De nieuwe leerlijn zwemmen vertaald in nieuwe brevetten

Transcriptie

1 26 // VLAAMS TIJDSCHRIFT VOOR SPORTBEHEER / 2015 / N 249 De nieuwe leerlijn vertaald in nieuwe brevetten Lien Van Belle stafmedewerker ISB lien.vanbelle@isbvzw.be David Nassen directeur ISB david.nassen@isbvzw.be We staken het niet onder stoelen of banken: begin oktober lanceerden we een volledig nieuwe zwembrevettenlijn. Hoe zit de reeks in elkaar, wie is erbij betrokken en hoe ga je er zelf mee aan de slag? Hoe de genormeerde zwemslagen eruit zien staat nu vermeld op de afstandsbrevetten via een 5-tal sleutelelementen De nieuwe brevetten passen in de Leerlijn Zwemmen zoals ontwikkeld door Baan Vier en zijn het resultaat van een unieke samenwerking tussen verschillende actoren uit het zwemlandschap in Vlaanderen. De nieuwe brevetten zijn dan ook stimulansen voor in al zijn aspecten: van gecoördineerd en kwaliteitsvol zwemonderricht tot levenslang zwemplezier. Mascotte Fred Brevet staat aan de zijde van de kinderen tijdens de zwemlessen en sensibiliseert ouders voor het belang van waterveiligheid. Zwemtrots Pieter Timmers zorgt als peter mee voor een brede basis voor nieuwe zwemkampioenen. Belangrijk is dat er nu één breed gedragen lijn is voor iedereen actief in het zwembad (scholen, clubs, zwemscholen van sportdiensten...). Welke brevetten zijn er? In figuur 1 zie je hoe de nieuwe brevetten zijn opgebouwd. De oranje blokken zijn de drie opbouwfasen, met telkens drie brevetten, om veilig te leren als eerste focus. Je legt dan een waterveiligheidstest af van 50 meter die verschillende vaardigheden test. Vervolgens begin je aan de groene blokken om je zwemslagen en/of andere watervaardigheden te verbeteren of te verbreden. De officiële zwemslagen uit de zwemsport komen terug op de afstandsbrevetten van 25 tot 800 meter. Zwem je nog langere afstanden? Dan is er een of meter-brevet, of je kan overgaan op trim. Ook survival is een verbreding van de watervaardigheden. Het mag dus duidelijk zijn dat waterveiligheid als eerste focus geen eindpunt is, maar een noodzakelijke tussenstap om goed te kunnen. 5 fases, 27 mogelijke brevetten Na een 0-fase in bad en onder de douche, zijn er vijf fases in de nieuwe leerlijn :

2 ZWEMBAD // 27 FASE 1 // Waterwennen FASE 2 // Leren overleven FASE 3 // Leren FASE 4 // Verbreden (verschillende zwemslagen, verschillende zwemsporten ) FASE 5 // Verdiepen (verfijning, specialisatie ) Nieuw is de specifieke aandacht voor de fase overleven en de toegevoegde fase rond leren veilig. Vroeger was er een enorme sprong tussen watergewenning en 25-meter. Die kloof is nu weggewerkt door tussendoelstellingen. De eerste drie fases vind je terug in de negen brevetten Leren veilig. WATERWENNEN // In fase 1 werk je vooral op individuele elementen: romp, ledematen of hoofd. Deze fase is nodig om waterangst weg te werken en de omgeving van het water goed te leren kennen door te drijven en onder water te bewegen. Voor dit niveau werden drie brevetten ontwikkeld: eendje, zeepaardje en pinguïn. LEREN OVERLEVEN // In fase 2 worden telkens twee elementen gecombineerd waardoor de opdrachten moeilijker worden. De brevetten werken rond coördinatie, evenwicht en verplaatsing in het water. Het einddoel: kinderen kantveilig maken. Dit doen we met de zeehond, de waterschildpad en de dolfijn. LEREN VEILIG ZWEMMEN // In fase 3 bevatten de brevetten gecombineerde zwemproeven. Je zwemt een afstand (met zwemslag naar keuze) gecombineerd met allerlei opdrachten in functie van waterveiligheid. Het einddoel van deze fase sluit aan bij de eindtermen voor het lager onderwijs. De proeven zijn wetenschappelijk onderbouwd. Hier leren de otter, de haai en uiteindelijk de orka je kind waterveiliger te maken. VERBREDEN & VERDIEPEN // Fase 4 en 5 vind je terug bij de afstandsbrevetten, de trimbrevetten en de survivalbrevetten. We spreken hier immers duidelijk over verdieping via het aanleren (of verbeteren) van een officiële zwemslag en het lange afstands, of verbreding via survival. Waterveilig met het orka-brevet waterwennen leren overleven leren veilig 1 - Eendje 2 - Zeepaardje 3 - Pinguïn 4 - Zeehond 5 - Waterschildpad 6 - Dolfijn Kantveilig 7 - Otter - Zwembadveilig 12m 8 - Haai - Zwembadveilig 25m 9 - Orka - Zwembadveilig 50m gesteund op VUB-onderzoek afstands trim survival gevorderd 25m 50m 100m 200m 400m 800m 1000m 1500m met een zwemslag focus op afstand 1ste focus: Orka - Zwembadveilig 50m 3000m 5000m 10000m 25000m 50000m m FIGUUR 1 // Overzicht van de nieuwe ISB-zwembrevettenlijn Survival 1 Survival 2 Survival 3 Survival 4 Centraal in de leerlijn (zie figuur 2) staat een eerste gemeenschappelijke focus met een nieuwe definitie van kunnen : zich doelmatig en efficiënt kunnen verplaatsen in het water met het oog op waterveiligheid. Er wordt beoogd dat iedereen deze eerste focus bereikt om verder te gaan in het (diverse watersporten, verfijnen van officiële zwemslagen ). De ultieme proef is een 50-meter-waterveiligheidstest (ontwikkeld door WASA) waarbij de afstand wordt gecombineerd met vaardigheden in het water. Hier behaal je je orka-brevet - zwembadveilig 50m. Verder in dit artikel vind je de inhoud van dit brevet. Een goede basis voor de genormeerde zwemslagen Leren gebeurt in deze nieuwe leerlijn en brevettenlijn vanuit het oefenen van bouwstenen (hoofd, romp en ledematen) in het water (fase 1) en het oefenen van vaardigheden (verplaatsing, coördinatie en evenwicht) in het water (fase 2). Dit is een meer natuurlijke aanpak die staat tegenover de (vroegere) technisch-analytische aanpak. Door het advies van Baan 4 op de vorige ISB-brevetten, en de input van de zwemfederatie en een ISBwerkgroep, werden de brevetten op de eerste niveaus ook inhoudelijk sterk herwerkt. Een rustige opbouw naar de zwemslagen is nu ook geïntegreerd in het traject, en de basis wordt van bij de start gelegd voor een goede zwemslag. Zo komen heel wat meer elementen aan bod rond drijven en verplaatsingen, zowel in ruglig als in buiklig. Bij de afstandsbrevetten maak je een keuze voor uitvoering in een genormeerde zwemslag (rugcrawl, borstcrawl of schoolslag). Hoe deze genormeerde zwemslagen er in hun meest eenvoudige vormen uitzien, staat nu op deze brevetten vermeld via een vijftal sleutelelementen voor elke zwemslag (ontwikkeld door de Vlaamse Zwemfederatie). We streven op dit niveau naar een degelijke basis voor een zwemslag, niet naar de perfectie. Elementen zoals de horizontale ligging in het water en een correcte beweging van armen en benen zijn hier de focus, niet de perfecte houding van bijvoorbeeld vingers en tenen. Rugslag als beginslag Lesgevers krijgen meestal de expliciete vraag van een ouder om hun kind zo snel mogelijk - en dus

3 28 // VLAAMS TIJDSCHRIFT VOOR SPORTBEHEER / 2015 / N 249 Waterveiligheid is de 1 ste focus maar geen eindpunt. Het is een noodzakelijke tussenstap om goed te kunnen ook zo goedkoop mogelijk - in een bepaalde slag te leren. Helaas wordt daarbij te vaak gekozen voor schoolslag als beginslag. Elke slag heeft zijn beperkingen, maar David De Wandel, Directeur Sportkaderopleidingen Zwemmen (DSKO) van de Vlaamse Zwemfederatie, somt die van de populaire schoolslag even op. Vooreerst laat de schoolslag toe om ook een kind dat zijn hoofd niet onder water durft te houden, toch te leren. Zowel de arm- als beenbewegingen zijn weinig natuurlijk en vergen een grote concentratie van het kind. De slag is bovendien vrij complex qua coördinatie, waardoor tijdens het aanleren gemakkelijk fouten ontstaan. En tot slot is schoolslag allerminst verwant met de andere slagen, zodat bij het aanleren daarvan opnieuw van nul moet worden begonnen. En dan is het lijstje zeker nog niet volledig. Onderzoek toont aan dat het aanleren van bijvoorbeeld crawl of rugslag als beginslag veel vlotter verloopt dan schoolslag. Bij crawl vergt het zijwaarts ademen bovendien behoorlijk wat oefening en tijd, vult De Wandel aan. Dit is uiteraard niet het geval bij de rugslag, waarbij mond en neus zich permanent uit het water bevinden. Een unieke multipartijsamenwerking Het publieke zwembad is een plaats waar diverse actoren actief zijn op vlak van zwemonderricht (scholen, clubs, verenigingen, privaat initiatief...). Als sectororganisatie van de publieke zwembaden hebben we als ISB ingezet op het faciliteren van een multipartijsamenwerking met de diverse partners. Het doel: een concrete kapstok en handige tools bieden voor kwaliteitsvol zwemonderricht en elke actor in het zwembad de mogelijkheid te bieden zijn doelstellingen te behalen. In een multipartijsamenwerking werken verschillende actoren (onderzoeksinstellingen, private actoren, sectororganisaties, middenveld...) samen aan een maatschappelijke uitdaging, in dit geval: kwaliteitsvol zwemonderricht. Elke actor werkt vanuit zijn of haar eigen expertise en autonome verantwoordelijkheid; en vanuit een afhankelijkheid van mekaar om de uitdaging met succes aan te pakken. De nieuwe brevettenlijn vertrekt van een actualisering en verdere onderbouwing van de sinds de jaren 70 breed gebruikte en laagdrempelige brevetten van ISB. Wij zullen deze dan ook verdelen en communiceren Niveau s 5 Beter (verdieping) 4 Anders (verbreding) 3 Leren 2 Leren overleven 1 Water wennen 0 Baby-peuter wennen Sporten 3de Focus: wedstrijdsoort Ontwikkeling van motorische vaardigheden bij kinderen 2de Focus: bewegingsrijkdom Aquatische vaardigheden doelmatig voortbewegen in het water = * Bewegen i/h water Zwemmen Wat Proces van d leren Proces van leren Geen leren FIGUUR 2 // Het zandlopermodel van de leerlijn Baan Vier

4 ZWEMBAD // 29 ter promotie van het leren, dit vanuit maatschappelijk verantwoord ondernemerschap. Een breed en onderbouwd draagvlak Vanuit de inbreng van Baan Vier, de praktijk in zwembad Dilbeek en wetenschappelijk onderzoek vanuit de Vrije Universiteit Brussel werden in de schoot van WASA vzw (Water Safety Academy) nieuwe proeven ontwikkeld als checkpoints voor de fase leren veilig (kantveilig en zwembadveilig). WASA vzw is een nieuwe organisatie, die vanuit wetenschappelijke en onafhankelijke expertise watersafety (ook internationaal) wil uitdragen. Het zwembad van Dilbeek deed een verdere doorontwikkeling van het zwemschool-concept van Baan Vier, gebaseerd op de waarden veiligheid en fun, en fungeerde als labo voor wetenschappelijke validering. De gekende brevetten afstands werden in samenwerking De gecombineerde test voor het brevet Orka zwembadveilig 50m A // Met 2 voeten afstoten van de muur en gestrekt pijlen B // Oppervlakteduik, onder water gaan met hoofd eerst en ring opduiken, tonen en weer lossen C // Zwemmen in buiklig (met armen beenbeweging tot het midden van het zwembad (± 10 meter) D // Ter plaatse wachten en na elkaar 3 keer traag het hoofd onder water houden en bellen blazen, gevolgd door 3 keer snel aquatisch ademhalen (A-AH) E // Zwemmen in buiklig (met armen beenbeweging) tot een kegel aan het einde van het bad (± 10 meter) F // Kip aan het spit-buik (KIP-B): 360 draaien vanuit buiklig in beweging G // 10 seconden watertrappen met het hoofd (mond) steeds boven water en praten (vb. de dagen van de week opnoemen) H // Zonder de muur te raken, in ruglig en kip aan het spit-rug (KIP-R): 360 draaien vanuit ruglig I // Zwemmen in ruglig met alleen beenbeweging tot het midden van het zwembad (± 10 meter) J // Sterretje, ter plaatse stabiele ruglig K // Zwemmen in ruglig met alleen armbeweging tot het einde van zwembad (± 10 meter) BRON // WASA - ISB vzw

5 30 // VLAAMS TIJDSCHRIFT VOOR SPORTBEHEER / 2015 / N 249 met de Vlaamse Zwemfederatie aangevuld met sleutelelementen en normkaarten van de genormeerde zwemslagen uit de zwemsport. Je kan hier dus spreken van een gedragen basis met duidelijke tips en accenten voor het in een bepaalde zwemslag. Er werd ook afgestemd omtrent de opbouw hiernaartoe bij de brevetten in de eerdere fases. Ook de Gezinssportfederatie was betrokken bij de uitwerking, complementair met hun eigen werking. ISB zal de samenwerking met Stichting Vlaamse Schoolsport verder zetten voor de verspreiding van de nieuwe brevetten in de scholen. Daarnaast werken we ook samen met de Vlaamse Zwemfederatie voor de promotie naar zwemclubs en het inzetten van hun expertise. Via de Directeur Sportkaderopleidingen Zwemmen wordt deze nieuwe materie ook opgenomen in de opleidingen initiator binnen de Vlaamse Trainersschool, ook in functie van afstemming met de opleidingsinstituten (hogescholen en universiteiten). Via diverse aanbieders zullen er ook bijscholingen, opleidingen en workshops zijn. De aanpak in Arendonk Wat is de visie op vlak van zwemonderwijs in het zwembad? Wat is de (eind)doelstelling? De gemeente Arendonk is in september 2015 van start gegaan met de nieuwe leerlijn, met alle instanties die zwemonderwijs aanbieden in het zwembad. Ze willen dit opstarten in de scholen vanaf het eerste leerjaar en toewerken naar de watersafety-test bij alle kinderen van de scholen tot en met het 3de leerjaar. Ze willen dit ook toepassen bij de zwemschool, zwemlesorganisatie en privélesgevers. Na de waterveiligheidstest starten ze met het correct aanleren van de zwemstijl schoolslag. Welke niveaugroepen zijn er? Hoe worden de lessen opgebouwd? Er zijn vier niveaugroepen: NIVEAU 1 // Hoofd leren onder water brengen met ademhaling, kijken onder water en springen van de kant ondiep en diep. NIVEAU 2 // Weerstand ervaren van opwaartse kracht, geen contact met de bodem, zorgen voor stuwing met armen en benen. NIVEAU 3 // Evenwicht en verplaatsen, drijven met afduwen, roteren, uit het water klimmen. NIVEAU 4 // Met armen en benen voortbewegen op de rug, voorbereiding duiken, naar de bodem duiken. Deze niveaugroepen zijn opgebouwd volgens moeilijkheidsgraad. Indien de leerlingen alle niveaus behaald hebben, wordt de waterveiligheidstest afgenomen. Indien geslaagd wordt er gestart met het aanleren van de slag in een andere groep. Wie geeft de zwemlessen? In de scholen geven de sportleerkrachten zelf les. En verder werkt de zwemclub en de lokale zwemschool Resq met zweminitiators. De bedoeling is dat iedereen die lesgeeft in Arendonk op dezelfde golflengte zit, ook de Gezinsbond, de redder/ lesgevers van het zwembad zelf en de privélesgevers. Wat zijn de grootste veranderingen om de leerlijn te integreren in jouw zwemlessen? Nieuwe niveaugroepen samenstellen Nieuwe aanpak van het waterwennen-gedeelte, voornamelijk verbreding De waterveiligheidstest aanleren en hem afnemen Meer in spelvorm lesgeven Nieuwe brevetten per niveaugroep Scholen moeten meer leerkrachten betrekken bij het zwemonderwijs aangezien er meer wordt opgesplitst in niveaugroepen Wat zijn de knelpunten en oplossingen ervoor? Praktijk KNELPUNT 1 // Leerkrachten weten niet goed welke oefeningen ze moeten geven. Oplossing: de sportdienst heeft hen vooraf oefeningen doorgestuurd. KNELPUNT 2 // Hoe opsplitsen in niveaus? Oplossing: de zwembadbeheerder heeft vooraf samen met redders/ lesgevers nieuwe documenten gemaakt KNELPUNT 3 // Hoe de waterveiligheid testen? Oplossing: de sportdienst maakte zelf een (voorlopig) document om dit te testen. KNELPUNT 4 // Ouders die veel vragen stellen. Oplossing: de zwembadbeheerder heeft in het begin van het schooljaar bij de ouderavonden op verschillende scholen de nieuwe leerlijn toegelicht. Er was ook een infoavond voor alle betrokken instanties (zwemclubs, privélesgevers, zwemschool, leerkrachten LO).

6 ZWEMBAD // 31 Vertegenwoordigers van de drie onderwijsnetten (GO!, Katholiek Onderwijs Vlaanderen en OVSG) onderschrijven het concept van de nieuwe leerlijn en de nieuwe zwembrevetten. Het concept van de Leerlijn Zwemmen sluit aan bij de eindtermen omtrent in de leerplannen LO. De gecombineerde zwemproef over 50 meter wordt gezien als een gemeenschappelijk inclusiepunt en een nieuwe definitie van kunnen in het onderwijs. De normkaarten en brevetten met sleutelelementen voor de zwemslagen bieden daarnaast kansen voor verbreding en verdieping. De onderwijsnetten bieden de komende maanden bijscholingen en workshops aan voor leerkrachten. De aanwezigheid van Vlaams minister van Sport, Muyters en van Onderwijs, Crevits, op de lancering van de zwembrevetten versterkte deze samenwerking tussen de sectoren onderwijs en sport. // KENN ANK i n f o r m e r e n d i n s p i r e r e n d Meer lezen over dit onderwerp? Zoek in de ISB-Kennisbank met de trefwoorden LEERLIJN ZWEMMEN, ZWEMBREVETTEN Ga zelf met de brevetten aan de slag BESTELLEN // Brevetten en badges kan je bestellen via webshop. HANDLEIDING BREVETTEN VOOR LESGEVERS // Lesgevers krijgen met de nieuwe brevetten handige tools aangereikt om hun eigen lesdoelstellingen te bepalen. Om te zorgen dat er overal een uniforme afname is, is er een handleiding die je kan vinden op HANDLEIDING LEERLIJN VOOR COÖRDINATOREN // Voor zwembadbeheerders en coördinatoren van zwemscholen zijn de leerlijn en de brevetten een eenduidige kapstok en leidraad om alle actoren actief in het zwembad op elkaar af te stemmen. Bestel hiervoor de Handleiding: leerlijn anno Praktische toelichting over de inhoud van de leerlijn van ISB en Baan Vier via ACHTERGROND // De ins & outs van de leerlijn vind je in het naslagwerk Leerlijn Safe and simple van Baan Vier. Je kan het bestellen via DE LEERLIJN BEKNOPT // Een overzichtelijke uitleg van de nieuwe leerlijn vind je in het artikel Een leerlijn, safe and simple in nummer 243 van dit tijdschrift. Je kan het lezen via AANLEREN VAN DE GENORMEERDE ZWEMSLAGEN // De volledige leerlijnen zijn beschikbaar als DVD, via (Publicatiefonds) te bekomen. OPLEIDING // Volg een didactische opleiding op donderdag 12 november in Kapellen of maandag 23 november in Roeselare. Via kan je inschrijven. Ge De Vlaamse Trainersschool volgt in de opleidingen ook de pas voorgestelde Trotse peter van de net voorgestelde nieuwe zwembrevettenlijn samen met mascotte #fredbrevet: Nieuw zwembrevet leren overleven komt nt te vroeg met al die klimaatperikelen #fredbrevet. Good old 1e nieuwe zwembrevetten uitgereikt. Iedereen in bad en op 1 zwemlijn: veilig en @dsobinnenland Nieuwe zwembrevetten in Vlaanderen dit schooljaar Demonstratie nieuwe leerlijn in Sint-Pieters-Leeuw. Veilig leren