ALGEMEENHEDEN STRUCTUUR VAN DE ZON WAARNEMEN IN WIT LICHT EIGEN WAARNEMINGEN HUIDIGE ZONNEACTIVITEIT

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "ALGEMEENHEDEN STRUCTUUR VAN DE ZON WAARNEMEN IN WIT LICHT EIGEN WAARNEMINGEN HUIDIGE ZONNEACTIVITEIT"

Transcriptie

1 1 DE ZON

2 ALGEMEENHEDEN STRUCTUUR VAN DE ZON WAARNEMEN IN WIT LICHT EIGEN WAARNEMINGEN HUIDIGE ZONNEACTIVITEIT 2

3 3 ALGEMEENHEDEN

4 DE ZON Zon is een ster Bol met diameter van 1,4 miljoen km Ouderdom 4,5 miljard jaar Levensduur nog 5 miljard jaar maal de aardmassa Geen vast oppervlak Rotatie 27 dagen aan evenaar Afstand aarde zon: 150 miljoen km Licht 8 minuten nodig om tot hier te raken 4

5 5 STRUCTUUR VAN DE ZON

6 STRUCTUUR VAN DE ZON Kern Stralingszone Convectiezone Fotosfeer Chromosfeer Corona 6

7 STRUCTUUR VAN DE ZON: KERN Doorsnede km T 16 miljoen graden Druk enorm hoog Omzetting van waterstof in helium => kernfusie => energie komt vrij 7

8 STRUCTUUR VAN DE ZON: STRALINGSZONE T van 5 miljoen naar 2 miljoen graden Dikte km Transport van energie naar buiten toe via straling 8

9 STRUCTUUR VAN DE ZON: CONVECTIEZONE Dikte km Convectie: op- en neergaande stromingen Vorming van reusachtige bellen Door wrijving ontstaan magneetvelden Zonnerotatie versterkt het magnetisme 9

10 STRUCTUUR VAN DE ZON: CONVECTIEZONE 10

11 STRUCTUUR VAN DE ZON: FOTOSFEER Zichtbare oppervlak Dikte 250 km T 6000 graden Zonnevlekken Fakkelvelden Granulatie 11

12 STRUCTUUR VAN DE ZON: FOTOSFEER 12

13 STRUCTUUR VAN DE ZON: CHROMOSFEER Laag boven de fotosfeer Dikte km Zeer ijle gaszone Zendt weinig wit licht uit => H alfa Protuberansen Filamenten 13

14 STRUCTUUR VAN DE ZON: CHROMOSFEER 14

15 STRUCTUUR VAN DE ZON: CORONA Zeer ijl Zeer heet: 3 miljoen graden Zonnewind Waar te nemen tijdens volledige zonsverduistering 15

16 STRUCTUUR VAN DE ZON: CORONA 16

17 17 WAARNEMEN IN WIT LICHT

18 WAARSCHUWING!!! HOU HET VEILIG 18

19 19

20 WANNEER WAARNEMEN? Bij helder weer: liefst 1 à 1u30 na zonsopkomst Bij bewolkte hemel: bij de eerste opening in het wolkendek de zon waarnemen Bij regen: wachten 20

21 WANNEER WAARNEMEN? IN 2012 uren uren

22 WAARMEE WAARNEMEN? 22

23 HOE WAARNEMEN? DE BAAN VAN DE ZON 23

24 HOE WAARNEMEN? AZIMUTAAL - PARALLACTISCH s morgens s avonds 24

25 MANIER VAN WAARNEMEN: GLAZEN OBJECTIEFFILTER 25

26 MANIER VAN WAARNEMEN: HERSCHEL-WIG 26

27 MANIER VAN WAARNEMEN: BAADER FOLIE 27

28 MANIER VAN WAARNEMEN: PROJECTIE 28

29 MANIER VAN WAARNEMEN: OCULAIRFILTER 29

30 WAT KAN JE WAARNEMEN? Zonnevlekken Groepen Fakkelvelden Lichtbruggen Wilson-effect Granulatie 30

31 WAT WAARNEMEN? ZONNEVLEKKEN 31

32 WAT WAARNEMEN? GROEPEN 32

33 WAT WAARNEMEN? FAKKELVELDEN 33

34 WAT WAARNEMEN? LICHTBRUG 34

35 WAT WAARNEMEN? WILSONEFFECT 35

36 WAT WAARNEMEN? GRANULATIE 36

37 37 EIGEN WAARNEMINGEN

38 VOORBEREIDINGEN: WEERBERICHTEN VOLGEN 38

39 VOORBEREIDINGEN: MATERIAAL KLAAR ZETTEN Materiaal vooraf klaar zetten: telescoopbuis eventueel afdekken filter waarnemingsformulier stoeltje 39 projectiedoos

40 MANIER VAN WAARNEMEN: BAADER FOLIE 40

41 MANIER VAN WAARNEMEN: BAADER FOLIE 41

42 WAAR KIJKEN? Waar gisteren vlekken / groepen stonden In fakkelvelden Aan de O-rand Systematisch overlopen evenwijdig met evenaar 42

43 MANIER VAN WAARNEMEN: OVERZICHTSTEKENING 43

44 MANIER VAN WAARNEMEN: WALDMEIER-CLASSIFICATIE 44

45 MANIER VAN WAARNEMEN: WOLFGETAL Vlekken tellen Groepen tellen Wolfgetal opstellen R = 10.g + f 45

46 MANIER VAN WAARNEMEN: PROJECTIE 46

47 MANIER VAN WAARNEMEN: PROJECTIE 47

48 ZICHTBARE GROOTTE VAN DE ZON 48

49 MANIER VAN WAARNEMEN: PROJECTIE 49

50 MANIER VAN WAARNEMEN: PROJECTIE 50

51 AARDBAAN 51

52 STAND VAN DE ZONNEAS 52

53 EFEMERIDEN P : positiehoek B : hellingshoek L : lengte centrale meridiaan 53

54 CORRECTIE LENGTE CENTRALE MERIDIAAN 54

55 MANIER VAN WAARNEMEN: PROJECTIE 55

56 MANIER VAN WAARNEMEN: STONEY-HURST DISK 56

57 MANIER VAN WAARNEMEN: PROJECTIE 57

58 MANIER VAN WAARNEMEN: PROJECTIE 58

59 MANIER VAN WAARNEMEN: PROJECTIE 59

60 RESULTATEN Worden doorg d Dagelijks aan het SIDC Maandelijks aan VVS werkgroep Zon 60

61 RESULTATEN: 24 STE CYCLUS

62 RESULTATEN: 34 JAAR ZONNEWAARNEMINGEN

63 RESULTATEN 350 Jaarlijkse waarnemingen

64 64 HUIDIGE ZONNEACTIVITEIT

65 HUIDIGE ACTIVITEIT 65

66 HUIDIGE ACTIVITEIT 66

67 HUIDIGE ACTIVITEIT 67

68 HUIDIGE ACTIVITEIT 68

69 HUIDIGE ACTIVITEIT 69

70 HUIDIGE ACTIVITEIT 70

Basiscursus Sterrenkunde. Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 8 Mei 2019

Basiscursus Sterrenkunde. Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 8 Mei 2019 Basiscursus Sterrenkunde Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 8 Mei 2019 Deze les Zijn er nog vragen n.a.v. de vorige les? Deze les: Ontstaan zonnestelsel De Zon Ons zonnestelsel binnen het sterrenstelsel

Nadere informatie

De kunst van het zonnewaarnemen

De kunst van het zonnewaarnemen De kunst van het zonnewaarnemen Jan Janssens - 10 mei 2013 Wat is een zonnevlek? Ondiepe depressies in de fotosfeer door magnetische storingen die het opstijgen van heet gas uit het zonneinwendige verhinderen

Nadere informatie

VSW MIRA Cursus Theorie. 7. De Zon. 13 april 2016 Jan Janssens

VSW MIRA Cursus Theorie. 7. De Zon. 13 april 2016 Jan Janssens VSW MIRA Cursus Theorie 7. De Zon 13 april 2016 Jan Janssens Inhoud Structuur en evolutie Inwendige van de zon Kern - Stralingszone - Convectiezone Atmosfeer van de zon Fotosfeer - Chromosfeer Corona Heliosfeer

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW De zon en ons klimaat

Praktische opdracht ANW De zon en ons klimaat Praktische opdracht ANW De zon en ons klimaat Praktische-opdracht door een scholier 1325 woorden 3 juni 2004 6,9 41 keer beoordeeld Vak ANW De zon en ons klimaat 1. a. Wat is een zonnevlek? Zonnevlekken

Nadere informatie

Zon, aarde en maan. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/87197

Zon, aarde en maan. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/87197 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 16 december 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/87197 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

Op zoek naar het zonnemaximum

Op zoek naar het zonnemaximum 2011 05 2011 06 2011 07 2011 08 2011 09 2011 10 2011 11 2011 12 2012 01 2012 02 2012 03 2012 04 2012 05 2012 06 2012 07 2012 08 2012 09 2012 10 2012 11 2012 12 2013 01 2013 02 2013 03 2013 04 2013 05 2013

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW De zon en ons klimaat

Praktische opdracht ANW De zon en ons klimaat Praktische opdracht ANW De zon en ons klimaat Praktische-opdracht door een scholier 1741 woorden 17 februari 2006 5,5 17 keer beoordeeld Vak ANW Inhoudsopgave Inleiding Wat is een zonnevlek? Hoe kun je

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Hoofdstuk 7 Nederlandse samenvatting De zon is een hele gewone ster. Hij heeft een tamelijk kleine massa voor een ster en het heelal hangt vol met vergelijkbare sterren. De zon is ook nog eens in een rustige

Nadere informatie

Onze Zon is een doodgewone gele ster. Inleiding sterren. Energiebron: hydrostatisch evenwicht. De atmosfeer van de Zon

Onze Zon is een doodgewone gele ster. Inleiding sterren. Energiebron: hydrostatisch evenwicht. De atmosfeer van de Zon De Zon Inleiding sterr Onze Zon is e doodgewone gele ster. 109 x diameter aarde (maanbaan past erin!) 333.000 x zwaarder dan aarde dichtheid 1.4 gr/cm 3 (vergelijkbaar met Jupiter) rotatieperiode 25(+)

Nadere informatie

De kunst van het zonnewaarnemen. 15 april 2015 Jan Janssens

De kunst van het zonnewaarnemen. 15 april 2015 Jan Janssens De kunst van het zonnewaarnemen 15 april 2015 Jan Janssens Wat is een zonnevlek? Ondiepe depressies in de fotosfeer door magnetische storingen die het opstijgen van heet gas uit het zonneinwendige verhinderen

Nadere informatie

Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde

Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde Cis Verbeeck Koninklijke Sterrenwacht van België Open Deur Dagen Koninklijke Sterrenwacht van België, 11-12 oktober 2014 Feb 08, 2008 Space Weather: international

Nadere informatie

het grote boek van de ruimte met professor astrokat Tekst van dr. dominic walliman Ontwerp en illustraties van ben newman

het grote boek van de ruimte met professor astrokat Tekst van dr. dominic walliman Ontwerp en illustraties van ben newman het grote boek van de ruimte met professor astrokat Tekst van dr. dominic walliman Ontwerp en illustraties van ben newman Iedere avond zetten de laatste stralen van de ondergaande zon de hemel in vlammende

Nadere informatie

2. Zon en Zonnestelsel

2. Zon en Zonnestelsel VSW MIRA Cursus Theorie 2. Zon en Zonnestelsel 23 Januari 2008 Jan Janssens Inhoud Enkele basisnoties Inwendige van de zon Kern - Stralingszone - Convectiezone Atmosfeer van de zon Fotosfeer - Chromosfeer

Nadere informatie

Inleiding Astrofysica college 6

Inleiding Astrofysica college 6 Inleiding Astrofysica college 6 Onze zon en de sterren De opbouw van de zon Binnen in de ster: opaciteit - Hoe lichtdoorlatend is het gas? Veel tegenwerking zorgt voor een heter gas. In de zon botst een

Nadere informatie

Zonnewaarnemingen Jan Janssens - 5 juni 2013

Zonnewaarnemingen Jan Janssens - 5 juni 2013 Zonnewaarnemingen Jan Janssens - 5 juni 2013 Wat is een zonnevlek? Ondiepe depressies in de fotosfeer door magnetische storingen die het opstijgen van heet gas uit het zonneinwendige verhinderen Temperatuur

Nadere informatie

Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde

Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde Cis Verbeeck, Eva Robbrecht, Jan Janssens Koninklijke Sterrenwacht van België Open Deur Dagen Koninklijke Sterrenwacht van België, 25-26 mei 2013 Feb 08,

Nadere informatie

De zon, onze dagster

De zon, onze dagster AstroLAB s Educatieve Brochure N 1 De zon, onze dagster Versie 1.3 Laatste update: 18 November 2003 Oorspronkelijke tekst door Thierry Lewyllie en Carl Vandaele, ACG vzw Bijgewerkt door: Philippe Vercoutter,

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting De zon schijnt al 4,6 miljard jaar, en zal dat nog 4,4 miljard jaar blijven doen. Het mag duidelijk zijn dat de zon een van de belangrijkste hemellichamen is voor het bestaan van

Nadere informatie

6,9. Werkstuk door een scholier 2711 woorden 12 maart keer beoordeeld

6,9. Werkstuk door een scholier 2711 woorden 12 maart keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 2711 woorden 12 maart 2001 6,9 171 keer beoordeeld Vak ANW 1.1 wat is de zon? De zon is en gigantische bal van gloeiende gassen, ook is de zon is een ster, een ster van gemiddelde

Nadere informatie

Het waarnemen van de Zon Jan Janssens 06 mei 2009

Het waarnemen van de Zon Jan Janssens 06 mei 2009 VSW MIRACursus Praktische sterrenkunde Het waarnemen van de Zon Jan Janssens 06 mei 2009 Visuele zonnewaarnemingen Waarmee de zon observeren? Telescopen Elke telescoop is geschikt Andere waarnemingsobjecten

Nadere informatie

1. Kadervorming Spelletjes op kamp, een verslagje.

1. Kadervorming Spelletjes op kamp, een verslagje. 1. Kadervorming Spelletjes op kamp, een verslagje. Vrijdagavond, Kampidoe in Leopoldsburg Na een slordige 2 uur rijden komen we aan in Leopoldsburg, klaar om er weer eens hevig in te vliegen. Iedereen

Nadere informatie

VSW MIRA Cursus Theorie. 7. De Zon. 18 april 2018 Jan Janssens

VSW MIRA Cursus Theorie. 7. De Zon. 18 april 2018 Jan Janssens VSW MIRA Cursus Theorie 7. De Zon 18 april 2018 Jan Janssens Inhoud Structuur en evolutie Inwendige van de zon Kern Stralingszone Convectiezone Atmosfeer van de zon Fotosfeer Zonnevlekken Chromosfeer Protuberansen

Nadere informatie

Verslag practicum vaste-stoffysica: De karakteristieken van een H-α zonnefilter

Verslag practicum vaste-stoffysica: De karakteristieken van een H-α zonnefilter Verslag practicum vaste-stoffysica: De karakteristieken van een H-α zonnefilter Alexander Steen Terje Hansen Frederik Wauters Hendrik Van de Moortele 1 ste licentie natuurkunde 1 1. Inleiding We willen

Nadere informatie

ZON & MA AN R A FA Ë L M O S T E R T

ZON & MA AN R A FA Ë L M O S T E R T ZON & MA AN R A FA Ë L M O S T E R T HOI 22 jaar Studeer Sterrenkunde Voorzitter JWG Dé sterrenkundevereniging voor jongeren! ZON & MA AN OUDE EGYPTE 25~24 eeuwen voor Christus (~4,500 jaar geleden!)

Nadere informatie

Examen Aardrijkskunde

Examen Aardrijkskunde Welk deel van de zon zien wij? De fotosfeer (een gele kleur) Zonnevlekken zijn koelere plaatsen op de zon. Chromosfeer een dunne laag die zich boven de fotosfeer bevindt De Zon Cijfergegevens - diameter

Nadere informatie

Inleiding Astrofysica

Inleiding Astrofysica Inleiding Astrofysica Hoorcollege V 8 oktober 2018 Praktische aspecten n Woensdag eerste werkcollege n Indeling werkgroepen (zalen in Huygens): n WG1: Stan Barmentloo, 204 n WG2: Gerben Jolink, 207 n WG3:

Nadere informatie

1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8.

1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8. De zon inhoud 1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8. Een zonsverduistering 10 9. Avondrood 11

Nadere informatie

Basiscursus Sterrenkunde. Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 1 Mei 2019

Basiscursus Sterrenkunde. Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 1 Mei 2019 Basiscursus Sterrenkunde Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 1 Mei 2019 Deze les Zijn er nog na vorige keer nog vragen? Deze les: Planeten in het zonnestelsel Zonnestelsel - overzicht Mercurius Is de

Nadere informatie

1. Het ontstaan van een zonsverduistering

1. Het ontstaan van een zonsverduistering Werkstuk door een scholier 1913 woorden 24 mei 2001 6,1 109 keer beoordeeld Vak ANW 1. Het ontstaan van een zonsverduistering Een zonsverduistering ontstaat helemaal niet ver van de aarde: bij de maan.

Nadere informatie

Werkstuk ANW De Zon 6,8. Werkstuk door een scholier 3467 woorden 23 januari keer beoordeeld. Het ontstaan van de zon

Werkstuk ANW De Zon 6,8. Werkstuk door een scholier 3467 woorden 23 januari keer beoordeeld. Het ontstaan van de zon Werkstuk ANW De Zon Werkstuk door een scholier 3467 woorden 23 januari 2003 6,8 54 keer beoordeeld Vak ANW Het ontstaan van de zon Alles beweegt, zo ook de aarde en de zon. De maan draait om de aarde en

Nadere informatie

Zonnevlekken en breedtegraadsnelheden

Zonnevlekken en breedtegraadsnelheden Zonnevlekken en breedtegraadsnelheden Samenvatting (abstract) Aan de hand van observaties van zonnevlekken de verschillende rotatiesnelheden berekenen en aantonen dat hoe dichter bij de solaire evenaar,

Nadere informatie

Zonnevlekken en breedtegraadsnelheden

Zonnevlekken en breedtegraadsnelheden Zonnevlekken en breedtegraadsnelheden Samenvatting (abstract) Aan de hand van observaties van zonnevlekken de verschillende rotatiesnelheden berekenen en aantonen dat hoe dichter bij de solaire evenaar,

Nadere informatie

Sterren en sterevolutie Edwin Mathlener

Sterren en sterevolutie Edwin Mathlener Sterren en sterevolutie Edwin Mathlener 100 000 lichtjaar convectiezone stralingszone kern 15 miljoen graden fotosfeer 6000 graden Kernfusie protonprotoncyclus E=mc 2 Kernfusie CNO-cyclus Zichtbare

Nadere informatie

6.1. Boekverslag door K woorden 22 mei keer beoordeeld

6.1. Boekverslag door K woorden 22 mei keer beoordeeld Boekverslag door K. 1555 woorden 22 mei 2002 6.1 301 keer beoordeeld Vak ANW 1. Inleiding Ik doe mijn werkstuk over ons zonnestelsel, omdat het me boeit wat er verder is dan onze aarde. Ook doe ik mijn

Nadere informatie

DE ZON. Enige zongegevens.(zie ook fig. 2)

DE ZON. Enige zongegevens.(zie ook fig. 2) DE ZON In verband met de a.s. zonsverduistering op 11 augustus (die moet U echt gaan zien, maar daar komen we nog op terug) is het bijna vanzelfsprekend dat het thema van dit VESTA nummer de zon is. We

Nadere informatie

Sterren en sterevolutie Edwin Mathlener

Sterren en sterevolutie Edwin Mathlener Sterren en sterevolutie Edwin Mathlener Kosmische raadselen? Breng ze in voor de laatste les! Mail uw vragen naar info@edwinmathlener.nl, o.v.v. Sonnenborghcursus. Uw vragen komen dan terug in de laatste

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW De zon

Praktische opdracht ANW De zon Praktische opdracht ANW De zon Praktische-opdracht door een scholier 1475 woorden 17 januari 2002 6 31 keer beoordeeld Vak ANW Inhoud Hoofdstuk 1: inleiding Hoofdstuk 2: zonnevlekken Hoofdstuk 3: de corona

Nadere informatie

Werkstuk ANW Zonnestelsel

Werkstuk ANW Zonnestelsel Werkstuk ANW Zonnestelsel Werkstuk door een scholier 2012 woorden 16 mei 2004 5,8 188 keer beoordeeld Vak ANW Het zonnestelsel Het zonnestelsel waar wij in leven, bestaat uit de zon met daarom heen cirkelende

Nadere informatie

Hertentamen Inleiding Astrofysica 19 December 2015,

Hertentamen Inleiding Astrofysica 19 December 2015, Hertentamen Inleiding Astrofysica 19 December 2015, 14.00-17.00 Let op lees onderstaande goed door! *) Dit tentamen omvat 4 opdrachten. De eerste opdracht bestaat uit tien individuele kennisvragen. Deze

Nadere informatie

Zonnevlammen Andrea Bakker 6W

Zonnevlammen Andrea Bakker 6W Zonnevlammen Andrea Bakker 6W Inhoudsopgave: Hoofd- en deelvragen: 2 Voorwoord: 3 Hoe is de zon ontstaan en wat is de samenstelling ervan? 4 De aanloop tot het eind van een ster: 5 Kernfusie: 6 Absorptie

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW Planeten

Praktische opdracht ANW Planeten Praktische opdracht ANW Planeten Praktische-opdracht door een scholier 1867 woorden 7 juni 2004 7,5 58 keer beoordeeld Vak ANW Hoofdstuk 1: HOE ONTSTAAN PLANETEN? Het woord planeet komt van het Griekse

Nadere informatie

B. Een zonnevlek is een deel in het zonsoppervlak. Zonnevlekken volgen een cyclus van elf jaar.

B. Een zonnevlek is een deel in het zonsoppervlak. Zonnevlekken volgen een cyclus van elf jaar. Antwoorden door een scholier 2617 woorden 9 februari 2014 5,8 6 keer beoordeeld Vak Methode ANW Scala Paragraaf 1 Ons zonnestelsel A. Ons zonnestelsel bestaat uit een ster van gemiddelde grootte (de zon),

Nadere informatie

Antwoorden ANW Blok 4 Heelal

Antwoorden ANW Blok 4 Heelal Antwoorden ANW Blok 4 Heelal Antwoorden door een scholier 2235 woorden 20 maart 2007 5,9 9 keer beoordeeld Vak Methode ANW Scala Hoofdstuk 1 1) Bewegingen in ons zonnestelsel a. Lees de inleiding. Noem

Nadere informatie

Basiscursus Sterrenkunde. Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 22 Mei 2019

Basiscursus Sterrenkunde. Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 22 Mei 2019 Basiscursus Sterrenkunde Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 22 Mei 2019 Inhoud van de les Zijn er nog vragen n.a.v. de vorige les? Deze les: Komeet Wirtanen Sterrenhemel waarnemen Telescopen Komeet Wirtanen

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF V.V.S. WERKGROEP ZON

NIEUWSBRIEF V.V.S. WERKGROEP ZON NIEUWSBRIEF V.V.S. WERKGROEP ZON Waarnemingsresultaten en nieuws voor zonnewaarnemers Jaargang : 1 Nummer: 44 Juni 016 Een van de somberste juni maanden van de laatste jaren! De eerste serie vlekkenloze

Nadere informatie

Inleiding Astrofysica college 5

Inleiding Astrofysica college 5 Inleiding Astrofysica college 5 Methoden Afstanden tot de dichtstbijzijnde sterren zijn >100,000x groter dan tot planeten in ons zonnestelsel Stralen zelf nauwlijks licht uit à miljoenen/miljarden keren

Nadere informatie

Inleiding. Ik heb hiervoor gekozen omdat ik het heel interessant vind en ik had een onderwerp nodig.

Inleiding. Ik heb hiervoor gekozen omdat ik het heel interessant vind en ik had een onderwerp nodig. Het heelal Inleiding Ik heb hiervoor gekozen omdat ik het heel interessant vind en ik had een onderwerp nodig. Hoofdstukken Hoofdstuk 1 Het Heelal. blz. 3 Hoofdstuk 2 Het Zonnestelsel. blz. 4 Hoofdstuk

Nadere informatie

De Zon. N.G. Schultheiss

De Zon. N.G. Schultheiss 1 De Zon N.G. Schultheiss 1 Inleiding Deze module is direct vanaf de derde of vierde klas te volgen en wordt vervolgd met de module De Broglie of de module Zonnewind. Figuur 1.1: Een schema voor kernfusie

Nadere informatie

1 Vul aan: Duizenden kleine steenklompen die een baan om de zon beschrijven. b De kern van een komeet bestaat uit...

1 Vul aan: Duizenden kleine steenklompen die een baan om de zon beschrijven. b De kern van een komeet bestaat uit... Schooljaar: 2014-2015 Semester: 2 Score 93 Max. Naam: Nr.: Studierichting: ASO zonder wetenschappen Klas:... Graad: 3e Leerjaar: 1 Dag en datum: dinsdag 16 juni 2015 Leraar: H. Desmet Handtekening Pedagogisch

Nadere informatie

Gevaar uit de ruimte

Gevaar uit de ruimte Gevaar uit de ruimte Gevaar uit de ruimte Hoe veilig is het leven op Aarde Wat bedreigt ons Moeten wij ons zorgen maken Wat doen we er tegen Gevaar uit de ruimte Gevaren zijn tijdgebonden en zitten meestal

Nadere informatie

Materie bouwstenen van het heelal FEW 2009

Materie bouwstenen van het heelal FEW 2009 Materie bouwstenen van het heelal FEW 2009 Prof.dr Jo van den Brand jo@nikhef.nl 2 september 2009 Waar de wereld van gemaakt is De wereld kent een enorme diversiteit van materialen en vormen van materie.

Nadere informatie

Voortgangstoets NAT 5 HAVO week 6 SUCCES!!!

Voortgangstoets NAT 5 HAVO week 6 SUCCES!!! Naam: Voortgangstoets NAT 5 HAVO week 6 SUCCES!!! Noteer niet uitsluitend de antwoorden, maar ook je redeneringen (in correct Nederlands) en de formules die je gebruikt hebt! Maak daar waar nodig een schets

Nadere informatie

2 3 4 5 6 7 8 9 10 12,999,976 km 9,136,765 km 1,276,765 km 499,892 km 245,066 km 112,907 km 36,765 km 24,159 km 7899 km 2408 km 76 km 12 14 16 3 6 11 1 12 7 1 2 5 4 3 9 10 8 18 20 21 22 23 24 25 26 28

Nadere informatie

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12,999,976 km 9,136,765 km 1,276,765 km 499,892 km 245,066 km 112,907 km 36,765 km 24,159 km 7899 km 2408 km 76 km 12 14 16 1 12 7 3 1 6 2 5 4 3 11 9 10 8 18 20 21 22 23 24 26 28 30

Nadere informatie

SPACE. Een visuele verkenningstocht naar de rand van het heelal en het begin van de tijd. Govert Schilling

SPACE. Een visuele verkenningstocht naar de rand van het heelal en het begin van de tijd. Govert Schilling SPACE Een visuele verkenningstocht naar de rand van het heelal en het begin van de tijd Govert Schilling Copyright 2014 Govert Schilling en Fontaine Uitgevers bv Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 9.1 De hemel Wanneer s nachts naar een onbewolkte hemel wordt gekeken is het eerste wat opvalt de vele fonkelende sterren. Met wat geluk kan ook de melkweg worden gezien als een

Nadere informatie

Hoofdstuk 8. Samenvatting. 8.1 Sterren en sterrenhopen

Hoofdstuk 8. Samenvatting. 8.1 Sterren en sterrenhopen Hoofdstuk 8 Samenvatting Een verlaten strand en een onbewolkte lucht, zoals op de voorkant van dit proefschrift, zijn ideaal om te genieten van de sterren: overdag van de Zon de dichtstbijzijnde ster en

Nadere informatie

Variabele Sterren. Instability strip: Cepheiden RR Lyrae W Virginis sterren. Rode reuzen op de z.g. instability strip in het HR diagram

Variabele Sterren. Instability strip: Cepheiden RR Lyrae W Virginis sterren. Rode reuzen op de z.g. instability strip in het HR diagram Variabele Sterren Cepheiden Lyrae W Virginis sterren ode reuzen op de z.g. instability strip in het H diagram De pulsatie en variabiliteit onstaan doordat in de buitenlagen van zulke sterren de He + nogmaals

Nadere informatie

4 Het heelal 6. De zon. De aarde. Jupiter. De maan. Ons zonnestelsel. Mars. Mercurius Venus

4 Het heelal 6. De zon. De aarde. Jupiter. De maan. Ons zonnestelsel. Mars. Mercurius Venus Inhoud 4 Het heelal 6 De zon 10 8 De aarde De maan Jupiter 18 12 Ons zonnestelsel 14 15 16 Mars Mercurius Venus 22 Saturnus Verre planeten 24 Satellieten van het zonnestelsel 20 26 Planetoïden 27 Kometen

Nadere informatie

Fotograferen en beeldbewerken van een totale zonsverduistering. A. van Kranenburg

Fotograferen en beeldbewerken van een totale zonsverduistering. A. van Kranenburg Fotograferen en beeldbewerken van een totale zonsverduistering A. van Kranenburg Zonsverduistering: meest spectaculaire astronomische bezienswaardigheid! Ik heb er 4 opgezocht over de hele wereld: - 11

Nadere informatie

RIETVELD-LYCEUM. les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU. de compononenten. V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar

RIETVELD-LYCEUM. les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU. de compononenten. V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar RIETVELD-LYCEUM les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU de compononenten V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar de Zon KERNFUSIE: waterstof >> helium. t.g.v. de ZWAARTEKRACHT >> temperatuur inwendig

Nadere informatie

Geografische coördinaten

Geografische coördinaten Geografische coördinaten Het bepalen van een plaats op aarde geschiedt met behulp van twee verschillende soorten cirkels. Eerst tekenen we de cirkels die noord- en zuidpool verbinden. Die cirkels worden

Nadere informatie

Op het eerste gezicht valt op de zon iets anders op. De helderheid van de zonneschijf neemt van het

Op het eerste gezicht valt op de zon iets anders op. De helderheid van de zonneschijf neemt van het Praktische-opdracht door een scholier 3709 woorden 20 maart 2003 6.7 23 keer beoordeeld Vak ANW ZONNEVLEKKEN, protuberansen, granulatie en de corona Korte inleiding: De zon is onze levensbron, maar volgens

Nadere informatie

Werkstuk ANW Planeet Jupiter

Werkstuk ANW Planeet Jupiter Werkstuk ANW Planeet Jupiter Werkstuk door een scholier 3494 woorden 10 mei 2001 6,7 164 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Wij kregen voor de kerstvakantie de opdracht om voor het vak ANW een werkstuk

Nadere informatie

Leraar: H. Desmet, W.Van Dyck Handtekening: Pedagogisch begeleider: G. Tibau

Leraar: H. Desmet, W.Van Dyck Handtekening: Pedagogisch begeleider: G. Tibau Schooljaar: 2010/2011 Tri-/semester: 2 Score 107 Max. Naam:... Nr.:... Studierichting: TSO Klas:... Graad: 3 Leerjaar: 1 Dag en datum: dinsdag 16 juni 2011 Leraar: H. Desmet, W.Van Dyck Handtekening: Pedagogisch

Nadere informatie

Uitwerking Opgave Zonnestelsel 2005/2006: 1. 1 Het Zonnestelsel en de Zon. 1.1 Het Barycentrum van het Zonnestelsel

Uitwerking Opgave Zonnestelsel 2005/2006: 1. 1 Het Zonnestelsel en de Zon. 1.1 Het Barycentrum van het Zonnestelsel Uitwerking Opgave Zonnestelsel 2005/2006: 1 1 Het Zonnestelsel en de Zon 1.1 Het Barycentrum van het Zonnestelsel Door haar grote massa domineert de Zon het Zonnestelsel. Echter, de planeten hebben een

Nadere informatie

Inleiding Astrofysica College 5 17 oktober Ignas Snellen

Inleiding Astrofysica College 5 17 oktober Ignas Snellen Inleiding Astrofysica College 5 17 oktober 2014 13.45 15.30 Ignas Snellen Ons zonnestelsel Planetoiden, kometen en dwergplaneten Pluto en de Kuipergordel NASA s New Horizon Mission naar Pluto Ons zonnestelsel

Nadere informatie

Big Bang ontstaan van het heelal

Big Bang ontstaan van het heelal Big Bang ontstaan van het heelal Alfred Driessen Amsterdam A.Driessen@utwente.nl 910-heelal.ppt slide 1 datum: 2 oktober 2009 A. Driessen@utwente.nl ESO's Very Large Telescope (VLT) 910-heelal.ppt slide

Nadere informatie

sterren en sterevolutie

sterren en sterevolutie Sterrenkunde Olypiade 2015 les 1: sterren en sterevolutie Onno Pols Afdeling Sterrenkunde, Radboud Universiteit Nijmegen 1 de zon: de dichtstbijzijnde ster 2 de zon: de dichtstbijzijnde ster de zon is

Nadere informatie

Het draait allemaal om de Zon!

Het draait allemaal om de Zon! Het draait allemaal om de Zon! De zon: een doodgewone ster Henny J.G.L.M. Lamers Sterrenkundig Instituut Universiteit Utrecht lamers@astro.uu.nl astro.uu.nl Een reusachtige gloeiend hete gasbol De zon

Nadere informatie

Neutrinos sneller dan het licht?

Neutrinos sneller dan het licht? Neutrinos sneller dan het licht? Kosmische neutrinos Ed P.J. van den Heuvel, Universiteit van Amsterdam 24/10/2011 Zon en planeten afgebeeld op dezelfde schaal Leeftijd zon en planeten: 4,65 miljard jaar

Nadere informatie

Eclips 2015 Infoboekje Vlaamse Volkssterrenwachten 3

Eclips 2015 Infoboekje Vlaamse Volkssterrenwachten 3 Inleiding Elke leraar herinnert zich wellicht de totale zonsverduistering die te zien was op 11 augustus 1999 in het zuiden van België. Een bijzondere ervaring die na vele jaren nog steeds tot de verbeelding

Nadere informatie

Het onderzoek van de trillingen

Het onderzoek van de trillingen Z-511-515-hel 13-10-2006 09:53 Pagina 511 De toekomst van de helio- en asteroseismologie Het inwendige van de zon ondergaat trillingen van zeer uiteenlopende aard die door turbulente convectie worden opgewekt,

Nadere informatie

5.6. Boekverslag door K woorden 22 december keer beoordeeld

5.6. Boekverslag door K woorden 22 december keer beoordeeld Boekverslag door K. 1768 woorden 22 december 2011 5.6 56 keer beoordeeld Vak NLT 1. De straal van de aarde is 637800000 cm. Als deze afneemt tot 0.5 cm, dan is deze in verhouding 0.5/637800000 keer de

Nadere informatie

13 Zonnestelsel en heelal

13 Zonnestelsel en heelal 13 Zonnestelsel en heelal Astrofysica vwo Werkblad 51 LEVENSLOOP VAN STERREN In deze opdracht ga je na hoe de levensloop van een ster eruit ziet, en wat dat betekent voor het leven op aarde. Uit het HRD

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF V.V.S. WERKGROEP ZON

NIEUWSBRIEF V.V.S. WERKGROEP ZON NIEUWSBRIEF V.V.S. WERKGROEP ZON Waarnemingsresultaten en nieuws voor zonnewaarnemers Jaargang : 22 Nummer: 253 Maart 17 Franky Dubois Poelkapellestraat 57 Langemark 9 Web site: http://www.bso.vvs.be/

Nadere informatie

STERREN EN MELKWEGSTELSELS

STERREN EN MELKWEGSTELSELS STERREN EN MELKWEGSTELSELS 5. Piet van der Kruit Kapteyn Astronomical Institute University of Groningen the Netherlands Voorjaar 2007 Outline Differentiële rotatie Massavedeling Ons Melkwegstelsel ontleent

Nadere informatie

Evolutie van Zon en Sterren

Evolutie van Zon en Sterren Evolutie van Zon en Sterren E.P.J. van den Heuvel Universiteit van Amsterdam 12 December 2018, Amersfoort Zon en planeten op dezelfde schaal weergegeven Massa 330 000 maal Aarde 70 % Waterstof, 28% Helium

Nadere informatie

115mm F/7 APO. Jupiter waarnemen

115mm F/7 APO. Jupiter waarnemen 115mm F/7 APO Jupiter waarnemen Jupiter waarnemen Jupiter waarnemen Jupiter waarnemen Jupiter waarnemen Jupiter Diameter 142.984 km Afstand tot de Zon 778 miljoen km Omlooptijd om Zon 11 jaar en 10 maanden

Nadere informatie

DE ZON (2) De zon in de oudheid.

DE ZON (2) De zon in de oudheid. DE ZON (2) In het vorige VESTA nummer beloofde ik op de zon terug te komen, bij deze dus. Tja, 11 augustus is geweest. Bent U, ook zoals ik en met mij vele (honderd) duizenden Nederlanders, naar Frankrijk,

Nadere informatie

6,7. Werkstuk door een scholier 1875 woorden 10 april keer beoordeeld

6,7. Werkstuk door een scholier 1875 woorden 10 april keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 1875 woorden 10 april 2002 6,7 70 keer beoordeeld Vak ANW Het zonnestelsel Ons zonnestelsel bestaat uit de zon met een aantal planeten, die in bijna cirkelvormige banen om de

Nadere informatie

Overzicht. Vandaag: Frank Verbunt Het heelal Nijmegen 2014. uitdijing heelal theorie: ART afstands-ladder nucleo-synthese 3 K achtergrond.

Overzicht. Vandaag: Frank Verbunt Het heelal Nijmegen 2014. uitdijing heelal theorie: ART afstands-ladder nucleo-synthese 3 K achtergrond. Vandaag: Frank Verbunt Het heelal Nijmegen 2014 Kosmologie Overzicht uitdijing heelal theorie: ART afstands-ladder nucleo-synthese 3 K achtergrond Boek: n.v.t. Frank Verbunt (Sterrenkunde Nijmegen) Het

Nadere informatie

1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002

1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002 1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002 1 Kosmische straling Onder kosmische straling verstaan we geladen deeltjes die vanuit de ruimte op de aarde terecht komen. Kosmische straling is onder

Nadere informatie

3. Beschouw een zeer goede thermische geleider ( k ) in de vorm van een cilinder met lengte L en straal a

3. Beschouw een zeer goede thermische geleider ( k ) in de vorm van een cilinder met lengte L en straal a 1. Op een vierkantig substraat bevinden zich 4 IC s (warmtebronnen), zoals op de bijgevoegde figuur. Als een van de warmtebronnen een vermogen van 1W dissipeert als warmte (en de andere geen vermogen dissiperen),

Nadere informatie

Mercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen

Mercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen Mercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen kilometer van de Zon en het is er dus gloeiendheet,

Nadere informatie

Over het voorspellen van het maximum van zonnecycli op basis van cyclusminimum parameters: Voorzichtigheid geboden!

Over het voorspellen van het maximum van zonnecycli op basis van cyclusminimum parameters: Voorzichtigheid geboden! Over het voorspellen van het maximum van zonnecycli op basis van cyclusminimum parameters: Voorzichtigheid geboden! Jan Janssens 15 Juni 28 Abstract In veel discussies op internet forums en blogs wordt

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF V.V.S. WERKGROEP ZON

NIEUWSBRIEF V.V.S. WERKGROEP ZON NIEUWSBRIEF V.V.S. WERKGROEP ZON Waarnemingsresultaten en nieuws voor zonnewaarnemers Jaargang : 21 Nummer: 245 Juli 2016 Franky Dubois Poelkapellestraat 57 Langemark 8920 Web site: http://www.bso.vvs.be/

Nadere informatie

Tentamen Inleiding Astrofysica 16 December 2015,

Tentamen Inleiding Astrofysica 16 December 2015, Tentamen Inleiding Astrofysica 16 December 2015, 14.00-17.00 Let op lees onderstaande goed door! *) Dit tentamen omat 4 opdrachten. De eerste opdracht bestaat uit tien indiiduele kennisragen. Deze ragen

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Op een heldere avond kunnen we aan de hemel een witte, op sommige plekken onderbroken band van licht tegenkomen. Wat we zien zijn miljoenen sterren die samen de schijf van ons eigen sterrenstelsel, de

Nadere informatie

Ruud Visser Postdoc, Sterrewacht Leiden

Ruud Visser Postdoc, Sterrewacht Leiden Ruud Visser Postdoc, Sterrewacht Leiden 22 oktober 2010 STERREWACHT LEIDEN ASTROCHEMIEGROEP Prof. Ewine van Dishoeck Prof. Xander Tielens Prof. Harold Linnartz Dr. Michiel Hogerheijde 10 postdocs 12 promovendi

Nadere informatie

Werkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk

Werkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk Werkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk Werkstuk door Denise 1472 woorden 24 maart 2019 0 keer beoordeeld Vak Nederlands Het zonnestelsel Inhoudsopgave Inleiding Onderzoeksvraag Het ontstaan Planeten De

Nadere informatie

Nieuwe Steeg KG Herwijnen Projecties

Nieuwe Steeg KG Herwijnen Projecties Nieuwe Steeg 74 4171 KG Herwijnen 06-20614572 willemijn@geofort.nl Projecties Projecties Hoe maak je een sinaasappel plat? Je kunt de schil opensnijden of proberen de sinaasappel plat te stampen, maar

Nadere informatie

Interstellair Medium. Wat en Waar? - Gas (neutraal en geioniseerd) - Stof - Magneetvelden - Kosmische stralingsdeeltjes

Interstellair Medium. Wat en Waar? - Gas (neutraal en geioniseerd) - Stof - Magneetvelden - Kosmische stralingsdeeltjes Interstellair Medium Wat en Waar? - Gas (neutraal en geioniseerd) - Stof - Magneetvelden - Kosmische stralingsdeeltjes Neutraal Waterstof 21-cm lijn-overgang van HI Waarneembaarheid voorspeld door Henk

Nadere informatie

Voorronde Nederlandse Sterrenkunde Olympiade 2014 30 april 2014

Voorronde Nederlandse Sterrenkunde Olympiade 2014 30 april 2014 Voorronde Nederlandse Sterrenkunde Olympiade 2014 30 april 2014 Leuk dat je meedoet aan de voorronde van de Nederlandse Sterrenkunde Olympiade 2014! Zoals je ongetwijfeld al zult weten dient deze ronde

Nadere informatie

Waar is al dat lithium naartoe? Claude Doom

Waar is al dat lithium naartoe? Claude Doom Waar is al dat lithium naartoe? Claude Doom 2 Lithium Johan August Arfvedson ontdekte lithium in 87 Lithium in de tabel van Mendeljev 3 3 protonen 3 elektronen 4 neutronen Lithium 4 Zilverwit alkalimetaal

Nadere informatie

Waarnemingen werden uitgewisseld met buitenlandse werkgroep zoals de BAA, AAVSO, CV, WGZN en natuurlijk ook het SIDC.

Waarnemingen werden uitgewisseld met buitenlandse werkgroep zoals de BAA, AAVSO, CV, WGZN en natuurlijk ook het SIDC. VVS Werkgroep zon Jaarverslag 214 Relatieve daggetallen Het Wolfgetal De werkgroep boekte ongeveer evenveel waarnemingen als vorig jaar. We tellen ook terug 1 waarnemer minder dan vorig jaar. In totaal

Nadere informatie

Sterrenstelsels en kosmologie

Sterrenstelsels en kosmologie Sterrenstelsels en kosmologie Inhoudsopgave Ons eigen melkwegstelsel De Lokale Groep Sterrenstelsels Structuur in het heelal Pauze De geschiedenis van het heelal Standaard big bang theorie De toekomst

Nadere informatie

Afstanden in de astrofysica

Afstanden in de astrofysica Afstanden in de astrofysica Booggraden, boogminuten en boogseconden Een booggraad of kortweg graad is een veel gebruikte eenheid voor een hoek. Een booggraad is per definitie het 1/360-ste deel van een

Nadere informatie

Planeten. Zweven in vaste banen om een ster heen. In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet?

Planeten. Zweven in vaste banen om een ster heen. In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet? Planeten Zweven in vaste banen om een ster heen In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet? Een planeet: zweeft in een baan rond een ster; is zwaar

Nadere informatie

Overzicht. Vandaag: Frank Verbunt Het heelal Nijmegen 2014

Overzicht. Vandaag: Frank Verbunt Het heelal Nijmegen 2014 Vandaag: Frank Verbunt Het heelal Nijmegen 2014 De aarde en de maan Boek: hoofdstuk 2.6 Overzicht Halley en de maan meting afstand van de Maan en verandering erin getijden: koppeling tussen lengte van

Nadere informatie