GannTrader Jaarboek 2010

Transcriptie

1 Copyright & Disclaimer Niets uit deze publicatie mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt.

2 Inhoudsopgave Pagina Inleiding 3 Ype Schaap Fundamenteel 4 t/m 17 Elmer Hogervorst Astrologie/Cycli/Carolan 18 t/m 29 Tjerk Spriensma Astrologie/Delta 30 t/m 38 Jan van Gemeren Elliott/Cycli/Gann 39 t/m 59 Jos Magendans Psychologie 60 t/m 74 2

3 INLEIDNG Het jaarboek 2010 is een routebeschrijving met verschillende routes. De routes zijn weliswaar verschillend maar het doel is bij alle analyses hetzelfde. Voorbereid zijn op de mogelijke koersontwikkelingen in 2010 en zoeken naar de kansen en risico s. Iedere analist heeft geheel zelfstandig zijn analyse gemaakt zonder beïnvloed te zijn door de ideeën/analyses van de andere analisten. Uiteraard zijn de prognoses voor 2010 van de afzonderlijke analisten verschillend. Iedere analist heeft zijn eigen specialiteit en kijkt door zijn eigen bril naar de toekomst. Maar er zijn ook een aantal duidelijke overeenkomsten waarneembaar. Voorspellen is heel moeilijk zeker als het over de toekomst gaat Wij hebben in dit jaarboek 2010 opnieuw geprobeerd de aandelenmarkten vanuit verschillende invalshoeken te bekijken en u inzicht te geven in de kansen en risico s die 2010 zal bieden. Belangrijkste voor u als belegger is de overeenkomsten, zeg maar de kruispunten, te herkennen in de behandelende analyses en alert te zijn welke route de beurs gaat volgen zodra een kruispunt wordt bereikt. Wij wensen u een goede-, voorbereide- en veilige beleggingsreis in Jan van Gemeren 3

4 Analyse Ype Schaap Ype Schaap heeft al een indrukwekkende 25 jarige beleggings-carrière achter de rug. Banken waar hij werkte zijn o.a. Schretlen&Co, HSBC, Kempen & Co en Dexia. Bij Kempen & Co was hij directeur institutional sales. Sinds 2004 is Ype actief als zelfstandig beleggingsadviseur. In 2007 realiseerde hij met zijn adviezen een winst van ruim 70% met beleggingen in aandelen. De specialiteit van Ype is het helder uiteenzetten van moeilijke economische ontwikkelingen, een duidelijke visie weergeven en het vinden van ondergewaardeerde aandelen. Ype is de fundamentele analist van Brains & Analysis. 4

5 Wat gaat 2010 ons brengen? Het jaar 2009 heeft ons alles gebracht van wat we vooral niet verwachtten. In het eerste kwartaal ging de economie letterlijk van de rotsen af en is daar tot nu toe nog niet van hersteld. In maart zagen we het dieptepunt van de markt (waar we overigens precies goed mee zaten) om vervolgens 60% hoger het jaar af te sluiten. Is er dan niets aan de hand omdat de beurs het zo goed heeft gedaan en de beurs altijd gelijk heeft volgens een oud gezegde of rennen we nog steeds achter de keizer-zonder-kleren aan? Wetende dat het uitspreken van een verwachting voor 2010 bijna onmogelijk is door allerlei verborgen acties door soevereine staten en hun Centrale Banken willen wij dit artikel insteken op de vraag of de consensus aanvaardbaar is voor Brains & Analysis. Staatsobligaties Bedrijfsobligaties Huizenmarkt Dollar Goud Olie Beurs Lager Lager Hoger Hoger Neutraal Hoger Hoger Voordat we starten met allerlei beleggingsklassen te analyseren willen we starten met de economie. De economie De economie zijn wij, de consumenten die in de VS ongeveer 70% en in Europa ongeveer 60% van het BNP genereren. Naast de consument hebben we nog een overheid en een industrie die investeringen doen en vervolgens kijken we ook naar de export. Deze grote optelsom brengt ons tot het BNP en daar praten we nu over. Door de terugvallende vraag van de consumenten hebben overheden grootschalig ingegrepen met stimuleringspakketten. Het probleem echter met stimuli is dat het een surrogaat is en ook nog eens tijdelijk van aard. Stimuli heeft overigens wel gezorgd voor consumptie, wij komen echter niet verder dan te concluderen dat deze consumptie geen extra consumptie betrof maar vooral naar voren gehaalde consumptie. De terugval in de vraag van de consumenten zou dus wel eens des te harder kunnen worden in de periode waar deze stimuli ophoudt te bestaan. 5

6 In de VS werd gestart met een stimuleringsplan van ongeveer $800mrd dat in het derde kwartaal vol op stom was gekomen en waarvan algemeen werd verwacht (en nog steeds) dat in maart 2010 de werking verdwenen is. In Q3 werd aanvankelijk, in november, een groei op kwartaalbasis van 3.5% gemeld waarbij eigenlijk alle analisten volmondig bevestigde dat de stimuli ook precies 3.5% groei zou hebben gecreëerd. Zonder stimulering was er dus geen enkele groei! Nu de tweede herziening van Q3 openbaar gemaakt is blijken we in de VS geen 3.5% maar slechts 2.2% groei gezien te hebben. De Amerikaanse economie bleek dus $35mrd minder groot te zijn dan dat eind november werd gedacht. De conclusie is dus dat de Amerikaanse economie (bijna 25% van het mondiale BNP) nog steeds krimpt als de overheid zich even niet met de economie bemoeit en dat stemt tot ongerustheid. Met de wetenschap dat we na Q niets meer te verwachten hebben van de huidige stimuli zetten we de laatste 4 kwartalen (kwartaal op kwartaal) in de VS op een rij; Q % Q % Q % Q % Dat de VS niet alleen staat in het moeten terugnemen van te enthousiaste eerste ramingen van economische groei bleek wel nadat we de aanpassingen in Japan zagen want waar aanvankelijk werd gedacht dat de Japanse economie met 4.8% (jaarbasis) was gegroeid bleef daar na een eerste aanpassing slechts 1.3% van over te blijven. Een werkelijk zeer schokkende aanpassing. De Nederlandse economie heeft het in de laatste kwartalen ook zeer zwaar gehad en de cijfers (kwartaal op kwartaal) liegen er dan ook niet om. De Nederlandse economie kromp in 2009 met ongeveer 4% wat betekent dat Nederland 25mrd minder aan oa. goederen en diensten produceerde. Dat we inderdaad hard krompen bleek ook uit de cijfers van de vervoerders, zij zagen hun vervoersvolume met 12% krimpen en houden rekening met slechts een heel voorzichtig herstel in Logisch is dat volgens ons omdat niet zozeer de particulier voor economische groei gaat zorgen maar juist de overheid en (eventuele) industriële vraag vanuit buitenlanden. Die vraag uit het buitenland is overigens in 2010 allesbehalve zeker van groei omdat deze vooral gebaseerd is op de ver- 6

7 onderstelling dat voorraden opnieuw moeten worden opgebouwd omdat de particuliere vraag weer aan zal gaan trekken. Goed is het te weten dat zowel de Amerikanen als de Japanners met deze zelfde aanname flink de fout in gingen waardoor die enorme neerwaartse aanpassingen in de economische groei in Q3 recent noodzakelijk bleken. Voorlopig zijn de verwachtingen van het CPB dat we in 2010 een groei zullen gaan zien van 1.5% terwijl de Nederlandse Bank rekening houdt met een groei van 0.7%. In 2010 zal de werkloosheid verder oplopen tot waardoor er ruim meer mensen werkloos zullen zijn dan dat in 2008 het geval was en dat terwijl er tienduizenden banen zijn gecreëerd in de publieke sector. Het is Brains & Analysis duidelijk dat in 2010 de overheden de kar zullen moeten gaan trekken en dat geldt voor de VS als ook voor Europa. Daar waar in Nederland zomaar 5 jaar procederen nodig was tot 2008/2009 om een weg aan te kunnen leggen (hebt u ook al een paar maanden niets meer gehoord over fijnstof terwijl het ons toch jaren heeft bezig gehouden!) of kunnen verbreden start de overheid in 2010 nu plotseling met 30 majeure aanpassingen in ons wegennet wat tienduizenden arbeiders bij bouw- en wegenbouwbedrijven aan het werk houdt. Dit soort acties van overheden zullen in 2010 en 2011 regelmatiger voor gaan komen is onze veronderstelling. Van de particulier, die volgens het CBS in 2008 nog meer consumeerde dan dat hij/zij verdiende, is zeker in de eerste zes maanden weinig steun te verwachten. De werkloosheid accelereerde in Q3 en het aantal vacatures kromp, dus een groter deel van onze bevolking heeft in de laatste maanden een somberder vooruitzicht dan 6 maanden eerder en dat zal de consumptie ongetwijfeld gaan raken. Wij gaan dan ook uit van een moeizame eerste helft van 2010 en hopen dat de overheid voorlopig vol gas doortrekt met stimuleren. 7

8 De economische groei vinden wij totaal onbelangrijk voor 2010 want alleen de terugkeer van de consument is van belang omdat deze noodzakelijk is om weer autonome groei te krijgen en terug te keren naar ons oude vertrouwde patroon. Rente De rente zal een zeer belangrijke factor spelen als het gaat om de zichtbaarheid van overheden. In de VS gaat men er van uit dat geheel 2010 het FED-tarief extreem laag (tot max. 0.5%) zal blijven. Dit lage tarief is overigens niet zozeer een steun voor de consument maar meer een mogelijkheid van subsidie aan commerciële banken die er aangeslagen bij liggen zelfs na de recente aandelenemissies. Door de opslagen die de banken nu wereldwijd berekenen is er van de extreem lage rente relatief weinig zichtbaar voor de consument. De debetrente in Nederland is nog steeds ongeveer 18% (1.5% per maand) en in de VS wordt zelfs bijna 30% gerekend op overstanden op creditcards. De spanning die in 2010 zal gaan ontstaan is hoe de rente zich blijft gedragen als de geldontwaarding zichtbaar gaat worden. In Engeland is de verwachting dat vanaf de eerste maand van 2010 de inflatie(als gevolg van de monetaire politiek) hard op zal gaan lopen tot 3-4% en ook in de rest van Europa is er nu weer sprake van een voorzichtige geldontwaarding terwijl dat in de zomer nog absoluut niet het geval was. Die geldontwaarding is overigens van levensbelang en omdat overheden dat weten mag er dus verwacht worden dat er geldontwaarding gekweekt zal worden. De start van deze inflatiepolitiek is al eerder in de afgelopen zomer gemaakt door de Westerse Wereld door kwantitatieve verruiming te introduceren (VS, UK, Zwitserland & recent Japan) of, zoals de ECB deed, banken simpelweg een letterlijk ongelimiteerde hoeveelheid geld ter beschikking te stellen. Het is simpel, geldontwaarding ontstaat pas na inflatie en dus verruimde de Centrale Banken de geldhoeveelheid in omloop dramatisch en moet de geldontwaarding vanzelf komen. Vanzelf is overigens nog niet zo vanzelfsprekend vandaar dat wij met grote aandacht deze inflatiepolitiek volgen en vele beleggers met ons. Brains & Analysis heeft tijdens het symposium duidelijk gemaakt dat er voor de mondiale schuldenberg geen andere oplossing is dan een belangrijk deel daarvan weg te inflateren. Zonder inflatie 8

9 kunnen we simpelweg niet meer van onze schulden afkomen. Noch overheid noch particulier is gebaat bij een situatie waarbij geen geldontwaarding plaatsvindt. Het risico is niet of er geldontwaarding ontstaat maar of dit niet doorslaat naar extreme geldontwaarding. Zonder al te diep op deze materie in te gaan (dat deden we al op het symposium en daar kunt u de sheets van vinden op onze website) is het dus voor ons een bijna zekerheid dat we geldontwaarding gaan krijgen en dus de rente (fors) gaat stijgen in de Westerse Wereld. Het beleggen in obligaties lijkt met dit vooruitzicht zeer onverstandig te zijn. Het beleggen in obligaties die de geldontwaarding compenseren is veel verstandiger maar het meest verstandig lijkt het om deze gelden gewoon te plaatsen op een spaarrekening bij een bank van voldoende kwaliteit (ja daar gaat het ook nog steeds over!) Huizenmarkt Waardoor wordt een consument enthousiast? Door het hebben van werk en een huis dat een spaarpotje is geworden! Nu de huizenmarkt in zwaar weer terecht is gekomen fronst menig econoom terecht de wenkbrauwen. In Nederland is de prijs van een gemiddeld huis zo ongeveer met 8% gedaald in de laatste 12 maanden en dat lijkt niet veel maar het betekent al enorm veel. Juist omdat vanaf 2001 de gemiddelde hypotheek in Nederland al groter is dan de gemiddelde verkoopprijs weet iedereen dat er minimaal 10% (volgens sommige rekenmeesters zelfs 14%!) prijsstijging nodig is om het evenwicht tussen hypotheek en waarde van het huis te herstellen. Dus 8% daling betekent voor de instappers van 12 maanden terug al duidelijk meer omdat men boven de verkoopprijs zit met de hypotheeksom. Door de voorzichtigheid van banken zal er momenteel niet of nauwelijks meer sprake zijn van hypotheeksommen die de verkoopprijs overtreffen maar het kwaad is al lang terug dus geschied. 9

10 Nederland is overigens nog steeds relatief mild geraakt terwijl wij toch de duurste huizenmarkt ter wereld zijn volgens het IMF (ongeveer 30% van onze huizenwaarde was 24 maanden terug niet verklaarbaar!). Landen als Spanje, Ierland, Engeland en de VS liggen letterlijk op de pijnbank en zie wat er met deze economieën is gebeurd. De particulier doet niet of nauwelijks meer mee en de overheid moet alle zeilen bijzetten om het schip varende te houden. De Nederlandse huizenmarkt zal in 2010 nog zeer kwetsbaar blijken te zijn al was het maar om de dreigende stijging van de rente. Momenteel (stand per december) staat volgens de NVM 1 potentiële huizenkoper tegen geregistreerde verkopers en mogen we dus gerust stellen dat er sprake is van een kopersstaking of misschien zelfs wel verkooppaniek. Om de Nederlandse huizenmarkt weer een gezonde verhouding tussen vraag en aanbod te geven zullen er dus eerst ettelijke tienduizenden woningen een nieuwe eigenaar moeten vinden en dat op een moment dat de banken scherper aan de wind varen en de rente niet lager wil en waarschijnlijk binnenkort al weer gaat stijgen. De NVM registreerde recent een daling van 12% in de woningverkopen van november, daar waar in 2008 nog woningen werden verkocht werden er in november 2009 nog geen woningen meer verkocht. Een opmerking is het waard te vermelden dat juist de NVM in november nog wees op de verbetering van de verkopen die per november 2009 zouden moeten gaan plaatsvinden (jaar-op-jaar) immers dan pas kon de woningverkoop worden vergeleken met een maand waarin de crash in de woningverkopen begon. Geen goed signaal dus en de slachting onder de huizenmakelaars zet zich voort! In 2010 denken wij dat de Nederlandse huizenmarkt zich niet zal herstellen en op zijn best prijshoudend zal zijn waardoor de consument niet enthousiaster zal worden in zijn bestedingen. De huizenmarkt in de VS lijkt er misschien iets beter voor te staan maar laten we duidelijk zijn, de Amerikaanse huizenbouwer heeft nog niets te doen en we zien hooguit een licht herstel in de handel in eerder bewoonde huizen wat waarschijnlijk het gevolg is van massale veilingen die volgen na foreclosures ( per maand) in de VS. De 10

11 huizenprijzen in de VS stegen overigens in oktober (laatst bekende maand) niet meer en lagen ruim 7% onder het niveau van 12 maanden geleden. Dus zelfs zwaar geraakte huizenmarkten hebben nog geen draai gemaakt waardoor wij ook voorzichtige moeten zijn en geen hoge verwachtingen mogen hebben over de zo broodnodige consumptie van particulieren. Dollar Alles draait om de dollar was eens de conclusie van de wereldvermaarde dollarkenner Kostolany en daar was niets aan gelogen. Bepalend voor de dollar is vooral het vertrouwen in de Amerikaanse economie, zelfs de rente is hieraan ondergeschikt. Met die Amerikaanse economie gaat het overigens nog alles behalve goed. Stimulering op stimulering is het credo in de VS en dat zal voorlopig niet anders worden. Dat de VS hardop roept dat het een vaste dollar wenst is natuurlijk niet de waarheid. Een algemeen sterke dollar zou de economie eerder schaden dan helpen, maar een sterke Chinese valuta ten opzichte van de dollar dat zou helpen en dus horen we Amerikaanse politici telkenmale over de gewenste sterke Chinese valuta. Maar Amerika s wil is niet meer de wet zoals dat 30 jaar terug nog het geval was, de Chinezen hebben maling aan de VS en zien meer risico s in de Amerikaanse economie dan kansen en ook de Japanners zijn hun eigen valutaoorlog tegen de dollar enkele weken geleden begonnen. Recente ontwikkelingen in Europa hebben er echter voor gezorgd dat de dollar tegenover de euro vooral aan kracht won. De rel rond de Griekse begroting en de volgende downgrades van de waardering van Griekenland door kredietbeoordelers deed velen in de dollar beleggen en daarvoor euro s verkopen maar is dat wel zo verstandig? Natuurlijk is het een probleem voor de euro als één van de deelnemende landen een probleem heeft maar Griekenland vertegenwoordigt slechts 2% van het Europese BNP terwijl Californië een top-10 economie in de 11

12 wereld is. Duidelijk is het ons dat Californië grotere problemen heeft dan Griekenland dus dat excuus lijkt een verkeerde. De stijging van de dollar heeft vooral te maken met de grote somberheid die over de dollar heerste tot ongeveer 1 maand geleden terwijl de dollar al niet meer verder daalde en Japan en vooral Griekenland een geldig excuus waren om de shortposities in de dollars terug te draaien. De meevallende werkloosheidscijfers (van 10.2% naar 10.0%) over november zorgde overigens ook nog eens voor extra momentum. Een extra punt van aandacht is dat de VS in 2010 te maken zou kunnen gaan krijgen met de serieuze dreiging van geldontwaarding (3%+) iets dat de rente fors op zou kunnen gaan laten lopen in de VS waardoor de dollar sterker zou kunnen maken. Maar zeker omdat de geldontwaarding in de VS vooral moet ontstaan door de geldpersen hard te laten werken heeft de dollar het risico van een overreactie waardoor de vrees voor een hevige geldontwaarding het gevoel geeft van een algemeen faillissement van de VS en dat juist de dollar weer zou beschadigen. De Japanse politiek om kwantitatief te gaan verruimen (wij verwachten $1.000mrd in 2010) zou de dollar nog wel eens duurder kunnen maken tegenover de yen omdat de yen misschien wel weer eens een betere carry trade zou kunnen gaan worden dan de dollar carry trade. Een carry trade is een lening aangaan in één valuta en in een andere valuta beleggen en de Japanse regering lijkt een actie te hebben gestart die maakt dat de dollar carry trade wordt teruggedraaid en weer wordt opgezet in de yen waardoor de dollar sterker is geworden en de yen zwakker iets dat de Japanse export goed zou uitkomen. Het is duidelijk dat het alles behalve eenvoudig is de dollarbeweging te voorspellen maar in één maand tijd zijn vele notoire aanhangers van een zwakke dollar omgegaan waardoor de beweging van de dollar verklaarbaarder wordt en de wederopstanding van de yen carry trade lijkt ook veel te maken te hebben met de kracht van de dollar in de recente weken. Een algemene regel om dus niet met de consensus in de dollar mee te gaan zou in 2010 wel eens winstgevend kunnen zijn. Onze technische analyse keerde zich al eerder tegen de dollarconsensus en deed dat precies op tijd. Voorlopig houden wij een (per saldo) neutrale positie aan tegenover de dollar waarbij iets meevallende macrocijfers plus de dreigende inflatie en de 12

13 Japanse wens om de yen te verzwakken wat kracht zou kunnen geven in de eerste maanden van het jaar. Toch zijn wij zonder meer bang voor een afkalvend vertrouwen in het geloof in de Amerikaanse economie, iets dat zich vanaf de zomer opnieuw zou kunnen openbaren (dubbel dip?) omdat de Amerikaanse economie het toch gewoon heel lastig heeft en de schuldenberg in de VS echt een probleem is geworden. Goud en natuurlijk zilver Als Brains & Analysis alles op een rij zet en vooral duidelijk de wereldwijde wens ervaart als het om geldontwaarding gaat is het ons duidelijk dat goud en zilver in 2010 een prima beleggingsalternatief zijn. Het jaar 2009 is het jaar geworden van de definitieve kentering van de goudprijs, een forse stijging werd in de tweede helft zelfs beloond met kopers onder de Centrale Banken die na vele jaren weer netto-koper zijn geworden op de goudmarkt. Dat er geloof is in een verder herstel van de goudprijs bleek ook uit de acties die Barrick uitvoerde om zijn termijnleveringen tegen te lage prijzen terug te draaien. Barrick verloor op het terugdraaien van toekomstige goudleveranties ruim $5mrd en financierde dat met een forse aandelenemissie. Barrick kocht zijn laatste termijntransactie in december terug en deed dat op een totale gemiddelde prijs van $1070 per ounce voor in totaal ongeveer 100ton goud. De Chinese overheid heeft in december aangegeven in de nabije toekomst (3-5 jaar) naar een reserve van 6.000ton in goud te willen terwijl er nu nog slechts 1.054ton (officieel) in bezit is van de Chinese overheid. Op termijn van 8-10 jaar zou de voorraad goud moeten zijn uitgebreid tot ton volgens de Chinese autoriteiten. China is zeer eenvoudig bij machte om deze investering te doen vanuit de ruim $2.200mrd grote valutareserve van het land. Ook Rusland heeft grote ambities laten zien in naar waar het naar toe wil met zijn goudvoorraad en kocht dit jaar ruim 100ton goud en heeft nu een goudvoorraad van 612ton. 13

14 Naast de inflatiedreiging, de sterke vraag van Centrale Banken speelt de vraag naar goud als algemene investering ook een rol. In 2009 werd 220ton fysiek goud gekocht door investeerders, 25% meer dan in 2008 wardoor er sprake is van een brede koopbelangstelling terwijl de wereldwijde productie van goud onder druk staat en dat waarschijnlijk nog minimaal 5 jaar zal doen als er geen grote nieuwe ontdekkingen worden gedaan. De aantrekkende vraag naar goud in de vorm van trackers is ook spectaculair geweest in De trackers GLD (in VS genoteerd) vertegenwoordigde in december een hoeveelheid van ruim 1.100ton goud. Naast goud wil Brains & Analysis u ook wijzen op de kracht die zich zou kunnen openbaren in zilver. In 2009 explodeerde de zilverprijs al maar nog steeds past zilver bijna 65 keer in goud en dat maakt zilver veel te goedkoop ten opzichte van goud. Naast de relatieve goedkoopte ten opzichte van goud is zilver ook vooral een metaal dat verbruikt wordt waardoor de schaarste met de dag toeneemt. Zoals wij op ons symposium al stelden kon u met goud wel eens helemaal vooraan kunnen zitten maar met zilver zit u waarschijnlijk loge in Olie Over olie kunnen en willen wij kort blijven in ons commentaar. De aanhoudende stijgende vraag vanuit de opkomende landen (BRIC) is allesbepalend voor de nabije toekomst en als we dat plaatsen naast deze eenvoudig manipuleerbare markt (OPEC) dan is het ons duidelijk dat de olieprijs weinig kans maakt op een forse daling in Iedereen moet tevreden gehouden worden en de vrienden van de VS in het Midden Oosten (tegen Iran) moeten niet tegen de haren ingestreken worden door de olieprijs naar beneden te forceren. In olie lijkt een soort van status quo bereikt te zijn. Het volk is verteld dat olie schaars is dus ook daar past een daling van de prijs niet in en de lobby rond groene energie vraagt ook een hoge olieprijs om zichzelf daardoor relatief iets aantrekkelijker te maken. Kortom iedereen leeft het makkelijkst met een sta- 14

15 biele olieprijs en zal proberen dat in stand te houden. Politieke risico s zijn er natuurlijk altijd en in 2010 zal dat in Iran liggen als het de olieprijs aangaat maar misschien dat Iran in 2010 wel eens een ander land zou kunnen gaan worden dan tot nu toe het geval is maar dan moet de opstand in Iran wel duidelijk aan kracht gaan winnen. We laten ons verrassen maar gaan uit van een stabiele olieprijs in De Beurs Als alles om de dollar draait spreken we geen onzin uit maar als we zeggen dat de beurs het allerbelangrijkste is geworden op deze aarde dan spreken we pas de echte waarheid. Vallende aandelenkoersen hebben ons in 2009 flink in beroering gebracht tot zelfs de politiek kreeg de koude rillingen over het lijf bij het nadenken wat het afstempelen van pensioenen zou kunnen betekenen voor ons kapitalistische systeem. Nu de discussies rond de dekkingsgraden verstomd zijn en het volk weer rijker is geworden dan dat in maart het geval was halen de politici maar ook de bankiers opgelucht adem. Het is een ieder duidelijk geworden in 2009 dat alles mag en kan om de beurskoersen te redden. Voor 2010 mogen we veronderstellen dat de aandacht van bankiers en landsbestuurders nog steeds gericht zal zijn op beurskoersen al lijkt in 2010 het handhaven van de beurskoersen al meer dan voldoende. De huidige waardering van de beurzen geeft aan dat er hoop is op een flinke verbetering van de bedrijfsresultaten en dat er vooral niet heel veel anders beschikbaar is als belegging dan aandelen. Goud is geen alternatief voor aandelen want als elke belegger 2% van zijn beleggingen in goud belegd is al ons goud op. Op dit moment kunnen beleggers (speculanten lijkt soms een betere bewoording) voor bijna niets geld lenen om daar mee te speculeren en dat heeft de beurs een gratis ticket gegeven naar de huidige niveaus. Handhaven lijkt ons het credo in Het is allesbehalve logisch dit jaar weer een fors oplopende beurs te verwachten omdat er al een enorm voorschot is ge- 15

16 nomen op de cijfers van 2010 terwijl de consumenten nog nergens meedoet. Een oplopende rente zou de beurs in de tweede helft van het jaar flink in de weg kunnen zitten maar nog denken we niet dat daardoor de beurskoersen hard onderuit kunnen of beter gezegd mogen. Logisch is het allerminst om te verwachten dat de beurs niet hard naar beneden kan maar wij moeten zeggen dat ondanks onze negatieve commentaren in de laatste maanden van 2009 we voorzichtig moeten zijn met het uitspreken van de verwachting van grote correcties. Wij hebben in 2009 allemaal opnieuw geleerd dat we de FED niet moeten bevechten. De FED is, en dat mogen we nooit vergeten, een instituut dat commerciële Amerikaanse banken vooral voor eigen nut inzetten en dat zijn we gewoon vergeten. Bijna alles wat we schreven was correct alleen schakelde de FED zijn vrienden bij Goldman (medeaandeelhouder FED!) in om monetaire politiek om te zetten in klinkende munten. De beurs zou ons in 2010 ook wel eens kunnen verrassen met een enorm aantal overnames, al was het maar om de private equity-vrienden van de FED en banken te helpen. Door de voorzichtigheid in 2009 lopen de emmers met geld over bij grote concerns en dat gaat leiden tot grote overnames is onze inschatting. Juist omdat geld nog goedkoop is en er inflatie dreigt willen bedrijven af van hun cash die minder koopkracht lijkt te gaan krijgen. Een recent door Buffett gedane overname van een spoorwegonderneming in de VS zou wel eens een trend kunnen gaan creëren. Investeren in bedrijven waar de grote investeringen al gedaan zijn en waar een dienst of product uitrolt waar eenvoudig de prijs van te verhogen is als er geldontwaarding ontstaat. Bedrijven als TNT en KPN lijken prachtige kandidaten om overgenomen te gaan worden. Aan de andere kant staan ook bedrijven die volop zullen gaan profiteren van stimuleren- 16

17 de overheden en dan denken we misschien niet direct alleen aan bouwbedrijven maar ook aan bedrijven in de periferie zoals Arcadis en Boskalis. Onze fundamentele conclusies Consensus Brains & Analysis Staatsobligaties Lager Lager Bedrijfsobligaties Lager Lager Huizenmarkt Hoger Lager tot neutraal Dollar Hoger Neutraal Goud Neutraal Hoger Olie Hoger Neutraal In onze perceptie zal de rente gaan stijgen in 2010 waardoor (staats)obligaties lager zullen gaan noteren. De huizenmarkt ligt er niet goed bij en zal op zijn best prijshoudend zijn, laatste cijfers zijn echter weinig bemoedigend en het zou ons niet verbazen als we in de eerste 6 maanden van 2010 een nog slechtere huizenmarkt krijgen in Nederland. Beurs Hoger Neutraal tot hoger De dollar lijkt lastig te voorspellen alles draait om vertrouwen en dat hebben AEX wij niet veel in de Amerikaanse economie echter een hogere rente en het terugdraaien van carry trades zouden de dollar kunnen helpen, we zijn neutraal voor Goud lijkt ook een kanshebber voor 2010 en wilt u loge zitten dan lijkt zilver de beste plek te zijn. Olie, niemand heeft baat bij lagere olieprijzen en veel hoger hoeft toch ook niet? We zien een beweging van $10 lager en $10 hoger vanaf de huidige prijzen vooral door politieke ontwikkelingen. Tot slot de beurs, ja somber zijn mocht en mag maar hielp u niet aan winst. Het beursjaar 2010 zal een jaar worden waarin we vast proberen te houden wat bankiers gecreëerd hebben met af en toe een plezierige uitschieter door overnamenieuws. Boven de 400 verwachten we de AEX niet te gaan zien, dat lijkt veel te veel van het goede. Een AEX-index op 300 punten of lager zal waarschijnlijk weer snel gevolgd worden door koopjes(?)jagers. Tussen de lijkt de AEX het grootste deel van het jaar wel gevangen te zijn worden waarbij wij de top in de eerste maanden van het jaar verwachten. 17

18 Analyse Elmer Hogervorst Daarnaast houdt hij veel lezingen over de kredietcrisis en heeft hij een webwinkel in goud en zilver. Voor Elmer zijn 'de wetten der natuur' zeer bepalend voor zijn doen en laten. Elmer Hogervorst (1965) werkte jarenlang als fiscaal-jurist voor vermogende particulieren bij grote belastingadviesfirma's. In 2006 is Elmer voor zichzelf gaan werken zodat hij zich ook wat meer met beleggen kon gaan bezighouden. In zijn adviespraktijk begeleidt hij nog steeds vermogende en minder vermogende particulieren met betrekking tot fiscale aangelegenheden. Hij is één van de vaste begeleiders van prijswinnaars in de Staatsloterij. Het is dan ook niet onlogisch dat hij gefascineerd is door met name de maankalender, de waterstanden en hetgeen daaruit voor beleggers gedestilleerd kan worden. Sinds het voorjaar van 2009 is hij gaan schrijven over 'de zon, de maan en uw beleggingen', hetgeen nadien een zelfstandige tweewekelijkse nieuwsbrief is geworden uitgegeven door GannTrader. 18

19 Schokkend 2010 Voor de beurzen zal, zo verwacht ik, 2010 een 'schokkend' jaar zijn. Schokkend in de zin dat we zullen schrikken, maar ook in de zin dat er grote schokken zichtbaar zullen zijn. De eerste schokken beginnen, zo verwacht ik, direct na de jaarwisseling. Dow Jones/S&P500/AEX Voor de beurzen verwacht ik een negatief jaar. Mogelijk zelfs een zéér negatief jaar. Grote dalingen zullen worden afgewisseld met krachtige herstelfases. Ik verwacht in 2010 een hele belangrijke bodem. Een bodem die voor vele jaren zal staan. In mijn nieuwsbrief van 16 augustus 2009 heb ik al aangegeven dat ik in 2009 een top verwacht en in 2010 een bodem. Zie hier de analyse van toen (cursief) met kleine aanvullingen. Na de grote dreun naar beneden vanaf 16 juli /11 oktober 2007 tot 6/9 maart 2009 laat de markt momenteel een krachtig herstel zien. Velen geloven (of willen graag geloven) dat de economie herstel vertoont. Men spreekt over groene scheuten. Ervanuitgaande dat de beurs aangeeft waar de economie naar toegaat, zullen de groene scheuten volgend jaar weer verdorren. De jaarvoorspellingen geven dat namelijk aan. Zie hieronder, de high tides with the greatest value en de low tides with the smallest value voor de jaren 2006 t/m Teneinde een top te vinden, zoeken we bij de high tides with the greatest value een tussenliggend jaar waarin deze waarde juist lager is dan het vorige en het volgende jaar. In casu zien we dat 2009 en 2010 allebei 207 cm aangeven. De achterliggende cijfers geeft 2009 als jaar met de laagste waarde aan (NB: de maand waarin deze gemaakt wordt, speelt in deze geen rol). Met andere woorden: dit jaar, 2009, is het jaar waarin een belangrijke top wordt gemaakt. Volgens Robert Taylor ligt de top van 2009 boven de vorige bodem die in 2006 gemaakt werd, die ligt voor de Dow Jones rond de Tijdens het schrijven van dit jaarrapport hebben we genoemde bodem nog niet overschreden, wellicht gedurende de eindejaarsrally die nu gaande is. In mijn nieuwsbrief van 20 december 2009 heb ik aangegeven dat 29 december 2009 en 5 januari 2010 belangrijke draaipunten in de markt zijn, m.i. zijn beide data toppen in de markt. 19

20 Vervolgens kijken we bij de low tides with the smallest value naar het jaar dat de meest extreme waarde aangeeft. Dat jaar is 2010 (-42 cm). Ofwel: het jaar 2010 is het jaar waarin een belangrijke bodem wordt gemaakt. Deze bodem zal liggen onder de bodem van 2009 (Dow Jones 6470 en AEX 195). Kortom: the 'best' is yet to come. N.B.: de toppen en bodems zijn blijkens onderzoek over de afgelopen 100 jaar vrij nauwkeurig. Desalniettemin komen heel soms afwijkingen voor. Niet in de zin dat de toppen en bodems afwezig zijn, maar in de zin van +/ 1 jaar. Het kan goed zijn dat de Dow Jones zijn piek op 5 januari 2010 maakt. 20