1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8.

Transcriptie

1 De zon

2 inhoud 1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8. Een zonsverduistering Avondrood De zon als godheid Filmpje 14 Pluskaarten 15 Bronnen 17 Colofon en voorwaarden 18

3 1. De zon De zon geeft ons letterlijk leven. Zonder zonlicht groeien er geen groene planten. En zonder groene planten is er geen zuurstof op onze planeet. Daarbij heeft de aarde het geluk op precies de juiste afstand van de zon te staan om er leven mogelijk te maken. Dit boek gaat over de zon. Je krijgt in dit boek antwoord op de volgende vragen: Hoe ziet ons zonnestelsel er uit? Hoe is de zon ontstaan? Hoe geeft de zon haar licht, energie en warmte? Wat zijn zonnevlekken en zonnevlammen? Hoe komt het dat de planeten in ons zonnestelsel om de zon draaien? Wat is een zonsverduistering? Hoe ontstaat avondrood? Welke rol speelt en speelde de zon in godsdiensten?

4 2. De plaats van de zon De zon en de planeten Net als alle andere planeten in ons zonnestelsel draait de aarde rond een gemiddeld grote ster. Die ster is de zon. Deze ster zorgt voor alle energie die nodig is om al het leven op onze planeet mogelijk te maken. De goede plaats De aarde en de zon staan precies op de goede afstand van elkaar om leven mogelijk te maken. Andere planeten staan juist te dichtbij, waardoor de temperatuur te hoog oploopt op de planeet. Weer andere planeten staan juist te ver weg, waardoor de temperatuur te laag wordt om leven mogelijk te maken. Neptunus zon Saturnus Uranus Mercurius Venus Aarde Mars Jupiter

5 3. De geboorte van de zon Gaswolk De zon is niet uniek in het heelal. Er bestaan triljarden sterren net zoals onze zon. En heel veel van die sterren hebben ook planeten rond zich heen draaien zoals in ons zonnestelsel. Onze zon werd ongeveer 5 miljard jaar geleden geboren uit een enorme ronddraaiende gaswolk en stof (A). Gedurende miljoenen jaren kwamen dit stof en gas door de zwaartekracht steeds dichter bij elkaar. In het centrum ontstond een massa die naar binnenviel en zorgde voor grote druk en hoge temperaturen. Groeien De babyzon groeide en werd heter en heter. De zon bereikte een temperatuur van 1 miljoen graden Celsius en daardoor ontvlamde de kern van de zon. Er ontstond kernfusie en de zon maakte nu haar eigen licht, warmte en energie (B). A Geboorte NU Temperatuur Tijd in miljarden jaren B RODE REUS dood

6 Waterstof en helium Alle sterren in ons heelal produceren hun licht, warmte en energie door kernfusie. Bij kernfusie verbrandt de ster in de kern (1) de brandstof waterstof, waarbij een heel nieuwe stof, helium ontstaat. Daarbij moet je niet denken aan een vuur dat brandt, want sterren staan niet in brand. Stijgen en dalen Hitte stijgt op (2) terwijl koeler gas daalt. Dat gebeurt ook in huizen. In de kelder is het daarom koeler dan bovenin het huis. Door het stijgen en dalen ontstaat een bewegende ronddraaiende stroom die steeds maar doorgaat (3). Een klein deeltje kan er zo een miljoen jaar over doen om van het hete binnenste deel van de zon naar het koele buitenste deel te reizen om vervolgens weer terug te reizen naar het binnenste deel. 4. Kernfusie 3 1 2

7 Hoge temperatuur Je hebt al kunnen lezen dat de temperatuur van de zon niet op alle plekken precies gelijk is. Het zal voor astronauten altijd onmogelijk blijven de zon te bezoeken door de enorm hoge temperatuur. Koele plekken Er zijn op de zon koelere plekken die nog altijd veel te heet zijn. Die koelere plekken zie je als de donkere plekken op de zon. Deze koelere, donkere plekken worden zonnevlekken (1) genoemd. Die zonnevlekken komen en gaan. Soms zie je veel vlekken, soms zie je er juist weinig. Hoe meer vlekken, des te actiever de zon is. Er zit een soort patroon in van elf jaar. Aan het eind van een periode van elf jaar neemt het aantal vlekken toe. 5. Zonnevlekken 1 1

8 Tijdens de actieve periodes van de zon vinden er ook heftige explosies plaats aan de oppervlakte van de zon. Met veel geweld komen zo enorme hoeveelheden gas de ruimte binnen. Heel krachtige vlammen kunnen er voor zorgen dat satellieten rond de aarde opeens niet goed meer werken. Zonnevlammen kunnen het magnetisch veld rond de aarde verstoren 6. Zonnevlammen 7. Zonnewind Tijdens de verbranding van waterstof in de zon ontstaan ook zonnewinden. Zonnewind kan in kracht verschillen en heeft invloed op het weer in de ruimte. Hevige zonnewinden kunnen op aarde zorgen voor storingen in elektriciteits en computernetwerken. Ook levert zonnewind gevaar op voor de ruimtevaart. zon aarde

9 Groot De zon is het grootste object in ons zonnestelsel. Maar liefst 98% van alle materie in ons zonnestelsel wordt ingenomen door de zon. De overige 2% wordt door manen, planeten, kometen, stof en gas ingenomen. Kracht Door de enorme grootte van de zon oefent zij een grote kracht uit op alle andere objecten in het zonnestelsel. Door die kracht van de zon draaien de planeten in een baan rond de zon. De zon houdt op die manier ons hele zonnestelsel keurig bij elkaar. 8. De kracht van de zon Neptunus zon Saturnus Uranus Mercurius Venus Aarde Mars Jupiter Aarde

10 9. De zonsverduistering Verduisterd Een zonsverduistering (1) is een bijzonder verschijnsel, waarbij het licht van de zon overdag ons oog niet bereikt. Dat komt, doordat tussen de zon en de aarde zich een ander hemellichaam bevindt. Dat hemellichaam is meestal de maan. Eigenlijk wordt niet de zon, maar een deel van de aarde verduisterd. Een volledige zonsverduistering duurt maximaal zeven minuten. Soms wordt de zon voor een klein deel verduisterd. Het lijkt of er een hap uit de zon verdwenen is (2). De corona Door een zonsverduistering is de corona (3) van de zon heel goed te zien. De corona is de lichtkrans rond de zon. Normaal is de corona van de zon niet te zien. 1 aarde maan 2 zon 1 3

11 10. Avondrood Stofdeeltjes Avondrood is een verschijnsel dat veroorzaakt wordt door de ondergaande zon. In het westen wordt soms de hemel rood gekleurd. Tijdens het ondergaan van de zon wordt het zonlicht verstrooid door stofdeeltjes en vervuiling in de lucht. Vooral op mooie, warme dagen brengt de warme lucht die stofdeeltjes en de vervuiling in de lucht. Het witte zonlicht wordt door de vervuilde lucht gebroken en krijgt een rode kleur. Mooi weer Weerkundigen zeiden vroeger: Avondrood mooi weer aan boord. Avondrood betekende dat het de volgende dag een dag met mooi weer wordt. Over morgenrood zei men: Morgenrood, water in de sloot. Dat betekende dus dat er regen op komst was.

12 11. De zon als god Bij veel volkeren werd de zon gezien als een god. Men zag de zon als een verlichte schijf die zodra hij boven de horizon kwam voor de dag zorgde en zodra hij weer onderging voor de nacht zorgde. Inca s en Azteken De Inca s en Azteken in Zuid-Amerika waren zonnevereerders. Bij de Inca s werd de koning gezien als een afstammeling van de zonnegod Inti (1). Bij de Azteken werden mensen geofferd om de zonnegod Tonatiuh (2) goed te stemmen. Deze volkeren zagen een verband tussen de zon en het leven dat de zon gaf. 1 2 Egypte In het oude Egypte nam de zonnegod Ra (3) een belangrijke plaats in. Ra werd afgebeeld als een valk met een zonneschijf op zijn kop. Ra was de schepper van al het leven. Mensen werden geschapen uit de tranen en het zweet van de god Ra. 3

13 Hindoeïsme In het hindoeïsme rijdt de zonnegod Surya (1) met een wagen met zeven paarden ervoor door de hemel rijdt. Aan de god Surya zijn veel tempels gewijd. Veel hindoes eren deze god bij zonsopgang. Scandinavië In oude Scandinavische verhalen wordt de zonnegodin Sol (2) genoemd. Sol beweegt langs de hemel als een schijf op een wagen en wordt daarbij voortgetrokken door een paard. 1 China In oude Chinese verhalen wordt verteld dat er oorspronkelijk tien zonnen waren die allemaal broers waren. Op een dag besluiten ze met zijn allen aan de hemel te spelen. Daardoor wordt het op aarde veel te heet. De oogsten mislukken en de held Hou Yi (3) schiet met zijn pijl en boog negen van de tien zonnen uit de lucht en redt daarmee de wereld. 2 3

14 12. Filmpje Het Klokhuis: Zon Bekijk het filmpje

15

16

17 Bronnen

18 Colofon en voorwaarden Dit is een uitgave van E-duboek Website: Copyright Age Cnossen 2018 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Ondanks alle aan de samenstelling van dit e-boek bestede zorg kan noch de auteur, noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor schade die het gevolg is van enige fout in deze uitgave.