De sociale inspectie als fundering van het sociaal strafrecht: los zand of gewapend beton?

Transcriptie

1 De sciale inspectie als fundering van het sciaal strafrecht: ls zand f gewapend betn? FORUM ADVOCATEN BVBA Nassaustraat Antwerpen T F E inf@frumadvcaten.be W 1

2 Inleiding Er wrdt de laatste jaren veel aandacht besteed aan bestrijding van sciale en fiscale fraude, illegale arbeid veiligheid p de werkvler, (schijn)zelfstandigheid, veruren en werkverlet, e.d.m. 2

3 Inleiding Wet van 6 juni 2010 tt invering van het Sciaal Strafwetbek Recente cdificatie van het sciaal handhavingsrecht, dat niet langer verspreid is ver verschillende wetgevingen maar pgelijst in 1 wetbek Tezicht p het materieel sciaal (straf)recht: sciale inspectiediensten Art. 16: Ambtenaren die nder het gezag staan van de ministers wiens bevegdheid de werkgelegenheid en arbeid, de sciale zekerheid, de sciale zaken en vlksgezndheid behren f die nder het gezag staan van de penbare instellingen die ervan afhangen, en die belast zijn met het tezicht p de naleving van de bepalingen van dit wetbek, alsmede het p de naleving van de bepalingen van de uitveringsbesluiten van dit wetbek. Een heel aantal diverse inspectiediensten die afhangen van verschillende ministeries die elk vr hun eigen specifieke terrein instaan Federaal: bv. Sciale Inspectie, het Tezicht p de Sciale Wetten, de RVAinspectie, de RSZ-inspectie, Tezicht Welzijn p het Werk Reginaal: bv. Vlaamse Inspectiedienst Werk en Sciale Ecnmie 3

4 Bevegdheden van de sciaal inspecteurs Ruim bevegdheidspakket Belangrijkste verzamelaars van het bewijs ten laste van de WG, lasthebber f aangestelde Appreciatiebevegdheid: Qui peut le plus, peut le mins Sciale inspecteurs hebben de vrijheid m hun ptreden aan te passen naargelang de situatie en de grnd van de bijzndere mstandigheden. Geen fficieren van de gerechtelijke plitie Belangrijke uitzndering p art. 29 Sv. dat stelt dat ambtenaren verplicht zijn het parket te infrmeren van elk misdrijf waarvan zij kennis krijgen Maatregelen (art. 21) Inlichtingen en advies geven Waarschuwingen geven Veiligheidsmaatregelen bevelen Overtreder termijnen verlenen m zich in regel te stellen Prcessen-verbaal p maken tt vaststelling van de inbreuken Onderhandelingsmgelijkheden ver de mvang van de vrgestelde regularisaties Grt aantal inbreuken wrden p die manier uitgeslten van de crrectinele vervlging 4

5 Bevegdheden van de sciaal inspecteurs Respecteren van de finaliteits- en prprtinaliteitsbeginsel HvB Antwerpen 28 nvember 2013: schending van deze beginselen werd afgedwngen dr een vrijspraak wegens disprprtineel en dus ngeldig geverd nderzek van de sciaal inspecteurs Bescherming tegen de ruime bevegdheden Verplichting m steeds hun legitimatiebewijs vr te leggen (art. 20) Mgelijkheid vr de gecntrleerde m berep aan tekenen tegen vergaande maatregelen bij de Vrzitter van de Arbeidsrechtbank Weinig gebruikt en zelden prcesecnmisch verantwrd 5

6 Opspringsbevegdheden Vrije tegang tt arbeidsplaatsen (art. 23) Tegang is geen lutere ntmeting aan de vrdeur Verhren van de aanwezigen Geen huiszeking Gedurende elk genblik van de dag en de nacht en znder vrafgaande verwittiging In alle arbeidsplaatsen f andere plaatsen die aan hun tezicht zijn nderwrpen f waarvan zij redelijkerwijze kunnen vermeden dat er persnen werken die nderwrpen zijn aan de wetgeving waarp zij tezicht uitefenen Zeer ruim: zelfs plaatsen die geen werkplaats zijn en niet nder het tezicht vallen Bij weigering van tegang wrdt er een prces-verbaal pgesteld vr belemmering van tezicht Ernstige inbreuk die priritair wrdt vervlgd Prprtinaliteit in acht nemen met de ndige discretie m nndig machtsvertn te vermijden en de werking van de nderneming z min mgelijk te verstren 6

7 Opspringsbevegdheden Recht van tegang tt bewnde ruimtes Bewnde ruimtes: effectief bewnd bv. geen htelkamer maar wel een garage Ten allen tijde met een machtiging van visitatie uitgereikt dr de nderzeksrechter Redenen mkleed verzek: welk misdrijf de inspecteur wenst vast te stellen Het met redelijk en ndzakelijk zijn m nderzekspdrachten uit te veren in een bewnde ruimte Cncreet gefrmuleerd: verdachte met kunnen nagaan f de nderzekers zich aan de grenzen van de nderzeksmaatregel huden Pl. Dendermnde 9 feb. 1997: Een vermeden dat de te cntrleren persnen een tevlucht zullen zeken in privé-wning is niet vldende. Gemtiveerde machtiging van de nderzeksrechter Znder een machtiging van visitatie dr de nderzeksrechter: Bij een vaststelling p heterdaad Arbh. Brussel 1 april 2011: Er is sprake van heterdaad wanneer wrdt vastgesteld dat bij aankmst er persnen aanwezig waren die vallen nder de arbeidswetgeving en die bij aankmst van nderzekers het huis invluchten. Verzek f testemming van de persn die werkelijk gent heeft van de bewnde ruimtes Bij brand f verstrming 7

8 Onderzeksverrichtingen Identificatie van persnen (art. 26) Verhr van persnen (art. 27 en 62) Hetzij alleen, hetzij samen, hetzij in de aanwezigheid van getuigen gelijk welke persn wiens verhr ze ndzakelijk achten, ndervragen ver elk feit waarvan de kennisname nuttig is vr de uitefening van het tezicht. Antwerpen 12 mei 2011: Ondanks de ruime bevegdheden mgen zij niet handelen in strijd met de wet. Dus een stelselmatige bservatie znder eerbiediging van art. 47sexies W.sv is nietig. Opvallend dat sciale inspecteurs derden die vreemd zijn aan een sciaal misdrijf mgen ndervragen bv. leveranciers Van belang bij het vaststellen van de mvang van de inbreuk: in sciaal strafrecht wrden geldbetes vermenigvuldigd met het aantal betrkken werknemers Crr. Ost-Vlaanderen (afdeling Gent) 15 december 2014: niet elke betrkkene met verhrd wrden, de vaststellingen van inspecteurs zijn vldende bewijs Antwerpen 26 februari 2015 : vrijspraak van betrkkenen mdat ze niet verhrd werden cnfrm vermeden van nschuld en de vrije bewijswaarde in strafzaken aangezien er vldende bewijs met zijn vr elke betrkkene 8

9 Onderzeksverrichtingen Respecteren Salduz-wetgeving? (art. 47 bis Sv.) Cass. 17 april 2012 (ude RS): Bijstand advcaat verbdig want sciale inspecteurs hebben geen bevegdheid tt het nemen van dwangmaatregelen f maatregelen van vrijheidsbeperking. Salduz-wetgeving Recht p een advcaat tijdens verhr bij een gerechtelijk aanhuding Recht p vertruwelijk verleg met advcaat bij een tenlastelegging van de verdachte van een misdrijf waarvan de straf aanleiding kan geven tt het verlenen van een bevel tt aanhuding De intentie van de sciale inspecteurs in drslaggevend Crr. Mechelen 28 juni 2013 en Crr. Ost-Vlaanderen (afdeling Dendermnde) 20 juni 2014: wanneer de vaststellingen niet luter administratief zijn maar k gericht p een eventuele strafvervlging, dient het eerste (zelfincriminerende) verhr dat dr de beklaagde znder bijstand van een advcaat werd afgelegd, geweerd wrden uit de debatten. Er kan vragen wrden gesteld bij de eerlijkheid van dergelijke juridisch getinte verhren waarbij de sciale inspecteur zeer ged weet waar hij naarte wil, in tegenstelling tt de ndervraagde 9

10 Onderzeksverrichtingen Den verleggen f actief pspren van infrmatiedragers met hetzij sciale gegevens, hetzij dr de wet vrgeschreven gegevens (art. 28 en 29) Beken, dcumenten, numerieke f digitale infrmatiedragers Sciale gegevens: alle gegevens die ndig zijn vr de tepassing van de wetgeving betreffende het arbeidsrecht en de sciale zekerheid bv. arbeidsvereenkmst f lnbrieven Dr de wet vrgeschreven gegevens bv. bekhuding, facturen f vergunningen Cascade van vrwaarden: Overlegging dcumenten aan WG vragen Bij afwezigheid WG zijn aangestelde f lasthebber cntacteren Bij weigering verlegging f nbereikbaarheid van WG e.a.: vergaan tt actief zeken en pspren Enkel wanneer van de pspring f nderzek dit vereist f bij gevaar van verdwijning en wijziging: prprtinaliteitsbeginsel Frmele garanties: steeds schriftelijk vaststellen Bij verzet van WG, lasthebber f aangestelde: PV wegens belemmering van tezicht Cass. 21 april 2015: discussie Kan er bij weigering sprake zijn van belemmering van tezicht, wanneer de inspectie tch de wettelijke mgelijkheid heeft m actief p te spren? Ja, er is sprake van belemmering tezicht, zelfs al had de inspectie in principe de mgelijkheid m tt zeken ver te gaan, maar dit niet deed. Infrmatiedragers met andere gegevens bv. een agenda Geen mgelijkheid tt actief pspren en kan bij weigering nit als belemmering van tezicht wrden beschuwd, enkel een vrijwillige verlegging is mgelijk Wat met bv. een agenda waarin zwarte uren wrden bijgehuden? Actief pspren f niet? Sciale inspecteurs mgen geen berep den p de wet Plitieambt: geen fuillering f slten frceren 10

11 Onderzeksverrichtingen Staalname (art. 37) Beslag en verzegeling van andere gederen (art. 38) Vaststelling van beeldmateriaal (art. 39) 11

12 Vervlg Sciale inspecteurs maken rapprt ver aan OM PV van vaststelling: aanduiding inbreuken met feitelijke vaststellingen Bijzndere bewijswaarde: Vermeden van waarheid tt het bewijs van het tegendeel Na de pmaak van PV is de fundering gelegd en vrmt het de basis vr een verrdeling Enkel vr de visu vaststellingen, niet de deducties van inspecteurs PV mag niet gelijk wrden gesteld met een vermeden van schuld Crr. West-Vlaanderen (afdeling Krtrijk) 16 februari 2015: Hewel de bijzndere bewijswaarde zich niet uitstrekt tt de deducties van de inspecteurs, kan de rechtbank de redenering wel bijtreden in het kader van de vrije bewijswaarde in strafzaken. Brussel 8 september 2015: de vage de visu vaststelling was nvldende m de twijfel die ten gede van de beklaagde kmt, weg te nemen. 12

13 Besluit Het nderzek van de sciale inspecteurs is de fundering van de vervlging De bevegdheden van de sciaal inspecteurs zijn zeer ruim: te ruim? Er rijzen vele vragen en kritiek ver deze bevegdheden 13

14 Meer weten? D. DE BACKER, De sciale inspectie als fundering van het sciaal strafrecht: ls zand f gewapend betn?, TBO 2015, afl. 13, nr. 6,

15 Cntact Frum Advcaten: Altijd bereikbaar. FORUM ADVOCATEN BVBA Nassaustraat Antwerpen T F E inf@frumadvcaten.be W FORUM ADVOCATEN 03/ inf@frumadvcaten.be 15