliantie Nederland Inhalatietechnologie en inhalatietechniek - Poederinhalatoren - Dosisaërosolen + Voorzetkamers - Ademgeactiveerde

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker. Inhalatie Medicatie Instructie School. Doelstelling IMIS. Stichting IMIS e.a. Toets. Agenda

Disclosure belangen spreker. Inhalatie Medicatie Instructie School. Doelstelling IMIS. Stichting IMIS e.a. Toets. Agenda Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Geen Inhalatie Medicatie Instructie School Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium

Nadere informatie

Poliklinisch Zorgpad COPD

Poliklinisch Zorgpad COPD Longgeneeskunde Poliklinisch Zorgpad COPD www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl LON032 / Poliklinisch Zorgpad COPD / 11-12-2014 2 Poliklinisch

Nadere informatie

Hoestpoli. Uw bezoek aan de hoestpoli. Afspraakbevestiging. Welke voorbereidingen zijn nodig?

Hoestpoli. Uw bezoek aan de hoestpoli. Afspraakbevestiging. Welke voorbereidingen zijn nodig? Hoestpoli De hoestpoli is voor mensen met chronische hoest. U heeft een chronische hoest als u langer dan drie weken hoest. Chronische hoest kan uitputtend zijn en er voor zorgen dat u niet normaal kunt

Nadere informatie

Nationaal nascholingscongres anesthesiologie

Nationaal nascholingscongres anesthesiologie Nationaal nascholingscongres anesthesiologie Thema: De Longen 9 november 2016 Longmedicatie en operatie: what's new? Dr. Daan W. Loth AIOS Longziekten Amphia Ziekenhuis, Breda Geen conflict of interest

Nadere informatie

Begeleidingsgesprek Nieuwe Medicatie. Inhalatie Corticosteroïden

Begeleidingsgesprek Nieuwe Medicatie. Inhalatie Corticosteroïden Begeleidingsgesprek Nieuwe Medicatie Inhalatie Corticosteroïden De algemene context Past : Added value: quality, conformity, logistics, distribution linked to products Future : Added value: counseling,

Nadere informatie

Longfunctie-onderzoek. Longgeneeskunde

Longfunctie-onderzoek. Longgeneeskunde Longfunctie-onderzoek Longgeneeskunde Algemeen Uw longarts heeft u naar de longfunctieafdeling verwezen om uw luchtwegen en/of longen te onderzoeken. In deze folder staan de onderzoeken beschreven welke

Nadere informatie

Inhalatietechnologie en Medicatie

Inhalatietechnologie en Medicatie Groningen, 23 januari 2015 1 Inhalatietechnologie en Medicatie Symposium Groningen, 23 januari 2015 Het belang van inhalatietechnologie voor een optimale luchtwegbehandeling Paul Hagedoorn H.W. Frijlink

Nadere informatie

Longfunctieonderzoek

Longfunctieonderzoek Longfunctieonderzoek Spiro Spiro met medicatie Let op: bij deze test mag bepaalde longmedicatie niet gebruikt worden, zie folder. NO meting Diffusie Whole Body Plethysmografie Functionele Residuale Capaciteit

Nadere informatie

Histamineprovocatietest

Histamineprovocatietest Histamineprovocatietest Longziekten Beter voor elkaar 2 Histamineprovocatietest Binnenkort wordt u in ons ziekenhuis verwacht voor een histamineprovocatietest. Deze test geeft belangrijke informatie over

Nadere informatie

Het gebruik van inhalatiecorticosteroïden bij COPD-patiënten: het risico op pneumonie

Het gebruik van inhalatiecorticosteroïden bij COPD-patiënten: het risico op pneumonie Academiejaar 2016-2017 Het gebruik van inhalatiecorticosteroïden bij COPD-patiënten: het risico op pneumonie Jonas CALLANT Promotor: Prof. Dr. Guy Brusselle Scriptie voorgedragen in de 2 de Master in het

Nadere informatie

Wat is astma eigenlijk? 5 stellingen

Wat is astma eigenlijk? 5 stellingen Leerdoelen Kennis over: Moeilijk behandelbaar astma Wim Oomen & Regien Kievits 2017 Wat is astma nu precies? Reflectie over astma-zorg in eigen praktijk Verschil tussen moeilijk behandelbaar en ernstig

Nadere informatie

DIAGNOSE VAN COPD: EENVOUDIG OF COMPLEX

DIAGNOSE VAN COPD: EENVOUDIG OF COMPLEX DIAGNOSE VAN COPD: EENVOUDIG OF COMPLEX Wim Janssens Long- en revalidatiearts UZ Leuven BVP-SBP meeting 1 december 2018 Risk factors for COPD Smoking Passive smoking Occupational exposure airpollution

Nadere informatie

Respiratoire revalidatie.

Respiratoire revalidatie. Respiratoire revalidatie Iris.coosemans@uzleuven.be Inactiviteit bij COPD Pitta, AJRCCM 2005 Gevolgen van inactiviteit COPD Ventilatoire noden Flow limitatie Air Trapping Hyperinflatie Dyspnoe Deconditionering

Nadere informatie

Longfunctieonderzoek bij kinderen

Longfunctieonderzoek bij kinderen Longfunctieonderzoek bij kinderen Binnenkort komt uw kind in het ziekenhuis voor een longfunctieonderzoek. Waarschijnlijk heeft de kinderarts u al het een en ander verteld over het onderzoek dat bij uw

Nadere informatie

Histamineprovocatietest. Polikliniek longziekten

Histamineprovocatietest. Polikliniek longziekten Histamineprovocatietest Polikliniek longziekten Over Alrijne Zorggroep Het Diaconessenhuis Leiden en Rijnland Zorggroep (Rijnland Ziekenhuis en de verpleeghuizen Leythenrode en Oudshoorn) zijn sinds 1

Nadere informatie

Astma en COPD behoren tot de meest

Astma en COPD behoren tot de meest Inhalatiecorticosteroïden bij Niet of slechts beperkt werkzaam De plaats van inhalatiecorticosteroïden bij is nog onduidelijk. In dit artikel worden de resultaten van onderzoeken hiernaar beschreven. De

Nadere informatie

In onze brief van 13 maart jl. hebben wij u geadviseerd over de opname van het middel umeclidinium (Incruse ) in het GVS via een marginale toetsing.

In onze brief van 13 maart jl. hebben wij u geadviseerd over de opname van het middel umeclidinium (Incruse ) in het GVS via een marginale toetsing. > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG 0530.2015038976 Zorginstituut Nederland Pakket Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus

Nadere informatie

Geneesmiddelen bulletin

Geneesmiddelen bulletin Geneesmiddelen bulletin maart 2017 jaargang 51, nummer 3 25 Redactieadres: Geneesmiddelenbulletin, Mercatorlaan 1200, 3528 BL Utrecht P. R. I. K. B. O. R. D Opnieuw bezien Afgewezen geneesmiddelenregistraties

Nadere informatie

Transmuraal voorkeursformularium inhala1emedica1e voor COLA

Transmuraal voorkeursformularium inhala1emedica1e voor COLA Transmuraal voorkeursformularium inhala1emedica1e voor COLA Was het maar zo makkelijk Dr. Geertjan Wesseling, longarts MUMC+ Namens de partners in Blauwe Zorg Amsterdam, 28 juni 2016 Doel van het project

Nadere informatie

Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG

Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG College voor zorgverzekeringen Pakket Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus 320

Nadere informatie

Workshop: Reversibiliteitstest

Workshop: Reversibiliteitstest Workshop: Reversibiliteitstest Kevin De Soomer Longfunctie UZA VVLR, Colloquium 2016 Bronnen: Standaardisatie rapport ATS/ERS 2005 GINA richtlijnen GOLD richtlijnen Stellingen: JUIST / FOUT 1. Om de reversibiliteit

Nadere informatie

Gebruikte literatuur

Gebruikte literatuur Gebruikte literatuur Adams R, Chavannes NH, Jones K, Stubbe Østergaard M, Price D. Exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease A patients perspective. Prim Care Resp J. 2006;15(2):102-9. Bourbeau

Nadere informatie

Astma Controle en ziektelast Paul de Vries

Astma Controle en ziektelast Paul de Vries Astma Controle en ziektelast Paul de Vries S&B 20-2 en 21-3-2017 Belangenverstrengeling Cohaesie Haringvliet Cahag Doel Inzicht in relatie astmacontrole en ziektelast Wat te doen bij onvoldoende controle?

Nadere informatie

Bijlage II. Wetenschappelijke conclusies en redenen voor de wijziging van de voorwaarden van de vergunningen voor het in de handel brengen

Bijlage II. Wetenschappelijke conclusies en redenen voor de wijziging van de voorwaarden van de vergunningen voor het in de handel brengen Bijlage II Wetenschappelijke conclusies en redenen voor de wijziging van de voorwaarden van de vergunningen voor het in de handel brengen 5 Wetenschappelijke conclusies Algehele samenvatting van de wetenschappelijke

Nadere informatie

Chronische NIV bij stabiele COPD patiënten

Chronische NIV bij stabiele COPD patiënten Chronische NIV bij stabiele COPD patiënten 1. is alleen effectief als er sprake is van hypercapnie 2. is alleen effectief als door de NIV de CO 2 daalt 3. als aan beide (1 en 2) wordt voldaan 4. is nooit

Nadere informatie

Astma en COPD: kernpunten voor management.

Astma en COPD: kernpunten voor management. Astma en COPD: kernpunten voor management. Dr.J.Buffels, Academisch Centrum voor Huisartsgeneeskunde, K.U.Leuven. Januari 2008 Inleiding Deze tekst is een zeer beknopte herhaling van kernpunten inzake

Nadere informatie

COPD, De meerwaarde van een interdisciplinaire aanpak bij therapietrouw van COPD patiënten

COPD, De meerwaarde van een interdisciplinaire aanpak bij therapietrouw van COPD patiënten Bachelorproef Professionele Opleidingen Studiegebied Gezondheidszorg Academiejaar 2015-2016 COPD, De meerwaarde van een interdisciplinaire aanpak bij therapietrouw van COPD patiënten Bachelorproef aangeboden

Nadere informatie

Bijlage II. Wetenschappelijke conclusies en redenen voor een positief advies

Bijlage II. Wetenschappelijke conclusies en redenen voor een positief advies Bijlage II Wetenschappelijke conclusies en redenen voor een positief advies 13 Wetenschappelijke conclusies Samenvatting van de wetenschappelijke beoordeling van Flutiform en verwante namen (zie bijlage

Nadere informatie

Alain Van Meerhaeghe, Service de pneumologie et GERHPAC, Hôpital Vésale, CHU-Charleroi

Alain Van Meerhaeghe, Service de pneumologie et GERHPAC, Hôpital Vésale, CHU-Charleroi Associatie van inhalatiecorticosteroïden met langwerkende bèta-2-mimetica bij COPD-patiënten met een verhoogd cardiovasculair risico: wat is het effect op mortaliteit? Vestbo J, Anderson JA, Brook RD,

Nadere informatie

Inhalatie Medicatie Instructie School. Inhoud van de workshop. Wat zou je willen weten?? Doelstelling. Doelen IMIS

Inhalatie Medicatie Instructie School. Inhoud van de workshop. Wat zou je willen weten?? Doelstelling. Doelen IMIS Inhalatie Medicatie Instructie School Inhoud van de workshop IMIS/LAN Inhalatietechnologie Inhalatietechniek Medicatie Instructie Wat zou je willen weten?? Doelstelling Verwerven van kennis en vaardigheden

Nadere informatie

Fysica. Aërosoltherapie. Het doel van elke toediening. Voordelen van aërosoltoediening. Vanuit het fysieke standpunt

Fysica. Aërosoltherapie. Het doel van elke toediening. Voordelen van aërosoltoediening. Vanuit het fysieke standpunt Aërosoltherapie Daniël Schuermans Longfunctie Biomedical research unit Multidisciplinaire opleiding 2019 Voordelen van aërosoltoediening Het doel van elke toediening Eenvoudige toediening Rechtstreekse

Nadere informatie

Longfunctieonderzoeken

Longfunctieonderzoeken Longfunctieonderzoeken In deze folder geeft Spijkenisse Medisch Centrum u algemene informatie over longfunctieonderzoeken die op de longpolikliniek (route 77) worden uitgevoerd. Leest u deze informatie

Nadere informatie

Metacholine provocatietest

Metacholine provocatietest Longgeneeskunde Metcholine provoctietest Binnenkort heeft u een fsprk voor een metcholine provoctietest. In deze folder kunt u lezen wt het onderzoek inhoudt. Wt is een metcholine provoctietest Sommige

Nadere informatie

17/03/2010. Piekstroommeting PIEKSTROOMMETING GEBRUIK VAN DOSEERAEROSOLS. Eric Derom. 1ste Master Geneeskunde. Maximale expiratoire volume-tijd curve

17/03/2010. Piekstroommeting PIEKSTROOMMETING GEBRUIK VAN DOSEERAEROSOLS. Eric Derom. 1ste Master Geneeskunde. Maximale expiratoire volume-tijd curve Piekstroommeting PIEKSTROOMMETING GEBRUIK VAN DOSEERAEROSOLS Eric Derom 1ste Master Geneeskunde Maximale expiratoire volume-tijd curve Maximale expiratoire flow-volumecurve EXPIRATOIRE PIEKSTROOM MEF 75

Nadere informatie

Afbakening. Casus A Wim van Wanten. Medicamenteuze therapie bij Astma. Leerdoel. Medicamenteuze therapie

Afbakening. Casus A Wim van Wanten. Medicamenteuze therapie bij Astma. Leerdoel. Medicamenteuze therapie DISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: Medicamenteuze therapie bij Astma GEEN BELANGENVERSTRENGELING Jos Dirven, huisarts Renswoude, kaderhuisarts astma-copd Riccardo Fornaro, huisarts Hoensbroek, kaderhuisarts

Nadere informatie

Disclosure Slide. Astma / COPD zorg anno. Wat vind je van zijn medicatie? NHG-standaard COPD. knelpunten De heer J.

Disclosure Slide. Astma / COPD zorg anno. Wat vind je van zijn medicatie? NHG-standaard COPD. knelpunten De heer J. Disclosure Slide Speakers Bureau: Astma / COPD zorg anno Arnold Huisman en Regien Kievits Adembenemend 2017 - Astra Zeneca - Novartis Advisory Board/Consultancy: - GSK - Boehringer Ingelheim - Mundipharma

Nadere informatie

FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH ASTMA

FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH ASTMA FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH ASTMA In dit artikel wordt aandacht besteed aan de medicamenteuze behandeling van chronisch astma. Daarbij wordt vooral gesteund op de GINA ( Global Initiative for Asthma

Nadere informatie

Inspanningsonderzoek

Inspanningsonderzoek Inspanningsonderzoek op de loopband U krijgt op de afdeling Longfunctie een onderzoek van uw longen: het Inspanningsonderzoek op de loopband. Met dit onderzoek wordt gekeken of er bij u sprake is van inspanningsastma.

Nadere informatie

(Farmaco)therapie bij asthma en COPD. L. Decoster AZ Turnhout

(Farmaco)therapie bij asthma en COPD. L. Decoster AZ Turnhout (Farmaco)therapie bij asthma en COPD L. Decoster AZ Turnhout GINA GOLD ASTHMA Doel van asthma behandeling 1. Symptoom controle: goede controle van symptomen behouden van normaal activiteitsniveau 2. Risico

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Discosure beangen spreker (potentiëe) beangenverstrengeing Voor bijeenkomst mogeijk reevante reaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksged Honorarium of andere (financiëe) vergoeding Aandeehouder Andere

Nadere informatie

De longen als doelgebied

De longen als doelgebied CAHAG 017 1 Inhalatietechnologie en Medicatie Disclosure form CAHAG 017 CAHAG 017 Het belang van inhalatietechnologie voor een optimale luchtwegbehandeling Disclosure belangen spreker Geen (potentiële)

Nadere informatie

Alain Van Meerhaeghe, Service de Pneumologie et GERHPAC, Hôpital Vésale, CHU-Charleroi; Laboratoire de médecine factuelle de l ULB

Alain Van Meerhaeghe, Service de Pneumologie et GERHPAC, Hôpital Vésale, CHU-Charleroi; Laboratoire de médecine factuelle de l ULB Preventie van exacerbaties bij patiënten met stabiele COPD: superioriteit van de associatie langwerkend bèta-2-mimeticum + langwerkend anticholinergicum versus de associatie langwerkend bèta-2-mimeticum

Nadere informatie

met betrekking tot een aantal uitingen van geneesmiddelenreclame van:

met betrekking tot een aantal uitingen van geneesmiddelenreclame van: K05.008 Samenvatting K05.008 Boehringer Ingelheim BV/GlaxoSmithKline BV inzake Seretide De klacht van Boehringer Ingelheim heeft betrekking op een aantal reclame-uitingen van GSK voor haar geneesmiddel

Nadere informatie

Indeling workshop. De Machinist 2014 7 oktober 2014 Chantal Kroese Karin Aulbers 10-10-2014 DUBBELDIAGNOSE ASTMA & COPD

Indeling workshop. De Machinist 2014 7 oktober 2014 Chantal Kroese Karin Aulbers 10-10-2014 DUBBELDIAGNOSE ASTMA & COPD DUBBELDIAGNOSE ASTMA & COPD DUBBEL MOEILIJK TE INTERPRETEREN De Machinist 2014 7 oktober 2014 Chantal Kroese Karin Aulbers 1 Indeling workshop Casus besprekingen NHG standpunt over dubbeldiagnose - hoe

Nadere informatie

Diagnose en behandeling van astma

Diagnose en behandeling van astma Diagnose en behandeling van astma VVLR 27/04/2013 A-M Vints Diagnostiek van astma 1. Anamnese (symptomen van astma) Dyspnoe / piepen / hoesten (zo ja karakteristieken vd hoest) / beklemming op borst Nachtelijke

Nadere informatie

N.B. De aanwezigen merken op dat de verpleegkundigen in een aantal gevallen geen raad weten met de toepassing van Pulmicord e.d.

N.B. De aanwezigen merken op dat de verpleegkundigen in een aantal gevallen geen raad weten met de toepassing van Pulmicord e.d. Pagina 1 van 2 Longmedicatie: Werking, bijwerkingen en wisselwerkingen 10 september 2015 Longpunt Haarlem door M. M. A. Blondel-Neefjes, Apotheker Schalkwijk Apotheek en Apotheek Molenwijk Er is een aantal

Nadere informatie

Duikkeuring. inspanningsonderzoek op de loopband

Duikkeuring. inspanningsonderzoek op de loopband Duikkeuring inspanningsonderzoek op de loopband U krijgt op de afdeling Longfunctie een onderzoek van uw longen omdat u wilt gaan duiken. Dit onderzoek is een inspanningsonderzoek op een loopband. Met

Nadere informatie

Afbakening. Casus Wim van Wanten Medicamenteuze therapie bij Astma. Leerdoel. Medicamenteuze therapie

Afbakening. Casus Wim van Wanten Medicamenteuze therapie bij Astma. Leerdoel. Medicamenteuze therapie DISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: Medicamenteuze therapie bij Astma GEEN BELANGENVERSTRENGELING Riccardo Fornaro, huisarts Gezondheidscentrum Hoensbroek Noord, kaderhuisarts astma-copd KADERHUISARTS SCHAKEL

Nadere informatie

Gert verpooten. COPD versus Astma RIZIV RIZIV

Gert verpooten. COPD versus Astma RIZIV RIZIV Gert verpooten Consensusrichtlijnen COPD versus Astma De onderzoeksgroep van GV ontvangt steun van Fresenius, Amgen, Roche, Novartis, Baxter en Teva. GV is Belgisch hoofdonderzoeker voor de ALTITUDE studie

Nadere informatie