Nota van B&W. onderwerp Mantelzorgwaardering 2016

Transcriptie

1 gemeente Haarlemmermeer Nota van B&W onderwerp Mantelzorgwaardering 2016 Portefeuillehouder dr. Tom Hom Collegevergadering 27 Oktober 2015 inlichtingen Vivienne Otto ( ) Registratienummer Samenvatting Mantelzorgwaardering is een wettelijke taak die vanaf 2016 volledig belegd is bij de gemeente. Om voor de waardering in aanmerking te komen hanteren we een ondergrens. Daarnaast willen we de waardering zoveel mogelijk laten aansluiten bij de behoefte van mantelzorgers. Inleiding In de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) 2015 is het waarderen van mantelzorgers opgenomen. Hiermee heeft de regering aangegeven dat zij een goede ondersteuning van mantelzorgers belangrijk vindt en daarnaast hecht aan een daadwerkelijke blijk van waardering voor de inzet van mantelzorgers. Bovendien is door de hervormingen in de zorg de grondslag voor het landelijke mantelzorgcompliment komen te vervallen. Een invulling door de gemeente maakt het mogelijk om aan te sluiten op de lokale behoeften van mantelzorgers en de lokale ondersteuningsmogelijkheden. De opgave vanuit de WMO 2015 is ruim en betreft in principe alle mantelzorgers van zorgbehoevende inwoners uit de gemeente. Mantelzorgers hoeven dus niet in de gemeente te wonen om voor de waardering in aanmerking te komen. Context Met deze nota geeft het college invulling aan de wijze waarop zij mantelzorgers wil waarderen in Naast waardering wordt onder andere via de geformuleerde speerpunten uit de Koers Sociaal Domein fors ingezet op mantelzorgondersteuning via projecten en activiteiten. De waardering van mantelzorgers vóór 1 januari 2015 Vóór 1 januari 2015 werden mantelzorgers als volgt gewaardeerd: 1. Gemeentelijk: Door leuke, ontspannende activiteiten rond de dag van de mantelzorg op 10 november, georganiseerd door Mantelzorg & Meer; Door een bedankbrief van de gemeente met WV-bon die in deze periode werd toegestuurd aan mantelzorgers die geregistreerd staan bij Mantelzorg & Meer. 2. Landelijk: Door het zogenaamde Mantelzorgcompliment: een geldbedrag van 200,- waarmee één mantelzorger van een zorgvrager met een langdurige extramurale AWBZindicatie kon worden gewaardeerd.

2 Onderwerp Mantelzorgwaardering 2016 Volgvel 2 Het wettelijk kader In de WMO 2015 is het waarderen van mantelzorgers opgenomen. Hiermee heeft de regering aangegeven dat zij een goede ondersteuning van mantelzorgers belangrijk vindt en daarnaast hecht aan een daadwerkelijke blijk van waardering voor de inzet van mantelzorgers. In de Verordening Sociaal Domein gemeente Haarlemmermeer 2015 heeft de gemeenteraad vervolgens vastgelegd dat het college van burgemeester en wethouders bij nadere regeling bepaalt waaruit de jaarlijkse blijk van waardering voor mantelzorgers van cliënten in de gemeente bestaat. Overgangsregeling voor 2015 De bovengenoemde waarderingen zijn dit jaar in stand gebleven. Met dien verstande dat het geldbedrag van 200,- alleen openstaat voor zorgvragers die het landelijke Mantelzorgcompliment over 2014 hebben gehad en die in 2015 nog beschikken over een geldige indicatie. De uitbetaling vindt plaats door de gemeente uit het rijksbudget dat in 2015 voor het waarderen en ondersteunen van mantelzorgers is overgedragen. Probleemstelling In de gemeente Haarlemmermeer zijn op dit moment zo'n 2000 mantelzorgers geregistreerd bij Mantelzorg & Meer terwijl uit bevolkingscijfers blijkt dat er veel meer mantelzorgers actief zijn maar nog niet in beeld zijn bij de gemeente. Dit jaar zijn er daarom naast de mantelzorgwaardering diverse activiteiten uitgezet onder andere; een communicatie campagne vanaf november gericht op mantelzorgers, professionals en werkgevers; een project met huisartsen en praktijkondersteuners uit de regio aan de hand van de door Mezzo 1 en LHV (Landelijke Huisartsen Vereniging) ontwikkelde mantelzorg toolbox; trainingen familiezorg aan professionals die een handvat bieden om de mantelzorg tijdig te ondersteunen. Wensen mantelzorgers Uit een verkennend overleg met Mezzo, Mantelzorg & Meer en een aantal leden van de Participatieraad blijkt dat de wensen van mantelzorgers zeer uiteenlopen. Dit wordt bevestigd door enquêtes die landelijk zijn gehouden onder mantelzorgers. Ook de waarderingen die inmiddels door gemeenten zijn vastgesteld zijn divers qua vorm, criteria en waarde. Voorbeelden zijn: uitstapjes, kortingsbonnen (bijvoorbeeld VW, bioscoopbonnen), kortingspassen, parkeerkaarten, bloemen, geld, cursussen enzovoort. Afweging Keuzes en criteria die van invloed zijn op de vorm en hoogte van de waardering De vorm waarin de waardering van mantelzorgers kan plaatsvinden is uiteenlopend. Uit onderzoek van Mezzo naar de ervaringen met het mantelzorgcompliment blijkt dat mantelzorgers een waardering voor de mantelzorgtaken belangrijk vinden. Mantelzorgers geven volgens Mezzo aan dat zij zich het meest gewaardeerd voelen door een vast geldbedrag. Gemiddeld maken mantelzorgers namelijk per jaar 1.100, - aan extra kosten, onder andere reis- en telefoonkosten. Op basis van een aantal vragen kunnen criteria geformuleerd worden waaraan de waardering moet voldoen. Mezzo is de landelijke belangenorganisatie voor mantelzorgers en zorgvrijwilligers.

3 Volgvel 3 Doelstellingen en afweging a. Waarom gaan we waarderen? Het doel van de waardering is dat mantelzorgers erkenning krijgen voor de belangrijke rol die zij vervullen. Door het bieden van waardering bedanken we mantelzorgers voor alle inspanningen die zij leveren, zodat de mantelzorgers zich daadwerkelijk gewaardeerd voelen. Bovendien krijgen we met het waarderen van mantelzorgers zicht op het aantal mantelzorgers in de gemeente zodat we de mogelijkheid hebben hen tijdig te ondersteunen. Een doorontwikkeling van het beleid van mantelzorgwaardering past bij de transformatie van het sociaal domein omdat de mantelzorg een onmisbare schakel is bij het bieden van benodigde (lichte) ondersteuning. De landelijk ontwikkelde (Mezzo en VNG) speerpunten Vinden, Versterken, Verlichten en Verbinden vormen de kern bij het ontwikkelen van beleid voor mantelzorgondersteuning en waardering. 6. Welke mantelzorg gaan we waarderen? Welke criteria stellen we? Deze vraag houdt verband met het moment waarop de zorg en ondersteuning zodanig worden dat waardering op zijn plaats is. In de WMO 2015 is het begrip mantelzorg ruim omschreven. Kort gezegd is het de zorg die voortvloeit uit een sociale relatie. De verandering in het zorgstelsel is ingegeven door de gedachte dat we zelf meer verantwoordelijk zijn voor onszelf en voor de mensen om ons heen. Het voor elkaar zorgen moet de komende jaren "gewoner" worden. Dit pleit ervoor om: voor de waardering een periode aan te geven waarin de mantelzorg minimaal is verleend om voor de waardering in aanmerking te komen; bij mantelzorg vast te houden aan het begrip boven gebruikelijke zorg: het moet gaan om meer zorg dan gebruikelijk is in de sociale relatie. In de Wmo 2015 is dit omschreven als 'zorg of hulp die naar algemeen aanvaarde opvattingen in redelijkheid mag worden verwacht van de echtgenoot, ouders, inwonende kinderen of andere huisgenoten'. c. De relatie ondergrens en hoogte van de waardering Er wordt een relatie gelegd tussen de mate waarin de mantelzorger ondersteuning levert en de waardering. Ook in de huidige situatie bestaat die relatie, in de zin dat er pas sprake is van waardering wanneer de mantelzorger minimaal 8 uur per week ondersteuning levert. d. Mogelijkheden tot keuze voor mantelzorgers passend bij hun behoefte. De wensen en behoeften van typen mantelzorgers verschillen; het is daarom wenselijk de waardering aan te laten sluiten bij deze behoeften. Dit vraagt om een (deels) flexibele waardering. Mantelzorgwaardering 2016 en verder Algemene uitgangspunten De vorm van de waardering aanpassen op de verschillen in behoeften tussen typen mantelzorgers; Gebruik maken van diversiteit in vindplaatsen om verschillende groepen mantelzorgers te vinden. Ervoor zorgen dat zoveel mogelijk mantelzorgers zich melden om zicht te krijgen op de omvang van mantelzorgers.

4 Volgvel 4 Het koppelen van de waardering van mantelzorgers aan degenen die zich hebben gemeld en/of hebben geregistreerd bij Mantelzorg & Meer. Naast de waardering van mantelzorg is het ondersteunen van mantelzorgers een belangrijke taak van de gemeente die vanuit een stevige sociale basis (de uitwerking van de speerpunten uit de Koers) verder uitgewerkt wordt. Het gaat hierbij om specifieke ondersteuning van mantelzorgers op maat in de vorm van respijtzorg, vervoer, dagbesteding en dergelijke. A. Voor het waarderen (en registreren) van mantelzorgers wordt een minimumperiode gehanteerd. 1. De mantelzorger levert zorg langer dan drie maanden en meer dan 8 uur per week. 2. De mantelzorger levert deze zorg onbetaald. Verzorgingsuren die bijvoorbeeld uit een PGB worden betaald vallen hier niet onder; 3. De mantelzorger is geregistreerd bij Mantelzorg & Meer; 4. Per inwoner kan maximaal één mantelzorger financieel gewaardeerd worden per kalenderjaar. Deze criteria moeten gezien worden als een globale aanduiding die door Mantelzorg & Meer via een lichte toets wordt nagegaan. B. De waardering bestaat uit een pakket waaruit naar behoefte van mantelzorgerfs) gebruik kan worden gemaakt. 1. Financiële tegemoetkoming. Geregistreerde mantelzorgers ontvangen per kalenderjaar een cadeaukaart of mantelzorgpluim 2 met een waarde van 100 tot 200 (afhankelijk van het aantal mantelzorgers en de jaarlijks beschikbare middelen) met een bedankkaart van de gemeente. De cadeaukaart of mantelzorgpluim is onbeperkt geldig, inwisselbaar bij diverse winkels/bedrijven en hoeft niet in een keer volledig besteed te worden. 2. Voortzetten jaarlijkse activiteiten Dag van de Mantelzorger door Mantelzorg & Meer. Met een aanbod van diverse verwen- en creatieve activiteiten. 3. Waardering in natura voor geregistreerde mantelzorger bij Mantelzorg & Meer: a. Toegankelijke (digitale) informatie voor mantelzorgers via de gemeente in gezamenlijkheid met Mantelzorg & Meer met betrekking tot ondersteuningsmogelijkheden, respijtzorg, activiteiten en lotgenotencontacten. b. Inzet van vrijwilligers via Mantelzorg & Meer en matchingsplatform Meer voor Elkaar. c. Deskundigheidsbevordering en lotgenotencontact. Via Mantelzorg & Meer worden regelmatig cursussen of themabijeenkomsten aangeboden. (Bijvoorbeeld het mantelzorgcafé) d. Digitale ondersteuning via een app. Cliënten kunnen via een app bijvoorbeeld contact onderhouden met hun mantelzorger of een chat functie gebruiken om met lotgenoten of professionals van gedachte ter wisselen. De gemeente vergoedt (deels) de aanschaf van de app. e. Uitreiken mantelzorgboek en -pas bij inschrijving mantelzorger. 2 Gezien de extra administratieve kosten bij het overmaken van een contant bedrag op de bankrekening van de mantelzorger vraagt, wordt gekozen voor een cadeaukaart of pluim; e.e.a. in te vullen i.o.m. de participatieraad.

5 Volgvel 5 Middelen In 2015 is vanuit de integratie-uitkering van het rijk een budget beschikbaar van ,- voor het waarderen en ondersteunen van mantelzorgers. Ook in 2016 zal een vergelijkbaar bedrag beschikbaar zijn, dit wordt afgewogen in het geheel van uitgaven uit de integratieuitkering sociaal domein. Het uitgangspunt is dat de mantelzorgwaardering binnen het totaalbudget blijft. Evaluatie In november 2016 zal de aanpak mantelzorgwaardring 2016 geëvalueerd worden met mantelzorgers, Mantelzorg & Meer en participatieraad. Participatie en Communicatie De participatieraad is betrokken bij de invulling van de mantelzorgwaardering Op 30 maart en op 20 oktober is er overleg geweest met de participatieraad waarbij o.a. de volgende punten zijn besproken: mantelzorgers willen een waardering in de vorm van een geldbedrag want mantelzorgers maken voor hun zorgtaak ook extra kosten; het boeket bloemen dat een aantal jaren geleden rond de Dag van de Mantelzorg bij mantelzorgers werd bezorgd is ook als waardering gevoeld; waardering kan ook zijn het organiseren van bijeenkomsten met activiteiten; het bieden van respijtzorg in de vorm van dagbesteding of logeeropvang wordt niet zozeer als waardering gezien maar als een onderdeel van de ondersteuning van de mantelzorger; als er een cadeaubon wordt gegeven omdat het overmaken van een geldbedrag veel administratie kosten vraagt, dan moet deze cadeaukaart (of mantelzorgpluim) onbeperkt geldig zijn, inwisselbaar bij diverse winkels of bedrijven en hij moet niet in één keer volledig besteed hoeven worden. Na besluitvorming zal de invulling van mantelzorgwaardering gecommuniceerd worden met partijen en inwoners. Vanaf november wordt er een communicatiecampagne gestart gericht op mantelzorgers, professionals en werkgevers. In deze communicatie zal ook de opzet en uitvoering van de mantelzorgwaardering 2016 gecommuniceerd worden. Besluit Op grond van het voorgaande hebben wij besloten om: 1. inwoners die 3 maanden of meer en meer dan 8 uur per week als mantelzorger actief zijn, kunnen als blijk van waardering voor hun inzet gebruik maken van een pakket aan mogelijkheden waaruit naar behoefte kan worden gekozen; 2. mantelzorg & Meer voert namens ons de regie over het registreren en waarderen van mantelzorgers; 3. deze nota ter informatie te zenden aan de raad. Burgemeester en wethouders van de gemeente Haarlemmermeer, namens dezen, de portefeuillehouder,