Als het mis gaat. Stoornissen bewustzijn. Frans Rutten Anesthesioloog/spoedarts

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Als het mis gaat. Stoornissen bewustzijn. Frans Rutten Anesthesioloog/spoedarts"

Transcriptie

1 Als het mis gaat. Stoornissen bewustzijn Frans Rutten Anesthesioloog/spoedarts

2 Casus 1 Vrouw, 74 jaar diep bewusteloos gevonden in de tuin Bekend met diabetes type II Langzame snurkende ademhaling Langzame regulaire pols, alleen voelbaar aan Carotiden Geen tekenen van trauma Glucagon i.m. geeft geen verbetering WDH Noord-West Utrecht 2

3 Algemene aanpak Bij ieder vermoeden op gestoorde of bedreigde vitale functies: ABCDEsystematiek Per stap: kijken, luisteren, voelen Niet eerder naar de volgende stap voordat de eerdere stap voldoende is gecorrigeerd Soms is stabilisatie ter plaatste niet mogelijk: spoedtransport naar (meest geschikte) ziekenhuis WDH Noord-West Utrecht 3

4 ABCDE-systematiek A. Airway (and C-spine control) B. Breathing (oxygenation & ventilation) C. Circulation and hemorrhage control D. Disability (short neurological evaluation) E. Exposure, environment (temperature, avoid hypothermia etc.) WDH Noord-West Utrecht 4

5 Hypothermie: oorzaken Te water geraking Langere tijd in koude omgeving zonder bescherming tegen koude Lage stofwisseling (diabetes, hypothyreoidie) Medicamenten / drugs (NSAID s, alcohol enz.) WDH Noord-West Utrecht 5

6 Ernstige hypothermie Temperatuur < 30 C Grote kans op ventrikelfibrilleren, vooral bij prikkeling (ruwe behandeling, maagsonde) Alleen interne (invasieve) opwarming mogelijk (hart-longmachine bijv.) Vaak noodzakelijk om patiënt naar hartcentrum te verwijzen Medicatie werkt vaak niet meer WDH Noord-West Utrecht 6

7 WDH Noord-West Utrecht 7

8 Casus 2 Bewusteloos en soms apneu s Pin-point pupillen Tekenen van i.v.-druggebruik Sterke verdenking op overdosis drugs Antidota (naloxon) is voorhanden Wat te doen? WDH Noord-West Utrecht 8

9 Aanpak overdosis/intoxicatie Aanpak altijd eerst volgens ABCDE-principe Pas daarna evt. antidota indien beschikbaar Herkenning van een intoxicatie/overdosisdoor o.a. te kijken naar symptomen volgens toxidromen - Bewustzijn (verlaagd, hyperactief enz.) - Ademhalingspatroon (langzaam of snel) - Circulatie (langzame of snelle pols, slijmvliezen vochtig of droog enz.) - Pupillen (grootte, reactie op licht) WDH Noord-West Utrecht 9

10 Intoxicaties: NVIC Bij iedere verdenking op een intoxicatie kan ook informatie ingewonnen worden bij het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum te Utrecht (RIVM): WDH Noord-West Utrecht 10

11 WDH Noord-West Utrecht 11

12 Casus 3 Man, 54 jaar, sinds enkele uren opstandig, anders dan normaal Is suf en wil veel slapen Geen hemibeeld Laatste tijd vaak hoofdpijn WDH Noord-West Utrecht 12

13 Geen trauma: Herseninfarct Intra-craniële oorzaken bewustzijnsstoornissen Intracerebrale bloeding Subarachnoïdale bloeding (SAB) Arterio-veneuze malforamatiebloeding (AVM) WDH Noord-West Utrecht 13

14 SAB

15 Cerebraal aneurysma

16 Cerebraal aneurysma

17 Cerebraal aneurysma

18 Cerebraal aneurysma

19 SAB: therapie 1 ABC s Te hoge bloeddruk vermijden, maar zeker geen te lage bloeddruk Stress en angst bestrijden Circulatie optimaliseren (vullen)

20 SAB therapie Meestal acute chirurgie geïndiceerd Momenteel ook non-invasieve chirurgie mogelijk: coiling Prognose o.a. afhankelijk van: - leeftijd en gezondheidstoestand - grootte en plaats bloeding - recidiefbloeding

21 SAB

22 Arterio-veneuze malformatie

23 AVM angiografie

24 Trauma: Intra-craniële oorzaken bewustzijnsstoornissen Epidurale bloeding Subdurale bloeding - acuut subduraal hematoom - chronisch subduraal hematoom Intracerebrale bloeding (meestal door penetrerend trauma) WDH Noord-West Utrecht 24

25 Epiduraal hematoom

26 Epiduraal hematoom Vaak samen met schedelfractuur Vaak laesie A.Meningea Media Soms lucide interval Snelle interventie door neurochirurg vereist! Indien tijdig ontlast gunstige prognose!

27 Acuut subduraal hematoom Meestal in combinatie met contusies Niet zelden in combinatie met stollingsafwijkingen De onderliggende contusie is mede bepalend voor de prognose

28 SDH

29 Subduraal hematoom Snelle neurochirurgische interventie noodzakelijk Correctie stollingsstatus indien nodig Prognose vaak ongunstig vanwege onderliggende contusiehaard(en) en vaak oudere leeftijd

30 Intracerebraal hematoom Bij trauma vaak penetrerend letsel Bij ouderen vaak in combinatie met stollingsafwijkingen Operatieve behandeling o.a. afhankelijk van centrum en grootte hematoom

31 Benadering ABCDE-systematiek Luchtweg optimaal vrijhouden 100% zuurstof via non-rebreather masker Hypotensie vermijden (ook door medicatie) Snel transport naar (geschikt) ziekenhuis, maar stress vermijden (stijging intracraniële druk, ICP) WDH Noord-West Utrecht 31

32 Glasgow Coma Scale EMV-score Redelijk nauwkeurige meting van bewustzijnsniveau Reproduceerbaar (zelf of door anderen) Mogelijkheid om verloop van de toestand te vervolgen Bij verslechtering van bewustzijnsniveau is snelle en adequate actie geboden WDH Noord-West Utrecht 32

33 GCS / EMV-score E: openen van ogen (eyes) 4 spontaan ogen open 3 alleen bij aanspreken 2 alleen bij pijnprikkel 1 geheel niet WDH Noord-West Utrecht 33

34 GCS / EMV-score M: (beste) motorische reactie armen 6 opdrachten uitvoeren 5 lokaliseren van pijn 4 terugtrekken op pijn 3 buigen op pijn 2 strekken op pijn 1 geen reactie WDH Noord-West Utrecht 34

35 GCS / EMV-score V: verbale reactie 5 georiënteerd 4 verward 3 inadequaat (vaak agressief) 2 onverstaanbaar 1 geen verbale reactie WDH Noord-West Utrecht 35

36 Ernst hersenletsel Licht hersenletsel: GCS Matig ernstig: GCS 9 t/m 12 Ernstig: GCS 3 t/m 8

37 WDH Noord-West Utrecht 37

38 Casus 4 Patiënt 82 jaar, woont nog zelfstandig met zijn vrouw Kinderen willen hem naar verzorgingstehuis Toestand gaat laatste dagen achteruit en is minder alert Incontinent en komt niet meer uit zijn stoel Reageert op benadering nogal agressief Wil niet uit zijn stoel voor onderzoek WDH Noord-West Utrecht 38

39 Casus 4 39

40 Benadering ABCDE-systematiek Kenmerken van een delier Somatische oorzaak waarschijnlijk: infectie?, medicatie? Urosepsis: kans op septische shock? Septische shock hoge mortaliteit, snelle toedieningen van antibiotica en insturen noodzakelijk WDH Noord-West Utrecht 40

41 WDH Noord-West Utrecht 41

ABCDE methodiek Biedt een vaste volgorde van het benaderen van het slachtoffer

ABCDE methodiek Biedt een vaste volgorde van het benaderen van het slachtoffer ABCDE methodiek Biedt een vaste volgorde van het benaderen van het slachtoffer Indien een stoornis in de vitale functie wordt waargenomen direct handelen (Treat as you go) A AIRWAY AND C-SPINE (= vrije

Nadere informatie

Traumatisch hersenletsel. 17 mei 2016 Ella Fonteyn

Traumatisch hersenletsel. 17 mei 2016 Ella Fonteyn Traumatisch hersenletsel 17 mei 2016 Ella Fonteyn Inhoud Definities traumatisch hersenletsel Protocol SEH Gevolgen en behandeling Niet in deze presentatie: letsel wervelkolom, myelum of zenuwen Definities

Nadere informatie

Anatomie. Anatomie. Bloedtoevoer. Cerebrum Cerebellum Hersenstam. Schedel Hersenvliezen. Liquor cerebrospinalis Bloedvoorziening

Anatomie. Anatomie. Bloedtoevoer. Cerebrum Cerebellum Hersenstam. Schedel Hersenvliezen. Liquor cerebrospinalis Bloedvoorziening Anatomie Anatomie Cerebrum Cerebellum Hersenstam Schedel Hersenvliezen Liquor cerebrospinalis Bloedvoorziening Bloedtoevoer 1 Bewustzijnsdaling Verandering van: Bewust waarnemen van de omgeving Reactie

Nadere informatie

(potentiële) belangenverstrengeling

(potentiële) belangenverstrengeling (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie

Nadere informatie

Kinderen met acute neurologische problematiek

Kinderen met acute neurologische problematiek Kinderen met acute neurologische problematiek Thomas van Veen, Kinderarts 06-07-2015 Anne, 9 jaar aangereden door een auto Zij is aangereden door een auto voor het ziekenhuis Vader draagt haar de SEH op

Nadere informatie

Klinisch redeneren in acute situaties. Ijbelien Jungen

Klinisch redeneren in acute situaties. Ijbelien Jungen Klinisch redeneren in acute situaties Ijbelien Jungen Alarm criteria Acute verandering in: Fysiologie Airway -bedreigde luchtwegen (b.v. Bij stridor, zwelling van de hals, sputumretentie) Breathing - (verandering

Nadere informatie

Doel. Definities. Indicatie. Werkwijze/beslisboom. Uniforme opvang van de trauma patiënt op de Intensive care

Doel. Definities. Indicatie. Werkwijze/beslisboom. Uniforme opvang van de trauma patiënt op de Intensive care Doel Uniforme opvang van de trauma patiënt op de Intensive care Definities Het protocol begint met hetgeen de patiënt het meest bedreigd (treat first what kills first). Treft men tijdens de opvang een

Nadere informatie

Traumatisch schedelhersenletsel

Traumatisch schedelhersenletsel Traumatisch schedelhersenletsel Arjen Slooter neuroloog intensivist Symposium Intensive Care, UMC Utrecht, 1 april 2011 Traumatisch schedelhersenletsel -Meestal combinatie van extra- en intracraniëel letsel

Nadere informatie

AZO scholingsavond: neurotrauma Wat is de rol van de neuroloog? Bart Post Neuroloog

AZO scholingsavond: neurotrauma Wat is de rol van de neuroloog? Bart Post Neuroloog AZO scholingsavond: neurotrauma Wat is de rol van de neuroloog? Bart Post Neuroloog Disclosure belangenverstrengeling voor de sprekers van de AZO scholingsavond (Potentiële) belangenverstrengeling Voor

Nadere informatie

BIJLAGE 1: PROTOCOLLEN AMBULANCEZORG

BIJLAGE 1: PROTOCOLLEN AMBULANCEZORG BIJLAGE 1: PROTOCOLLEN AMBULANCEZORG Airway en CWK-immbolisatie, Breathing, Circulation, Disability en Exposure (5 protocollen) Wervelkolom indicaties fixatie en bevrijding (2 protocollen) Triage en keuze

Nadere informatie

Opvang van patienten met licht traumatisch hoofd hersenletsel. Korné Jellema,neuroloog 8 februari 2016 Stichting MCHaaglanden en Bronvov Nebo

Opvang van patienten met licht traumatisch hoofd hersenletsel. Korné Jellema,neuroloog 8 februari 2016 Stichting MCHaaglanden en Bronvov Nebo Opvang van patienten met licht traumatisch hoofd hersenletsel Korné Jellema,neuroloog 8 februari 2016 Stichting MCHaaglanden en Bronvov Nebo Opdracht aan uw presentator Vertel iets over de acute opvang

Nadere informatie

Bijscholing AZ Damiaan. Neurochirurgie, cranieel, januari 2013

Bijscholing AZ Damiaan. Neurochirurgie, cranieel, januari 2013 Bijscholing AZ Damiaan Neurochirurgie, cranieel, januari 2013 Selektie: 1. Hydrocefalie 2. Craniocerebraal trauma 3. Spontane intracraniële bloeding 1. Hydrocefalie Anatomie Classificatie Symptomen en

Nadere informatie

Opvang van het kind met traumatisch schedelhersenletsel in de acute fase

Opvang van het kind met traumatisch schedelhersenletsel in de acute fase Opvang van het kind met traumatisch schedelhersenletsel in de acute fase J.M. Fock Kinderneuroloog UMCG Groningen Disclosures GEEN Traumatisch schedelhersenletsel Definitie: letsel door geweld van buiten

Nadere informatie

Is er nog ruimte voor de EMV op de IC? Peter Muller Neural Practitioner Topics in Intensive Care 8 december 2016

Is er nog ruimte voor de EMV op de IC? Peter Muller Neural Practitioner Topics in Intensive Care 8 december 2016 Is er nog ruimte voor de EMV op de IC? Peter Muller Neural Practitioner Topics in Intensive Care 8 december 2016 Inhoud van de presentatie: - test - inleiding - strekken en buigen - voldoet de EMV/GCS

Nadere informatie

Gestructureerde benadering van het zieke kind door de huisarts

Gestructureerde benadering van het zieke kind door de huisarts Gestructureerde benadering van het zieke kind 15 mei 2013 Elkerliek ziekenhuis - Helmond Eric Brouwer, kinderarts HUISARTS & WETENSCHAP 2011 Wat is anders Nummer 1 Maart 2011 Obstructie ademweg Ademdepressie

Nadere informatie

GEVORDERDE. EERSTE HULP. ABCDE-methodiek. Pim de Ruijter. vrijdag 18 oktober 13

GEVORDERDE. EERSTE HULP. ABCDE-methodiek. Pim de Ruijter. vrijdag 18 oktober 13 GEVORDERDE. EERSTE HULP ABCDE-methodiek Pim de Ruijter Wie? Wie? Pim de Ruijter Instructeur Eerste Hulp en (P)BLS IC-arts Oprichter Eerste Hulp Wiki Auteur Gevorderde Eerste Hulp Programma Programma Introductie

Nadere informatie

ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015

ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015 ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015 Niet steeds dementie Vraagstelling: 1) Kan elke verwardheid voorkomen worden? 2) Wat kunnen we doen om te voorkomen? 3) Wat kunnen we doen bij acute

Nadere informatie

Oppervlakteredding. Enkele medische aspecten. Programma. door Dennie Wulterkens. Medische aspecten: 1.Probleemstelling 2.

Oppervlakteredding. Enkele medische aspecten. Programma. door Dennie Wulterkens. Medische aspecten: 1.Probleemstelling 2. Oppervlakteredding Enkele medische aspecten door Dennie Wulterkens Programma Medische aspecten: 1.Probleemstelling 2.Handelend optreden 2 1 Probleemstelling Normale werking van het lichaam Abnormale omstandigheden:

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Bloedvergiftiging. of sepsis

PATIËNTEN INFORMATIE. Bloedvergiftiging. of sepsis PATIËNTEN INFORMATIE Bloedvergiftiging of sepsis 2 PATIËNTENINFORMATIE Inleiding De arts heeft u verteld dat u of uw naaste een bloedvergiftiging heeft, ook wel sepsis genoemd. Een sepsis is een complexe

Nadere informatie

Neurotrauma bij kinderen

Neurotrauma bij kinderen Neurotrauma bij kinderen Hilde Mulder, kinderarts-intensivist Landelijke bijscholing Neurologica, Bunnik 04-10-2018 1 Ernstig traumatisch hersenletsel (ETHL): GCS 8 2 3 Mechanism of injury falls motor

Nadere informatie

Casuïstiek bespreking. delier

Casuïstiek bespreking. delier Casuïstiek bespreking delier Bernarda Heslinga Huisarts, kaderarts palliatieve zorg, lid consultatieteam palliatieve zorg Helma Mebius Verpleegkundige, lid consultatieteam palliatieve zorg Palliatieve

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren CVA (CVAB) 2017 Versie: 2017 Registratie gestart: 2014

Factsheet Indicatoren CVA (CVAB) 2017 Versie: 2017 Registratie gestart: 2014 Factsheet en CVA (CVAB) 2017 Versie: 2017 Registratie gestart: 2014 Versie 2017 pagina 1 van 8 enoverzicht CVAB 2017 Nr. Type Uitvraag Bron indicator over (jaar) 1. Aantal klinisch opgenomen CVA-patiënten,

Nadere informatie

Casus 5. Kavita Ramdien, Rob Vermond, Jurre Stens

Casus 5. Kavita Ramdien, Rob Vermond, Jurre Stens Casus 5 Kavita Ramdien, Rob Vermond, Jurre Stens Inleiding casus 5 U gaat als co-assistent mee met de ambulance die gewaarschuwd is door de buren (die een sleutel hebben) van een 70-jarige man, die zij

Nadere informatie

De patiënt met acuut optredende verwardheid (delier)

De patiënt met acuut optredende verwardheid (delier) De patiënt met acuut optredende verwardheid (delier) De patiënt met acuut optredende verwardheid/delier Uw familielid, vriend(in) of kennis is opgenomen vanwege een ziekte, een ongeval en/of een operatie.

Nadere informatie

Reanimatie van de pasgeborene

Reanimatie van de pasgeborene Reanimatie van de pasgeborene Anne Debeer, neonatale intensieve zorgen, UZ Leuven Katleen Plaskie, neonatale intensieve zorgen, St Augustinus Wilrijk Luc Cornette, neonatale intensieve zorgen, AZ St-Jan

Nadere informatie

TRIVIANT BLAUW (uitprinten op blauw papier) Stoornissen in het bewustzijn, de ademhaling en de bloedsomloop

TRIVIANT BLAUW (uitprinten op blauw papier) Stoornissen in het bewustzijn, de ademhaling en de bloedsomloop TRIVIANT BLAUW (uitprinten op blauw papier) Stoornissen in het bewustzijn, de ademhaling en de bloedsomloop Welke drie functies zijn van direct levensbelang en hoe noemen we deze functies? Hersenfunctie

Nadere informatie

versie EHbDu09T EHbDu Educare Trimbos 1

versie EHbDu09T EHbDu Educare Trimbos 1 versie EHbDu09T EHbDu Educare Trimbos 1 Programma Inleiding Uitgaansdrugs en drank Gezondheidsrisico's Beïnvloedende risico's Acute situaties Eerste hulp EHbDu Educare Trimbos 2 Uitgaansmiddelen XTC Speed

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Hersenbloedingen

Patiënteninformatie. Hersenbloedingen Patiënteninformatie Hersenbloedingen Inhoud Praktische informatie... 3 Inleiding... 4 Informatie over het ziektebeeld... 4 Soorten... 4 1. Chronisch subduraal hematoom... 5 Definitie... 5 Diagnose... 5

Nadere informatie

bewustzijn Bijscholing over coma en EMV-score, door dr. Van den Brink, Inge M. en Henriëtte I. 19 oktober 2000

bewustzijn Bijscholing over coma en EMV-score, door dr. Van den Brink, Inge M. en Henriëtte I. 19 oktober 2000 bewustzijn Bijscholing over coma en EMV-score, door dr. Van den Brink, Inge M. en Henriëtte I. 19 oktober 2000 1.0 inleiding Ter inleiding de Hippocratische geschriften: Men zou moeten weten dat alleen

Nadere informatie

Erratum Manschap a Levensreddend handelen. Versie: 1.0, 31 december 2015

Erratum Manschap a Levensreddend handelen. Versie: 1.0, 31 december 2015 Erratum Manschap a Levensreddend handelen Versie: 1.0, 31 december 2015 Inleiding Op 1 januari 2016 is versie 3 van het Landelijke protocol levensreddend handelen door de brandweer (LPLHB 3.0) gepubliceerd.

Nadere informatie

Case-report: Een vrouw met een onbegrepen coma...

Case-report: Een vrouw met een onbegrepen coma... Case-report: Een vrouw met een onbegrepen coma... H.J.Jansen, E.S. Louwerse, C.P.C. de Jager Intensive Care, Jeroen Bosch Ziekenhuis, lokatie: Groot Ziekengasthuis Nieuwstraat 34, 5211 NL, s-hertogenbosch

Nadere informatie

Informatie over delier

Informatie over delier Algemeen Informatie over delier www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG017 / Informatie over delier / 18-10-2013 2 Informatie over delier Uw

Nadere informatie

OPVANG. De Zwaar Gekwetste Patiënt TRAUMA. Soorten Traumata

OPVANG. De Zwaar Gekwetste Patiënt TRAUMA. Soorten Traumata OPVANG De Zwaar Gekwetste Patiënt Prof Dr Marc Sabbe Dienst Urgentiegeneeskunde UZ Gasthuisberg - KU Leuven TRAUMA Soorten Mortaliteit-morbiditeit Benadering patiënt Prehospitaal traumazorg In-hospitaal

Nadere informatie

Ik ben zo benauwd. Titia Klemmeier/Josien Bleeker

Ik ben zo benauwd. Titia Klemmeier/Josien Bleeker Ik ben zo benauwd Titia Klemmeier/Josien Bleeker dyspneu ademnood kortademigheid benauwdheid Bemoeilijkte ademhaling Programma Inventarisatie leerdoelen Kennis over de praktijk? Alarmsymptomen Achtergrond

Nadere informatie

EINDTERMEN INSTRUCTEUR LPEV

EINDTERMEN INSTRUCTEUR LPEV =========================================== EINDTERMEN INSTRUCTEUR LPEV =========================================== Vastgesteld : 01-02-2013 * DEEL 1 : Algemeen DEEL 2 : Eindtermen Basis Instructeur-LPEV

Nadere informatie

SIS. Het Shaken Infant Syndrome. Dr. Johan Marchand. Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Brussel en Academisch Kinderziekenhuis Jette

SIS. Het Shaken Infant Syndrome. Dr. Johan Marchand. Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Brussel en Academisch Kinderziekenhuis Jette SIS Het Shaken Infant Syndrome Dr. Johan Marchand Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Brussel en Academisch Kinderziekenhuis Jette Wetenschappelijk dossier 1 A. Inleiding B. Epidemiologische gegevens

Nadere informatie

Cognitieve beperkingen & delier

Cognitieve beperkingen & delier Cognitieve beperkingen & delier Introductie Uit eerder onderzoek blijkt dat 16-40% van oudere patiënten op de SEH cognitieve beperkingen hebben Oorzaken: Dementie Delier Depressie Klinisch ziek zijn hypoperfusie

Nadere informatie

Ballistiek en schotwonden

Ballistiek en schotwonden Wij kunnen te maken krijgen met schotwonden. De aard van het wapen en de kogel kunnen een invloed hebben op de aard van de wonde. Wat moet een arts weten over wapens en ballistiek? 1. Ballistiek 2. Schotwonden

Nadere informatie

Traumatisch hersenletsel bij kinderen. Maayke Hunfeld

Traumatisch hersenletsel bij kinderen. Maayke Hunfeld Traumatisch hersenletsel bij kinderen Maayke Hunfeld 08-03-2017 Traumatisch (schedel)hersenletsel Definitie THL: Hersenletsel ontstaat door een oorzaak buiten het lichaam. Van buitenaf wordt een kracht

Nadere informatie

Wanneer aan een Hersenbloeding denken? Frans Van den Bergh, interventioneel neuroradioloog Caroline Loos, neuroloog

Wanneer aan een Hersenbloeding denken? Frans Van den Bergh, interventioneel neuroradioloog Caroline Loos, neuroloog Wanneer aan een Hersenbloeding denken? Frans Van den Bergh, interventioneel neuroradioloog Caroline Loos, neuroloog Introductie Herseninfarct (80%) Hersenbloeding (20%) Intracerebrale bloeding (ICB) Subarachnoïdale

Nadere informatie

Als we het hebben over onderkoeling worden twee typen onderscheiden

Als we het hebben over onderkoeling worden twee typen onderscheiden Onderkoeling Inleiding De normale lichaamstemperatuur van de mens is 36,9º Celsius Om zeker te zijn van lichamelijke en geestelijke fitheid moet de temperatuur op dit peil worden gehandhaafd, met een marge

Nadere informatie

John Deckers Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts geriatrische revalidatie 24 september 2014. Contusie Cerebri. Als NAH letsel een grillig beeld

John Deckers Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts geriatrische revalidatie 24 september 2014. Contusie Cerebri. Als NAH letsel een grillig beeld John Deckers Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts geriatrische revalidatie 24 september 2014 Contusie Cerebri Als NAH letsel een grillig beeld Indeling NAH letsel Traumatisch Zonder scheldel letsel

Nadere informatie

Klinisch redeneren D. Michel van Megen

Klinisch redeneren D. Michel van Megen Klinisch redeneren D Michel van Megen SEH/IC vpk CWZ Begrippen: Intracraniële infecties» meningitis» encefalitis Ruimte innemende processen» hersenabces» hersentumoren brughoektumor astrocytomen hypofysetumor

Nadere informatie

Uitvoering van de ABCDE methode

Uitvoering van de ABCDE methode Uitvoering van de ABCDE methode Deze pagina beschrijft de uitvoering van de ABCDE methodiek. Om deze pagina goed te kunnen gebruiken, lees eerst de andere pagina's over het protocol, te beginnen bij de

Nadere informatie

Middelenmisbruik en crisis

Middelenmisbruik en crisis Middelenmisbruik en crisis Een lastige combinatie Mike Veereschild Tom Buysse Middelengebonden spoedeisende situaties Intoxicatie van een verslavend middel Onthouding van een verslavend middel Kernsymptomen

Nadere informatie

De geriatrische patiënt op de SEH. SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie

De geriatrische patiënt op de SEH. SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie De geriatrische patiënt op de SEH SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie Relevante onderwerpen Delier Symptoomverarming Medicatie op de SEH Duur aanwezigheid patiënt op de SEH Delier

Nadere informatie

Diabe&sche ketoacidose. Diana Jansen, ANIOS IC 6 maart 2015

Diabe&sche ketoacidose. Diana Jansen, ANIOS IC 6 maart 2015 Diabe&sche ketoacidose Diana Jansen, ANIOS IC 6 maart 2015 Casus 38- jarige man VG: blanco Buiten bewustzijn aangetroffen, onduidelijk of hij voordien klachten had Bij verdenking hypoglycemie in ambulance

Nadere informatie

Robbert Groenewegen SEH-arts

Robbert Groenewegen SEH-arts Robbert Groenewegen SEH-arts Man 26 jaar, bekende GHB gebruiker Op straat aangetroffen roepend op straat, verward en agressief Onder politiebewaking geboeid door RAV naar SEH gebracht. Heeft midazolam

Nadere informatie

Delier voor de patiënt. Workshop Delier in de palliatieve fase. n droom woar ge geen sodemieter van op aan kunt. angstdroom.

Delier voor de patiënt. Workshop Delier in de palliatieve fase. n droom woar ge geen sodemieter van op aan kunt. angstdroom. Workshop Delier in de palliatieve fase 11 oktober 2012 Hedi ter Braak Monique van den Broek 1 Delier voor de patiënt n droom woar ge geen sodemieter van op aan kunt angstdroom nachtmerrie 1 Inhoud workshop

Nadere informatie

Oorzaken van sepsis Klachten bij sepsis Septische shock

Oorzaken van sepsis Klachten bij sepsis Septische shock Sepsis Sepsis Sepsis is een ontstekingsreactie van het lichaam op een infectie. Die verloopt zo ernstig dat weefsels beschadigd raken en orgaanfuncties uitvallen. Sepsis wordt ook wel bloedvergiftiging

Nadere informatie

p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 2

p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 2 Delier In deze brochure leest u meer over acute verwardheid, ook wel delier genoemd. Verder krijgt u informatie over de behandeling en wat u kunt doen. Acuut optredende verwardheid Delier is een vorm van

Nadere informatie

Sepsis of bloedvergiftiging

Sepsis of bloedvergiftiging Sepsis of bloedvergiftiging Inleiding De arts heeft u vertelt dat uw familielid of naaste een sepsis doormaakt. Sepsis wordt in de volksmond ook wel bloedvergiftiging genoemd. Bloedvergiftiging is een

Nadere informatie

Delier. Acuut optredende verwardheid

Delier. Acuut optredende verwardheid Delier Acuut optredende verwardheid Wat is acuut optredende verwardheid (delier) Uw familielid, vriend(in) of kennis ligt in ons ziekenhuis. Hij/zij is opgenomen vanwege ziekte, ongeval en/of operatie.

Nadere informatie

versie EHBDu15a EHBDu Educare Trimbos

versie EHBDu15a EHBDu Educare Trimbos versie EHBDu15a EHBDu Educare Trimbos 2015 1 Inleiding Uitgaansdrugs en drank Gezondheidsrisico's Gezondheidsbeïnvloedende factoren Acute situaties Eerste hulp Programma EHBDu Educare Trimbos 2015 2 XTC

Nadere informatie

Hoofdstuk 2: De eerste minuten. Ronald Ackermans - Pascale Buytaert Verpleegkundige spoedgevallen/ M.U.G Lesgever P.I.BA.

Hoofdstuk 2: De eerste minuten. Ronald Ackermans - Pascale Buytaert Verpleegkundige spoedgevallen/ M.U.G Lesgever P.I.BA. Hoofdstuk 2: De eerste minuten Ronald Ackermans - Pascale Buytaert Verpleegkundige spoedgevallen/ M.U.G Lesgever P.I.BA. Inhoud voordracht. Aankomst ter plaatse Beoordeling slachtoffer Onderzoek van het

Nadere informatie

Een beroerte, wat nu?

Een beroerte, wat nu? Een beroerte, wat nu? U bent opgenomen in het VUmc op de zorgeenheid neurologie, omdat u een beroerte heeft gehad. Wat is een beroerte? Een beroerte wordt in vaktaal een CVA genoemd: een Cerebro Vasculair

Nadere informatie

Wat doet NAH met je hersenen? En wat te doen na signalering? Els Peeters kinderneuroloog

Wat doet NAH met je hersenen? En wat te doen na signalering? Els Peeters kinderneuroloog Wat doet NAH met je hersenen? En wat te doen na signalering? Els Peeters kinderneuroloog Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met

Nadere informatie

GEVORDERDE EERSTE HULP. Shock, Anafylaxie en de EpiPen. Pim de Ruijter. vrijdag 18 oktober 13

GEVORDERDE EERSTE HULP. Shock, Anafylaxie en de EpiPen. Pim de Ruijter. vrijdag 18 oktober 13 GEVORDERDE EERSTE HULP Shock, Anafylaxie en de EpiPen Pim de Ruijter Inhoud Kort over shock Wat is allergie precies? Allergische reactie Inhoud Anafylaxie en anafylactische shock Gebruik van de EpiPen

Nadere informatie

Hoe een delier herkennen?

Hoe een delier herkennen? Infobrochure Delier Inhoud Wat is een delier?. 3 Hoe een delier herkennen?. 3 Is een delier niet gewoon dementie?.4 Hoe behandelen we een delier?. 5 Wat kan u als familie doen?. 5 Meer info of vragen?.

Nadere informatie

Intoxicaties met drugs Presentatie voor Minisymposium drugsgerelateerde incidenten Trimbos

Intoxicaties met drugs Presentatie voor Minisymposium drugsgerelateerde incidenten Trimbos Intoxicaties met drugs Presentatie voor Minisymposium drugsgerelateerde incidenten Trimbos Mary Janssen van Raay, arts Boumanggz (Drs. M.E. Janssen van Raay, MD, MPH, MiAM) AHLS gecertificeerd Structuur

Nadere informatie

luc van de wouwer verpleegkundige spoed

luc van de wouwer verpleegkundige spoed luc van de wouwer verpleegkundige spoed - alle overmaat is dodelijk - 100% zuurstof is dodelijk (na tijd) - veel water geeft watervergiftiging - BENADERING approach - LUCHTWEG airway - ADEMHALING breathing

Nadere informatie

NEECHAM Confusion Scale (Neelon et al., 1996, vertaling Milisen 1999)

NEECHAM Confusion Scale (Neelon et al., 1996, vertaling Milisen 1999) NEECHAM Confusion Scale (Neelon et al., 1996, vertaling Milisen 1999) Toelichting NEECHAM Confusion Scale: Vul deze schaal in op basis van observaties tijdens de zorg aan de patiënt en de routine verpleegkundige

Nadere informatie

Quizzen met de Comascore Amsterdam Symposium 28/1 en 2/2 Margreet van der Pol

Quizzen met de Comascore Amsterdam Symposium 28/1 en 2/2 Margreet van der Pol Quizzen met de Comascore Amsterdam Symposium 28/1 en 2/2 Margreet van der Pol Doelen Na de les: kunt u het doel en de functie van de GCS formuleren; kunt u uiteenzetten hoe de GCS uitgevoerd moet worden;

Nadere informatie

Titel kopje. Belofte maakt niet altijd schuld

Titel kopje. Belofte maakt niet altijd schuld Titel kopje Belofte maakt niet altijd schuld Inhoud 1. Aanleiding 2. In coma geen lijden 3. Bewustzijn en GCS 4. 2 situaties en 2 redeneringen 5. Bewustzijnsverlaging naar oorzaak 6. Belofte van de arts

Nadere informatie

Stichting Landelijk Protocol Eerstehulp Verlening BASIS OPLEIDING EERSTEHULPVERLENER-LPEV

Stichting Landelijk Protocol Eerstehulp Verlening BASIS OPLEIDING EERSTEHULPVERLENER-LPEV BASIS OPLEIDING EERSTEHULPVERLENER-LPEV Vooropleiding Cursusduur : Geen, of beperkt (BHV / LEH) : Tenminste 24 uur : 8 12 personen : Praktijk examen met casuïstieken Basis : Basis : Praktisch leren omgaan

Nadere informatie

Traumatic Brain Injury (PACT module)

Traumatic Brain Injury (PACT module) Traumatic Brain Injury (PACT module) Fellowonderwijs Opleiding Intensive Care Traumatic Brain Injury Incidentie 150-200/100.000 inwoners per jaar 10 à 15% met dodelijke afloop USA 52.000/jaar & 70.000-90.000

Nadere informatie

EINDTERMEN EERSTEHULPVERLENER LPEV

EINDTERMEN EERSTEHULPVERLENER LPEV =========================================== EINDTERMEN EERSTEHULPVERLENER LPEV =========================================== Vastgesteld : 01-03-2015 * DEEL 1 : DEEL 2 : DEEL 3 : Eindtermen Basis Eerstehulpverlener

Nadere informatie

DE PATIËNT MET ACUUT OPTREDENDE VERWARDHEID/DELIER INFORMATIE VOOR FAMILIE EN BETROKKENEN

DE PATIËNT MET ACUUT OPTREDENDE VERWARDHEID/DELIER INFORMATIE VOOR FAMILIE EN BETROKKENEN DE PATIËNT MET ACUUT OPTREDENDE VERWARDHEID/DELIER INFORMATIE VOOR FAMILIE EN BETROKKENEN Wat is acuut optredende verwardheid/delier? Uw familielid, vriend(in) of kennis is opgenomen in het ziekenhuis

Nadere informatie

KOUDE EN VOEDING. Medische Commissie Mieke Acda & Rianne van der Spek. 16 november 2014

KOUDE EN VOEDING. Medische Commissie Mieke Acda & Rianne van der Spek. 16 november 2014 KOUDE EN VOEDING Medische Commissie medisch@nkbv.nl Mieke Acda & Rianne van der Spek 16 november 2014 MEDCOM? Gezondheid in de bergen promoten praatjes en workshops kenniscentrum NKBV.nl hoogtelijn facebook

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Sepsis. Sepsis

Patiënteninformatie. Sepsis. Sepsis Patiënteninformatie Sepsis Sepsis 1171994 Sepsis.indd 1 1 29-05-18 10:35 Sepsis De meeste infecties in het lichaam worden door het afweersysteem bestreden. Bij zieke mensen gebeurt dit meestal in combinatie

Nadere informatie

Acuut optredende verwardheid Delier

Acuut optredende verwardheid Delier Acuut optredende verwardheid Delier Uw familielid, vriend(in) of kennis is opgenomen in ons ziekenhuis vanwege ziekte, ongeval en/of operatie. Zoals u vermoedelijk hebt gemerkt, is zijn of haar reactie

Nadere informatie

Delier. (Acuut optredende verwardheid)

Delier. (Acuut optredende verwardheid) Delier (Acuut optredende verwardheid) Wat is acuut optredende verwardheid/delier Uw familielid, vriend(in) of kennis ligt in ons ziekenhuis. Hij/zij is opgenomen vanwege ziekte, ongeval en/of operatie.

Nadere informatie

A, B, C of run away? LVIZ symposium 17 april 2015 Drs. Monique Engel - Kinderarts-intensivist

A, B, C of run away? LVIZ symposium 17 april 2015 Drs. Monique Engel - Kinderarts-intensivist A, B, C of run away? LVIZ symposium 17 april 2015 Drs. Monique Engel - Kinderarts-intensivist Circulatiestilstand bij kinderen Etiologie/Pathofysiologie Vochtverlies Redistributie Toegenomen ademarbeid

Nadere informatie

Sepsis in de huisartsenpraktijk. Feike Loots Arts-onderzoeker IQ healthcare, Radboudumc

Sepsis in de huisartsenpraktijk. Feike Loots Arts-onderzoeker IQ healthcare, Radboudumc Sepsis in de huisartsenpraktijk Feike Loots Arts-onderzoeker IQ healthcare, Radboudumc Disclosure belangenverstrengeling voor de sprekers van de AZO scholingsavond (Potentiële) belangenverstrengeling Voor

Nadere informatie

Bloedvergiftiging (sepsis)

Bloedvergiftiging (sepsis) Bloedvergiftiging (sepsis) Albert Schweitzer ziekenhuis december 2014 pavo 0661 Inleiding De arts heeft u verteld dat u of uw familielid een bloedvergiftiging heeft. Een bloedvergiftiging wordt meestal

Nadere informatie

Subduraal hematoom. Bloeduitstorting tussen de hersenvliezen.

Subduraal hematoom. Bloeduitstorting tussen de hersenvliezen. Subduraal hematoom Bloeduitstorting tussen de hersenvliezen www.nwz.nl Inhoud Wat is een subduraal hematoom? 3 Welke onderzoeken krijgt u? 6 Behandeling 7 Mogelijke complicaties na een operatie 9 Naar

Nadere informatie

Intracerebrale bloeding

Intracerebrale bloeding Intracerebrale bloeding Tony Van Havenbergh, neurochirurgie, GZA Philippe Jorens, Intensieve zorg, UZA/UA Neuro Vasculair Centrum Antwerpen Problem list wat weten we al? Meest frequente spontane intracerebrale

Nadere informatie

Basisreanimatie volwassenen. CPR-werkgroep Heilig Hart Ziekenhuis Mol

Basisreanimatie volwassenen. CPR-werkgroep Heilig Hart Ziekenhuis Mol Basisreanimatie volwassenen CPR-werkgroep Heilig Hart Ziekenhuis Mol Overlevingsketen is de basis voor Advanced Life Support en een goede en snel begonnen is doorslaggevend voor het succes van de ALS en

Nadere informatie

ATLS vs APLS: maar één letter verschil?

ATLS vs APLS: maar één letter verschil? ATLS vs APLS: maar één letter verschil? Traumaopvang bij kinderen; niet eng, (soms) wel anders Roel Bakx Kinderchirurg, Kinderchirurgisch Centrum Amsterdam Leerdoelen Leerdoelen Specifieke aandachtspunten

Nadere informatie

Toolkit generieke module Acute Psychiatrie

Toolkit generieke module Acute Psychiatrie Toolkit generieke module cute Psychiatrie Inhoud 1. GGz-triagewijzer (bij voorkeur op 3 printen) voor gebruik door voorwacht crisisdienst bij binnenkomst melding 2. Drie verwijssituaties met per stap in

Nadere informatie

Verpleegkundig onderzoek van het kind

Verpleegkundig onderzoek van het kind Verpleegkundig onderzoek van het kind April 2016 Conny Alewijnse Kindertijd Periode van veranderingen Verschillen ontwikkelingsstadium Andere en anders verlopende ziektebeelden Reactie op ziekte en trauma

Nadere informatie

Besluit/afspraken over transport/definitieve behandeling

Besluit/afspraken over transport/definitieve behandeling SECONDARY ASSESSMENT = gericht op diagnose Anamnese - AMPLE - A: Allergie - M: Medicatie/intoxicaties - P: Voorgeschiedenis - L: Laatst gebruikte maaltijd - E: Context Volledig/gericht lichamelijk onderzoek

Nadere informatie

A B D E. ABCDE-kaart voor huisartsen

A B D E. ABCDE-kaart voor huisartsen A B C D E ABCDE-kaart voor huisartsen Deze kaart is een leidraad voor spoedeisende situaties in de huisartsgeneeskunde en voor de opleiding van aios. Het is afhankelijk van de situatie welke interventies

Nadere informatie

Aanvraagformulier Zorginstellingen. (her)erkenningsaanvraag. Opleiding tot. spoedeisendehulpverpleegkundige

Aanvraagformulier Zorginstellingen. (her)erkenningsaanvraag. Opleiding tot. spoedeisendehulpverpleegkundige Aanvraagformulier Zorginstellingen (her)erkenningsaanvraag Opleiding tot spoedeisendehulpverpleegkundige Algemene gegevens van de zorginstelling U vult dit deel voor alle opleidingen eenmalig per zorginstelling

Nadere informatie

HersenletselCongres 2017

HersenletselCongres 2017 HersenletselCongres 2017 6-11-2017 A2a Kinderen met traumatisch hersenletsel; een stille epidemie? Maayke Hunfeld Neuroloog, kinderneuroloog Erasmus Medisch Centrum en Sophia kinderziekenhuis (potentiële)

Nadere informatie

Presentatie Casus 1b. Victoria Janes & Yvonne Poel

Presentatie Casus 1b. Victoria Janes & Yvonne Poel Presentatie Casus 1b Victoria Janes & Yvonne Poel Casusbeschrijving Vrouw: 55 jaar wordt door de ambulance naar de SEH gebracht, waar u als arts-assistent assistent werkzaam bent. Dezelfde ochtend heeft

Nadere informatie

Casusbespreking Sinustrombose of Trombosehoofd

Casusbespreking Sinustrombose of Trombosehoofd Casusbespreking Sinustrombose of Trombosehoofd Lotte Sondag, AIOIS neurologie Ewoud van Dijk, neuroloog Inhoud Casusbeschrijving Cerebraal veneuze sinustrombose Anatomie Pathofysiologie Epidemiologie en

Nadere informatie

AVM (vaatmalformatie)

AVM (vaatmalformatie) AVM (vaatmalformatie) Inleiding Een arterio-veneuze malformatie (AVM) is een vaatafwijking, waarbij er sprake is van een abnormale kortsluiting tussen slagaders (arterieel) en aders (veneus). Normaal voert

Nadere informatie

Competenties Eerste Hulp

Competenties Eerste Hulp Onderdeel 01. Vijf belangrijke punten bij het verlenen van Eerste Hulp de vijf belangrijke punten toepassen. maatregelen te nemen om de veiligheid van zichzelf, medehulpverleners, omstanders en slachtoffer(s)

Nadere informatie

10-12-2013. module 1 Hersenfunctie/ neurologische toestand

10-12-2013. module 1 Hersenfunctie/ neurologische toestand module 1 Hersenfunctie/ neurologische toestand JUDITH VAN GAALEN NEUROLOOG I. O. UMC ST. RADBOUD NIJMEGEN Bewustzijn en coma Neurologisch onderzoek Intracraniële druk Ziektebeelden van het zenuwstelsel

Nadere informatie

Dyspnoe in palliatieve fase. Marloes van Haandel

Dyspnoe in palliatieve fase. Marloes van Haandel Dyspnoe in palliatieve fase Marloes van Haandel Inhoud Epidemiologie Definities van dyspnoe Communicatie Utrechts Symptoom Dagboek Verpleegkundige interventies bij dyspnoe Verpleegkundige diagnoses Angst

Nadere informatie

De delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid

De delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid De delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid Marja Jellesma-Eggenkamp Klinische geriatrie Alysis 25 mei 2010 symposium Zevenaar 1 Kwetsbare ouderen inleiding >25% opgenomen patiënten 70+ 10-40%

Nadere informatie

Delier voor de patiënt. Inhoud presentatie delier. Delier. Symptomen. Diagnose delier 21-6-2012. n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt

Delier voor de patiënt. Inhoud presentatie delier. Delier. Symptomen. Diagnose delier 21-6-2012. n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt Delier voor de patiënt n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt angstdroom nachtmerrie Inhoud presentatie delier Wat is een delier Wat zijn de gevolgen van een delier Wat zijn risicoverhogende en

Nadere informatie

HOOFDSTUK 12: BEWUSTZIJNSSTOORNISSEN. 1 Benadering van het probleem. Secundaire hersenschade voorkomen: de ABC s en glucose controleren.

HOOFDSTUK 12: BEWUSTZIJNSSTOORNISSEN. 1 Benadering van het probleem. Secundaire hersenschade voorkomen: de ABC s en glucose controleren. HOOFDSTUK 12: BEWUSTZIJNSSTOORNISSEN 1 Benadering van het probleem Een daling van het bewustzijn houdt in dat er een verandering is in het normale, heldere bewustzijn. Hoewel de patiënt bij de initiële

Nadere informatie

Gebruik bedtent bij acuut optredende verwardheid

Gebruik bedtent bij acuut optredende verwardheid Gebruik bedtent bij acuut optredende verwardheid Ziekenhuis Gelderse Vallei Uw familielid, vriend(in) of kennis is opgenomen in ons ziekenhuis vanwege ziekte, ongeval en/of operatie. Zoals u vermoedelijk

Nadere informatie

Licht traumatisch hoofd-/ hersenletsel bij kinderen

Licht traumatisch hoofd-/ hersenletsel bij kinderen Licht traumatisch hoofd-/ hersenletsel bij kinderen 2 In deze folder leest u over de verschijnselen en de mogelijke gevolgen van een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel bij uw kind (hersenschudding of

Nadere informatie

EHBO op maat van ouders en leerkrachten

EHBO op maat van ouders en leerkrachten EHBO op maat van ouders en leerkrachten Wat leert u tijdens deze opleiding? Een basisstappenplan om elke EHBO handeling juist te starten Het uitvoeren van een reanimatie op een kind EHBO handelingen bij

Nadere informatie