Kopieerbladen DE ZON. Sofie Seghers Jef Pazmany. Naam:... Klas:...

Transcriptie

1 Kopieerbladen DE ZON Sofie Seghers Jef Pazmany Naam:... Klas:...

2 De zon overzicht van de kopieerbladen LES 1 / LES 2 Maak voor elke leerling een kopie van de kopieerbladen op p LES 3 Maak voor elke leerling een kopie van het kopieerblad op p. 3. Kopieer een exemplaar van de kopieerbladen op p. 4-5 om te tonen in de klas. LES 4 LES 5 LES 6 LES 7 LES 8 LES 9 De klas wordt in groepjes verdeeld. Voorzie voor elk groepje een exemplaar van het kopieerblad op p. 6. Neem voor elk groepje een kopie van de kopieerbladen op p Kopieer een exemplaar van het kopieerblad op p. 14a om te tonen in de klas. Maak voor elke leerling een kopie van het kopieerblad p. 14b. De klas wordt in groepjes verdeeld. Voorzie voor elk groepje een exemplaar van de kopieerbladen op p De klas wordt in groepjes verdeeld. Maak voor elk groepje een kopie van de kopieerbladen op p Voorzie voor elke leerling een exemplaar van de kopieerbladen op p Neem voor elk groepje een kopie van de kopieerbladen op p Kopieer een exemplaar van het kopieerblad op p. 30 om te tonen in de klas. Maak voor elke leerling een kopie van de kopieerbladen op p Voorzie een kopie van het kopieerblad op p. 33 om mee te werken in de klas. Maak een kopie van het kopieerblad op p. 34 om te tonen in de klas. LES 10 / Op verkenning 3 De zon Overzicht van de kopieerbladen

3 Materiaalmeester Tijdsbewaker Verslaggever Verkenner Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Algemeen

4 1 Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 2

5 Warme voorwerpen Koude voorwerpen Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 2 2

7 januari februari maart april mei juni Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 3 4

8 juli augustus september oktober november december 5 Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 3

9 GROEPSWERK Kunnen planten bewegen? Verkennerkaart Denk samen na over de vragen. Zoek naar antwoorden. Houd de tijd in de gaten: 5 minuten. Kunnen planten bewegen? Waarom kan het nuttig zijn voor een plant om te bewegen? Als planten kunnen bewegen, hoe gaat dat dan in zijn werk? Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 4 6

10 Experimentenkaart 1: Boven of onder? Materiaal: een glazen pot zonder deksel (bijvoorbeeld een confituurpot) vier bonen (één dag in water geweekt) twee papieren zakdoekjes of huishoudpapier water Aan de slag! STAP 1: STAP 2: STAP 3: STAP 4: STAP 5: Haal de bonen uit het water. Giet het water daarna weg. Rol een papieren zakdoekje op zodat het in de glazen pot past. Verfrommel het tweede zakdoekje en stop het ook in de pot. Stop de bonen tussen de wand van de pot en het zakdoekje. Draai ze alle kanten op. Maak de zakdoekjes vochtig. Plaats de pot in een warme, donkere kast. Kijk elke dag even en geef regelmatig water, zodat de zakdoekjes vochtig blijven. Je kijkt dagelijks naar de bonen. VRAAG 1: Wat zie je na een paar dagen tevoorschijn komen? STAP 6: Zet de pot op een lichte plek zodra de bonen kiemen, bijvoorbeeld op de vensterbank. Je kijkt dagelijks naar de kiemende bonen. VRAAG 2: Wat zie je na een paar dagen verschijnen? VRAAG 3: In welke richting groeien de wortels? En de stengels? 7 Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 4

11 Experimentenkaart 2: In welke richting groeien de plantendelen? Materiaal: de gekiemde bonen waarvan de stengels boven de rand van je pot uitkomen een zonnige plaats (bijvoorbeeld op de vensterbank) Aan de slag! STAP 1: Als de stengels boven de rand van de glazen pot uitkomen, leg de pot dan op zijn kant en wacht een paar dagen. Je kijkt dagelijks naar de bonen. VRAAG 1: Wat gebeurt er na een paar dagen? In welke richting groeien de plantendelen nu? VRAAG 2: Wat zorgt ervoor dat de plantenstengel opnieuw naar boven groeit? Doordenkertje: Weet je nu waarom bananen krom zijn? Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 4 8

12 GROEPSWERK 1 Experimentenkaart 3a: Plant in het licht en in het donker Planten hebben de zon nodig om te groeien. Je gaat aantonen of wat hierboven geschreven staat, juist of fout is. Met het materiaal ga je zelf een proef bedenken. Materiaal: de vier gekiemde bonen een donkere ruimte een zonnige ruimte Aan de slag! Bedenk een proefopstelling met licht en donker en vergelijk de groei van de planten. TIP 1: Houd in de gaten of de planten voldoende water krijgen. TIP 2: Dit experiment duurt lang. Kijk niet elke dag naar het plantje in de donkere ruimte. Elke keer als er zonlicht binnenvalt, geef je het plantje wat licht, en verstoor je het experiment. Je kijkt af en toe naar de planten. VRAAG: Wat zie je als je de planten met elkaar gaat vergelijken? 9 Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 4

13 GROEPSWERK 2 Experimentenkaart 3b: Plant op een koude en een warme plaats Planten hebben de zon nodig om te groeien. Je gaat aantonen of wat hierboven geschreven staat, juist of fout is. Met het materiaal ga je zelf een proef bedenken. Materiaal: de vier gekiemde bonen een koude maar toch zonnige/lichte ruimte een warme zonnige ruimte Aan de slag! Bedenk een proefopstelling met warm en koud en vergelijk de groei van de planten. TIP 1: Houd in de gaten of de planten voldoende water krijgen. TIP 2: De planten moeten evenveel zonlicht krijgen. Je kijkt af en toe naar de planten. VRAAG: Wat zie je als je de planten met elkaar gaat vergelijken? Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 4 10

14 GROEPSWERK 3 Experimentenkaart 3c: Plant in het zonlicht of onder een lamp Planten hebben de zon nodig om te groeien. Je gaat aantonen of wat hierboven geschreven staat, juist of fout is. Met het materiaal ga je zelf een proef bedenken. Materiaal: de vier gekiemde bonen een koude maar toch zonnige/lichte ruimte een bureaulamp een donkere ruimte Aan de slag! Bedenk een proefopstelling met zonlicht en licht van een lamp en vergelijk de groei van de planten. TIP: Houd in de gaten of de planten voldoende water krijgen. Je kijkt af en toe naar de planten. VRAAG: Wat zie je als je de planten met elkaar gaat vergelijken? 11 Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 4

15 GROEPSWERK 4 Experimentenkaart 3d: Plant in de klas of in de schooltuin Planten hebben de zon nodig om te groeien. Je gaat aantonen of wat hierboven geschreven staat, juist of fout is. Met het materiaal ga je zelf een proef bedenken. Materiaal: de vier gekiemde bonen een (school)tuintje een schaduwplek in de klas Aan de slag! Bedenk een proefopstelling in de klas en in de schooltuin en vergelijk de groei van de planten. TIP: Houd in de gaten of de planten voldoende water krijgen. Je kijkt af en toe naar de planten. VRAAG: Wat zie je als je de planten met elkaar gaat vergelijken? Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 4 12

16 GROEPSWERK 5 Experimentenkaart 3e: Plant zoekt het licht Planten hebben de zon nodig om te groeien. Je gaat aantonen of wat hierboven geschreven staat, juist of fout is. Met het materiaal ga je zelf een proef bedenken. Materiaal: de vier gekiemde bonen een schoendoos Aan de slag! Bedenk een proefopstelling en vergelijk de groei van de planten. Plaats het plantje onderaan in de schoendoos en maak bovenaan een gat. Maak in de schoendoos een doolhof. TIP 1: Houd in de gaten of de planten voldoende water krijgen. TIP 2: De dozen moeten in het zonlicht staan. TIP 3: Verzorg het plantje zoals gewoonlijk, maar doe de doos zo snel mogelijk weer dicht. Je kijkt af en toe naar de planten. VRAAG: Wat gebeurt er met de plant? 13 Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 4

17 Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 5 14a

18 Naam: Klasnummer: Datum: Nachtdieren 14b Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 5

19 GROEPSWERK 1 Proef 1: een zonneoven maken Materiaal: de zon een plastic vergiet of aluminium vergiet (dan heb je geen aluminiumfolie nodig) een schaal aluminiumfolie boetseerklei die zacht blijft een cocktailprikker huishoudfolie marshmallows het themaschrift Doen: Bekleed het vergiet met aluminiumfolie. Als je een aluminium vergiet gebruikt, mag je deze stap overslaan. Leg een bolletje klei in het midden van het vergiet en duw het een beetje aan. Prik een marshmallow aan een cocktailprikker. Prik de andere kant van de cocktailprikker in het bolletje klei. Span huishoudfolie over de schaal. Probeer de zonneoven buiten uit. Zet de schaal zó neer, dat de zon er recht in schijnt. Wacht een paar minuten. Terwijl je wacht, noteer je je vermoedens in je themaschrift. - Wat denk jij dat er gaat gebeuren met de marshmallow? - Leg ook uit waarom je dat denkt. Ga kijken naar je zonneoven. Wat zie je? TIP: Je kunt de zonneoven nog beter laten werken. Denk bijvoorbeeld aan: de grootte van de schaal; de plek van de marshmallow; het wel of niet afdekken met huishoudfolie; het moment van de dag waarop je de zonneoven gebruikt. Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 6 15

20 GROEPSWERK 2 Proef 2: de grote smelt-het-snelst-je-chocolade-test Materiaal: de zon drie witte borden of schaaltjes drie zwarte borden of schaaltjes zes stukjes pure/donkere chocolade het themaschrift Doen: Zoek in de klas drie plaatsen uit: - een plek in de vlakke zon, achter het raam. - een schaduwrijke maar toch verlichte plek in de klas. - een donkere plek in de klas. Leg op elk wit en op elk zwart bord een stukje chocolade. Plaats op elk van de drie plekken in de klas een wit en een zwart bord. Terwijl je wacht, noteer je je vermoedens in je themaschrift. - Wat denk jij dat er gaat gebeuren? - In welk bakje zal de chocolade het snelste smelten? - Leg ook uit waarom je dat denkt. Ga nu geregeld kijken wat er precies gebeurt. Voel met je vingers aan de chocolade. Begint de chocolade al te smelten? Neem dan de borden terug mee naar je onderzoekstafel. Onthoud goed waar je de borden hebt weggenomen. Welke chocolade is het snelst gesmolten? Hoe komt dat? Noteer het in je themaschrift. Bespreek in je groep: Weet je nu waarom zonnepanelen zwart (of donkerblauw) zijn? 16 Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 6

21 GROEPSWERK 3 Proef 3: een zonnecollector maken (blad 1 van 2) Materiaal: een zonnige plaats een plastic slang (stukje van een oude tuinslang) twee dopjes om de slang mee af te sluiten een kartonnen doos zwart plastic of stof aluminiumfolie huishoudfolie plakband het themaschrift Doe wat op de afbeeldingen staat: We gaan de warmte vangen in een zonnecollector. 1. Dit heb je nodig. 3. Vul de slang met koud water en doe de dopjes erop. (Het water blijft in de slang zitten.) 2. Bedek de binnenkant van de doos met aluminiumfolie. (Aluminium kaatst de straling terug.) Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 6 17

22 GROEPSWERK 3 Proef 3: een zonnecollector maken (blad 2 van 2) 4. Leg de slang met water gekronkeld in de doos. (Let op dat de dopjes er goed op zitten.) 5. Bedek de doos met een zwarte lap stof. Span er daarna plastic over. (Zwarte stof houdt de warmte vast, plastic laat de zon door maar houdt de warmte in de doos.) 6. En nu wachten tot de zon flink geschenen heeft. 7. Lekker warm water! Terwijl je wacht, noteer je je vermoedens in je themaschrift. - Wat denk jij dat er gaat gebeuren met het water in de slang? - Leg ook uit waarom je dat denkt. Noteer het eindresultaat in je themaschrift. 18 Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 6

23 GROEPSWERK 4 Proef 4: een zonnemolen maken Materiaal: een zonnige plaats een lege glazen pot (confituur) een satéprikker dun garen aluminiumfolie een zwart (geverfd) karton lijm een schaar het themaschrift Doen: Knip uit het karton twee rechthoeken. Beplak een van de rechthoeken aan beide kanten met aluminiumfolie. Knip de twee rechthoeken precies in het midden tot de helft in. (Zie afbeelding 1) Schuif de rechthoeken in elkaar zodat je een molentje krijgt, met precies gelijke hoeken. (Zie afbeelding 2) Hang het molentje met garen aan het potlood. Leg het potlood op de glazen pot. Zorg dat het molentje goed in balans hangt en de pot niet raakt. Zet de pot in de zon. Wat gebeurt er? Terwijl je wacht, noteer je je vermoedens in je themaschrift. - Wat denk jij dat er gaat gebeuren met het molentje? - Leg ook uit waarom je dat denkt. Afbeelding 1 Afbeelding 2 Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 6 19

24 GROEPSWERK 5 Proef 5: een vingerwarmer maken Materiaal: de zon aluminiumfolie een stuk stevig papier van ongeveer 15 bij 15 cm lijm een schaar het themaschrift Doen: Teken op het papier een zo groot mogelijke cirkel. Kijk goed rond in de klas. Misschien staat er een voorwerp dat je als vorm kunt gebruiken? Knip de cirkel uit. In het midden van dit rondje maak je een gat waar je vinger gemakkelijk doorheen kan. Knip het rondje aan een kant in tot het gat in het midden. Kijk naar het voorbeeld: Afbeelding 1 Afbeelding 2 op deze lijn knippen Schuif het rondje een beetje in elkaar, zodat je een kommetje krijgt. Plak de twee over elkaar geschoven stukjes papier op elkaar, zodat het kommetje vastzit. Neem een stukje aluminiumfolie. Plaats de aluminiumfolie in het papieren kommetje. Voor je het kommetje om je vinger doet, noteer je je vermoedens in je themaschrift: - Wat denk jij dat er gaat gebeuren? - Leg ook uit waarom je dat denkt. Doe het kommetje met folie om je vinger. Richt je vinger op de zon. Wat gebeurt er? 20 Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 6

25 GROEPSWERK 6 Proef 6: een parapluwaterkoker maken Materiaal: de zon aluminiumfolie een oude paraplu een touw een schaar een plastic zakje met water een thermometer het themaschrift Doen: Bekleed de binnenkant van de paraplu met aluminiumfolie. Strijk de folie zo glad mogelijk. Richt de paraplu met de binnenkant naar de zon. Meet met de thermometer de warmste plek. Hang een plastic zakje met water op die plek. Noteer je vermoedens in je themaschrift. - Wat denk jij dat er gaat gebeuren? - Leg ook uit waarom je dat denkt. Wat gebeurt er met het water? Afbeelding: Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 6 21

26 GROEPSWERK 1 De weertypes Verkennerkaart A Denk samen na over de vragen. Zoek naar antwoorden. Houd de tijd in de gaten: 5 minuten. Wat zie je op de foto? Wat kun je zeggen over het weer? Wat zou je kunnen zeggen over de temperatuur? Wat lijkt je de leukste weersituatie? Waarom? 22 Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 7

27 GROEPSWERK 2 De weertypes en hun bijhorende voorwerpen Verkennerkaart B Neem de meegebrachte voorwerpen klaar. Denk samen na over de vragen. Zoek naar antwoorden. Houd de tijd in de gaten: 5 minuten. Wat zie je op de foto? Wat kun je zeggen over het weer? Vertel welke voorwerpen jij meebracht. Waarom koos je voor die voorwerpen? Wat hebben de voorwerpen te maken met wat je op de foto ziet? Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 7 23

29 Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 7 25

30 GROEPSWERK 3 Uitstap naar zee (blad 1 van 2) Lees eerst de brief. Beste kinderen, Jullie hebben een uitstap gewonnen! Jullie mogen met de hele klas naar Nieuwpoort. In de voormiddag gaan we naar de jachthaven. Daar wacht een zeilboot op ons. We schepen in en gaan zeilen voor de Belgische kust. Misschien zien we wel zeehonden! Na het zeilen picknicken we op het strand. Jullie mogen de rest van de namiddag op het strand ravotten, zandkastelen bouwen en zwemmen in de zee. En als extra verrassing krijgen jullie elk een ijsje! Het wordt vast een heerlijke dag. Veel plezier! Het lijkt een geweldig leuke uitstap te worden, maar dat kan alleen wanneer het weer meezit Schrijf met je groep een passend weerbericht voor deze dag. Noteer het weerbericht in je themaschrift. - Vertel wat voor weer het wordt. - Zeg iets over de temperatuur. Neem ook een kijkje op: (het weer). 26 Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 7

31 GROEPSWERK 3 Uitstap naar zee (blad 2 van 2) Verkeersinformatie Lees eerst de verkeersinformatie. FILE! E40 Brussel > Gent File in de richting van de kust. Stilstaand verkeer vanaf Gent. 10:28 File richting kust, dat is niet zo prettig. Het zal lang duren om tot aan de zee te rijden. Kunnen jullie bedenken wat voor weer het is? Schrijf met je groep een passend weerbericht voor deze dag. Noteer het weerbericht in je themaschrift. Vertel wat voor weer het is. Zeg iets over de temperatuur. Neem een kijkje op: (het weer). Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 7 27

32 GROEPSWERK 4 De paddentrek (blad 1 van 2) Lees eerst het artikel. Mechelen - Donderdagavond is het zover: doordat het op heel wat plaatsen vochtig weer is en de avondtemperaturen rond de 10 C liggen, ontwaken padden, kikkers en salamanders uit hun winterslaap. De grote paddentrek is begonnen. Amfibieën verstoppen zich in de winter onder bladeren of onder de grond. In de lente ontwaken ze en gaan ze op weg naar hun voortplantingspoel. Doel: een partner zoeken en eitjes leggen in het water. In België zijn er veel wegen. Die moeten de amfibieën oversteken. Vaak eindigt zo n tocht in een platte dood. En daar kun je iets aan doen. Natuurpunt organiseert elk jaar de paddenoverzet. Langs de trekroutes worden schermen geplaatst. De amfibieën vallen in ingegraven emmers. Vrijwilligers kijken elke dag die emmers na. Dan zetten ze alle amfibieën veilig over naar de andere kant van de straat. De komende dagen blijven de temperaturen zacht. Als daar ook nog een drupje regen bijkomt, is er geen houden meer aan en zullen duizenden amfibieën aan hun jaarlijkse trek beginnen. Willen jullie ook helpen? Dat kan alleen wanneer het weer meezit Schrijf met je groep een passend weerbericht voor deze dag. Noteer het weerbericht in je themaschrift. - Vertel wat voor weer het wordt. - Zeg iets over de temperatuur. Neem een kijkje op: (het weer). 28 Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 7

33 GROEPSWERK 4 De paddentrek (blad 2 van 2) Verkeersinformatie Lees eerst de verkeersinformatie. FILE! A12 Brussel > Antwerpen Ongeval ter hoogte van Londerzeel. Auto geslipt. Linkerrijstrook versperd! 14:28 Oei, een ongeval! Dat is niet zo prettig. Kunnen jullie bedenken wat voor weer het is? Schrijf met je groep een passend weerbericht voor deze dag. Noteer het weerbericht in je themaschrift. Vertel wat voor weer het is. Zeg iets over de temperatuur. Neem een kijkje op: (het weer). Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 7 29

34 Zonnewijzers 30 Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 8

35 Stappenplan: Hoe maak je een zonnewijzer? Dit heb je nodig als je een kleine zonnewijzer maakt: een zonnige plek een potlood een stuk karton van ca. 30 x 30 cm een stift en een meetlat een klok (horloge of op een gsm) een stukje klei Tip: Begin s ochtends te werken aan de zonnewijzer, bijvoorbeeld om 9 uur. STAP 1 Neem het karton en teken er een cirkel op. Knip de cirkel uit en druk een stukje klei op het middelpunt van de cirkel. Steek de stompe kant van het potlood in de klei. STAP 2 Zoek een plek buiten waar je de zonnewijzer enkele dagen op dezelfde plaats kunt laten staan. Zet hem op een zonnige plaats. Er mogen geen bomen of struiken staan die voor schaduw zorgen. Je zonnewijzer mag niet omvallen. STAP 3 Kijk waar de schaduw van het potlood valt. Overtrek elk uur met een meetlat de schaduw van het potlood. Houd je uurwerk in de gaten. Noteer bij elke lijn het uur. STAP 4 Gebruik de zonnewijzer! Hoe laat is het? Klopt het? Even nakijken op de klok. Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 8 31

36 GROEPSWERK 1 Stappenplan: Hoe maak je een zonnewijzer? Dit heb je nodig als je de zonnewijzer op het schoolplein maakt: een ruime zonnige plek een lange stok (van 1 of 1½ meter) een groot stuk karton (1 m x 1 m) in een halve cirkel een dikke stift een klok (horloge of op een gsm) een bloempot of emmertje met zand Tip: Begin s ochtends te werken aan de zonnewijzer, bijvoorbeeld om 9 uur. STAP 1 Zoek een plek buiten waar je de zonnewijzer enkele dagen op dezelfde plaats kunt laten staan. Zet hem op een zonnige plaats. Er mogen geen bomen of struiken staan die voor schaduw zorgen. Je zonnewijzer mag niet omvallen. STAP 2 Steek de stok stevig in de grond. Is de ondergrond te hard, dan zet je hem vast in een met zand gevulde bloempot. STAP 3 Kijk waar de schaduw van de stok valt. Overtrek elk uur met een meetlat de schaduw van de stok. Houd je uurwerk in de gaten. Noteer bij elke lijn het uur. STAP 4 Gebruik de zonnewijzer! Hoe laat is het? Klopt het? Even nakijken op de klok. 32 Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 8

37 Dit kopieerblad hoort bij Op verkenning 3 De zon Les 8 33