DE ZON (2) De zon in de oudheid.
|
|
- Jurgen Geerts
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 DE ZON (2) In het vorige VESTA nummer beloofde ik op de zon terug te komen, bij deze dus. Tja, 11 augustus is geweest. Bent U, ook zoals ik en met mij vele (honderd) duizenden Nederlanders, naar Frankrijk, Zuid Duitsland, Oostenrijk etc. afgereisd om het astronomisch spektakel te aanschouwen? Die dag leek Noord Frankrijk bijna uitsluitend door onze landgenoten bevolkt te zijn! Eerst op de camping, later in de velden, je zag niet anders. Zelf had ik pech en heb ik de echte eclips niet mogen waarnemen, hopenlijk had U meer succes. De eerstvolgende eclips die 'een beetje in de buurt' komt, is op 21 juni 2001 te zien in zuidelijk Afrika (Kenia). Tot daar dan! Hieronder volgen nog wat uitgewerkte zonneonderwerpen. NB. het verdient aanbeveling om het vorig artikeltje over de zon nog eens na te lezen of er op na te slaan. De zon in de oudheid. In onze vroegste beschaving, die der Egyptenaren, speelde de zon als de godheid Ra, al een zeer belangrijke rol. De naam Pharao is er dan ook van afgeleid. Ra's zoon Horus manifesteerde zich telkens in de regerende koning. In Newgrange (Ierland) bevindt zich een ganggraf, 5000 jaar geleden zo gegraven dat alleen op midwinter, bij zonsopgang, de gehele gang verlicht werd. In Delphi (Griekenland) bouwde men een tempel ter ere van Apollo, de god van de zon (èn schone kunsten), die veelvuldig werd geraadpleegd (orakel van Delphi). De Aztekenpriesters brachten 500 jaar (dus nog niet eens zo lang) geleden, op grote schaal mensenoffers op het altaar van Tenochtitlan (het tegenwoordige Mexicostad) daar ze geloofden dat de zonnegod een dieet van mensenharten van node had. Magnetisme van de zon. Tal van zonsverschijnselen, zoals zonnevlekken, erupties (zonnevlammen), protuberansen, welke allen de zon zeer 'onrustig' maken, vinden hun oorsprong in het magnetisme van de zon. Zoals we weten: magnetisme wordt veroorzaakt door elektrische stromen. Het is verleidelijk om een vergelijking te maken met het aardmagnetisme dat simpel als een soort staafmagneet werkt: een N-pool en een Z-pool (waarvan de ligging enigszins wisselend is, dicht bij de geografische N- en Z-pool gelegen). Het zonnemagnetisme is echter ongelofelijk ingewikkeld èn wisselend. Zonnevlekken (en dus de oorzaak: magnetisme) vertonen een elfjarige cyclus. Niet alleen is er een periodieke verandering in intensiteit. Elke 11 jaar draait ook de richting van het magnetisme (net voor het zonnevlekken-maximum) om: N- wordt Z-pool (en andersom uiteraard). Helaas weten we van het magnetisme onder het zonneoppervlak maar bitter weinig. Kan de sterkte aan de oppervlakte (tijdelijk en plaatselijk) miljoenen malen sterker zijn dan van die op aarde, waarbij zonnevlammen gevormd kunnen worden, niemand weet of de sterkte diep in het binnenste van de zon zwakker- òf miljoenen malen sterker is (dan van de aarde). Overigens vertonen sterren die op de zon gelijken, overeenkomstige magnetische activiteitscycli (8 tot 12 jaar) en er is zelfs een ster waar de activiteit gestopt is, dus vergelijkbaar met het Maunderminimum (zie VESTA 63). De directe bepaling van de magnetische veldsterkte lukt slechts in het zeer dunne laagje van de fotosfeer (200 km dik). Het voortdurend lussenpatroon (zie VESTA 63) geeft aanleiding tot heldere punten in het röntgenlicht die geen voorkeur hebben voor bepaalde heliografische breedte. Ze komen ook op de polen voor. Van de totale magnetische flux is echter wel 95% aanwezig op breedtes beneden 45 graden. Magnetische velden zijn een vorm van (uiteraard magnetische) energie die gevormd wordt uit de kinetische energie van de convectiezone.
2 Gevolgen van het magnetisch veld. Behoudens granulatie (gevolg van borreling van het oppervlak) is elke waargenomen structuur in fotosfeer, chromosfeer en corona het gevolg van magnetische velden. Gebieden waarin een sterk magnetisch veld de opborreling van hete materie uit het binnenste van de zon onderdrukt, zijn uiteraard koeler en vormen de bekende zonnevlekken (temperatuur +/ K i.p.v. de normale 6000 K). In de corona zijn gebieden waarin de magnetische veldlijnen niet als lussen terugkeren maar uitwaaieren in de ruimte, hetgeen een verlies aan energie betekent. Ook hier treedt een temperatuurdaling op en worden de z.g. coronale gaten gevormd. In perioden met veel zonnevlekken zou men een lagere zonneconstante verwachten. Het verlies aan straling uit de 'donkere' vlekken wordt echter meer dan gecompenseerd door extra straling uit heldere gebieden. Zonnevlammen worden (waarschijnlijk) gevormd indien magnetische veldlijnen, die tegengesteld gericht zijn, elkaar heel dicht naderen. Er ontstaat dan een 'kortsluiting' (reconnectie) waarbij het magnetische energieverlies aanleiding geeft tot enorme energie uitbarstingen (zonnevlammen) vergelijkbaar met miljard waterstofbommen (!) hetgeen een sterke energiestraal (o.m. bestaande uit ionen), de z.g. zonnewind tot gevolg heeft. Is deze straal op de aarde gericht dan treden er na enkele dagen in onze aardatmosfeer ernstige verstoringen van het magnetisch en elektrisch veld op. Radioverkeer valt uit, satellieten worden onklaar en zelfs een kerncentrale is er ooit door uitgevallen! Optredend poollicht is ook het gevolg van deze zonnewind. Deeltjes die aan de zonkant de magnetosfeer (zie figuur 1) binnendringen veroorzaken rode poollichtverschijnselen. Bij het meer bekende groene poollicht komen waarschijnlijk aan de andere kant, via de staart, deze deeltjes de magnetosfeer binnen. Zonnevlammen zijn zelden in zichtbaar licht waarneembaar (dus helaas niet tijdens een zonsverduistering) maar bevat wel veel röntgen en ook radiostraling. Zonnevlammen veroorzaken ook bewegingen van gasmassa's die soms met grote snelheid (2000 km/s) als 'sprays' uit het vlamgebied wegstromen. Protuberansen zijn er ook het gevolg van. HELIOSFEER en de ULYSSES De heliosfeer is dat gedeelte van de ruimte waar de zon ten gevolge van het uitzenden van snelle (350 km/s) atomaire deeltjes, vnl waterstof- en heliumkernen en vrije elektronen (de z.g. zonnewind) zijn invloed doet gelden. De heliosfeer is te beschouwen als een enorme zak (waarvan de wand de heliopauze wordt genoemd), zich uitstrekkend tot ver buiten ons zonnestelsel (100 AE. NB afstand Pluto-zon = 40 AE). Daar de zon zich met een snelheid van +/- 25 km/s door de interstellaire ruimte beweegt, heeft de heliopauze een ellipsoïdale vorm. De heliopauze is ahw de grens van het gebied waar het diffuse gas in de ruimte de invloed van de zonnewind gaat overheersen. De Voyagers, die allang de grens van het planetenstelsel zijn gepasseerd, nemen de zonnewind nog steeds waar. (De Voyagers functioneren dus, 'tig' jaar na dato, nog steeds!)
3 Nu had men al jaren een vermoeden van het bestaan van de zonnewind. Zo is de staart van een komeet ten gevolge van deze wind altijd van de zon afgericht. In de jaren 60 is (uiteraard met behulp van ruimtevaartuigen) het bestaan van de wind bevestigd. Het belang van de zonnewind voor ons op aarde is reeds eerder beschreven. Ook voor de ruimtevaart is deze wind van eminent belang. Derhalve is naarstig onderzoek naar deze zonnewind verricht o.a. tussen '74 en '84 met behulp van de Duitse satelliet Helios-1. NB: Zelfs tijdens een eclips kunnen we iets van de zonnewind gewaar worden: bleke slierten, zichtbaar in de corona. In 1980 werd de Solar Max(imum Mission) in een baan om de aarde gebracht maar deze ging in november '89 zijn ondergang tegemoet. Alle ruimtevaartuigen bewogen in de buurt van het eclipticavlak van de zon: bij de start vanaf het aardoppervlak krijgen ze de draaisnelheid van de aarde om de zon (30 km/s) mee, ze worden dus steeds in het eclipticavlak afgeschoten. De heliosfeer buiten het eclipticavlak bleef derhalve een 'helio-incognita'. Om een ruimtevaartuig in een vlak, loodrecht op dit eclipticavlak - met de zon als middelpunt- te laten 'vliegen' is zeer veel extra energie nodig voor de benodigde snelheidsverandering van 42 km/s, iets wat geen enkele raket momenteel kan presteren. Daar de mens (bijna) voor niets staat, heeft ze er iets op gevonden: het (sterke) gravitatieveld van de planeet Jupiter. Men laat de satelliet een scheervlucht maken langs Jupiter waarna ze weer verdwijnt de ruimte in, loodrecht (!) op zijn oorspronkelijke baanrichting met een snelheid van km/s daarmee het snelste ruimtevaartuig ooit. Deze techniek wordt ook wel de swing-by techniek genoemd. De plannen voor deze spectaculaire operatie werden al in 1977 gemaakt. Na een periode vol pech, ook onenigheid en dus uitstel werd pas op 6 oktober 1990, vanuit het ruimteveer Discovery de ULYSSES gelanceerd met negen wetenschappelijke instrumenten aan boord zoals magnetometers (bepaling sterkte en richting magnetisch veld), een 72 m lange draadantenne (detectie radiogolven en radioruis, uitgezonden door zon en Jupiter), tellers voor geladen deeltjes (massa en snelheid) en 'gewone' deeltjes, en röntgendetectoren die zonnevlammen waarnamen, die schokgolven veroorzaakten welke door het ruimtevaartuig gevoeld werden. De energiebron is een op radioactiefverval werkende generator. 100 wetenschappers en vijftig instituten zijn bij al deze experimenten betrokken.
4 De naam Ulysses (synoniem voor Odysseus) is zo gekozen, omdat deze held uit Homerus (de Odyssee) een lange, omslachtige reis ondernam naar onbekend gebied, waar hij o.a. de klippen van Scylla en Charybdis passeerde, vastgebonden aan de mast, om aan de verlokkingen van deze dames te ontkomen (zie verder genoemde Odyssee). Noordelijke en zuidelijke zonnewindstromen dringen de equatoriale zone binnen en vormen gebieden met tegengestelde (magnetische) polariteit, gescheiden door een dun vlak in de vorm van een uitwaaierende rok, de zg ballerinarok. 31/6/95 passage van de N-pool van de zon Tijdens de Jupiter-passage deed men waarneming aan botsing van de zonnewind met het magnetisch schild van de planeet. Na deze passage (2/2/92) nam de hoek met het equatorvlak ('evenaar') met 2 graden per maand toe en toen werd het spannend. De metingen ervoor (in het vlak) waren niet echt nieuw (Helios was ervoor al geweest). De wisseling van N- en Z-magnetisme (de ballerinarok) verdween) mei '93, op 30 zuiderbreedte), dus alleen zuiver Z- magnetisme werd nog ervaren. De zonnewind bestaat uit 2 delen, de zg 'langzame' (nog altijd 400 km/s), afkomstig uit de hete en turbulente corona en de snelle (700 km/s), afkomstig uit gebieden boven de coronale gaten en is in het algemeen constanter. Op 45 graden (dec '93) werd nog slechts de snelle wind gemeten. Dit was toch wel een verrassing: aangenomen werd dat de langzame wind, die we in het equatorvlak constant waarnemen de normale was en niet de snelle, die bij vlagen ontstond. Het tegendeel blijkt nu waar. In '94 werd het 'weer' wat rustiger en de zg Alfvèngolven (buigen veldlijnen af en helpen zonnewind voort te bewegen) konden waargenomen worden. Ook de chemische samenstelling van de wind werd iets anders, zwaardere elementen (C, N, O en Fe) kwamen minder voor. Niet alleen zonnewind, ook een interstellaire 'bries' werd waargenomen (met de bescheiden snelheid van 25 km/s waarmee ons planetenstelsel zich door het heelal beweegt):
5 De meeste 'gewone' elementen waren aanwezig zoals verwacht, alleen koolstof bleek opvallend schaars. Men vermoedt dat dit element verborgen zit in stofkorreltjes, die echter worden verzameld in een geavanceerde 'stofzak', die massa, snelheid en bewegingsrichting van de stofdeeltjes vaststelt. Ulysses onderzoekt ook de kosmische straling èn hun wisselwerking met de heliosfeer. Een gedeelte van de kosmische straling zal door de heliosfeer teruggekaatst worden, terug de interstellaire ruimte in zodat een zekere filtering plaats vindt. Dit effect is sterker naarmate de zon actiever is: tijdens een (zonnevlekken) minimum bereikt 20% meer kosmische straling de aarde. De verwachting dat de kosmische straling, verder van de 'evenaar' richting polen via de magnetische veldlijnen zou toenemen, kwam niet uit. Een reeds beproefde methode om de intensiteit van de kosmische straling in vroeger tijden te bepalen, is de meting van radioactieve C-14 in jaarringen van oud hout: meer straling, meer C-14. Resultaat: gedurende duizenden jaren bleek een cyclus van toe- en afname van +/- 200 jaar. Tijdens het Maunderminimum (kleine ijstijd!) was er een piek van C-14! Na het verlaten van de 'evenaar' werden ook schokgolven in de zonnewind waargenomen: deze ontstaan door het uitstoten van materie èn door botsing van snelle tegen langzame zonnewind. Ook werden enorme bellen plasma, afkomstig uit de corona, de zg coronale massa-uitstotingen (CME) waargenomen, die ook schokgolven veroorzaken. Verder verloop: 13 sept. '94 bereikte Ulysses zijn meest 'zuidelijke' punt, op 350 miljoen km van de zon (ruim 2 AE. NB Jupiter staat op ruim 5 AE van de zon), in februari '95 kruiste Ulysses de 'evenaar' (op 1,3 AE), 31 juli '95 werd de poolas gekruist. Het ligt in de bedoeling om, na een lange tocht naar de baan van Jupiter en weer terug, in 2000 weer de Zuid- en in 2001 weer de Noordpool (van de zon) te passeren. Interessant is dat de zon dan in die tijd in de periode van maximale activiteit zal zijn, in plaats van de minimale activiteit tijdens 1e passage. 17/4/98 vond de 2e passage langs Jupiter plaats en begon Ulysses zijn tweede baan rond de zon. De Z-poolpassage zal in 2000 plaats vinden, de evenaar zal in 2001 gepasseerd worden. De Ulysses beweegt met een heliocentrische snelheid van 9,2 km/s. Elke 2 dagen wordt de grote antenne op de aarde gericht ter uitwisseling van gegevens. Tot slot: men hoopt uit dit zonneonderzoek het antwoord te kunnen vinden op de vraag hoe de corona aan zijn hoge temperatuur komt. Dit is één van de meest fundamentele problemen in het zonneonderzoek. CLUSTER De ESA (Europese ruimtevaartorganisatie) startte in '94 met een ambitieus zonneproject, bestaande uit twee satellieten SOHO en Cluster, de laatste zo genoemd omdat deze uit 4 identieke satellieten zou bestaan op de hoekpunten van een (denkbeeldige) tetraëder met een ribbe, variërend van 200 km, richting zon tot km in de andere richting. Het was de bedoeling dat cluster de zonnewind en electrische en magnetische velden in de zg magnetosfeer zou onderzoeken. De magnetosfeer (zie figuur 1) is de ruimte rond de aarde waarin het aards magnetisch veld de 'overhand' heeft boven buitenaardse invloeden zoals de zonnewind, die deze magnetosfeer aan de zonzijde 'indrukt' tot een afstand van 10 aardstralen (= km). Aan de andere zijde heeft de magnetosfeer een vorm, gelijkend op een komeetstaart en strekt zich tot 1000 aardstralen uit. Deze asymetrische vorm is (uiteraard) het gevolg van de zonnewind. De lancering op 6 juni '96 met de gloednieuwe Ariane-5 raket (het was haar eerste missie) liep op een grandioze mislukking uit: door een scheve stand van uitlaten begon de raket te hellen zodat automatisch het vernietigingsmechanisme in werking werd gesteld. Maar -niet te lang- getreurd, het volgend jaar al werd een plan voor een nieuwe lancering opgesteld. Medio 2000 zal vanuit Baikonoer (Kazachstan) een nieuwe poging gewaagd worden.
6 Andere gelanceerde of nog te lanceren zonnesatellieten: TRACE 1/4/98 is vanaf de basis Vandenberg (Californië) de Transitional and Coronal Explorer TRACE gelanceerd met het doel het magnetisch veld op de grens van fotosfeer en corona te bestuderen. YOHKOH Dit is een Japanse röntgensatelliet voor het maken van röntgenbeelden van de zon. HESSI Juli 2000 wordt vanaf cape Canaveral met een Pegasusraket de HESSI (High Energie Solar Spectroscopic Imager) gelanceerd om zowel beelden als energiespectra in röntgen- en gammagebied op te nemen en zonnevlammen te observeren. In het volgend nummer zal o.m. uitgebreid aandacht besteed worden aan een nieuw onderzoeksterrein: de Helioseismologie en de satelliet SOHO. Jaap Kuyt
Praktische opdracht ANW De zon
Praktische opdracht ANW De zon Praktische-opdracht door een scholier 1475 woorden 17 januari 2002 6 31 keer beoordeeld Vak ANW Inhoud Hoofdstuk 1: inleiding Hoofdstuk 2: zonnevlekken Hoofdstuk 3: de corona
Nadere informatieRuimteweer: de impact van zonnestormen op aarde
Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde Cis Verbeeck Koninklijke Sterrenwacht van België Open Deur Dagen Koninklijke Sterrenwacht van België, 11-12 oktober 2014 Feb 08, 2008 Space Weather: international
Nadere informatie1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8.
De zon inhoud 1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8. Een zonsverduistering 10 9. Avondrood 11
Nadere informatieVSW MIRA Cursus Theorie. 7. De Zon. 13 april 2016 Jan Janssens
VSW MIRA Cursus Theorie 7. De Zon 13 april 2016 Jan Janssens Inhoud Structuur en evolutie Inwendige van de zon Kern - Stralingszone - Convectiezone Atmosfeer van de zon Fotosfeer - Chromosfeer Corona Heliosfeer
Nadere informatie4 Het heelal 6. De zon. De aarde. Jupiter. De maan. Ons zonnestelsel. Mars. Mercurius Venus
Inhoud 4 Het heelal 6 De zon 10 8 De aarde De maan Jupiter 18 12 Ons zonnestelsel 14 15 16 Mars Mercurius Venus 22 Saturnus Verre planeten 24 Satellieten van het zonnestelsel 20 26 Planetoïden 27 Kometen
Nadere informatieHoofdstuk 8. Samenvatting. 8.1 Sterren en sterrenhopen
Hoofdstuk 8 Samenvatting Een verlaten strand en een onbewolkte lucht, zoals op de voorkant van dit proefschrift, zijn ideaal om te genieten van de sterren: overdag van de Zon de dichtstbijzijnde ster en
Nadere informatieZon, aarde en maan. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/87197
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 16 december 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/87197 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs
Nadere informatieGevaar uit de ruimte
Gevaar uit de ruimte Gevaar uit de ruimte Hoe veilig is het leven op Aarde Wat bedreigt ons Moeten wij ons zorgen maken Wat doen we er tegen Gevaar uit de ruimte Gevaren zijn tijdgebonden en zitten meestal
Nadere informatieOnderzoek naar de zonnecorona Jan Janssens, Petra Vanlommel, Cis Verbeeck, David Berghmans
Onderzoek naar de zonnecorona Jan Janssens, Petra Vanlommel, Cis Verbeeck, David Berghmans Wanneer de maan precies tussen de zon en de aarde passeert, ontstaat meestal 1 een totale zonsverduistering. Dit
Nadere informatieIntroductie Ruimtemissie Rosetta
Introductie Ruimtemissie Rosetta klas 1-2 Tien jaar kostte het ruimtesonde Rosetta om op de plaats van bestemming te komen: komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko: een reis van bijna 6,4 miljard kilometer. Rosetta
Nadere informatie2. Zon en Zonnestelsel
VSW MIRA Cursus Theorie 2. Zon en Zonnestelsel 23 Januari 2008 Jan Janssens Inhoud Enkele basisnoties Inwendige van de zon Kern - Stralingszone - Convectiezone Atmosfeer van de zon Fotosfeer - Chromosfeer
Nadere informatie1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002
1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002 1 Kosmische straling Onder kosmische straling verstaan we geladen deeltjes die vanuit de ruimte op de aarde terecht komen. Kosmische straling is onder
Nadere informatieRuimteweer: de impact van zonnestormen op aarde
Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde Cis Verbeeck, Eva Robbrecht, Jan Janssens Koninklijke Sterrenwacht van België Open Deur Dagen Koninklijke Sterrenwacht van België, 25-26 mei 2013 Feb 08,
Nadere informatieDE ZON. Enige zongegevens.(zie ook fig. 2)
DE ZON In verband met de a.s. zonsverduistering op 11 augustus (die moet U echt gaan zien, maar daar komen we nog op terug) is het bijna vanzelfsprekend dat het thema van dit VESTA nummer de zon is. We
Nadere informatieALGEMEENHEDEN STRUCTUUR VAN DE ZON WAARNEMEN IN WIT LICHT EIGEN WAARNEMINGEN HUIDIGE ZONNEACTIVITEIT
1 DE ZON ALGEMEENHEDEN STRUCTUUR VAN DE ZON WAARNEMEN IN WIT LICHT EIGEN WAARNEMINGEN HUIDIGE ZONNEACTIVITEIT 2 3 ALGEMEENHEDEN DE ZON Zon is een ster Bol met diameter van 1,4 miljoen km Ouderdom 4,5 miljard
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 9.1 De hemel Wanneer s nachts naar een onbewolkte hemel wordt gekeken is het eerste wat opvalt de vele fonkelende sterren. Met wat geluk kan ook de melkweg worden gezien als een
Nadere informatieClusters van sterrenstelsels
Nederlandse samenvatting In dit proefschrift worden radiowaarnemingen en computer simulaties van samensmeltende clusters van sterrenstelsels besproken. Om dit beter te begrijpen wordt eerst uitgelegd wat
Nadere informatieDetectie van kosmische straling
Detectie van kosmische straling muonen? geproduceerd op 15 km hoogte reizen met een snelheid in de buurt van de lichtsnelheid levensduur = 2,2.10-6 s s = 2,2.10-6 s x 3.10 8 m/s = 660 m = 0,6 km Victor
Nadere informatie6,9. Werkstuk door een scholier 2711 woorden 12 maart keer beoordeeld
Werkstuk door een scholier 2711 woorden 12 maart 2001 6,9 171 keer beoordeeld Vak ANW 1.1 wat is de zon? De zon is en gigantische bal van gloeiende gassen, ook is de zon is een ster, een ster van gemiddelde
Nadere informatieDE ZON (3) HELIOSEISMOLOGIE
DE ZON (3) Dit is alweer een derde artikel over de zon terwijl ik dacht met één te kunnen volstaan, maar zo ging het zo vaak. In '86 werd ik (nog amper bekend met 'VESTA') door een oud leerlinge, Wietske
Nadere informatieWerkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk
Werkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk Werkstuk door Denise 1472 woorden 24 maart 2019 0 keer beoordeeld Vak Nederlands Het zonnestelsel Inhoudsopgave Inleiding Onderzoeksvraag Het ontstaan Planeten De
Nadere informatiehet grote boek van de ruimte met professor astrokat Tekst van dr. dominic walliman Ontwerp en illustraties van ben newman
het grote boek van de ruimte met professor astrokat Tekst van dr. dominic walliman Ontwerp en illustraties van ben newman Iedere avond zetten de laatste stralen van de ondergaande zon de hemel in vlammende
Nadere informatieElektro-magnetisme Q B Q A
Elektro-magnetisme 1. Een lading QA =4Q bevindt zich in de buurt van een tweede lading QB = Q. In welk punt zal de resulterende kracht op een kleine positieve lading QC gelijk zijn aan nul? X O P Y
Nadere informatieWerkstuk Natuurkunde Negen planeten
Werkstuk Natuurkunde Negen planeten Werkstuk door een scholier 1608 woorden 3 januari 2005 5,7 93 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Planeten Ontstaan van het zonnestelsel Vlak na een explosie, de Big Bang
Nadere informatieHOE VIND JE EXOPLANETEN?
LESBRIEF GEEF STERRENKUNDE DE RUIMTE! ZOEKTOCHT EXOPLANETEN Deze NOVAlab-oefening gaat over een van de manieren om planeten buiten ons zonnestelsel op te sporen. De oefening is geschikt voor de bovenbouw
Nadere informatieInleiding. Ik heb hiervoor gekozen omdat ik het heel interessant vind en ik had een onderwerp nodig.
Het heelal Inleiding Ik heb hiervoor gekozen omdat ik het heel interessant vind en ik had een onderwerp nodig. Hoofdstukken Hoofdstuk 1 Het Heelal. blz. 3 Hoofdstuk 2 Het Zonnestelsel. blz. 4 Hoofdstuk
Nadere informatieOnze Zon is een doodgewone gele ster. Inleiding sterren. Energiebron: hydrostatisch evenwicht. De atmosfeer van de Zon
De Zon Inleiding sterr Onze Zon is e doodgewone gele ster. 109 x diameter aarde (maanbaan past erin!) 333.000 x zwaarder dan aarde dichtheid 1.4 gr/cm 3 (vergelijkbaar met Jupiter) rotatieperiode 25(+)
Nadere informatieMkv Magnetisme. Vraag 1 Twee lange, rechte stroomvoerende geleiders zijn opgehangen in hetzelfde verticale vlak, op een afstand d van elkaar.
Mkv Magnetisme Vraag 1 Twee lange, rechte stroomvoerende geleiders zijn opgehangen in hetzelfde verticale vlak, op een afstand d van elkaar. In een punt P op een afstand d/2 van de rechtse geleider is
Nadere informatieRepetitie magnetisme voor 3HAVO (opgavenblad met waar/niet waar vragen)
Repetitie magnetisme voor 3HAVO (opgavenblad met waar/niet waar vragen) Ga na of de onderstaande beweringen waar of niet waar zijn (invullen op antwoordblad). 1) De krachtwerking van een magneet is bij
Nadere informatieLeraar: H. Desmet, W.Van Dyck Handtekening: Pedagogisch begeleider: G. Tibau
Schooljaar: 2010/2011 Tri-/semester: 2 Score 107 Max. Naam:... Nr.:... Studierichting: TSO Klas:... Graad: 3 Leerjaar: 1 Dag en datum: dinsdag 16 juni 2011 Leraar: H. Desmet, W.Van Dyck Handtekening: Pedagogisch
Nadere informatie6.1. Boekverslag door K woorden 22 mei keer beoordeeld
Boekverslag door K. 1555 woorden 22 mei 2002 6.1 301 keer beoordeeld Vak ANW 1. Inleiding Ik doe mijn werkstuk over ons zonnestelsel, omdat het me boeit wat er verder is dan onze aarde. Ook doe ik mijn
Nadere informatieTest je kennis! De heelalquiz
Test je kennis! heelalquiz Introductie les 3 Planeten, sterren, manen, de oerknal. Het zijn termen die leerlingen vast wel eens voorbij hebben horen komen. Maar wat weten de leerlingen eigenlijk al van
Nadere informatieNeutrinos sneller dan het licht?
Neutrinos sneller dan het licht? Kosmische neutrinos Ed P.J. van den Heuvel, Universiteit van Amsterdam 24/10/2011 Zon en planeten afgebeeld op dezelfde schaal Leeftijd zon en planeten: 4,65 miljard jaar
Nadere informatieSterrenkundig Practicum 2 3 maart Proef 3, deel1: De massa van het zwarte gat in M87
Proef 3, deel1: De massa van het zwarte gat in M87 Sterrenkundig Practicum 2 3 maart 2005 Vele sterrenstelsels vertonen zogenaamde nucleaire activiteit: grote hoeveelheden straling komen uit het centrum.
Nadere informatieWerkblad. Ons zonnestelsel. Naam Ruimte-ontdekkingsreiziger. Zon en planeten Missie opdracht 1: Streep door wat niet goed is.
pagina 1 Met Space Expo de ruimte in is een werkblad bestemd voor leerlingen uit de bovenbouw van het basisonderwijs en brugklassers. Door middel van vraag en opdracht verwerven de leerlingen zelfstandig
Nadere informatieInleiding Astrofysica college 6
Inleiding Astrofysica college 6 Onze zon en de sterren De opbouw van de zon Binnen in de ster: opaciteit - Hoe lichtdoorlatend is het gas? Veel tegenwerking zorgt voor een heter gas. In de zon botst een
Nadere informatieInleiding Astrofysica College 5 17 oktober Ignas Snellen
Inleiding Astrofysica College 5 17 oktober 2014 13.45 15.30 Ignas Snellen Ons zonnestelsel Planetoiden, kometen en dwergplaneten Pluto en de Kuipergordel NASA s New Horizon Mission naar Pluto Ons zonnestelsel
Nadere informatiePraktische opdracht ANW De zon en ons klimaat
Praktische opdracht ANW De zon en ons klimaat Praktische-opdracht door een scholier 1325 woorden 3 juni 2004 6,9 41 keer beoordeeld Vak ANW De zon en ons klimaat 1. a. Wat is een zonnevlek? Zonnevlekken
Nadere informatieWe willen dat de magnetische inductie in het punt K gelijk aan rul zou worden. Daartoe moet men door de draad AB een stroom sturen die gelijk is aan
jaar: 1995 nummer: 28 Twee zeer lange draden zijn evenwijdig opgesteld. De stroom door de linkse draad ( zie figuur) is in grootte gelijk aan 30 A en de zin ervan wordt aangegeven door de pijl. We willen
Nadere informatieDe Zon. N.G. Schultheiss
1 De Zon N.G. Schultheiss 1 Inleiding Deze module is direct vanaf de derde of vierde klas te volgen en wordt vervolgd met de module De Broglie of de module Zonnewind. Figuur 1.1: Een schema voor kernfusie
Nadere informatieEinstein (6) v(=3/4c) + u(=1/2c) = 5/4c en... dat kan niet!
Einstein (6) n de voorafgaande artikelen hebben we het gehad over tijdsdilatatie en Lorenzcontractie (tijd en lengte zijn niet absoluut maar hangen af van de snelheid tussen waarnemer en waargenomene).
Nadere informatieEdy Vorming van het planetenstelsel Tony
Verslag vergadering Vendelinus 12 mei 2018 We hadden ditmaal liefst vier (!) verjaardagen te vieren: Ludo, Jarkko, Jos en Tony. Een dikke proficiat en bedankt voor het tracteren. Edy opende de vergadering
Nadere informatieInleiding Astrofysica college 5
Inleiding Astrofysica college 5 Methoden Afstanden tot de dichtstbijzijnde sterren zijn >100,000x groter dan tot planeten in ons zonnestelsel Stralen zelf nauwlijks licht uit à miljoenen/miljarden keren
Nadere informatieDe invloed van de zonnewind op planeten en het instellaire medium is van groot belang
12 Samenvatting De invloed van de zonnewind op planeten en het instellaire medium is van groot belang voor de evolutie van ons zonnestelsel. Op aarde is het noorderlicht de bekendste manifestatie van de
Nadere informatieTentamen Planetenstelsels met oplossingen 19 april 2012 Docent: Dr. Michiel Hogerheijde
Tentamen Planetenstelsels met oplossingen 19 april 2012 Docent: Dr. Michiel Hogerheijde Dit tentamen bestaat uit 3 bladzijden (inclusief dit voorblad) met vier opgaven, waarvan er voor de eerste drie ieder
Nadere informatieJuli blauw Vraag 1. Fysica
Vraag 1 Beschouw volgende situatie in een kamer aan het aardoppervlak. Een homogene balk met massa 6, kg is symmetrisch opgehangen aan de touwen A en B. De touwen maken elk een hoek van 3 met de horizontale.
Nadere informatieTENTAMEN PLANETENSTELSELS 30 MEI 2016, UUR
TENTAMEN PLANETENSTELSELS 30 MEI 2016, 14.00-17.00 UUR LEES ONDERSTAANDE GOED DOOR: DIT TENTAMEN OMVAT DRIE OPGAVES. OPGAVE 1: 3.5 PUNTEN OPGAVE 2: 2.5PUNTEN OPGAVE 3: 2.0PUNTEN HET EINDCIJFER IS DE SOM
Nadere informatieHoofdstuk 6: Elektromagnetisme
Hoofdstuk 6: lektromagnetisme Natuurkunde VWO 2011/2012 www.lyceo.nl Hoofdstuk 6: lektromagnetisme Natuurkunde 1. Mechanica 2. Golven en straling 3. lektriciteit en magnetisme 4. Warmteleer Rechtlijnige
Nadere informatieoefen vt vwo5 h6 Elektromagnetisme Opgaven en uitwerkingen vind je op www.agtijmensen.nl Oefen vt vwo5 h6 Elektromagnetisme Opgave 1.
Opgaven en uitwerkingen vind je op www.agtijmensen.nl Oefen vt vwo5 h6 Elektromagnetisme Opgave 1. Elektrisch veld In de vacuüm gepompte beeldbuis van een TV staan twee evenwijdige vlakke metalen platen
Nadere informatieHoofdstuk 8 Hemelmechanica. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal
Hoofdstuk 8 Hemelmechanica Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 8.1 Gravitatie Geocentrisch wereldbeeld - Aarde middelpunt van heelal - Sterren bewegen om de aarde Heliocentrisch wereldbeeld
Nadere informatieMagnetisme - magnetostatica
Hoofdstuk 6. Magnetisme - magnetostatica 1 Algemene inleiding 1.1 Inleiding. Magnetostatica is de leer van de magneten in rust. Het moet niet verward worden met gravitatie, noch met elektrostatica. Gravitatiewerking:
Nadere informatieKOMETEN! wat zijn het? waar komen kometen vandaan? en waar gaan ze naar toe? Henny Lamers Universiteit van Amsterdam h.j.g.l.m.lamers@uu.
KOMETEN! wat zijn het? waar komen kometen vandaan? en waar gaan ze naar toe? Henny Lamers Universiteit van Amsterdam h.j.g.l.m.lamers@uu.nl ESERO 8 oct 2014 Komeet Hartley 2010 r Komeet ISON 2013 Komeet
Nadere informatieRIETVELD-LYCEUM. les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU. de compononenten. V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar
RIETVELD-LYCEUM les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU de compononenten V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar de Zon KERNFUSIE: waterstof >> helium. t.g.v. de ZWAARTEKRACHT >> temperatuur inwendig
Nadere informatieHet eetbare zonnestelsel groep 5-7
Het eetbare zonnestelsel groep 5-7 Hoe groot is de aarde? En hoe groot is de zon in vergelijking met de aarde? Welke planeet staat het dichtst bij de zon en welke het verst weg? Deze les leren de leerlingen
Nadere informatie1 Vul aan: Duizenden kleine steenklompen die een baan om de zon beschrijven. b De kern van een komeet bestaat uit...
Schooljaar: 2014-2015 Semester: 2 Score 93 Max. Naam: Nr.: Studierichting: ASO zonder wetenschappen Klas:... Graad: 3e Leerjaar: 1 Dag en datum: dinsdag 16 juni 2015 Leraar: H. Desmet Handtekening Pedagogisch
Nadere informatieVSW MIRA Cursus Theorie. 7. De Zon. 18 april 2018 Jan Janssens
VSW MIRA Cursus Theorie 7. De Zon 18 april 2018 Jan Janssens Inhoud Structuur en evolutie Inwendige van de zon Kern Stralingszone Convectiezone Atmosfeer van de zon Fotosfeer Zonnevlekken Chromosfeer Protuberansen
Nadere informatieZON & MA AN R A FA Ë L M O S T E R T
ZON & MA AN R A FA Ë L M O S T E R T HOI 22 jaar Studeer Sterrenkunde Voorzitter JWG Dé sterrenkundevereniging voor jongeren! ZON & MA AN OUDE EGYPTE 25~24 eeuwen voor Christus (~4,500 jaar geleden!)
Nadere informatieProbing Exoplanetary Materials Using Sublimating Dust R. van Lieshout
Probing Exoplanetary Materials Using Sublimating Dust R. van Lieshout In de afgelopen paar decenia is het duidelijk geworden dat de Zon niet de enige ster is die wordt vergezeld door planeten. Extrasolaire
Nadere informatieExamen Aardrijkskunde
Welk deel van de zon zien wij? De fotosfeer (een gele kleur) Zonnevlekken zijn koelere plaatsen op de zon. Chromosfeer een dunne laag die zich boven de fotosfeer bevindt De Zon Cijfergegevens - diameter
Nadere informatieNATUURKUNDE KLAS 5. PROEFWERK H8 JUNI 2010 Gebruik eigen rekenmachine en BINAS toegestaan. Totaal 29 p
NATUURKUNDE KLAS 5 PROEFWERK H8 JUNI 2010 Gebruik eigen rekenmachine en BINAS toegestaan. Totaal 29 p Opgave 1: alles heeft een richting (8p) Bepaal de richting van de gevraagde grootheden. Licht steeds
Nadere informatieHet aanleggen van een catalogus van zonnevlammen op basis van GOES-metingen.
Het aanleggen van een catalogus van zonnevlammen op basis van GOES-metingen. Inhoudsopgave Dankwoord Voorwoord v vi 1 Inleiding 1 1.1 De zon............................... 1 1.2 De corona van de zon.......................
Nadere informatiePlaneten. Zweven in vaste banen om een ster heen. In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet?
Planeten Zweven in vaste banen om een ster heen In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet? Een planeet: zweeft in een baan rond een ster; is zwaar
Nadere informatieBliksems. Stefan Kowalczyk
Stefan Kowalczyk De aarde als condensator De ionosfeer is één plaat van een erg grote condensator, terwijl de aarde de andere is. Hoe bliksem ontstaat heeft hier alles mee te maken. Recent zijn nieuwe
Nadere informatieOpgave 5 Een verwarmingselement heeft een weerstand van 14,0 Ω en is opgenomen in de schakeling van figuur 3.
Opgave 5 Een verwarmingselement heeft een weerstand van 14,0 Ω en is opgenomen in de schakeling van figuur 3. figuur 3 De schuifweerstand is zo ingesteld dat de stroomsterkte 0,50 A is. a) Bereken het
Nadere informatie1. Overzicht Hemelmechanica 2. Elektromagnetische straling 3. Zonnestelsel(s) 4. Sterren: fysische eigenschappen 5. Sterren: struktuur + evolutie 6.
Inleiding Astrofysica 1. Overzicht Hemelmechanica 2. Elektromagnetische straling 3. Zonnestelsel(s) 4. Sterren: fysische eigenschappen 5. Sterren: struktuur + evolutie 6. Sterren: stervorming, sterdood
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 7 + zonnestelsel en heelal
Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 7 + zonnestelsel en heelal Samenvatting door C. 1741 woorden 24 juni 2016 1,4 1 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Nu voor straks Natuurkunde H7 + Zonnestelsel en
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Introductie: stervorming De zon is slechts één onbeduidend exemplaar van de circa 200 miljard sterren die onze Melkweg rijk is en de Aarde is één van de acht planeten die hun baantjes rond de zon draaien.
Nadere informatieSchoolexamen Moderne Natuurkunde
Schoolexamen Moderne Natuurkunde Natuurkunde 1,2 VWO 6 24 maart 2003 Tijdsduur: 90 minuten Deze toets bestaat uit 3 opgaven met 16 vragen. Voor elk vraagnummer is aangegeven hoeveel punten met een goed
Nadere informatieSamenvatting. Wat is licht
Samenvatting In dit onderdeel zal worden getracht de essentie van het onderzoek beschreven in dit proefschrift te presenteren zodanig dat het te begrijpen is door familie, vrienden en vakgenoten zonder
Nadere informatieZonnevlammen Andrea Bakker 6W
Zonnevlammen Andrea Bakker 6W Inhoudsopgave: Hoofd- en deelvragen: 2 Voorwoord: 3 Hoe is de zon ontstaan en wat is de samenstelling ervan? 4 De aanloop tot het eind van een ster: 5 Kernfusie: 6 Absorptie
Nadere informatie1. Een karretje op een rail
Natuurkunde Vwo 1986-II 1. Een karretje op een rail Een rail, waarvan de massa 186 gram is, heeft in het midden een knik. De beide rechte stukken zijn even lang. De rail wordt. slechts in de twee uiterste
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Hoofdstuk 7 Nederlandse samenvatting De zon is een hele gewone ster. Hij heeft een tamelijk kleine massa voor een ster en het heelal hangt vol met vergelijkbare sterren. De zon is ook nog eens in een rustige
Nadere informatieJagen op kometen, gluren naar de maan
21 e eeuw Sterrenkunde Ruimte Groep 7-8 Sterrenkundig nieuws als inspiratiebron voor onderzoekend leren Jagen op kometen, gluren naar de maan Michaela onderzoekt dag, nacht en de schijngestalten van de
Nadere informatieSamenvatting ANW Hoofdstuk 6
Samenvatting ANW Hoofdstuk 6 Samenvatting door een scholier 1776 woorden 4 november 2006 6,4 15 keer beoordeeld Vak Methode ANW Solar H6 Het zonnestelsel H6.1 Dagen, maanden, jaren Rondom de zon in een
Nadere informatie1. Het Heelal. De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte.
De aarde 1. Het Heelal De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte. De oerknal Wetenschappers denken dat er meer dan 15 miljoen jaar geleden een enorme ontploffing
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting De zon schijnt al 4,6 miljard jaar, en zal dat nog 4,4 miljard jaar blijven doen. Het mag duidelijk zijn dat de zon een van de belangrijkste hemellichamen is voor het bestaan van
Nadere informatieHet draait allemaal om de Zon!
Het draait allemaal om de Zon! De zon: een doodgewone ster Henny J.G.L.M. Lamers Sterrenkundig Instituut Universiteit Utrecht lamers@astro.uu.nl astro.uu.nl Een reusachtige gloeiend hete gasbol De zon
Nadere informatiePraktische opdracht ANW De zon en ons klimaat
Praktische opdracht ANW De zon en ons klimaat Praktische-opdracht door een scholier 1741 woorden 17 februari 2006 5,5 17 keer beoordeeld Vak ANW Inhoudsopgave Inleiding Wat is een zonnevlek? Hoe kun je
Nadere informatieHoofdstuk 29 Electromagnetische Inductie en de wet van Faraday. Copyright 2009 Pearson Education, Inc.
Hoofdstuk 29 Electromagnetische Inductie en de wet van Faraday Onderwerpen van H 29 Geinduceerde EMF Faraday s Inductie wet; de wet van Lenz EMF Geinduceerd in een Bewegende Geleider Electrische Generatoren
Nadere informatieBegripsvragen: Elektrisch veld
Handboek natuurkundedidactiek Hoofdstuk 4: Leerstofdomeinen 4.2 Domeinspecifieke leerstofopbouw 4.2.4 Elektriciteit en magnetisme Begripsvragen: Elektrisch veld 1 Meerkeuzevragen Elektrisch veld 1 [V]
Nadere informatiePrak%sche Sterrenkunde
Prak%sche Sterrenkunde Welkom! Docent: Ignas Snellen Assistent: Steven Cuylle, Edwin van der Helm Vandaag: - Wat is prak%sche Sterrenkunde? - Hemelmechanika 1) Beweging van de Aarde om haar as en om de
Nadere informatieHet Ruimteweer Stormachtige verhalen over onze ster
Het Ruimteweer Stormachtige verhalen over onze ster Galileo Heerlen, NL 7 December 2013 Jan Janssens Het ruimteweer alle omstandigheden op de zon en in de zonnewind, magnetosfeer, ionosfeer en thermosfeer
Nadere informatieZonnestraling. Samenvatting. Elektromagnetisme
Zonnestraling Samenvatting De Zon zendt elektromagnetische straling uit. Hierbij verplaatst energie zich via elektromagnetische golven. De golflengte van de straling hangt samen met de energie-inhoud.
Nadere informatieHet zonnestelsel en atomen
Het zonnestelsel en atomen Lieve mensen, ik heb u over de dampkring van de aarde verteld. Een dampkring die is opgebouwd uit verschillende lagen die men sferen noemt. Woorden als atmosfeer en stratosfeer
Nadere informatieSterrenstof. OnzeWereld, Ons Heelal
Sterrenstof OnzeWereld, Ons Heelal Mesopotamie: bestudering van de bewegingen aan het firmament vooral voor astrologie. Veel van de kennis, ook over bedekkingen (waaronder maans- en zonsverduisteringen)
Nadere informatieLessen over Cosmografie
Lessen over Cosmografie Les 1 : Geografische coördinaten Meridianen en parallellen Orthodromen of grootcirkels Geografische lengte en breedte Afstand gemeten langs meridiaan en parallel Orthodromische
Nadere informatieIk doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten.
Boekverslag door J. 1981 woorden 29 juli 2003 6.3 208 keer beoordeeld Vak Nederlands Ik doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten.
Nadere informatieEinstein (2) op aardoppervlak. versnelling van 10m/s 2. waar het foton zich bevindt a) t = 0 b) t = 1 s c) t = 2 s op t=0,t=1s en t=2s A B C A B
Einstein (2) In het vorig artikeltje zijn helaas de tekeningen, behorende bij bijlage 4,"weggevallen".Omdat het de illustratie betrof van de "eenvoudige" bewijsvoering van de kromming der lichtstralen
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Spiraalstelsels Het heelal wordt bevolkt door sterrenstelsels die elk uit miljarden sterren bestaan. Er zijn verschillende soorten sterrenstelsels. In het huidige heelal zien we
Nadere informatiedag en nacht Vragen behorende bij de clip dag en nacht op
RUIMTE Naam: dag en nacht Vragen behorende bij de clip dag en nacht op www.schooltvbeeldbank.nl 1. Planeten Uit hoeveel planeten bestaat ons zonnestelsel? De aarde en dan nog.. planeten. (vul aantal in)
Nadere informatie13 Zonnestelsel en heelal
13 Zonnestelsel en heelal Astrofysica vwo Werkblad 51 LEVENSLOOP VAN STERREN In deze opdracht ga je na hoe de levensloop van een ster eruit ziet, en wat dat betekent voor het leven op aarde. Uit het HRD
Nadere informatieZwart gat Simulatie KORTE BESCHRIJVING
Zwart gat Simulatie KORTE BESCHRIJVING Veel kinderen hebben ooit al gehoord van een zwart gat, en ze weten dat het een bodemloze put is. Als iets in een zwart gat valt, kan het er onmogelijk uit ontsnappen
Nadere informatieNewton - HAVO. Elektromagnetisme. Samenvatting
Newton - HAVO Elektromagnetisme Samenvatting Het magnetisch veld Een permanente magneet is een magneet waarvan de magnetische werking niet verandert Een draaibare kompasnaald draait met zijn noordpool
Nadere informatieBegripsvragen: Cirkelbeweging
Handboek natuurkundedidactiek Hoofdstuk 4: Leerstofdomeinen 4.2 Domeinspecifieke leerstofopbouw 4.2.1 Mechanica Begripsvragen: Cirkelbeweging 1 Meerkeuzevragen 1 [H/V] Een auto neemt een bocht met een
Nadere informatieWordt echt spannend : in 2015 want dan gaat versneller in Gevene? CERN echt aan en gaat hij draaien op zijn ontwerp specificaties.
Nog niet gevonden! Wordt echt spannend : in 2015 want dan gaat versneller in Gevene? CERN echt aan en gaat hij draaien op zijn ontwerp specificaties. Daarnaast ook in 2015 een grote ondergrondse detector.
Nadere informatieWetenschappelijke ruimtevaartplannen voor 2018
Verslag Vendelinus vergadering van 13 januari 2018 De Descarteszaal wordt echt te klein. We zaten er zowat als haringen in een ton, wat betekent dat we nog steeds op de goede weg zijn. Daniël verjaarde
Nadere informatieJe geeft de antwoorden op deze vragen op papier, tenzij anders is aangegeven.
Examen HAVO 2008 tijdvak 1 vrijdag 23 mei totale examentijd 3 uur natuurkunde 1,2 Compex Vragen 14 tot en met 23 In dit deel van het examen staan vragen waarbij de computer wel wordt gebruikt. Het gehele
Nadere informatieDe Fysica van Sterren. Instituut voor Sterrenkunde
De Fysica van Sterren Overzicht Sterrenkunde en de universaliteit van de natuurwetten Astro-fysica: wat is een ster? De kosmische cyclus van ontstaan en vergaan De vragen over het heelal zijn ook vragen
Nadere informatieB. Een zonnevlek is een deel in het zonsoppervlak. Zonnevlekken volgen een cyclus van elf jaar.
Antwoorden door een scholier 2617 woorden 9 februari 2014 5,8 6 keer beoordeeld Vak Methode ANW Scala Paragraaf 1 Ons zonnestelsel A. Ons zonnestelsel bestaat uit een ster van gemiddelde grootte (de zon),
Nadere informatieWerkstuk ANW Ruimtevaart-projecten
Werkstuk ANW Ruimtevaart-projecten Werkstuk door een scholier 1884 woorden 23 mei 2003 5,6 37 keer beoordeeld Vak ANW Welke belangrijke projecten heeft de NASA uitgevoerd? De NASA heeft al veel projecten
Nadere informatie