Kwartetten met klinkers

Transcriptie

1 Kwartetten met klinkers Onderwerp Woorden met een korte of lange klank die bestaan uit een of twee klankgroepen. Doel De kinderen leren het verschil tussen een korte en een lange klank. Ze leren dat ze een (m)mkm(m)-woord met een korte of lange klank schrijven zoals ze het horen. De kinderen leren de schrijfwijze van woorden waarvan de eerste klankgroep eindigt op een lange of een korte klank. Speel het eventueel een keertje voor, zodat de vraagstelling juist is. [Naam] mag ik van jou van de lange klank /aa/ draad.? Zo herhalen de kinderen het onderscheid (eerder in groep 4 aangeleerd) tussen korte klanken en lange klanken. Bovendien zien ze nu nog onbewust dat in woorden van twee klankgroepen na de korte klank twee medeklinkers volgen en dat de lange klank op het eind maar met 1 klinker geschreven wordt, gevolgd door 1 medeklinker. In deel 2 van deze lessuggestie gaat u hier op in. Materiaal Kopieerblad 1 en 2 (kwartetspel) voor elk groepje van 3 een exemplaar. Kopieerblad 3a en 3b voor elk kind een. Scharen, zes hoepels (of touwtjes die u in de vorm van een cirkel neerlegt.), losse stroken papier (± ter grootte van een 1/8 A4), dobbelsteen (per tweetal 1). (Eventueel: dun karton om het kwartet op te plakken.) Lesduur 30 min. kwartetspel 30 min. instructie + opdrachten Toelichting In groep 5 biedt de methode in week 17 de ezel-woorden (lange klank aan het eind van de eerste klankgroep) en in week 21 de kikkerwoorden (korte klank aan het eind van de eerste klankgroep) aan. In groep 4 kunt u dit probleem al op een speelse wijze introduceren. Lesverloop Deel 1 Introductie & Instructie De kinderen gaan een kwartet maken en spelen. Vertel dat u benieuwd bent of iemand weet waarmee dit kwartet te maken heeft. Maak groepjes van drie en deel in elk drietal kopieerblad 1 en 2 uit. De kinderen knippen de kaartjes los, husselen ze door elkaar en gaan kwartetten. Zelfstandig werken De kinderen spelen in drietallen het kwartetspel. U luistert of ze de kaartjes juist benoemen. Afsluiting Kom terug op de vraag aan het begin: Wie weet waar dit kwartet over ging? Bespreek de antwoorden en leg uit dat het over woorden met een korte klank of met een lange klank gaat. Vertel dat u hier in het tweede deel van de les verder op ingaat. (Deel 2 van de les kunt u ook later in de week aanbieden.) Lesverloop Deel 2 Introductie & Instructie Herinner de kinderen aan het kwartet als deel van deze lessuggestie enkele dagen geleden was. Laat het spel eventueel nog een keer spelen. Maak ruimte voor een kring en leg in het midden twee hoepels naast elkaar. Neem een kwartetkaartje met een korte klank. Zeg welk kaartje dit is, lees het vetgedrukte woord voor en leg het in de linkercirkel. Neem een kaartje met een lange klank, lees het vetgedrukte woord voor en leg het in de rechtercirkel. Laat enkele kinderen hetzelfde doen. We krijgen een cirkel met woorden met korte klanken en eentje met woorden met lange klanken. Laat de kinderen de korte en de lange klanken nog eens benoemen. Malmberg, s-hertogenbosch blz. 1 van 6

2 Leg naast elke hoepel nu twee hoepels; zie voorbeeld: bal baal Geef vervolgens de regels: Eindigt een stukje in het woord op een korte klank, dan komen er 2 medeklinkers achter. Eindigt een stukje in het woord op een lange klank, schrijf dan maar één a, o, e of u en 1 medeklinker. ballen De woorden in de figuur zijn voorbeelden. Ze komen niet op de kwartetkaartjes voor. Vraag: Wie kan de woorden op de kaartjes uit deze cirkel (wijs op de cirkel met de korte klanken) in twee groepen verdelen? De kinderen zullen de woorden mogelijk op klinker ordenen, of door een verdeling te maken in woorden met één of twee klankgroepen. Hierom gaat het u ook. Cirkel met woorden met een korte klank Bovenaan de kaartjes staan zowel woorden van 1 klankgroep als van 2 klankgroepen (bal en ballen). De kinderen schrijven een woord over op een strookje en leggen dit in de goede cirkel. Doe dit met 5 woorden. De kaartjes in de beide cirkels blijven liggen. Verdeel op dezelfde manier de woorden met een lange klank. Haal nu de twee cirkels waarmee u begon weg en schuif de vier cirkels naar elkaar toe. Vraag: Welke woorden schrijf je precies zoals je ze hoort? De kinderen wijzen op de cirkels bal en baal. Ze pakken een strookje en lezen het voor. Met dit schema gaan ze op kopieerblad 3 aan het werk. Vraag: Welke woorden schrijf je niet precies zoals je ze hoort? De kinderen wijzen op de cirkels ballen en balen. Kunnen ze aan de hand van de woorden in de cirkel een spellingafspraak bedenken? Zien ze dat ballen en balen uit twee stukjes bestaan? Cirkel met woorden met een lange klank balen Deel kopieerblad 3a en 3b uit. Laat spellingzwakke kinderen bij elkaar zitten. U begeleidt hen bij het maken van de opdrachten; de andere kinderen maken deze zelfstandig. De kinderen die snel klaar zijn, maken de extra opdracht. Afsluiting Bespreek de opdrachten kort na. In groep 5 gaan de kinderen hier verder mee; dit is slechts een eerste kennismaking. Laat tot slot van de les de kinderen het kwartet nogmaals spelen. Malmberg, s-hertogenbosch blz. 2 van 6

3 Kwartetten met klinkers kopieerblad 1 Opdracht 1 Knip de kaartjes los. Leg ze omgekeerd op tafel. Hussel ze door elkaar en maak er een stapel van. Geef ieder 5 kaartjes en leg de rest in het midden. Speel nu het kwartetspel. beek streken kreek weken streken kreek weken kreek weken beek weken beek streken beek streken kreek schaal straten taal draden straten taal draden schaal taal draden schaal straten draden schaal taal straten school bogen poot bomen bogen poot bomen school poot bomen bogen school bomen bogen poot school stuur buren uur schuren buren uur schuren uur schuren stuur schuren stuur buren stuur buren uur Malmberg, s-hertogenbosch blz. 3 van 6

4 Kwartetten met klinkers kopieerblad 2 KORTE KLANK /o/ KORTE KLANK /o/ KORTE KLANK /o/ KORTE KLANK /o/ brok bokken stok klokken bokken stok klokken stok klokken brok klokken brok bokken brok bokken stok gras katten krat latten kratten kat latten kat latten gras latten gras kratten gras kratten kat vlekken hek stekken bek hek stekken bek stekken bek vlekken bek vlekken hek vlekken hek stekken hut putten spul krullen putten spul krullen spul krullen hut krullen hut putten hut putten spul stippen rit klikken pit rit klikken pit klikken pit stippen pit stippen rit stippen rit klikken Malmberg, s-hertogenbosch blz. 4 van 6

5 Kwartetten met klinkers kopieerblad 3a Opdracht 1 Gebruik de woorden op de kwartetkaartjes. Kies vier woorden uit voor elk vak. Schrijf ze boven het dikgedrukte woord. knop knoop knoppen knopen Opdracht 2 Lees de tekst. Zeg de onderstreepte woorden hardop. Schrijf de onderstreepte woorden in het goede vak bij opdracht 1. Mijn school Op school is het al gauw feest. De school bestaat dan al vijftig jaar. Het feest duurt twee weken lang. Jullie willen dat vast ook wel! In de klas hebben wij met juf plannen gemaakt. Zoals welke spellen we die dagen gaan spelen. Over die plannen mochten we stemmen. Zo kozen we het leukste plan. Malmberg, s-hertogenbosch blz. 5 van 6

6 Kwartetten met klinkers kopieerblad 3b Extra opdrachten 1 Maak een woordweb rond het woord feest. Welk van die woorden past nog in het schema van opdracht 1? Schrijf dat woord erbij. Feest 2 Bij elk cijfer hoort een letter. Welke woorden kun je maken? * # t s p 4 5 e o 7 8 a k 6 l 9 n + # * p - r Malmberg, s-hertogenbosch blz. 6 van 6