ZON & MA AN R A FA Ë L M O S T E R T

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "ZON & MA AN R A FA Ë L M O S T E R T"

Transcriptie

1 ZON & MA AN R A FA Ë L M O S T E R T

2 HOI 22 jaar Studeer Sterrenkunde Voorzitter JWG Dé sterrenkundevereniging voor jongeren!

3 ZON & MA AN

4

5

6

7

8 OUDE EGYPTE 25~24 eeuwen voor Christus (~4,500 jaar geleden!) Ra de zonnegod Zon symboliseert licht, warmte en groei

9 MAYA S Maya s 2600 voor Christus tot 1679 Spanjaarden :( Tempels in lijn met de zon

10 AZTEKEN Spanjaarden :( Zonnegod Tonatiuh Mensen offeren

11 OUDE CHINA Mythes uit China ~2500 voor Christus Houyi en de 10 zonnen

12 WAT ALS DE ZON ER NIET ZOU ZIJN?

13 DE INVLOED VAN DE ZON

14 DE INVLOED VAN DE ZON

15 DE INVLOED VAN DE ZON

16 DE INVLOED VAN DE ZON

17 DE INVLOED VAN DE ZON

18 DE INVLOED VAN DE ZON

19 DE INVLOED VAN DE ZON

20 HOE GROOT ZIJN DE AARDE, DE MAAN EN DE ZON?

21

22 HOE GROOT ZIJN DE AARDE, DE MAAN EN DE ZON? Aarde past 870 duizend keer in de zon Maan past 30 keer in de aarde

23 WAT IS ER TE ZIEN OP DE ZON? Z O N N E V L E KKEN

24 WAT IS ER TE ZIEN OP DE ZON? GRANUL ATIE

25 DE ZON VAN BINNEN DE FOTOSFEER Zichtbare buitenkant Ca. 600 km dik Zichtbare verschijnselen Temperatuur 6000 graden

26 HOE OUD ZIJN IS DE AARDE? Newton (in 1687): Stel de aarde was vroeger een bol gesmolten ijzer, dan duurt afkoelen aarde 50,000 jaar

27 HOE OUD IS DE AARDE? Buffon (student Newton): Stel de aarde was vroeger een bol gesmolten ijzer, dan duurt afkoelen aarde 96,670 jaar

28 HOE OUD IS DE ZON

29 HOE OUD IS DE ZON

30 HOE OUD IS DE ZON? Helmholtz poging 2: De zon is ~21 miljoen jaar oud Kelvin: Nee, de zon blijft altijd licht en warmte afgeven -> meteorietinslagen op de zon

31 HOE OUD IS DE ZON? Meneer en mevrouw Curie: radioactief materiaal bevat heel veel energie! Zoon van Darwin: Wat nou als er ook radiactief materiaal in de zon zit? Resultaat: Zon kan 740 miljoen jaar mee

32 HOE OUD IS DE ZON? Meneer en mevrouw Curie: radioactief materiaal bevat heel veel energie! Zoon van Darwin: Wat nou als er ook radiactief materiaal in de zon zit? Resultaat: Zon kan 740 miljoen jaar mee

33 HOE OUD IS DE ZON? Meneer en mevrouw Curie: radioactief materiaal bevat heel veel energie! Zoon van Darwin: Wat nou als er ook radiactief materiaal in de zon zit? In dat geval: Zon kan 740 miljoen jaar mee

34 DE ZON VAN BINNEN DE KERN km diameter 15 miljoen graden Druk: 150x die op Aarde Kernfusie

35 DE ZON VAN BINNEN DE KERN: KERNFUSIE Vier H (Waterstof) kernen versmelten tot een He (Helium) kern

36 DE ZON VAN BINNEN

37 HOE OUD IS DE ZON? Uitgaan van kernfusie: Zon is ~5 miljard jaar oud De brandstof is over ~5 miljard jaar op

38 STRALING VAN DE ZON Zichtbaar licht, licht, radiostraling, röntgenstraling en veel meer! Gevaarlijk

39 DE ZON VAN BINNEN DE CORONA ijle atmosfeer van de zon Strekt zich miljoenen kilometers uit Miljoenen graden Zichtbaar licht, radiostraling, röntgenstraling Constante deeltjesstroom: zonnewind

40 STRALING VAN DE ZON Gevaarlijk Aarde beschermd door magnetisch veld

41 DE ZON D E CORONA: I N V LO E D O P DE A A R D E Zonnevlammen Noorderlicht

42 Onze maan. en haar geheimen Bron: Maurits Dorlandt JWG Afdeling Amersfoort

43 Intro in de maanwereld Op km afstand van de aarde staat een vreemde dode grijze wereld die er al eeuwen lang een rondje om de aarde draait. Ze heeft een zeer kleine atmosfeer van natriumgas => geen zuurstof en stralingsgevaar! Diameter Massa Afstand Schatting Leeftijd 3475,9 km 7, kg km > 4,5 miljard jaar Kleur grijs (albedo 10%) Kern Sid. Oomlooptijd Maancyclus kleine ijzerkern 27,3217 dagen 29,5306 dagen

44 Theorieën over ontstaan van de Maan 1 Botsing tussen de aarde en Theia, Theia werd vernietigd of weggeslingerd (oorsprong van de planetoïdengordel voorbij Mars), en een enorme brok materie brak los van de aarde en vormde de maan. 2 Ontstaan tegelijk met de aarde uit de oerzonneschijf 3 Invanging van een object die langs de aarde scheerde

45 Hoe ziet ze eruit? 1. Eerste tekeningen van de maan, 2. tekening van Galileo Galilei

46 Opbouw van de Maan Als je de maan zou kunnen doorsnijden

47 Samenstelling Materiaal Formule Samenstelling (%) Dal Heuvels Silicium-dioxide SiO % 45.5% Aluminum-trioxide Al 2 O % 24.0% Kalk CaO 11.8% 15.9% Ijzeroxide (roest) FeO 14.1% 5.9% Magnesiumoxide MgO 9.2% 7.5% Titanium-dioxide TiO 2 3.9% 0.6% Natrium-oxide Na 2 O 0.6% 0.6% Niet heel kazig Totaal 99.9% 100.0%

48 Invloeden van de Maan op de Aarde 1) Licht en schaduw invloeden 2) Zwaartekracht invloeden 3) Invloeden op de Maan 4) Astrologische invloeden

49 Licht en schaduw invloeden(1) Schijngestalten(1)

50 Licht en schaduw invloeden(1) Maansverduisteringen(2)

51 Licht en schaduw invloeden(1) Zonsverduisteringen(3)

52 Licht en schaduw invloeden(1) Zonsverduisteringen(3)

53 Maaninvloeden op Aarde(2) De aarde en de maan oefenen heel wat invloed op elkaar uit Zwaartepunt Getijdenwerking

54 Aard-invloeden op de Maan(3) Aarde houdt de maan (min of meer) in zijn baan De aarde zorgt voor vervorming van de maan

55 Bezoeken aan de Maan Pioneer 4 USA Pioneer 4 was de eerste sonde die voorbij de maan vloog Luna 3, 913, 21, 22 USSR De Luna's leverden de eerste beelden van de achterkant van de maan op (Luna 3), en de eerste zachte landing op het maanoppervlak (Luna 9) eerste fotos opp Ranger 6-9 USA Leverden de eerste gedetailleerde beelden van de maan op, en stortten vervolgens neer op het oppervlak. Ranger 6 stortte als eerste sonde op de maan, videocamera werkte niet Zond 6-8 USSR Reeks sondes voor fotografie van maan, zachte maanlandingen Surveyor Lunar Orbit er 1-5 USA USA Reeks zachte landingen op de maan, met erg gedetailleerd beeldmateriaal van de maanbodem tot gevolg. Deze sondes moesten de volledige maan in kaart brengen, als voorbereiding op de bemande Apollovluchten Apollo 8-17 USA Reeks bemande vluchten Apollo 11, 12, 14, 15, 16 en 17 leverden spectaculair beeldmateriaal op, en honderden kilo's maanstenen. Apollo 15, 16 en 17 hadden autootje mee 1994 Clementine USA Een sonde die het maanoppervlak in detail in kaart moest brengen Lunar Prospector USA Missie voor het fotograferen van het maanoppervlak en het uitvoeren van metingen. Eindigde in een crash op de maan.

56 Bezoeken aan de Maan Pioneer 4 USA Pioneer 4 was de eerste sonde die voorbij de maan vloog Luna 3, 913, 21, 22 USSR De Luna's leverden de eerste beelden van de achterkant van de maan op (Luna 3), en de eerste zachte landing op het maanoppervlak (Luna 9) eerste fotos opp Ranger 6-9 USA Leverden de eerste gedetailleerde beelden van de maan op, en stortten vervolgens neer op het oppervlak. Ranger 6 stortte als eerste sonde op de maan, videocamera werkte niet Zond 6-8 USSR Reeks sondes voor fotografie van maan, zachte maanlandingen Surveyor Lunar Orbit er 1-5 USA USA Reeks zachte landingen op de maan, met erg gedetailleerd beeldmateriaal van de maanbodem tot gevolg. Deze sondes moesten de volledige maan in kaart brengen, als voorbereiding op de bemande Apollovluchten Apollo 8-17 USA Reeks bemande vluchten Apollo 11, 12, 14, 15, 16 en 17 leverden spectaculair beeldmateriaal op, en honderden kilo's maanstenen. Apollo 15, 16 en 17 hadden autootje mee 1994 Clementine USA Een sonde die het maanoppervlak in detail in kaart moest brengen Lunar Prospector watch?v=cwzb2mqid0a USA Missie voor het fotograferen van het maanoppervlak en het uitvoeren van metingen. Eindigde in een crash op de maan.

57 De Toekomst Mensen & de maan: - VS: bewoonde maanbasis in 2013 Iedereen wil nu naar mars!

1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8.

1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8. De zon inhoud 1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8. Een zonsverduistering 10 9. Avondrood 11

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW De zon

Praktische opdracht ANW De zon Praktische opdracht ANW De zon Praktische-opdracht door een scholier 1475 woorden 17 januari 2002 6 31 keer beoordeeld Vak ANW Inhoud Hoofdstuk 1: inleiding Hoofdstuk 2: zonnevlekken Hoofdstuk 3: de corona

Nadere informatie

Werkstuk Natuurkunde Negen planeten

Werkstuk Natuurkunde Negen planeten Werkstuk Natuurkunde Negen planeten Werkstuk door een scholier 1608 woorden 3 januari 2005 5,7 93 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Planeten Ontstaan van het zonnestelsel Vlak na een explosie, de Big Bang

Nadere informatie

Zon, aarde en maan. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/87197

Zon, aarde en maan. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/87197 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 16 december 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/87197 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

5.6. Boekverslag door K woorden 22 december keer beoordeeld

5.6. Boekverslag door K woorden 22 december keer beoordeeld Boekverslag door K. 1768 woorden 22 december 2011 5.6 56 keer beoordeeld Vak NLT 1. De straal van de aarde is 637800000 cm. Als deze afneemt tot 0.5 cm, dan is deze in verhouding 0.5/637800000 keer de

Nadere informatie

HOE MAAK JE EEN BEWOONBARE PLANEET? Wat is nodig voor life as we know it?

HOE MAAK JE EEN BEWOONBARE PLANEET? Wat is nodig voor life as we know it? HOE MAAK JE EEN BEWOONBARE PLANEET? Wat is nodig voor life as we know it? Leidse Winterlezing 050217 Dr. Bernd Andeweg Aardwetenschappen VU Amsterdam Bernd.andeweg@vu.nl IETS SPECIAALS LEVEN Op Mars niet!

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 9.1 De hemel Wanneer s nachts naar een onbewolkte hemel wordt gekeken is het eerste wat opvalt de vele fonkelende sterren. Met wat geluk kan ook de melkweg worden gezien als een

Nadere informatie

ALGEMEENHEDEN STRUCTUUR VAN DE ZON WAARNEMEN IN WIT LICHT EIGEN WAARNEMINGEN HUIDIGE ZONNEACTIVITEIT

ALGEMEENHEDEN STRUCTUUR VAN DE ZON WAARNEMEN IN WIT LICHT EIGEN WAARNEMINGEN HUIDIGE ZONNEACTIVITEIT 1 DE ZON ALGEMEENHEDEN STRUCTUUR VAN DE ZON WAARNEMEN IN WIT LICHT EIGEN WAARNEMINGEN HUIDIGE ZONNEACTIVITEIT 2 3 ALGEMEENHEDEN DE ZON Zon is een ster Bol met diameter van 1,4 miljoen km Ouderdom 4,5 miljard

Nadere informatie

AARDE EN MAAN WIM VAN WESTRENEN ROB DE MEIJER

AARDE EN MAAN WIM VAN WESTRENEN ROB DE MEIJER AARDE EN MAAN WIM VAN WESTRENEN ROB DE MEIJER OVERZICHT Aardwetenschappers en de Maan Maanwetenschap 1969-2014 De Maan en de Aarde: Modellen voor Maanvorming Problemen met de Grote Botsing Een nieuw idee

Nadere informatie

Inleiding Astrofysica college 6

Inleiding Astrofysica college 6 Inleiding Astrofysica college 6 Onze zon en de sterren De opbouw van de zon Binnen in de ster: opaciteit - Hoe lichtdoorlatend is het gas? Veel tegenwerking zorgt voor een heter gas. In de zon botst een

Nadere informatie

115mm F/7 APO. Jupiter waarnemen

115mm F/7 APO. Jupiter waarnemen 115mm F/7 APO Jupiter waarnemen Jupiter waarnemen Jupiter waarnemen Jupiter waarnemen Jupiter waarnemen Jupiter Diameter 142.984 km Afstand tot de Zon 778 miljoen km Omlooptijd om Zon 11 jaar en 10 maanden

Nadere informatie

Werkstuk ANW Zonnestelsel

Werkstuk ANW Zonnestelsel Werkstuk ANW Zonnestelsel Werkstuk door een scholier 2012 woorden 16 mei 2004 5,8 188 keer beoordeeld Vak ANW Het zonnestelsel Het zonnestelsel waar wij in leven, bestaat uit de zon met daarom heen cirkelende

Nadere informatie

T2b L1 De ruimte of het heelal Katern 1

T2b L1 De ruimte of het heelal Katern 1 Het heelal of de kosmos is de ruimte waarin de zon, de maan en de sterren zich bevinden. Het heelal bestaat uit een oneindig aantal hemellichamen waarvan er steeds nieuwe ontdekt worden. De hemellichamen

Nadere informatie

Hoofdstuk 8. Samenvatting. 8.1 Sterren en sterrenhopen

Hoofdstuk 8. Samenvatting. 8.1 Sterren en sterrenhopen Hoofdstuk 8 Samenvatting Een verlaten strand en een onbewolkte lucht, zoals op de voorkant van dit proefschrift, zijn ideaal om te genieten van de sterren: overdag van de Zon de dichtstbijzijnde ster en

Nadere informatie

Sterrenstof. OnzeWereld, Ons Heelal

Sterrenstof. OnzeWereld, Ons Heelal Sterrenstof OnzeWereld, Ons Heelal Mesopotamie: bestudering van de bewegingen aan het firmament vooral voor astrologie. Veel van de kennis, ook over bedekkingen (waaronder maans- en zonsverduisteringen)

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW Planeten

Praktische opdracht ANW Planeten Praktische opdracht ANW Planeten Praktische-opdracht door een scholier 1867 woorden 7 juni 2004 7,5 58 keer beoordeeld Vak ANW Hoofdstuk 1: HOE ONTSTAAN PLANETEN? Het woord planeet komt van het Griekse

Nadere informatie

Geen leven zonder maan. Carl Koppeschaar

Geen leven zonder maan. Carl Koppeschaar Geen leven zonder maan Carl Koppeschaar Was er een periode zonder maan? Mythologie van toen en nu: 1. Democritus en Anaxagoras: Een tijd dat de aarde zonder maan was. 2. Appolonius van Rhodes: Toen nog

Nadere informatie

NAAM: SaLVO! KLAS: Lesbrief de Maan AARDRIJKSKUNDE NATUURKUNDE WISKUNDE KLAS 2/3 HV

NAAM: SaLVO! KLAS: Lesbrief de Maan AARDRIJKSKUNDE NATUURKUNDE WISKUNDE KLAS 2/3 HV NAAM: KLAS: SaLVO! Lesbrief de Maan AARDRIJKSKUNDE NATUURKUNDE WISKUNDE KLAS 2/3 HV SaLVO! Deze lesbrief is een onderdeel van het samenwerkingsproject SaLVO! dat als doel heeft om meer samenhangend onderwijs

Nadere informatie

Mercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen

Mercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen Mercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen kilometer van de Zon en het is er dus gloeiendheet,

Nadere informatie

Inleiding Astrofysica College 5 17 oktober Ignas Snellen

Inleiding Astrofysica College 5 17 oktober Ignas Snellen Inleiding Astrofysica College 5 17 oktober 2014 13.45 15.30 Ignas Snellen Ons zonnestelsel Planetoiden, kometen en dwergplaneten Pluto en de Kuipergordel NASA s New Horizon Mission naar Pluto Ons zonnestelsel

Nadere informatie

Overzicht. Vandaag: Frank Verbunt Het heelal Nijmegen 2014

Overzicht. Vandaag: Frank Verbunt Het heelal Nijmegen 2014 Vandaag: Frank Verbunt Het heelal Nijmegen 2014 De aarde en de maan Boek: hoofdstuk 2.6 Overzicht Halley en de maan meting afstand van de Maan en verandering erin getijden: koppeling tussen lengte van

Nadere informatie

Werkstuk ANW Ruimtevaart-projecten

Werkstuk ANW Ruimtevaart-projecten Werkstuk ANW Ruimtevaart-projecten Werkstuk door een scholier 1884 woorden 23 mei 2003 5,6 37 keer beoordeeld Vak ANW Welke belangrijke projecten heeft de NASA uitgevoerd? De NASA heeft al veel projecten

Nadere informatie

Onze Zon is een doodgewone gele ster. Inleiding sterren. Energiebron: hydrostatisch evenwicht. De atmosfeer van de Zon

Onze Zon is een doodgewone gele ster. Inleiding sterren. Energiebron: hydrostatisch evenwicht. De atmosfeer van de Zon De Zon Inleiding sterr Onze Zon is e doodgewone gele ster. 109 x diameter aarde (maanbaan past erin!) 333.000 x zwaarder dan aarde dichtheid 1.4 gr/cm 3 (vergelijkbaar met Jupiter) rotatieperiode 25(+)

Nadere informatie

het grote boek van de ruimte met professor astrokat Tekst van dr. dominic walliman Ontwerp en illustraties van ben newman

het grote boek van de ruimte met professor astrokat Tekst van dr. dominic walliman Ontwerp en illustraties van ben newman het grote boek van de ruimte met professor astrokat Tekst van dr. dominic walliman Ontwerp en illustraties van ben newman Iedere avond zetten de laatste stralen van de ondergaande zon de hemel in vlammende

Nadere informatie

Inleiding Astrofysica college 5

Inleiding Astrofysica college 5 Inleiding Astrofysica college 5 Methoden Afstanden tot de dichtstbijzijnde sterren zijn >100,000x groter dan tot planeten in ons zonnestelsel Stralen zelf nauwlijks licht uit à miljoenen/miljarden keren

Nadere informatie

De Maan Johan van Gils Copernicus 15-1-2015

De Maan Johan van Gils Copernicus 15-1-2015 De Maan Johan van Gils Copernicus 15-1-2015 luna mond Onze raadselachtige buurvrouw ay mensis De Maan is lang een groot mysterie geweest Wat is dat? Hoe komt het daar? Hoe blijft het hangen? De Maan heeft

Nadere informatie

inhoud 1. Inleiding 3 2. Wat is een maan? 4 3. Het ontstaan van de maan 4. De maan en de maanden 5. Kijken naar de maan 6. Landing op de maan

inhoud 1. Inleiding 3 2. Wat is een maan? 4 3. Het ontstaan van de maan 4. De maan en de maanden 5. Kijken naar de maan 6. Landing op de maan De maan inhoud 1. Inleiding 3 2. Wat is een maan? 4 3. Het ontstaan van de maan 5 4. De maan en de maanden 6 5. Kijken naar de maan 7 6. Landing op de maan 8 7. Het weer op de maan 9 8. Het maanlanschap

Nadere informatie

HOE MAAK JE EEN BEWOONBARE PLANEET? Wat is nodig voor life as we know it?

HOE MAAK JE EEN BEWOONBARE PLANEET? Wat is nodig voor life as we know it? HOE MAAK JE EEN BEWOONBARE PLANEET? Wat is nodig voor life as we know it? KNAG Onderwijsdag 071114 Dr. Bernd Andeweg Aardwetenschappen VU Amsterdam Bernd.andeweg@vu.nl IETS SPECIAALS LEVEN Op Mars niet!

Nadere informatie

Evolutie van Zon en Sterren

Evolutie van Zon en Sterren Evolutie van Zon en Sterren E.P.J. van den Heuvel Universiteit van Amsterdam 12 December 2018, Amersfoort Zon en planeten op dezelfde schaal weergegeven Massa 330 000 maal Aarde 70 % Waterstof, 28% Helium

Nadere informatie

RIETVELD-LYCEUM. les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU. de compononenten. V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar

RIETVELD-LYCEUM. les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU. de compononenten. V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar RIETVELD-LYCEUM les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU de compononenten V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar de Zon KERNFUSIE: waterstof >> helium. t.g.v. de ZWAARTEKRACHT >> temperatuur inwendig

Nadere informatie

De Zon. N.G. Schultheiss

De Zon. N.G. Schultheiss 1 De Zon N.G. Schultheiss 1 Inleiding Deze module is direct vanaf de derde of vierde klas te volgen en wordt vervolgd met de module De Broglie of de module Zonnewind. Figuur 1.1: Een schema voor kernfusie

Nadere informatie

8,3. Antwoorden door Dimitris 2178 woorden 15 december keer beoordeeld. Meten aan melkwegstelsels. Jim Blom en Dimitris Kariotis

8,3. Antwoorden door Dimitris 2178 woorden 15 december keer beoordeeld. Meten aan melkwegstelsels. Jim Blom en Dimitris Kariotis Antwoorden door Dimitris 2178 woorden 15 december 2017 8,3 6 keer beoordeeld Vak NLT Meten aan melkwegstelsels Jim Blom en Dimitris Kariotis NLT Periode 2 VWO 6 10-11-2017 1.1 De straal van de aarde is

Nadere informatie

Kerntemperatuur berekend van de Aarde en Zon

Kerntemperatuur berekend van de Aarde en Zon Inleiding en relevantie De temperatuur van de binnenkern van de aarde wordt geschat op ongeveer 5.700 [K] op basis van metingen aan teruggekaatste golven veroorzaakt door aardbevingen en het gesmolten

Nadere informatie

Clusters van sterrenstelsels

Clusters van sterrenstelsels Nederlandse samenvatting In dit proefschrift worden radiowaarnemingen en computer simulaties van samensmeltende clusters van sterrenstelsels besproken. Om dit beter te begrijpen wordt eerst uitgelegd wat

Nadere informatie

Test je kennis! De heelalquiz

Test je kennis! De heelalquiz Test je kennis! heelalquiz Introductie les 3 Planeten, sterren, manen, de oerknal. Het zijn termen die leerlingen vast wel eens voorbij hebben horen komen. Maar wat weten de leerlingen eigenlijk al van

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Chapter 8 Nederlandse Samenvatting Clusters van melkwegstelsels zijn in veel opzichten de grote steden van ons heelal. Ze bestaan uit honderden melkwegstelsels die op hun beurt weer miljarden sterren bevatten.

Nadere informatie

Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde

Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde Cis Verbeeck Koninklijke Sterrenwacht van België Open Deur Dagen Koninklijke Sterrenwacht van België, 11-12 oktober 2014 Feb 08, 2008 Space Weather: international

Nadere informatie

Werkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk

Werkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk Werkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk Werkstuk door Denise 1472 woorden 24 maart 2019 0 keer beoordeeld Vak Nederlands Het zonnestelsel Inhoudsopgave Inleiding Onderzoeksvraag Het ontstaan Planeten De

Nadere informatie

Maansverduistering 28 september 2015

Maansverduistering 28 september 2015 Maansverduistering 28 september 2015 In de nacht van maandag 28 september 2015 vindt een totale maansverduistering plaats. Hierbij beweegt de Maan zich door de schaduw van de Aarde, zodat er geen direct

Nadere informatie

1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002

1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002 1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002 1 Kosmische straling Onder kosmische straling verstaan we geladen deeltjes die vanuit de ruimte op de aarde terecht komen. Kosmische straling is onder

Nadere informatie

Warmteproductie in de Aarde?

Warmteproductie in de Aarde? Warmteproductie in de Aarde? keuzeopdracht natuurkunde voor vwo 6 Een verrijkende opdracht over warmte, de aarde en radioactiviteit Voorkennis: Warmte; soortelijke warmte; vermogen; straling, stroming

Nadere informatie

Planeten. Zweven in vaste banen om een ster heen. In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet?

Planeten. Zweven in vaste banen om een ster heen. In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet? Planeten Zweven in vaste banen om een ster heen In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet? Een planeet: zweeft in een baan rond een ster; is zwaar

Nadere informatie

Sterrenkunde Ruimte en tijd (3)

Sterrenkunde Ruimte en tijd (3) Sterrenkunde Ruimte en tijd (3) Zoals we in het vorige artikel konden lezen, concludeerde Hubble in 1929 tot de theorie van het uitdijende heelal. Dit uitdijen geschiedt met een snelheid die evenredig

Nadere informatie

Gevaar uit de ruimte

Gevaar uit de ruimte Gevaar uit de ruimte Gevaar uit de ruimte Hoe veilig is het leven op Aarde Wat bedreigt ons Moeten wij ons zorgen maken Wat doen we er tegen Gevaar uit de ruimte Gevaren zijn tijdgebonden en zitten meestal

Nadere informatie

4 Het heelal 6. De zon. De aarde. Jupiter. De maan. Ons zonnestelsel. Mars. Mercurius Venus

4 Het heelal 6. De zon. De aarde. Jupiter. De maan. Ons zonnestelsel. Mars. Mercurius Venus Inhoud 4 Het heelal 6 De zon 10 8 De aarde De maan Jupiter 18 12 Ons zonnestelsel 14 15 16 Mars Mercurius Venus 22 Saturnus Verre planeten 24 Satellieten van het zonnestelsel 20 26 Planetoïden 27 Kometen

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting De zon schijnt al 4,6 miljard jaar, en zal dat nog 4,4 miljard jaar blijven doen. Het mag duidelijk zijn dat de zon een van de belangrijkste hemellichamen is voor het bestaan van

Nadere informatie

Ik doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten.

Ik doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten. Boekverslag door J. 1981 woorden 29 juli 2003 6.3 208 keer beoordeeld Vak Nederlands Ik doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten.

Nadere informatie

Een ei wordt tijdens het bakken verhit. Er moet constant warmte toegevoegd worden, deze reactie is daarom endotherm.

Een ei wordt tijdens het bakken verhit. Er moet constant warmte toegevoegd worden, deze reactie is daarom endotherm. 8.1 1. Tijdens de verbranding van a. aluminium ontstaat er aluminiumoxide, b. koolstof ontstaat er koolstofdioxide, c. magnesiumsulfide ontstaan er magnesiumoxide en zwaveldioxide, want de beginstof bevat

Nadere informatie

Werkblad Opdrachten Sterrenkunde project. Deel 1. Atbin Kolahchi B1Z. 1 B lz. Atbin Kolahchi Eckartcollege B1z 2017

Werkblad Opdrachten Sterrenkunde project. Deel 1. Atbin Kolahchi B1Z. 1 B lz. Atbin Kolahchi Eckartcollege B1z 2017 Werkblad Opdrachten Sterrenkunde project Deel 1 Atbin Kolahchi B1Z 1 B lz Opdracht 1 Op welke manier heeft de zon invloed op de temperatuur op aarde? : De zon is een gloeiende bol van plasma zoals iedereen

Nadere informatie

De maan van dichtbij

De maan van dichtbij De maan van dichtbij Workshop over de Maan voor docenten van groep 1-4 www.ruimtevaartindeklas.nl Judith Bal www.ruimtevaartindeklas.nl Maan Quiz Les Maanmozaïek Aan de slag Andere ideeën en vragen (Kraters

Nadere informatie

TENTAMEN PLANETENSTELSELS 30 MEI 2016, UUR

TENTAMEN PLANETENSTELSELS 30 MEI 2016, UUR TENTAMEN PLANETENSTELSELS 30 MEI 2016, 14.00-17.00 UUR LEES ONDERSTAANDE GOED DOOR: DIT TENTAMEN OMVAT DRIE OPGAVES. OPGAVE 1: 3.5 PUNTEN OPGAVE 2: 2.5PUNTEN OPGAVE 3: 2.0PUNTEN HET EINDCIJFER IS DE SOM

Nadere informatie

Geachte, Met vriendelijke groet, De redactie

Geachte, Met vriendelijke groet, De redactie Geachte, Deze pdf-bestanden zijn gedownload van de website van Wetenschap in Beeld (www.wetenschapinbeeld.nl) en mogen niet aan derden worden doorgegeven. Omwille van het copyright bevatten ze geen foto's.

Nadere informatie

Presentatie bij de cursusbrochure Sterrenkunde voor Jongeren

Presentatie bij de cursusbrochure Sterrenkunde voor Jongeren JongerenWerkGroep voor Sterrenkunde Presentatie bij de cursusbrochure Sterrenkunde voor Jongeren 1 Inhoud Wat is de JWG Sterren en dwaalsterren Alles draait! De zon en de maan Het zonnestelsel Buiten het

Nadere informatie

Het eetbare zonnestelsel groep 5-7

Het eetbare zonnestelsel groep 5-7 Het eetbare zonnestelsel groep 5-7 Hoe groot is de aarde? En hoe groot is de zon in vergelijking met de aarde? Welke planeet staat het dichtst bij de zon en welke het verst weg? Deze les leren de leerlingen

Nadere informatie

Geografische coördinaten

Geografische coördinaten Geografische coördinaten Het bepalen van een plaats op aarde geschiedt met behulp van twee verschillende soorten cirkels. Eerst tekenen we de cirkels die noord- en zuidpool verbinden. Die cirkels worden

Nadere informatie

Reis naar de maan (deel 1)

Reis naar de maan (deel 1) Reis naar de maan (deel 1) Francesco Lana (1670) Jules Verne (19e eeuw) - Afgevuurd uit de Columbiat De aankomst!! Hier is het mee begonnen De Spoetnik 1 Gegevens Spoetnik 1 De eerste kunstmatige satelliet

Nadere informatie

1. Zwaartekracht. Hoe groot is die zwaartekracht nu eigenlijk?

1. Zwaartekracht. Hoe groot is die zwaartekracht nu eigenlijk? 1. Zwaartekracht Als een appel van een boom valt, wat gebeurt er dan eigenlijk? Er is iets dat zorgt dat de appel begint te vallen. De geleerde Newton kwam er in 1684 achter wat dat iets was. Hij kwam

Nadere informatie

Vragen die naar voren komen zijn: Is het in Australië even laat, en waarom? Hoe lang duurt een dag op de maan? Waarom zijn er seizoenen?

Vragen die naar voren komen zijn: Is het in Australië even laat, en waarom? Hoe lang duurt een dag op de maan? Waarom zijn er seizoenen? Hoe zit het met het draaien van de aarde, de maan en de zon, en wat merken we hier eigenlijk van? Het doel van deze les is om leerlingen te laten nadenken over het zonnestelsel. Wat kunnen we te weten

Nadere informatie

Uitwerking Opgave Zonnestelsel 2005/2006: 1. 1 Het Zonnestelsel en de Zon. 1.1 Het Barycentrum van het Zonnestelsel

Uitwerking Opgave Zonnestelsel 2005/2006: 1. 1 Het Zonnestelsel en de Zon. 1.1 Het Barycentrum van het Zonnestelsel Uitwerking Opgave Zonnestelsel 2005/2006: 1 1 Het Zonnestelsel en de Zon 1.1 Het Barycentrum van het Zonnestelsel Door haar grote massa domineert de Zon het Zonnestelsel. Echter, de planeten hebben een

Nadere informatie

Spreekbeurt Aardrijkskunde Zonnestelsel

Spreekbeurt Aardrijkskunde Zonnestelsel Spreekbeurt Aardrijkskunde Zonnestelsel Spreekbeurt door een scholier 2417 woorden 16 december 2006 6,7 138 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het zonnestelsel Inleiding Mijn spreekbeurt gaat over het

Nadere informatie

Detectie van kosmische straling

Detectie van kosmische straling Detectie van kosmische straling muonen? geproduceerd op 15 km hoogte reizen met een snelheid in de buurt van de lichtsnelheid levensduur = 2,2.10-6 s s = 2,2.10-6 s x 3.10 8 m/s = 660 m = 0,6 km Victor

Nadere informatie

1. Kadervorming Spelletjes op kamp, een verslagje.

1. Kadervorming Spelletjes op kamp, een verslagje. 1. Kadervorming Spelletjes op kamp, een verslagje. Vrijdagavond, Kampidoe in Leopoldsburg Na een slordige 2 uur rijden komen we aan in Leopoldsburg, klaar om er weer eens hevig in te vliegen. Iedereen

Nadere informatie

HOE VIND JE EXOPLANETEN?

HOE VIND JE EXOPLANETEN? LESBRIEF GEEF STERRENKUNDE DE RUIMTE! ZOEKTOCHT EXOPLANETEN Deze NOVAlab-oefening gaat over een van de manieren om planeten buiten ons zonnestelsel op te sporen. De oefening is geschikt voor de bovenbouw

Nadere informatie

Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde

Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde Cis Verbeeck, Eva Robbrecht, Jan Janssens Koninklijke Sterrenwacht van België Open Deur Dagen Koninklijke Sterrenwacht van België, 25-26 mei 2013 Feb 08,

Nadere informatie

DE ONTDEKKING VAN DE AARDE

DE ONTDEKKING VAN DE AARDE DE ONTDEKKING VAN DE AARDE Lezing Ledenavond Galileo, 25 januari 2019 In de kerstnacht van 1968 werd de aarde ontdekt Vijftig jaar geleden zagen mensenogen de aarde voor het eerst zoals ze werkelijk is

Nadere informatie

Big Bang ontstaan van het heelal

Big Bang ontstaan van het heelal Big Bang ontstaan van het heelal Alfred Driessen Amsterdam A.Driessen@utwente.nl 910-heelal.ppt slide 1 datum: 2 oktober 2009 A. Driessen@utwente.nl ESO's Very Large Telescope (VLT) 910-heelal.ppt slide

Nadere informatie

Samenvatting Levensbeschouwing LV \'Over wondere feiten\' Hoofdstuk 1

Samenvatting Levensbeschouwing LV \'Over wondere feiten\' Hoofdstuk 1 Samenvatting Levensbeschouwing LV \'Over wondere feiten\' Hoofdstuk 1 Samenvatting door L. 887 woorden 16 juli 2013 7,1 10 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Samenvatting LV Over wondere feiten Hoofdstuk

Nadere informatie

sterren en sterevolutie

sterren en sterevolutie Sterrenkunde Olypiade 2015 les 1: sterren en sterevolutie Onno Pols Afdeling Sterrenkunde, Radboud Universiteit Nijmegen 1 de zon: de dichtstbijzijnde ster 2 de zon: de dichtstbijzijnde ster de zon is

Nadere informatie

Sterren en sterevolutie Edwin Mathlener

Sterren en sterevolutie Edwin Mathlener Sterren en sterevolutie Edwin Mathlener Kosmische raadselen? Breng ze in voor de laatste les! Mail uw vragen naar info@edwinmathlener.nl, o.v.v. Sonnenborghcursus. Uw vragen komen dan terug in de laatste

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde De maan

Werkstuk Aardrijkskunde De maan Werkstuk Aardrijkskunde De maan Werkstuk door een scholier 3429 woorden 2 april 2000 6,4 383 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Voorwoord Het onderwerp de maan heb ik gekozen omdat het, het laatste half

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW De Maan

Praktische opdracht ANW De Maan Praktische opdracht ANW De Maan Praktische-opdracht door een scholier 2520 woorden 24 juli 2005 6,3 30 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Wij hebben voor onze praktische opdracht van algemene natuurwetenschappen

Nadere informatie

Onbemand onderzoek van de maan

Onbemand onderzoek van de maan Onbemand onderzoek van de maan Marco van der List In 2006 is het alweer dertig jaren geleden dat de laatste zachte landing op onze naast buur in het heelal plaatsvond. De onbemande Russische Luna-24 kwam

Nadere informatie

Gravitatie en Kosmologie

Gravitatie en Kosmologie Gravitatie en Kosmologie FEW cursus Jo van den Brand & Jeroen Meidam Les 1: 3 september 2012 Parallax Meten van afstand Meet positie van object ten opzichte van achtergrond De parallaxhoek q, de afstand

Nadere informatie

Over zonnen en zwarte gaten. Vincent Icke Sterrewacht Leiden & Alien Art

Over zonnen en zwarte gaten. Vincent Icke Sterrewacht Leiden & Alien Art Verduisteringen Over zonnen en zwarte gaten Vincent Icke Sterrewacht Leiden & Alien Art De bouw van een ster Zwaartekracht tegen de rest van de wereld Van banaan tot bol Bij kleine brokken speelt de sterkte

Nadere informatie

6.1. Boekverslag door K woorden 22 mei keer beoordeeld

6.1. Boekverslag door K woorden 22 mei keer beoordeeld Boekverslag door K. 1555 woorden 22 mei 2002 6.1 301 keer beoordeeld Vak ANW 1. Inleiding Ik doe mijn werkstuk over ons zonnestelsel, omdat het me boeit wat er verder is dan onze aarde. Ook doe ik mijn

Nadere informatie

HOVO cursus Kosmologie

HOVO cursus Kosmologie HOVO cursus Kosmologie Voorjaar 011 prof.dr. Paul Groot dr. Gijs Nelemans Afdeling Sterrenkunde, Radboud Universiteit Nijmegen HOVO cursus Kosmologie Overzicht van de cursus: 17/1 Groot Historische inleiding

Nadere informatie

Het draait allemaal om de Zon!

Het draait allemaal om de Zon! Het draait allemaal om de Zon! De zon: een doodgewone ster Henny J.G.L.M. Lamers Sterrenkundig Instituut Universiteit Utrecht lamers@astro.uu.nl astro.uu.nl Een reusachtige gloeiend hete gasbol De zon

Nadere informatie

Tentamen Inleiding Astrofysica 16 December 2015,

Tentamen Inleiding Astrofysica 16 December 2015, Tentamen Inleiding Astrofysica 16 December 2015, 14.00-17.00 Let op lees onderstaande goed door! *) Dit tentamen omat 4 opdrachten. De eerste opdracht bestaat uit tien indiiduele kennisragen. Deze ragen

Nadere informatie

Sterrenstelsels. prof.dr. Paul Groot Afdeling Sterrenkunde, IMAPP Radboud Universiteit Nijmegen

Sterrenstelsels. prof.dr. Paul Groot Afdeling Sterrenkunde, IMAPP Radboud Universiteit Nijmegen Sterrenstelsels prof.dr. Paul Groot Afdeling Sterrenkunde, IMAPP Radboud Universiteit Nijmegen Sterrenstelsels Uur 1: Ons Melkwegstelsel Uur 2: Andere sterrenstelsels De Melkweg Galileo: Melkweg bestaat

Nadere informatie

Chemie 4: Atoommodellen

Chemie 4: Atoommodellen Chemie 4: Atoommodellen Van de oude Grieken tot het kwantummodel Het woord atoom komt va, het Griekse woord atomos dat ondeelbaar betekent. Voor de Griekse geleerde Democritos die leefde in het jaar 400

Nadere informatie

- KLAS 5. a) Bereken de hellingshoek met de horizontaal. (2p) Heb je bij a) geen antwoord gevonden, reken dan verder met een hellingshoek van 15.

- KLAS 5. a) Bereken de hellingshoek met de horizontaal. (2p) Heb je bij a) geen antwoord gevonden, reken dan verder met een hellingshoek van 15. NATUURKUNDE - KLAS 5 PROEFWERK H6 22-12-10 Het proefwerk bestaat uit 3 opgaven met in totaal 31 punten. Gebruik van BINAS en grafische rekenmachine is toegestaan. Opgave 1: De helling af (16p) Een wielrenner

Nadere informatie

Onderzoek 46: De temperatuur van een lijk

Onderzoek 46: De temperatuur van een lijk Onderzoek 46: De temperatuur van een lijk 1. Onderzoeksvraag Het lijk van Prins Carnaval is gevonden om 12u15. Er zijn 3 verdachten onze kant opgestuurd om te onderzoeken. Hun alibi's zijn bekend, maar

Nadere informatie

Opgave 1 Koolstof-14-methode

Opgave 1 Koolstof-14-methode Opgave 1 Koolstof-14-methode Om de ouderdom van organisch materiaal te bepalen, kan men gebruik maken van de koolstof-14-methode. Koolstof-14 is een radioactieve isotoop die in de atmosfeer van de aarde

Nadere informatie

Hertentamen Inleiding Astrofysica 19 December 2015,

Hertentamen Inleiding Astrofysica 19 December 2015, Hertentamen Inleiding Astrofysica 19 December 2015, 14.00-17.00 Let op lees onderstaande goed door! *) Dit tentamen omvat 4 opdrachten. De eerste opdracht bestaat uit tien individuele kennisvragen. Deze

Nadere informatie

Edy Vorming van het planetenstelsel Tony

Edy Vorming van het planetenstelsel Tony Verslag vergadering Vendelinus 12 mei 2018 We hadden ditmaal liefst vier (!) verjaardagen te vieren: Ludo, Jarkko, Jos en Tony. Een dikke proficiat en bedankt voor het tracteren. Edy opende de vergadering

Nadere informatie

De Fysica van Sterren. Instituut voor Sterrenkunde

De Fysica van Sterren. Instituut voor Sterrenkunde De Fysica van Sterren Overzicht Sterrenkunde en de universaliteit van de natuurwetten Astro-fysica: wat is een ster? De kosmische cyclus van ontstaan en vergaan De vragen over het heelal zijn ook vragen

Nadere informatie

Een mooi moment is er rond een honderdduizendste van een seconde. Ja het Universum is nog piepjong. Op dat moment is de temperatuur zover gedaald dat

Een mooi moment is er rond een honderdduizendste van een seconde. Ja het Universum is nog piepjong. Op dat moment is de temperatuur zover gedaald dat 1 Donkere materie, klinkt mysterieus. En dat is het ook. Nog steeds. Voordat ik u ga uitleggen waarom wij er van overtuigd zijn dat er donkere materie moet zijn, eerst nog even de successen van de Oerknal

Nadere informatie

Formules voor Natuurkunde Alle formules die je moet kennen voor de toets. Eventuele naam of uitleg

Formules voor Natuurkunde Alle formules die je moet kennen voor de toets. Eventuele naam of uitleg Formules voor Natuurkunde Alle formules die je moet kennen voor de toets. Formule Eventuele naam of uitleg m # = m%# Machten van eenheden: regel m # m ( = m #)( Machten van eenheden: regel 2 m # m ( =

Nadere informatie

Samenvatting door D woorden 28 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde

Samenvatting door D woorden 28 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde Samenvatting door D. 1387 woorden 28 november 2016 0 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Kosmografie Onderzoeken van heelal basis wetenschap = fysica Hoofdstuk 1: Structuur van het heelal 1.1 Samenstelling

Nadere informatie

Inleiding Astrofysica College 4 12 oktober 2015 13.45 15.30. Ignas Snellen

Inleiding Astrofysica College 4 12 oktober 2015 13.45 15.30. Ignas Snellen Inleiding Astrofysica College 4 12 oktober 2015 13.45 15.30 Ignas Snellen Ons Zonnestelsel De Aarde als een planeet De rotsachtige planeten dubbelplaneet systeem (Aarde-Maan). Vloeibaar water! oceanen

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde 1 havo 2006-II

Eindexamen natuurkunde 1 havo 2006-II Opgave 1 Vallen op de maan In 1971 landde de Apollo 15 op de maan. Astronaut David Scott deed er de valproef van Galilei. Hij liet een zware hamer en een ganzenveer tegelijkertijd van dezelfde hoogte vallen.

Nadere informatie

Neutrinos sneller dan het licht?

Neutrinos sneller dan het licht? Neutrinos sneller dan het licht? Kosmische neutrinos Ed P.J. van den Heuvel, Universiteit van Amsterdam 24/10/2011 Zon en planeten afgebeeld op dezelfde schaal Leeftijd zon en planeten: 4,65 miljard jaar

Nadere informatie

Opgave Zonnestelsel 2005/2006: 6

Opgave Zonnestelsel 2005/2006: 6 Opgave Zonnestelsel 2005/2006: 6 6.1 De Leeftijd van het Zonnestelsel van Frank Verbunt De ouderdom van het Zonnestelsel kan bepaald worden uit de radio-actieve elementen die gevonden worden in meteorieten.

Nadere informatie

Wordt echt spannend : in 2015 want dan gaat versneller in Gevene? CERN echt aan en gaat hij draaien op zijn ontwerp specificaties.

Wordt echt spannend : in 2015 want dan gaat versneller in Gevene? CERN echt aan en gaat hij draaien op zijn ontwerp specificaties. Nog niet gevonden! Wordt echt spannend : in 2015 want dan gaat versneller in Gevene? CERN echt aan en gaat hij draaien op zijn ontwerp specificaties. Daarnaast ook in 2015 een grote ondergrondse detector.

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Hoofdstuk 7 Nederlandse samenvatting De zon is een hele gewone ster. Hij heeft een tamelijk kleine massa voor een ster en het heelal hangt vol met vergelijkbare sterren. De zon is ook nog eens in een rustige

Nadere informatie

De maan. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

De maan. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres DigilessenPO 19 September 2013 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/41890 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

Ontdek de planeten van ons zonnestelsel. In 90 minuten door het helal. Tijdens een wandeling tussen Ehrenfriedensdorf en Drebach

Ontdek de planeten van ons zonnestelsel. In 90 minuten door het helal. Tijdens een wandeling tussen Ehrenfriedensdorf en Drebach Ontdek de planeten van ons zonnestelsel In 90 minuten door het helal Tijdens een wandeling tussen Ehrenfriedensdorf en Drebach Zonnestelsel Sonnensystem Het zonnestelsel bestaat uit de Zon en de hemellichamen

Nadere informatie

De maan, onze bijzondere buur deel 1

De maan, onze bijzondere buur deel 1 47 De maan, onze bijzondere buur deel 1 1 onze bijzondere buur deel 1 Een dochter van de aarde Opnieuw belangstelling voor onze ruimtebuur De maan speelt een sleutelrol Een venster op de geschiedenis van

Nadere informatie

inhoud 1. Inleiding 2. Wat is een planeet 3. Soorten planeten 4. Het ontstaan van planeten 5. De planeten 1.Mercurius 2. Venus 3. De Aarde 4.

inhoud 1. Inleiding 2. Wat is een planeet 3. Soorten planeten 4. Het ontstaan van planeten 5. De planeten 1.Mercurius 2. Venus 3. De Aarde 4. Planeten inhoud 1. Inleiding 3 2. Wat is een planeet 4 3. Soorten planeten 5 4. Het ontstaan van planeten 6 5. De planeten 7 1.Mercurius 8 2. Venus 9 3. De Aarde 10 4. Mars 11 5. Jupiter 12 6. Saturnus

Nadere informatie

Bram Achterberg Afdeling Sterrenkunde IMAPP, Radboud Universiteit Nijmegen

Bram Achterberg Afdeling Sterrenkunde IMAPP, Radboud Universiteit Nijmegen Bram Achterberg Afdeling Sterrenkunde IMAPP, Radboud Universiteit Nijmegen Een paar basisfeiten over ons heelal: Het heelal expandeert: de afstanden tussen verre (groepen van) sterrenstelsels wordt steeds

Nadere informatie