Sport- en beweegaanbod

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Sport- en beweegaanbod"

Transcriptie

1 DOiT Organisatie: VU medisch centrum, EMGO Instituut Contactpersoon: mevrouw Singh Amika Contactpersoon 2: mevrouw Femke van Nassau Erkenningen: Goed onderbouwd Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting DOiT is een lespakket voor het voortgezet onderwijs gericht op voldoende lichaamsbeweging en gezonde voeding. Het doel van DOiT is preventie van overgewicht door leerlingen gezond en bewust te laten leven. DOiT stimuleert leerlingen om: - meer te bewegen en te sporten - minder tijd te besteden aan TV kijken en computeren - minder gesuikerde (fris)drank te drinken - minder ongezonde snacks en snoep te eten - iedere dag te ontbijten. DOiT bestaat uit 16 lessen (van 50 minuten) verspreid over 2 schooljaren: - 12 theorielessen (tijdens mentoruur/biologie of verzorging) - 4 bewegingslessen (LO lessen) - 3 optionele verdiepingslessen Tijdens leerjaar 1 gaan leerlingen actief aan de slag met hun eigen (on)gezonde gedrag. In het tweede leerjaar voeren leerlingen zelf een onderzoek uit naar de invloed van de omgeving op hun eigen gedrag, zoals het kantineaanbod, sportverenigingen en invloed van de media. Er wordt gebruik gemaakt van verschillende theorieen praktijkopdrachten. Het bijzondere van DOiT is dat er zowel veel aandacht is voor het maken van individuele keuzes als ook voor de invloed van omgevingsfactoren, zoals het aanbod in de schoolkantine, mogelijkheden voor meer bewegen buiten schooltijd en betrokkenheid van ouders. 1 / 10

2 Het lespakket bestaat uit een lesboek, een werkboek, leerling toolkit (beweeg- en eetdagboekje (CHECKiT), stappenteller en online advies op maat en de caloriewegwijzer), ouderinformatie boekje, docenten handleiding en toegang tot de website met een inlogcode. Op de website zijn beschikbaar: downloadbare werkbladen, instructiefilm, alternatieve lesopdrachten, extra lessen en praktische tips om het lespakket op school in te voeren. Het lespakket is lesvervangend voor de bestaande lessen over voeding en beweging en is door docenten verzorging, biologie, LO (lichamelijk opvoeding) of mentoren zelfstandig uit te voeren. Meedoen aan DOiT is goed voor de gezondheid voor de leerlingen: uit twee onderzoeken onder ruim 1400 leerlingen blijkt dat het lespakket werkt. Leerlingen die het programma gevolgd hebben zijn minder dik en besteden minder tijd aan TV kijken en computeren. Bij de invoering van DOiT kunnen scholen ondersteund worden vanuit de GGD, Sportservice of de gemeente. De samenwerking tussen school, sportverenigingen, ouders en gemeentelijke organisaties zorgt ervoor dat DOiT ingebed wordt in de schoolsetting. De DOiT website bevat informatie voor docenten, leerlingen, ouders en medewerkers van ondersteunende organisaties. Doel van het sport- en beweegaanbod Binnen DOiT zijn twee doelstellingen om leerlingen te motiveren tot een actieve(re) leefstijl, namelijk (1) meer bewegen (actief transport zoals fietsen en (on)georganiseerd sporten) en (2) minder stilzitten (bijvoorbeeld computer gebruik, TV kijken). Om deze doelstellingen te bereiken richten de lessen zich op de volgende vier kernthema s: 1. vergroten van kennis; 2. bewustwording; 3. gedragsverandering; 4. volhouden nieuw gedrag. Leerdoelen voor de leerlingen tijdens de DOiT lessen: Vergroten van kennis - leerlingen kennen de functie en soorten van lichamelijke activiteit; - leerlingen kennen de norm voor voldoende bewegen; - leerlingen weten welke effecten bewegen op het lichaam heeft; - leerlingen hebben inzicht in hun eigen energiegebruik vergeleken met de norm; - leerlingen kennen de functie van het hart; - leerlingen kunnen hun eigen hartslag meten; - leerlingen zijn zich bewust van de eigen hartslag. Bewustwording - leerlingen beseffen dat ze zelf keuzes kunnen maken om in (energie)balans te blijven; - leerlingen weten wat de gevolgen van een slechte energiebalans zijn; - leerlingen zijn zich bewust van hun eigen energiebalans; - leerlingen hebben inzicht in de mate van eigen lichamelijke activiteit tijdens de gymles. Gedragsverandering - leerlingen kiezen een gedrag dat ze willen veranderen; - leerlingen formuleren een persoonlijk doel voor het gedrag dat ze willen gaan veranderen. Volhouden nieuwe gedrag - leerlingen kijken terug op hun persoonlijke doel; - leerlingen hebben oplossingen bedacht voor de valkuilen bij het volhouden van hun gedragsdoel. DOiT werkt! DOiT is ontwikkeld met als doel voorkomen van overgewicht. Uit onderzoek naar de effectiviteit van DOiT blijkt dat jongeren die het lesprogramma hebben gevolgd minder dik zijn dan de leerlingen in de controlegroep en bovendien minder frisdrank drinken, minder ongezonde snacks eten en minder tijd aan TV kijken en computeren besteden. 2 / 10

3 Hoofddoel Subdoelen Doelgroep Primaire doelgroepen 1) Nederlandse scholieren (vanaf 12 jaar). DOiT is beschikbaar in twee verschillende versies: a) voor de basis/kaderberoepsgerichte leerweg en b) voor de gemengde/theoretische leerweg. De b/k versie wordt ook geschikt bevonden voor praktijkonderwijs en de g/t versie voor havo/vwo. 2) Ouders/wettelijke verzorgers van de doelgroep zoals onder (1) beschreven. Intermediaire doelgroepen 3) Docenten lichamelijke opvoeding en biologie/verzorging. Het uitvoeren van de lessen is voorbehouden aan docenten verzorging, biologie, mentoren of LO. De docentenhandleiding is zeer uitgebreid en stelt een docent in staat om het lesprogramma zelfstanding uit te voeren zonder extra scholing. Docenten kunnen de instructiefilm op de DOiT website bekijken ter voorbereiding op de lessen. 4) Medewerkers van GGDen & Sportservices. De intermediairs die bij de uitvoering/implementatie van DOiT zijn betrokken, zijn bij de Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) of lokale Sportservice werkzaam. Zij kunnen het programma implementeren op de scholen, waar de docenten de lessen verzorgen. Waarom is voor deze doelgroepen gekozen? Scholieren en ouders 1) Op basis van de huidige kennis met betrekking tot de DOiT interventie is bekend dat deze doelgroep gemiddeld 13 jaar is, zich bevindt op VMBO brugklas en tussen de minuten per dag inactief zijn. Ook voldoet een aanzienlijk deel van deze groep momenteel niet aan de Nederlandse norm voor beweging die geldt voor deze leeftijdsgroep. Deze informatie geeft aan dat veel gezondheidswinst is te behalen door juist deze groep actiever te laten zijn door middel van sportdeelname. Het betreft hier een interventie voor universele preventie: indicatie en contra-indicatie zijn daarom niet van toepassing. 2) De sociale omgeving kan een belangrijke bijdrage leveren aan het bevorderen van een gezonde leefstijl. Kinderen zijn geneigd om eet- en beweeggewoonten van hun ouders over te nemen. Ouders met een ongezonde leefstijl, maar ook reclame of toegang tot televisie of computer in de thuisomgeving stimuleert jongeren om ongezonde keuzes te maken. Uit interviews in 2009 bleek dat een oudercomponent zeer gewenst was binnen het DOiT programma. In de praktijk zijn leerlingen vaak onvoldoende in staat om zelf de omgeving en thuissituatie te veranderen. Daarom worden ouders betrokken bij het DOiT programma met als doel: help uw kind mee en stimuleer een gezonde leefstijl. Ouders ontvangen een informatieboekje, helpen mee met huiswerkopdrachten en worden uitgenodigd voor een ouderavond. Intermediairs 3) De schoolomgeving speelt een belangrijke rol in de preventie van overgewicht bij jongeren. Jongeren brengen dagelijks vele uren door op school en kunnen leeftijdsgenoten beïnvloeden. Tijdens de puberteit ontwikkelen jongeren cognitieve en gedragscompetenties die nodig zijn om gezondheid te begrijpen en te veranderen. Daarom kan een schoolinterventie gericht op een gezonde leefstijl en preventie van overgewicht jongeren helpen bij het veranderen van het ongezonde gedrag en de toenemende prevalentie een halt toe roepen. De DOiT lessen vervangen de bestaande lessen over voeding en beweging tijdens biologie/verzorging en lichamelijk opvoeding. Hierdoor is het niet nodig om extra lessen te geven. De docenten zijn daarom de uitvoerders van DOiT. 4) Gezondheidsbevordering op school kan via verschillende projecten gestimuleerd worden. DOiT kan een eerste 3 / 10

4 stap voor een school zijn, of juist een aanvulling op al lopende programma s. Met DOiT proberen we zoveel mogelijk aan te sluiten bij de landelijke ontwikkelingen op het terrein van schoolgezondheidsbeleid. Professionals bij de GGD, sportservice of gemeente kunnen scholen ondersteunen bij het implementeren van alleen DOiT of meerdere projecten tegelijk op de school. Op de DOiT website staan implementatiestappen met bijbehorende materialen beschreven. Intermediaire doelgroep Probleembeschrijving Probleem Aanpak Strategie Opzet In 2002/2003 is het DOiT programma (Dutch Obesity Intervention in Teenagers) volgens het Intervention Mapping protocol ontwikkeld. In 2009 is het programma doorontwikkeld op basis van de evaluatie en aanvullende interviews. Het aangepaste lesmateriaal is getest en sinds het voorjaar van 2011 landelijk beschikbaar. DOiT lessen opbouw Het DOiT programma is een 2 schooljaren durend lesprogramma gericht op preventie van overgewicht bij VMBO-leerlingen. De docentenhandleiding biedt docenten de mogelijkheid om zelfstandig te werk te gaan en de invoering van DOiT op de school soepel te laten verlopen. De website biedt ondersteuning met aanvullende lesopdrachten en -materiaal. Leerjaar 1 richt zich vooral op gedragsverandering van het individu. Les 1 Gezonde voeding gaat over voedingsmiddelen, voedingsstoffen, de functie van voeding en de Schijf van Vijf als hulpmiddel bij het kiezen van gezonde voeding. Les 2 Eetmomenten gaat over ontbijt, lunch, avondeten en tussendoortjes, en het lezen van etiketten. Les 3 Voldoende bewegen gaat over de effecten van bewegen op je lichaam, de beweegnorm en de eigen hartslag meten. Les 4 Energiebalans gaat over hoeveel eten en beweging je gemiddeld op een dag nodig hebt, welke keuzes je kan maken om in balans te blijven en wat de gevolgen zijn van een slechte energiebalans. Daarnaast bepalen leerlingen de eigen energiebalans met behulp van het CHECKiT (Je hebt hiervoor niet genoemd dat CHECKiT het eet en beweegdagboekje is..) boekje. Les 5 Veranderen gaat over het drinken van water, frisdrank en energiedrank. Verder worden er tips gegeven voor het opstellen van een persoonlijk goed voornemen voor één van de vier gedragingen. Les 6 Volhouden gaat over welke smoezen je kunt gebruiken om je doel niet vol te houden en wie je kan helpen bij het volhouden van je doel. Een stripverhaal van Roy en Anna illustreert dit. DOiT Active 1 Stappenteller gaat over het monitoren van bewegingen tijdens de gymles met een stappenteller. DOiT Active 2 Hartslag gaat over het monitoren van bewegingen tijdens de gymles met de eigen hartslag. Leerjaar 2 richt zich op de omgevingsfactoren en het volhouden van de individuele gedragsverandering. Les 7 Eten op school gaat over de schoolkantine en het samenstellen van een gezonde lunch. Les 8 Reclame gaat over de invloed van de mensen om je heen, gezondheidslogo s, trucs in de supermarkt en de invloed van reclame op TV. Les 9 Gewoontes gaat over het ontstaan en veranderen van gewoontes. Verder wordt er in groepjes een onderzoek gestart naar de invloed van de omgeving op het eigen eet- en beweeggedrag. Les 10 Moeilijke momenten gaat over de moeilijke situaties tijdens het volhouden van je persoonlijke doel. De leerlingen werken verder aan hun onderzoek. Les 11 Keep on DOiT gaat over zelfvertrouwen. Leerlingen bereiden de presentatie van hun onderzoek voor. Les 12 I did it gaat over de resultaten van de onderzoeken van de leerlingen. Deze les bestaat uit presentaties van de leerlingen van hun onderzoek. DOiT Active 3 Herhaling hartslag gaat over het monitoren van bewegingen tijdens de gymles met de eigen hartslag. 4 / 10

5 DOiT Active 4 Mijn sportverenging gaat over een sportvereniging van een groepje leerlingen. Zij vertellen over hun sport, leggen een oefening uit en organiseren wedstrijdjes. DOiT Extra - DOiT Extra 1 Koken gaat over het kiezen van een gerecht, boodschappen doen, de voorbereiding en het daadwerkelijke koken. - DOiT Extra 2 Proefles gaat over het proeven en beoordelen van verschillende drankjes en tussendoortjes. - DOiT Extra 3 Culturen gaat over de verschillen in voeding- en beweeg gewoontes tussen culturen Door alternatieve opdrachten, DOiT Extra en losbladige werkbladen, allen als download op de DOiT website, kunnen docenten zelf flexibel de lessen af stemmen op het niveau van de leerlingen en de beschikbare faciliteiten. Plan van aanpak Scholen kunnen het hele schooljaar starten met DOiT. De uitvoering van het DOiT programma staat hieronder beschreven. Eén docent is de coördinator van het DOiT programma en heeft de volgende taken: Stap 1) Informatie op de DOiT website bekijken Stap 2) School enthousiast maken om met DOiT te starten Stap 3) Plan van aanpak maken Stap 4) Voorbereiding -Bestellen DOiT materiaal via website -Startdatum en inplannen rooster (lessen duren circa 50 minuten) -Stem met de docenten (LO/verzorging/biologie) onderling af wie waar voor verantwoordelijk is. -Bekijk de instructiefilm bekijken! -Bij pakket DOiT basis: werkbladen printen en kopiëren (vanaf de website). -Informeer collega s (mentor, leerlingbegeleider, vertrouwenspersoon, enz.) dat de lessenserie start. -Informeer ouders over het DOiT programma door het ouder informatieboekje uit te delen. Stap 5) Starten met DOiT (gehele jaar mogelijk!) Stap 6) Afsluiting (optioneel met ouderavond) Stap 7) Evalueren en plan maken voor het nieuwe schooljaar Samenwerking Bij de invoering van DOiT kunnen scholen begeleid worden vanuit de GGD, Sportservice of de gemeente. Deze partijen hebben vaak zicht op andere activiteiten in de regio en kunnen scholen daarom adviseren, begeleiden of ondersteunen en samenwerkingsmogelijkheden initiëren. Op de DOiT website staan praktische handreikingen om werk te maken van DOiT in de regio. De website is geordend aan de hand van de volgende projectfasen: voorbereiding, uitvoeren en verankering. De fasen worden kort beschreven en onder elke fase zijn bruikbare tools te downloaden. Verder helpt het DOiT team bij het meedenken wat de invoering van DOiT en/of de uitvoering van de DOiT lessen betreft. Duur en intensiteit DOiT is een 2 schooljaren durend lesprogramma gericht op preventie van overgewicht. Elk leerjaar bestaat uit zes theorielessen en minimaal twee beweeglessen (DOiT Active). Alle lessen duren 50 minuten. Er is voor twee leerjaren gekozen, omdat het veranderen van gedrag tijd kost. Uit de eerste evaluatie van DOiT bleek dat het effect na verloop van tijd minder afnam. Er is daarom bij de doorontwikkeling gekozen om de lessen over twee leerjaren te spreiden. Daarnaast hebben alle leerlingen op het VMBO in de eerste twee leerjaren verzorging en biologie. Na het tweede leerjaar maken zij een keuze voor een bepaalde richting en is er weinig tot geen ruimte in het bestaande curriculum om lessen over gezonde leefstijl op te nemen. DOiT is beschikbaar in twee verschillende versies: voor de basis/kaderberoepsgerichte leerweg en de gemengde/theoretische leerweg. De b/k versie wordt ook geschikt bevonden voor praktijk onderwijs en de g/t versie voor havo/vwo. De methode van beide versies is hetzelfde, alleen het taalgebruik is aangepast in de b/k versie. Voor elk niveau is een handleiding beschikbaar. 5 / 10

6 Opzet van de interventie Locatie en uitvoerders Overdraagbaarheid Ondersteuning De doelstelling van DOiT is dat scholen met behulp van intermediairs (zoals GGD en of Sportservices) het lokale sportaanbod organiseren dat bij hun behoeftes past. Door de bundeling van meerede scholen onder de paraplu van één GGD of Sportservice kan efficiënt gebruik gemaakt worden van de lokaal beschikbare middelen voor sportstimulering. Met vragen kunnen scholen dus (als er een goede samenwerking bestaat) naar de betreffende GGD of Sportservice. Voor professionals zijn op de website ook stappen beschreven om scholen te ondersteunen bij de implementatie van DOiT. Daarnaast hebben scholen de mogelijkheid om met de DOiT office contact op te nemen. De DOiT office probeert zoveel mogelijk te verbinden - niet alleen tussen scholen en intermediairs, maar ook tussen scholen onderling. Handleiding Er is een uitgebreide handleiding voor docenten beschikbaar die hierdoor DOiT zelfstandig kunnen uitvoeren. Uit eerder onderzoek bleek dat de docenten daar tevreden mee waren. Daarnaast kunnen docenten online de instructiefilm bekijken. In de handleiding wordt ingegaan op het organiseren van het sport- en beweegaanbod door scholen zelf. De docentenhandleiding geeft richtlijnen voor de lessen, achtergrondinformatie en gedetailleerde informatie over de werkwijze per les. Door de variatietips zijn de lessen aan te passen aan het niveau van de leerlingen en de faciliteiten op school. Voor meer inzicht in het implementatie proces gestuurd vanuit een GGD en/of Sportservice is er nog meer onderzoek nodig dit wordt op dit moment uitgevoerd. De resultaten daarvan worden eind 2013 verwacht. Tot de mogelijkheden behoort een cursus voor de betreffende GGD- of Sportservice medewerker die hen in staat stelt om de scholen/docenten effectief te kunnen ondersteunen. Kwaliteitsbewaking De resultaten van de evaluatie van de eerste DOiT versie (2003) hebben de basis gevormd van de herziene versie (2009). DOiT is tot 2009 alleen in de onderzoekssetting uitgevoerd. In de pilot studie die in 2009 in de gemeente Amsterdam op 12 VMBO scholen is uitgevoerd, was er veel aandacht voor een procesevaluatie onder kinderen, docenten, leden van de schoolleiding en GGD medewerkers. Deze resultaten hebben de basis gevormd voor een nieuwe verbeterslag. De doelstelling is om door middel van onderzoek de kwaliteit van de interventie continu te bewaken. Het DOiT team wordt hierin geadviseerd door het DOiT Expert team. Materialen Implementatie Randvoorwaarden 6 / 10

7 Draagvlak De preventie van overgewicht is een landelijk speerpunt in het gezondheidsbeleid; er is veel aandacht, ook bij gemeenten, om dit belangrijke onderwerp aan te pakken. DOiT is het enige programma gericht op gezonde voeding én beweging beschikbaar voor het VO. Iedereen kan DOiT bestellen. Er zijn geen voorwaarden voor draagvlak beschreven. Wel adviseren wij om draagvlak binnen de school te creëren door andere docenten, vaksecties en de directie ook te betrekken bij het DOiT programma. Op de website is een voorbeeld presentatie beschikbaar. In deze presentatie is onder andere het doel en de inhoud van DOiT opgenomen. In de presentatie zit ook 'toelichting met tekst' per dia. Aan de bestaande tekst kunnen docenten toevoegen wat voor hun situatie van toepassing is. Deskundigheid Er is geen extra training nodig voor de docenten. DOiT vervangt het bestaande lesmateriaal en zoals uit eerder onderzoek bleek, was de handleiding voldoende voor het zelfstandig uitvoeren van de interventie. Op de DOiT website is ook een instructiefilm beschikbaar voor docenten. Bereik 34 scholen (gemeenschap): VO Locaties 83 scholen(gemeenschap): VO Aantal deelnemers Ruim 9000 deelnemers sinds de landelijke beschikbaarheid van DOiT (voorjaar 2011) Ervaringen met de uitvoering In 2009 heeft een tweede procesevaluatie plaatsgevonden. Tijdens deze evaluatie is er op 5 scholen in Amsterdam informatie verzameld over (1) de organisatie en implementatie van het programma op school, (2) tevredenheid over het aangepaste materiaal en (3) de ouderparticipatie. De evaluatie laat zien dat: - 90% van de docenten gemotiveerd was voor de implementatie van het DOiT; - de meeste docenten meer tijd dan 50 minuten per les besteden aan het programma; - docenten veel gebruik hebben gemaakt van de alternatieve opdrachten en bijgevoegde CD; - docenten zelf de lessen aanvullen met eigen materiaal; - leerlingen graag nog meer praktische opdrachten willen; - docenten de docentenhandleiding als zeer prettig en volledig ervaren; - het lesmateriaal goed aansluit bij de belevingswereld van de leerlingen; - voor het laagste VMBO-niveau de lessen soms te moeilijk kunnen zijn; - losse werkbladen niet altijd praktisch zijn; - de website positief beoordeeld wordt; - alle scholen het ouderinformatieboekje hebben uitgedeeld. Op de DOiT website staan ervaringen van scholen en professionals met DOiT beschreven. Referenten Referenten 7 / 10

8 Naam en functie H.de Jong lerares leefstijl/verzorging en voortrekker Gezonde School adres telefoonnummer Uitspraak van de persoon over kwaliteit van de interventie / het aanbod DOiT is een complete methode die leerlingen bewust maakt van hun eigen voedings- en beweeggewoonten en handvatten biedt voor een gedragsverandering. De lessen zijn zo opgebouwd dat het de bedoeling is dat je de aangegeven volgorde aanhoudt. Omdat je de lessen verspreid over twee jaar geeft (klas1 en 2 ieder 6 weken) is de kans op volhouden van nieuw gedrag groter dan wanneer je dit eenmalig aanbiedt. Ik heb het dit jaar met veel enthousiasme gegeven en dan ook besloten om het een vast onderdeel te laten zijn in mijn lessen de komende jaren. De docentenhandleiding die bij de methode zit is volledig uitgewerkt. Voor een totaalbeeld is het raadzaam eerst de hele docentenhandleiding globaal door te nemen zodat je weet wat er komt. De hele lesopbouw staat uitgebreid beschreven en is heel degelijk. De methode geeft aan dat elke les voor één lesuur is. Alle, door de methode aangereikte, instructie- en werkvormen heb ik uitgevoerd. Omdat de leerling zijn/haar eigen doel opstelt, heb je als docent een begeleidende rol. Naar eigen inzicht kun je de les aanvullen/uitbreiden met materiaal waar in de klas behoefte aan is. Er worden hulpmiddelen voor de lessen bijgeleverd. De opdrachten die de leerlingen maken sluiten goed aan op de informatie die hun in het lesboek wordt aangereikt. Het zijn veelal praktische opdrachten die de theorie verduidelijken. De methode leent zich niet voor geheel zelfstandig werken door leerlingen. Elk volgende onderdeel/les moet wel toegelicht, uitgelegd en nabesproken worden. De leeropbrengst heb ik getoetst door middel van een schriftelijke toets. Hiervoor heb ik vragen uit de quiz en de toets van de website gehaald, met een paar eigen gemaakte vragen erbij. Elke les heb ik het huiswerk gecontroleerd. Ik heb de methode voor de gemengde en theoretische leerweg dit jaar gegeven aan een brugklas M/H. Dit is prima. Bij DOiT zitten meerdere opdrachten die de leerlingen individueel via de website kunnen maken. De lay-out en opbouw sprak de leerlingen aan. Doordat er ook beweeglessen in de methode zitten moet je samenwerken met de LO-sectie. Samenwerking met een docent biologie is ook nuttig. Je hoeft geen cursus te volgen voordat je met DOiT aan de slag gaat. De docentenhandleiding, het leerlingenboek en de website zijn zeer compleet. De methode is heel afwisselend wat betreft theorie en praktijk. De leerlingen hebben hier enthousiast mee gewerkt en het leeft nog steeds. Naam organisatie Insula College Type organisatie school Website Referent 2 Naam en functie 8 / 10

9 Lot Nap (voormalig) projectleider Gezond Bezig! adres telefoonnummer (070) Uirspraak van de persoon over kwaliteit van de interventie / het aanbod 'Als projectleider van het Haagse Leefstijlproject Gezond Bezig! voor VMBO klassen in Den Haag ben ik in aanraking gekomen met het DOiT project. Met Gezond Bezig! willen wij als GGD bijdragen aan het ontwikkelen van een Gezonde Leefstijl bij jongeren. Het project is heel flexibel en wordt volledig aangepast aan de wensen en mogelijkheden op de scholen. Voedingslessen vormen een belangrijk onderdeel binnen het project en een goed onderbouwd en effectief lesprogramma is altijd de wens geweest. De keuze voor DOiT binnen ons project is dan ook niet voor niets! Het DOiT project is sterk onderbouwd, effectief bewezen en zet breed in op de punten die van belang zijn bij een gezonde leefstijl. Er is aandacht voor gezonde voeding en voldoende beweging, maar ook voor de omgeving; de school, de supermarkt en situatie thuis. Een heel compleet project! Daarbij sluit DOiT ook perfect aan bij bestaande leefstijlactiviteiten die wij als GGD Den Haag aan VMBO scholen aanbieden, zoals een kookworkshop bij een professionele kookstudio, een fittest en een judoles. DOiT past perfect in het Haagse plaatje!' Naam organisatie Dienst OCW Den Haag afdeling Gezondheidsbevordering Type organisatie GGD Website Kosten en uren Kosten en uren De kosten voor het materiaal: DOiT Basis bestaat uit lesboek, dagboek, stappenteller, caloriewegwijzer en ouderinformatie boekje. Per 30 leerlingen één docentenhandleiding. Docent ontvangt inlogcode voor de website (voor onder de PDF werkbladen). DOiT Basis: 7,99 voor 2 leerjaren. DOiT Plus bestaat uit lesboek, werkboek, dagboek, stappenteller, caloriewegwijzer, ouderinformatie boekje. Per 30 leerlingen één docentenhandleiding. Docent ontvangt inlogcode voor de website en werkbladen (in kleur) in een handig werkboek. DOiT Plus: 9,99 voor 2 leerjaren. DOiT AGAIN bestaat uit werkboek, dagboek, stappenteller, caloriewegwijzer, ouderinformatie boekje. Per 30 leerlingen één docentenhandleiding. Docent ontvangt inlogcode voor de website. Geschikt voor scholen die het 9 / 10

10 lesboek opnieuw gebruiken. DOiT AGAIN: 6,99,- euro voor 2 leerjaren. Het is voor scholen die al met het materiaal werken ook mogelijk om losse onderdelen bij te bestellen. Geschikt voor scholen die beschikken over DOiT Basis, Plus of AGAIN en onderdelen uit het lespakket willen bijbestellen. Tijdsbesteding voor de uitvoering van DOiT: Het lespakket bestaat uit 12 theorie- en 4 bewegingslessen van ieder circa 50 minuten. De lessen zijn verdeeld over twee leerjaren. Vaak zijn er ook twee docenten betrokken: een docent die de theorielessen geeft en een docent die we bewegingslessen verzorgt. Docenten die vaker met DOiT werken geven aan dat de voorbereidingstijd steeds minder wordt. De website van DOiT biedt naast de standaard lessen ook nog verdiepende lessen en extra materiaal. Hierdoor kan de docent de lessen aanpassen aan het niveau van de leerlingen en de faciliteiten op school. Deze uren zijn niet inbegrepen in de berekening zoals hieronder weergegeven. Uren: Voorbereiding per les: 30 minuten (480 minuten in totaal) Uitvoering per les: 50 minuten (800 minuten totaal) Dus het uitvoeren van alle 16 lessen kost in totaal ongeveer 1280 minuten, verdeeld over twee leerjaren. Extra personele kosten en tijdsinvestering zijn voor de docenten niet van toepassing, omdat DOiT de bestaande lessen over voeding en beweging tijdens de lessen biologie, verzorging en LO vervangt. Wel dient de coördinator op school voldoende tijd te hebben om de coördinerende taken goed uit te kunnen voeren. Toelichting op kosten en uren Bijlage / 10

Lessenserie gericht op gezonde leefstijl

Lessenserie gericht op gezonde leefstijl Lessenserie gericht op gezonde leefstijl Femke van Nassau Onderzoeker, VU medisch centrum Themastudiedag KVLO Bruggen Slaan Zwolle, 11 februari 2011 Workshop DOiT-programma Aan de slag op school Stelling

Nadere informatie

Een voorbeeld van een schoolprogramma gericht op preventie van overgewicht in Nederland: het DOiT programma

Een voorbeeld van een schoolprogramma gericht op preventie van overgewicht in Nederland: het DOiT programma 7 Samenvatting 8 Dit proefschrift beschrijft de voorbereiding op de landelijke implementatie van het Dutch Obesity Intervention in Teenagers (DOiT) programma. Daarnaast wordt de evaluatie beschreven die

Nadere informatie

Gezond Gewicht activiteiten voor het voortgezet onderwijs

Gezond Gewicht activiteiten voor het voortgezet onderwijs Gezond Gewicht activiteiten voor het voortgezet onderwijs Politiek, onderwijs en ouders zijn het er allemaal over eens; het voedingsaanbod moet gezonder. Dit valt of staat met een schoolgezondheidsbeleid.

Nadere informatie

Lekker Fit! Organisatie: Nederlandse Hartstichting Contactpersoon: mevrouw Naomi Rosekrans-Navon Contactpersoon 2: Erkenningen: Goed onderbouwd

Lekker Fit! Organisatie: Nederlandse Hartstichting Contactpersoon: mevrouw Naomi Rosekrans-Navon Contactpersoon 2: Erkenningen: Goed onderbouwd Lekker Fit! Organisatie: Nederlandse Hartstichting Contactpersoon: mevrouw Naomi Rosekrans-Navon Contactpersoon 2: Erkenningen: Goed onderbouwd Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting Gezond eten

Nadere informatie

Sport- en beweegaanbod

Sport- en beweegaanbod 'Zwemmen in de klas; alle waterratten opgelet' Organisatie: Koninklijke Nederlandse Zwembond (KNZB) Contactpersoon: mevrouw Annemieke Beute Contactpersoon 2: mevrouw Maritsa Venhof Erkenningen: Sport-

Nadere informatie

Gezond en duurzaam voedsel. Een folder ter inspiratie voor docenten in het voortgezet onderwijs

Gezond en duurzaam voedsel. Een folder ter inspiratie voor docenten in het voortgezet onderwijs Gezond en duurzaam voedsel Een folder ter inspiratie voor docenten in het voortgezet onderwijs Aan de slag met gezond en duurzaam voedsel in het voortgezet onderwijs Werken aan gezondheid op jouw school

Nadere informatie

Kennismaken met hockey in het Voortgezet Onderwijs Organisatie: KNHB Contactpersoon: mevrouw Kara Meijer Contactpersoon 2: Erkenningen:

Kennismaken met hockey in het Voortgezet Onderwijs Organisatie: KNHB Contactpersoon: mevrouw Kara Meijer Contactpersoon 2: Erkenningen: Kennismaken met hockey in het Voortgezet Onderwijs Organisatie: KNHB Contactpersoon: mevrouw Kara Meijer Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting Kennismaken met hockey

Nadere informatie

Sport2U Organisatie: Stade Advies Contactpersoon: Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod

Sport2U Organisatie: Stade Advies Contactpersoon: Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Sport2U Organisatie: Stade Advies Contactpersoon: Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting Sport2U is een virtuele sportinfrastructuur voor jongeren (12-18 jaar) (en

Nadere informatie

Actieve Gymles voor Meisjes Organisatie: Fontys Sporthogeschool Contactpersoon: Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod

Actieve Gymles voor Meisjes Organisatie: Fontys Sporthogeschool Contactpersoon: Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Actieve Gymles voor Meisjes Organisatie: Fontys Sporthogeschool Contactpersoon: Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting In de huidige interventie wordt per deelnemende

Nadere informatie

Menukaart Gezonde School voortgezet onderwijs: Voeding

Menukaart Gezonde School voortgezet onderwijs: Voeding Menukaart Gezonde voortgezet onderwijs: Voeding : Plaats: Locatie: Contactpersoon: Telefoonnummer: E-mailadres: Datum invullen: Inhoud: Om op een effectieve manier invulling te geven aan gezondheidsthema

Nadere informatie

Sport- en beweegaanbod

Sport- en beweegaanbod Coach Organisatie: Centrum voor Beweging en Onderzoek Groningen Contactpersoon: mevrouw Siska Sprenger Contactpersoon 2: mevrouw Brechje Houet Erkenningen: Goed beschreven Sport- en beweegaanbod Achtergrond

Nadere informatie

Sportfrissel Organisatie: Sport Fryslân Contactpersoon: heer Erwin Bloeming Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod

Sportfrissel Organisatie: Sport Fryslân Contactpersoon: heer Erwin Bloeming Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Sportfrissel Organisatie: Sport Fryslân Contactpersoon: heer Erwin Bloeming Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting Medewerkers van sociale werkvoorzieningschappen

Nadere informatie

Dutch Obesity Intervention in Teenagers (DOiT)

Dutch Obesity Intervention in Teenagers (DOiT) Interventie Dutch Obesity Intervention in Teenagers (DOiT) Samenvatting Doel Het doel van de Dutch Obesity Intervention in Teenagers (DOiT) is universele preventie van overgewicht bij VMBO-leerlingen.

Nadere informatie

Kennismaken met hockey in het basisonderwijs Organisatie: KNHB Contactpersoon: mevrouw Kara Meijer Contactpersoon 2: Erkenningen:

Kennismaken met hockey in het basisonderwijs Organisatie: KNHB Contactpersoon: mevrouw Kara Meijer Contactpersoon 2: Erkenningen: Kennismaken met hockey in het basisonderwijs Organisatie: KNHB Contactpersoon: mevrouw Kara Meijer Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting Kennismaken met hockey

Nadere informatie

Sport- en beweegaanbod

Sport- en beweegaanbod Indoor Freerunning Organisatie: Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie Contactpersoon: mevrouw Margo Cornelissen Contactpersoon 2: heer Herman Jansen Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting

Nadere informatie

De Actieve Pauze Organisatie: Fontys Sporthogeschool Contactpersoon: Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod

De Actieve Pauze Organisatie: Fontys Sporthogeschool Contactpersoon: Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod De Actieve Pauze Organisatie: Fontys Sporthogeschool Contactpersoon: Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting Gedurende een periode van 4 weken krijgen de kinderen

Nadere informatie

Dit aanbod is uitstekend te combineren met Mijnzwemcoach.nl of andere interventies uit de menukaart zoals Fiets fit!, Start2run.

Dit aanbod is uitstekend te combineren met Mijnzwemcoach.nl of andere interventies uit de menukaart zoals Fiets fit!, Start2run. Zwemsport 'Sportaanbod ouders van jonge kinderen' Organisatie: Koninklijke Nederlandse Zwembond (KNZB) Contactpersoon: heer Mikel Vogels Contactpersoon 2: mevrouw Cécile Veldman Erkenningen: Sport- en

Nadere informatie

Menukaart Gezonde School Voortgezet Onderwijs: Sport en Bewegen

Menukaart Gezonde School Voortgezet Onderwijs: Sport en Bewegen Menukaart Gezonde School Voortgezet Onderwijs: Sport en Bewegen School: Plaats: Locatie: Ingevuld door: Functie: Telefoonnummer: E-mailadres: Datum invullen: Inhoud: Om op een effectieve manier invulling

Nadere informatie

Zwanger Workout Organisatie: Mom in Balance Contactpersoon: mevrouw Esther van Diepen Contactpersoon 2: Erkenningen: Goed beschreven

Zwanger Workout Organisatie: Mom in Balance Contactpersoon: mevrouw Esther van Diepen Contactpersoon 2: Erkenningen: Goed beschreven Zwanger Workout Organisatie: Mom in Balance Contactpersoon: mevrouw Esther van Diepen Contactpersoon 2: Erkenningen: Goed beschreven Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting De Zwanger Workout is

Nadere informatie

Preventie van overgewicht binnen het VO Een gezonde kantine in de praktijk. Lyne Blanchette Pamela van Kessel Danielle Driebeek-Houtman

Preventie van overgewicht binnen het VO Een gezonde kantine in de praktijk. Lyne Blanchette Pamela van Kessel Danielle Driebeek-Houtman Preventie van overgewicht binnen het VO Een gezonde kantine in de praktijk. Lyne Blanchette Pamela van Kessel Danielle Driebeek-Houtman Prevalentie van overgewicht Rotterdam Rotterdam Nederland (2002/04)

Nadere informatie

CheckTeen 2011: Eet- en beweeggedrag van leerlingen in het voortgezet onderwijs in Zwolle

CheckTeen 2011: Eet- en beweeggedrag van leerlingen in het voortgezet onderwijs in Zwolle Onderzoekscentrum Preventie Overgewicht CheckTeen 2011: Eet- en beweeggedrag van leerlingen in het voortgezet onderwijs in ZWOLLE Een onderzoek naar het eet- en beweeggedrag van leerlingen van de 2 e klas

Nadere informatie

Sport- en beweegaanbod

Sport- en beweegaanbod Alle Leerlingen Actief /VMBO in Beweging Organisatie: Sportservice Noord-Holland Contactpersoon: mevrouw Annelijn de Ligt Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting

Nadere informatie

Verenigingen en welzijnswerk voor ouderen Organisatie: NOC*NSF Contactpersoon: Diederik Meijntjes Contactpersoon 2: Diederik Meijntjes Erkenningen:

Verenigingen en welzijnswerk voor ouderen Organisatie: NOC*NSF Contactpersoon: Diederik Meijntjes Contactpersoon 2: Diederik Meijntjes Erkenningen: Verenigingen en welzijnswerk voor ouderen Organisatie: NOC*NSF Contactpersoon: Diederik Meijntjes Contactpersoon 2: Diederik Meijntjes Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting Samenwerking

Nadere informatie

Dutch Obesity Intervention in Teenagers (DOiT)

Dutch Obesity Intervention in Teenagers (DOiT) Werkblad beschrijving interventie Dutch Obesity Intervention in Teenagers (DOiT) Gebruik de handleiding bij dit werkblad www.nji.nl/jeugdinterventies/be schrijven of www.loketgezondleven.nl/kwal iteit-van-interventies/beoordeling

Nadere informatie

Menukaart Gezonde School basisonderwijs: Sport & Bewegen

Menukaart Gezonde School basisonderwijs: Sport & Bewegen Menukaart Gezonde School basisonderwijs: Sport & Bewegen School: Plaats: Locatie: Contactpersoon: Telefoonnummer: E-mailadres: Datum invullen: Inhoud: Om op een effectieve manier invulling te geven aan

Nadere informatie

Bijlage WIJS (Wat Is Jouw Stijl)

Bijlage WIJS (Wat Is Jouw Stijl) Bijlage WIJS (Wat Is Jouw Stijl) Deze bijlage hoort bij de beschrijving van de interventie WIJS (Wat Is Jouw Stijl), zoals die is opgenomen in de databank Effectieve Jeugdinterventies. Meer informatie:

Nadere informatie

Menukaart Gezonde School 2013-2014

Menukaart Gezonde School 2013-2014 Menukaart Gezonde School 2013-2014 www.utrecht.nl/gezondeschool Gezondheidsaanbod in het voortgezet onderwijs 1 Gezonde School Leerlingen die zich gezond voelen, gaan graag naar school en presteren beter.

Nadere informatie

Kosten en uren Menukaart Kinderen sportief op gewicht (KSG)

Kosten en uren Menukaart Kinderen sportief op gewicht (KSG) Naam interventie: RealFit Naam interventie- eigenaar: Huis voor de Sport Limburg Doelgroep: 12-18 jarigen Leeswijzer In onderstaand kosten en uren overzicht wordt de volgende termen gehanteerd: Structurele

Nadere informatie

Smartpool. Docenten en scholieren over gebruik en tevredenheid Smartpool. Resie Hoeijmakers en Amika Singh. Evaluatie Smartpool op school

Smartpool. Docenten en scholieren over gebruik en tevredenheid Smartpool. Resie Hoeijmakers en Amika Singh. Evaluatie Smartpool op school Smartpool Docenten en scholieren over gebruik en tevredenheid Smartpool Resie Hoeijmakers en Amika Singh Augustus 201 Mulier Instituut Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Gebruik van Smartpool 3. Tevredenheid

Nadere informatie

Samenvatting Perspectieven op het stimuleren van gezond energiebalansgerelateerd. in de schoolomgeving

Samenvatting Perspectieven op het stimuleren van gezond energiebalansgerelateerd. in de schoolomgeving Samenvatting Perspectieven op het stimuleren van gezond energiebalansgerelateerd gedrag in de schoolomgeving 144 Samenvatting Perspectieven op het stimuleren van gezond energiebalans-gerelateerd gedrag

Nadere informatie

Voeding. Handleiding voor begeleiders

Voeding. Handleiding voor begeleiders Voeding Handleiding voor begeleiders Algemene tips voor begeleider Het beste uit jezelf! Philadelphia vindt het belangrijk dat cliënten zich net als ieder ander mens kunnen ontwikkelen. Hierbij wordt uitgegaan

Nadere informatie

Schoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten

Schoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten Schoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten Lessen over fruit en groente: geef leerlingen iets extra s mee! Uw school doet mee met het EU-Schoolfruitprogramma. Na

Nadere informatie

Sport- en beweegaanbod

Sport- en beweegaanbod Krajicek sportclubs Organisatie: Richard Krajicek Foundation (RKF) Contactpersoon: heer Chris Kaper Contactpersoon 2: mevrouw Jamila Laoukili Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting

Nadere informatie

Sport- en beweegaanbod

Sport- en beweegaanbod Playgrounds inclusief begeleiding Organisatie: Richard Krajicek Foundation (RKF) Contactpersoon: Chris Kaper Contactpersoon 2: heer Eric van Veen Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting

Nadere informatie

Er zijn twee thema s voor een ouderbijeenkomst: 1 Vette verleiders 2 Kinderen: gezond gewicht en gezonde leefstijl

Er zijn twee thema s voor een ouderbijeenkomst: 1 Vette verleiders 2 Kinderen: gezond gewicht en gezonde leefstijl De jeugd heeft de toekomst, maar dan wel graag een gezonde toekomst. Dat is best lastig in een wereld waarin steeds meer verleiders op de loer liggen om (onverantwoord) te consumeren en minder te bewegen.

Nadere informatie

Toepassen van Sociale Marketing op ontwikkeling van alcoholmatigingsinterventies

Toepassen van Sociale Marketing op ontwikkeling van alcoholmatigingsinterventies Toepassen van Sociale Marketing op ontwikkeling van alcoholmatigingsinterventies A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 3720 BA Bilthoven www.rivm.nl KvK Utrecht 30276683 T 030 274 91 11

Nadere informatie

Gezond en duurzaam voedsel. Een folder ter inspiratie voor mbo-docenten

Gezond en duurzaam voedsel. Een folder ter inspiratie voor mbo-docenten Gezond en duurzaam voedsel Een folder ter inspiratie voor mbo-docenten Aan de slag met gezond en duurzaam voedsel in het mbo Werken aan gezondheid op school loont. Het draagt bij aan betere schoolprestaties,

Nadere informatie

Stapjefitter re-integratie Organisatie: CBO Contactpersoon: mevrouw Sarah Pos Contactpersoon 2: mevrouw Annemiek Dorgelo Erkenningen:

Stapjefitter re-integratie Organisatie: CBO Contactpersoon: mevrouw Sarah Pos Contactpersoon 2: mevrouw Annemiek Dorgelo Erkenningen: Stapjefitter re-integratie Organisatie: CBO Contactpersoon: mevrouw Sarah Pos Contactpersoon 2: mevrouw Annemiek Dorgelo Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting Voor een groot deel

Nadere informatie

Zo kan het ook! Organisatie: Onbeperkt Sportief Contactpersoon: mevrouw Erna Mannen Contactpersoon 2: mevrouw Marjo Duijf Erkenningen:

Zo kan het ook! Organisatie: Onbeperkt Sportief Contactpersoon: mevrouw Erna Mannen Contactpersoon 2: mevrouw Marjo Duijf Erkenningen: Zo kan het ook! Organisatie: Onbeperkt Sportief Contactpersoon: mevrouw Erna Mannen Contactpersoon 2: mevrouw Marjo Duijf Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting Doelgroep De doelgroep

Nadere informatie

PRODUCTENGIDS. Seksuele gezondheid

PRODUCTENGIDS. Seksuele gezondheid PRODUCTENGIDS Seksuele gezondheid SEKSUELE GEZONDHEID BELANGRIJK? JAZEKER! Een aantal feiten* op een rij: Seksueel actieve jongeren communiceren onvoldoende over gebruik van condooms. Een kleine groep

Nadere informatie

Gezond en duurzaam eten Een inspiratiefolder voor mbo-docenten

Gezond en duurzaam eten Een inspiratiefolder voor mbo-docenten Gezond en duurzaam eten Een inspiratiefolder voor mbo-docenten Aan de slag met gezond en duurzaam eten in het MBO De school is dé plek om jongeren bewust te maken van gezond en duurzaam eten. Gezonde

Nadere informatie

Schoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten

Schoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten Schoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten Lessen over fruit en groente: geef leerlingen iets extra s mee! Uw school doet mee met het EU-Schoolfruitprogramma. Na

Nadere informatie

De les is ontwikkeld door:

De les is ontwikkeld door: In de lessen van Weet wat je eet besteed je aandacht aan het thema voeding. Deze Ervaringsles Voedselverleiding is bedoeld als aanvulling op die lessen. De leerlingen hebben in de reguliere lessen geleerd

Nadere informatie

De les is ontwikkeld door: In opdracht van: In samenwerking met:

De les is ontwikkeld door: In opdracht van: In samenwerking met: In uw lessen besteedt u aandacht aan het thema voeding. De les Voedselverleiding! is bedoeld als aanvulling op die lessen. De leerlingen hebben in de reguliere lessen geleerd wat gezonde en minder gezonde

Nadere informatie

PROGRAMMABEGROTING

PROGRAMMABEGROTING PROGRAMMABEGROTING 2016-2019 Programma 1 : Zorg, Welzijn, Jeugd en Onderwijs 1A Lokale gezondheidszorg Inleiding Op grond van de Wet publieke gezondheid (Wpg) heeft de gemeente de taak door middel van

Nadere informatie

Voorbeeldadvies Cijfers

Voorbeeldadvies Cijfers Voorbeeldadvies GGD Twente heeft de taak de gezondheid van de Twentse jeugd, volwassenen en ouderen in kaart te brengen. In dit kader worden diverse gezondheidsmonitoren afgenomen om inzicht te verkrijgen

Nadere informatie

Product en prijzen 2014

Product en prijzen 2014 Product en prijzen 2014 1 Augustus 2014 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Maak kennis met Social Media Rijbewijs... 3 Opbouw en inhoud lessenreeks... 4 Digitale leeromgeving... 5 Docentenomgeving... 6 Prijzen

Nadere informatie

Toelichting ondersteuningsaanbod vo

Toelichting ondersteuningsaanbod vo Toelichting ondersteuningsaanbod vo Gebruik deze toelichting om uw keuze te bepalen en als hulp bij het invullen van het keuzemenu. U kunt een aanvraag doen van 7 oktober tot 29 november 2013 via het keuzemenu

Nadere informatie

Aanleiding CheckTeen. Zwolle gezonde stad ( ) JOGG: Jongeren op Gezond Gewicht (2010) ChecKid: kinderen basisonderwijs 2006 en 2009 (en 2012)

Aanleiding CheckTeen. Zwolle gezonde stad ( ) JOGG: Jongeren op Gezond Gewicht (2010) ChecKid: kinderen basisonderwijs 2006 en 2009 (en 2012) Aanleiding CheckTeen Zwolle gezonde stad (2010 2013) JOGG: Jongeren op Gezond Gewicht (2010) ChecKid: kinderen basisonderwijs 2006 en 2009 (en 2012) CheckTeen: kinderen voortgezet onderwijs (2010/2011)

Nadere informatie

Titel interventie. Werkblad beschrijving interventie. Gebruik de HANDLEIDING bij dit werkblad. Werkblad, versie mei 2015

Titel interventie. Werkblad beschrijving interventie. Gebruik de HANDLEIDING bij dit werkblad. Werkblad, versie mei 2015 Titel interventie Werkblad beschrijving interventie Gebruik de HANDLEIDING bij dit werkblad Werkblad, versie mei 2015 Dit is een gezamenlijk werkblad van de volgende kennisinstituten: Colofon Ontwikkelaar

Nadere informatie

Overgewicht en obesitas bij kinderen: oorzaken en preventie. Joana Kist-van Holthe Amika Singh Marianne van der Velde

Overgewicht en obesitas bij kinderen: oorzaken en preventie. Joana Kist-van Holthe Amika Singh Marianne van der Velde Overgewicht en obesitas bij kinderen: oorzaken en preventie Joana Kist-van Holthe Amika Singh Marianne van der Velde 13-10-2016 Prevalentie overgewicht Nederland Jongens Prevalentie overgewicht bij jongens

Nadere informatie

Effectief Actief. Ondersteuningsmogelijkheden voor kansrijke sport- en beweeginterventies

Effectief Actief. Ondersteuningsmogelijkheden voor kansrijke sport- en beweeginterventies Effectief Actief Ondersteuningsmogelijkheden voor kansrijke sport- en beweeginterventies Effectief Actief Ondersteuningsmogelijkheden voor kansrijke sport- en beweeginterventies Effectief Actief is een

Nadere informatie

Lekker Fit. Werken aan een gezonde leefstijl voor Rotterdamse jeugd

Lekker Fit. Werken aan een gezonde leefstijl voor Rotterdamse jeugd 01 Lekker Fit! Inhoudsopgave Lekker Fit 1 Tien pijlers 2 01 Extra bewegingsonderwijs tijdens en na schooltijd 3 02 De komst van de gymleraar nieuwe stijl 4 03 Lespakket Lekker Fit! 5 04 Sportlessen als

Nadere informatie

Back in Shape Organisatie: Mom in Balance Contactpersoon: mevrouw Esther van Diepen Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod

Back in Shape Organisatie: Mom in Balance Contactpersoon: mevrouw Esther van Diepen Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Back in Shape Organisatie: Mom in Balance Contactpersoon: mevrouw Esther van Diepen Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting De interventie Back in Shape is een training

Nadere informatie

GGD IJsselland Overzicht aanbod gezondheidsbevordering voor primair onderwijs Ga voor gezond!

GGD IJsselland Overzicht aanbod gezondheidsbevordering voor primair onderwijs Ga voor gezond! IJsselland Overzicht aanbod gezondheidsbevordering voor primair onderwijs Ga voor gezond! 1. Eten en drinken Gezonde Hap& Stap Vierdaagse Doel: Kinderen en hun ouders zijn zich bewust van het belang van

Nadere informatie

Product en prijzen 2017 Media Rijbewijs

Product en prijzen 2017 Media Rijbewijs Product en prijzen 2017 Product en prijzen 2017 Social Media Rijbewijs Media Rijbewijs Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Maak kennis met het Media Rijbewijs... 3 Inhoud lessen... 4 Digitale leeromgeving...

Nadere informatie

Resultaten Jongerenonderzoek

Resultaten Jongerenonderzoek Resultaten Jongerenonderzoek 2013 Groenewald GGD Zuid Limburg Geleen, april 2014 Inhoudsopgave 1. Inleiding 1 2. Resultaten van uw school 2.1 VMBO klas 2 3 2.2 VMBO klas 4 4 2.3 HAVO/VWO klas 2 5 2.4 HAVO/VWO

Nadere informatie

Gemeentelijke rapportage Gezondheidsbevordering Jeugd Zoeterwoude

Gemeentelijke rapportage Gezondheidsbevordering Jeugd Zoeterwoude Jeugd Zoeterwoude Inleiding 3 1. Gezonde School 3 2. Verslavingspreventie 3 3. Sociaal-Emotionele Ontwikkeling 4 4. 2019 4 Gemeente Gemeente Zoeterwoude Verantwoordingsperiode 1-1-2018 t/m 31-12-2018 Publicatiedatum

Nadere informatie

Openbare Scholengemeenschap voor atheneum, havo en mavo

Openbare Scholengemeenschap voor atheneum, havo en mavo Openbare Scholengemeenschap voor atheneum, havo en mavo Gezond- en sportief schoolbeleid op Graaf Engelbrecht Breda Paul de Groot Emiel de Lange Introductie & Programma workshop Presentatie gezonde school

Nadere informatie

Product en prijzen 2016 Social Media Rijbewijs

Product en prijzen 2016 Social Media Rijbewijs GI T AL E Product en prijzen 2016 Social Media Rijbewijs Januari 2016 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Maak kennis met het Social Media Rijbewijs... 3 Inhoud lessen... 4 Digitale leeromgeving... 5 Prijzen

Nadere informatie

PROGRAMMABEGROTING 2015-2018

PROGRAMMABEGROTING 2015-2018 PROGRAMMABEGROTING 2015-2018 Programma 1 : Zorg, Welzijn, Jeugd en Onderwijs 1A Lokale gezondheidszorg Inleiding Op grond van de Wet publieke gezondheid (Wpg) heeft de gemeente de taak door middel van

Nadere informatie

IN BEWEGING. Onderneem! Nietsdoen is geen optie

IN BEWEGING. Onderneem! Nietsdoen is geen optie IN BEWEGING Onderneem! Nietsdoen is geen optie Belang bewegen Emotioneel: plezier, je goed voelen, zelfvertrouwen, eigenwaarde, positieve invloed op emotionele stoornissen Sociaal: participatie, ontwikkeling

Nadere informatie

Toelichting ondersteuningsaanbod mbo

Toelichting ondersteuningsaanbod mbo Toelichting ondersteuningsaanbod mbo Gebruik deze toelichting om uw keuze te bepalen en als hulp bij het invullen van het keuzemenu. U kunt een aanvraag doen van 7 oktober tot 29 november 2013 via het

Nadere informatie

Balvaardigheid Organisatie: Centrum voor Bewegingswetenschappen Contactpersoon: Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod

Balvaardigheid Organisatie: Centrum voor Bewegingswetenschappen Contactpersoon: Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Balvaardigheid Organisatie: Centrum voor Bewegingswetenschappen Contactpersoon: Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting Kinderen krijgen een balvaardigheidsprogramma

Nadere informatie

27 maart Gezonde School aanpak. Gea Breebaart, beleidsmedewerker Gezondheidsbevordering Gezonde school adviseur voor JGZ-adviseurs

27 maart Gezonde School aanpak. Gea Breebaart, beleidsmedewerker Gezondheidsbevordering Gezonde school adviseur voor JGZ-adviseurs 27 maart 2017 Brengt gezondheid dichterbij! Wat betekent voor jullie een Gezonde School? Gezonde School aanpak Gea Breebaart, beleidsmedewerker Gezondheidsbevordering Gezonde school adviseur voor JGZ-adviseurs

Nadere informatie

Open Sportcentrum Haagse Beemden Organisatie: Stichting Open Sportcentrum Haagse Beemden Contactpersoon: Contactpersoon 2: Erkenningen:

Open Sportcentrum Haagse Beemden Organisatie: Stichting Open Sportcentrum Haagse Beemden Contactpersoon: Contactpersoon 2: Erkenningen: Open Sportcentrum Haagse Beemden Organisatie: Stichting Open Sportcentrum Haagse Beemden Contactpersoon: Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting Het vertrekpunt van

Nadere informatie

Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO

Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO Student: Vincent van der Maaden, MSc Studentnummer: 5783070 Opleiding: Interfacultaire lerarenopleiding, UvA Vakgebied: Aardrijkskunde

Nadere informatie

Menukaart Gezonde School basisonderwijs: Roken & Alcohol

Menukaart Gezonde School basisonderwijs: Roken & Alcohol Menukaart Gezonde School basisonderwijs: Roken & Alcohol School: Plaats: Locatie: Contactpersoon: Telefoonnummer: E-mailadres: Datum invullen: Inhoud: Om op een effectieve manier invulling te geven aan

Nadere informatie

Sport- en beweegaanbod

Sport- en beweegaanbod B-Fit Organisatie: Gelderse Sport Federatie Contactpersoon: mevrouw Merlin Bos- te Wilt Contactpersoon 2: mevrouw Manon Ruijgrok Erkenningen: Goed onderbouwd Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting

Nadere informatie

Financiële Educatie aan Jongeren. Thea Hazel-Stals Netty Blijlevens

Financiële Educatie aan Jongeren. Thea Hazel-Stals Netty Blijlevens Financiële Educatie aan Jongeren Thea Hazel-Stals Netty Blijlevens WWJB richt zich op jongeren en hun financiën Stichting Weet Wat Je Besteedt (WWJB) richt zich op het vergroten van de financiële zelfredzaamheid

Nadere informatie

Doel resultaat - Opbrengsten passend bij landelijk gemiddelde en analyseren opbrengsten

Doel resultaat - Opbrengsten passend bij landelijk gemiddelde en analyseren opbrengsten Speerpunt 3 Doorgaande leerlijn 2016 2017 1. Waarom Het didactisch handelen van leerkrachten is erop gericht dat kinderen een ononderbroken ontwikkeling kunnen doormaken. Voor die ontwikkeling is een rijke

Nadere informatie

National Resources. Source Short description Link

National Resources. Source Short description Link National Resources Country: the Netherlands Name of tool or initiative Source Short description Link School Handleiding Gezonde School Loketgezondleven.nl, Bilthoven: Het doel van de handleiding Gezonde

Nadere informatie

De Leefgezondcoach in de praktijk. Een handleiding voor professionals

De Leefgezondcoach in de praktijk. Een handleiding voor professionals De Leefgezondcoach in de praktijk Een handleiding voor professionals Waarom deze handleiding? Heeft u ook cliënten die weinig weten over gezonde voeding? Die wel minder vet willen eten, maar niet goed

Nadere informatie

Interventie Beweegkuur 2018

Interventie Beweegkuur 2018 Interventie Beweegkuur 2018 A) Kosten en uren / uitvoer van de sport en beweegactiviteiten. Directe kosten: personeel Rol Structureel Eenmalig Uren benodigd voor lokale uitvoer (aanvrager) Leefstijladviseur

Nadere informatie

Jump-in scan. Naam school en schooljaar

Jump-in scan. Naam school en schooljaar Jump-in scan school en schooljaar Toelichting Jump-in doelen Gezondheid staat structureel op de agenda De school heeft de visie en afspraken rond gezonde leefstijl in het beleid opgenomen. Het schoolteam

Nadere informatie

Menukaart Gezonde School basisonderwijs: Voeding

Menukaart Gezonde School basisonderwijs: Voeding Menukaart Gezonde School basisonderwijs: Voeding School: Plaats: Locatie: Contactpersoon: Telefoonnummer: E-mailadres: Datum invullen: Inhoud: Om op een effectieve manier invulling te geven aan gezondheidsthema

Nadere informatie

Zomerscholen. Kees Broekhof Sardes

Zomerscholen. Kees Broekhof Sardes Zomerscholen Kees Broekhof Sardes Agenda Kader: bestuursafspraken Doelgroepen Doelen en ambities Kwaliteit Kwantiteit Ervaringen in Utrecht en elders Bestuursafspraken zomerschool Doelgroepen: kinderen

Nadere informatie

Evaluatie SamenOud training Anders denken, anders doen Casemanagement

Evaluatie SamenOud training Anders denken, anders doen Casemanagement Evaluatie SamenOud training Anders denken, anders doen Casemanagement Deelprogramma voor wijkverpleegkundigen en ouderenadviseurs die opgeleid worden tot casemanager SamenOud R. Brans April 2013 Inhoud

Nadere informatie

Bijlage 4. Schoolgezondheidsplan

Bijlage 4. Schoolgezondheidsplan Bijlage 4. Schoolgezondheidsplan RIVM, Handleiding Gezonde School Basisonderwijs, april 2010, Bijlage 4. Schoolgezondheidsplan 1 2 Bijlage 4. Schoolgezondheidsplan Inhoudsopgave Inleiding 1. Actuele gezondheidssituatie

Nadere informatie

Samen werken aan een. gezond en veilig. schooljaar. Het voortgezet onderwijs & de Jeugdgezondheidszorg

Samen werken aan een. gezond en veilig. schooljaar. Het voortgezet onderwijs & de Jeugdgezondheidszorg Samen werken aan een gezond en veilig schooljaar Het voortgezet onderwijs & de Jeugdgezondheidszorg 2015/2016 Het voortgezet onderwijs EN de Jeugdgezondheidszorg Gezonde leerlingen die lekker in hun vel

Nadere informatie

Uitdager van de maand. Natuur & Techniek, groep 7/8. Algemeen. Titel. Lang leve je lijf. Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen

Uitdager van de maand. Natuur & Techniek, groep 7/8. Algemeen. Titel. Lang leve je lijf. Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen Uitdager van de maand Lang leve je lijf Natuur & Techniek, groep 7/8 Algemeen Titel Lang leve je lijf Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen Inzicht in gezonde eetgewoontes en voedingsmiddelen

Nadere informatie

Menukaart Gezonde School Basis- en Voortgezet Onderwijs: Mediawijsheid

Menukaart Gezonde School Basis- en Voortgezet Onderwijs: Mediawijsheid Menukaart Gezonde School Basis- en Voortgezet Onderwijs: Mediawijsheid Inhoud: Om op een effectieve manier invulling te geven aan gezondheidsthema s, is het belangrijk om aan de volgende 4 niveaus aandacht

Nadere informatie

Ouder Advies Commisie Aeres VMBO Emmeloord,

Ouder Advies Commisie Aeres VMBO Emmeloord, Ouder Advies Commisie Aeres VMBO Emmeloord, 24-9-2018 Wat is de OAC? De Ouder Advies Commissie (OAC) is een groep ouders die het leuk vindt om mee te denken over het onderwijs. De OAC: geeft adviezen en

Nadere informatie

HET CONCEPT WAT JE SCHRIJFT BEN JE ZELF

HET CONCEPT WAT JE SCHRIJFT BEN JE ZELF HET CONCEPT WAT JE SCHRIJFT BEN JE ZELF Inleiding Het boek Wat je schrijft ben je zelf (WJSBJZ) is een werkboek. Het bestaat uit 33 levensvragen met bijbehorende opdracht. Bij elke vraag is er schrijfruimte

Nadere informatie

Sport- en beweegaanbod

Sport- en beweegaanbod FUNdament: 'kennismaken met de zwemsport' Organisatie: Koninklijke Nederlandse Zwembond (KNZB) Contactpersoon: heer Mikel Vogels Contactpersoon 2: mevrouw Cécile Veldman Erkenningen: Sport- en beweegaanbod

Nadere informatie

Welkom. Nieuwsbrief. (terug) op Trajectum. Nieuwe directeur stelt zich voor. Aflevering 1 schooljaar

Welkom. Nieuwsbrief. (terug) op Trajectum. Nieuwe directeur stelt zich voor. Aflevering 1 schooljaar Nieuwsbrief 7 september 2018 Aflevering 1 schooljaar 2018-2019. Welkom (terug) op Trajectum Namens alle medewerkers van Trajectum College heet ik alle ouders van harte welkom. In het bijzonder de ouders

Nadere informatie

Ik en Geld en 200% Economie

Ik en Geld en 200% Economie Ik en Geld en 200% Economie Codename Future verbindt het open domein met de methode. Kernpunten: actualisatie, regionalisatie, variatie We vertalen de maatschappelijke boodschap naar het onderwijs. Thema

Nadere informatie

Lespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Lerarenhandleiding Groep 7 & 8

Lespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Lerarenhandleiding Groep 7 & 8 Lespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Lerarenhandleiding Groep 7 & 8 kunnen de definitie van voeding benoemen. weten wat de vier hoofdbestanddelen van voeding zijn en wat de functie

Nadere informatie

KIJK! VOEDING. mijn leven. Leerjaar 2. Leskatern 2. Ont wikkeld voor. praktijkonderwijs Basis - Kader

KIJK! VOEDING. mijn leven. Leerjaar 2. Leskatern 2. Ont wikkeld voor. praktijkonderwijs Basis - Kader em ex jk ki In KIJK! VOEDING mijn leven Leerjaar 2 aa pl Leskatern 2 r Ont wikkeld voor praktijkonderwijs Basis - Kader INLEIDING voeding Ontbijten is een heel belangrijk begin van de dag. Een goed ontbijt

Nadere informatie

Menukaart Gezonde School 2014-2015

Menukaart Gezonde School 2014-2015 Menukaart Gezonde School 2014-2015 Deze menukaart geeft een overzicht van het gezondheidsaanbod voor het voortgezet onderwijs. Wilt u op uw school met een thema aan de slag? Neem dan contact op met de

Nadere informatie

Werving en aquisitie. Introductie en voorlichting IRun2BFit. Intakegesprek (programma op maat) Intentieverklaring en samenwerkingsovereenkomst

Werving en aquisitie. Introductie en voorlichting IRun2BFit. Intakegesprek (programma op maat) Intentieverklaring en samenwerkingsovereenkomst Bijlage A Werving en aquisitie Introductie en voorlichting IRun2BFit Intakegesprek (programma op maat) Intentieverklaring en samenwerkingsovereenkomst Organiseren en opzet lokale organisatie Instructiebijeenkomst

Nadere informatie

Achtergrond Samenvatting De interventie strekt zich uit over een periode van minimaal vier jaar. Interventies worden gefaseerd ingevoerd.

Achtergrond Samenvatting De interventie strekt zich uit over een periode van minimaal vier jaar. Interventies worden gefaseerd ingevoerd. Echnaton Organisatie: O.S.G. Echnaton College Contactpersoon: Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting De interventie strekt zich uit over een periode van minimaal

Nadere informatie

Vragenlijst themacertificaat Bewegen en sport Voortgezet onderwijs

Vragenlijst themacertificaat Bewegen en sport Voortgezet onderwijs Vragenlijst themacertificaat Bewegen en sport Voortgezet onderwijs Vul de vragenlijst zorgvuldig in en maak ruim gebruik van de mogelijkheid om een toelichting te geven zodat het voor de beoordelaar duidelijk

Nadere informatie

Whitepaper Nieuw Nederlands 6 e editie onderbouw

Whitepaper Nieuw Nederlands 6 e editie onderbouw Whitepaper Nieuw Nederlands 6 e editie onderbouw WHITEPAPER NIEUW NEDERLANDS 6 e editie onderbouw Nieuw Nederlands onderbouw 6 e editie staat als vanouds voor hoge kwaliteit en aandacht voor de individuele

Nadere informatie

Dit is een door het CCV goedgekeurd lesplan

Dit is een door het CCV goedgekeurd lesplan Pagina 1 van 6 1. CBR Registratienummer 2. Naam opleider 3. Versienummer en datum 201719-002 / 09-08-2017 4. Cursuscode, cursusnaam en type training U19-1, Leefstijl, e-learning (systeem: All Secure Cargo)

Nadere informatie

U19-1 Leefstijl e-learning CBR Registratienummer. 2. Naam opleider

U19-1 Leefstijl e-learning CBR Registratienummer. 2. Naam opleider 1. CBR Registratienummer 2. Naam opleider 3. Versienummer en datum 201719-002 / 09-08-2017 4. Cursuscode, cursusnaam en type training U19-1, Leefstijl, e-learning (systeem: All Secure Cargo) 5. Doel De

Nadere informatie

Lespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Inleidend katern Groep 7 & 8

Lespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Inleidend katern Groep 7 & 8 Lespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Inleidend katern Groep 7 & 8 Voorwoord We willen het wel van de daken schreeuwen: alles wat we weten over verantwoorde en biologische voeding.

Nadere informatie

User Centered Design. Ontwerpbeslissingen

User Centered Design. Ontwerpbeslissingen User Centered Design Ontwerpbeslissingen Ontwerpbeslissingen: Wat wij willen doen voor jou is Met betrekking tot lessen voorbereiden: Overzichten, schema s en lesplannen moeten ook door leerlingen begrepen

Nadere informatie

Uitdager van de maand. Natuur & Techniek, groep 7/8. Algemeen. Titel. Lang leve je lijf. Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen

Uitdager van de maand. Natuur & Techniek, groep 7/8. Algemeen. Titel. Lang leve je lijf. Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen Uitdager van de maand Lang leve je lijf Natuur & Techniek, groep 7/8 Algemeen Titel Lang leve je lijf Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen Inzicht in gezonde eetgewoontes en voedingsmiddelen

Nadere informatie

Erkenningscommissie Interventies Beoordelingsformulier. Eindoordeel van de erkenningscommissie over de interventie

Erkenningscommissie Interventies Beoordelingsformulier. Eindoordeel van de erkenningscommissie over de interventie Interventie: Families First Deelcommissie: 1 Erkenningscommissie Interventies Beoordelingsformulier Datum vergadering: 11 april 2014 Eindoordeel van de erkenningscommissie over de interventie De commissie

Nadere informatie