Eigenaar info. fajalobi Druif bepaalt smaak

Transcriptie

1 Eigenaar info fajalobi Druif bepaalt smaak De druivensoort is de belangrijkste smaakbepalende factor op grond waarvan je een wijn kunt herkennen. Verschillen in terroir (de optelsom van alle natuurlijke omstandigheden die van invloed zijn op de groei van de druivenstok) en vinificatie (wijnbereiding) kunnen weliswaar voor een eindeloze hoeveelheid variaties zorgen, het zijn uiteindelijk toch de eigenschappen van de druif die de doorslag geven. Hoe veel druivensoorten er precies zijn weet niemand. Het zijn er in ieder geval vele honderden, zij het dat maar een klein deel daarvan internationaal enige naamsbekendheid genieten. Vele soorten zijn namelijk slechts van lokaal belang en maken bovendien ook nog vaak deel uit van een assemblage met andere soorten. Cepage of assemblage? Een producent heeft twee mogelijkheden: ofwel een wijn maken van een bepaalde druivensoort, ofwel van twee of meer soorten. In het eerste geval is sprake van een cepage- of varietalwijn, in het tweede van een assemblage of blend. Het doel van assembleren is dat de druivensoorten elkaar op een zodanige manier aanvullen dat de som meer is dan het geheel van de samenstellende delen. In tal van Europese gebieden is het een normale praktijk, vooral rond de Middellandse Zee. Het is alleen jammer dat etiketten meestal alleen maar iets zeggen over het herkomstgebied maar niet over de gebruikte druivesoort(en). In de Nieuwe Wereld gebeurt assembleren minder; daar hecht men juist waarde aan de doorzichtigheid die het gebruik van een enkele druivensoort biedt. Assemblages zijn er in verschillende soorten, die waarbij een dominante druivensoort aangevuld door een of meer andere, die waarbij twee soorten in ongeveer gelijke hoeveelheden gemengd worden en die waarbij diverse soorten gebruikt worden. Bekende voorbeelden van assemblages zijn de rode Bordeaux-wijnen. Andere voorbeelden zijn de wijnen uit de Zuidelijke Rhone en de Languedoc, de meeste champagnes, maar ook Valpolicella, Rioja en port. Buiten Europa hebben vooral de Australiers een reputatie opgebouwd als blenders. Top 20 Onderstaand een lijst met de twintig meest aangeplante druivensoorten in de wereld. Bron: The Oxford Companion to Wine. Koplopers zijn soorten die gebruikt worden voor de productie van basiswijnen voor distillatie, of voor eenvoudige bulkwijnen.

2 Druivensoort Geschatte opp. in ha Belangrijkste landen Airen Spanje Garnacha (grenache) Spanje, Frankrijk Carignan Frankrijk Ugni blanc (trebbiano) Frankrijk, Italie Merlot Frankrijk, Italie Cabernet sauvignon Frankrijk, Bulgarije, USA Rkatsiteli Georgie, Rusland, Oekraine Monastrell (mourvedre) Spanje, Frankrijk Bobal Spanje Tempranillo Spanje, Portugal Chardonnay USA, Frankrijk, Australie, Italie Sangiovese Italie Cinsaut Frankrijk, Zuid-Afrika Welschriesling v.m. Joegoslavie, Hongarije, Roemenie Cataratto Italie Aligote Rusland, Oekraine, Moldova, Bulgarije Muscat d'alexandrie Spanje, Australie, Zuid-Afrika

3 Pinot Noir (spatburgunder) Frankrijk, Moldova, Duitsland, USA Sauvignon Blanc Frankrijk, Moldova, Oekraine Chenin Blanc (steen) Zuid-Afrika, USA, Frankrijk Albari?o De druif van het Galicische gebied Rias Baixas, in het uiterste noordwesten van Spanje. Eveneens aangeplant in het aangrenzende deel van Portugal onder de naam alvarinho voor de betere Vinho Verde. Gedijt uitstekend in deze natte en koele omgeving en geeft wijnen die je in zuidelijke landen niet zo een, twee, drie zou verwachten. Rias Baixas combineren sappigheid en extract met een frisse zuurgraad. Minpuntje: de productie is door het vochtige klimaat zo kostbaar en de vraag naar deze wijnen is zo hoog, dat ze de duurste witte van heel Spanje zijn. Aligote De 'andere' witte soort van de Bourgogne, naast de chardonnay. Aligote geldt als minder verfijnd dan die chardonnay, onder meer vanwege zijn hoge zuurgraad. Goede rijping is daarom essentieel. Binnen de Bourgogne is hij op z'n best in de gemeente Bouzeron.De meeste aligote is evenwel buiten de Bourgogne te vinden. In diverse landen in Oost-Europa staat hij op zeer ruime schaal aangeplant. Chardonnay Niet de meest aangeplante witte druif ter wereld - bij lange na niet zelfs - maar wel verreweg de bekendste en meest internationale. Gedijt bijna overal en is in de Nieuwe Wereld een tijdje synoniem geweest met witte wijn. Chardonnay is van nature neutraal, en dus in hoge mate manipuleerbaar. Wijnmakers kunnen er zich in technisch opzicht helemaal op uitleven. Je vindt Chardonnays zonder malolactische gisting, met gedeeltelijke malolactische gisting of met complete malolactische gisting. Zonder hout, met een beetje hout of met veel hout. Droog of met een beetje restsuiker en soms zelfs zoet. En niet te vergeten in mousserende vorm. Chardonnay is net als de cabernet sauvignon een echte wereldburger, aangeplant in zo ongeveer elk land waar wijnbouw bedreven wordt. Zijn wortels liggen in Frankrijk, in de Bourgogne. Alle grote witte wijnen uit die streek, zoals bijvoorbeeld Chablis, Meursault en Puligny-Montrachet, zijn 100% chardonnaywijnen. Ook in de Champagne speelt de chardonnay een belangrijke rol, ofwel in combinatie met pinot noir en pinot meunier, ofwel ongemengd. Alle Blanc de Blancs champagnes komen per definitie van chardonnay. De kalkrijke Cote des Blancs ten zuiden van Epernay is zelfs uitsluitend met chardonnay beplant. Minder bekend maar daarom niet minder interessant zijn de Chardonnays uit de Jura. Verder is de nodige chardonnay aangeplant in de Languedoc (als Vin de Pays d'oc) in Spanje en in Italie. In Oostenrijk noemt hem meestal morillon, een verwijzing naar een dorpje in de Champagne! Meer vindplaatsen in willekeurige volgorde: Midden en Oost Europa, Israel, China, Chili, Argentinie, Nieuw-Zeeland, Australie, Californie, Canada, Zuid-Afrika, enz., enz. Waar niet, eigenlijk? Chenin blanc Kameleonachtige, uiterst veelzijdige druif die zowel strakdroge als rijke, zoete wijn kan produceren. Kenmerken zijn o.a een bloesemaroma, een zekere hartigheid, en, in koele gebieden, een stevige zuurgraad. Die tweede eigenschap maakt de droge versie niet altijd even makkelijk. Chenin is op z'n best in het Loiredal waar hij vaak pineau de la Loire genoemd wordt. Als droge versie in wijnen als Anjou en Saumur, als edelzoete versie in wijnen als Coteaux du Layon en Vouvray. Die edelzoete varianten kunnen bijzonder goed op fles rijpen. Chenin blanc is ook op zeer ruime schaal aangeplant in Zuid-Afrika, waar men hem ook wel steen noemt. De Kaapse Steen heeft minder zuren dan de wijnen van de Loire en wordt in de regel doelbewust gemaakt voor onmiddellijke consumptie. Een goed voorbeeld hiervan is de primeurversie Eerste Pluk. In de rest van de wereld blijft de aanwezigheid van chenin wat verborgen, omdat hij daar meestal in assemblages verdwijnt. Uitzonderingen op deze regel komen uit Californie, zowel droog als zoet. Gewurztraminer Druif met een laag aroma-smaakprofiel, maar zowel in Frankrijk als in Italie de meest aangeplante soort voor witte wijnen. Geeft neutrale, droge wijn die zowel puur als in assemblages met andere druivensoorten gebotteld wordt. In de Charente, in Frankrijk, levert hij ook uitstekende basiswijnen voor de distillatie van cognac. Zwak punt van deze druif is echter z'n lage zuurgraad, waardoor hij al gauw spanning mist. Het bekendste, maar daarom nog niet het beste gebied voor 'Gewurz' is de Elzas, waar men de naam trouwens spelt zonder umlaut! Voor Gewurztraminer met finesse of voor de verwante, wat minder intens aromatische Traminer, kun je o.a. terecht in Sudtirol/Alto Adige. De druif komt daar oorspronkelijk vandaan en dankt zijn naam aan het dorpje Tramin. Goede droge versies komen ook uit de Pfalz. Buiten Europa kom je hem maar sporadisch tegen, voornamelijk in Nieuw Zeeland en in de koelere gebieden van Californie en de Pacific Northwest. Gewurztraminer leent zich goed voor het maken van laat geoogste zoete wijnen. En voor het stoken van een mooie marc!

4 Gruner Veltliner Nationale witte druif van Oostenrijk, vooral aangeplant in Neder-Oostenrijk in gebieden als de Wachau, Kremstal, Kamptal, Weinviertel en Wien. De wijnen hebben een geheel eigen, origineel karakter met voldoende zuren en ietwat peperig accent - Oostenrijkers spreken liefkozend van een 'Pfefferl'. Veltliner wordt in de regel droog en 'houtvrij' gevinifieerd. Marsanne Typische 'Rhonedruif' die wijn met behoorlijk veel kleur en body en een tamelijk lage zuurgraad oplevert. Marsanne vormt de basis van noordelijke witte Rhonewijnen, zoals bijvoorbeeld Saint-Joseph, Crozes-Hermitage en Saint-Peray. Hij verdringt daar de roussanne, waarmee hij overigens ook wel wordt geassembleerd. Marsanne is ook steeds meer te vinden in Languedoc. Al sinds lang is hij in Australie present. Daar vinifieert men hem in de regel puur. Muller-Thurgau Duitse kruising waarvan men lange tijd aannam dat het om riesling x silvaner ging. Mogelijk is dit echter riesling x riesling. De druif dankt zijn ontstaan en zijn naam aan de onderzoeker Muller uit de Zwitserse streek Thurgau. Muller werkte aan de befaamde wijnbouwschool van Geisenheim. In de wijngaard is het een echt werkpaard dat makkelijk te telen is en grote opbrengsten garandeert. Blijft op een enkele uitzondering na kwalitatief achter bij zowel de riesling als de silvaner. Ongecompliceerde, bloemige wijn om jong te drinken. In Luxemburg bekend als rivaner. Muscat De meest aromatische druivensoort van allemaal en daardoor makkelijk blind te herkennen. Muscat-wijnen zijn wellicht de enige die direct een associatie oproepen met? druiven! Andere associaties zijn die van witte bloemen en citrusfruit. De naam muscat is enigszins misleidend, want in feite is dat de algemene noemer voor diverse varianten. Als kwalitatief beste geldt de muscat blanc a petits grains, met als goede tweede de muscat d'alexandrie. Om nog even bij benamingen te blijven, synoniemen in het Spaans, Italiaans en Duits zijn respectievelijk moscatel, moscato en muskateller. Muscat is zowel tot zoete als tot strak droge wijn te verwerken. In het eerste geval gebeurt dat in de vorm van een versterkte wijn. De gisting wordt dan onderbroken door toevoeging van wijnalcohol en de onvergiste suikers geven de wijn vervolgens z'n zoete smaak. Voorbeelden daarvan zijn de Muscats uit de Languedoc (Rivesaltes, Beaumes de Venise etc.), die van het Griekse eiland Samos, Moscatel uit Spanje, de Hanepoot uit Zuid-Afrika en de intense Australische dessertwijnen Van een andere orde zijn de wijnen van ingedroogde druiven, zoals de Moscato passito van het Zuid Italiaanse eilandje Pantelleria. Een weer heel ander type is de laagalcoholische, mousserende Moscato d'asti uit Piemonte. In opkomst zijn de droge Muscats uit het Franse Zuiden. Het opsporen waard zijn ook de droge Muscats/Muskateller uit noordelijker contreien zoals de Elzas, de Pfalz, Baden en Oostenrijk. Palomino Palomino fino is de druif van sherry. Hij gedijt uitstekend onder de Andalusische zon op de witte kalkbodems rond Jerez, zonder dat irrigatie nodig is. Zijn lage zuurgraad en de neiging om snel te oxideren maken hem ongeschikt voor de productie van gewone witte wijn, maar voor een versterkte wijn als sherry is dat geen enkel probleem. Buiten Jerez vind je de palomino vooral in landen die sherryimitaties produceren of produceerden, zoals Cyprus, Australie en vooral Zuid-Afrika. Vreemd genoeg is zijn bijnaam daar Fransdruif! Petit Manseng Een curiosum uit de Sud-Ouest, maar wat voor een! Sterk aromatisch van karakter, met frisse zuren, kortom: zeer uitgesproken. Beleeft daarom terecht een comeback. Petit Manseng is hoofdbestanddeel van 'exotische' wijnen als Jurancon (zowel droog als laat geoogst zoet), Pacherenc du Vic Bilh, Irouleguy? Pinot Blanc Het werkpaard van de Elzas. Vrij neutraal van karakter en daarom makkelijk te drinken en te combineren. Wijd verbreid over Midden Europa onder de Duitse benaming wei?er burgunder of wei?burgunder en daar vaak interessanter dan in Elzas. Zie de wijnen uit Baden en Oostenrijk. Pinot bianco uit Noordoost Italie (Friuli, Sudtirol / Alto Adige) kan eveneens verrassend goed

5 zijn. Pinot Gris Familie van de pinot blanc met een roze gekleurde schil. Pinot gris is in de regel aromatischer en steviger van smaak dan de pinot blanc. Synoniemen zijn tokay pinot gris, pinot grigio, grauburgunder, grauer burgunder en rulander. Veel aangeplant in Noordoost Italie voor droge wijnen. Geeft als tokay pinot gris in de Elzas zeer rijke, meestal wat zoetige wijnen. Drogere, maar ook zeer rijke wijnen vind je in Baden, aan de andere kant van de Rijn. Pinot gris is verder aangeplant in o.a. Luxemburg, Hongarije (szurkebarat) en Oregon. Riesling Zeer uitgesproken, klassieke druivensoort. Erg kieskeurig wat betreft z'n omgeving. De rieslingdruif gedijt het best in een koel klimaat waar de druiven langzaam en laat rijpen. Rieslingwijnen onderscheiden zich door hun aromatische karakter, hun hoge zuren en hun finesse. Ook weerspiegelen ze - net als de rode pinot noir - in hoge mate nuances in bodemsamenstelling en klimaat. Trefwoorden: finesse, een mineralige toets en complexiteit. Ze kunnen strak droog of weelderig zoet zijn en zijn meestal gebaat bij een paar jaar rijping. Pas dan ontplooien ze hun aroma ten volle. Typerend voor gerijpte Riesling is een beschaafde petroleumtoon (gout de petrole). Edelzoete Riesling kan over het algemeen decennia lang op fles bewaard worden. De riesling is onlosmakelijk verbonden met Duitsland, met voor op gebieden als Moezel, Rheingau en Pfalz. Wijnen met een zoetje? Steeds minder. De trend in Duitsland is richting droog, met hooguit wat restsuiker om de zuren in evenwicht te houden. Voor een noordelijk gebied als de Moezel geldt dat meer dan voor een zuidelijk zoals de Pfalz. Een typisch Duitse specialiteit is riesling in mousserende vorm, Rieslingsekt. Een ander rieslingbolwerk, en qua stijl redelijk vergelijkbaar met Duitsland, is de Elzas. Ook daar kan de hoeveelheid restsuiker behoorlijk varieren. De rheinriesling doet het ondanks zijn naam voortreffelijk langs de Donau in Oostenrijk, met name in gebieden als Wachau en Kamptal. De stijl van de wijnen is echter wel duidelijk anders dan in Duitsland. Droog en stevig is hier de regel. Ook in Noord-Amerika is riesling te vinden. In Californie is dat onder de benaming Johannisberg riesling en in verschillende gradaties van zoetheid. In het Canadese Ontario produceert riesling voortreffelijke ice wine. Eveneens het proberen meer dan waard zijn de Rieslings uit de koele delen van Zuid-Australie. Sauvignon blanc Een druif en een wijn met een expressief aroma van citrusfruit, gras, asperges of bloemen? En met een verfrissende zuurgraad. Fruitig en sappig, vooral wanneer er bij de vinificatie geen hout aan te pas komt. Gebeurt dat wel, dan gebruikt men wel eens de benaming Fume Blanc. De meeste Sauvignon ziet overigens alleen maar staal. In geval van assembleren met een andere soort gebeurt dat bijna altijd met semillon. De meeste Sauvignon is geen bewaarwijn. Hij smaakt het best wanneer de aroma's bij wijze van spreken nog het glas uitstuiven. Sauvignon is tegenwoordig een mondiale soort die de chardonnay aardig naar de kroon begint te steken. Z'n wortels liggen aan de Loire, in Touraine en meer nog in de verder stroomopwaarts gelegen gebiedjes als Sancerre en Pouilly-Fume. Dat zijn wereldwijd de schoolvoorbeelden van typische Sauvignon. Goede tweede in Frankrijk is Bordeaux en omstreken. In Entre-deux-Mers, Graves, Pessac-Leognan en Bergerac heeft de sauvignon de afgelopen jaren de semillon steeds meer verdrongen. Bijzonder mooie Sauvignons komen tegenwoordig ook uit Steiermark (Oostenrijk) en Noordoost-Italie (Collio, Sudtirol/Alto Adige). Wellicht volgt binnenkort ook Slovenie. De Nieuwe Wereld is niet achter gebleven. Of je nu in Chili, Zuid-Afrika of in Californie komt, aan goede Sauvignons geen gebrek, zij het dat de stijl wel varieert. Voor het echte spektakel moet je evenwel terecht in Nieuw-Zeeland. Dat is nu het onbetwiste sauvignonland bij uitstek! Semillon Niet een echt modieus type wijn, zeker niet wanneer het om de droge versie gaat. Hij mist het expressieve aroma van de sauvignon en komt eerder wat wasachtig over. Semillon is echter met chenin en riesling een van die druiven die gevoelig zijn voor botrytis en daardoor magnifieke zoete wijnen kunnen opleveren. Semillon is te beschouwen als een Bordeauxdruif. Hij is daar onder meer aangeplant in de Graves, ten zuiden van de stad Bordeaux. Voor (droge) witte Graves assembleert men hem met sauvignon blanc. Z'n grote reputatie ontleent hij echter aan Sauternes, een van 's werelds klassieke edelzoete wijnen, met als absolute referentie Chateau d'yquem. Alleen daarom al verdient semillon de status van klassieke soort. Zoete wijnen van een vergelijkbaar kaliber als goede Sauternes levert hij ook in Australie. Opvallend genoeg zie je semillon - in het Engels zonder accent - daar ook regelmatig als droge varietal. In de VS is semillon weliswaar mondjesmaat aangeplant, maar de resultaten zijn zeer bevredigend. Voor droge wijn vooral in Oregon en Washington State, voor een enkele zoete in Californie. Silvaner Oude Duitse soort meestal vrij neutraal van karakter. Presteert het best in Franken, waar hij zowel hartige droge wijnen als Eisweine kan geven. Ook in Rheinhessen geeft de silvaner goede droge wijnen. In de Elzas, waar de naam gespeld wordt als sylvaner, van zeer bescheiden kwaliteit..

6 Ugni Blanc / Trebbiano Druif met een laag aroma- en smaakprofiel, maar zowel in Frankrijk als in Italie de meest aangeplante soort voor witte wijn. Geeft neutrale, droge wijn die zowel puur als in assemblages met andere druivensoorten gebotteld wordt. In de Charente, in Frankrijk, levert hij ook uitstekende basiswijn voor de distillatie van cognac. Viognier Een rijzende ster onder de witte druivensoorten. Tot voor kort was viognier alleen maar aangeplant in de Noordelijke Rhone (Condrieu), maar tegenwoordig gebeurt dat op veel meer plaatsen. In de Languedoc en in Californie gebeurt dat zelfs op vrij uitgebreide schaal. Viognier heeft meestal behoorlijk veel body en alcohol maar weinig zuren. Het aroma ervan doet denken aan wit fruit. Welschriesling Een misleidende naam, want er bestaat geen enkele relatie met de 'echte' riesling. Welschriesling is een veel aangeplante soort in Centraal en Oost Europa en bijgevolg bekend onder veel namen, zoals riesling italico, laski/olasz rizling en gra?evina. Welschriesling geeft over het algemeen vrij lichte wijnen met goede zuren en een behoorlijke aromatische intensiteit. De druif is op z'n best in het Oostenrijkse Burgenland, waar hij zeer rijke, edelzoete wijnen kan produceren. Barbera Populaire druivensoort in een groot deel van Italie. Op z'n best in Piemonte. Barbera-wijnen zijn in vergelijking met de eveneens uit Piemonte afkomstige nebbiolo-wijnen zoals Barolo en Barbaresco wat makkelijker toegankelijk. Ze hebben minder tannines, behoorlijk veel fruit en een markante zuurgraad. Goede rijping van de druiven is dus belangrijk! Barbera is behalve in Italie ook te vinden in Californie en Argentinie. Blaufrankisch Oostenrijkse soort, gewaardeerd om zijn uitgesproken fruitige karakter. Smaakbepalend voor rode wijnen uit het Burgenland, puur of gemengd met cabernet sauvignon en pinot noir. Met of zonder hout. Onder benamingen als kekfrankos, limberger, lemberger en franconia ook aangeplant in respectievelijk Hongarije, Duitsland, Washington State en Friuli. Cabernet Franc Cabernet franc speelt in Bordeaux een discrete maar niettemin belangrijke rol in assemblages met cabernet sauvignon en merlot en daar ook wel bouchet heet. De beroemde uitzondering op deze regel is de wijn van Chateau Cheval Blanc die juist in meerderheid uit cabernet franc bestaat. Cabenet franc kan echter ook ongemengd gebotteld worden, zoals het merendeel van de rode Loire-wijnen (Anjou, Bourgueil, Chinon, Saumur-Champigny) laat zien. Deze soort is vooral in jaren met gebrekkige rijping herkenbaar aan een vegetaal accent dat doet denken aan groene paprika. In stijl varieert Cabernet Franc van lichte, fruitige zomerwijn tot zeer geconcentreerde 'bewaarwijn'. In het kielzog van de cabernet sauvignon en de merlot is de cabernet franc ver buiten Frankrijk terechtgekomen, hoofdzakelijk ter aanvulling van die twee, maar soms ook individueel gebotteld als varietal. Cabernet Sauvignon De onbetwiste druivensoort nummer 1 voor rode wijnen. Cabernetwijnen zijn normaliter herkenbaar aan hun uitgesproken aroma van zwarte bessen, ongeacht waar ze vandaan komen. Ze hebben in de regel veel kleur, terwijl ze in hun smaak behoorlijk veel fruit en de nodige tannines bieden. Bij overproductie of onvoldoende rijpheid maak het fruit plaats voor een onaangenaam vegetale toon die aan groene paprika doet denken. Cabernets zijn wijnen die zich lenen voor houtopvoeding en die lang kunnen rijpen. In hun jeugd kunnen ze door de tannines wat stug overkomen. Daarom worden ze vaak gemengd met 'zachtere' soorten zoals de merlot of de shiraz. Cabernet sauvignon is een echte wereldburger, populair bij zowel producenten als consumenten. Hij wordt in een adem genoemd met Bordeaux, en dan in het bijzonder de gebieden op de linkeroever, Medoc en Graves. Hij krijgt daar overigens altijd aanvulling van merlot en meestal ook van cabernet franc. Andere gebieden en landen met een solide reputatie voor Cabernets zijn Californie, Chili en Australie. In 'nieuwe' wijnlanden als Zuid-Afrika en Argentinie is hij sterk in opkomst. Ook in Europa staat de nodige cabernet aangeplant. Zo ook in het Franse Zuiden en

7 Zuidwesten, in Spanje, in Italie en in Midden- en Oost-Europa. Hetzij als hoofdsoort, hetzij als smaakverbeteraar voor traditionele, regionale druivensoorten. Maar 10, 15% cabernet sauvignon kan de smaak soms best ten goede komen. Carignan Veel aangeplante soort in het Middellandse Zeegebied, in Spanje cari?ena genoemd. Carignan genoot tot voor kort grote populariteit bij producenten vanwege hoge opbrengsten maar wordt tegenwoordig in hoog tempo gerooid ten gunste van kwalitatief betere soorten. Dit gebeurt met name in de appellations van de Languedoc. Niettemin is de carignan nog altijd de meest aangeplante druivensoort in Frankrijk. Hij geeft wijnen met veel kleur, veel tannines en veel zuren maar met weinig verfijning. Assemblage met grenache en cinsaut zorgt voor meer toegankelijkheid. Alleen carignan van oude stokken met lage opbrengst en in goede wijngaarden levert interessante wijnen. Cinsaut Mediterrane soort, waarvan de naam ook als cinsault gespeld wordt. De wijnen zijn zacht, vrij licht en aromatisch. Ze zorgen voor fruit en soepelheid in assemblages. Door deze eigenschappen leent de cinsaut zich ook voor verwerking tot rose. Hij staat op vrij grote schaal aangeplant in het hele zuiden van Frankrijk, in de Languedoc, Zuid Rhone en Provence. Cinsaut speelt eveneens een belangrijke rol in Zuid-Afrika, en ook daar vooral in blends. Gamay De gamay noir a jus blanc is de druif van de Beaujolais. Voornaamste kenmerk: fruitigheid en elegantie. Geeft in de regel wijnen om jong te drinken, al kunnen de steviger crus uit de Beaujolais soms behoorlijk goed rijpen. Buiten de Beaujolais is de gamay o.a. aangeplant in de omgeving van Lyon en in Touraine. Grenache Voluit: grenache noir, want er is ook een grenache blanc en een grenache gris. En in Spanje: garnacha. Typisch mediterrane soort, op grote schaal aangeplant in Noord- en Noordoost Spanje (o.a. in Rioja, Penedes) en in het Franse Zuiden. In de Languedoc, Roussillon en Zuid-Rhone (o.a. Chateauneuf) belangrijk bestanddeel van assemblages. Grenache geeft wijn met behoorlijk veel alcohol, maar is erg gevoelig voor oxidatie. Sleutel voor kwaliteit is een lage opbrengst. Grenache-wijnen varieren in stijl van droge rose tot zoete, bewust oxidatief gevinifieerde vin doux naturel zoals Banyuls. Grenache heeft ook zijn weg gevonden naar Californie en Australie, waar hij in de regel deel uitmaakt van zogeheten Rhone-blends. Malbec De malbec, alias cot, auxerrois of pressac, stamt uit het Franse Zuidwesten en heeft van nature een wat rustiek karakter. Malbec vormt het hoofdbestanddeel van de wijnen uit Cahors en maakt in Bordeaux en wijde omgeving soms bescheiden deel uit van de assemblage. Malbec heeft een tweede thuis gevonden in Argentinie en is daar op ruime schaal aangeplant. Argentijnse malbec (ook wel: malbeck) kan bijzonder goede wijnen met veel structuur en volheid opleveren. Wijnen die uitstekend op hout kunnen rijpen. Ook het buurland Chili kan zeer goede malbecwijnen produceren. Merlot De vaste partner van de cabernet sauvignon, maar wel heel anders van karakter. Minder tanninerijk, dus soepeler en makkelijker toegankelijk. Te makkelijk? Geen nood. Zoals merlot gebruikt wordt om de cabernet sauvignon wat te verzachten, zo wordt omgekeerd cabernet sauvignon gebruikt om merlot wat meer beet en ruggengraat te geven. Merlot hoeft niet perse te rijpen, maar de betere kan dat wel degelijk. Merlot is de meest aangeplante druif in Bordeaux en hoofdingredient van beroemde wijnen als Pomerol, Saint-Emilion en Fronsac. Petrus, een van Bordeaux' allergrootste en beroemdste wijnen, wordt bijna volledig van merlot gemaakt. Verder vormt hij de basis van eenvoudiger basiswijnen in de vorm van Bordeaux en Bordeaux Superieur. Bovendien lijkt is hij in opmars in de Medoc. Er zijn diverse redenen voor deze toenemende populariteit: 1) de merlot rijpt eerder dan de cabernet sauvignon en is dus minder gevoelig voor weersomstandigheden, en 2) hij is door z'n soepelheid geliefd bij beginnende wijndrinkers. In het voetspoor van de cabernet heeft de merlot zich verspreid over de hele wereld. Sterker nog, merlot heeft inmiddels zijn

8 eigen plaats gekregen. Een waar Europees merlotbolwerk buiten Bordeaux is Noordoost Italie, en dan met name Sudtirol / Alto Adige. Hetzelfde geldt voor het kanton Ticino in Zwitserland. De Nieuwe Wereld heeft zich evenmin onbetuigd gelaten bij het aanplanten ervan. Aanvankelijk gebeurde dat vooral om de merlot met de cabernet te mengen, nu om aan de al maar stijgende vraag naar dit type te voldoen. Als druif en als wijn is merlot met name 'hot' in Californie, waar hij de grote Franse voorbeelden regelmatig evenaart. In Frankrijk zelf is de Languedoc het gebied voor nieuwe aanplant van merlot. Mourvedre Meer nog dan de grenache een uitgesproken mediterrane soort. Komt wellicht uit Spanje, uit de omgeving van Murviedro (Valencia) en van Mataro (Catalonie). Mourvedre is een veeleisende druif die absoluut warme, beschutte plaatsen nodig heeft en die rijke wijnen met veel alcohol en tannine produceert. Hij staat als monastrell vooral aangeplant in Spanje en verder ook in Zuid-Frankrijk. Daar maakt hij in de regel deel uit van assemblages met grenache, syrah etc. Mourvedre is wel de belangrijkste soort in de Provencaalse appellation Bandol. Buiten Europa is hij aangeplant in Australie en Californie, waar hij meestal mataro wordt genoemd. Nebbiolo De klassieke druif van Piemonte waarvan de naam ontleend is aan 'nebbio', Italiaans voor nevel of mist. Nebbiolo is uitermate kieskeurig wat betreft terroir en zelfs binnen Piemonte slechts op beperkte schaal aangeplant. Buiten Piemonte is deze soort bijgevolg helemaal zeldzaam. Nebbiolo geeft wijnen met veel tannines en zuren. De bekendste daarvan zijn Barolo en Barbaresco. Ondanks hun grote reputatie en hoge prijs kunnen deze wijnen nogal eens teleurstellend dun en droog zijn als gevolg van een te lange rijping op oud hout. Wijnen gemaakt in een moderne(re) stijl zijn echter magnifiek. Pinot Noir Pinot noir lijkt in alles de tegenhanger van de cabernet sauvignon. Pinot noir staat voor subtiliteit, charme en soepel fruit. Vergeleken met de cabernet is hij over het algemeen rijker aan zuren en armer aan tannines. En, als het goed is, van een bijzondere puurheid. Zeer kenmerkend voor pinot noir is zijn 'terroirgevoeligheid'. De kleinste nuanceverschillen in bodem en klimaat zijn al in de wijnen terug te proeven, te meer omdat pinot noir bijna altijd ongemengd blijft. Er valt dus niets te verdoezelen of te corrigeren. Pinot noir deelt deze eigenschap met zijn witte tegenhanger riesling. Pinot noir heeft zijn faam in de eerste plaats te danken aan grote rode Bourgognes. Wijnen met een goede kleur, extract en zuiverheid in geur en smaak. De wijnen hebben zelden dezelfde intensiteit als die van cabernet sauvignon of syrah, maar dat pinot noir geen wijn met kleur en structuur zou kunnen geven is een fabeltje. Gebrek aan kleur en inhoud is eerder het gevolg van te hoge opbrengsten in de wijngaard en te korte inweking tijdens het wijnbereidingsproces. Aangezien pinot noir erg kieskeurig is, om maar niet te zeggen een moeilijk druif, is zijn verspreiding niet onbeperkt. Hij gedijt alleen in relatief koele gebieden. Behalve de Bourgogne is dat in Frankrijk ook in de Champagne en dan met name in de Cote de Reims. Daar wordt pinot noir geassembleerd met de witte chardonnay en de pinot meunier. Pinot zorgt voor een stevige, volle stijl champagne. Maar er is meer. Pinot is ook thuis in Sancerre en de Elzas in Frankrijk. En in Valais in Zwitserland. Vergeet trouwens ook Duitsland niet. Pinot noir heet daar spatburgunder en levert er al maar meer volle, krachtige wijnen. Spatburgunders nieuwe stijl zijn te vinden in o.a. Baden, de Rheingau en zelfs in het noordelijke Ahrdal. Landen met een zeker rariteitsgehalte maar om toch wel in de gaten te houden zijn Nieuw-Zeeland en Australie. Een land waar de pinot noir al definitief zijn plaats gevonden heeft is de VS. Binnen Californie zijn er zelfs diverse regio's waar pinot noir als specialiteit gekoesterd wordt: de Russian River Valley in Sonoma, Carneros en Santa Barbara. De staat Oregon, onderdeel van de Pacific Northwest, heeft zelfs het grootste deel van zijn reputatie aan pinot noir te danken. Pinotage De enige 'eigen' blauwe druif van Zuid-Afrika. Pinotage is een in de jaren '20 van de 20e eeuw ontwikkelde kruising van pinot noir x cinsaut. Cinsaut werd aan de Kaap ooit - ten onrechte - 'hermitage' genoemd, vandaar de samengestelde naam pinotage. De echte ontdekking van de pinotage is van veel recenter datum. Mede daardoor is zijn aandeel in de Zuid-Afrikaanse aanplant beperkt tot slechts een paar procent, maar door zijn unieke status is zijn rol toch belangrijk. Pinotage gedijt het best in wijngaarden met gematigde klimatologische omstandigheden, d.w.z. in gebieden die niet te ver van de Atlantische of Indische oceaankust af liggen. Van deze druif met z'n opvallende aroma maakt men sterk uiteenlopende wijnen. Stijlen varieren van modern fruitig en houtvrij, via traditioneel kruidig en leerachtig, tot klassiek geconcentreerd, houtgerijpt en met rijpingspotentieel. Sangiovese

9 Meest aangeplante druif voor rode wijn in Italie, en dan vooral in het midden van dat land. De lijst van synoniemen is door die grote verspreiding en de variatie in klonen lang: sangioveto, brunello, morellino, prugnolo enz. enz. Sangiovese is op z'n best in Toscane en Umbrie, waar hij wijnen met de nodige tannines en zuren geeft en waar hij soms aanvulling krijgt van andere soorten. Voorbeelden van grote Italiaanse wijnen die in hun geheel of grotendeels van sangiovese gemaakt worden zijn o.a. Chianti, Vino Nobile di Montepulciano, Brunello di Montalcino. Kwalitatief interessante sangiovese-wijnen van buiten Italie komen vooral uit Californie. Syrah Stoer, krachtig, geconcentreerd, Noord Rhone. Zie daar een paar typeringen voor syrah-wijnen. Kenmerkend zijn ook een diepe kleur, puur zwart fruit en de nodige kruidigheid. Geen makkelijke, modieuze druif, maar wel een die wijnen met veel karakter geeft. Gedijt het best in een mediterrane omgeving op arme bodems en geeft wijnen die goed kunnen rijpen. Syrah kan zowel op zichzelf gevinifieerd als gemengd worden met andere druivensoorten. Zo'n assemblage is ofwel een Rhone-blend, met o.a. grenache, ofwel een met cabernet sauvignon. De syrah komt historisch gezien wellicht uit de omgeving van de Shiraz in Iran, maar z'n ware thuisbasis is de Noordelijke Rhone. Daar is hij te vinden in klassieke appellations als Hermitage, Cote-Rotie, Cornas, alsmede in Saint-Joseph en Crozes-Hermitage. Meer naar het zuiden, in bijvoorbeeld Gigondas, Chateauneuf en Vacqueyras, gebruikt men hem als aanvulling op de grenache. In de Languedoc en de Roussillon is de syrah in opmars, hetzij als onderdeel van assemblages, hetzij als onversneden gebotteld. Behalve het Franse Zuiden is Australie een belangrijke syrah-producent. De druif heet daar overigens shiraz. Bovendien smaakt de wijn meestal anders dan de versies uit Frankrijk, minder pittig en meer 'jammy'. Australie's beroemdste wijn, de Grange - vroeger: Grange Hermitage! - is zo'n Shiraz. Wat je in Australie trouwens veel tegenkomt zijn assemblages van shiraz met cabernet sauvignon. Op kleinere schaal is shiraz/syrah te vinden in Zuid-Afrika, Argentinie, Mexico en Californie. Zijn populariteit is over het algemeen stijgend. Tannat De tannat is een curieus geval! Om z'n karaktereigenschappen en om z'n verspreiding. Hij groeit enkel in het Franse Zuidwesten, met name in Madiran, en in Uruguay. Hij zorgt in Madiran voor stoere wijnen met veel kleur en een lading tannines. De naam tannat zou zelfs direct afgeleid zijn van die tannines. Het zijn wijnen die letterlijk en figuurlijk 'getemd' moeten worden, maar die ook veel karakter te bieden hebben! Ze kunnen goed tegen opvoeding op nieuwe eiken vaten en rijpen bovendien goed. Baskische emigranten hebben de tannat rond 1900 meegenomen naar Zuid Amerika. In Uruguay is hij zelfs de 'nationale' druif geworden. De Uruguayaanse versie van de tannat smaakt in de regel heel wat minder tanninerijk dan die uit Madiran. Tempranillo Nationale druif van Spanje en daar bekend onder diverse namen, zoals cencibel, tinto del pais of ull de llebre. Aangeplant in streken als Rioja, Ribera del Duero, Valdepe?as, Navarra, Costers del Segre? Tempranillo dankt z'n naam aan het gegeven dat hij vroeg rijpt. Immers, 'temprano' is Spaans voor 'vroeg'. De druif produceert wijnen met veel kleur en structuur die goed op hout kunnen rijpen. Z'n zuurgraad is relatief laag, wat de toegankelijkheid ten goede komt. Tempranillo wordt zowel ongemengd als geassembleerd op de markt gebracht. Ook in Portugal is tempranillo te vinden en daarmee een van de weinige Spaanse soorten in dat land. De Portugezen noemen hem overigens tinta roriz of aragonez. Buiten het Iberisch schiereiland is de druif alleen nog in Argentinie te vinden, en wel als tempranilla. Touriga Nacional Wellicht de bekendste en zeker de beste druif van Portugal. De touriga nacional is klein van stuk, maar geeft zeer geconcentreerde wijnen met veel kleur en tannines. Hij wordt gebruikt voor port en voor droge wijnen, zoals Douro en D?o. In de regel gebeurt dat in een assemblage, maar af en toe kom je hem ook als varietal tegen. Zinfandel Typisch Californische druif met onduidelijke afkomst - Dalmatie? - maar niettemin met een zeer uitgesproken karakter. Bijna even terroirgevoelig als de pinot noir en tegelijk bruikbaar voor alle denkbare typen wijn, van halfzoete rose (White Zinfandel) tot portachtig en van beaujolaisachtig tot complexe 'bewaarwijn'. Op z'n best in Sonoma in zeer oude wijngaarden, d.w.z. van een eeuw oud. Grote Zinfandels hebben veel alcohol - 15% is niets bijzonders - en veel extract. Kenmerkende aroma's zijn

10 frambozen en zwarte peper. In Amerika afgekort tot Zin.