NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 10 LEWENSWETENSKAPPE V2 NOVEMBER 2006

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 10 LEWENSWETENSKAPPE V2 NOVEMBER 2006"

Gabriël Geerts
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 4 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 10 LEWENSWETENSKAPPE V2 NOVEMBER 2006 Hierdie memorandum bestaan uit 9 bladsye.

2 Lewenswetenskappe/VS2 2 AFDELING A A B B A D C Outotrofe/produseerders Transpirasie Fossiel Bakterieë Biotiese Mutualisme Uitgestorwe spesies Neerslag/reën/dou/mis/sneeu J F H G C K I (6x2) (12) (8x1) (8) (7x1) (7) n Organisme wat van n ander lewende organisme vir voedsel afhanklik is (1) Hakies en suiers 'n Ensiemweerstandbiedende bedekking Groot getal eiers (Merk slegs eerste DRIE) (3) Plat liggaam om tussen hare te beweeg Sterk bene om ver te kan spring Verdikte monddele om deur die vel van die gasheer te sny Monddele wat gespesialiseer is om bloed te suig Skei taai stof af om vas te klou enige (2) (Merk slegs eerste TWEE) (6)

3 Lewenswetenskappe/VS (a) 37 0 C (2) (b) 3 (1) (c) (35,8 36) 0 C (1) Donderdag Aanvaar enige antwoord tussen 12 vm - 1vm (3) Sweet koel die liggaam af na n koorsaanval (2) (8) Houtluise verkies om in lig te woon (2) Al die toestande was dieselfdebehalwe dat die houtluise in die donker kamer geplaas is (2) Die hipotese word verwerp (2) Herhaal die eksperiment n aantal kere (2) (8) TOTAAL VRAAG 1: 50 TOTAAL AFDELING A: 50

4 Lewenswetenskappe/VS2 4 VRAAG Effensbesoedel (1) Indikator organismes/ platwurm /naaldekoker is teenwoordig vir effense besoedeling Indikasor/ aanwyser organismes/ waterslak is teenwoordig vir redelike/ gematigde besoedeling (2) Erg besoedel (1) Stel n hipotese/ voorspelling Besluit op n gebied vir die ondersoek en kry al die nodige apparaat Roer die bodem van die ondersoekgebied Keer/Draai al die klippe in die ondersoekgebied om Skep m.b.v. 'n net 'n monster van die water en plaas al die organismes in bekers Identifiseer organismes Tel die aantal van elke spesie Skryf bevindinge neer Maak 'n gevolgtrekking enige (4) Moenie skadelike stowwe in die water plaas nie Moenie rommel in die water gooi nie (2) (10) Kwesbare, bedreigde en krities bedreigde spesies enige (2) Swart renoster/ Kaapse Zebra/ Afrika wildehond /Oribi. (Merk slegs eerste EEN) (1) Plante of diere wat oorspronklik in die land voorgekom het. (1) Nasionale-bewaringsparke (Merk slegs eerste EEN)) (1) (5) Marasmus/kwasjiorkor /beri-beri/ skeurbuik/ ragitis (Merk slegs eerste EEN) (1) Marasmus/kwasjiorkor proteïen tekort Beri-beri/ skeurbuik/ ragitis - Vitamine en minerale tekort (2)

5 Lewenswetenskappe/VS Voedingskema by skole in arm gemeenskappe wat proteïene insluit Sopkombuise om hawelose kinders te voed Gesubsidieerde gebalanseerde etes aan arm families soos om maandeliks kospakkies te voorsien Onderrig/Voed gemeenskappe (op) aangaande n gebalanseerde dieet (Merk slegs eerste TWEE) enige (2) (5) Liggaamsvorm wat aangepas is om maklik deur die water te beweeg (dun/maer) Voete geweb Asemhalingsmeganismes en tegnieke- lugsakkies Aanpassings om in vinnig vloeiende water te dryf of vas te heg (Merk slegs eerste DRIE) enige (3) Meganismes om te dryf- lugblasies in stingels en blare Groot plat blare Klein wortelstelsel ((Merk slegs eerste DRIE) enige (3) (6) Voorbeeld: Uitputting van die visbron deurdat te veel visse gevang word (2) (Enige ander toepaslike voorbeeld) Kwotastelsel wat aan vissermanne en kommersiële visvang jaarliks toegeken word (2) (4) TOTAAL VRAAG 2: 30

6 Lewenswetenskappe/VS2 6 VRAAG (a) D (1) Leef in ph van / beide suure en alkaliese toestande (2) (b) A en C (2) (c) B (1) Lug/water (Merk slegs eerste EEN) (1) (7) Regdeur die jaar beskikbaar Kan dit regdeur die jaar koop en eet (2) Duur en gevaarlik/gevaarlik vir die mens (2) Rook kom vry om al die insekte te dood Hoë hitte om grond te bak/grond te droog (2) n Put was n gat in die grond en silos word met sement gebou (2) Beide bevat koolstofdioksied Beide het droë toestande (1) Gevries geblik/gedroog enige (2) (11) Aspek posisie van n gebied in verhouding tot die son/ rigting van n helling Helling die skuinste van die grond wat die afloop van water beïnvloed Hoogte bo seespieël (Merk slegs eerste TWEE) enige 2 x 2 (4) Suid (1) kry meer sonlig (2) Noord Suid (a) Minder water/droër Meer water/natter (b) Minder plante Plante volop (Merk slegs EERSTE verskil) 2 x 2 (4) + 1 tabel (1) (12) TOTAAL VRAAG 3: 30

7 Lewenswetenskappe/VS2 7 VRAAG C (2) Produksie van voedsel byvoorbeeld vrugte /rosyne Produksie van alkoholiese dranke byvoorbeeld wyn Uitvoereom inkomste te genereer (Merk slegs eerste TWEE) enige 2 x 2 (4) (a) Massa van die druiwe (1) (b) Temperatuur (1) ,5 x = 1 500g (3) Hoe hoër die temperatuur hoe hoër die opbrengs tot by die optimum temperatuur/25 0 C dan sal n verdere styging in temperatuur die opbrengs verminder enige (3) Grafiek om die invloed van temperatuur op die opbrengs van druiwe te toon Obrengs(kg) Temperatuur ( o C)

8 Lewenswetenskappe/VS2 8 Korrekte soort grafiek 1 Opskrif van grafiek 1 Korrekte keuse en byskrif vir x - as 1 Korrekte keuse en byskrif vir y - as 1 Korrekte eenheid vir opbrengs 1 Korrekte eenheid vir temperatuur 1 Geskikte skaal vir x - as (konstante 1 intervalle) Geskikte skaal vir y - as (konstante 1 intervalle) Plot van staafgrafiek 3: al 5 stawe korrek geplot; 2: 3 of 4 stawe korrek geplot; 1: 1 of 2 stawe korrek geplot (11) (25) 4.2 Die leerders moet hulle standpunte op die negatiewe impak van farmaseutiese firmas op die omgewing en inheemse gemeenskappe gee Voorbeelde van negatiewe impak: - gebruik van inheemse kennis sonder erkenning van die bron - die verwydering van te veel plante - gebruik van inheemse kennis sonder ekonomiese kompensasie aan die houer van die oorspronklike idee - vergoeding te min in vergelyking met die waarde van die spesie - oorbenutting van die bron / beskadig die ekosisteem Maniere om die negatiewe impak te verminder: - bestuur die hulpbron om volhoubaar te word - onderrig mense oor die waarde van die hulpbron - erkenning van die inheemse kennis van die gemeenskappe - vergoeding vir die patente - vestiging van kwekerye om die hulpbron volhoubaar te maak - voorkoms van die hulpbron in sy natuurlike habitat - instandhouding van kwekerye

9 INHOUD AANBIEDING: 9 Kriteria Standpunt oor negatiewe impak Verduideliking van negatiewe impak Maniere om die impak te verminder Verduideliking van maniere om die impak te verminder Sintese Punte Slegs een Twee Drie standpunt standpunte standpunte Standpunt/e nie nie Geen verduideliking Geen genoem Geen verduideliking Geen poging /niks behalwe vraagnommer geskryf Een verduideliking Een standpunt genoem Een verduideliking Poging aangewend maar groot leemtes in die logiese en vloei van die antwoord Twee verduidelikings Twee standpunte genoem Twee verduidelikings Klein leemtes in die logiese en vloei van die antwoord Drie verduidelikings Drie standpunte genoem Drie verduidelikings Goed gestruktureerd toon insig en begrip van die vraag TOTAAL VRAAG 4: 40 TOTAAL AFDELING C: 40 TOTAAL : 150

Vergelijkbare documenten

MEMORANDUM GRAAD 10 VOORBEELD Lewenswetenskappe - V 2

MEMORANDUM GRAAD 10 VOORBEELD 2006 Lewenswetenskappe - V 2 2 AFDELING A 1.1 1.1.1 A 1.1.2 B 1.1.3 D 1.1.4 C 1.1.5 B 1.1.6 D 1.2 1.2.1 Kompetitsie 1.2.2 Habitat 1.2.3 Fungi/bakterieë 1.2.4 Indringer/Eksoties