van WSHD NL19_15, Boezemvliet

Transcriptie

1 Watersysteemanalyse KRWwaterlichamen in het beheergebied van WSHD NL19_15, Boezemvliet 25 september 2013

2

3 Verantwoording Titel Watersysteemanalyse KRW-waterlichamen in het beheergebied van WSHD Opdrachtgever Waterschap Hollandse Delta Projectleider ing. C.G. Schreuders Auteur(s) dr. S. Sollie, msc E.C. Visser Projectnummer Aantal pagina's 33 (exclusief bijlagen) Datum 25 september 2013 Handtekening Ontbreekt in verband met digitale verwerking. Dit rapport is aantoonbaar vrijgegeven. Colofon Tauw bv BU Water Australiëlaan 5 Postbus GA Utrecht Telefoon Fax NEN-EN-ISO Er zijn analyses uitgevoerd door het NEN-EN-ISO/IEC geaccrediteerde milieulaboratorium van AL-West Watersysteemanalyse WSHD 3\35

4 4\35 Watersysteemanalyse WSHD

5 Inhoud Verantwoording en colofon Inleiding Aanleiding Doelstelling Afbakening Leeswijzer Situatiebeschrijving Eigenschappen waterlichaam Verzorgingsgebied Kwelsituatie Oevers Beheer en onderhoud Onderzoek in het gebied Karakterisering en doelen Begrenzing waterlichaam Herbevestiging status Afweging KRW type GEP Toetsing Ligging meetpunten KRW toetsing Doelgat per deelmaatlat Effecten maatregelen op doelgat Analyse oorzaken doelgat Aanwezig doelgat Systeem Stroming Structuur Stoffen Soorten Schoning Watersysteemanalyse WSHD 5\33

6 6 Conclusie Ecologie Chemie Aanbevelingen Literatuur Bijlage(n) 1 Lijst met prioritaire, ecologische en overige gemeten stoffen 2 Begrippenlijst en afkortingen 6\33 Watersysteemanalyse WSHD

7 1 Inleiding Dit rapport is onderdeel van een watersysteemanalyse van alle KRW waterlichamen in het beheergebied van waterschap Hollandse Delta (WSHD). In deze rapportage wordt een analyse beschreven van waterlichaam Boezemvliet liggend in deelstroomgebied Rijn- West. 1.1 Aanleiding In 2008 zijn voor het gehele beheergebied van WSHD KRW gebiedsrapportages opgesteld. In deze gebiedsrapportages zijn de huidige ecologische en chemische toestand in beeld gebracht en vergeleken met de KRW doelen. Vervolgens zijn maatregelen benoemd om dichter bij de doelen te komen. De maatregelen die gepland waren in de periode worden momenteel uitgevoerd. Daarvoor wordt echter de tijd genomen tot In 2013/2014 dient een tweede gebiedsproces uitgevoerd te worden waarin wederom het eventueel resterende doelgat moet worden bepaald en indien nodig aanvullende maatregelen moeten worden opgevoerd om het resterende doelgat te dichten. Voor de karakterisering van de oppervlaktewaterlichamen moet een waterlichaam met de status sterk veranderd of kunstmatig elke 6 jaar weer worden bevestigd (voor werkwijze: zie Rijkswaterstaat (2005)). Sinds de eerste gebiedsronde in 2008 is veel informatie verzameld en kennis ontwikkeld. Deze kennis is samengebracht in een analyse waaruit blijkt wat de belangrijkste knelpunten en oplossingsrichtingen zijn. 1.2 Doelstelling Doel van het onderzoek is inzicht te krijgen in: Aard en kwaliteit van de waterlichamen De belangrijkste oorzaken van het niet voldoen aan de KRW-normen De meest effectieve oplossingsrichtingen. Dit dossier kan vervolgens de basis vormen voor het gebiedsproces 2013/2014 en daarmee ook voor het tweede stroomgebiedbeheerplan van Rijn en Maas (SGBP's). Uit dit dossier blijkt onder meer wat de grootste knelpunten zijn om vervolgens handvatten te bieden om de gebiedsprocessen in te gaan en de maatregelen te bepalen. Watersysteemanalyse WSHD 7\33

8 1.3 Afbakening Deze analyse wordt uitgevoerd met alleen de binnen het waterschap beschikbare gegevens ten aanzien van de waterlichamen, alsmede algemeen bekende literatuuronderzoeken. Er wordt alleen aanvullend meetwerk uitgevoerd, naar de bodemtoxiciteit en naleveringen vanuit de bodem in de grote waterlichamen. In deze rapportage worden oplossingsrichtingen bepaald, maar geen complete maatregelenpakketten. Dat is een belangrijk doel van het gebiedsproces zelf. 1.4 Leeswijzer Eerst volgt er een algemene kenschets (Hoofdstuk 2) waarna de status wordt heroverwogen en eventueel een nieuwe GEP en een nieuwe begrenzing (Hoofdstuk 3) worden bepaald. Ook wordt in hoofdstuk 3 het KRW-type getoetst. In Hoofdstuk 4 zijn de toetsresultaten weergegeven, inclusief het doelgat per deelmaatlat. Deze doelgaten worden geanalyseerd middels het 6S-model (Hoofdstuk 5), waarna een conclusie wordt getrokken over de oorzaken van de doelgaten (Hoofdstuk 6). In hoofdstuk 7 staan tenslotte globaal de maatregelen en oplossingsrichtingen beschreven die kunnen leiden tot het behalen van de gestelde doelen. Verder bevat het rapport een aantal bijlagen. Hierin zijn een lijst met gemeten chemische stoffen en een begrippenlijst te vinden. 8\33 Watersysteemanalyse WSHD

9 2 Situatiebeschrijving 2.1 Eigenschappen waterlichaam Het waterlichaam Boezemvliet ligt in het oosten van het beheergebied van Waterschap Hollandse Delta. Het waterlichaam wordt begrensd door de Oude Maas en de Binnenbedijkte Maas. Het waterlichaam ligt in landelijk gebied en deels in het stedelijk gebied. De eigenschappen van het waterlichaam staan overzichtelijk weergegeven in Tabel 2.1. Tabel 2.1 Hydromorfologische eigenschappen waterlichaam Onderdeel Naam Boezemvliet Code Nl 19_15 Deelstroomgebied Rijn-West Type M3 Gebufferde (regionale) kanalen Status Wateronttrekking Provincie Gemeente Beschermde gebieden Waterbeheergebied Gemiddelde diepte Gemiddelde breedte Waterpeilen Werkelijk profiel Kunstmatig Onbekend Zuid-Holland Binnenmaas Geen (er liggen wel zwemlocaties in de Binnenbedijkte Maas) Hollandse Delta 2,5 tot 3,0 m 25 m Vast peil: -1,07 m NAP Er zijn van de Boezemvliet geen profielen beschikbaar Groot onderhoud baggeren in 2029, laatst gebaggerd in 2002 Slibdikte Opp. waterlichaam %-openwater bemalingsgebied Opp. afwaterend gebied Inlaat water Kwelsituatie Recreatie functie In 2011 heeft het slib in de oever (25 tot 250 cm uit de kant) een dikte van 0 cm. 6,0 ha Met waterlichaam: 11,52% (mate van betrouwbaarheid 10%) Zonder waterlichaam: 11,22% Opp %>5 verblijftijd groot en proces gestuurde ecologie ha Voor peilbeheer van de Binnenbedijkte Maas en de Boezemvliet zelf en voor een aantal omliggende polders wordt water ingelaten uit de Oude Maas. Kweldruk gemiddeld 0,0 tot 0,5 mm/dag, 1,0-1,5 mm/dag op enkele locaties. De kwel heeft een hoog stikstof- en fosfaatgehalte en bevat weinig zuurstof (zie tabel 2.3). Rond de Binnenbedijkte Maas is er voornamelijk sprake van infiltratie van 0-0,5 mm/dag. Pleziervaart met kleine boten Watersysteemanalyse WSHD 9\33

10 Figuur 2.1 Een representatief beeld van het waterlichaam. 2.2 Verzorgingsgebied Het verzorgingsgebied van de Binnenbedijkte Maas en de Boezemvliet bestaat uit de bemalingsgebieden Moerkerken (RNWE_1901) en St. Anthonypolder (RNWE_1990). Er is geen onderscheid gemaakt in verzorgingsgebied voor de twee waterlichamen, aangezien beide bemalinggebieden afwateren op het waterlichaam Binnenbedijkte Maas en vervolgens op het waterlichaam Boezemvliet (WSHD, 2008). Binnen het verzorgingsgebied liggen negen verschillende peilgebieden. Bemalinggebied Moerkerken bestaat uit twee peilgebieden. Een groot peilgebied met een zomerpeil van NAP 2,20 m en een winterpeil van NAP 2,40 m en een klein peilgebied met een vast peil van NAP 1,75 m. Bemalinggebied Binnenbedijkte Maas en Anthonypolder bestaat uit zeven peilgebieden. In deze peilgebieden variëren de peilen van NAP 1,07 m tot NAP 2,70m (WSHD, 2008). 10\33 Watersysteemanalyse WSHD

11 In Figuur 2.2 zijn de stromingsrichtingen van het water naar het waterlichaam weergegeven. Het overtollige water wordt uitgeslagen door gemaal Puttershoek (deel Binnenmaas; capaciteit 150 m 3 /min (Zuiveringsschap Hollandse Eilanden en Waarden, ca. 2002)) en via het Lorregat (maaltocht voor het gemaal) op de Oude Maas (WSHD, 2008). Het water uit de Binnenbedijkte Maas, welke voor het overgrote deel gevoed wordt met water uit de omliggende polders, wordt via de Boezemvliet afgevoerd naar de Oude Maas. Vanuit de Oude Maas kan water worden inen uitgelaten via de hevel Oude Maas (capaciteit 65 m 3 /min, (Zuiveringsschap Hollandse Eilanden en Waarden, ca. 2002)). Bij gemaal Boezemvliet kan water uit het stedelijke gebied van Puttershoek of water naar het stedelijk gebied worden uitgeslagen (Figuur 2.2). Het water van de Binnenbedijkte Maas bevat gemiddeld 1,1 mg/l N en 0,06 mg/l P. Het water van de Oude Maas bevat gemiddeld 2,6 mg/l N en 0,13 mg/l P. Watersysteemanalyse WSHD 11\33

12 Daarnaast is in de Anthonypolder relatief veel weiland (15,54 %) aanwezig. Het stedelijke gebied beslaat 18,54 % van de oppervlakte van het verzorgingsgebied. In het buitengebied van het verzorgingsgebied ligt drukriolering. In de kern Maasdam ligt een klein gebied, direct grenzend aan het waterlichaam Binnenbedijkte Maas, met een gescheiden rioolstelsel. In de overige (delen van de) kernen in het verzorgingsgebied ligt een gemengd rioolstelsel. Volgens het systeem van WSHD ligt bij Westmaas een riooloverstort die loost op het waterlichaam (WSHD, 2008). Deze blijkt in de praktijk nooit te hebben geloosd op het oppervlaktewater. Figuur 2.3 Verzorgingsgebied waterlichaam. 12\33 Watersysteemanalyse WSHD

13 In Figuur 2.4 is de streefdiepte in het verzorgingsgebied weergegeven. Wanneer een groot deel van de watergangen niet aan de streefdiepte voldoet (en dus te ondiep is), wordt het waterlichaam daardoor negatief beïnvloed (omdat ondiep water onder andere sneller opwarmt en zuurstofgehaltes lager kunnen worden). De kaart laat zien dat er weinig watergangen zijn die sterk afwijken van de streefdiepte (Figuur 2.4). Figuur 2.4 Watergangen in het verzorgingsgebied met een streefdiepte van 1m. 2.3 Kwelsituatie In het verzorgingsgebied varieert de gemiddelde kwel van ca. 0,0 tot 0,5 mm/dag. Op enkele locaties in het westen bedraagt de kwel 1,0-1,5 mm/dag. Vanuit het waterlichaam zelf vindt op sommige plekken nabij woonkernen en bij de Binnenbedijkte Maas infiltratie plaats (0,0-0,5 mm/dag). In Figuur 2.5 is de kwelsituatie weergegeven voor het verzorgingsgebied. De roze stippen zijn de grondwatermeetpunten die aanwezig zijn in het gebied. De metingen van grondwaterkwaliteit zijn gedaan op 5 meetpunten (B37H0899-1, B43F0133-1, B42F0138-1, B37H0961-1, B43F0139-1). Watersysteemanalyse WSHD 13\33

14 Deze liggen binnen het verzorgings- en/of afwateringsgebied van de Boezemvliet. Voor meetpunt B43F0139-1, dat als enige binnen het verzorgingsgebied valt, zijn de gemiddelde concentraties Cl, P en N tussen 2007 en 2012 weergegeven in Tabel 2.2. Figuur 2.5 Kwelsituatie waterlichaam. Tabel 2.2 Grondwaterkwaliteit in het verzorgingsgebied het Boezemvliet 2007 t/m Cl (mg/l) N (mg/l) P (mg/l) Gemiddelde B43F ,3 2,33 Max B43F ,0 12,00 Min B43F ,0 1,14 Voor chloride ligt de gemeten waarde in het grondwater lager dan 200 mg/l. Dit wil zeggen dat het grondwater niet zout is en niet zorgt voor een verzilting van het oppervlaktewater. Voor stikstof en fosfaat liggen de gemiddelde waarden hoog. Het grondwater is sterk eutroof en kan via kwel invloed hebben op de kwaliteit van het oppervlaktewater. 14\33 Watersysteemanalyse WSHD

15 2.4 Oevers De oevers hebben een steil talud en hebben aan de westkant voor een deel een rietkraag. De oostelijke oever is voorzien van een beschoeiing die grotendeels uit hout bestaat. De westelijke oever in het bebouwd gebied van Puttershoek is eveneens voorzien van een houten beschoeiing (WSHD, 2008). Langs het waterlichaam zijn geen natuurvriendelijke oevers aanwezig. Er zijn echter geen profielen van Boezemvliet aanwezig om te bekijken hoe de oevers er daadwerkelijk uitzien. 2.5 Beheer en onderhoud Baggeren heeft in 2002 plaatsgevonden en vindt de volgende keer in 2029 plaats. Aan het water en de droge en natte oevers vindt geen onderhoud plaats. 2.6 Onderzoek in het gebied In het waterlichaam zijn de volgende onderzoeken gedaan: KRW onderzoek peilbeheer Visbemonstering 32 KRW waterlichamen Onderzoek effectiviteit akkerrandenbeheer Onderzoek emissiereductie rioolstelsel De resultaten van deze onderzoeken worden in de analyse gebruikt. Watersysteemanalyse WSHD 15\33

16 3 Karakterisering en doelen 3.1 Begrenzing waterlichaam In Figuur 3.1 is de begrenzing van het waterlichaam weergegeven. Figuur 3.1 Begrenzing waterlichaam. 3.2 Herbevestiging status Het waterlichaam Boezemvliet is in het verleden gegraven. Hierdoor is de status kunstmatig te rechtvaardigen. 3.3 Afweging KRW type Er is geen aanleiding om het KRW-type te herzien. De typeaanduiding is gebaseerd op zoet water waarbij de breedte het KRW type bepaald, zijnde M3. 16\33 Watersysteemanalyse WSHD

17 3.4 GEP Vooralsnog is er geen aanleiding om dit waterlichaam te toetsen met een nieuwe/aangepaste GEP (Goed Ecologische Potentieel). 4 Toetsing 4.1 Ligging meetpunten In Figuur 4.1 zijn de meetlocaties weergegeven die in 2011 zijn bemonsterd. De bemonstering levert de input voor de toetsing van het waterlichaam. Voor dit waterlichaam is er op één meetlocatie (HO 03) gemeten. Tabel 4.1 Meetpunten in het waterlichaam per kwaliteitselement Kwaliteitselement Meetpunt(en) Chemie HO 03 Macrofyten HO 03 Doorzicht HO 03 Macrofauna HO 03 Fytoplankton HO 03 Extra info (niet naar EU) - Watersysteemanalyse WSHD 17\33

18 Figuur 4.1 Monsterlocaties waterlichaam. 4.2 KRW toetsing De toetsing van het waterlichaam is uitgevoerd met QBWat versie De doelwaarden voor de biologische kwaliteitselementen en voor de algemeen fysisch-chemische parameters zijn overgenomen uit maatlat documenten STOWA 31 en 34 (2012). Voor de toetsing zijn de bemonsteringsgegevens uit 2011 gebruikt en voor vis de data uit De resultaten zijn weergegeven in tabel \33 Watersysteemanalyse WSHD

19 Tabel 4.2 Toetsing waterlichaam (groen=goed (EKR 0,6); geel=matig (0,6 EKR 0,4); oranje=ontoereikend (0,4 EKR 0,2); rood=slecht EKR 0,2)) Kwaliteitselement / parameter Eenheid Doel Toestand 2012 (data 2011) Doelgat Biologische kwaliteitselementen Fytoplankton EKR 0,6 0,687 - Overige waterflora (macrofyten) EKR 0,6 0,273 0,327 Macrofauna EKR 0,6 0,555 0,005 Vis EKR 0,6 0,397 0,203 Totaal stikstof (Ntot) mg N/l 2, Totaal fosfaat (Ptot) mg P/l 0, Chloride (Cl) mg/l Zuurstofverzadiging (O 2) % ph - 5,5-8, Temperatuur (T) C Doorzicht (ZICHT) m 0, Van de prioritaire stoffen voldoet kwik niet aan de norm. Van de overige chemische stoffen voldoen ammonium en barium niet aan de norm (Tabel 4.3). Kwik komt van nature in de bodem voor. Hierdoor kan het via diverse grondstoffen als verontreiniging in producten en het milieu terechtkomen. In Nederland komt kwik vrij als bijproduct bij aardgaswinning en primaire zinkproductie. Kwik komt in water en bodem voornamelijk voor in anorganische vorm, als kwik(ii)verbindingen, maar een deel kan voorkomen in organische vorm, als methylkwik. De doelstelling van het minderen van kwik in het milieu is voornamelijk het beëindiging van lozingen, emissies en verliezen ten gevolge van menselijke activiteiten, binnen 20 jaar. Voor metalen (Barium en Kwik) is er op dit moment een landelijke discussie gaande omtrent het natuurlijk voorkomen van verhoogde metaalconcentraties in relatie tot de toetsmethode. Momenteel wordt een herziening Richtlijn Monitoring en Protocol Toetsen en Beoordelen opgesteld. Wanneer die gereed is, zullen normen opnieuw getoetst worden. In bijlage 1 is de tabel met alle gemeten stoffen in het waterlichaam te vinden. Tabel 4.3 Normoverschrijdingen overige chemische stoffen Prioritaire stoffen Kwik Overige verontreinigende stoffen Barium Ammonium Watersysteemanalyse WSHD 19\33

20 4.3 Doelgat per deelmaatlat In Tabel 4.4 is per parameter het doelgat per deelmaatlat weergegeven. Hiermee wordt meer inzicht verkregen in de oorzaak van het doelgat. Fytoplankton De score voor fytoplankton wordt beoordeeld op chlorofyl-a en op bloei. Fytoplankton voldoet aan het GEP. Bloei heeft zich niet voorgedaan. Overige waterflora Voor de Overige waterflora wordt in het M3 type gekeken naar de submerse vegetatie, en drijvende en emerse vegetatie worden gezamenlijk beoordeeld. Het aandeel flab&kroos wordt niet meegenomen in de toetsing. Hiervan is een bedekking nodig van minimaal: 20 % submerse vegetatie 25 % drijvende+emerse vegetatie In de huidige situatie wordt het GEP lang niet gehaald door zowel geringe abundantie als het aantal soorten submerse en drijvende/emerse planten. Met name de submerse vegetatie kent een zeer lage bedekking. Macrofauna Bij macrofauna in M3 typen wordt het EKR bepaald door een complexe formule waarbij het aantal positieve taxa wordt gedeeld door het maximum (PTmax) bij M3 zijn dit er 80. Dit wordt opgeteld bij het percentage abundantie negatief dominanten gedeeld door het maximum aanvaardbaar negatief dominanten (DN %max). Bij watertype M3 ligt dit maximum aanvaardbaar negatief dominanten op 30 %. Als deze waarde overschreden wordt, gaat deze een negatieve bijdrage leveren aan de EKR-score. Macrofauna voldoet nagenoeg aan het GEP in de huidige situatie. Negatief dominanten zijn niet veel aanwezig, maar de soortendiversiteit en het aantal positieve taxa zijn nog net niet voldoende om aan het GEP te voldoen. Vis De EKR van vis is het gemiddelde van de deelmaatlatten soortensamenstelling en abundantie. Voor M3 tellen aandeel brasem+karper, aandeel plantminnende soorten en aantal soorten plantminnende+migrerende soorten mee. In de huidige situatie zijn de geringe aandelen aan plantenminnende en migrerende soorten te laag, waardoor sprake is van een relatief groot doelgat. Het aandeel brasem+karper is relatief laag. 20\33 Watersysteemanalyse WSHD

21 Tabel 4.4 Doelgat per deelmaatlat Kwaliteitselement / parameter Eenheid Doel Toestand maatlaat 2012 Doelgat Biologische kwaliteitselementen Fytoplankton EKR 0,6 0, chlorophyl-a eqr EKR 0, bloei eqr EKR -/-* Overige waterflora (macrofyten) EKR 0,6 0,273 0, abundantie groeivormen eqr EKR 0, submers EKR 0, drijvend+emers EKR 0,4 2.2 macrofyten soorten eqr EKR 0, waterplanten telwaarde aantal tellende soorten - 4 Macrofauna EKR 0,6 0,555 0, totaal van de abundantie-klassen negatief dominanten % abund. % 4, positieve taxa aantal - 33 Vis EKR 0,6 0,397 0, plantminnend en migrerende soorten EKR 0, aandeel brasem en karper EKR 0, aandeel plantenminnende soorten EKR 0, aantal soorten - 12 *: Geen bloei geconstateerd, daarom wordt er geen EKR berekend. 4.4 Effecten maatregelen op doelgat Voor het waterlichaam NL 19_15 diverse onderzoeken uitgevoerd. Er is één beheersmaatregel opgenomen en één inrichtingsmaatregel begroot. Inrichtingsmaatregelen Uitgevoerd: Project Agroranden Niet uitgevoerd Invoeren / wijzigen doorspoelen Onderzoeksmaatregelen Uitgevoerd: Watersysteemanalyse WSHD 21\33

22 Onderzoek flexibel peilbeheer Onderzoek effectiviteit akkerrandenbeheer Onderzoek emissiereductie rioolstelsel Nog niet uitgevoerd: Evaluatie visstandbeheer Onderzoek noodzaak zuiveren inlaatwater Boezemvliet (inlaat verplaatsen ten behoeve van vismigratie en zuiverende werking (bezinking)) Onderzoek mogelijkheid verdiepen/nvo Boezemvliet Onderzoek legger aanpassen aan kwaliteitsbaggeren (dat in het verleden heeft plaatsgevonden) Onderzoek aanpak 8 ongerioleerde lozingen glastuinbouw Onderzoek kansrijkheid opheffen restant ongerioleerde panden Beheersmaatregelen Nog niet uitgevoerd: Natuurvriendelijk beheer en onderhoud Het onderzoek emissiereductie rioolstelsels heeft geleid tot een project Integrale sturing afvalwaterketen en watersysteem Hoeksche Waard. Hierdoor is meer inzicht ontstaan in het werkelijk functioneren van de afvalwaterketen en zijn er maatregelen getroffen voor het reduceren van de emissie op het oppervlaktewater. In dit gebied heeft dit geresulteerd tot een reductie van 534 kg CZV dat er jaarlijks minder wordt geloosd vanuit de afvalwaterketen. De Binnenbedijkte Maas moet een bron worden van schoon zoet water voor een groot deel van de Hoekse Waard. Om dit te bereiken worden vervuilende bronnen afgekoppeld en wordt vanaf de inlaat van rivierwater (via de Boezemvliet) gewerkt aan de verbetering van de waterkwaliteit. Als maatregel voor de Binnenbedijkte Maas zal het doorspoelen van de Boezemvliet ingevoerd/gewijzigd worden. Vanwege een lopend onderzoek naar de effecten hiervan, worden in dit rapport geen effecten ingeschat. De enige opgenomen beheersmaatregel is natuurvriendelijk beheer en onderhoud. Het toepassen van dit beheer kan in theorie bijdragen aan het halen van het doel voor waterplanten en in mindere mate voor vis en overige fauna. In de Boezemvliet is deze maatregel echter niet effectief, omdat er momenteel geen onderhoud plaatsvindt. Wanneer (door toepassing van andere maatregelen) vegetatie tot ontwikkeling komt, kan deze beheermaatregel wel een positieve uitwerking hebben op het behalen van KRW doelstellingen. 22\33 Watersysteemanalyse WSHD

23 In tabel 4.5Tabel 4.5 is het effect van deze maatregel weergegeven op het doelgat. Deze effecten zijn gebaseerd op waterkwaliteitsrapportages en expert judgement. Tabel 4.5 Effect maatregelen op doelgat (+ EKR score een klasse hoger; 0/+ EKR score verhoogt, maar geen klasse hoger; 0 geen EKR score verhoging). Kwaliteitselement / parameter Eenheid Doelgat Natuurvriendelijk beheer en onderhoud Fytoplankton EKR - 0 Overige waterflora (macrofyten) EKR 0,327 0/+ Macrofauna EKR 0,045 0 Vis EKR 0,203 0 Totaal stikstof (Ntot) mg N/l - 0 Totaal fosfaat (Ptot) mg P/l - 0 Chloride (Cl) mg/l - 0 Zuurstofverzadiging (O 2) % - 0 ph Temperatuur (T) C - 0 Doorzicht (ZICHT) M - 0 Watersysteemanalyse WSHD 23\33

24 5 Analyse oorzaken doelgat 5.1 Aanwezig doelgat In waterlichaam Boezemvliet is er een doelgat aanwezig voor: Macrofyten Macrofauna Vis Kwik (prioritaire stof) De doelgaten worden geanalyseerd met een zogenaamd 6S-model. Zes onderwerpen waarmee het gehele systeem in samenhang onder de loep genomen wordt: systeem, stroming, structuur, stoffen, soorten en schoning. Figuur 5.1 Het 6-S model. Maatregelen grijpen in op verschillende aspecten van het watersysteem. Op het hoogste niveau vinden we de systeemvoorwaarden (klimaat, geologie etc.). Maatregelen grijpen alleen in op lagere niveaus (stroming, structuren, stoffen, soorten en schonen). Bron: STOWA. 24\33 Watersysteemanalyse WSHD

25 5.2 Systeem Op systeemniveau ligt er een knelpunt bij het vaste peil. Een vast peil is, zeker in combinatie met steile oevers, belemmerend voor de groei van oevervegetatie en emerse vegetatie. Er is onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor flexibel peilbeheer (BWZ, 2012). Daaruit blijkt dat het instellen van een meer flexibel peil in Boezemvliet een positief effect heeft op de biologische kwaliteitselementen (macrofyten +0,20, macrofauna +0,10 en fytoplankton +0,10). Op vis is er nauwelijks effect te verwachten (<0,05). Het instellen van een flexibel peil is echter niet of moeilijk haalbaar en dit waterlichaam is in het onderzoek dan ook niet verder uitgewerkt. Daarnaast is het bij het analyseren van de situatie voor dit waterlichaam belangrijk om, vanwege de nauwe relatie met de Binnenbedijkte Maas, de knelpunten en maatregelen die daarvoor aan de orde zijn mee te nemen. Zo loopt er momenteel een onderzoek naar de effecten van het afkoppelen van polder Moerkerken en Sint Anthonypolder, en van het invoeren van een doorspoelmogelijkheid. Deze maatregelen zullen ook direct effect hebben op de Boezemvliet, maar onbekend is momenteel in welke mate. 5.3 Stroming De Boezemvliet vervult een belangrijke aan- en afvoerfunctie voor de Binnenbedijkte Maas en de omliggende polders. In de zomer is meestal sprake van wateraanvoer via Hevel Puttershoek, voor peilbeheer (niet om door te spoelen). Het water dat wordt ingelaten is van slechtere kwaliteit dan in het waterlichaam zelf. In het winterhalfjaar is sprake van waterafvoer vanuit de Binnenbedijkte Maas, wat juist een betere kwaliteit heeft (zie Stoffen ). Er ligt geen knelpunt bij de verblijftijd van het water, al duidt het voorkomen van microcystis op langere verblijftijden. De goede score voor fytoplankton geeft echter aan dat er geen maatregelen met betrekking tot stroming en verblijftijden genomen hoeven te worden. Bovendien zullen omstandigheden veranderen bij het doorvoeren van bovengenoemde maatregelen (zie Systeem ) in de Binnenbedijkte Maas, waarbij ook de effecten op de Boezemvliet worden meegenomen. 5.4 Structuur De oorzaak voor de matige score voor macrofyten ligt voor een belangrijk deel aan het ontbreken van structuur. De oevers zijn grotendeels beschoeid en kennen een relatief steil onderwatertalud. Het begroeibaar areaal is hierdoor klein. Dit is niet negatief voor de maatlat macrofyten (de grootte van het areaal is daarvoor niet van belang), maar een klein begroeid oppervlak kan wel negatief zijn voor vis en macrofauna. Het beeld dat structuur een knelpunt vormt, wordt bevestigd door de resultaten van de STOWA-beoordeling (Tabel 5.2). Om een goede onderbouwing te geven voor aanpassing van de structuur is het noodzakelijk om profielen in te meten van de Boezemvliet. Voorlopig kan gesteld worden dat er in de Boezemvliet meer ondiepe zones nodig zijn, en dat er meer flauwe overgangen van de natte naar droge oever moeten komen t.b.v. submerse, emerse en drijvende vegetatie. Watersysteemanalyse WSHD 25\33

26 5.5 Stoffen De belasting met nutriënten veroorzaakt geen problemen qua normoverschrijding. Water vanuit de Binnenbedijkte Maas voldoet ruimschoots aan het GEP voor de Boezemvliet (gemiddeld 1,1 mg/l N en 0,06 mg/l P) en is gunstig voor de kwaliteit in de Boezemvliet. De nutriënten lijken ook geen grote belemmering voor ontwikkeling van vegetatie en macrofauna. Gezien de resultaten van de AQMad- en STOWA-analyse zal verdere reductie van nutriëntenbelasting wel bijdragen aan betere mogelijkheden voor emerse planten en aan meer kenmerkende macrofauna, waarmee dat doelgat opgeheven zal worden. Daarbij zal met name gestuurd moeten worden op P, omdat dat het limiterende element is (N/P = 19). De maatregelen die ten behoeve van de Binnenbedijkte Maas gepland zijn, zullen bijdragen aan een lagere belasting. Desondanks zal de Boezemvliet via waterinlaat (aanvoerroute) een relatief hoge belasting met nutriënten blijven kennen. Het water van de Oude Maas bevat gemiddeld 2,6 mg/l N en 0,13 mg/l P en is net iets lager dan het GEP voor de Boezemvliet. In de Boezemvliet is sprake van 1,7 mg/l N en 0,09 mg/l P. De kwaliteit van inlaatwater uit de Oude Maas zal in de toekomst bepalend zijn voor de nutriëntenbelasting in het zomerhalfjaar. De aangetroffen normoverschrijding van kwik (prioritaire stof) is opmerkelijk. De bron hiervan is op dit moment niet bekend en zal onderzocht moeten worden. De normoverschrijdingen van de overige chemische stoffen barium en ammonium worden vooralsnog niet als probleem beschouwd, aangezien discussies over de normstelling voor deze stoffen nog lopen. 5.6 Soorten Macrofyten De matige score voor macrofyten is waarschijnlijk toe te schrijven aan de huidige morfologie en inrichting van het waterlichaam. Het doorzicht is in beginsel voldoende, maar de beschoeiing en het steile onderwatertalud maken het moeilijk voor (met name) emerse vegetatie om zich te vestigen en uit te breiden. De AqMad-analyse (Tabel 5.1) wijst ook op de voedselrijkdom en organische belasting, die voor emerse vegetatie wordt beoordeeld als knelpunt. Voor submerse vegetatie geldt dit niet. Aanpak van de structuur is de primaire maatregel om vegetatie te stimuleren. Bij de uitwerking van structuurmaatregelen is het van belang om de recreatievaart in ogenschouw te nemen. Bovendien is het aan te raden om de specificatie van de maatregelen voor de Binnenbedijkte Maas af te wachten. Waarschijnlijk zal de Boezemvliet dan overgedimensioneerd raken, waarmee meer ruimte ontstaat voor maatregelen binnen het huidig profiel. Vegetatieontwikkeling kan wel nadelig worden ervaren door de recreatievaart en sportvisserij. 26\33 Watersysteemanalyse WSHD

27 Tabel 5.1 Resultaten AqMad analyse Boezemvliet (wit=geringe afwijking; groen=goed; rood=te hoog; blauw= te laag). Alleen significante waarden zijn weergegeven. Oeverplanten Waterplanten Hydromorfologie Hydromorfologie Diepte -0,44 Diepte 0,53 Eutrofierings stoffen Eutrofierings stoffen Totaal-Stikstof 2,06 Totaal-Stikstof 0,55 Kjeldahl N 2,13 Kjeldahl N -0,24 Ammonium 0,64 Nitriet 1,12 Overige stoffen Bicarbonaat 0,38 Overige stoffen Calcium 0,31 Bicarbonaat 1,83 Zink 0,39 Calcium 1,73 Kalium 1,34 Zuurstof Zuurstof O2 gehalte 3,43 O2 verzadiging 0,54 Helderheid BZV 2,20 Doorzicht -0,09 CZV -0,02 Bodemzicht -0,63 Helderheid Chlorofyl 0,08 Doorzicht -1,32 Bodemzicht -0,95 Overig Zuurgraad 0,08 Overig Temperatuur -0,15 Zuurgraad 0,60 Temperatuur -0,76 Macrofauna Voor macrofauna is het doelgat zeer beperkt. Gezien de doelgaten voor macrofyten en vis is dit opmerkelijk. Positief is dat er driehoeksmosselen aanwezig zijn. Om aan het GEP te voldoen, lijkt met name de beperkte habitatdiversiteit een knelpunt (zie ook tabel 5.2, STOWA-beoordeling). Hier ligt dan ook de belangrijkste opgave (zie ook macrofyten en vis). Daarnaast zijn terugdringing van de voedselrijkdom (nutriëntenbelasting), beperking van de organische belasting (via slib) en het terugdringen van kwikverontreiniging relevante aspecten. Watersysteemanalyse WSHD 27\33

28 Vis Wanneer de resultaten van vis worden bekeken, dient in ogenschouw genomen te worden dat in de Boezemvliet een winterbemonstering is uitgevoerd. In totaal zijn 11 soorten gevangen. De geschatte vangst is 5304 kg/ha. Dit is extreem hoog aangezien 1/10 daarvan verwacht wordt. De zeer grote vangst van Brasem en Blankvoorn is hiervan de oorzaak, en waarschijnlijk zijn de vangstresultaten het gevolg van winterclustering. Aangeraden wordt om een zomerbemonstering uit te voeren voor de juiste KRW analyse. Op basis van de beschikbare gegevens zijn er knelpunten in de aandelen van plantenminnende en migrerende vissen. Voor de plantenminnende vissen is het ontbreken van submerse en emerse planten uiteraard het knelpunt. Toename van de bedekking aan vegetatie zal het aandeel plantenminnende vis doen toenemen (zie verder Macrofyten ). Voor de visstand in de Boezemvliet geldt wel dat deze niet los kan worden gezien van de visstand in de Binnenbedijkte Maas. Waarschijnlijk vindt er seizoensmigratie plaats tussen de beide waterlichamen. Uitvoering van maatregelen ten behoeve van vis in de Boezemvliet dient altijd in samenhang te worden bekeken met de Binnenbedijkte Maas. Voor migrerende vissoorten geldt dat verbindingen met het buitenwater (Oude Maas) belangrijk zijn. Deze zijn thans beperkt aanwezig, al zou verwacht kunnen worden dat vis met de inlaat (Hevel Puttershoek) meegevoerd zou kunnen worden. Hoe dan ook is het verbeteren van migratiemogelijkheden voor vissen een belangrijke oplossingsrichting. Dit zou kunnen door de inlaat en de uitlaat dichter bij elkaar te brengen en af te stemmen op elkaar. Fytoplankton Er is geen doelgat voor fytoplankton. STOWA toetsing In het waterlichaam is op locaties HO_03 een STOWA-toetsing uitgevoerd (Tabel 5.2). Zoals ook in bovenstaande analyse komt naar voren dat de habitatdiversiteit een knelpunt vormt. Het waterlichaam is redelijk monotoon, waardoor de soortdiversiteit van met name macrofyten en macrofauna laag is. 28\33 Watersysteemanalyse WSHD

29 Figuur 5.2 Stowa meetpunten in het waterlichaam. Tabel 5.2 Resultaten Stowa analyse Boezemvliet 2011 Waterlichaam NL19_15 Meetpunt HO 03 Karakteristiek/maatstaaf Score Klasse/niveau TROFIE 3 Macrofyten 92 1 Fytoplankton 51 2 Chlorofyl-a 18 3 Nutriëntenhuishouding 18 3 SAPROBIE 2 Macrofauna 95 1 Diatomeeen 70 1 Zuurstofhuishouding 4,5 3 BRAKKARAKTER 5 Macrofauna 0 3 Diatomeeen 4 3 Chloriniteit 95 3 WATERCHEMIE 3 Watersysteemanalyse WSHD 29\33

30 Waterlichaam NL19_15 Meetpunt HO 03 Karakteristiek/maatstaaf Score Klasse/niveau % Bicarbonaat abiotisch 54 3 % Chloride abiotisch 36 3 % Sulfaat abiotisch 10 3 IR/EGV 0,359 1 HABITATDIVERSITEIT 2 Rijkdom hydrofyten 3 1 Abundantie hydrofyten 12 1 Rijkdom helofyten 4 1 Abundantie helofyten 5,3 1 Structuur macrofyten 68 2 % Substraatbewoners macrofauna 39 3 % Kolombewoners macrofauna 1 1 % Sedimentbewoners macrofauna 60 2 Kanaalprofiel* VARIANT-EIGEN KARAKTER 2 Zand macrofyten 0 3 Klei macrofyten 0 1 Veen macrofyten 58 1 *:Kanaalprofiel is niet gemeten en kan daardoor niet beoordeeld worden. 5.7 Schoning Gezien de geringe aanwezigheid van vegetatie in het waterlichaam vindt er in de huidige situatie geen maaibeheer plaats. Baggeren vindt projectmatig plaats, en waarschijnlijk is de huidige baggercyclus niet beperkend voor het voldoen aan het GEP, aangezien het belangrijkste knelpunt in structuur en vegetatieontwikkeling ligt. Het invoeren van een meer natuurvriendelijk maaibeheer zal pas effect hebben wanneer er voldoende vegetatieontwikkeling is dat maaien noodzakelijk is. 30\33 Watersysteemanalyse WSHD

31 6 Conclusie 6.1 Ecologie De biologische kwaliteitselementen macrofyten, macrofauna en vis voldoen niet aan het GEP. De volgende knelpunten kunnen worden onderscheiden: Het profiel van de Boezemvliet is niet optimaal. Ondiepe zones en flauwe overgangen van land naar water missen. Dit is de primaire oorzaak voor het ontbreken van (met name) submerse vegetatie In de zomersituatie wordt relatief nutriëntenrijk water vanuit Oude Maas ingelaten. Alhoewel dit niet leidt tot een overschrijding van de normen voor N en P, is dit wel een aandachtspunt Er is geen juiste visbemonstering uitgevoerd. Op basis van de winterbemonstering lijkt het erop dat er te weinig plantenminnende en migrerende vissen aanwezig zijn. Beperkte migratiemogelijkheden spelen hierbij mogelijk een rol Maatregelen die voor de Binnenbedijkte Maas worden uitgevoerd zullen de situatie in de Boezemvliet beïnvloeden. Het is aan te raden de effecten daarvan af te wachten, voordat een compleet maatregelenpakket wordt vastgesteld. Wel is zeker dat ondiepe zones nodig zijn voor de ontwikkeling van submerse vegetatie. Voor de juiste dimensionering daarvan dienen eerst profielen te worden ingemeten. Daaruit blijkt welke mogelijkheden er zijn binnen het beschikbare profiel. 6.2 Chemie De aangetroffen normoverschrijding van kwik (prioritaire stof) is opmerkelijk. De bron hiervan is op dit moment niet bekend en zal onderzocht moeten worden. De normoverschrijdingen van de overige chemische stoffen barium en ammonium worden vooralsnog niet als probleem beschouwd, aangezien discussies over de normstelling voor deze stoffen nog lopen. Watersysteemanalyse WSHD 31\33

32 7 Aanbevelingen Ecologie Met de huidig geplande maatregelen zullen KRW doelen niet gehaald worden. Aanvullende uitvoeringsmaatregelen en/of onderzoeksmaatregelen zijn nodig. Deze maatregelen dienen in samenhang met maatregelen in de Binnenbedijkte Maas te worden beschouwd. Het is aan te raden om de volgende maatregelen uit te voeren: Uitvoeringsmaatregelen: Aanpassen van het profiel Ondiepe zones voor submerse vegetatie Flauwe taluds voor emergente vegetatie Deze maatregel kan gemakkelijker worden uitgevoerd, wanneer polders afgekoppeld zijn van de Binnenbedijkte Maas. Dan is Boezemvliet overgedimensioneerd. Onderzoeksmaatregelen: Inmeten profiel en bepalen begroeibaar areaal Nut en noodzaak verbetering vismigratie Chemie Specifiek voor chemie wordt de volgende maatregel voorgesteld: Bronanalyse kwik en vervolgens gerichte maatregelen te treffen in handhaving en/of communicatie/voorlichting. 32\33 Watersysteemanalyse WSHD

33 8 Literatuur BWZ Ingenieurs (2012). KRW-maatregelen optimalisatie peilbeheer Grontmij (2010) KRW-bemonstering vissen in 32 waterlichamen van WSHD visstandbemonstering Pot, R. (2012) Herziene maatlatten voor de beoordeling van macrofyten voor de KRW; Roelf Pot, Oosterhesselen Rijkswaterstaat (2005) Handreiking GEP/MEP. Handreiking voor vaststellen van status, ecologische doelstellingen en bijpassende maatregelenpakketten voor niet-natuurlijke wateren. RIZA rapport STOWA rapport RIVM (2013). Factsheets prioritaire stoffen Nederland. STOWA (2012) Omschrijving MEP en maatlatten voor sloten en kanalen voor de kaderrichtlijn water Rapportnummer WSHD (2008) Wateropgave waterkwaliteit cluster 11: Binnenmaas en Oud-Beijerland. uitwerking van doelen, maatregelen en kosten in het gebied Hollandse Delta (KRW Fase 3) Concept. WSHD (2013) Factsheet per waterlichaam. Watersysteemanalyse WSHD 33\33

34

35 Bijlage 1 Lijst met prioritaire, ecologische en overige gemeten stoffen

36

37 Tabel 8.1 Gemeten overige chemische stoffen in 2011 Gemeten prioritaire stoffen som 2,4'-DDT, 4,4'-DDT, 4,4'-DDD en 4,4'-DDE isoproturon naftaleen benzeen atrazine hexachloorbenzeen som aldrin, dieldrin, endrin en isodrin endosulfan (som alfa- en beta-isomeer) simazine trifluraline cadmium 4,4'-dichloordifenyltrichloorethaan ethylchloorpyrifos chloorfenvinfos 4-tertiair-octylfenol bis(2-ethylhexyl)ftalaat (DEHP) som a-, b-, c- en d-hch diuron lood alachloor 4-nonylfenol hexachloorbutadieen pentachloorbenzeen pentachloorfenol kwik Gemeten overige stoffen ethylparathion abamectine 1,2-xyleen koper chloordaan 1,1,2,2-tetrachloorethaan ethylbenzeen fenthion chloortoluron pyridaben tolueen seleen diazinon methylparathion metazachloor cis-heptachloorepoxide methylpirimifos dimethoaat malathion ethylazinfos carbendazim kobalt disulfoton pirimicarb vanadium chloridazon linuron mevinfos trifenyltin (kation) heptachloor propoxur triazofos molybdeen barium chloorprofam 4-chlooraniline monolinuron chlooretheen (vinylchloride) ammonium

38 kwik tin heptenofos metolachloor tolclofos-methyl methylazinfos imidacloprid

39 Bijlage 2 Begrippenlijst en afkortingen

40 Begrippenlijst Afkoppelen Afwentelen Beoordelingssysteem Chemie ten behoeve van de ecologie Diffuse bronnen Doelgat Ecologisch doel Ecologische KwaliteitsRatio (EKR) Ecologische parameters Generieke maatregelen Goed Ecologisch Potentieel (GEP) Goede Ecologische Toestand (GET) Hydromorfologische maatregelen Kaderrichtlijn Water (KRW) Verharde oppervlakken niet meer aansluiten op het riool maar rechtstreeks lozen op oppervlaktewater of in de bodem Maatregelen nemen bovenstrooms, die ten koste gaan van doelrealisatie benedenstrooms Een systeem dat gebruikt wordt om de ecologische toestand en voor de ecologie relevante chemische toestand van een water te beoordelen. Er zijn verschillende systemen gebruikt. Deze term wordt in KRW verband gebruikt voor verschillende natuurlijke chemische stoffen die bepalend zijn voor de planten en dieren. Het gaat hier vooral om nutriënten, zoutgehalten en de zuurgraad. Het waterschap gaat uit van de landelijke werknormen. Hierbij gaat het om verontreinigingen die niet via een te controleren weg maar diffuus en via diverse transportroutes het oppervlaktewater verontreinigen (voorbeeld uitspoeling van mest;verontreiniging via neerslag) Het verschil tussen de huidige situatie en het ecologische of chemische doel (GET of GEP). Het ecologisch doel van de KRW is de Goede Ecologische Toestand (natuurlijke wateren) of het Goed Ecologische Potentieel (kunstmatige en sterk veranderde wateren) in alle wateren. Getal tussen 0 en 1 waarmee de kwaliteit van een ecologische parameter wordt aangegeven. 0 is zeer slecht, 1 is zeer goed. De grens voor het GEP wordt gewoonlijk bij een EKR van 0,6 gelegd. Een ecologische groep planten of dieren waarmee de situatie van het waterlichaam wordt beoordeeld. Gebruikt worden: fytoplankton en diatomeeën (algen), waterplanten, macrofauna (waterdieren) en vissen Landelijke maatregelen voor heel Nederland met betrekking tot mest,bouwstoffen, bestrijdingsmiddelen en andere diffuse bronnen. De ecologische situatie bij een lichte afwijking van het Maximaal Ecologisch Potentieel. Het Goed Ecologisch Potentieel wordt als doel gesteld in sterk veranderde en kunstmatige wateren De Goede Ecologische Toestand is het doel in natuurlijke wateren en is omschreven als: een lichte afwijking van de onverstoorde referentiesituatie. Deze situatie wordt ook wel aangeduid als de Zeer Goede Ecologische Toestand. Ingrepen in de waterhuishoudkundige structuur of de fysieke structuur van de waterlichamen (bijvoorbeeld stuwen plaatsen of profielen verrruimen) Europese richtlijn die is overgenomen in nationale wetgeving met als doel in 2015 een goede kwaliteit van oppervlaktewater en grondwater te bereiken.

41 KRW- beoordelingssysteem Kunstmatig water Maatlat Maatschappelijke Kosten-Baten Analyse (MKBA) Maximaal Ecologisch Potentieel (MEP) Mitigerende maatregelen MTR-norm Natura 2000 Natuurlijk water Natuurlijke referentie Overig gebied Prioritaire stoffen Riool overstort Rijn-West Voor de KRW is het nodig dat voor er voor de verschillende watercategorieën op verschillende ecologische parameters beoordeeld wordt. De reeds bestaande systemen voldoen niet aan de eisen van de KRW omdat deze niet altijd op voor KRW verplichte parameters toetsen. Ook zijn de eisen van huidige beoordelingssystemen soms te laag. Water dat door toedoen van mensen ontstaan is op een plaats waar voorheen geen water was. Een schaal die gebruikt wordt om de situatie van een ecologische parameter te beoordelen. De uitkomst is in een aantal gevallen een EKR-score. Op rijksniveau uitgevoerde analyse op het maatregelenpakket waarbij de meest kosteneffectieve maatregelen prioriteit krijgen. De maximaal haalbare ecologische situatie in een kunstmatig of sterk veranderd waterlichaam. Maatregelen die getroffen kunnen worden in een kunstmatig of sterk veranderd waterlichaam om de huidige situatie dichterbij de situatie van de natuurlijke referentie te brengen. Het gaat hierbij specifiek om hydromorfologische maatregelen Maximaal Toelaatbaar Risico. Dit is een landelijke norm voor concentraties van chemische stoffen. Deze zijn ontleend aan de Vierde Nota Waterhuishouding. In Europees verband zijn deze normen voor een aantal stoffen aangescherpt. De verzameling van Nederlandse natuurgebieden die in Europees verband een beschermde status genieten. (Vogel- en habitatrichtlijngebieden) Water dat hooguit in beperkte mate door mensen is veranderd Beschrijving van de voorkomende dieren- en plantensoorten in onverstoorde natuurlijke voorbeelden van bepaalde watertypen. Gebied dat noch een waterlichaam is, noch hoort bij het verzorgingsgebied van een waterlichaam. Stoffen die door Brussel aangemerkt zijn als gevaarlijk voor de aquatische ecosystemen en de volksgezondheid( bijvoorbeeld zware metalen, Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen) Tijdens zware regenbuien kunnen veel rioolstelsels het aangevoerde regenwater niet verwerken. Via zogenaamde riooloverstorten wordt dan het teveel aan rioolwater op het oppervlaktewater geloosd. Het meest westelijke deel van het stroomgebied Rijndelta, waarin de verschillende bestuursorganen gezamenlijk de KRW-opgave bepalen.

42 Status van een waterlichaam Sterk veranderd water STOWA-beoordelingssysteem Stroomgebiedbeheersplan (SGBP) Verzorgingsgebied Vogel- en habitatrichtlijngebied Waterlichaam Watertype (Natuurlijk) (Alterra 2003) Zwemwater Indeling van waterlichamen in natuurlijk, sterk veranderd of kunstmatig. De status heeft invloed op de ecologische doelen die gesteld worden. Voor natuurlijke watertypen zijn er referenties opgesteld. Een natuurlijk waterlichaam dient aan de Goede Ecologische Toestand te voldoen zoals deze is aangeduid in de bijbehorende referentie. Voor sterk veranderde en kunstmatige wateren geldt dat wordt getoetst aan het meest gelijkende watertype. Voor deze wateren is er wel de ruimte om op basis van onomkeerbare ingrepen of significante schade aan gebruiksfuncties de ecologische doelen bij te stellen. Voor het beheersgebied van WSHD geldt dat alle waterlichamen de status kunstmatig of sterk veranderd hebben. Water dat van natuurlijke oorsprong is maar in zekere mate door mensen is veranderd. Het is niet mogelijk is of niet wenselijk i.v.m significante schade aan de huidige gebruiksfuncties dat het water weer in de natuurlijke staat hersteld wordt Landelijk in opdracht van STOWA ontwikkeld beoordelingssysteem voor oppervlaktewater waarbij verschillende aspecten afzonderlijk worden beoordeeld. Het plan waarin lidstaten volgens de KRW verplicht zijn om elke zes jaar aan de Europese Commissie te rapporteren wat de huidige toestand is van de waterlichamen en waarin het maatregelenpakket staat opgenomen om de doelen te bereiken. Het eerste stroomgebiedbeheersplan dient Nederland eind 2009 te rapporteren Het gebied van waaruit het water terechtkomt in een waterlichaam. Gebied met een officiële Europese beschermde status in het kader van de vogelrichtlijn of de habitatrichtlijn. Een waterlichaam is een oppervlaktewater binnen één beschrijvingsgebied dat van eenzelfde type en status is. Het heeft een redelijk uniforme toestand en er geldt eenzelfde doelstelling. De KRW verplicht om een watergang die water afvoert uit een gebied van ten minste 1000 ha of een water dat een oppervlakte heeft van ten minste 50 ha aan te wijzen als waterlichaam. Voor de KRW is het nodig dat alle waterlichamen ingedeeld worden in watertypen. Deze indeling gebeurt op basis van verschillende criteria. Eerst wordt gekeken in welk hoofdtype een waterlichaam valt. Er zijn vier hoofdtypen te weten: Rivieren, Meren, Overgangswateren en Kustwateren. Vervolgens wordt binnen deze hoofdtypen weer een onderverdeling gemaakt op basis van o.a. het zoutgehalte, de diepte en breedte van een water. In het beheersgebied van WSHD vallen de meeste waterlichamen onder het hoofdtype Meren. Een officieel in Brussel aangemelde locatie, waar in oppervlaktewater gezwommen wordt en die moet voldoen aan de Europese zwemwaterrichtlijn

43 Afkortingen EKR GEP GET KRW MEP SGBP STOWA WSHD ZGET Ecologische KwaliteitsRatio Goed Ecologisch Potentieel Goede Ecologische Toestand Kaderrichtlijn Water Maximaal Ecologisch Potentieel Stroomgebiedsbeheersplan Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer Waterschap Hollandse Delta Zeer Goede Ecologische Toestand (zie ook Goede Ecologische Toestand)