Pension challenges: Fairness, risk sharing and intergenerational equity. prof. S. van Wijnbergen
|
|
- Fien de Backer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Pension challenges: Fairness, risk sharing and intergenerational equity prof. S. van Wijnbergen
2 Naar een schokbestendiger en eerlijker Pensioenstelsel? Langdurige en onzekere herstelperiode Chaos in de financiële sector Lange Termijn: Mondiale Demografische Transitie Hoe goed doorstaat het Nederlandse Pensioenstelsel dit allemaal? Eisen aan een opgefrist stelsel plussen en minnen van verschillende voorstellen
3 Average Implied Volatility STOXX50 24 months to maturity options
4 Moeten we ons zorgen maken over inflatie?
5 Very aggressive unconventional monetary policies on both sides of the Atlantic
6 Rente misère Rentetermijnstructuur (zero coupon rentes) Procenten looptijd in jaren per per per
7 Mondiale veranderingen in Demografie Bron: IMF WEO 2005
8 Demografie tast niet alleen AOW aan Veranderen verhouding bijdragen/uitkeringen onvermijdelijk Hogere bijdragen => hogere arbeidsmarkts kosten fiscalisering geen oplossing: alleen herverdeling additionele kosten factor arbeid Werkt tegen doelstelling hogere arbeidsmarkt participatie Lagere uitkeringen: maar AOW is al minimaal Verschuiven naar 2de pijler: transitie probleem: overgangs generatie betaalt twee keer En kapitaalsdekkings-deel moet zich ook aanpassen => Enige oplossing: Hogere pensioenleeftijd Redelijk gezien toename in levensverwachting vanaf 65 Flexibeler pensioenleeftijd als antwoord op verschillende pensioenleeftijdswensen ( zware beroepen probleem ) geeft ook meer ruimte te reageren op (financiele) tegenslag
9
10
11 Overwegingen bij Pensionsystem Redesign-1 Hogere pensioenleeftijd onvermijdelijk Kunduz voorstellen grote stap id goede richting gradueel 65=>67 daarna koppeling aan demografie get ready for a more volatile world onvoorwaardelijke garanties bestaan niet risk sharing: waarom risico s delen, en met wie? habit formation risk pooling welke schokken kunnen door delen afgevlakt worden? demografie veranderingen zijn voor iedereen en permanent inflatie heeft veel mean reversion (ECB credibility ) Fin mkts have some LT mean reversion => Deel financieel, inflatierisico intertemporeel (uitsmeren) => demografische schokken snel verwerken
12 Overwegingen bij Pensionsystem Redesign-2 Intergenerationele fairness: groepen moeten niet consistent en ex ante voorspelbaar beter af zijn buiten het systeem STAR akkoord extreem fout: verwacht portefeuille rendement als discontovoet leidt tot: veel te vroege indexatie, ten koste van jongeren onbeheersbare prikkels tot risico zoekend gedrag invaren gaat EVRM problemen geven Perverse compensatieregeling AOW Kamp s voorstellen steeds meer in de goede richting
13 Rekenrente
14 Rekenrente problematiek Finance theorie corrigeer verwachte waarde voor risico (risk neutral distribution op basis van marktprijzen) gebruik risicovrije rente voor discontering (waardering verplichtingen) Wat gaat er mis bij (alleen maar) aanpassing rente bij transacties tussen generaties afwijken van marktprijzen => onbedoelde (?) waarde overdracht Speelt bij overstap naar nieuw contract risicodeling via uitsmeerperiodes gradueel korten (nominaal of via opschorten indexatie)
15 Misvattingen over rekenrente Riskneutral valuation zegt niets over beleggingsbeleid Gebruik risicovrije rente bij waardering verplichtingen betekent NIET dat er risicovrij belegd moet worden gebruik links en rechts op de balans dezelfde systematiek Veranderingen in beleggingsportefeuille tgv ander beleggingsbeleid hebben GEEN invloed op dekkingsgraad/eigen vermogen mits tegen marktprijzen uitgevoerd Risk neutral valuation betekent alleen maar dat de marktprijs van risico meegenomen wordt Afwijkingen geven problemen bij intergenerationele overdrachten
16 Example: waardeoverdracht jong => oud bij verandering rekenrente
17 Gaat echt mis bij uitdelen
18 UFR problemen De swapcurve is van 20/4/12 De UFR curve begint vanaf het 20 jaars punt hoger te lopen UFR parameters: LLP=20; α= 0.6; UFR = 4.2%. Oude voorstel: verankering aan LLP rente
19 UFR problemen: rente gevoeligheid Voorstellen de Krom lossen dit op
20 Voorstellen de Krom een verbetering 4,2% impliceert nog steeds waardeoverdracht, maar: rem op uitkeren winst onomkeerbaarheid graduele nominale korting hogere indexatiedrempel verankering aan LLP rente losgelaten vereenvoudigt risico management PFs, minder verstoring SWAP markt op LLP punt Nog steeds problemen bij risico management discrepantie waardering marktprijzen (economisch risico) en toezichthouder (regulatory risk) unhedgeable risks due to regulatory discretion (4.2% kan veranderen)
21 Vragen rond nieuwe pensioencontract Iedereen eens dat reëel contract beter aansluit bij doelstelling pensioen (we moeten er van leven ) problemen liggen bij waardering bestaande rechten bij overgang oud naar nieuw contract er bestaat geen reele swapcurve => geen marktwaardering mogelijk voorgestelde methodiek Kamp/STAR wijkt zeker af van intergenerationeel faire waardering enorme toename regulatory risk door arbitraire ingrepen waarderingsmethodiek
22 Verstandige tussenoplossing Blijf bij nominale contracten totdat reeele marktinformatie beschikbaar is goed nieuws: eerste stap MinFin naar indexed debt financiering N33 meer discussie over structuur reeele contracten: soft/hard componenten, sturing via premie allocatie? Voorlopig geen veranderingen waarderingsmethodiek (FTK) Pas wel bestaande contracten aan: symmetrisch op/afstempelen (nu down 3 jaar, up met duration fonds) pas UFR invoering aan: voorstellen de Krom rommelig maar redelijk compromis
23 Voorzichtig met drastische systeemwijzigingen Individueel DC dramatisch duurder (=> drastiche verlaging verwachte pensioenuitkeringen) Nederlandse systeem van intergenerationele risico deling kwetsbaar (rekenrente discussie ) maar zeer waardevol Pensioensysteem heeft verrassend goed gereageerd op nieuwe sterftecijfers Wel: meer symmetrie in nominale kortingen nu down in 3 jaar, up met duration fonds meer voorspelbaarheid in indexatieregels
24 Wat betekent dit voor de kleinere pensioenfondsen? Risico management is complexer en duurder geworden management kan uitbesteed worden, maar aansturing niet Grote en kleine PFs kampen met complexiteit finance problemen bij veel bestuurders onvoldoende begrip van risico management concepten en economische achtergrond waarderingsmethoden Wegvluchten in geindividualiseerde DC systemen geen oplossing, uitzonderlijk slecht voor deelnemers Latijns Amerika is hervormingen aan het terugdraaien Nederlandse pensioensysteem blijft opvallend robuust
Prof. Dr. Sweder van Wijnbergen
Prof. Dr. Sweder van Wijnbergen Universiteit van Amsterdam Powered by Het Nederlandse Pensioenstelsel na de Crisis Prof. S. van Wijnbergen University of Amsterdam svanwijnbergen@gmail.com Naar een schokbestendiger
Nadere informatieHet Nederlandse Pensioenstelsel na de Crisis. Prof. S. van Wijnbergen University of Amsterdam
Het Nederlandse Pensioenstelsel na de Crisis Prof. S. van Wijnbergen University of Amsterdam svanwijnbergen@gmail.com Hoe schokbestendig is het Nederlandse Pensioenstelsel? Langdurige en onzekere herstelperiode
Nadere informatieNieuw pensioencontract. DIRK BROEDERS, Toezichtstrategie Seminar voor vermogensbeheerders, 27 juni 2012
Nieuw pensioencontract DIRK BROEDERS, Toezichtstrategie Seminar voor vermogensbeheerders, 27 juni 2012 Kernpunten 1. Eén ftk met twee soorten contracten (nominale contract en reële contract) 2. Contracten
Nadere informatieWat is er aan de hand moet onze pensioenen?
Wat is er aan de hand moet onze pensioenen? Casper van Ewijk, Netspar & University of Amsterdam KNAW Symposium, 9 januari 2014, Amsterdam Agenda Wat is een pensioen? Goed pensioen is een risicovol pensioen
Nadere informatieAchtergrond en uitdagingen van het FTK
Achtergrond en uitdagingen van het FTK Prof. dr. K.H.W. Knot Divisiedirecteur Toezichtbeleid De Nederlandsche Bank 16 mei 006 Agenda Kenmerken Nederlandse pensioenstelsel Doelstelling risicogebaseerd toezicht
Nadere informatieMarktconsistente waardering voor. Theo Nijman Bas Werker Tilburg University July 2011
Marktconsistente waardering voor zachte (reële) pensioencontracten Theo Nijman Bas Werker Tilburg University July 20 Samenvatting presentatie Theo Nijman Verevening kan tot lange periode leiden voordat
Nadere informatieRESULTATEN ENQUÊTE CONSULTATIE NIEUW FTK ACTUARIEEL. Vraag 1
RESULTATEN ENQUÊTE CONSULTATIE NIEUW FTK ACTUARIEEL Vraag 1 Onder het huidige FTK krijgen pensioenfondsen te maken met de zogenaamde beleggings -spagaat: aan de ene kant kan er weinig risico worden genomen
Nadere informatieNederlandse Vereniging van Organisaties van Gepensioneerden
Nederlandse Vereniging van Organisaties van Gepensioneerden Nederlandse Vereniging van Organisaties van Gepensioneerden opgericht in 1986 gevestigd in Utrecht De NVOG en de Pensioendossiers 2 NVOG : wie
Nadere informatieLaveren tussen ambitie en garantie: de ervaringen van Pensioenfonds TNO. November 2013 Hans de Ruiter
1 Laveren tussen ambitie en garantie: de ervaringen van Pensioenfonds TNO November 2013 Hans de Ruiter 2 Inhoud Inleiding pensioencontract De marsroute naar het nieuwe contract Tien vragen en antwoorden
Nadere informatiePensioen in beweging. Lenteakkoord 2012, Hoofdlijnennota herziening FTK en Septemberpakket
Pensioen in beweging Lenteakkoord 2012, Hoofdlijnennota herziening FTK en Septemberpakket Deelnemersvergadering Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam door Peter Janssen 27 september 2012 2012 Towers Watson.
Nadere informatiePensioenfonds DSM Nederland
Pensioenfonds DSM Nederland door Ton de Boer op verzoek van VDP 12-12-2016 Pensioenfonds DSM Nederland 1 AGENDA 1. Inleiding 2. Huidige situatie a) Financieel b) Uitkomsten deelnemersonderzoek c) Besluiten
Nadere informatieGeneratie- en premie-effecten aanpassing FTK Uitgevoerd op verzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
CPB Notitie 20 juni 2014 Generatie- en premie-effecten aanpassing FTK Uitgevoerd op verzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid CPB Notitie Aan: Minsterie van SZW Centraal Planbureau
Nadere informatieNieuwe FTK: is het beter en kan het nog beter? Theo Nijman Tilburg University 26 Juni 2014
Nieuwe FTK: is het beter en kan het nog beter? Theo Nijman Tilburg University 26 Juni 2014 Structuur Waar staan we vijf jaar na het Goudswaard rapport en de pensioenakkoorden van 2010 en 2011? Wat brengt
Nadere informatieFeiten en fabels over de (reken)rente
Feiten en fabels over de (reken)rente Januari 2017 Bas J.M. Werker Tilburg University en Netspar Inhoud Wat is de (risicovrije) rente? Wat is de (functie van de) rekenrente? in uitkeringsovereenkomsten
Nadere informatiePensioen voor jong en oud: Uitgangspunten die vertegenwoordigers van ouderen en jongeren delen
1. Inleiding Pensioen voor jong en oud: Uitgangspunten die vertegenwoordigers van ouderen en jongeren delen In de publiciteit is het beeld ontstaan dat ouderen en jongeren in het pensioendebat scherp tegenover
Nadere informatieTien Punten voor het Financieel Toetsingskader
Het Nederlandse pensioenstelsel is niet zonder meer toekomstbestendig. De vergrijzing van de samenleving betekent dat de kosten steeds verder oplopen. Daarnaast vergroot de toegenomen nadruk op aandelenbeleggingen
Nadere informatieDebatmanifestatie Pensioenen WELKOM. Senioren
Debatmanifestatie Pensioenen WELKOM Senioren Toetsingscriteria Debatmanifestatie Volgens welke criteria toetsen seniorenorganisaties een nieuw pensioenstelsel? 1. Ambitie 2. Solidariteit en collectiviteit
Nadere informatieGeneratie-effecten pensioenakkoord. Casper van Ewijk CPB Netspar Universiteit van Amsterdam
Generatie-effecten pensioenakkoord Casper van Ewijk CPB Netspar Universiteit van Amsterdam Netspar, 22 juni 2012 Vraagstelling CPB berekeningen Intergenerationele effecten Algemeen: de overgang van het
Nadere informatieHuidige stand van zaken nftk. drs. Lonneke Thissen AAG
Huidige stand van zaken nftk drs. Lonneke Thissen AAG juli 2014 1. Huidige stand van zaken nftk Wetsvoorstel naar de Raad van State op 4 april 2014 Gebaseerd op nominaal kader - De komende tijd wordt gekeken
Nadere informatieEen nominaal toetsingskader voor pensioenen met reële ambities: anomalie of poldervondst?
Een nominaal toetsingskader voor pensioenen met reële ambities: ALM Conferentie anomalie of poldervondst? Prof. dr Casper van Ewijk CPB Universiteit van Amsterdam Netspar Amsterdam, 2 april 2008 Nederlands
Nadere informatieBeleggingsaspecten voorontwerp van wet herziening ftk
Beleggingsaspecten voorontwerp van wet herziening ftk De staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid publiceerde op vrijdag 12 juli 2013 het lang verwachte consultatiedocument over de uitwerking
Nadere informatieP O S I T I O N P A P E R
Pensioenfederatie Prinses Margrietplantsoen 90 2595 BR Den Haag Postbus 93158 2509 AD Den Haag T +31 (0)70 76 20 220 info@pensioenfederatie.nl www.pensioenfederatie.nl P O S I T I O N P A P E R KvK Haaglanden
Nadere informatieen publiek toezicht Lans Bovenberg
Nieuwe pensioencontracten en publiek toezicht Lans Bovenberg Outline Drie typen rechten Harde individuele rechten Zachte individuele rechten Collectieve buffer Wat zijn deze rechten? Wat zijn de voor-
Nadere informatieKorte termijn: onnodig korten van rechten voorkomen. Lange termijn: naar een nieuw FTK op basis van nieuwe pensioencontracten
Korte termijn: onnodig korten van rechten voorkomen Lange termijn: naar een nieuw FTK op basis van nieuwe pensioencontracten De daling van de dekkingsgraden heeft de afgelopen weken een uitgebreide discussie
Nadere informatieBetekenis pensioenakkoord. Theo Nijman Tilburg University December 2011
Betekenis pensioenakkoord Theo Nijman Tilburg University December 2011 Betekenis pensioenakkoord Waarom pensioenhervorming in Nederland? Implicaties van de hoofdvariant uit pensioenakkoord Impliciete leeftijdsdifferentiatie
Nadere informatieWaardering van pensioenrechten en de rekenrente. Theo Nijman Tilburg University December 2018
Waardering van pensioenrechten en de rekenrente Theo Nijman Tilburg University December 2018 Veel publicitaire aandacht voor rekenrente Strenge opstelling van DNB en het kabinet over rekenrente FD 3 okt
Nadere informatieDoorsneesystematiek in pensioenen onder druk?
Doorsneesystematiek in pensioenen onder druk? Marcel Lever Utecht, 2 april 2014 Agenda 1. Doorsneesystematiek leidt tot herverdeling 2. Omvang herverdeling 3. Alternatieven doorsneesystematiek 4. Overgangskosten
Nadere informatieDe Ultimate Forward Rate Methodiek
De Ultimate Forward Rate Methodiek Notitie van het Actuarieel Genootschap 23 augustus 2012 Inleiding Voor het zomerreces heeft de Tweede Kamer een aantal debatten gevoerd over de Hoofdlijnennota herziening
Nadere informatieDoorsneesystematiek in pensioenen onder druk?
Doorsneesystematiek in pensioenen onder druk? Marcel Lever Rotterdam, 28 februari 2014 Agenda 1. Doorsneesystematiek leidt tot herverdeling 2. Omvang herverdeling 3. Alternatieven doorsneesystematiek 4.
Nadere informatieWELKE PENSIOENREGELING IS TOEKOMSTBESTENDIG? Huidige regelingen & recente ontwikkelingen Stacey René & Hans Kennis.
WELKE PENSIOENREGELING IS TOEKOMSTBESTENDIG? Huidige regelingen & recente ontwikkelingen Stacey René & Hans Kennis 29 oktober 2015 Agenda Welke pensioenstelsels zijn er? Wat is de houdbaarheid van het
Nadere informatieHet nieuwe FTK: plussen en minnen
Het nieuwe FTK: plussen en minnen Onno Steenbeek Johan de Wittlezing Utrecht, 5 juni 2015 HET NIEUWE FTK Waardering verplichtingen & dekkingsgraden Nieuwe parameters Herstelplannen, premie en indexatie
Nadere informatiereëel financieel toetsingskader (FTK2)
nominaal financieel toetsingskader (FTK1) - bestaande contract - nominale contract - uitkeringsovereenkomst - onderscheid tussen nominale opbouw en indexatie - 2,5% onderdekkingskans maatstaf voor nominale
Nadere informatiePensioenakkoord. Spelregels vanuit de accountant bezien. Nico Pul Ernst & Young
Pensioenakkoord Spelregels vanuit de accountant bezien Nico Pul Ernst & Young Pensioenakkoord Korte vergelijking oud versus nieuw Gevolgen voor de jaarrekening Bijdrage accountants aan het debat Oud versus
Nadere informatievan het pensioenstelsel moet verbeteren en de procyclische werking ervan moet verkleinen.
12 september 2013 Verklaring van de Stichting van de Arbeid, de Pensioenfederatie, FNV-Jong, CNV Jongeren, CSO (Unie KBO, PCOB, NVOG en Noom), ANBO, KNVG en FNV Senioren over de verdere uitwerking van
Nadere informatieCPB Notitie. Samenvatting. Ministerie van SZW. Datum: 30 januari 2017 Betreft: Effecten van bodem in rekenrente voor pensioenfondsen
CPB Notitie Aan: Ministerie van SZW Datum: 30 januari 2017 Betreft: Effecten van bodem in rekenrente voor pensioenfondsen Centraal Planbureau Bezuidenhoutseweg 30 2594 AV Den Haag Postbus 80510 2508 GM
Nadere informatieCPB Notitie. Samenvatting. Ministerie van SZW. Aan: Datum: 30 januari 2017 Betreft: Effecten van bodem in rekenrente voor pensioenfondsen
CPB Notitie Aan: Ministerie van SZW Datum: 30 januari 2017 Betreft: Effecten van bodem in rekenrente voor pensioenfondsen Centraal Planbureau Bezuidenhoutseweg 30 2594 AV Den Haag Postbus 80510 2508 GM
Nadere informatieNaar een schokbestendig pensioenstelsel
Naar een schokbestendig pensioenstelsel Verkenning enkele beleidsopties op pensioengebied Doel en afbakening Analyse Invloed op herstel op korte termijn Schokbestendigheid op lange termijn Focus op: Intergenerationele
Nadere informatieHet nieuwe FTK. Pascal Janssen (PGGM) Studiemiddag VVP 15 april 2015
Het nieuwe FTK Pascal Janssen (PGGM) Studiemiddag VVP 15 april 2015 1 Toekomstdiscussie in meerdere tempo s economie demografie NIEUW FTK VERBETERDE PREMIE OVEREENKOMST arbeidsmarkt maatschappij NATIONALE
Nadere informatieBetreft: De Ultimate Forward Rate Methodiek / Notitie van het AG
De heer dr. P.H. Omtzigt Rapporteur Pensioenen Europa namens de Regering en de Tweede Kamer Postbus 20018 2500 EA 's Gravenhage Utrecht, 23 augustus 2012 Betreft: De Ultimate Forward Rate Methodiek / Notitie
Nadere informatiePosition Paper FTK Datum: 1 september 2014 Onderwerp: Wet aanpassing financieel toezichtskader
FNV Naritaweg 10 Postbus 8456 1005 AL Amsterdam T 020 58 16 300 F 020 68 44 541 Position Paper FTK Datum: Onderwerp: Wet aanpassing financieel toezichtskader CNV Tiberdreef 4 Postbus 2475 3500 GL Utrecht
Nadere informatieStichting Pensioenfonds Medisch Specialisten. Vermogensbeheer SPMS. 17 november 2014
Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten Vermogensbeheer SPMS 17 november 2014 Structuur SPMS (vermogensbeheer) Bestuur SPMS F&C (verantwoord beleggen) Ortec (ALM studie) Bestuursbureau Investment
Nadere informatieVoorstel voor een stabiel FTK met keuzemogelijkheden zonder perverse prikkels. Lans Bovenberg. Theo Nijman. 6 september 2013
Voorstel voor een stabiel FTK met keuzemogelijkheden zonder perverse prikkels Lans Bovenberg Theo Nijman 6 september 2013 Het voorstel in deze notitie sluit aan bij de tussenweg tussen het nominale en
Nadere informatiePRESENTATIE VOOR DE VERENIGING VAN GEPENSIONEERDEN DUPONT NEDERLAND DD.27 NOVEMBER 2014 DOOR KLAAS MOLENAAR VZ PENSIOENCOMMISSIE KNVG/NVOG
PRESENTATIE VOOR DE VERENIGING VAN GEPENSIONEERDEN DUPONT NEDERLAND DD.27 NOVEMBER 2014 DOOR KLAAS MOLENAAR VZ PENSIOENCOMMISSIE KNVG/NVOG GAAT HET WEL GOED MET MIJN PENSIOEN IN DE TOEKOMST?? ER ZIJN DRIE
Nadere informatiePENSIOEN 2.0 REGIOBIJEENKOMSTEN FEBRUARI EN MAART 2011
PENSIOEN 2.0 REGIOBIJEENKOMSTEN FEBRUARI EN MAART 2011 KORTE TERUGBLIK Kabinet Balkenende gevallen: sociale partners pakken kansen Het pensioen is van sociale partners samen, dus moeten wij ook samen naar
Nadere informatieQuiz. Heeft u een telefoon met internet? Ga naar kahoot.it en doe mee
Quiz Heeft u een telefoon met internet? Ga naar kahoot.it en doe mee 2 de pijler SP PvdA GroenLinks CDA 50Plus ChristenUnie SGP D66 VVD PVV Verdere versobering Doorsneepremie Contract Max 40,4% aftrekbaar
Nadere informatieThemabericht 2012/17. Een realistische rekenrente
Themabericht 2012/17 Een realistische rekenrente Minister Kamp is recent met plannen gekomen om de rekenrente waarmee pensioenfondsen hun verplichtingen waarderen kunstmatig te verhogen. Dit in verband
Nadere informatieAdvies Commissie Parameters 2019 En de effecten naar de situatie per 31 mei 2019
Advies Commissie Parameters 2019 En de effecten naar de situatie per 31 mei 2019 Op 6 juni 2019 heeft de Commissie Parameters 2019 haar advies verzonden aan de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Nadere informatieDe fiscale aspecten van het pensioenakkoord: het is lastiger dan het lijkt. Workshop 9 mei 2012
De fiscale aspecten van het pensioenakkoord: het is lastiger dan het lijkt Workshop 9 mei 2012 Programma De aanleiding en het pensioenakkoord op hoofdlijnen Aanpassingsmechanismes Fiscale pensioenkader
Nadere informatieEvenwichtige belangenafweging. Roel Mehlkopf CPB en Tilburg University
Evenwichtige belangenafweging Roel Mehlkopf CPB en Tilburg University Netspar, 5 oktober 2012 Vraagstelling CPB berekeningen Intergenerationele effecten Algemeen: de overgang van het bestaande contract
Nadere informatie- 1. afschaffing van doorsneepremiesystematiek
Aan de besturen van VNO-NCW, MKB, LTO, Bouwend Nederland, FNV, CNV, VCP, HZC Aan de leden van de commissie SZW en/of pensioenwoordvoerders politieke partijen 2 e Kamer 29 mei 2017 Mevrouw, Mijnheer, De
Nadere informatieRoadshow Hoofdlijnennotitie Pensioenakkoord / FTK
Roadshow Hoofdlijnennotitie Pensioenakkoord / FTK 2 De essentie: Eerlijke verdeling van lasten en lusten tussen generaties krijgt volop aandacht; Er worden twee contracten voorgesteld. Beide behoeven verdere
Nadere informatieOudedagsvoorziening nu en straks. Casper van Ewijk Netspar & Universiteit van Amsterdam
Oudedagsvoorziening nu en straks Casper van Ewijk Netspar & Universiteit van Amsterdam SER, 24 juni 2014 Agenda Internationaal perspectief Probleemanalyse Houdbaarheid Maatschappelijke trends Keuzes voor
Nadere informatiePensioen vanaf.. Impact sociaal akkoord op pensioenregelingen. drs. Rajish Sagoenie, Actuaris AG. Aon Hewitt Consulting Retirement Actuarial Services
Pensioen vanaf.. Impact sociaal akkoord op pensioenregelingen drs. Rajish Sagoenie, Actuaris AG Agenda Waarom Pensioenakkoord? Inhoud Pensioenakkoord Wat doen we ermee? Oplossingsrichtingen Hoe nu verder?
Nadere informatieDatum 22 november 2018 Betreft Kamervragen van het lid Van Rooijen over de brief van de president van De Nederlandsche Bank
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieOp weg naar een reëel kader voor pensioenfondsen
Op weg naar een reëel kader voor pensioenfondsen ALM-seminar VBA 6 november 2008 Niels Kortleve 1Act_P08043 Mijn boodschappen voor vandaag We moeten stoppen met denken in nominale termen (en dus ook met
Nadere informatieEen sterke tweede pijler Naar een toekomstbestendig stelsel van aanvullende pensioenen
Een sterke tweede pijler Naar een toekomstbestendig stelsel van aanvullende pensioenen Commissie Toekomstbestendigheid Aanvullende Pensioenregelingen Prof. dr. K.P. Goudswaard (voorzitter) Prof. dr. R.M.W.J.
Nadere informatiePENSIOEN IN BEWEGING! KLAAR VOOR DE TOEKOMST? SAMEN DELEN, EEN STERKE KEUZE
PENSIOEN IN BEWEGING! KLAAR VOOR DE TOEKOMST? SAMEN DELEN, EEN STERKE KEUZE PENSIOEN IS AANVULLING OP AOW Lijfrente Salaris 100% Pensioen Staatspensioen (AOW) 2 AOW, VOLKSVERZEKERING (1) Voorziet in MINIMUM
Nadere informatieSolidariteit: sterkmaker of splijtzwam?
Solidariteit: sterkmaker of splijtzwam? VSAE Congres 27 februari 2013 Dick Boeijen 1 Het begrip solidariteit heeft vele gezichten Als we het containerbegrip solidariteit fileren Collectiviteit Risicodeling
Nadere informatieLanger werken voor het pensioen
Langer werken voor het pensioen Casper van Ewijk CPB Universiteit van Amsterdam Rotterdam, 20 mei 2005 Oudedag in discussie Nederland verwelkomt de 2,5 miljoenste AOW-er en het aantal zal stijgen tot 4,5
Nadere informatieCollectieve Pensioenen: Aan de grenzen van Solidariteit? drs. Frank Cordewener AAG en dr. Siert Vos Actuariaatcongres VSAE 27 februari 2013
Collectieve Pensioenen: Aan de grenzen van Solidariteit? drs. Frank Cordewener AAG en dr. Siert Vos Actuariaatcongres VSAE 27 februari 2013 Collec@eve Pensioenen: Aan de grenzen van Solidariteit? 2 Agenda
Nadere informatieHoge hekken, betere buren: over eigendom en risicovolle pensioenen
Hoge hekken, betere buren: over eigendom en risicovolle pensioenen Lans Bovenberg Teulings heeft gepleit voor beter geborgde eigendomsrechten in aanvullende pensioenen door de introductie van generatierekeningen,
Nadere informatiePensioenakkoord en generatie-effecten
Pensioenakkoord en generatie-effecten In het pensioenakkoord van juni 2011 doen sociale partners voorstellen voor een nieuw pensioencontract. Elk van de voorgestane aanpassingen leidt tot generatie-effecten.
Nadere informatiePosition Paper DNB ten behoeve van de nationale pensioendialoog 15 januari 2015
Position Paper DNB ten behoeve van de nationale pensioendialoog 15 januari 2015 Nederland heeft internationaal gezien een goed pensioenstelsel. Een stelsel waarvan de financiële houdbaarheid bovendien
Nadere informatieVeranderende rol van de Actuaris in veranderende Pensioensector Debat met Prof. Dr. Theo Kocken & Prof. Dr. Jan vd Poel 28 feb 2014
Veranderende rol van de Actuaris in veranderende Pensioensector Debat met Prof. Dr. Theo Kocken & Prof. Dr. Jan vd Poel 28 feb 2014 Een paar ervaringen met actuarissen 2 Actuarissen UK, Het grote falen
Nadere informatieBijlage 1. Uitwerking van het nieuwe Financieel toetsingskader (ftk)
Uitwerking van het nieuwe Financieel toetsingskader (ftk) 1. De waarborgfunctie van het ftk Het ftk is het stelsel van financiële normen voor pensioenfondsen dat moet waarborgen dat fondsen het afgesproken
Nadere informatieInformatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden. Oktober 2013
Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden Oktober 2013 1 Pensioenstelsel Individueel Pensioen fonds Overheid Lijfrente Pensioen AOW B E L A S T I N G 2 Programma bestuur en taken bestuur
Nadere informatieInternet appendix bij : Gedeelde uitgangspunten en dilemma s bij het ontwerp van nieuwe pensioencontracten en het bijbehorende FTK
Internet appendix bij : Gedeelde uitgangspunten en dilemma s bij het ontwerp van nieuwe pensioencontracten en het bijbehorende FTK Inleiding In de publiciteit is het beeld ontstaan dat pensioenexperts
Nadere informatieDatum: 5 december 2014 Betreft: Generatie- en premie-effecten aanpassing pensioenregels 2015
CPB Notitie Aan: Dhr. Omtzigt en dhr. Hoekstra, Kamerleden voor het CDA Centraal Planbureau Van Stolkweg 14 Postbus 80510 2508 GM Den Haag T (070)3383 380 I www.cpb.nl Contactpersoon M.H.C. Lever en Th.
Nadere informatieSamenvatting. Analyses. Kostendekkende premie
Samenvatting Op 14 juli 2015 heeft DNB aangekondigd dat zij de berekeningsmethodiek van de Ultimate Forward Rate (UFR), welke onderdeel vormt van de rekenrente waarmee pensioenfondsen hun verplichtingen
Nadere informatieDe stelling die vandaag voorligt is: Het pensioen van de toekomst vergt meer dan een stelselherziening.
Speech Bert Boertje, divisiedirecteur Toezicht pensioenfondsen bij De Nederlandsche Bank, bij de Pensioenlezing van het Competence Centre for Pension Research op 9 december 2016 Dames en heren, Hartelijk
Nadere informatieONDERWERP PRESENTATIE IS EEN STELSELWIJZIGING IN BELANG VAN U ALS DEELNEMER? GENOEMDE ONTWIKKELINGEN / PROBLEMEN OM ONS PENSIOEN STELSEL TE WIJZIGEN
ONDERWERP PRESENTATIE IS EEN STELSELWIJZIGING IN BELANG VAN U ALS DEELNEMER? GENOEMDE ONTWIKKELINGEN / PROBLEMEN OM ONS PENSIOEN STELSEL TE WIJZIGEN 1 GEVOLGEN DEMOGRAFISCHE ONTWIKKELINGEN 2 REKENRENTE,
Nadere informatieINFOSESSIES PENSIOENEN - 20, 22 en 26 november Infosessies PENSIOENEN en 26 november door Peter Boonen en Jan Lodewijks
Infosessies PENSIOENEN 2012 20-22 en 26 november 2012 door Peter Boonen en Jan Lodewijks 1 AGENDA Toelichting huidige situatie Septemberpakket en Regeerakkoord Overleg met vakorganisaties Communicatie
Nadere informatieS&V Reflector. Dienen de pensioenfondsen hun langlopende swaps te verkopen? Een risicomanagement discussie
S&V Reflector Dienen de pensioenfondsen hun langlopende swaps te verkopen? Een risicomanagement discussie Juni 2011 Sprenkels & Verschuren wil met dit document haar bijdrage leveren aan een verantwoord
Nadere informatieGeef elke Nederlander een persoonlijke pensioenrekening. Position paper: Toekomst pensioenstelsel
Geef elke Nederlander een persoonlijke pensioenrekening Position paper: Toekomst pensioenstelsel Publicatiedatum: juni 2016 Autoriteit Financiële Markten De AFM maakt zich sterk voor eerlijke en transparante
Nadere informatieNieuwe spelregels voor pensioenfondsen Alleen voor professionele beleggers
Investment Solutions & Research Update juli 2013 Nieuwe spelregels voor pensioenfondsen Alleen voor professionele beleggers Door Remmert Koekkoek, Mathieu van Roon - Customized Overlay Management Roderick
Nadere informatiePensjoen Jos Berkemeijer. ALV NVOG 22 november 2017
Pensjoen Jos Berkemeijer ALV NVOG 22 november 2017 Pensioenagenda 1. Regeerakkoord 2. Pensioen in cijfers 3. Dreigende Kortingen? 4. Nieuw pensioenstelsel 5. Discussie Dillema s Vragen? http://duwtje.com/otherweyes-in-nrc-6-denkfouten-over-pensioen/
Nadere informatieToelichting wetsvoorstel aanpassing financieel toetsingskader. Juni 2014
Toelichting wetsvoorstel aanpassing financieel toetsingskader Juni 2014 Inhoudsopgave Wetsvoorstel aanpassing FTK Beleidsdekkingsgraad Premievaststelling Toekomstbestendig indexeren Inhaalindexatie Hersteltermijn
Nadere informatiePensioenakkoord. Samenvatting kabinetsbrief en SER-advies
Pensioenakkoord Samenvatting kabinetsbrief en SER-advies Op 5 juni bood de SER aan minister Koolmees een ontwerpadvies voor een nieuw pensioenstelsel aan. Op diezelfde dag stuurde de minister een brief
Nadere informatie14 augustus 2014 Behandeling Wet BL1408038 aanpassing financieel. Geachte leden van de Kamercommissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
Vaste Kamercommissie Sociale zaken en werkgelegenheid p/a cie.szw@tweedekamer.nl 14 augustus 2014 Behandeling Wet BL1408038 Maarten Hendriks aanpassing financieel m.hendriks@anbo.nl toetsingskader Geachte
Nadere informatieEen nieuw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers?
Een nieuw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers? Nieuwe contractperiode U ontvangt voor de nieuwe contractperiode van de pensioenregeling voor uw werknemers een voorstel voor
Nadere informatieDe SER varianten nader beschouwd. Kennisbijeenkomst bij PGGM Theo Nijman December 2016
De SER varianten nader beschouwd Kennisbijeenkomst bij PGGM Theo Nijman December 2016 Agenda Waarom willen we veranderen? Wat zijn de kernkarakteristieken van de contracten uit de perspectiefnota? I-B:
Nadere informatieEen toekomst zonder indexatie Jos Berkemeijer. Amsterdam, 26 oktober 2015, DNB
Een toekomst zonder indexatie Jos Berkemeijer Amsterdam, 26 oktober 2015, DNB Agenda 1. Risicohouding 2. Indexatie Crash 3. EHBI 4. ISDC, met zonder indexatie Risicohouding, Zekerheid Je mag blind twee
Nadere informatieAanpassing pensioenregeling een must. Presentatie: Marcel Brussee / voorzitter SPH Kees Lekkerkerker / directeur HRM
Aanpassing pensioenregeling een must Presentatie: Marcel Brussee / voorzitter SPH Kees Lekkerkerker / directeur HRM 1 Aanpassing pensioenregeling een must Inhoud Marcel Brussee: Achtergrond wijzigingen
Nadere informatieToekomstbestendigheid pensioenregelingen
Zoetermeer, 18 februari 2011 Toekomstbestendigheid pensioenregelingen Marc Heemskerk, Amstelveen Marc.Heemskerk@mercer.com www.mercer.nl Toekomstbestendigheid huidige pensioenregeling Inleiding Demografische
Nadere informatieInflatie in het reële en nominale pensioencontract: zoek de verschillen
Inflatie in het reële en nominale pensioencontract: zoek de verschillen Kees Bouwman, Theo Kocken en Bart Oldenkamp Educatief paper, 28 april 2013 Op grond van het nieuwe Financieel Toetsingskader (FTK)
Nadere informatieBijlage 1. Uitwerking van het nieuwe Financieel toetsingskader (ftk)
Uitwerking van het nieuwe Financieel toetsingskader (ftk) 1. De waarborgfunctie van het ftk Het ftk is het stelsel van financiële normen voor pensioenfondsen dat moet waarborgen dat fondsen het afgesproken
Nadere informatieOpmerkingen bij: Naar een solide en solidair pensioenstelsel: bouwstenen voor een hervorming. Theo Nijman Tilburg University en Netspar Januari 2014
Opmerkingen bij: Naar een solide en solidair pensioenstelsel: bouwstenen voor een hervorming Theo Nijman Tilburg University en Netspar Januari 2014 Inleiding Rapport vraagt aandacht voor toekomstbestendigheid
Nadere informatieInformatiebijeenkomst
Stichting Pensioenfonds DHV Informatiebijeenkomst 24 september 2013 2013 Royal HaskoningDHV, All rights reserved Alleen voor intern gebruik Agenda Opening Jaarverslag 2012 Paul Canisius Actuele ontwikkelingen
Nadere informatieUitdagingen voor de drie pensioenpijlers in Nederland
Uitdagingen voor de drie pensioenpijlers in Nederland Casper van Ewijk CPB, Universiteit van Amsterdam, Netspar 4e Nederlandse Pensioentop 2009 2 december 2009 Albert Hahn, 1913 Goede uitgangssituatie
Nadere informatieUitvoeringsaspecten van Pensioenakkoord
Uitvoeringsaspecten van Pensioenakkoord Willem Eikelboom De 4 e dinsdag in september 2011 2011 Towers Watson. All rights reserved. Wel of geen Pensioenakkoord invulling aanvullend pensioen vindt decentraal
Nadere informatieNetspar 14 nov 2014 - Jan Tamerus 1
Netspar 14 nov 2014 - Jan Tamerus 1 Brug mogelijk tussen twee werelden? Collectieve risicodeling, je moet het niet willen! Bijna geen meerwaarde meer Complex Niet te waarderen Je doet aan herverdeling
Nadere informatieCPB Notitie 12 september 2013. Effecten macrostabiele discontovoet. Uitgevoerd op verzoek van de SER-werkgroep Macrostabiele discontovoet.
CPB Notitie 12 september 213 Effecten macrostabiele discontovoet Uitgevoerd op verzoek van de SER-werkgroep Macrostabiele discontovoet. CPB Notitie Aan: SER-werkgroep Macrostabiele discontovoet Centraal
Nadere informatieBelanghebbendenbijeenkomst 11 oktober 2017
Belanghebbendenbijeenkomst 11 oktober 2017 NBC congrescentrum Nieuwegein Agenda 2 1. Opening, mededelingen en ingekomen stukken 2. Jaarverslag 2016 3. Nieuwe pensioenregelgeving, herstelplan, actuele ontwikkelingen
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2015 2016 34 255 Voorstel van wet van het lid Lodders tot wijziging van de Pensioenwet, de Wet verplichte beroepspensioenregeling en de Wet op de loonbelasting
Nadere informatieAfschaffing van de doorsneesystematiek en betekenis van maatwerk
20181120-XX Afschaffing van de doorsneesystematiek en betekenis van maatwerk Casper van Ewijk (Universiteit van Amsterdam en Netspar) Kamerbrief: 10 stappen Het kabinet gaat de komende maanden aan de slag
Nadere informatieEen nieuw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers?
Een nieuw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers? Nieuwe contractperiode U ontvangt voor de nieuwe contractperiode van de pensioenregeling voor uw werknemers een voorstel voor
Nadere informatieCPB Notitie. 1 Inleiding. 2 Evaluatie Wet aanpassing FTK. Vaste Commissie voor SZW
CPB Notitie Aan: Vaste Commissie voor SZW Centraal Planbureau Bezuidenhoutseweg 30 2594 AV Den Haag Postbus 80510 2508 GM Den Haag T 088 9846000 I www.cpb.nl Contactpersoon Marcel Lever Datum: 16 mei 2018
Nadere informatieGebruik van verwacht rendement in de pensioenpremie Uitgevoerd op verzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
CPB Notitie 25 november 2013 Gebruik van verwacht rendement in de pensioenpremie Uitgevoerd op verzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid CPB Notitie Aan: Ministerie van SZW Centraal
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 32 043 Toekomst pensioenstelsel Nr. 485 Ontvangen ter Griffie op 11 juni 2019. De voordracht voor de vast te stellen algemene maatregel van bestuur
Nadere informatie