KOSTEN EN BATEN ANALYSES BIJ

Transcriptie

1 Auteurs, Pureveen J en Moes M (studenten fysiotherapie) Coach, van der Esch M (onderzoeker Reade, Docent hogeschool van Amsterdam) Opdrachtgever, de Rooij M (onderzoeker Reade) BEROEPSOPDRACHT 2013 KOSTEN EN BATEN ANALYSES BIJ OSTEOARTRITIS VAN DE KNIE EN HEUP Om zorg betaalbaar te houden, wordt onderzoek gedaan naar kosten en baten van zorg, De vraag is welke modellen worden er gebruikt in studies naar de kosten en baten bij patiënten met knie- en heuposteoartritis. 1

2 Introductie Het absolute aantal personen met knie-en/of heuposteoartritis zal tussen 2007 en 2040 stijgen met 52% 1. Deze stijging is alleen gebaseerd op de demografische ontwikkeling van de Nederlandse bevolking (vergrijzing) 2. Wanneer er ook rekening gehouden wordt met toekomstige stijging van (ernstige)overgewicht, zal de prevalentie en incidentie van osteoartritis nog sterker stijgen. Mensen met knie en/of heuposteoartritis raken vaak beperkt in hun dagelijks functioneren 3. Het is te verwachten dat mensen met knie -en/of heuposteoartritis meer gebruik gaan maken van zorg, wat zal leiden tot een toename van de kosten. De kosten kunnen direct gerelateerd zijn aan de zorg, maar ook indirect vanwege uitval van werkzaamheden en maatschappelijke participatie 4. Studies waarin kosten en baten analyse gemaakt worden bij patiënten met knie- en/of heuposteoartritis zijn schaars. Daardoor is er ook weinig informatie bekend over de wijze waarop de kosten en baten analyses gemaakt worden. Fysiotherapie is een wezenlijk onderdeel van de zorg bij mensen met knie- en/of heup osteoartritis. Echter, fysiotherapie kost geld, maar zou ook kunnen leiden tot kostenreductie indien het doel is patiënten zelfstandig te laten zijn en bovenal werkzaam te houden. Daardoor kan een relatief goedkope zorgverlener uiteindelijk leiden tot minder zorgkosten. Hierdoor lijkt het van belang om voorafgaand aan een kosten baten studie eerst een oriëntatie te doen naar algemeen gebruikte modellen voor economische analyses. Artikelen zullen bestudeerd worden waarin modellen zijn opgenomen. Over modellen die gebruikt zouden kunnen worden bij het beoordelen van de kosten van fysiotherapie is nog weinig bekend. Daarom is het doel van de huidige literatuurstudie het bestuderen en vergelijken van de modellen, in een poging overkomsten te vinden. Voor deze literatuurstudie is de vraag geformuleerd: Welke modellen worden gebruikt bij een kosten en baten analyse bij knie- en/of heuposteoartritis? 2

3 Methode Werkwijze: Gedurende 10 weken is een literatuur studie gedaan naar kosten en baten analyses die gedaan zijn in studies bij patiënten met knie- en/of heuposteoartritis. Voorafgaand aan deze literatuur studie is er gewerkt aan afbakening van onderwerp, vraagstelling en heeft er oriëntatie plaats gevonden in databases waar onderzoeken gepubliceerd staan. Databronnen/sleutenwoorden/hits: Database Pudmed is gebruikt om studies te vinden over kosten en baten analyse met betrekking tot behandelmethoden bij patiënten met knie- en/of heuposteoartritis. Voor het zoeken naar artikelen zijn de volgende zoektermen gebruikt: Osteoartritis knee ( hits 18036), Osteoartritis hip (hits 11456), Osteoartritis knee and/of hip (hits 3262). Deze drie zoektermen zijn gecombineerd met: costs, costseffectiveness, ecomomic analysis en cost analysis. Als voegwoorden zijn and en or gebruikt. Selectie: Naar aanleiding van deze zoektermen zijn er 20 artikelen geselecteerd, waarvan het abstract overeen kwam met de studievraag. Aan de hand van beoordelingscriteria (zie tabel 1) zijn er 5 artikelen overgebleven, die gebruikt zijn om de studievraag te beantwoorden. Omdat er geen gevalideerde criterialijsten gevonden zijn voor het beoordelen van kosten en baten analyses, zoals deze er wel zijn voor technische en economische studies, is er een zelf samengestelde criteria lijst opgesteld. (tabel 1) Deze criteria lijst is opgesteld na het bestuderen van algemene literatuur over kostenkanten analyses en in samenspraak met deskundigen. Criteria beoordeling studies Gaat het artikel over knie- en/of heuposteoartritis? Wordt er in het artikel gesproken over kosten en baten? Is de methode duidelijk beschreven? Zijn er modellen gebruikt om de kosten in kaart te brengen? Is het artikel recenter dan 2003? Wordt de methode ter discussie gesteld? Wordt het model ter discussie gesteld? Wordt de conclusie ter discussie gesteld? Tabel 1 Ja/Nee Volgens onderstaande punten zijn de 5 geselecteerde studies met elkaar vergeleken. Deze 5 studies zijn nader onderzocht aan de hand van onderstaande vragen (A t/m K). In de resultaten sectie worden deze vragen beantwoord. A. Wat is het doel van de studie? B. Wordt de doelgroep duidelijk omschreven? C. In welke plaats heeft het onderzoek plaats gevonden? D. Wat is de locatie waar de kosten zijn gemaakt? E. Op welke wijze zijn de kosten/prijzen verkregen? F. Is er een model gebruikt om een kosten en baten analyse te doen? G. Is de individuele kostprijs vastgesteld? H. Welke soort kosten worden meegerekend (directe- indirecte medische kosten en indirecte niet medische kosten)? I. Is de methode om kosten te berekenen beschreven? J. Is er een analyse naar eigen resultaten gedaan? K. Is er gekeken naar de kosten vanuit een maatschappelijk perspectief? 3

4 Resultaten Met de selectie van vijf artikelen is er onderzoek gedaan naar de methode, met als studievraag welke modellen worden er gebruikt bij het maken van een kosten en baten analyse? Per artikel is gekeken naar de wijze waarop de kosten in kaart zijn gebracht. In onderstaand tabel staan de resultaten van de kosten en baten analyses van de 5 geselecteerde artikelen. A,B,C-K staan voor de opgestelde criteria: zie methode. 1-5 staan voor de artikelen. A B C D E F G H I J K 1 5 X X X X X X 2 6 X X X X X X X 3 7 X X X X X X X X X 4 8 X X X X X X X X X 5 9 X X X X X X X X X X Tabel 2 Hoofdresultaat van de studie, In elke studie worden de punten A,B,C,E en G beschreven, dit is een sterke overeenkomst tussen de verschillende studies. Dit betekent dat bij het maken van een kosten en baten analyse, deze beschreven punten tenminste naar voren zijn gekomen. Echter voor het beantwoorden van de studievraag; noemden slecht twee artikelen hun model namelijk: het top-down model 6F en het decision tree model 8F. Artikel 1 (Johansen et al); In dit artikel werd er geen model genoemd en geeft daarom geen antwoordt op onze studievraag. Artikel 2 (Patel et al); In dit artikel werd er een model genoemd namelijk het top-down model, echter wordt het model niet besproken en wordt er geen referentie genoemd. Dit betekent dat het onduidelijk is wat dit model inhoud of waarom in deze studie gekozen is voor dit model. Artikel 3 (Bulthuis et al); In dit artikel werd er geen model gebruikt bij het maken van de kosten en baten analyse, echter wordt er in dit artikel wel gesproken over variabele kosten tevens worden deze kosten goed in kaart gebracht. Artikel 4 (Contreras-Hernandez et al); In dit artikel werd een model gehanteerd het decision tree model. Dit model werd duidelijk beschreven met een referentie. Artikel 5 (Coupe et al); In dit artikel werd geen model beschreven (punt F), echter konden alle andere vragen van de lijst (A t/m K, zie tabel 2) wel beantwoord worden. 4

5 Discussie In deze studie is onderzoek gedaan naar de wijze waarop een kosten en baten analyse uitgevoerd wordt bij patiënten met knie- en/of heuposteoartritis. Getracht werd antwoord te geven op de studie vraag: Welke modellen worden er gebruikt bij het maken van een kosten en baten analyse. Naar aanleiding van de vijf artikelen waarin een kosten en baten analyse heeft plaatsgevonden zijn er twee artikelen geselecteerd die antwoordt zouden kunnen geven op de studievraag. Echter, zijn er wel gemeenschappelijke punten te vinden die in alle studies staan beschreven namelijk; punten A,B,C,E en G. De uitkomst van dit resultaat houdt in dat geen duidelijk model beschreven wordt bij het maken van een kosten en baten analyse, Waardoor het niet goed inzichtelijk te maken is op welke wijze de kosten en baten berekend zijn. De uitkomsten van deze studies zijn daarom niet goed te interpreteren. Het generaliseren van de analyses voor het berekenen van de kosten en baten voor fysiotherapie is niet goed mogelijk op basis van de ontbrekende kennis over de methoden en modellen van economische analyses. In deze alinea wordt dieper ingegaan op de sterke en zwakke punten van de besproken artikelen. Hieronder wordt per artikel beschreven wat de sterktes en de zwaktes zijn. Bij de bespreking van de sterktes en zwaktes wordt steeds rekening gehouden met de geformuleerde vragen (a t/m k). Elk artikel heeft de punten A,B,C, E,G gebruikt, echter zeggen deze punten niets over de wijze waarop de kosten en baten worden uitgevoerd en geven voor onze studie geen antwoord op de studievraag. Artikel 1 (Johansen et al); De vragen A,B,C,E,en G worden beantwoord in dit artikel. Er wordt echter niet duidelijk aangegeven welk model gebruikt is voor de analyse. Tevens wordt de manier van berekenen niet beschreven en wordt er helemaal niet gesproken over de variabelen waarmee rekening is gehouden tijdens dit onderzoek. Kortom deze studie heeft, ondanks het feit dat gesproken wordt over kosten en baten bij patiënten met knie- en/of heuposteoartritis voor het beantwoorden van onze studievraag geen meerwaarde. Artikel 2 (Patel et al); Dit artikel noemt een model die gebruikt werd bij het maken van de kosten en baten analyse en geeft daarmee antwoord op de studievraag. Echter, het gebruikte model werd niet nader besproken. Zo is niet duidelijk wat het model inhoudt en is de verwijzing naar achterliggende literatuur niet aanwezig. Hierdoor is de waarde van deze studie gering. In dit artikel worden geen variabelen meegenomen waardoor het geen volledig plaatje kan geven over de totale kosten. Het positieve van dit artikel is dat er een model wordt gehanteerd, alleen wordt dit model niet verduidelijkt en kan et niet gebruikt worden voor andere studies. Nader onderzoek naar de achtergrond van dit model leverde geen bruikbare informatie op. Alle andere aspecten zoals; variabele kosten, methode om de kosten te bereken en maatschappelijk perspectief komen ook niet aanbod in dit artikel. Hierdoor komen er weinig belangrijke aspecten aanbod die grote invloed hebben bij het maken van een kosten en baten analyse. Artikel 3 (Bulthuis et al); Dit artikel gaf geen duidelijke informatie over het gebruikte model bij het maken van de kosten en baten analyse. Daardoor is de studievraag niet goed te beantwoorden. Wel werd een aantal belangrijke aspecten besproken. Er werd gesproken over de variabelen kosten. Dit houdt in dat er rekening is gehouden met alle kosten die gemaakt zijn en deze werden duidelijk beschreven. Er werd in dit artikel gesproken over directe- en indirecte medische kosten en indirecte niet-medische kosten. Tevens werden de kosten geanalyseerd vanuit een maatschappelijk perspectief. Op deze wijze werd een totaal beeld gecreëerd van de totale kosten bij patiënten met knie- en/of heuposteoartritis. Het is dan ook jammer dat dit artikel het gebruikte model niet verduidelijkt heeft, daar het anders een goed voorbeeld had kunnen zijn om het gebruikte model te generaliseren naar studies binnen de fysiotherapie. 5

6 Artikel 4 (Contreras-Hernandez et al); Deze studie heeft een model genoemd namelijk het dicision tree model, dit model werd beschreven en werd gerefereerd waar het model vandaan komt. Het dicision tree model is een wetenschappelijk model voor de weergave van alternatieven en keuzen in een besluitvormingsproces. Het dicision tree model is gebruikt omdat de uitkomsten van het onderzoek niet beschreven kunnen worden als een reeks waarnemingen maar als een groep gebeurtenissen, dus het één is het gevolg van het andere. Door deze keuze van onderzoek is er besloten om het dicision tree model te gebruiken. Kortom dit is het enige artikel dat antwoord geeft op de studievraag. Een zwakte van deze studie is echter dat het gericht is geweest op een beperkt aantal variabele kosten en vanuit een maatschappelijk perspectief is geanalyseerd. Dit betekent dat in deze studie het resultaat een vertekend beeld geeft van de totale kosten. Het was beter geweest wanneer deze studie ook gekeken had naar andere variabelen en de noodzakelijke kosten. Indien dit ook was gedaan had deze studie maximaal aan de verwachtingen voldaan. Het gebruikte model is een goed voorbeeld voor gebruik van kosten baten analyses in de fysiotherapie. Artikel 5 (Coupe et al); Dit artikel heeft geen duidelijke informatie opgeleverd over het gebruikte model om kosten en baten te berekenen bij patiënten met knie- en/of heuposteoartritis. Vandaar dat deze studie geen antwoord heeft gegeven op de studievraag. Echter worden alle andere punten van het A,B,C-K in dit artikel wel benoemd en deze worden duidelijk beschreven. Wanneer het model uit artikel 4 zou worden gebruikt in combinatie met de aspecten die zijn benoemd in artikel 5 zou er een hele duidelijke beschrijving zijn geweest van de wijze waarop een kosten en baten analyse wordt gemaakt. In bijna alle studies is geen duidelijk model gehanteerd of wordt er niet teruggekoppeld naar het model. Hierdoor het niet duidelijk hoe de kosten en baten in kaart zijn gebracht. Eén artikel geeft een antwoordt op de studievraag 4. Het artikel beschrijft wel een herkenbaar model, maar heeft enige beperkingen op andere gebieden wat de sterkte van het artikel doet afnemen. Er wordt in de studies gesproken over methodes waarop de kosten berekend zijn, echter worden deze methodes niet teruggekoppeld en is niet na te gaan hoe de kosten berekend hebben. Vanwege het feit dat alle studies een individuele systematiek hanteren, zonder uitleg waarom deze systematiek gekozen werd, zijn overeenkomsten tussen de studies niet goed te vinden. Deze literatuurstudie is uitgevoerd door studenten fysiotherapie met belangstelling voor economische analyses in de fysiotherapie. Fysiotherapeuten behandelen vaak in de eerstelijnszorg patiënten met knie- en/of heuposteoartritis. Er wordt aangeraden deze behandelingen uit te voeren volgens de richtlijn van het KNGF en internationaal bestaan er meerdere richtlijnen. Vraag is echter of het behandelen volgens de richtlijn ook economisch effectief is. Leidt de behandeling tot een uiteindelijke kosten reductie? Ondanks de belangstelling moet geconstateerd worden dat de kennis rondom economische modellen gering is en zeker als het gaat om het analyseren van deze modellen en het analyseren van de methodologie en statistiek die gebruikt werden in deze studies. De literatuur studie is uitgevoerd binnen een termijn van 20 weken. Deze tijd is te kort gebleken om alle relevante informatie achter economische analyses te bestuderen. Wel is door het zoeken in de literatuur en het bestuderen van de vijf geselecteerde artikelen kennis opgedaan en een beeld gevormd over kosten baten analyses. Deze kennis dient echter verdiept te worden, maar leidt wel tot een kritische houding in het opzetten en bestuderen van kosten baten analyses in de fysiotherapie. 6

7 Conclusie Modellen van kosten baten analyses bij patiënten met knie- en/of heuposteoartritis zijn niet duidelijk genoemd, gebruikt en beschreven in de literatuur. Er bestaat geen format dat gebruikt kan worden bij studies in de fysiotherapie. Naar aanleiding van deze literatuurstudie wordt het dicision tree model aanbevolen bij het maken van een kosten en baten analyse, in de fysiotherapie. Het is zorgwekkend dat er geen goede kosten en baten analyses gedaan kunnen worden door het ontbreken van duidelijk beschreven modellen. Het analyseren van kosten en baten bij patiënten met knie- en heuposteoartritis dient grondig te worden ontwikkeld. Gezien de toenemende kosten in de gezondheidszorg en vanwege de vergrijzing bij patiënten met knie- en/of heuposteoartritis in het bijzonder, zullen de kosten in de toekomst verder stijgen in Nederland. Het is dan ook wenselijk om de kennis en vaardigheden die nodig zijn bij kosten baten analyses te verbeteren. Dit geldt in het bijzonder binnen de fysiotherapie, daar deze vorm van zorg relatief goedkoop is en in staat is patiënten langer te laten functioneren. Fysiotherapie zou dan ook sterk kunnen bijdragen aan het verminderen van de kosten in de zorg. Het ontwikkelen van kennis en vaardigheden voor het maken van een kosten baten analyses binnen de fysiotherapie is dan ook zeer noodzakelijk. 7

8 Referentielijst 1. Poos MJJC, Gommer AM. Neemt het aantal mensen met artrose toe of af?. Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid Versie 4.10: < Nationaal Kompas Volksgezondheid\Gezondheid en ziekte\ziekten en aandoeningen\bewegingsstelsel en bindweefsel\artrose. 2. Duin C, Garssen J. Bevolkingsprognose : sterkere vergrijzing, langere levensduur. Centraal bureau voor statistieken. 2012; Gool CH, Hoeymans N, Picavet HSJ. Functioneren en kwaliteit van leven/ Lichamelijk functioneren. Nationaal Kompas Volksgezondheid. 2009; versie Ursum J, Rijken M, Heijmans M, Cardol M, Schellevis F. Een chronische ziekte heeft gevolgen voor het individu en voor de samenleving. Nivel. 2011; : Johansen I, Lindbak M, Stranghelle J K, Brekke M. Independence, institutionalization, death and treatment costs 18months after rehabilitation of older people in two different primary health care settings BioMed central ; : Patel A, Buszewicz M, Beecham J, Griffin M, Rait G, Nazareth I, Atkinson A, Barlow J, Hains A. Economic evaluation of arthritis self management in primary care. BJM. 2009; 339:b3532: 2 7. Bulthuis Y, Mohammad S, Braakman-Jansen L M A, Wiepke Drossaers-Bakker K, van de Laar M A F J. Cost-effectiveness of intensive exercise therapy directly following hospital discharge in patiënts with arthritis: results of a randomized controlled clinical trial. Arthritis Care & Research. 2008; 23332: Contreras-Hernandez I, Mould-Qeuvedo J F, Torres-Gonzalez R, Victoria Goycochea-Robles M, Pacheco-Dominiguez R L, Sanchez-Garcia S, Mejia-Arengure J M, Garduno-Espinosa J. Costeffectiveness analysis for joint pain treatment in patients with osteoarthritis treated at the instituto Mexicano del Serguro Social (IMSS): Comparison of nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs) vs. Cyclooxygenase-2 selective inhibitors. Cost Eff Resour. 2008; : M H Coupe V, Veenhof C, van Tulder M W, Dekker J, Bijlsma JW, Van den Ende C H M. The costs effectiveness of behavioral graded activity in patients with osteoarthritis of hip and/or knee. Ann Rheum Dis. 2006; 66: : 2-4 8