Eindrapportage actualisatie beroepscompetentieprofielen kapper en afro-kapper

Transcriptie

1 Eindrapportage actualisatie bcp s kappersbranche: Onderzoeksverantwoording & onderzoeksresultaten Eindrapportage actualisatie beroepscompetentieprofielen kapper en afro-kapper Onderzoeksverantwoording & onderzoeksresultaten Onderzoek uitgevoerd in opdracht van het Brancheplatform Kappers, Nieuwegein Mede mogelijk gemaakt door het Hoofdbedrijfschap Ambachten (HBA), Zoetermeer Rapportage RAO Arbeid Opleidingen Consult B.V. Tilburg, november 2009 Dr. Esther de Ruijter Drs. Dominique Olvers AO Consult, Tilburg 1

2 AO Consult, Tilburg 2

3 Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding Doelstellingen, onderzoeksvragen en onderzoeksaanpak Doelstelling van het onderzoek Onderzoeksvragen Onderzoeksaanpak Stap 1 Deskresearch Stap 2 Kwalitatieve fase Stap 3 Kwantitatieve fase en aanpassen van de bcp s Veranderingen, innovaties en ontwikkelingen en de impact op beroepen in de kappersbranche Kwantitatieve onderzoeksresultaten Resultaten structuuronderzoek Kenmerken respondentgroep Uitbreiding van werkzaamheden in de kappersbranche Scholing en knelpunten met betrekking tot advies- en verkoopvaardigheden Werkzaamheden van de kapper Werkzaamheden van de allround kapper Behoefte aan een opleiding op mbo-niveau 4 en ondernemerscompetenties Resultaten profielonderzoek Conclusies Conclusies met betrekking tot het bijstellen van de bcp s in de kappersbranche Conclusies met betrekking tot ondernemerschap...35 Bijlage 1 Overzicht gesprekspartners Bijlage 2 Resultaten schriftelijk onderzoek: taakprofielen kapper / allround kapper AO Consult, Tilburg 3

4 AO Consult, Tilburg 4

5 Samenvatting Voor een optimale aansluiting tussen beroepspraktijk en beroepsonderwijs zijn actuele, maar ook toekomstgerichte beroepscompetentieprofielen (bcp s) onmisbaar. In oktober 2004 zijn de bcp s van de kappersbranche vastgesteld door het bestuur van het Brancheplatform Kappers. Sinds 2004 is er het nodige in het werkveld veranderd, met consequenties voor de inhoud van de beroepen waarvoor destijds de bcp s zijn vastgesteld. Daarom heeft het bestuur van het Brancheplatform Kappers door AO Consult een onderzoek laten uitvoeren naar: de veranderingen, innovaties en ontwikkelingen in de kappersbranche en de consequenties hiervan voor de beroepsuitoefening, inclusief aanpassing van de bestaande bcp s; eventuele nieuwe beroepen in de kappersbranche waarvoor, indien relevant, aanvullende bcp s ontwikkeld dienen te worden; de vraag of en de wijze waarop ondernemerscompetenties in de kappersbranche in een bestaand of apart bcp en in de opleidingsstructuur opgenomen dienen te worden. In deze samenvatting worden de belangrijkste onderzoeksstappen en conclusies kort toegelicht. Wat is een beroepscompetentieprofiel? Een beroepscompetentieprofiel (bcp) geeft een beschrijving van goed vakmanschap van een vakvolwassen beroepsbeoefenaar. Een bcp bestaat uit de volgende onderdelen: een beroepsbeschrijving, uitwerking van kerntaken en bijbehorende procesbeschrijvingen en een beschrijving van competenties en beheersingscriteria. Een bcp doet geen uitspraken over op welke wijze de beroepsbeoefenaar dit vakmanschap heeft ontwikkeld of welke beroepsopleidingen zijn gevolgd. Naamgeving bcp s Binnen de oorspronkelijke bcp s kapper en afro-kapper worden twee niveaus van beroepsuitoefening onderscheiden, namelijk van de (afro-)kapper en senior (afro-)kapper. In de praktijk komen voor deze beroepen andere benamingen voor. Veelal wordt onder de kapper de hairstylist 1,2 verstaan en onder de senior kapper de hairstylist 3 en topstylist. Deze benamingen verwijzen naar de functienamen zoals gehanteerd in de CAO. Met name het begrip senior kapper wordt in de praktijk niet herkend of gebruikt. Er is daarom door het Brancheplatform Kappers in overleg met branchepartijen besloten om te spreken van de allround in plaats van de senior kapper. In dit onderzoeksrapport alsmede de aangepaste bcp s wordt derhalve gesproken over de allround kapper. Onderzoeksstappen Het onderzoek is uitgevoerd op basis van de volgende 4 stappen: Stap 1 Deskresearch; Stap 2 Kwalitatieve fase; Stap 3 Kwantitatieve fase en aanpassing van de bestaande bcp s; Stap 4 Rapportage. AO Consult, Tilburg 5

6 In de eerste stap zijn, op basis van bestaand bronmateriaal, de belangrijkste innovaties en ontwikkelingen binnen het werkveld van de (afro-)kapper en allround (afro-)kapper verkend. Vervolgens zijn in de tweede stap 7 diepte-interviews met sleutelinformanten en 6 diepte-interviews met werkgevers en werknemers gevoerd. In deze gesprekken lag de focus op het signaleren van innovaties en ontwikkelingen en de impact hiervan op bestaande en nieuwe beroepen in de branche. Maar ook zijn inhoudelijke wijzigingen m.b.t. het werkveld, de kerntaken, de procesbeschrijvingen en de competenties van de 4 bestaande bcp s in kaart gebracht. Daarnaast is onderzocht of en hoe de ondernemers-competenties een plek dienen te krijgen binnen de huidige bcp s. Om deze bevindingen cijfermatig te onderbouwen zijn in stap 3 kwantitatieve gegevens verzameld via een telefonisch en schriftelijk onderzoek onder werkgevers en werknemers. Conclusies Achtereenvolgend worden de belangrijkste conclusies van het onderzoek en de impact hiervan op de ontwikkelde bcp s toegelicht. 1) Het onderzoek geeft geen aanleiding voor het ontwikkelen van bcp s voor nieuwe beroepen in de kappersbranche; 2) De (vaktechnische) kerntaken van de kapper en allround kapper zijn identiek, namelijk: Bereidt de haarbehandeling voor, Voert een haarbehandeling uit en Rondt de haarbehandeling af. De mate van zelfstandigheid waarmee deze werkzaamheden worden uitgevoerd vertonen verschillen tussen de kapper en allround kapper. 3) Voor allround (afro)kappers is het van belang dat zij een bijdrage leveren aan de bedrijfsvoering. Daarom is hiervoor een aparte kerntaak in het bcp opgenomen en zijn er aanvullende competenties ontwikkeld, namelijk: Zorgdragen voor voorraadbeheer, Bijdrage leveren aan PRactiviteiten, Begeleidt (nieuwe) medewerkers en leerling-kappers en geeft interne trainingen. 4) Aanpalende basisberoepsactiviteiten op het gebied van schoonheidsverzorging, visagie, manicure, nagelstyling en cosmetische gezichtsbehandelingen behoren niet tot het directe werkveld van de (allround) kapper. Deze zijn daarom niet opgenomen in het bcp; 5) Ondernemerschap is niet onlosmakelijk verbonden met het beroep van (allround) kapper. Ondernemerschap is een aanvulling voor degenen die kiezen voor een bestaan als zelfstandig ondernemer. De ondernemerstaken en competenties kunnen een aanvulling vormen op het bcp van de allround kapper. Voor de uitwerking van competenties wordt verwezen naar de ondernemerschap-competenties en succescriteria voor de UV-branches. Er wordt aanbevolen om hiervoor geen apart bcp te ontwikkelen. Wel is (zie punt 3) een aantal competenties met betrekking tot bedrijfsvoering aan het bestaande bcp van de allround (afro-) kapper toegevoegd. 6) Er is een potentiële doelgroep voor opleidingen op het gebied van ondernemerschap en leidinggeven. Het bestaande cursorische aanbod voorziet voor een groot deel in deze behoefte. De noodzaak van een mbo-niveau 4 opleiding voor de kappersbranche is niet aangetoond. Op basis van de onderzoeksresultaten zijn de volgende bcp s aangepast: - Beroepscompetentieprofiel Kapper (Brancheplatform Kappers, mei 2009); - Beroepscompetentieprofiel Afro-kapper (Brancheplatform Kappers, mei 2009). AO Consult, Tilburg 6

7 Eindrapportage actualisatie bcp s kappersbranche: Onderzoeksverantwoording & onderzoeksresultaten 1 Inleiding In oktober 2004 zijn de beroepscompetentieprofielen (bcp s) van de kappersbranche door het bestuur van de Vakraad voor het Kappersbedrijf, sinds 2005 onder de naam Brancheplatform Kappers, vastgesteld. De volgende bcp s zijn door het bestuur vastgesteld: de kapper en senior kapper, de afro-kapper en de senior afro-kapper. 1 Deze bcp s vormen het fundament voor het kwalificatieprofiel kapper, dat in de afgelopen jaren in diverse versies en formats onder regie van het kenniscentrum KOC Nederland is ontwikkeld. Voor een optimale aansluiting tussen de beroepspraktijk en het beroepsonderwijs zijn actuele, maar ook toekomstgerichte bcp s onmisbaar. De kappersbranche is een dynamische branche. Sinds 2004 is er het nodige in het werkveld veranderd, met consequenties voor de inhoud van de beroepen waarvoor destijds de bcp s zijn vastgesteld. Daarom heeft het bestuur van het Brancheplatform Kappers (overlegplatform van werkgeversorganisatie Koninklijke ANKO en werknemersorganisaties FNV MOOI, CNV Kappers en de vakgroep CNV) aan Arbeid Opleidingen Consult gevraagd een onderzoek uit te voeren naar: de veranderingen, innovaties en ontwikkelingen (vio s) in de kappersbranche en de consequenties hiervan voor de beroepsuitoefening (incl. aanpassing van de bestaande bcp s); eventuele nieuwe beroepen in de kappersbranche waarvoor, indien relevant, aanvullende bcp s ontwikkeld moeten worden; de wijze waarop ondernemerscompetenties in de kappersbranche in een bestaand of apart bcp (en in de opleidingsstructuur) kunnen worden opgenomen. De uitvoering van het onderzoek is begeleid door een begeleidingscommissie, bestaande uit: Monique van Vemde (FNV Mooi), Aleida van Roon (CNV bedrijvenbond), Teus Brand (ANKO), Gerben ter Avest (ANKO), Gertjan Deben (ANKO), Hans van den Hoeven (BPK, secretaris) en Max Mulders (MCM Advies, voorzitter). In deze rapportage worden de onderzoeksresultaten uiteengezet. In hoofdstuk 2 worden de doelstelling, onderzoeksvragen en onderzoeksaanpak toegelicht. Vervolgens worden in hoofdstuk 3 de veranderingen, innovaties en ontwikkelingen en de consequenties voor de beroepsuitoefening in een zogenaamd vio-frame weergegeven. In hoofdstuk 4 wordt uitgebreid verslag gedaan van de kwantitatieve onderzoeksresultaten (telefonisch onderzoek onder ondernemers, schriftelijk onderzoek onder werkgevers en werknemers). Hoofdstuk 5, tenslotte, sluit af met conclusies ten aanzien van de aanpassingen van de bestaande beroepscompetentieprofielen, eventuele nieuwe en de wijze waarop ondernemerscompetenties een plaats kunnen krijgen in de bcp s en in de 1 Bij de aanvang en uitvoering van het onderzoek werd in afwachting van evt. besluitvorming m.b.t. een nieuwe naamgeving gesproken over de senior kapper. De definitieve benaming van de aangepaste bcp s is inmiddels door het Brancheplatform Kappers in overleg met branchepartijen gewijzigd in allround kapper. Het is van belang hierbij op te merken dat tijdens de gegevensverzameling nog werd gesproken over de senior kapper. Om verwarring te voorkomen wordt in dit onderzoeksrapport vanaf paragraaf 2.3 consequent gesproken over de allround kapper. AO Consult, Tilburg 7

8 opleidingsstructuur binnen de kappersbranche. De aangepaste bcp s zijn opgenomen in de separate rapportages Beroepscompetentieprofiel Kapper en Beroepscompetentieprofiel Afro-kapper. Opgemerkt dient te worden dat de vertegenwoordiger van FNV MOOI verwonderd is over het feit dat de verbreding van het kappersvak op de gebieden schoonheidsverzorging, nagelverzorging en andere diensten op het gebied van uiterlijke verzorging, niet als zodanig uit dit onderzoek naar voren komt. AO Consult, Tilburg 8

9 Eindrapportage actualisatie bcp s kappersbranche: Onderzoeksverantwoording & onderzoeksresultaten 2 Doelstellingen, onderzoeksvragen en onderzoeksaanpak 2.1 Doelstelling van het onderzoek De doelstelling van het onderzoek is drieledig: Het op basis van actuele veranderingen, innovaties en ontwikkelingen actualiseren c.q. aanpassen van de 4 bestaande beroepscompetentieprofielen: kapper, senior kapper, afrokapper en senior afro-kapper binnen de kappersbranche; Het in kaart brengen van (nieuwe) beroepen op basis van veranderingen, innovaties en ontwikkelingen en (arbeidsmarkt)relevantie. En indien voldoende relevantie van nieuwe beroepen is aangetoond, het ontwikkelen van nieuwe bcp s; Het in kaart brengen of en de wijze waarop de competenties van een ondernemer in de kappersbranche in een bestaand of apart bcp kunnen worden opgenomen. 2.2 Onderzoeksvragen De volgende onderzoeksvragen zijn vastgesteld: 1 Welke veranderingen, innovaties en ontwikkelingen hebben zich in de afgelopen 4 jaar voorgedaan in de beroepen kapper, senior kapper, afro-kapper en senior afro-kapper? Welke veranderingen, innovaties en ontwikkelingen worden voor de komende 5 jaar voor deze beroepen verwacht? 2 Wat zijn de consequenties van de veranderingen, innovaties en ontwikkelingen in het werkveld voor de (kern)taken, werkprocessen en competenties van deze 4 beroepen? Bestaat er behoefte aan een nieuwe naamgeving van de bcp s? 3 Op welke wijze kunnen de competenties van een ondernemer in een bestaand of apart bcp worden opgenomen? 4 Leiden de gesignaleerde veranderingen, innovaties en ontwikkelingen tot het ontstaan van nieuwe functies/beroepen? 5 Voor welke nieuwe beroepen dienen - op basis van gesignaleerde trends, ontwikkelingen en (arbeidsmarkt)relevantie nieuwe bcp s te worden ontwikkeld? 6 Indien het onderzoek uitwijst dat andere beroepen binnen de kappersbranche in een bcp opgenomen dienen te worden: Wat zijn de kerntaken, werkprocessen en beheersingscriteria van de beroepsbeoefena(a)r(en)? 2.3 Onderzoeksaanpak Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van de volgende stappen: Stap 1 Deskresearch; Stap 2 Kwalitatieve fase; AO Consult, Tilburg 9

10 Stap 3 Stap 4 Kwantitatieve fase en aanpassing van de bcp s; Rapportage Stap 1 Deskresearch In de eerste stap zijn de belangrijkste veranderingen, innovaties en ontwikkelingen binnen het werkveld van de kapper, allround kapper, afro-kapper en de allround afro-kapper verkend en is informatie verzameld en geanalyseerd m.b.t. eventuele nieuwe beroepen of verschuivingen tussen beroepen. Daarnaast is de vraag verkend hoe ondernemerscompetenties een plek kunnen krijgen binnen de huidige bcp s. In deze stap is gebruik gemaakt van bestaand materiaal (via internetresearch en het bestuderen van broninformatie die is aangeleverd door de opdrachtgever). Het overzicht van de belangrijkste bevindingen uit het deskresearch is verwerkt in het vio-frame en opgenomen in hoofdstuk Stap 2 Kwalitatieve fase In deze kwalitatieve fase zijn de volgende activiteiten ondernomen: a) Diepte-interviews met 7 sleutelinformanten, waarbij de focus lag op het signaleren van veranderingen, innovaties en ontwikkelingen en de impact hiervan op (de inhoud, beroepsuitoefening en vereisten van) bestaande en nieuwe beroepen in de branche. Deze gesprekken hebben zowel input geleverd voor de actualisatie van de bestaande 4 bcp s als voor de verkenning van eventuele nieuwe beroepen. b) Diepte-interviews met in totaal 6 werkgevers en werknemers, waarbij de focus lag op het meer gedetailleerd in kaart brengen van de inhoudelijke wijzigingen m.b.t. het werkveld, de taken, de werkprocessen en de competenties van de 4 bestaande bcp s. Deze gesprekken waren nodig om de bcp s op voldoende detailniveau inhoudelijk te actualiseren. Daarnaast is onderzocht of en hoe de ondernemerscompetenties een plek kunnen krijgen binnen de huidige bcp s. De 6 interviews zijn als volgt ingevuld: 3 interviews ten behoeve van de (allround) kapper, waarvan 1 interview met een ondernemer/bedrijfsleider of franchisenemer, 1 interview met een allround kapper en 1 interview met een kapper; 3 interviews ten behoeve van de (allround) afro-kapper met eenzelfde verdeling. In bijlage 1 is een overzicht van gesprekspartners opgenomen Stap 3 Kwantitatieve fase en aanpassen van de bcp s In de kwantitatieve fase zijn gegevens verzameld door middel van twee deelonderzoeken: 1. Structuuronderzoek: telefonisch onderzoek onder 200 werkgevers met personeel in de branche (geen zzp-ers). In dit onderzoek zijn de bevindingen uit de kwalitatieve fase kwantitatief onderbouwd. De veranderingen, innovaties en ontwikkelingen (vio s) en de impact hiervan op de beroepspraktijk en eventuele nieuwe beroepen zijn via een telefonisch onderzoek onder werkgevers in de branche getoetst. Op basis hiervan heeft een eerste bijstelling plaatsgevonden van de vier bcp s in de kappersbranche. 2. Profielonderzoek: schriftelijk onderzoek onder in totaal 22 werknemers en werkgevers in de branche. In dit onderzoek zijn de taken uit de vier aangepaste bcp s getoetst onder AO Consult, Tilburg 10

11 werknemers en werkgevers in de branche. Op basis hiervan zijn de vier bcp s waar nodig aangepast. Alle vragenlijsten zijn opgenomen in de separate bijlage Vragenlijsten onderzoek actualisatie beroepscompetentieprofielen kappersbranche. Valideringscommissie Gezien de lage respons van werkgevers en werknemers met betrekking tot het profielonderzoek (2) zijn de concept bcp s in de laatste fase van het onderzoek voorgelegd aan een valideringscommissie. Deze commissie bestond uit de leden van de begeleidingscommissie aangevuld met één inhoudsdeskundige uit de branche. Het beroepscompetentieprofiel afro-kapper is op een later tijdstip nog door 3 inhoudelijk deskundigen beoordeeld en van commentaar voorzien. De respons van het structuur- en profielonderzoek wordt hieronder beschreven. Respons structuuronderzoek (telefonisch onderzoek werkgevers) Aan het telefonische onderzoek hebben netto 200 werkgevers meegewerkt, hetgeen betrouwbare cijfers oplevert. In onderstaande tabel is de respons (deelname aan het onderzoek) weergegeven. Tabel 1 Respons telefonisch onderzoek Aantal In % Gekozen telefoonnummer Neemt niet op 462 Geen tijd binnen veldwerkperiode 232 Onjuist telefoonnummer 53 Geen kapper 4 Geen personeel 20 Bruto steekproef % Geen medewerking % Netto steekproef % De respondenten zijn onder te verdelen in de volgende functiegroepen: Tabel 2 Functiegroepen respondenten(n=200) Absolute aantallen In % Ondernemer Directeur Bedrijfsleider Vestigingsmanager 3 1,5 Salonmanager 4 2 Mede-eigenaar 12 6 assistent bedrijfsleider 1 0,5 Totaal AO Consult, Tilburg 11

12 Respons profielonderzoek (schriftelijk onderzoek werkgevers en werknemers) In totaal zijn 372 vragenlijsten verzonden naar werkgevers en werknemers. Hiervan zijn 22 vragenlijsten retour verzonden. De respons is derhalve 5,6%. De bruto steekproef zag er als volgt uit: Tabel 3 Bruto steekproef schriftelijk onderzoek werknemers en werkgevers (aantal verzonden vragenlijsten) Werkgevers Werknemers Totaal Afro-kapper Allround afro-kapper Kapper Allround kapper De respons van het schriftelijk profielonderzoek bleek erg laag (in totaal 15 geretourneerde vragenlijsten, 4%). Om de respons te verhogen, is een aanvullende belronde uitgevoerd. Helaas heeft dit niet geresulteerd in de gewenste respons. Vanwege de achterblijvende respons is door het Brancheplatform Kappers via de ANKO en werknemersvereniging CNV een aanvullende mailing verzonden. Dit heeft geresulteerd in een zeer lichte verhoging van de respons (22 netto vragenlijsten). De definitieve respons is weergegeven in onderstaande tabel. Tabel 4 Steekproef schriftelijk onderzoek werknemers en werkgevers Netto respons werkgevers in Netto steekproef werkgevers in % Netto respons werknemers in Netto steekproef werknemers in % absolute aantallen absolute aantallen Afro-kapper 0 0% 0 0% Allround afro-kapper 0 0% 0 0% Kapper 9 12% 5 6,7% Allround kapper 5 6,7% 3 4% De gegevens die voortkomen uit het onderzoek zijn ingevoerd en geanalyseerd met behulp van SPSS 15.0 en Excel. Stap 4 Rapportage De resultaten van voorgaande stappen worden beschreven in dit rapport. AO Consult, Tilburg 12

13 3 Veranderingen, innovaties en ontwikkelingen en de impact op beroepen in de kappersbranche Beroepscompetentieprofielen dienen toekomstgericht te zijn. Het is immers niet de bedoeling dat een profiel op korte termijn alweer verouderd is. Om die reden is in dit onderzoek ingegaan op de doorwerking van veranderingen, innovaties en ontwikkelingen (vio s) in de (toekomstige) beroepspraktijk. Het resultaat is een zogenaamd vio-frame, waarin alle ontwikkelingen en de globale consequenties voor de beroepsuitoefening zijn geordend. De input voor dit vio-frame is verkregen via deskresearch (stap 1) en diepte-interviews met sleutelinformanten en ondernemers in de branche (stap 2). Vervolgens zijn de bevindingen kwantitatief gestaafd in het structuuronderzoek (stap 3, zie hoofdstuk 4). De vio s en de consequenties voor de beroepsuitoefening zijn verwerkt in de bijgestelde beroepscompetentieprofielen in de kappersbranche. De bijgestelde bcp s zijn opgenomen in Beroepscompetentieprofiel Kapper en Beroepscompetentieprofiel Afro-kapper. In het navolgende overzicht is het vio-frame weergegeven. Achtereenvolgend komen aan bod: Marktontwikkelingen; Bedrijfsorganisatorische ontwikkelingen; Technologische ontwikkelingen; Wetgeving / overheidsregulering; Internationale ontwikkelingen. Tabel 5 Vio-frame Kappersbranche Veranderingen, innovaties en relevante ontwikkelingen Consequenties voor de (allround) kapper Consequenties voor de (allround) afro-kapper Marktontwikkelingen 1. De klant is steeds kritischer geworden en verwacht ontspanning, aandacht en advies bij een kappersbezoek. Dit geldt met name voor de groeiende doelgroepen tweeverdieners en 55-plussers. 2. Specifiek voor de afrokapper geldt dat ontspanning, aandacht en advies steeds belangrijker worden i.v.m. de langdurende behandelingen. Hospitality (gastheerschap, aandacht voor de klant, advies) en sociale vaardigheden worden steeds belangrijker voor de kapper om klanten te binden (op alle niveaus, maar in verschillende gradaties). Hospitality (gastheerschap, aandacht voor de klant, advies) en sociale vaardigheden worden steeds belangrijker voor de afro-kapper om klanten te binden (op alle niveaus, maar in verschillende gradaties). Idem AO Consult, Tilburg 13

14 Veranderingen, innovaties en relevante ontwikkelingen 3. Klanten hebben steeds vaker behoefte aan kappers die een totaalpakket van diensten bieden (bijv. visagie, cosmetische hand- en voetverzorging, massage). 4. De kappersbranche wordt gekenmerkt door continue ontwikkelingen op het gebied van modische trends. Al enige tijd neemt bijv. de vraag naar kleurbehandelingen, hairweaving en hairextensions toe, terwijl er nauwelijks meer vraag is naar permanent. Overigens blijven de basistechnieken hetzelfde. 5. Vanwege de 24-uurs economie neemt de vraag naar kapsalons met langere openingstijden toe. 6. a. Schaalvergroting neemt toe: er ontstaan steeds meer/grotere ketenbedrijven. b. Het aantal zzp-ers in de kappersbranche is toegenomen. 7. De vraag naar kapsalons die specialistische haarbehandelingen aanbieden op het gebied van black hair, Noord-Afrikaans haar en Aziatisch haar neemt toe. Dit geldt met name voor de grote steden. 8. De concurrentie in de afrokappersbranche neemt toe, met name vanwege het groeiende aantal thuiskappers en goedkope afrosalons. Consequenties voor de (allround) kapper Verdere verbreding van de werkzaamheden in de salon: het bieden van een totaalpakket (bijv. visagie, cosmetische hand- en voetverzorging, massage). Deze werkzaamheden behoren echter niet tot het beroep van de kapper, maar zijn aanvullende disciplines en vaardigheden. Van de kapper (op alle niveaus) wordt verwacht dat hij ontwikkelingen volgt en basistechnieken en nieuwe technieken (bijv. kleurbehandelingen, hairweaving, hairextensions) beheerst. Kapsalons zullen steeds langer en op meer dagen open zijn om klanten te binden. Er ontstaan meer doorgroeimogelijkheden naar de functie van salonmanager. Er ontstaat een duidelijkere scheiding tussen de commerciële, (creatieve) ondernemer en de zakelijke bedrijfsleiding (geeft dagelijks leiding). Ondernemersvaardigheden worden steeds belangrijker voor de kapper, zoals: het maken van kostprijsberekeningen, een commercieel bedrijfsplan, een concurrentieanalyse en het kiezen van de juiste vestigingsplaats. Consequenties voor de (allround) afro-kapper Verdere verbreding van de werkzaamheden in de salon: het bieden van een totaalpakket (bijv. visagie, cosmetische hand- en voetverzorging, massage). Deze werkzaamheden behoren echter niet tot het beroep van de afro-kapper, maar zijn aanvullende disciplines en vaardigheden. Van de afro-kapper (op alle niveaus) wordt verwacht dat hij ontwikkelingen volgt en basistechnieken en nieuwe technieken (bijv. hairweaving, haarstukken) beheerst. Er is steeds meer werk voor de afrokapper. Het wordt steeds belangrijker voor de afro-kapper om zich te onderscheiden, bijv. door zich te specialiseren in bepaalde behandelingen of door extra hoge kwaliteit en service te bieden. Ook PR-activiteiten en een eigen website zijn in dit kader van belang. AO Consult, Tilburg 14

15 Veranderingen, innovaties en relevante ontwikkelingen 9. Het vinden van goed gekwalificeerd personeel (stylisten) is moeilijk, en dit zal in de komende jaren zo blijven. De behoefte aan met name allround kappers is het grootst. 10. Er is een stijgende lijn te zien van openstaande vacatures tussen 2005 en 2008, met name voor de allround kapper (mbo-niveau 3). 11. Specialisatie van kapsalons in een bepaald marktsegment wordt steeds belangrijker om te overleven (bijv. budgetkapsalon, luxe segment). Consequenties voor de (allround) kapper Van kappers wordt steeds vaker gevraagd dat zij de opleiding op mboniveau 3 volgen en behalen om als allround kapper in de kapsalons te kunnen functioneren. Kapper-ondernemers zullen bij het starten van een eigen bedrijf een keuze moeten maken voor een bepaald marktsegment. Consequenties voor de (allround) afro-kapper Bedrijfsorganisatorische ontwikkelingen 12. Het aantal zzp-ers in de kappersbranche is toegenomen. 13. In de afro-kappersbranche is het aantal thuiskappers (zzp-ers) toegenomen. Dit betreft met name afro-kappers die op mbo-niveau 2 zijn opgeleid of in het buitenland een opleiding hebben gevolgd. 14. Een ontwikkeling in de kappersbranche is 'stoelenhuur'. Dit zijn zelfstandig ondernemers die een werkplek in een bestaande kapsalon 'huren' (bedrijfsruimteverhuur). In Engeland is 'chairrenting' een veelvoorkomende bedrijfsvorm. Naar verwachting zal dit ook in Nederland de komende jaren verder toenemen. 15. De payroll constructie zal naar verwachting de komende jaren toenemen. Bij payrolling neemt een externe organisatie de werkgeverslasten en bijbehorende risico's uit handen en verzorgt het volledige administratieve proces van kapsalonmedewerkers. Ondernemersvaardigheden worden steeds belangrijker voor de kapper, zoals: het maken van kostprijsberekeningen, een commercieel bedrijfsplan, een concurrentieanalyse en het kiezen van de juiste vestigingsplaats. Indien (allround) kappers besluiten als zelfstandig ondernemer via het principe van stoelenhuur te gaan werken zijn rechts- en wetskennis en ondernemerscompetenties erg belangrijk. Ondernemerschap wordt steeds belangrijker voor de afro-kapper, evenals vaardigheden op het gebied van het omgaan met chemische producten. Indien (allround) kappers besluiten als zelfstandig ondernemer via het principe van stoelenhuur te gaan werken zijn rechts- en wetskennis en ondernemerscompetenties erg belangrijk. AO Consult, Tilburg 15

16 Veranderingen, innovaties en relevante ontwikkelingen 16. De marges voor de haarbehandelingen zijn zeer scherp en worden scherper door prijsvechters in de markt. Een toenemend deel van het rendement van de onderneming wordt gevormd door verkoop van producten. Uiteraard blijven haarbehandelingen van zeer groot belang voor het rendement. 17. PR, marketing en een proactieve klantenbenadering worden steeds belangrijker in een groeiende concurrerende markt. Dit vraagt om verdere professionalisering. 18. Met de invoering van competentiegericht onderwijs (cgo) is de verwachting gewekt dat tijdens de opleiding van de leerling meer van ondernemers wordt verwacht met betrekking tot het begeleiden en beoordelen van leerlingen. Consequenties voor de (allround) kapper Van (allround) kappers wordt gevraagd dat zij over goede adviesen verkoopvaardigheden beschikken. Van de (allround) kapper kan gevraagd worden dat hij meer bijdraagt en meedenkt over PR en marketingacties, alsook het verhogen van de klantgerichtheid. Deze werkzaamheden zullen met name spelen bij de allround kapper. (Allround) kappers moeten studenten en personeel kunnen begeleiden, coachen en beoordelen. Zij dienen steeds vaker interne trainingen voor het personeel te kunnen verzorgen. Dit geldt met name voor de allround kapper. Consequenties voor de (allround) afro-kapper Van (allround) afro-kappers wordt gevraagd dat zij over goede adviesen verkoopvaardigheden beschikken. Van de (allround) afro-kapper kan gevraagd worden dat hij meer bijdraagt en meedenkt over PR en marketingacties, alsook het verhogen van de klantgerichtheid. Deze werkzaamheden zullen met name spelen bij de allround afro-kapper. (Allround) afro-kappers moeten studenten en personeel kunnen begeleiden, coachen en beoordelen. Zij dienen steeds vaker interne trainingen voor het personeel te kunnen verzorgen. Dit geldt met name voor de allround afro-kapper. Technologische ontwikkelingen 19. De kappersbranche wordt gekenmerkt door ontwikkelingen op het gebied van nieuwe technieken en producten. De basistechnieken blijven hetzelfde. 20. Kapsalons maken tegenwoordig steeds meer gebruik van ICT, bijv. een eigen website, digitale administratie, klantenkaarten, etc. Echter, de mate waarin hiervan gebruik wordt gemaakt is divers. 21. De vraag naar meer milieuvriendelijke producten in de kappersbranche neemt toe. Bij deze producten zijn bijvoorbeeld chemische ingrediënten vervangen door natuurlijke ingrediënten. Van de (allround) kapper wordt verwacht dat hij ontwikkelingen volgt op het gebied van (nieuwe) technieken en producten. (Allround) kappers moeten over basisvaardigheden beschikken die nodig zijn om gebruik te maken van deze ICT-toepassingen. Van de (allround) kapper wordt verwacht dat hij ontwikkelingen volgt op het gebied van (nieuwe) producten. Van de (allround) afro-kapper wordt verwacht dat hij ontwikkelingen volgt op het gebied van (nieuwe) technieken en producten. (Allround) afro-kappers moeten over basisvaardigheden beschikken die nodig zijn om gebruik te maken van deze ICT-toepassingen. Afro-kappers maken doorgaans minder gebruik van deze toepassingen dan overige kappers. In de toekomst is het wel belangrijk dat zij over deze basisvaardigheden beschikken. Van de (allround) afro- kapper wordt verwacht dat hij ontwikkelingen volgt op het gebied van (nieuwe) producten. AO Consult, Tilburg 16

17 Veranderingen, innovaties en relevante ontwikkelingen 22. Het wordt steeds belangrijker om snel in te spelen op modetrends en deze te vertalen naar behandelingen in de kapsalons. Wetgeving/Overheidsregulering 23. Wet- en regelgeving op het gebied van arbo, veiligheid en milieu verandert voortdurend. Internationale ontwikkelingen 24. Een beperkt deel van de kappers gaat (in toenemende mate) naar (internationale) trainingen en beurzen, neemt deel aan internationale evenementen, wedstrijden, uitwisseling van studenten etc. 25. Beurzen op het gebied van black hair vinden plaats in het buitenland. Een beperkt deel van de afrokappers bezoekt deze beurzen. Consequenties voor de (allround) kapper Van de (allround) kapper wordt verwacht dat hij modetrends volgt. Het vertalen van modetrends naar kapsels is vooral een taak van de allround kapper. Ontwikkelingen volgen op het gebied van wet- en regelgeving op het gebied van arbo, veiligheid en milieu. Engels spreken, lezen en schrijven is van belang voor een kleine groep (allround) kappers. Consequenties voor de (allround) afro-kapper Van de (allround) afro-kapper wordt verwacht dat hij modetrends volgt. Het vertalen van mode-trends naar kapsels is vooral een taak van de allround afro-kapper. Ontwikkelingen volgen op het gebied van wet- en regelgeving op het gebied van arbo, veiligheid en milieu. Engels spreken, lezen en schrijven is van belang voor een kleine groep (allround) afro-kappers. AO Consult, Tilburg 17

18 4 Kwantitatieve onderzoeksresultaten In dit hoofdstuk wordt verslag gedaan van de onderzoeksresultaten van: 1. Het structuuronderzoek (zie paragraaf 4.1). Ten behoeve van het telefonisch onderzoek is een vragenlijst ontwikkeld die telefonisch is afgenomen bij 200 ondernemers in de kappersbranche. De vragenlijst is opgenomen in de separate bijlage Vragenlijsten actualisatie bcp s kappersbranche. Deze vragenlijst bestaat uit vragen over veranderingen, innovaties en ontwikkelingen en de impact hiervan op de beroepsuitoefening van kappers en allround kappers t.b.v. de bijstelling van de bcp s. In deze vragenlijst is tevens aandacht geschonken aan ondernemerschapscompetenties en de behoefte aan een ondernemersopleiding binnen de kappersbranche. 2. Het profielonderzoek (zie paragraaf 4.2). Er zijn schriftelijke vragenlijsten ontwikkeld waarin de taken uit de vier aangepaste bcp s zijn voorgelegd aan werknemers en werkgevers in de branche. De vragenlijsten zijn opgenomen in de separate bijlage Vragenlijsten onderzoek actualisatie beroepscompetentieprofielen kappersbranche. 4.1 Resultaten structuuronderzoek In deze paragraaf worden de resultaten van het telefonische onderzoek onder kappersondernemers toegelicht. Aan de orde komen: Kenmerken respondentgroep (doelgroep, marksegment, opbouw personeelsbestand); Uitbreiding van werkzaamheden in de kappersbranche; Scholing en knelpunten met betrekking tot advies- en verkoopvaardigheden; Werkzaamheden van de kapper; Werkzaamheden van de allround kapper; Behoefte aan een (middenkader)opleiding op mbo-niveau 4 en ondernemerscompetenties Kenmerken respondentgroep Aan het onderzoek hebben 200 ondernemers met personeel meegewerkt. Hiervan is 12,5% aangesloten bij een franchiseformule of ketenbedrijf. De overige 87,5% is zelfstandig ondernemer (geen onderdeel van franchiseformule of ketenbedrijf). Focus op doelgroepen/marksegment 20,5% van de ondervraagde kappers richt zich op een specifieke doelgroep of marktsegment, bij 79,5% is dit niet het geval. De meeste genoemde antwoorden hierbij zijn het midden segment, kinderen en het luxe segment (zie tabel 6). AO Consult, Tilburg 18

19 Tabel 6 Type doelgroep of marktsegment, in aantallen en procenten (n=41) (meerdere antwoorden mogelijk) In absolute aantallen In % Midden segment Kinderen Luxe segment/hoger segment Heren 3 7 Jong en trendy 3 7 Ouderen 2 5 Zakelijk 1 2 Gezinnen 1 2 Opbouw personeelsbestand kappersbranche Aan werkgevers is gevraagd hoe hun personeelsbestand eruit ziet, met andere woorden: welke functies komen voor binnen het kappersbedrijf? In tabel 7 worden alle functies aan de hand van percentages toegelicht. Hierbij zijn de antwoorden gerangschikt van meest voorkomend naar minst voorkomend. Tabel 7 Aanwezige functies in het kappersbedrijf, in procenten (n=200) (meerdere antwoorden mogelijk) Functies komen voor in % Salonmanager/bedrijfsleider/vestigingsmanager 59 Topstylist 56 Haarstylist 3 43 Haarstylist 1 41,5 Haarstylist 2 37,5 Junior stylist A 35 Junior stylist B 32,5 Knipspecialist 29,5 Kleurenspecialist 28,5 Receptionist 4 Nieuwe functies Slechts een gering aantal ondernemers (12%) geeft aan dat er de afgelopen 4 jaar binnen de organisatie nieuwe functies zijn ontstaan of dat deze de komende 5 jaar verwacht worden (zie figuur 1). Figuur 1 Ontstaan nieuwe functies in procenten(n=200) Zijn er de afgelopen 4 jaar nieuw e functies ontstaan of verw acht u nieuw e functies binnen 4 2% jaar? 12% 86% ja nee weet niet / geen antwoord AO Consult, Tilburg 19

20 De genoemde functies zijn: Administratief medewerker; Assistent bedrijfsleider; Bedrijfsleider; Creatieve stylist; Kwaliteitsmanager; Leerling-kappers; Specialist ontharen; Specialist permanenten; Specialist in haaronderzoek; Trainer Uitbreiding van werkzaamheden in de kappersbranche Aan ondernemers is gevraagd of zij recentelijk nieuwe activiteiten uitvoeren in de kapsalon en/of welke werkzaamheden de ondernemers verwachten de komende 5 jaar uit te gaan voeren. Het gaat hierbij specifiek om de volgende activiteiten: Hoofdhuidmassage; Styling advies (kleding, make-up, haar); Visagie/make-up; Ontspanningsmassage; Schoonheidsverzorging; Nagelstyling. In de navolgende tabel zijn de antwoorden weergegeven. Hierbij zijn de antwoorden gerangschikt van meest voorkomend naar minst voorkomend. De meest genoemde activiteiten zijn: hoofdhuidmassage, stylingadvies en visagie/make-up. Tabel 8 Extra/nieuwe werkzaamheden in procenten (n=200) (meerdere antwoorden mogelijk) ja, komt op ja, naar nee, komt nu en weet niet/ totaal dit moment voor verwachting in de komende 5 jaar de komende 5 jaar niet voor geen antwoord Hoofdhuidmassage Styling advies (kleding, 39,5 3, make-up, haar) Visagie/make-up 33, ,5 100 Ontspanningsmassage 26, ,5 100 Schoonheidsverzorging 14 5,5 80,5 100 Nagelstyling 10,5 9 80,5 100 Naast bovengenoemde werkzaamheden, verwacht 6,5% van de ondernemers dat zij binnen 5 jaar ook nog andere activiteiten gaan uitvoeren, 93% verwacht dit niet. De genoemde activiteiten zijn: Classic shaving; Epileren; Haarwerk/pruiken; Pr-werkzaamheden; AO Consult, Tilburg 20

21 Verkoop van parfum; Zonnestudio; Kleuranalyse; Webshop Scholing en knelpunten met betrekking tot advies- en verkoopvaardigheden Uit de interviews met ondernemers (hoofdstuk 3) kwam naar voren dat advies- en verkoopvaardigheden vaak een knelpunt vormen, met name bij jonge kappers. Daarom is aan ondernemers gevraagd of zij bij hun personeel sturen op advies- en verkoopvaardigheden en op welke wijze zij dit doen. Het geven van trainingen en het volgen van externe cursussen zijn de meeste genoemde methoden om personeel op het gebied van advies en verkoop bij te scholen. In figuur 2 wordt dit weergegeven. Figuur 2 Bijscholing personeel m.b.t. advies en verkoopvaardigheden, in procenten (n=200) (meerdere antwoorden mogelijk) Stuurt u bij uw personeel op de verkoop van diensten en producten? nee 16 ja, door personeel externe trainingen of cursussen te laten volgen 48,5 ja, door middel van het geven van trainingen 48,5 ja, door middel van het instrueren en coachen van het personeel Opvallend is dat naar verhouding meer franchise-ondernemers aangeven dat zij hun personeel binnen de organisatie trainen, namelijk 72%, versus 45% bij niet-franchisers. Echter, het aantal franchisers dat heeft meegewerkt aan dit onderzoek is te laag om gefundeerde uitspraken te doen. Het dient beschouwd te worden als een indicatie. Knelpunten advies- en verkoopvaardigheden Ruim een kwart van de ondernemers ervaart knelpunten met betrekking tot de advies- en verkoopvaardigheden van hun personeel (zie figuur 3). Figuur 3 Knelpunten bij advies- en verkoopvaardigheden in procenten (n=200) 73% De m ate w aarin ondernem ers knelpunten ervaren m et betrekking tot advies- en verkoopvaardigheden van personeel 1% 26% ja nee weet niet AO Consult, Tilburg 21

22 De genoemde knelpunten zijn: Het voeren van een adviesgesprek; Het beginnen van een verkoopgesprek; Communicatie met de klant, niet de juiste toon; Angst, geen advies durven geven; Niet durven vertrouwen op de eigen kennis; Niet willen; Te weinig productkennis; Te weinig adviesgericht; De eigen normen over duur/goedkoop laten meespelen in het verkoopgesprek Werkzaamheden van de kapper Om erachter te komen in welke mate de kapper zelfstandig bepaalde vaktechnische werkzaamheden uitvoert is een reeks activiteiten aan ondernemers voorgelegd waarvan zij konden aangeven of de kapper deze zelfstandig, onder begeleiding of in het geheel niet uitvoert. Het beroep van kapper is hierbij gedefinieerd als een gediplomeerde beroepsbeoefenaar op mbo-niveau 2 met enkele jaren werkervaring (vakvolwassen). Het betreft de volgende werkzaamheden: Adviseren over kappersproducten; Verkopen van kappersproducten; Omvormen van het haar; Kleuren van het haar; Behandelplan opstellen; Adviseren over de behandeling; Kappen van lang haar; Haar- en hoofdhuiddiagnose uitvoeren. Uit de reacties van de ondernemers blijkt dat de genoemde werkzaamheden bij meer dan helft van de ondernemers zelfstandig worden uitgevoerd door de kapper. Bij gemiddeld een kwart van de ondernemers worden de werkzaamheden onder begeleiding uitgevoerd door de kapper. In de navolgende tabel worden de resultaten weergegeven. Hierbij zijn de antwoorden gerangschikt in de mate waarin de taken zelfstandig worden uitgevoerd. Tabel 9 Taken van de kapper en de mate van zelfstandigheid in procenten (n=200) Ja, zelfstandig Ja, onder begeleiding Nee Weet niet / geen antwoord Totaal Adviseren over kappersproducten ,5 6,5 100 Verkopen van kappersproducten 63, ,5 100 Omvormen van het haar Kleuren van het haar ,5 6,5 100 Behandelplan opstellen ,5 6,5 100 Adviseren over de behandeling 59,5 27,5 6,5 6,5 100 Kappen van lang haar 59,5 25,5 8,5 6,5 100 Haar- en hoofdhuiddiagnose uitvoeren 58,5 27,5 7,5 6,5 100 AO Consult, Tilburg 22

23 Deze resultaten hebben effect op de bcp s die ontwikkeld zijn. Aangezien de meerderheid aangeeft dat deze taken worden uitgevoerd, vallen zij - op basis van deze peiling - binnen het profiel van de kapper. Deze werkzaamheden komen in paragraaf 4.2 ook aan de orde, waar de taken zijn onderverdeeld naar deeltaken en de mate van zelfstandigheid verder in kaart is gebracht Werkzaamheden van de allround kapper Op eenzelfde werkwijze als beschreven in paragraaf 4.1.4, zijn aan de ondernemers een aantal taken voorgelegd van de allround kapper en is hen gevraagd in welke mate de allround kapper deze zelfstandig uitvoert of onder begeleiding. Het beroep van allround kapper is hierbij gedefinieerd als een gediplomeerde beroepsbeoefenaar op mbo-niveau 3 met enkele jaren werkervaring (vakvolwassen). In het onderzoek is de focus gelegd op aanvullende specialistische vaktechnische werkzaamheden. Op die manier kan achterhaald worden of het beroep van kapper zich de afgelopen jaren heeft verbreed of gaat verbreden. Het betreft de volgende werkzaamheden: Begeleiden van medewerkers; Geven van (interne) trainingen; Hoofdhuidmassage; Styling advies (kleding, make-up, haar); Basis-visagie/make-up; Ontspanningsmassage; Nagelstyling/manicure; Cosmetische gezichtsbehandelingen. Op basis van de reacties van ondernemers kan geconcludeerd worden dat allround kappers regelmatig aanvullende specialistische activiteiten uitvoeren, echter dit wordt door minder dan de helft van de ondernemers aangeven. Deze resultaten hebben in die zin weinig impact op de ontwikkeling van de bcp s. Het begeleiden van medewerkers en het verzorgen van interne trainingen behoort wel tot het domein van de allround kapper. In tabel 10 worden de resultaten weergegeven. Hierbij zijn de antwoorden gerangschikt in de mate waarin de taken zelfstandig worden uitgevoerd. Tabel 10 Taken van de allround kapper en de mate van zelfstandigheid in procenten (n=200) Ja, zelfstandig Ja, onder Nee Weet Totaal begeleiding niet Begeleiden van medewerkers 70, ,5 100 Geven van (interne) trainingen 56 6,5 37 0,5 100 Hoofdhuidmassage Styling advies (kleding, make-up, haar) Basis-visagie/make-up 30, ,5 100 Ontspanningsmassage 29,5 1,5 64,5 4,5 100 Nagelstyling/manicure 14 0,5 81 4,5 100 Cosmetische gezichtsbehandelingen 14 0,5 81 4,5 100 AO Consult, Tilburg 23

24 4.1.6 Behoefte aan een opleiding op mbo-niveau 4 en ondernemerscompetenties In het onderzoek is tevens onderzocht in hoeverre er behoefte en bestaansrecht is voor een mogelijk niveau 4-opleiding m.b.t. ondernemersvaardigheden en leidinggeven. Allereerst is aan bedrijven gevraagd of de functie van bedrijfsleider/salonmanager in het bedrijf een fulltime of een parttime functie (gecombineerd met kapperswerkzaamheden) is. In de meeste kappersbedrijven is het een gecombineerde functie, waarin de allround kapper als meewerkend voorman enkele management- of ondernemerstaken uitvoert. Bij de meerderheid van de bevraagde ondernemers is dit een combinatiefunctie (79%), bij 21% is dit een fulltime functie (zie figuur 4). Figuur 4 Invulling functie bedrijfsleider in procenten (n=200) Is de functie van be drijfs le ide r / salonm anager in uw bedrijf e en fulltim e of com bifunctie? 21% fulltim e functie com binatiefunctie 79% De meeste ondernemers (90%) zijn niet van plan om in de toekomst een bedrijfsleider in dienst te nemen, 9% is dit wel van plan (zie figuur 5). Bij de interpretatie van deze percentages kunnen deze - om een scherper beter beeld te verkrijgen van de omvang - vertaald (geëxtrapoleerd) worden naar absolute aantallen. Er zijn circa kappersbedrijven met personeel 2, dit is de onderzoekspopulatie, de overige kappersbedrijven zijn zzp-ers en zijn als respondentgroep niet in dit onderzoek meegenomen. Indien 9% van de ondernemers van plan is om in de toekomst een bedrijfsleider in dienst te nemen, gaat het hier om circa 630 ondernemers (9% van 7.000). Figuur 5 Potentiële behoefte aan bedrijfsleider/salonmanager in procenten (n=200) Ve rw acht u in de toe kom s t e e n bedrijfsle ide r / salonm anager aan te ste lle n of in die ns t te nem en? 2% 1% 7% 90% Ja, zeker Ja, misschien Nee, zeker niet Weet niet 2 EIM, Arbeidsmarktmonitor kappersbranche, AO Consult, Tilburg 24

25 Scholing van bedrijfsleiders/salonmanagers In de meeste gevallen hebben bedrijfsleiders of salonmanagers een opleiding gevolgd voor hun werkzaamheden (66,4%), bij ruim een derde (33,6%) van de bedrijven is dit niet het geval. Aan ondernemers is gevraagd of zij het van belang vinden dat er een opleiding komt op het hoogste mbo-niveau (ook wel middenkaderopleiding genoemd) voor bijvoorbeeld de functie van vestigingsmanager of franchisenemer. Ruim een derde van de ondernemers vindt dit enigszins tot zeer belangrijk, 63,5% vindt dit niet belangrijk (zie figuur 6). Indien 34,5% van de ondernemers de komst van een niveau 4 opleiding enigszins tot heel belangrijk vindt, gaat het hier om circa ondernemers (met personeel); circa ondernemers (met personeel) vinden het niet belangrijk dat er een niveau 4 opleiding komt. Figuur 6 Belang van een mbo-niveau 4 opleiding in procenten (n=200) Belang niveau 4 opleiding , ,5 2 Ja, heel belangrijk Ja, enigs zins belangrijk Nee, niet belangrijk weet niet, geen antwoord Volgens de bevraagde ondernemers kan het gewenste mbo-niveau ook zonder reguliere opleiding maar via cursussen en trainingen worden gehaald. In de navolgende figuur wordt dit weergegeven. Dit geldt overigens ook voor de meerderheid van ondernemers (ca. 80%) die het enigszins tot zeer belangrijk vinden dat er een niveau 4 opleiding komt. Indien de percentages uit onderstaande figuur worden geëxtrapoleerd naar absolute aantallen, vinden ruim ondernemers met personeel dat het gewenste niveau ook via cursussen en trainingen behaald kan worden, circa ondernemers met personeel vinden van niet. Figuur 7 Mbo-niveau 4 via cursorisch aanbod in procenten (n=200) Kan het gewenste niveau op het gebied van ondernemerschap en leidinggeven ook via cursussen en trainingen worden behaald? ,5 19 6,5 ja nee weet niet / geen antwoord AO Consult, Tilburg 25

26 4.2 Resultaten profielonderzoek Werknemers en werkgevers zijn via schriftelijke vragenlijsten bevraagd naar de werkzaamheden die de kapper en allround kapper uitvoeren. De vragenlijsten zijn gebaseerd op de concept-bcp s die op basis van het telefonisch onderzoek en de diepte-interviews zijn ontwikkeld. In de separate bijlage zijn alle vragenlijsten opgenomen, zie Vragenlijsten actualisatie beroepscompetentieprofielen kappersbranche. Op deze manier is meer inzicht verkregen in de werkzaamheden van de kapper en allround kapper, op basis waarvan het profiel, in combinatie met de resultaten van het telefonisch onderzoek en de diepte-interviews, zijn bijgesteld. In bijlage 2 zijn alle antwoorden aan de hand van percentages weergegeven met een onderscheid in de mate van belang en de mate van zelfstandigheid. Met name de mate van zelfstandigheid is verwerkt in de beroepscompetentieprofielen en leidt tot een verschil in de profielen van de kapper en allround kapper. Gezien de lage respons en de geringe verschillen tussen de scores van werkgevers en werknemers zijn de scores in totalen (som van werknemers en werkgevers) weergegeven. Op basis van de scores zijn conclusies getrokken m,b.t. de vraag of de genoemde werkzaamheden al dan niet tot het profiel van de kapper behoren. Deze resultaten zijn vergeleken met de informatie uit de telefonische interviews en de diepte-interviews. Op basis hiervan is bepaald of de werkzaamheden in het profiel zijn opgenomen. Bij een aantal werkzaamheden was het in eerste instantie niet goed mogelijk om op grond van de onderzoeksresultaten een definitieve beslissing te nemen. Deze punten zijn op 23 april 2009 voorgelegd aan de valideringscommissie. Op basis van de besluitvorming door de valideringscommissie is besloten dat de werkzaamheden konden worden opgenomen in de beschrijving van de taakprofielen en daarmee in de bcp s zijn opgenomen. Taakprofielen van de kapper en allround kapper Op basis van de besluitvorming door de valideringscommissie zijn de taakprofielen vastgesteld. Deze taakprofielen geven beter inzicht in de werkzaamheden van de kapper en vormen belangrijke input voor de bcp s. 3 Hoewel er wordt gesproken van taakprofielen is een aantal van de genoemde punten geen taken maar eerder werkzaamheden. Er is echter besloten dat het begrip taakprofiel een goede omschrijving is voor de bundeling van taken en werkzaamheden. In de navolgende tabel worden de taakprofielen van de kapper en allround kapper weergegeven. In de kolom is steeds aangegeven of de betreffende taak binnen het profiel van de kapper of allround kapper valt. Dit is als volgt weergegeven: + De genoemde taak is in het profiel opgenomen. - De genoemde taak is niet in het profiel opgenomen AO Consult, Tilburg 26